ANG PAPEL NG IBAT IBANG DOMEYN PANGWIKA TUNGO SA PAGDEVELOP NG REHISTRONG NG WIKA

PAGE 1

Francisco/Ang papel ng ibat ibang domeyn

domeyn + Rejister + WIka = ???alam mo ba ang sagot?

Christian George C. Francisco

Fakulti, Kagawaran ng Filipino at Panitikan

ccfrancisco@mail.dasma.dlsu.edu.ph

Sigurado akong medyo masakit sa ulo ang pamagat ng artikulong ito para sa mga mambabasa na may limitadong kaalaman pagdating sa pag-aaral ng wika. Gayumpaman, palagi ko nang isinasaksak sa isip ng aking mga estudyante na ang wika ay hindi isang simpleng pag-aaral ng salita, mga bahagi ng panalita (parts of speech) o di naman kaya ay isang simpleng kwentuhan sa pagitan ng dalawang taong nag-uusap o interlokyutor. Sa kabilang banda, palagi ko nang inuulit-ulit sa aking mga estudyante na bawat disiplina sa buong daigdig ay kumakabit sa wika para lamang mas mapatatag at mapataas ang isang partikular na disiplina. Ang abogasya, medisina, gobyerno, akademiya at midya ay ilan lamang sa maituturing na matataas na larangan sa mundo. Kung kaya, mahalaga ang ang nagiging papel ng wika sa mga disiplinang ito tungo sa pagpapalago ng kaalaman dito. Sabi nga, lahat naman ng bagay ay maaaring gawing simple gaano man ito kalawak. Anupat umusbong ang paniniwala na Lahat ng bagay ay nadadaan sa mabuting usapan. Ito ay nangangahulugan lamang na wika ang siyang pinag-uugatan ng di-pagkakaunawaan at siyempre, pati pagkakaunawaan din naman. Wika ang siyang tagapag-maniobra ng lahat! Wika ang siyang nagsisilbing instrumento sa komunikasyon! Wika ang siyang tagapag-ugnay sa mga tao! Wika ang siyang nagsisilbing sandigan ng lahat ng bagay sa daigdig! Sa madaling salita, ang wika ay tunay at higit na makapangyarihan!

Bago ko simulang talakayin ang tinatawag nating domeyn pangwika at rehistro ng wika. Sigurado akong kanina mo pa nais tuklasin ang kahulugan ng mga teknikal na terminong ito. Sisimulan ko ang lektyur na ito sa pamamagitan ng isang simpleng pagpapakahulugan sa wika. Ayon kay Constantino (1996), ang wika ang siyang pangunahing instrumento ng komunikasyong panlipunan. Bilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan nito ang mga instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao. Ang wika ay behikulo para makisangkot at makibahagi ang tao sa mga gawain ng lipunan upang matamo ang mga pangangailangang ito. Samakatuwid, ang pahayag na ito ni Constantino ay nagpapatunay lamang na napakahalaga ng papel na ginagampanan ng wika sa pang-araw-araw na buhay ng tao. Gamit ang wika, nagagawa ng tao na masatisfay ang kanyang mga pangangailangan maging ito man ay pansosyal o pampersonal. Nagiging instrumento ang wika upang makisangkot ang tao sa mga nangyayari sa kanyang paligid. Dahil dito, mahalaga para sa isang tao na maging maalam siya sa kanyang wikang ginagamit upang ito ay magamit niya sa paraang tiyak at planado.

Ano naman ang ibig sabihin ng domeyn? Tumutukoy ito sa anumang disiplina, gawain, grupo o samahan na nagkakaroon ng pagkakabuklud-buklod tungo sa isang partikular na mithiin. Mayroon itong tatlong klasipikasyon upang mas lubos mong maunawaan: 1. Larangang pangwika na nagkokontrol (Controlling domains of language) Ang wika at varayti ng wikang ginagamit dito ay dinidikta kapwa pasulat at pasalita. Nangangahulugan ito ng katiyakan at wastong gamit ng mga salita. Kadalasan itong ginagawa sa matataas na antas ng karunungan gaya ng: simbahan, batas, midya, paaralan, pamahalaan, industriya, negosyo, komersiyo at iba pa. Dahil nga nagiging diktador kung ano ang wikang gagamitin, nadedevelop ang isang wika tungo sa tinatatawag na estandardisado at intelektwalisado. Nagkokontrol ito dahil may tiyak na mga salitang kailangang gamitin upang mas maging malinaw ang akto ng pag-uusap.2. Nagkokontrol nang bahagya sa larangang pangwika (Semi-controlling domains of language) Ang wika at ang mga varayting ginagamit naman dito ay pasulat subalit tanging tagapakinig lamang ang mga gumagamit nito. Di-tulad ng nauna, hindi kasinghigpit ang paggamit ng wika rito. Ipinahihintulot rin nito ang pakikibahagi ng tao sa ibat ibang gawain subalit hindi kinakailangan na maging dalubhasa ang isang tao sa paggamit ng wika. Halimbawa nito ay sa relihiyon at enterteynment. Dito, tanging bahagya ng paran ng pagdidikta sa paggamit ng wika na kadalasan na mapakikinggan sa mga intervyu sa radyo at televisyon. Gamit ang mga ito, ang isang nagsasalita ay hindi nalilimitahan at bahagya siyang may kalayaang gamitin ang isang wika na hindi kasing istrikto tulad ng nauna. 3. Di-nagkokontrol na mga larangan ng wika (Non-controlling domains of language) Ang wikang gamit dito ay pasalita lamang na kadalasang makikita sa tahanan at lingua franca ng isang bansa. Kaiba sa dalawang nauna, dito, puno ng kalayaan ang isang ispiker kaugnay sa gamit ng wika. Sigurado akong naglalaro na ngayon sa isip mo kung ano naman ang kinalaman ng tatlong nabanggit na domeyn sa pag-aaral ng wika. Simpleng lang, maaaring madevelop at mamodernays ang isang wika, halimbawa ang wikang Filipino, kung sasailalim o ikokonsider ang mga nabanggit na domeyn. Sa pamamagitan kasi nito, maaaring maging diktador o di gaanong diktador ang gamit ng isang wika. At bilang isang estudyante, alam mo kung ano ang mga posibleng epektong idudulot sa iyo kapag pinuwersa kang salitain ang isang wika na hindi ka naman bihasa. Sa kabilang banda, kung wala namang pwersahang naganap, mulat ka rin na may kabagalan nang kaunti ang pagkatuto ng isang wika para sa iyo.

Kunin na lamang nating halimbawa ang kaso ng mga eskwelahan sa Pilipinas na istriktong ipinatutupad ang paggamit ng Ingles sa mga estudyante. Nagiging pwersahan ito sa bahagi ng mga estudyante, kadalasan, ipinagbabawal pa ang paggamit ng wikang Filipino na siyang kadalasang unang wikang nauunawaan at kayang salitain ng mga estudyante. Dahil sa istriktong pagpapatupad sa paggamit ng Ingles, lalong hindi nagsasalita ang mga estudyante, tuloy, hindi sila natututo ng kanilang mga leksyon o aralin. Higit sa lahat, pati kakayahan sa paggamit ng wika, sablay na rin.

Samantala, inilahad ni Acuna (1994) na ang mga pambasang wika sa buong mundo ay maaaring iuri sa tatlo: Intellectualized languages of wider communication; confined, independent and intellectualized national languages; and developing national languages. Ang unang uri ay tumutukoy sa popular na mga internasyunal na wika gaya ng: Ingles, Pranses, Aleman at Espanyol. Ang mga wikang ito ay ginagamit bilang mga kontroling na domeyn sa paggawa (work) at iba pa. Samantala, ang ikalawang uri naman ay tumutukoy sa mga intelektwalisadong wika na saklaw lamang ang bansang pinaggagamitan nito. Ang wikang ito ay sapat na upang magamit sa lahat ng domeyn ng isang bansa. Halimbawa ng mga bansang ito ay ang Korea at Japan. At ang panghuling uri naman ay tumutukoy sa mga bansang nasa proseso pa lamang ang intelektwalisasyon ng wika gaya ng Indonesia, Malaysia at Pilipinas.

Ang rehistro o rejister ng wika naman ayon kay Francisco (2006), ay tumutukoy sa gamit ng wika sa isang partikular na gawain kung saan ang mga salitang ginagamit ay pekulyar sa kanila bilang bahagi ng kanilang gawi. Nagaganap ito dahil may pangangailangan ang mga tao na makabuo ng sarili nilang wika upang mas maging madali ang paraan ng daloy ng kanilang interaksyon sa isat isa. Sa kabilang banda, ang varayti ng wika naman ay tumutukoy sa pagkakaroon ng pagkakaiba-iba ng wika mula sa ibat ibang rejister. Nangangahulugan lamang na malawak ang saklaw nito dahil ito ay nakaankla sa kabuuan mula sa kompleks na rejisterhistro ng wika. Samakatwid, ang pag-aaral kaugnay sa rejister at varayti ng wika ay nararapat na tingnan bilang fenomenong pangwika dahil sa pagiging dinamiko at kompleks nito.

Sa puntong ito, nais kong bigyan ng sintesis ang ugnayan ng domeyn at rehistro ng wika. Ang domeyn ay tumutukoy sa isang partikular na larangan o gawain. Nagkakaroon ito ng kaugnayan sa rehistro ng wika dahil bawat domeyn ay may kani-kaniyang rehistro ng wika. Mga wikang tanging unique o pekulyar sa isang domeyn at tanging may mga tiyak na grupo lamang ang siyang nagkakaintindihan ng mga salita o terminong ginagamit.

Sa katunayan, palagi ko na rin binibigyan ng instruksyon ang aking mga estudyante na kahit mga barker, mangingisda, nagsasakla, mahilig maglaro ng baraha o kard, sabungero, embalsamador at marami pang iba ay may rehistro ng wika. Samantala, ang mga gawaing nabanggit ko naman ay ang mga mga domeyn pangwika.

Naway maging makabuluhan sa inyo ang pag-aaral ng wika dahil gaya ng paniniwala ko, makapangyarihan ang wika, magagawa nito ang mga bagay-bagay na hindi kayang gawin ninuman.

MGA REFERENS

A. Mga Buk

Acuna, J. et.al. (1994). The language issue in education.

Manila & QC: Congress of the Philippines.

Atienza, M at Constantino, P. (1996). Mga piling diskurso sa wika at lipunan.QC: UP press.

Catacataca P. at Espiritu C. (2005). Wikang Filipino: kasaysayan at pag-unlad. Manila: Rex bookstore.

Eastman, C. (1982). Language planning: an introduction.

San Francisco, USA:Chandler and sharp publishers,

inc.

Francisco, C.G.C. (2006). Rejister ng wika sa pangingisdaan:Kaso ng Kawit, Cavite. Samuha. Manila: PNU.

Sibayan, B. (1999). The intellectualization of Filipino.

Manila: LSP-DLSU-M.

B. Jornal

__________. (1998). Ang KWF at intelektwalisasyon ng

Filipino. Manila: KWF.

C. Internet Link

http://www.geocities.com/CollegePArk/Field/4620/fil_

met.html.

cgcfrancisco@yahoo.com/mgababasahinsafili123/kfp/030106