DINSDAG IN DE GOEDE WEEK1. INTROITUS Nos autem gloriári oportet in Cruce Dómini nostri Iesu Christi : in quo est salus, vita et resurréctio nostra : per quem salváti et liberáti su-mus. Deus misereátur nostri, et benedícat nobis : illúminet vultum suum super nos, et misereátur nostri.

1. INTROITUS Wij moeten onze roem stellen in het kruis van onze Heer Jezus Christus, in wie ons heil is, ons leven en onze verrijze-nis, in wie wij gered en ver-lost zijn. God zij ons genadig en zegene ons; Hij doe zijn Aanschijn over ons lichten en zij ons genadig.

2. COLLECTAOmnípotens sempitérne Deus : da nobis ita Domínicæ pas-siónis sacraménta perágere ; ut indulgéntiam percípere mereámur. Per Dóminum nostrum Iesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat, in unitate Spiritus Sancti, Deus, per omnia sæ-cula sæculorum. Amen.

2. COLLECTAAlmachtige, eeuwige God, geef dat wij zó de Geheimen van het lijden van de Heer mogen overwegen dat wij waardig worden vergeving te krijgen. Door onze Heer Jezus Christus uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eenheid van de Heilige Geest, God, door de eeuwen der eeuwen, Amen.

EPISTELIn diébus illis : Dixit Ieremías : Dómine, demonstrásti mihi, et cognóvi : tunc ostendísti mihi stúdia eórum. Et ego quasi agnus mansúetus, qui portátur ad víctimam : et non cognóvi, quia cogitavérunt super me consília, dicéntes : Mittámus lignum in panem eius, et eradámus eum de ter-ra vivéntium, et nomen eius non memorétur ámplius. Tu autem, Dómine Sábaoth, qui iúdicas iuste et probas renes et corda, vídeam ultiónem tuam ex eis : tibi enim revelá-vi causam meam, Dómine, Deus meus. Deo gratias!

3. GRADUALEEgo autem, dum mihi molésti essent, induébam me cilício, et humiliábam in ieiúnio áni-mam meam : et orátio mea in sinu meo convertétur. Iúdica, Dómine, nocéntes me, expúg-na impugnántes me : appre-hénde arma et scutum, et exsúrge in adiutórium mihi.

Toen Jahwe mij waarschuw-de, kreeg ik het pas door; Gij hebt mij inderdaad hun plannen laten zien. 19Ik was argeloos als een lam dat ter slachting geleid wordt; ik vermoedde niet wat ze tegen mij beraamden: `We vellen de boom in zijn volle kracht. We bannen hem uit het land van de levenden, zodat zijn naam niet meer worden genoemd.’ 20Jahwe van de machten, uw oordeel is rechtvaardig, Gij doorgrondt hart en nieren. Laat mij dan zien, hoe Ge u op hen wreekt; ik heb immers mijn zaak in uw handen ge-legd. Wij danken God!

3. GRADUALEToen zij mij kwelden trok ik het boetekleed aan, putte mij door vasten uit en het gebed was niet weg uit mijn hart. Bestrijd, Heer, die mij be-strijden, vecht tegen hen die mij bevechten; grijp schild en wapen, sta op, mij te hulp!

EVANGELIEIn illo témpore : Erat Pascha, et ázyma post bíduum, et quærébant summi sacerdótes et scribæ, quómodo Iesum dolo tenérent et occíderent. Dicébant autem : S. Non in die festo, ne forte tumúltus fíeret in pópulo. C. Et cum esset Iesus Bethániæ in domo Simónis leprósi, et recúm-beret : venit múlier habens alabástrum unguénti nar-di spicáti pretiósi, et fracto alabástro, effúdit super caput eius. Erant autem quidam indígne feréntes intra se-metípsos, et dicéntes : S. Ut quid perdítio ista unguénti facta est ? Póterat enim un-guéntum istud venúmdari plus quam trecéntis denáriis, et dari paupéribus. C. Et fre-mébant in eam. Iesus autem dixit : + Sínite eam : quid illi molésti estis ? Bonum opus operáta est in me. Semper enim páuperes habétis vo-bíscum : et cum voluéritis, potéstis illis benefácere : me autem non semper habé-

Twee dagen later was het feest van Pasen en van het ongede-semde brood. De hogepries-ters en de schriftgeleerden zochten op welke manier zij Jezus door een list zouden kunnen grijpen en Hem ter dood brengen. Want ze dach-ten: “Niet op het feest; er mochten anders eens onlus-ten ontstaan onder het volk.” Terwijl Jezus zich te Betanië bevond in het huis van Simon de Melaatse en daar aan tafel aanlag, kwam er een vrouw met een albasten vaasje echte, zeer dure nardusbalsem. Zij brak het vaasje stuk en goot de inhoud over zijn hoofd uit. Sommigen waren er ver-ontwaardigd over en zeiden onder elkaar: “Waar is die verkwisting van de balsem nu voor nodig geweest? De bal-sem had voor meer dan drie-honderd denaries verkocht kunnen worden ten bate van de armen.” Toen zij tegen haar uitvoeren, sprak Jezus: “Laat haar met rust. Waarom valt ge haar lastig? Het is toch

tis. Quod hábuit hæc, fecit : prævénit úngere corpus meum in sepultúram. Amen, dico vobis : Ubicúmque præ-dicátum fúerit Evangélium istud in univérso mundo, et, quod fecit hæc, narrábitur in memóriam eius.

C. Et Iudas Iscariótes, unus de duódecim, ábiit ad sum-mos sacerdótes, ut próderet eum illis. Qui audiéntes, gavísi sunt : et promisérunt ei pecúniam se datúros. Et quærébat, quómodo illum opportúne tráderet. Et primo die azymórum quando pa-scha immolábant, dicunt ei discípuli : S. Quo vis eámus, et parémus tibi, ut mandúces pascha ? C. Et mittit duos ex discípulis suis, et dicit eis : + Ite in civitátem : et occúrret vobis homo lagénam aquæ

een goed werk dat zij aan Mij heeft gedaan. Armen hebt gij altijd in uw midden en gij kunt hun weldoen wanneer ge maar wilt; maar Mij hebt gij niet altijd. Zij heeft gedaan wat in haar macht was; zij heeft mijn lichaam op voor-hand gezalfd met het oog op mijn begrafenis. Voorwaar, Ik zeg u: waar ook ter wereld de Blijde Boodschap verkondigd zal worden, zal tevens ter her-innering aan haar verhaald worden wat zij gedaan heeft.”Hierop ging Judas Iskariot, een van de twaalf, naar de hogepriesters om Hem aan hen uit te leveren. Dezen waren blij toen ze dat hoor-den en beloofden hem geld. Hij zocht naar een gunstige gelegenheid om Hem uit te leveren. Op de eerste dag van het ongedesemde brood, de dag waarop men het paaslam slacht, zeiden zijn leerlingen tot Hem: “Waar wilt Gij dat wij voorbereidselen gaan tref-fen, zodat Gij het paasmaal kunt houden?” Hij zond daar-

báiulans, sequímini eum : et quocúmque introíerit, dícite dómino domus, quia Magíster dicit : Ubi est re-féctio mea, ubi pascha cum discípulis meis mandúcem ? Et ipse vobis demonstrábit cenáculum grande stratum : et illic paráte nobis. C. Et abiérunt discípuli eius, et venérunt in civitátem : et invenérunt, sicut díxerat illis, et paravérunt pascha. Véspere autem facto, venit cum duó-decim. Et discumbéntibus eis et manducántibus, ait Iesus : + Amen, dico vobis, quia unus ex vobis tradet me, qui mánducat mecum. C. At illi coepérunt contristári et díce-re ei singulátim : S. Numquid ego ? C. Qui ait illis : + Unus ex duódecim, qui intíngit mecum manum in catíno. Et Fílius quidem hóminis vadit, sicut scriptum est de eo : væ autem hómini illi, per quem Fílius hóminis tradétur. Bo-num erat ei, si non esset natus homo ille.

op twee van zijn leerlingen uit met de opdracht: “Gaat naar de stad en daar zult ge een man tegenkomen die een kruik water draagt; volg hem 14en zegt aan de eigenaar van het huis waar hij binnengaat: De Meester laat vragen: Waar is de zaal voor Mij, waar Ik met mijn leerlingen het paas-maal kan houden? Hij zal u dan een grote bovenzaal laten zien, met rustbedden en van al het nodige voorzien: maakt daar alles voor ons klaar.” De leerlingen vertrokken, gingen de stad binnen, vonden alles zoals Hij het hun gezegd had en maakten het paasmaal ge-reed. Toen de avond gevallen was, kwam Hij met de twaalf. Terwijl zij aan tafel aanlagen en de maaltijd aan de gang was, zei Jezus: “Voorwaar, Ik, zeg u: een van u zal Mij overleveren, een die met Mij eet.” Droefheid maakte zich van hen meester en zij begon-nen de een na de ander Hem te vragen: “Ik ben het toch niet?” Hij antwoordde hun:

C. Et manducántibus illis, accépit Iesus panem : et be-nedícens fregit, et dedit eis, et ait : + Súmite, hoc est corpus meum. C. Et accépto cálice, grátias agens dedit eis : et bibérunt ex illo omnes. Et ait illis : + Hic est sanguis meus novi Testaménti, qui pro mul-tis effundétur. Amen, dico vobis, quia iam non bibam de hoc genímine vitis usque in diem illum, cum illud bibam novum in regno Dei. C. Et hymno dicto, exiérunt in montem Olivárum. Et ait eis Iesus : + Omnes scandaliza-bímini in me in nocte ista : quia scriptum est : Percútiam pastórem, et dispergéntur oves. Sed postquam resur-réxero, præcédam vos in

“Een van de twaalf, die met Mij in de schotel doopt. Wel gaat de Mensenzoon heen, zoals van Hem geschreven staat, maar wee de mens door wie de Mensenzoon wordt overgeleverd! Het zou beter voor hem zijn als hij niet ge-boren was, die mens!”Onder de maaltijd nam Je-zus brood, sprak de zegen uit, brak het en gaf het hun met de woorden: “Neemt, dit is mijn Lichaam.” Daarna nam Hij de beker en na het spreken van het dankgebed reikte Hij hun die toe en zij dronken allen daaruit. En Hij sprak tot hen: “Dit is mijn Bloed van het Verbond, dat vergoten wordt voor velen. Voorwaar, Ik zeg u: Ik zal niet meer drinken van wat de wijnstok voortbrengt tot op de dag waarop Ik het, nieuw, zal drinken in het Koninkrijk van God.” Nadat zij de lof-zang gezongen hadden, gin-gen zij naar de Olijfberg.Toen sprak Jezus tot hen: “Allen zult gij ten val komen,

Galilǽam, C. Petrus autem ait illi : S. Et si omnes scandali-záti fúerint in te, sed non ego. C. Et ait illi Iesus : + Amen, dico tibi, quia tu hódie in nocte hac, priúsquam gallus vocem bis déderit, ter me es negatúrus. C. At ille ámplius loquebátur : S. Et si oportúerit me simul cómmon tibi, non te negábo. C. Simíliter autem et omnes dicébant.

Et véniunt in prædium, cui nomen Gethsémani. Et ait discípulis suis : + Sedéte hic, donec orem. C. Et assúmit Petrum et Iacóbum et Ioán-nem secum : et coepit pavére et tædére. Et ait illis : + Tristis est anima mea usque ad mor-tem : sustinéte hic, et vigiláte. C. Et cum processísset páu-lulum, prócidit super terram : et orábat, ut, si fíeri posset, transíret ab eo hora : et dixit :

want er staat geschreven: Ik zal de herder slaan en de schapen zullen verstrooid worden. Maar na mijn verrij-zenis zal ik u voorgaan naar Galilea.” Toen zei Petrus: “Al komen allen ten val, ik ze-ker niet.” Jezus antwoordde hem: Voorwaar, Ik zeg u: nog heden, nog deze nacht, voor-dat de haan tweemaal kraait, zult juist gij Mij driemaal verloochenen.” Maar met nog meer nadruk verzekerde hij: “Al moest ik met U sterven, in geen geval zal ik U verloo-chenen.” In diezelfde geest spraken allen.Zij kwamen nu aan een land-goed dat Getsémane heette. Daar zeide Hij tot zijn leerlin-gen: “Blijft hier zitten, terwijl Ik bid.” Hij nam Petrus, Jako-bus en Johannes met zich mee en begon zich ontsteld en beangst te gevoelen. Hij sprak tot hen: “Ik ben bedroefd tot stervens toe. Blijft hier en waakt.” Nadat Hij een wei-nig verder was gegaan, wierp Hij zich ter aarde en bad dat

+ Abba, Pater, ómnia tibi pos-sibília sunt, transfer cálicem hunc a me : sed non quod ego volo, sed quod tu. C. Et venit et invénit eos dormiéntes. Et ait Petro : + Simon, dormis ? non potuísti una hora vi-giláre ? Vigilate et oráte, ut non intrétis in tentatiónem. Spíritus quidem promptus est, caro vero infírma. C. Et íterum ábiens orávit, eún-dem sermónem dicens. Et revérsus, dénuo invénit eos dormiéntes (erant enim óculi eórum gravati) et ignorábant, quid respondérent ei. Et venit tértio, et ait illis : + Dormíte iam et requiéscite. Súfficit : venit hora : ecce, Fílius hómi-nis tradétur in manus pecca-tórum. Súrgite, eámus : ecce, qui me tradet, prope est.

dit uur, als het mogelijk was, aan Hem mocht voorbijgaan. “Abba, Vader,” zo bad Hij, “voor U is alles mogelijk; laat deze beker Mij voorbijgaan. Maar toch: niet wat Ik maar wat Gij wilt.” Toen ging Hij terug en vond hen in slaap; en Hij sprak tot Petrus: “Simon, slaapt ge? Ging het dan uw krachten te boven een uur te waken? Waakt en bidt, dat gij niet op de bekoring ingaat. De geest is wel gewillig, maar het vlees is zwak.” Opnieuw verwijderde Hij zich en bad met dezelfde woorden. En teruggekomen vond Hij hen weer in slaap, want hun oog-leden waren zwaar; ze wisten niet, wat ze hem moesten antwoorden. Toen Hij voor de derde maal terugkwam, sprak Hij tot hen: “Slaapt dan maar door en rust uit. Het is zover, het uur is gekomen; zie de Mensenzoon wordt over-geleverd in de handen van de zondaars. Staat op, laten we gaan; mijn verrader is nabij.”

C. Et, adhuc eo loquénte, venit Iudas Iscariótes, unus de duódecim, et cum eo turba multa cum gládiis et lignis, a summis sacerdótibus et scri-bis et senióribus. Déderat au-tem tráditor eius signum eis, diceris : S. Quemcúmque os-culátus fúero, ipse est, tenéte eum et dúcite caute. C. Et cum venísset, statim accédens ad eum, ait : S. Ave, Rabbi. C. Et osculátus est eum. At illi manus iniecérunt in eum, et tenuérunt eum. Unus autem quidam de circumstántibus, edúcens gládium, percussit servum summi sacerdótis : et amputávit illi aurículam. Et respóndens Iesus, ait illis : + Tamquam ad latrónem exístis cum gládiis et lignis compre-héndere me ? cotídie eram apud vos in templo docens, et non me tenuístis. Sed ut impleántur Scriptúræ. C. Tunc discípuli eius relinquén-tes eum, omnes fugérunt. Adoléscens autem quidam se-quebátur eum amíctus síndo-ne super nudo : et tenuérunt

Hij was nog niet uitgespro-ken, of daar kwam Judas, een van de twaalf, vergezeld van een bende met zwaarden en knuppels, gestuurd door de hogepriesters, schriftgeleer-den en oudsten. Zijn verra-der had een teken met hen afgesproken door te zeggen: “Die ik zal kussen, Hij is het; grijpt Hem vast en voert Hem onder strenge bewaking weg.” Hij ging recht op Je-zus af en zei: “Rabbi!” En hij kuste Hem. Zij grepen Hem en maakten zich van Hem meester. Maar een van die erbij stonden trok zijn zwaard en sloeg met een houw de knecht van de hogepriester het oor af. Daarna richtte Je-zus zich tot hen met de woor-den: “Als tegen een rover zijt ge uitgetrokken met zwaar-den en knuppels om Mij gevangen te nemen. Dagelijks gaf Ik onderricht bij u in de tempel en toch hebt ge Mij niet gegrepen. Maar zo moes-ten de Schriften in vervul-ling gaan.” Toen lieten allen

eum. At ille, reiécta síndone, nudus profúgit ab eis. Et ad-duxérunt Iesum ad summum sacerdótem : et convenérunt omnes sacerdótes et scribæ et senióres. Petrus autem a lon-ge secútus est eum usque in-tro in átrium summi sacerdó-tis : et sedébat cum minístris ad ignem, et calefaciébat se. Summi vero sacerdótes et omne concílium quærébant advérsus Iesum testimóni-um, ut eum morti tráde-rent, nec inveniébant. Multi enim testimónium falsum dicébant advérsus eum : et conveniéntia testimónia non erant. Et quidam surgéntes, falsum testimónium ferébant advérsus eum, dicéntes : S. Quóniam nos audívimus eum dicéntem : Ego dissólvant ! templum hoc manufáctum, et per tríduum áliud non manufáctum ædificábo. C. Et non erat convéniens testimó-nium illórum. Et exsúrgens summus sacérdos in médium, interrogávit Iesum, dicens : S. Non respóndes quidquam ad

Hem in de steek en namen de vlucht. Toch ging een jon-geman, die een linnen doek om het blote lichaam had geslagen, Hem achterna. Ze grepen hem, maar hij liet zijn kleed in de steek en vluchtte naakt weg. Men bracht Jezus haar de hogepriester, waar alle hogepriesters, oudsten en schriftgeleerden bijeen-kwamen. Petrus volgde Hem op een afstand tot op de binnenplaats van het paleis van de hogepriester en nam plaats onder het dienstvolk om zich bij het vuur te war-men. De hogepriesters en het hele Sanhedrin zochten naar een getuigenis tegen Jezus om Hem ter dood te kunnen brengen, maar zij vonden er geen. Wel brachten velen val-se getuigenissen tegen Hem in, maar hun getuigenissen stemden niet overeen. Toen traden enige valse getuigen tegen Hem op die verklaar-den: “Wij hebben Hem ho-ren zeggen: Ik zal deze door mensenhanden gemaakte

ea, quæ tibi obiiciúntur ab his ? C. Ille autem tacébat et nihil respóndit. Rursum summus sacérdos interrogábat eum, et dixit ei : S. Tu es Christus, Fílius Dei benedícti ? C. Iesus autem dixit illi : + Ego sum : et vidébitis Fílium hóminis sedéntem a dextris virtútis Dei, et veniéntem cum núbi-bus cæli.

C. Summus autem sacérdos scindens vestiménta sua, ait : S. Quid adhuc desiderámus testes ? Audístis blasphémiam : quid vobis videtur ? C. Qui omnes condemnavérunt eum esse reum mortis. Et coe-pérunt quidam conspúere eum, et veláre fáciem eius, et cólaphis eum c.dere, et dí-

tempel afbreken en in drie dagen een andere opbouwen die niet door mensenhanden is gemaakt.” Maar ook daar-omtrent was hun getuigenis niet eensluidend. Toen stond de hogepriester in hun mid-den op en vroeg aan Jezus: “Geeft Ge in het geheel geen antwoord? Wat getuigen deze mensen tegen U?” Maar Jezus bleef zwijgen en gaf volstrekt geen antwoord. Daarop stelde de hogepriester Hem nog een vraag: “Zijt Gij de Christus, de Zoon van de Gezegende?” Jezus antwoordde: Ja, dat ben Ik; en gij zult de Mensenzoon zien zitten aan de rechter-hand van de Macht en komen met de wolken des hemels.” Toen scheurde de hogepries-ter zijn gewaad en riep uit: “Waartoe hebben wij nog getuigen nodig? Ge hebt de godslastering gehoord. Wat dunkt u?” Allen spraken het vonnis uit, dat Hij de dood verdiende. Daarop begonnen sommigen Hem te bespuwen en, na zijn gelaat bedekt te

cere ei : S. Prophetíza. C. Et minístri álapis cum cædébant. Et cum esset Petrus in átrio deórsum, venit una ex ancíllis summi sacerdótis : et cum vidísset Petrum calefaciéntem se, aspíciens illum, ait : S. Et tu cum Iesu Nazaréno eras. C. At ille negávit, dicens : S. Neque scio neque novi, quid dicas. C. Et éxiit foras ante átrium, et gallus cantávit. Rursus autem cum vidísset illum ancílla, coepit dícere circumstántibus : Quia hic ex illis est. At ille íterum negávit. Et post pusíllum rursus, qui astábant, dicébant Petro : S. Vere ex illis es : nam et Ga-lilǽus es. C. Ille autem coepit anathematizáre et iuráre : Quia néscio hóminem istum, quem dícitis. Et statim gallus íterum cantávit. Et recordátus est Petrus verbi, quod díxerat ei Iesus : Priúsquam gallus cantet bis, ter me negábis. Et coepit flere.

hebben, Hem met de vuist te slaan, terwijl ze zeiden: “Wees nu eens profeet!” Ook de knechten dienden Hem slagen toe. Terwijl Petrus zich beneden op de binnenplaats bevond, kwam daar een van de dienstmeisjes van de ho-gepriester; en toen zij Petrus zag die zich zat te warmen, keek ze hem eens aan en zei: “Jij was ook bij Jezus de Na-zarener.” Maar hij ontkende het: “Ik weet niet, ik begrijp niet wat je bedoelt.” En terwijl hij wegging naar het poort-gebouw, kraaide een haan. Maar toen het meisje hem daar opmerkte, verzekerde ze nog eens aan de omstanders: “Die is er ook een van.” Hij ontkende het opnieuw. Even daarna zeiden de omstanders tot Petrus: “Waarachtig, jij bent er ook een van; je bent toch ook een Galileeër.” Toen begon hij te vloeken en te zweren: “Ik ken die man niet over wie jullie het hebben.” Onmiddellijk daarop kraaide een haan voor de tweede keer.

Et conféstim mane consílium faciéntes summi sacerdótes, cum senióribus et scribis et univérso concílio, vincién-tes Iesum, duxérunt, et tra-didérunt Piláto. Et interrogá-vit eum Pilátus : S. Tu es Rex Iudæórum ? C. At ille res-póndens, ait illi : + Tu dicis. C. Et accusábant eum summi sacerdótes in multis. Pilátus autem rursum interrogávit eum, dicens : S. Non res-póndes quidquam ? vide, in quantis te accúsant. C. Iesus autem ámplius nihil respón-dit, ita ut mirarétur Pilátus.

Per diem autem festum solébat dimíttere illis unum ex vinctis, quemcúmque petiíssent. Erat autem, qui

Nu herinnerde Petrus zich, hoe Jezus tot hem gezegd had: “Voordat een haan tweemaal kraait, zult ge Mij driemaal verloochenen.” En hij barstte in tranen uit.In de vroege morgen kwamen de hogepriesters met de oud-sten en schriftgeleerden, heel het Sanhedrin tot een besluit. Zij boeiden Jezus, voerden Hem weg en leverden Hem uit aan Pilatus. Pilatus stel-de Hem de vraag: “Zijt Gij de koning der Joden?” Hij antwoordde hem: “Gij zegt het.” Toen de hogepriesters vele beschuldigingen tegen Hem inbrachten, ondervroeg Pilatus Hem weer en zei: “Geeft Gij in het geheel geen antwoord? Ziet eens wat voor beschuldigingen ze tegen U inbrengen?” Maar Jezus gaf volstrekt geen antwoord meer, zodat Pilatus verbaasd was.Nu was hij gewoon bij elk feest een gevangene vrij te laten, degene om wie zij vroe-gen. Er zat juist een zekere

dicebátur Barábbas, qui cum seditiósis erat vinctus, qui in seditióne fécerat homicídium. Et cum ascendísset turba, coepit rogáre, sicut semper faciébat illis. Pilátus autem respóndit eis, et dixit : S. Vultis dimíttam vobis Regem Iudæórum ? C. Sciébat enim, quod per invídiam tradidís-sent eum summi sacerdótes. Pontifices autem conci-tavérunt turbam, ut magis Barábbam dimítteret eis. Pilá-tus autem íterum respóndens, ait illis : S. Quid ergo vultis fáciam Regi Iudæórum ? C. At illi íterum clamavérunt : S. Crucifíge eum. C. Pilátus vero dicébat illis : S. Quid enim mali fecit ? C. At illi magis clamábant : S. Crucifíge eum. C. Pilátus autem volens po-pulo satisfácere, dimisit illis Barábbam, et trádidit Iesum flagellis cæsum, ut crucifí-gerétur.

Barabbas gevangen onder de oproermakers; zij hadden bij het oproer een moord begaan. Het volk kwam op-zetten en begon te vragen, dat hij voor hen zou doen zoals altijd. Pilatus antwoordde daarop met de vraag: “Wilt ge dat ik de koning der Joden zal vrijlaten?” Hij zag wel in dat de hogepriesters Hem uit nijd overgeleverd had-den. Maar de hogepriesters hitsten het volk op te vragen, dat hij toch maar liever Ba-rabbas moest vrijlaten. Nu nam Pilatus weer het woord en vroeg hun: “Wat moet ik dan doen met Hem, die gij de koning der Joden noemt?” Nu schreeuwden ze opnieuw: “Kruisig Hem!” Daarop vroeg Pilatus hun: “Wat voor kwaad heeft Hij dan gedaan?” Maar zij schreeuwden nog harder: “Kruisig Hem!” Omdat Pi-latus het volk zijn zin wilde geven, liet hij Barabbas vrij, maar Jezus liet hij geselen en gaf Hem over om gekruisigd te worden.

Mílites autem duxérunt eum in átrium prætórii, et cónvocant totam cohórtem, et índuunt eum púrpura, et impónunt ei plecténtes spíneam corónam. Et coe-pérunt salutáre eum : Ave, Rex Iudæórum. Et percu-tiébant caput eius arúndine : et conspuébant eum et, ponéntes génua, adorábant eum. Et postquam illusérunt ei, exuérunt illum púrpura, et induérunt eum vestimén-tis suis : et edúcunt illum, ut crucifígerent eum. Et angariavérunt prætereún-tem quémpiam, Simónem Cyrenǽum, veniéntem de villa, patrem Alexándri et Rufi, ut tólleret crucem eius. Et perdúcunt illum in Gól-gotha locum, quod est inter-pretátum Calváriæ locus. Et dabant ei bíbere myrrhátum vinum : et non accépit. Et crucifigéntes eum, divisérunt vestiménta eius, mitténtes sortem super eis, quis quid tólleret. Erat autem hora tértia : et crucifixérunt eum.

Nu brachten de soldaten Hem het paleis binnen, dat wil zeggen het pretorium, en riepen de hele afdeling bij elkaar. Zij hingen Hem een purperen kleed om, vlochten een doornenkroon en zet-ten Hem die op. Vervolgens gingen zij Hem het saluut brengen: “Gegroet, koning der Joden.” Zij sloegen Hem met een rietstok op het hoofd, bespuwden Hem en brachten Hem hulde door op de knieën te vallen. Nadat zij hun spel met Hem gedreven hadden, ontdeden zij Hem van het purperen kleed, trokken Hem zijn eigen kleren weer aan en voerden Hem weg om Hem te kruisigen. Zij vorderden een voorbijganger die van het veld kwam, Simon van Cyrene, de vader van Alexan-der en Rufus, tot het dragen van het kruis. Zo brachten ze Hem naar de plaats Gol-gota, wat vertaald wordt met Schedelplaats. Daar boden ze Hem met mirre gekruide wijn aan, maar Hij weigerde.

Et erat títulus causæ eius inscríptus : Rex Iudæórum. Et cum eo crucifígunt duos latrónes : unum a dextris et alium a sinístris eius. Et im-pléta est Scriptúra, quæ dicit : Et cum iníquis reputátus est. Et prætereúntes blasphemá-bant eum, movéntes cápita sua et dicéntes : S. Vah, qui déstruis templum Dei, et in tribus diébus reædíficas : sal-vum fac temetípsum, descén-dens de cruce. C. Simíliter et summi sacerdótes illudéntes, ad altérutrum cum scribis dicébant : S. Alios salvos fecit, seípsum non potest salvum fácere. Christus Rex Israël descéndat nunc de cruce, ut videámus et credámus. C. Et qui cum eo crucifíxi erant, conviciabántur ei.

Nadat ze Hem gekruisigd hadden, verdeelden ze zijn kleren en dobbelden om wat ieder krijgen zou. Het was het derde uur, toen ze Hem krui-sigden. Het opschrift met de reden van zijn veroordeling luidde: “De koning der Jo-den.” Samen met Hem krui-sigden ze ook twee rovers, de een rechts, de ander links van Hem. Zo ging in vervulling dit Schriftwoord: Hij is onder de booswichten gerekend. Voorbijgangers hoonden Hem, terwijl ze het hoofd schudden en zeiden: “Ha, Gij daar, die de tempel afbreekt en in drie dagen weer op-bouwt, kom van dat kruis af en red U zelf.” In diezelfde geest zeiden de hogepriesters en schriftgeleerden spottend onder elkaar: “Anderen heeft Hij gered, maar zichzelf kan Hij niet redden. Die Messias, die koning van Israël, laat Hem nu van het kruis afko-men; dan zullen we zien en geloven!” Zelfs die samen met Hem gekruisigd waren, voeg-den Hem beschimpingen toe.

Vanaf het zesde uur viel er een duisternis over het hele land, tot aan het negende uur toe. En op het negende uur riep Jezus met luider stem: “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” Dit is vertaald: “Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?” Enkele om-standers, die het hoorden, zeiden: “Hoor, Hij roept om Elia.” Een van hen ging een spons halen, drenkte die in zure wijn, stak hem op een rietstok en bood Hem te drinken, terwijl hij zei: “Laat me begaan! We willen eens zien of Elia Hem eraf komt halen.” Jezus slaakte een luide kreet en gaf de geest. Toen scheurde het voorhangsel van de tempel van boven tot onder in tweeën. De hon-derdman die tegenover Hem post had gevat en zag dat Hij onder zulke omstandigheden de geest had gegeven, riep uit: “Waarlijk, deze mens was een Zoon van God.” Er stonden ook vrouwen op een afstand toe te kijken; onder

Et facta hora sexta, ténebræ factæ sunt per totam terram, usque in horam nonam. Et hora nona exclamávit Iesus voce magna, dicens : + Eloi, Eloi, lamma sabactháni ? C. Quod est interpretátum : + Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquísti me ? C. Et quidam de circumstántibus audiéntes, dicébant : S. Ecce, Elíam vocat. C. Currens autem unus, et implens spón-giam acéto, circumponéns-que cálamo, potum dabat ei, dicens : S. Sínite, videámus, si véniat Elías ad deponéndum eum. C. Iesus autem emíssa voce magna exspirávit. (Hic genuflectitur, et pausatur ali-quantulum) Et velum templi scissum est in duo, a summo usque deórsum. Videns au-tem centúrio, qui ex advér-so stabat, quia sic clamans exspirásset, ait : S. Vere hic homo Fílius Dei erat. C. Erant autem et mulíeres de longe aspiciéntes : inter quas erat María Magdaléne, et María Iacóbi minóris, et Ioseph ma-

ter, et Salóme : et cum esset in Galilǽa, sequebántur eum, et ministrábant ei, et áliæ multæ, quæ simul cum eo ascénderant Ierosólymam.

Et cum iam sero esset factum (quia erat Parascéve, quod est ante sábbatum) venit Ioseph ab Arimathǽa, nó-bilis decúrio, qui et ipse erat exspéctans regnum Dei, et audácter introívit ad Pilátum, et pétiit corpus Iesu. Pilá-tus autem mirabátur, si iam obiísset. Et accersíto centu-rióne, interrogávit eum, si iam mórtuus esset. Et cum cognovísset a centurióne, donávit corpus Ioseph. Ioseph autem mercátus síndonem, et depónens eum invólvit sín-done, et pósuit eum in monu-ménto, quod erat excísum de petra, et advólvit lápidem ad óstium monuménti.

hen bevonden zich Maria Magdalena, Maria de moe-der van Jakobus de jongere en van Joses en Salome. Zij waren Hem in de tijd dat Hij in Galilea verbleef, gevolgd om voor Hem te zorgen; ver-der nog vele andere vrouwen die met Hem naar Jeruzalem gekomen waren. Het was al avond geworden en het was Voorbereiding, dat wil zeggen de dag voor de sabbat. Jozef van Arimatea, een vooraanstaand lid van de Hoge Raad, die zelf ook in de verwachting van het Rijk Gods leefde, waagde het daar-om naar Pilatus te gaan en te vragen om het lichaam van Jezus. Pilatus stond er ver-wonderd over dat Hij reeds dood zou zijn; hij liet dan ook de honderdman roepen en vroeg hem, of Hij al gestor-ven was. Nadat hij door de honderdman op de hoogte was gebracht, stond hij wel-willend het lijk aan Jozef af. Deze kocht een lijnwaad, nam

Hem af van het kruis en wikkelde Hem in het lijnwaad. Daar-op legde hij Hem in een graf dat in de rots was uitgehouwen

en rolde een steen voor de ingang ervan. 47Maria Magdalena en Maria de moeder van Joses zagen toe, waar Hij werd neer-gelegd.

4. OFFERTORIUM Bescherm mij, Heer, tegen de macht van de boze; behoed mij voor de man van geweld.

5. SECRETAWij bidden U, Heer: moge dit heilig Offer krachtdadiger ons heil bewerken, nu het opge-dragen wordt in de genezing brengende vastentijd. Door onze Heer Jezus Christus uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eenheid van de Heilige Geest, God, door de eeuwen der eeuwen, Amen.

6. PREFATIODoor alle eeuwen der eeu-wen, Amen.De Heer zij met U.En met uw geest.Verhef uw hart. Wij zijn met ons hart bij de Heer.Brengen wij dank aan de Heer onze God.Hij is onze dankbaarheid

4. OFFERTORIUM Custódi me, Dómine, de manu peccatóris : et ab homínibus iníquis éripe me.

5. SECRETASacrifícia nos, quǽsumus, Dómine, propénsius ista restáurent : quæ medicináli-bus sunt institúta ieiúniis. Per Dóminum nostrum Iesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat, in uni-tate Spiritus Sancti, Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen

6. PREFATIOPer ómnia sǽcula sæculó- rum. Amen.Dóminus vobíscum.Et cum spíritu tuo.Sursum corda.Habémus ad Dóminum.Grátias agámus Dómino,Deo nostro.Dignum et justum est.

Vere dignum et justum est, æquum et salutáre, nos tibi semper et ubíque grátias ágere: Dómine sancte, Pater omnípotens, ætérne Deus: Qui salútem humáni géneris in ligno Crucis constituísti: ut, unde mors oriebátur, inde vita resúrgeret: et, qui in ligno vincébat, in ligno quoque vin-cerétur: per Christum, Dó-minum nostrum. Per quem majestátem tuam laudant Angeli, adórant Dominatió- nes, tremunt Potestátes. Cœli cœlorúmque Virtútes ac beáta Séraphim sócia exsultatióne concélebrant. Cum quibus et nostras voces ut admítti júbeas, deprecámur, súpplici confessióne dicéntes:

waardig. Heilige Vader, machtige, eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijk-heid, om heil en genezing te vinden, zullen wij U danken altijd en overal. Die het heil van het menselijk geslacht op het kruishout gelegd hebt, opdat daaruit het leven zou opschieten waaruit eerst de dood was voortgekomen, en hij (de dood) die door het hout zegevierde, op zijn beurt ook door het hout overwon-nen zou worden, door Chris-tus onze Heer, door wie de engelen uw Majesteit loven, de heerschappijen haar aan-bidden, de machten haar met eerbiedige vrees vereren, de hemelen en de krachten der hemelen en de gelukzalige serafijnen ze met eenparig ge-jubel vieren. Dat Gij daarmee ook onze stemmen gelieft aan te nemen, daarom smeken wij in nederige belijdenis zeg-gend:

7. COMMUNIOAdvérsum me exercebántur, qui sedébant in porta : et in

7. COMMUNIODie in de poort zitten pra-ten over mij, en de slempers

me psallébant, qui bibébant vinum : ego vero oratiónem meam ad te, Dómine : tempus benepláciti, Deus, in multitú-dine misericórdiæ tuæ.

8. POSTCOMMUNIOSanctificatiónibus tuis, om-nípotens Deus : et vitia nostra curéntur, et remédia nobis sempitérna provéniant. Per Dóminum nostrum Iesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat, in uni-tate Spiritus Sancti, Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen

Orémus. Humiliáte cápita vestra Deo.

Tua nos misericórdia, Deus, et ab omni subreptióne vetustátis expúrget, et capáces sanctæ novitátis effíciat. Per Dóminum nostrum Iesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat, in uni-tate Spiritus Sancti, Deus, per omnia sæcula sæculorum.

maken over mij liedjes; maar tot U richt ik mijn bede, Heer, in de tijd van genade, o God; verhoor mij om uw grote ontferming.

8. POSTCOMMUNIOAlmachtige God, mogen uw heiligmakende Gaven ons van onze ondeugden genezen en voor ons heilmiddelen worden voor de eeuwig-heid. Door onze Heer Jezus Christus uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eenheid van de Heilige Geest, God, door de eeuwen der eeuwen, Amen.

Laat ons bidden. Buigt uw hoofden voor de Heer.

Moge uw barmhartigheid, God, ons zuiveren van de bedrieglijke oude mens en ons in staat stellen aan de hei-ligheid van de nieuwe mens deelachtig te worden. Door onze Heer Jezus Christus uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eenheid van de

Amen Heilige Geest, God, door de eeuwen der eeuwen, Amen.