Download - twa ferweven libbensferhalen

1

Twa

Ferweven

libbensferhalen ½ 12

Klaas Zylstra & Margje Zylstra -‐ de Haan

gearstald troch Wiger Zylstra omslach: Cas Zylstra

3

FOARWURD Mei it ferstjerren fan ús mem, Margje Zylstra-‐ de Haan, yn ‘e simmer fan 2011, bleaunen ús, de bern, allinnich noch de oantinkens oan har en oan ús heit, Klaas Zylstra. Tagelyk groeide it besef dat mei harren dea safolle feiten, anekdotes, ferhalen hielendal ferlern drigen te gean en faaks al ferlern wienen. Yn de stikjes tekst dy’t hjir folgje, ha’k besocht út en fan it libben fan Klaas en Margje sa goed en sa folle mooglik fêst te lizzen wat noch net troch de tiid en troch de hektyk fan it libben weiwurden is. Sa ha ’k it fêstlein en wurdt it bewarre foar harren bern en bernsbern en foar de generaasjes dy’t, lit it ús hoopje, dêrnei noch komme. It is tagelyk in earbetoan oan de twa minsken dy’t ús it libben joegen. Sa hoopje ik ek de neitins oan ús heit en mem sa goed en sa lang mooglik libben te hâlden. Nei de ferhalen dy’t in byld jouwe fan harren libben, ha’k de stambeammen fan ús heit en mem opnommen, teminsten foar safier ik se efterhelje koe. Gelokkich wienen twa fan de fjouwer stambeammen earder al foar in flink part útsocht troch oare genealogyske sneupers. En, net te ferjitten, ik koe in berop dwaan op de jongere en moderne generaasje speurders, om krekt te wezen in pake-‐ en beppesizzer fan heit en mem. Tagelyk ha’k net de ambysje hân te stribjen nei folsleinens as soks al mooglik wêze soe foar wa’t graaft yn it ferline. Sa is it in kroniek wurden om Klaas en Margje hinne, want sy binne en bliuwe de haadpersoanen. Yn wa’t har foargongen en nei har kamen, yn harren dwaan en litten, wrotten en wramen, harren lok en fertriet, kenne we ús heit en mem werom. Dat allegearre ha’k besocht foar de neikommelingen en de sljochtwei lêzers, foar eltsenien dy’t nei heit en mem, nei pake Klaas en beppe Margje komme, mear en minder gedetailleard en oersichtlik op papier te setten, dus foar elk wat, ôfhinklik fan syn nijsgjirrigens. As dizze “Twa Ferweven Libbensferhalen” sa lêzen wurde, mei like folle nocht as ik it samle en opskreaun ha, dan sil it my en soe it ek har fêst deugd dwaan. Mei tank oan: . tante Anne (Antsje), dy’t hyltyd wer ree wie mei my werom te gean yn de tiid, . Jan Schiere, foar al syn genealogyske ynformaasje, . Geert Zylstra fan Oerterp foar syn genealogysk sneupwurd, yn 1993 sammele yn syn

“Genealogie Zijlstra-‐Pieterzijl”, . Henk de Haan fan Kimswert foar al syn ynformaasje foar en yn 1982 sammele yn

“De Hoannebeam”, foarâlden en neiteam, fan Klaas Feites de Haan en Grietje Baukes Boersma,

. al dy sibben dy’t my mei alle wille fertelle woenen wat ik noch net wist fan Klaas en Margje en fan wat sy en sa folle femyljeleden belibbe ha.

. Tresoar foar it tagonklik meitsje fan safolle ynformaasje fan ús foarâlden Wiger Zylstra Mantgum, oktober 2011 – febrewaris 2012

5

Ynhâld

Foarwurd side 3

Ynhâld 5 I. Libbensferhaal fan ús heit, Klaas Zylstra. 7 II. Bijlage 1: de trouakte fan pake Wieger en beppe Roelie (2 kantsjes) 17

III. Tekst útsprutsen by de kremaasje fan ús mem, Margje Zylstra-‐de Haan, 15 july 2011 19 IV. Gedicht: In tekken fan tiid 25

V. Oanfolling op it libbensferhaal fan ús mem, ûnder oaren mei moai wat Ynformaasje fan har jongste suster, ús tante Anne. 27 VI. Fuotnoaten, opmerkings en nijsgjirrichheden by de ferskate teksten 31 VII. Noch wat snypsnaren 31 VIII. It neiteam fan Klaas Zylstra & Margje de Haan (allinnich de foarnammen) Mei bylage 3: it trouboekje fan heit en mem (2 siden) 33

IX. De lêste 5 generaasjes 37 X. De stamhâlders Zylstra fan no oant doe 39 XI. De foarâlden fan ús heit en pake Wieger Zylstra 40 XII. De foarâlden fan ús heit en beppe Wietske en Roelie Kloosterman 47

XIII. De foarâlden fan ús mem en beppe Tsjeppy de Vries 51

XIV. De foarâlden fan ús mem en pake Anne de Haan 55 XV. Noch wat snypsnaren by “De Haan” 61 XVI. En dan noch: oer de beroppen 65 XVII. En dan noch: oer kontakten mei justysje 67 XVIII. Bylage 3: ‘Rechtdoende in de naam der koningin’ 70 XIX. En dan noch: oer de wenplakken 71

7

Klaas Zylstra * Friens, 15 oktober 1913 † Akkrum, 9 septimber 1995 I. It libbensferhaal fan ús heit, Klaas Zylstra

PAKE WIEGER, BEPPE WIETSKE, BEPPE ROELIE Us heit, Klaas Zylstra, is op 15 oktober 1913 berne yn Friens, as ien fan de 6 net al jong ferstoarne bern fan pake Wieger Zylstra , berne yn Twizel op 28 septimber 1877 (“uit een relatie van Bieuwkjen Wiegers Zijlstra met N.N.”, blêd 5 Genealogie Zijlstra-‐Pieterzijl), letter syn thús yn Wurdum, in pear jier yn Jirnsum en it grutste part fan syn libben yn Friens, en beppe Roelofke Kloosterman fan Semar. De bern fan pake Wieger en beppe Roelie op in rigeltsje:

Wietze, * 1 novimber 1904 Wurdum, ① † 13 novimber 1960 Hoarn

Pieter, * 27 septimber 1905 Jirnsum, † 24 des.1993 Enschede/Borculo Bieuwkjen/Bieuw * 25 oktober 1906 Jirnsum, † 4 maaie 1992 Hearrenfean

. in jonkje, dea berne * 4 april 1909 Friens † 4 april 1909 Friens

. Sijbrigje/Sieb * 19 april 1910 Friens, † 11 febrewaris 1911 Friens

Sijbrigje/Sieb * 30 oktober 1912 Friens † 10 oktober 2011 Noardburgum

Klaas, * 15 oktober 1913 Friens, † 9 septimber 1995 Akkrum

Jantsje, * 16 oktober 1915 Friens † 11 febrewaris 1989 Drachten

①sjoch foar de noaten by de teksten side 31

8

Beppe Roelie kaam fan Semar, wie de twadde frou fan pake Wieger. Syn earste frou, Wytske, wie in âldere suster fan beppe Roelie. “Beppe” Wietske is stoarn op 22 novimber 1903, 23 jier jong, oardel jier neí ’t se yn op 21 juny 1902 yn Burgum troud binne en ien dei nei’t harren jonkje dea berne wie. Se wennen doe noch yn Wurdum en dêr binne beppe Wietske en, nei alle gedachten, ek it jonkje, op it hôf kommen. Doe’t pake Wieger der sa raar foar kaam te sitten, is Roelie, de jongere suster fan pake syn ferstoarne frou, yn de húshâlding fan pake Wieger stapt. Se trouden, noch harren thús yn Wurdum, op 29 oktober 1904 yn it gemeentehús fan Ljouwerteradiel, it sil yn Stiens west ha. Pake syn twadde frou wie doe 20 jier, sels wie hy 27. Omt Roelie noch sa jong wie, moast der mei in Keninklik Beslút spesjaal goedkarring ferliend wurde (“. . . .waarbij dispensatie is verleend van het verbod, vervat in artikel acht en tachtig , nummer een van het Burgerlijk Wetboek . . . “). Net minder as trije plysjes en in “ambtenaar ter secretarie” moasten opdrave om as tsjûgen it houlik offisjeel te meitsjen.

Side 17 en 18: taheaksel 1 (2 blêdden) : 29 oktober 1904, trouakte Wieger Zijlstra en Roelofke Pieters Kloosterman

Trije dagen nei harren trouwen op 1 novimber 1904, waard harren earste, Wietze, al berne. Pake en beppe Roelie binne yn 1905 mei lytse Wietze út Wurdum wei nei Jirnsum ferhuze. Dêr kaam der yn novimber fan dat jier in twadde jonkje by, Pieter. Yn 1907 of ’08 is de húshâlding fan Wieger en Wytske nei Friens ferhuze. Mei harren fiven wienen se doe, want yn de hjerst fan 1906 wie tante Bieuwkjen noch yn Jirnsum berne is. Yn april 1909 waard der yn Friens in jonkje dea berne. Dêrnei hat beppe Wytske noch fiif kear yn ‘e kream west.

Goed 13 jier nei’t pake en beppe elkoar yn it gemeentehús fan Leeuwarderadeel “tot echtgenooten aanneemen….”, moast pake syn twadde frou, yn dy tiid mem wurden fan fjouwer jonkjes (wêrfan ien dea berne) en fjouwer famkes (wêrfan ien, de earste Sijbrigje, nei oardel jier kaam te ferstjerren) en tagelyk de beppe dy’t al fuort wie doe’t wy, har beppesizzers, der noch lang net oan sieten te kommen, nei it tsjerkhôf bringe. Heit wie doe 8 jier. Hoe’t beppe Roelie op 26 jannewaris 1922 (“beppe”, dat is sy krekt as hat âldere suster, mei har libben fan 38 jier dus nea echt wurden!) nei 17½ jier troud wêzen en nei’t se 8 lytse poppen op de wrâld brocht hie, is kommen te ferstjerren is nea dúdlik wurden. As we ús mem, doe’t heit al ferstoarn wie, der nei fregen, dan wie it beskie dat se miende dat it in “senuwynsinking” west hie...

Pake Wieger moast hurd wurkje om de kost by elkoar te skreppen. Hy wie arbeider (by Sybren Boersma?) en molkfarder. Hy kloete alle dagen wer de boat mei molkbussen fan de Frienzer boeren oer it Swin op en del nei de molkfabryk fan Reduzum. Doe’t ek syn twadde

9

frou, ús beppe Roelie, kaam te ferstjerren, draaide pake alhiel allinnich foar de húshâlding op. Syn earste 2 bern, Wietze en Pieter, sille faaks al wurk by in boer fûn ha. Bieuwkje, it âldste famke, wie doe 15 jier en moast ek al rillegau sels by in boer en letter yn in kafee de kost fertsjinje. Hoe dan ek, it sil foar pake net maklik west ha: by de boer, molkfarre en dan noch yn in húshâlding sûnder mem en mei fjouwer, fiif opgroeiende bern foar it itensieden, de wask en al wat der by komt, soargje. Hy hat it noch al in skofke mei in húshâldster besocht (ek al mei in pear bern fansels), mar dy hat it (of pake hat it) net lang folholden. No wie hy ek net altyd like noflik. Doe’t heit ris nei lang stinnen fan pake in nije jas krigen hie (op ‘e groei kocht fansels), hong hy, omt hy him der foar skamme, it grutte ding ûnderweis op ‘e fyts oer it stjoer. Dat gie dus net goed: de jas yn ‘e speaken, smoarch en stikken. Heit koe en woe der net folle oer kwyt, mar it sil raar tongere ha dêr yn Friens.

Hoe lyts Friens ek wie, de húshâldingen wienen yn dy tiid wol sa grut der der in skoalle wie. Heit koe jierren letter noch grutsk en hast net te ferstean sa fluch de rijtsjes plaknammen opsizze sa’t dy’t der troch master Terpstra ynstampt wienen: Stiens, Hallum, Marrum, Ferwerd, Holwerd, Ternaard, Dokkum, Metslawier, Anjum.

Fan syn achtste ôf hat heit net sa folle leafde fan oaren field: gjin mem mear, in heit dy’t hurd wurkje moast en hurd wie foar syn bern. Dêr kaam by dat pake fan it iene bern aardich mear ferneare koe as fan it oare. Dat hie fan gefolgen dat heit der letter ek muoite mei hie syn leafde en emoasjes, syn hert, sjen te litten. En fansels, yn dy tiid wie it ek net wizânsje en lit in oar jins freugde en fertriet sjen. It wie in tiid fan oanpakke, net krimmenearje, dy net oanstelle.

GJIN MEM, GJIN THÚS Doe’t syn mem kaam te ferstjerren, waard heit, hy wie doe 8 jier, in skoft by omke Romke (Kooistra), de healbroer fan syn heit, ús pake Wieger, yn De Harkema besteld. Mem hie omke Romke letter net sa heech, mar heit woe oer omke gjin kwea wurd hearre. Hy hat yn dy snuorje ek noch by in omke yn Dedzjum de kost opdien en dy faaks ek al in bytsje fertsjinne. Sa hat hy as foech skoaljonge oan ferskate keukentafels sitten, in feilich âldershús, in thús om yn werom te kommen en op werom te fallen, wie der foar him net mear en wat it ea west hie, hold ek net oer. Heit kaam, doe’t hy in jier as 12, 13 wie, as boerefeintsje oant wurk by de boer, want dat wie syn foarlân: melke, mjuksje, kuile, greppelje, wâlsnije, hekkelje, ûngetiidzje, hy wie it allegearre wol treast.

DÚTSLÂN De boeren seagen him wol graach kommen, hy wie sterk en woe de bealch wol brûke. Letter, hy sil doe in jier as 20 west ha, woe hy syn grinzen wolris ferlizze, benammen doe’t de tiden en de boeren(?) hjir net better waarden. Hy gie lyk as safolle Friezen nei Dútslân ta, poer allinnich, waard Schweitzer, melker, yn in stâl by in grutte Dútske boer by Xanten, in eintsje oer de grins, flak by de Ryn. Doe’t it in jiermannich letter oarloch waard, is hy dêr, mei safolle mear Friezen, mar bleaun, se wienen dêr wis fan wurk, thús wie’t mar ôfwachtsjen. Doe’t hy

10

yn ’t begjin fan de oarloch ek noch ús mem tsjin kaam dy mei har heit-‐en-‐dy wurke by in oare boer yn Xanten, op it Hollandshof, en letter by in boer Krebbers wurk fûn hie, doe waard der al gau troud (op 15 oktober 1942, op heit syn 29ste jierdei!) en wie hy al rillegau heit fan in lytse Wieger. Want pake moast ferneamd wurde, dat woe heit, dy’t wol wist dat pake Wieger oe sa nammesiik wie, sa ha.② “Oan in heale namme ha’k neat,”wie pake Wieger syn sizzen as hy net, lyk as hy ferwachte hie, yn de earste foarnamme ferneamd wie. Yn ’t alderlêst fan de oarloch, op 29 april, kaam der noch in jonkje by, lytse Anne, berne yn in skûlkelder mei help fan in Kanadeeske dokter. Anne, neamd nei pake Anne, de heit fan ús mem, wie echt lyts, hy koe hast yn in klomp, wie it sizzen.

WEROM NEI FRYSLÂN Yn de rin fan de oarloch waard it der dêr oan de Ryn mei yn it lêst Dútsers oan de iene en de gealliearden oan de oare kant fan it wetter, net nofliker op. Net allinne de Dútsers, mar ek de Schweitzers, ek it fee, de huzen en pleatsen en net yn ’t lêste plak Xanten sels hienen slim te lijen fan sjitterij en bombardeminten. Dat doe’t de Dútsers einliks belies jûn hienen, woenen de Friezen wol graach it ferinnewearre Heimat ferlitte en werom nei hús. Klaas en Margje wienen mei fan de earsten dy’t it paad nei Fryslân werom fûnen, se bedarren op Burstum dêr´t heit by ferskate boeren oant wurk west hat, lyk as by Jitse Peenstra en Arjen de Jong. Se wennen doe yn in arke dy´t heit kocht hie fan Harke Zeemans en dy´t by Bottema yn de opfeart nei de Bokkumerfeart lei.③ Doe’t al rillegau bliken die dat de arke lek wie, is hy yn 1947 nei Nes fersleept en dêr flak by de wettertoer op ‘e wâl takele. Yn dy jierren hat heit ek noch op de gersdroegerij tusken Akkrum en Aldeboarn oant wurk west en by UTD yn Akkrum.

LOK EN FERTRIET 1947 wie it jier fan lok en fertriet. Earst waard, noch op Burstum, yn jannewaris, midden yn in winter mei in hiele protte snie, in famke, Tsjepkje, Tsjeppy, berne, nei de twa jonkjes dy’t meikommen wienen út Dútslân wei, in famke, in stik bûter yn ‘e brij. Mar in lyts heal jier letter, op 15 juny, in moaie, simmerske, mar ferskriklike dei, sloech it needlot ta: lytse Wieger, in boekemantsje fan krapoan 4 jier, kaam boadsjendewei yn it wetter telâne en ferdronk, of oars, hy smoarde yn de modder. Lang is der by ús thús nea oer praten en wisten wy, de broerkes en suskes, neat of hast neat oer dy earste Wieger. It heucht my noch dat ik op in dei, allinnich thús, ta myn fernuvering yn it laad fan it dressoir yn in bibeltsje in lytse advertinsje fûn: Wieger, 15 juny 1947, †. As we mem der letter wat skruten nei fregen, joech se in hiel koart beskie en waarden we dus net folle wizer. Heit ha we der al hielendal net nei frege. In jier as trije nei dat sa fertrietlik barren mei lytse Wieger tûmele Tsjeppy by de Nesser brêge del. Gelokkiich wie heit diz’ kear yn ‘e buert. Hy sprong daliks efter syn dochterke oan en brocht har wer op ‘e feilige wâl.

11

Nota fan 9 july 1947 foar it grêfrjocht yn Akkrum FERHÚZJE It sil 1953 west ha (nei de 2e Wieger yn 1950 waard Roelie yn ’52 noch op Nes berne) doe’t we nei Britswert ferhuze binne. Heit waard arbeider by boer (Pier) Bonsma, op Kromwâl oer it heechhout en dan in eintsje it lân yn, op in pleats mei rails foar in lorry dy’t de molkbussen nei de molkboat brocht. We koenen goed mei de femylje Bonsma, mei soan Pier en de dochters Joukje en Bokje. Anne sloech wol mei Pier om, op ‘e pleats boartsje, it lân yn te mûzeridzjen, helpe yn it hea, de hynders menne as heit it hea opsleepte. Bonsma hie ek bargen (mei rotten ûnder de barten). As ik de swietrook fan bargen rûk, bin ik wer by boer Bonsma op ‘e pleats. Heit wie neist boerearbeider ek noch kafeehâlder, sleepte yn dy funksje freedtejûns in krat bier nei boer Bonnema, de lettere kastlein fan Mantgum, alhiel op Jet. Anne mei, koe dy ûnderweis moai in stik as 15 hikken iepen en ticht dwaan. In part fan ús wenning anneks kafee bestie út in sealtsje dêr’t fergadere en kaarte waard.

Mar folle jierren hat dizze dûbele baan, boerearbeider-‐kafeehâlder, net duorre. It kin wol ris yn 1955 * west ha doe’t we mei Alde Maaie nei Grou ferhuzen, opnij yn in wenarke, yn de Grûndaam. Hat mem dat sa goed fûn, op ‘e nij yn in arke, op ‘e nij by ‘t wetter? Heit hie in boer fûn oan ‘e oare kant fan it kanaal, op ´e nij op Burstum, by Sjoerd Boersma. Hy moast alle dagen in pear kear mei de pont oer.

By dy boer hat heit it net lang, útholden (of dy boer net lang mei heit fansels). Hoe dan ek, nei in simmerhealjier ferhuzen we nei Easterlittens, dêr’t we neist Pier ‘Kwos” oan de Skrinzerdyk wennen, yn de helte fan in dûbeld hús. Heit wie doe arbeider by Wietse Dykstra op Langwerd, tusken Littens en Winsum. Anne hat dêr it melken noch leard en koe sa letter by Pier Kwos mei melken in bûssint fertsjinje. Mem fertsjinne wat by mei de wask te dwaan fan buorman Pier en syn húshâldster Aukje (en har soan en hurdfytser Tseard), sparre sa har earste waskmesjine by elkoar. Nei in pear jier, it kin yn 1957 west ha, binne wy yn maaie nei

*1955, ek it jier dat op 28 febrewaris pake Wieger, 77 jier, ferstoarn is. Hy hat syn lêste tiid trochbrocht yn Friesmahiem yn Grou . Hy is begroeven op it tsjerkhôf fan Friens, neist syn twadde frou en mem fan 8 bern, ús beppe Roelie, dy’t hy 33 jier oerlibbe hat.

12

It húske yn Húns

Húns gien, heit waard arbeider by Sije Bos op Rewert. Wy koenen sa moai op de iepenbiere skoalle yn Baard bliuwe. We wennen mei ús seizen yn in lyts húske, mei in losse trep nei boppe ta.

Heit hie doe ek al kninen. It barde dat hy yn in wike tiid in pear kninen dea fûn yn harren hok: deabiten! Troch in murd? It like der wol op. Se wienen hast net oanfretten, mar it bloed wie der foar in part út. Dat heit sette in falle by de kninehokken del, hy hie ‘m, leau’k sels noch makke. Op in moarn hearden we allegearre gepiip en geheister yn ’t hok: siet der yndied in grauwe murd yn de falle! It heale doarp kaam efkes del en bewûndere it bange bistke en ús grutske heit, ek yn it doarp fan de Húnzer Murden barde soks net sa faak. Dêrnei waard de kninekiller mei falle en al in skoftke ûnder wetter holden.

In jier letter waard yn maaie op ‘e nij it flierkleed en it swilk oprôle, we ferhuzen werom nei Littens, kamen neist it sportfjild oan de Fabryksreed te wenjen. Heit waard arbeider by Kees Anema op Skrins. Hy hie benammen doe in flink stik folkstún, tsjin it molkfabryk oer, oan de Boalserterfeart. Mem hie it yn ‘e simmer drok mei beantsjepuntsjen en griente yn wekflessen ynlizzen.

Efter hús hie heit noch in stik of wat kninehokken stean; wy moasten de bermen bylâns om sekken fol knineblêden te sykjen. En mem mocht wat ekstra jirpels siede. Mei wat molke en âlde bôle makke heit streksum en goedkeap kninefretten. Hy ferkocht wolris in bistke en der kaam ek wolris ien yn de panne. Dat barde ek mei de ein of hazze dy’t krekt deariden wie en der noch kreas bylei oan de kant fan de dyk. Heit die him mei alle wille de jas út. Poerbêst en djoer iten. Rikeljusiten!

Gjin wûnder, nammers, dat heit op wei nei de boer of nei hús wolris in ein of hazze fûn. Hy wie ek doe al in protte op ‘en paad, seach in protte nei de grûn en koe dan mei fan alles thúskomme, foaral jild, kwartsjes, dûbelsjes, hy woe der wol graach efkes foar yn ‘e bocht. Mar it is ek alris bard dat hy tusken Baard en Mantgum yn ‘e berm en yn de tûken fan de struken ferskate bankbryfkes lizzen en hingjen seach. In beurs om it kreas yn op te bergjen lei der net by , mar hy koe it jild ek sa wol kwyt. Heit hat it netsjes by de plysje oanjûn en hat de fynst in skoftke kreas bewarre, mar doe’t de eigner it ôfwitte liet, wie hy der alhiel net mei ferlegen.

13

Dat wy yn dy jierren sa faak ferhuze binne wie fansels net tafallich. Heit syn probleem wie dat hy min lang in boer hâlde koe. Yn ’t begjin wie de nije boer in poerbêsten-‐ien, heit wakker beare, nei ferrin fan tiid waard dat minder. Dat hat him nei alle gedachten net altyd oan de boeren lein: heit wist it wolris better as syn breahear en dêr sieten de boeren net altyd op te wachtsjen. Yn 1961 krige hy spul mei syn boer yn Littens. Hy hat doe noch in winterskoft by Koopmans Moalfabryk yn Ljouwert oan it wurk west, want der moast

ús hús oan de Fabryksreed yn Littens

mei fjouwer bern yn ‘e hús fansels wol brea op ‘e planke komme. Nei’t er ek noch by Bouwhuis op Wieuwens, krekt bûten in doarp, oan ‘e slach west hie, koe hy yn maaie ’62 by de boerehelp fan Raerderhim begjinne. Trouwens, it hat der noch efkes ynhongen as dat wol troch gean soe, want heit hie it bylein mei de boer, dy wie him aardich temjitte kommen en heit woe no wol yn Littens bliuwe. Doe hat mem trochsetten: alles klear en regele, dan giet it no ek troch! Mem liet no ris sjen dat se net alles pikte. Heit jûch belies. It gong troch, nei Jirnsum ta. Mar faaks woe mem ek wol werom nei har bertedoarp omt se dêr har femylje moai tichteby hie.

JIRNSUM As boerehelp kaam heit by in hiele protte boeren, by de minne en strieminne, en sa út en troch siet der dan ek noch wolris in noflike boer tusken. Dêr koe heit dan wakker fan beare: boer Hotsma fan Jirnsum, Eenshuistra fan Raerd, Arjen Schoustra (Arjen Par) fan Tsjerkebuorren yn Jirnsum. We wennen op De Plof, of teminsten flak derby, yn in lyts wyt pleistere húske skeef efter kafee ‘De Twee Gemeenten’, mei in paadsje om it pleatske fan Pyt Buwalda hinne. We hienen de tillefoansintrale as bril op ‘e noas. Yge Damsma hie besocht boppe wat sliepromte te meitsjen troch der in kajút op te setten. Sa wienen der boppe twa sliepkeamerkes kreëarre foar twa twapersoans bêdden, ien foar Anne en Wiger, ien foar Tsjeppy en Roelie. We wisten net better, tegearre op ien bêd. Nei in pear jier kamen we noch mear yn ‘e knipe te sitten doe’t kafeehâlder Klaas de Bruin neist it kafee in grutte dûnsseal bouwe liet, in pear desimeter fan ús hús ôf, lyk foar ús rút. Doe hienen we ek oan de sinnekant in bril op ‘e noas. Heit sil dit húske faaks al lyk hân ha, hy fytste of tufte hiel regelmjittich freedtejûns mei de bryfkes dy’t er oerholden hie, nei Ids Boersma ta fan de bank yn Reduzum. Jild liene, bêst, mar sa gau mooglik sjen it hús lyk te krijen. Mar mei De Bruin syn nije dûnsseal foar de ruten woe hy hjir wol wei, hy koe doe ek wol wat fierder springe en kocht foar f 16.000,-‐-‐ . in hús yn de buorren, Rykswei 118, fan IJsselmuiden. It sil 1966 west ha. It no aardich ynboude húske op ‘e Plof, koe hy, hoe is ’t mooglik, út ´e hân ferkeapje (al

14

krige hy dêroer noch wol spul mei de makelder dy´t hy earder yn ´e earm nommen hie). It húsrie waard foar it grutste part op de grientekarre fan Jonkman ferriden. Ien fan de ritten waard jûns, it wie al tsjuster, makke, it waaide in heale stoarm. Mar heit hie de karre liend, dat dy moast no ek brûkt wurde. Underweis waaiden de doazen iepen en de papieren, der wienen ek roubrieven by, moasten we út hagen en plassen wer by elkoar swylje. Dêr oan de Rykswei (wat ha se dêr foar harren dwaan lang wenne!) hawwe heit en mem it goed hân, ek omdat nei ferrin fan jierren de húshâlding lytser waard doe’t flot nei elkoar earst Anne en Tsjeppy en al rillegau ek Roelie en Wieger de doar útgongen. Heit en mem gongen ek wol op fekânsje mei de reisferiening fan “De Ald Skou“ of in dei mei de trein derop út. Dat reizgjen hat mem trouwens langer folholden as heit, want dy krige ûnderweis hyltyd mear lêst fan mislikens. Sels in dei fuort nei syn broer Pieter yn Borculo waard bedoarn as hy nei in ritsje mei neef Gerrit oer de Zevenheuvelenweg sa siik as in hûn op bêd bedarre. Piltsjes holpen him net, hy wie der ymmún foar. Ek dêrom bleau heit mar it leafste thús. As mem dan mei “De Ald Skou” yn Wenen of Boedepest siet, die heit de kost op by de bern of by kunde, want in itensieder wie heit net en in ôfwaskboarstel hat er nea yn ‘e hannen hân.

heit syn koartingskaart foar mei de trein

As er sa om in waarm miel iten kaam, brocht er fansels in fytstas mei griente mei. Ek barde it wol dat mem, as se der in dei op út soe, in panne mei rys bestoppe yn it bêd.

ZHM Heit wie ek doe in protte ûnderweis. Hy fleach foar de Boerehelp op de brommer nei boeren tichteby en fierder fuort, oant Poppenwier en Mantgum hast ta. Syn lean barde hy yn ’t hantsje by wurkferdieler De Haan yn Raerd. Mei de boeren dy’t him leinen (of dy’t him it meast nei de bek praten) hold hy kontakt. Hy koe dan wakker beare, wat fan bêste man as dat wie. Hy sil by dy boeren fêst ek wolris foar himsels in pear sinten by fertsjinne ha. Mar linkendewei waard it allegearre dreger, hy koe net mear sa’n wurk fersette as eartiids. Dat doe’t Pel, it sil yn 1972 west ha, him sei dat hy wol by de ZHM yn de emballaazje komme koe, hat hy graach de snijseine en de hekkelstok delsmiten en besocht syn heil tusken de lege kratten te finen. Gjin minne en strieminne boeren mear, net langer op moandei groppen grôtfol stront fan in lang wykein de glêde mjuksplanke op skowe. Hy hie yn al dy lange jierren in bealch fol wurk fersetten (“no ha’k hjoed mear dien as dy,” koe hy soms útdaagjend tsjin

15

Anne sizze), as it heal koe graach no wat kalmer oan. Hy hat it by de ZHM oant syn 65ste folholden, wie doe bliid dat er ophâlde koe.

Heit hie in lyts hartsje. Dat makke dat hy yn syn ZHM-‐tiid it net útstean koe dat Bert, dy’t licht ferstanlik handikapt wie, in bytsje pleage waard. Hy naam Bert dêrom tusken de middei geregeld mei nei hús, dan koe hy moai meiïte en koe hy yn ’t skoft net pleage wurde troch oare wurknimmers by de ZHM. Ik leau net dan mem der altyd like folle nocht oan hie, mar sa wie it altyd gongen: heit betocht en die wat en mem gie der yn mei, mar tocht der wolris hiel oars oer. Ek foar Bertus, de arbeider fan Eenshuistra fan Raerd, kaam hy sa op. Heit hie betocht dat mem de wask wol foar him dwaan koe, dat ek dy seagen we regelmjittich oan ‘e tafel. Dochs hie heit der muoite mei om dat lytse hertsje sjen te litten oan de minsken dy’t him it meast nei wienen. Fansels wie hy oe sa wiis mei syn pakesizzers, mar hy koe dat faak allinnich mar sjen litte troch har in bytsje te pleagjen.

ÛNDERWEIS

Heit koe min thús sitte. Ek doe ’t er it oan tiid hie, wie er noch in protte ûnderweis. Hy hold syn adreskes dêr ’t hy de tún ûnderhold lyk as by Van der Bos, by Vermeulen en by frou Van der Meer en dan de adreskes fan boeren út syn boerehelptiid, lyk as Kees Hotsma. Hy hold fansels ek syn bou, woe as earste de beantsje en de poaters yn ‘e grûn ha, moast sa ek wolris op ‘e nij begjinne as it spul him beferzen wie. Yn ‘e simmer brocht hy rûnom, by de bern mar ek by kunde, de opbringst, de griente en jirpels dy’t fansels yn ‘e simmer allegearre tagelyk plukt en dold wurde moasten en dy’t se mei harren twaen dochs noait allegearre op koenen. Amers-‐ en fytstassen fol hat er sa útsutele. Jonkman en Palma, de twa grientemannen fan Jirnsum, moatte wol hast in hekel oan him krigen ha. Ek it ûnderhâld fan de camping yn Jirnsum hat hy lang folholden.

ÛNRÊST Mar syn krêften waarden minder. En al hat er it lang folholden, hy moast him der op it lêst wol by dellizze dat it net mear koe, dat hy net mear koe. Hy hie it ek dreech mei de ûnrêst dy’t makke dat hy it thús net fine koe en jûns hieltyd mear hiele einen de dyk lâns sjoude, doelleas de Grouster Dyk hin en wer, nei De Ald Skou hin en werom, en dan thús komme, allinnich yn de foarkeamer wat nei de tillevyzje koekeloere, mem yn de achterkeamer omdat dy neat oan tillevyzjesjen fûn. Mei mem prate oer wat him dwers siet, wie der net by. Dat makke dat heit ek doe’t er âld wie, iensum wie en krekt as doe’t er jong wie, net folle stipe krige.

Heit hie de hoop dat de ferhuzing nei Akkrum it allegearre wat oars, wat rommer foar him meitsje soe. Gjin kopsoargen mear oer hús en tún en bou. It hús, ek al lang wer lyk fansels, waard ferkocht, se kamen yn in oanleunwenning fan it Leppehiem. Mem wie der bliid mei, mar heit koe ek hjir de rêst net fine: “It hie noait wêze moatten, hjir nei Akkrum ta”. Earst gie hy der noch wol mei de fyts op út, mar letter wie dat ek net mear fertroud, ek al omt hy hyltyd mear lêst krige fan de sykte fan Parkinson. Doe’t er dêrom thús bliuwe moast, koe hy alhiel net mear de sinnen fersette. It gie hurd doe, hy siet dêr’t er siet, de holle foardel, passyf

16

en swier op ‘e hân, der siet gjin kriich, gjin nijsgjirrigens, mear yn. As de bern of pakesizzers op besite kamen, libbe hy wol wer wat op, mar hy hold dat net sa lang fol. En sa’t er as jonkje sûnder mem nearne syn aai kwyt koe, sa wie hy no net by steat te sizzen wat him dwers siet en stie mem der net foar iepen. Sa is hy oan ‘t lêst ta bleaun: allinnich, as jonkje, allinnich nei Dútslân en allinnich mei syn prakkesaasjes yn Leppehiem. Doe’t er op 9 septimber 1995 kaam te ferstjerren, ferlearen wy yn ús heit in bodder foar syn húshâlding, in man dy’t mei wurkjen

foar mem en ús syn leafde sjen liet en dy’t nea meimakke en leard hie dat dêr foar, foar dy leafde, ek wurden wienen. Klaas Zylstra, de tredde soan fan Wieger Zylstra, berne yn Twizel, mar foar ús pake Wieger fan Friens, en beppe Roelie Kloosterman fan Semar, de beppe dy’t wy nea kend ha, wie net mear.

17

II.

bylage 1: (2 kantsjes): de trouakte fan pake Wieger en beppe Roelie

19

Margje Zylstra-‐ de Haan * Jirnsum, 2 desimber 2013 † Akkrum, 11 july 2011

III. Tekst útsprutsen by de kremaasje fan ús mem, Margje Zylstra-‐ de Haan, 15 july 2011.

WOLKOM Alderearst in wolkom foar jim allegearre, femylje en kunde fan ús mem Margje de Haan, Margje Zylstra -‐ de Haan. Allegearre ha jim jim eigen oantinkens oan ús mem. Dat hat foar jim reden west om no mei ús, de bern en beppesizzers, ôfskie te nimmen fan mem. Wy stelle dat tige op priis. Us mem wie foar ús, har bern en beppesizzers, earst mei ús heit, en letter, nei it ferstjerren fan heit, in thús, in plakje om op werom te fallen. Se hat altyd in stabyl en sintraal plak ynnommen yn it gesin fan Klaas en Margje. Dat wie net altyd like maklik. As âldste dochter fan in boerearbeider, opgroeid yn de krisisjierren en troud yn ‘e oarloch koe se net it aldermoaiste en aldermeaste ferwachtsje. Mar se hat, mei heit, ús dochs in hiele protte meijûn. Wy wolle graach mei jim werom sjen op har libben. Har libben as famke, as faam, as mem en as beppe. Nochris, moai dat jimme hjir kommen binne, moai dat jim it alderlêste oerke by ús mem mei ús diele wolle. ÚS MEM Doe’t ús mem yn juny op bêd rekke, dat wol sizze, dat se der hast net mear ôf woe en ek der amper mear of koe, is se noch in moai skoft helder bleaun, sa’t se altyd skerp west hat, fan fan alles op de hichte en nijsgjirrich nei wa’t se koe en wat der yn har wrâldsje bard wie. Sa koe se, doe’t it foar ús, mar ek foar har sels dúdlik wie dat se it alderlêste eintsje fan har libben ynslein wie, út bêd wei noch fan alles beregelje: wa’t we beslist net ferjitte moasten in roukaart te stjoeren, wat foar begraffenisûndernimmer wy opbelje moasten as it sa fier wie, en dat we fansels net tefolle drokte meitsje moasten. En beslist gjin libbensferhaal fertelle mei om de oare sin de wurdsjes leaf en leave deryn.”Fierstente swiet, dat leit my net,’ wie har sizzen. Sa hie se, in pear moanne earder al, noch in lange brief nei Gerard, har beppesizzer yn Thailân, en syn frou Bew stjoerd. Se skreau, it soe har lêste brief wol wurde… Op wat har stjêrbêd wurde soe, hat se ús sa fierder tared op har ferstjerren en alles wat dêrmei te krijen hat. Stadich, hiel stadich, mar like wis sakke se fuort, benammen lichaamlik, hyltyd wurger. Op it lêst joech se it oer, it hoechde foar har op it lêst net mear. Allinnich as

20

de bern of de beppesizzers kamen, ljochten har eagen wer op en seach se dy wer efkes aardich helder oan. It praten, dy noch wat sizze wolle, slagge doe ek net mear. It wie ek net mear sa nedich: alles wie al sein. Us mem en beppe fan ús bern wie net in frou dy’t mei har freugde en fertriet, mei har leafde en lok te keap rûn. En krekt dêrom is it net iens sa maklik om, sa’t se dan sizze, ‘de doopceel te lichten’ fan ús mem en beppe, âlde beppe, sa’t har oerbeppesizzers har neamden. Oer wat se dien hat en wêr’t se west hat en wenne hat, dat giet dan noch, mar wat se tocht en, noch mear, wat se fielde, wat der yn har omgong, dat wie ek foar ús, har bern, de bern fan Klaas en Margje, faak min yn te skatten. Dêrom earst it wat makliker diel, de feiten, sa’t we dy sels foar in part mei belibbe ha en dy’t we, mear of minder kompleet, wol fan har te hearren krigen. Want as we der nei fregen, mei klam nei fregen leafst, wienen har antwurden faak wat oan de koarte kant, meastentiid kaam it net fierder as in namme, in plaknamme, in koart gegeven. ST.-‐JANSGEA Mem, Margje de Haan, waard berne op 2 desimber 1913 yn in lyts húske oan ‘e súdkant fan Jirnsum, as âldste dochter fan Anne de Haan en Tsjeppy de Vries. Pake Anne wie arbeider by boer Fopma op Tsjerkebuorren. Der kamen letter noch in jonkje, Hinne, en 3 famkes by, de twilling Roelie en Ine, en de jongste, Anne. It soppe yn dy tiid fansels net sa rom yn in boerearbeidershúshâlding. Pake woe dêrom ek stomme graach foar himsels buorkje. Dat woe hy besykje op in komelkerij by St.-‐Jansgea, oan it Nannewiid. Us mem wie noch in lytse poppe doe’t se der hinne gongen. Mem is letter yn St.-‐Jansgea nei skoalle gongen, hat der boarte mei oare famkes, kameraadskes hân. De skoalle hat se fêst net in hekel oan hân, want se hie in skerp ferstân. It minste wie dat se sa’n trije kertier rinne moasten om op de iepenbiere skoalle fan St.-‐Jansgea te kommen. En tusken de middei fansels wer trije kertier rinne nei hús foar it waarm iten en dan wer werom nei skoalle. Alle dagen hast trije oeren ûnderweis, Op har stjerbêd hie se it der noch oer dat se it hast net dwaan koe, dy tochten alle dagen op klompen troch it lân. Dochs hat mem altyd mei wat ûnwennigens werom tocht en soms praten oer dy jierren oan it Nannewiid en har skoaltiid yn St.-‐Jansgea. Dat kaam fêst ek omdat har tiid dêr, har skoaltiid yn fergeliking mei de tiid dêrnei, as faam by de boer en letter as mem, net in soargeleaze, mar dochs wol in tiid wie mei minder soargen, bernesoargen. Doe’t der in jier of wat lyn, heit en mem sieten doe al lang yn Leppehiem, in boek oer St.-‐Jansgea útkaam, hat se in taxi besteld en hat se it boek persoanlik út Jansgea ophelle. Se is ek altyd nijsgjirrich bleaun nei wa’t der út St.-‐Jansgea yn de skûtelbank fan de Ljouwerter Krante stienen. OANT WURK Nei de legere skoalle wie it dien mei it boartsjen en learen. Der moast as dochterke fan in komelkerke, se sil sa’n 13 jier west ha, wat fertsjinne wurde. Se kaam as lytsfaam yn Rotstergaast by in boer, of better, by in boerinne, alderearst helpe yn de húshâlding, mar ek mei de lichte kerweikes yn it bûthús en yn de skuorre. Doe’t se grutter en sterker waard, krige se fansels sa stadichoan ek swierdere kerweikes taskikt: amers en bussen himmelje, en net te ferjitten: mei melke. Dreech wurk, lange dagen, yn waar en wyn, fan it waarme bûthús hin en wer nei de kjeld bûtendoar. Mar mem wie jong en sûn en wist dat as dochter fan in komelkerke, letter wer gewoan arbeider, net folle mear ferwachtsje koe as boerefaam te

21

wurden, as oanpakke en net krimmenearje. Letter kaam mem yn Langsweagen telâne, op de pleats fan boer Brouwer. KRISIS Even werom nei pake en beppe. Pake Anne hie graach wat foarút buorkje wollen dêr oan it Nannewiid. Mem fertelde dat pake ek wol goed boer wie, mar hy hie de tiid net mei. Hy woe ek stommegraach mei de grutte boeren meidwaan, mar it slagge net. Doe hat er it yn Terwispel besocht mei in foech foeraazjehannel, mar ek hjir hie hy lêst fan de krisistiid, boeren koenen de rekkenings net mear betelje. Pake gie fallyt. En sa waard pake Anne opnij wat er earder wie: boerearbeider. Wurkje foar in oar. DÚTSLÂN It sil om 1938 west ha doe’t Anne en Tsjeppy mei 3 fan de 5 bern nei Dútslân ferhuze binne. Dêr yn Dútslân wie wurk genôch en der waard folle better fertsjinne. Dochs sei mem letter dat se der better oan dien hie as se, krekt as Ine en Roelie net mei gien wie. Se hie in goed plakje yn Langsweagen. Mar se hat miskyn dêr net dúdlik genôch yn west en pake sil wol baas west ha, dat se gie mei de húshâlding mei, nei Dútslân, earst nei in boer Krebs, by Dransdorf by Bonn, letter nei Xanten, flak oer de grins, pake as melker, as Schweitzer seinen se doe ek wol. Mem fertsjinne in part fan pake syn lean, wie feitlik by heit yn tsjinst, net by de boer. Se hie kost, klean en ûnderdak, gjin lean, gjin bûsjild. Ek oer har tiid yn Dútslân hat mem net it measte ferteld. It wie in tiid fan wurkje en wrotte, wille meitsje wie der net sa folle by. Se moasten tefreden wêze mei wurk en iten. Doe’t it oarloch waard, hienen se dêr op it plattelân, in eintsje bûten Xanten, net iens it minste plak: net al te ticht by it oarlochsgeweld en se koenen sêd fan it fjild en it fee. It soenen tagelyk ek de lêste jierren fan har fammetiid wurde. Muzyk KLAAS ZYLSTRA Hoe dreech de tiid doe ek wie en hoe hurd as der ek wurke wurde moast, dochs doarde mem it oan om plannen foar de takomst te meitsjen. Miskyn hat se it tagelyk ek wol wat sjoen as in kâns om ûnder de wjukken fan pake út te kommen. Se kaam dêr by Xanten in jonge tsjin, Klaas Zylstra, berne yn Friens, dy’t lyk as safolle jonges út Fryslân, yn dy minne tiden syn lok en it wurk yn Dútslân socht hie en as melker 2 of 3 kear deis de kij fan in grutte boer molk. Klaas en Margje hienen beide wol it ien en oar gelyk: beide út Fryslân, flak by elkoar berne, beide fan 1913, beide út earmoede nei Dútslân ferhuze, beide flak by elkoar by in Dútske boer oan it wurk, beide mei hoop op in bettere takomst, beide fier fan hús, sykjend nei wat lok en leafde. Se waarden it iens en smieten de lapen gear, krigen doe ek harren eigen ûnderdak, harren eigen húshâldinkje. It wie doe ein ’42. Al rillegau waard harren earste jonkje berne, in lytse Wieger, neamd nei pake Wieger fan Friens. Twa jier letter, yn ’t alderlêst fan de oarloch, waard Anne berne, yn in bunker dêr’t mem beskûl socht hie, want it oarlochsgeweld kaam doe ek op it plattelân, dêr flak by de Ryn, gefaarlik tichteby.

22

WEROM NEI FRYSLÂN Doe’t de Dútskers de oarloch ferlern hienen, woenen Klaas en Margje mei harren 2 lytse jonkjes wol graach nei Fryslân werom. Heit koe by in boer op Burstum komme en dêr koenen se ek ûnderdak krije. Letter kamen se yn in wenarke op Nes. Net sa’n hechte boat die letter bliken, want hy lekte en se koenen de fuotten allinnich droech hâlde troch it hiele gefal op de wâl takelje te litten. LOK EN FERTRIET Hoe dan ek, se woenen wol graach it libben hjir wer oppakke en dat slagge earst wakker moai. Begjin ’47, yn in strange winter mei in hiele protte snie, seach lytse Tsjeppy it ljocht, in famke, in stik bûter yn ‘e brij. Mar in heal jier letter, sloech it needlot ta. It âldste jonkje, krapoan 4 jier jong, kaam in eintsje fan de arke ôf yn it wetter telâne. Doe’t ús mem troch syn lytse kameraad warskôge waard en lytse Wieger út it wetter helle waard, wie it al te let. Heit en mem ha der letter mei ús hast noait oer prate kinnen. It die te sear. En, hoe ferskriklik ek, se moasten fierder. Dêrby, it wie yn dy jierren nei de oarloch net in tiid fan tebeksjen, mar fan besykje foarút te buorkjen, net in tiid fan stilstean by tsjinslaggen. Boppedat lei it heit en mem beide net te praten oer gefoelens en alhiel net oer wat sa sear die. Fierder dus, earst mei syn fjouweren, letter yn 1950 wer mei syn fiven, doe’t der wer in jonkje by kaam. Ik krige deselde namme as it earste jonkje, dat woe heit sa ha. Pas letter ha ‘k begrepen hoe’t it koe dat Anne, doe de âldste, net nei de heit fan heit neamd wie, mar nei de heit fan mem. (* sjoch ek taheaksel 4, side 25) FERHÚZJE Nei Nes, dêr’t heit by ferskate boeren oan it wurk west hat, binne we noch gauris ferhuze: fan Nes nei Britswert, doe nei Grou dêr’t we wer yn in arke wennen, dan nei Easterlittens, Húns, wer nei Easterlittens en doe ha we fan 1962 ôf noch op 2 adressen yn Jirnsum wenne. Sa kaam ús mem nei krapoan 50 jier wer yn har berteplak werom. We ha har hast nea kleijen heard oer al dy ferhuzings om Alde Maaie hinne, as ús heit miende dat hy it by in nije boer better krije koe. Want it wienen meastentiids net de boeren dy’t him dien joegen. Heit koe en woe wol wurkje. Hy joech de boeren dien. En mem joech him de romte, mar it sil net altyd har goedkarring hân ha. Mar fierder lei mem der net folle tsjin yn, yn elts gefal net as wy der by wienen. It hie faaks better west as se dat wol dien hie. Yn Jirnsum kaam heit by de boerehelp, it probleem fan net al te bêst in boer hâlde kinne, wie dêrmei oplost. JIRNSUM Ein jierren 60, begjin 70, yn Jirnsum, krigen heit en mem nei myn idee de fuotten better ûnder it gat. We wennen doe, earst noch mei ús seizen, oan de Rykswei, midden yn it doarp. Mem wie, neist har húshâlding, aktyf yn de frouljusferiening en de plattelânsfroulju. Se woenen tegearre noch wat fan de wrâld sjen en gongen mei de reiskes mei fan de reisferiening fan d’Ald Skou. Sa hat mem noch wat ynhelje kinnen fan wat earder net mooglik wie: wat fan de wrâld sjen, wat opstekke. Want se hie, ek al hie se allinnich mar legere skoalle, in goede algemiene ûntwikkeling. Se wie nijsgjirrich nei it nijs fan tichteby en fierder fuort. Se liende boeken, makke puzels, lies sekuer de Ljouwerter Krante.

23

LEPPEHIEM Letter, doe’t heit út it wurk wie, wie hy noch in protte ûnderweis. It bleau in wrotter, op ‘e bou, op de kamping en by in oar yn ‘e tún. Sadwaande siet mem, doe’t wy allegearre it hús út wienen, in protte allinne. Noch wer letter, yn ’92, gyngen se nei in oanleunwenning fan Leppehiem. Dêr kaam heit 3 jier letter te ferstjerren. Mem hat dêrnei yn Akkrum noch hast 16 jier in hiele moaie tiid hân. Mei tank fansels oan it personiel fan Leppehiem, dat al dy jierren sa goed op har past hat. Mem wie tankber en tefreden. Se hat wolris sein dat se it noch nea sa goed hân hie. Dat seit wat oer har tiid yn Leppehiem, it seit miskyn noch folle mear oer al de jierren dêrfoar. In goed jier lyn hat se noch de moed en de enerzjy hân om te ferhúzjen, fan de oanleunwenning nei in moaie keamer yn it hús sels. Dêr koe se, flak by de foardoar, moai sjen nei de drokte fan út en yn rinnend personiel en besikers fan Leppehiem. Mar it waard ek in jier fan ôfnimmende sûnens en ferlies fan krêften. Nei mear as 97 jier wie it oer en dien. Se koe net mear en joech it oer. It wie goed sa. 15 july 2011 (by de kremaasje om en om foarlêzen troch Roelie en Wiger)

25

IV. Gedicht

In tekken fan tiid ‘k Fûn It grefke Fan myn bruorke Mei myn namme Fjouwer jier. ’t Wie Ferstoppe Mei in hage En mei swijen, Fjirtich jier. Wat In triennen Binn’ ferkrongen Al dy jierren Stil fertriet. Wat In wurden Binn’ bedutsen Mei it tekken Fan de tiid.

Wiger, Reduzum 1987

it grefke fan lytse Wieger earder

27

V. Oanfolling op it libbensferhaal fan ús mem, Margje Zylstra-‐ de Haan

(ûnder oaren mei moai wat ynformaasje fan har jongste suster, ús tante Anne) OAN IT NANNEWIID Trochdat mem en tante Anne 10 jier yn leeftyd ferskilden, hienen se, doe’t pake en beppe by St.-‐Jansgea oan it Nannewiid wennen, net sa folle kontakt. Doe’t tante Anne noch in lyts famke wie, wie mem al by in boer oant wurk. As mem dan ris yn ’t wykein thús kaam, wie it feest: Margje is thús!! Pake hierde (nei alle gedachten) it komelkersspultsje oan it Nannewiid fan syn skoanheit-‐en-‐dy, pake Jan en beppe Minke, it sil doe 1914 west ha, mem wie noch in lytse poppe. Pake Jan hie it spultsje mei syn eigen hannen sa stadichoan opboud. Doe’t pake en beppe dêr kamen, buorken pake Jan en beppe Minke fierder op in pleats oan De Streek yn St.-‐Jansgea. Pake Anne hie dêr oan it Nannewiid nei ferrin fan jierren in stik of 10 kij en simmerdeis yn de sompige omkriten fan it Nannewiid in hiele protte miggen der op ta. It tilde der ûnder it melken op fan dy stekbisten. KRISIS YN TERWISPEL Yn ’29-‐’30, tante Anne wie doe in jier of 6, binne pake en beppe nei de Tramweg yn Terwispel ferfearn, dêr’t pake in foeraazjehannel oernaam, fan Fokke de Haan. Mar it wie in minne tiid, it kaam sa fier dat de boeren de rekkenings fan pake net mear betelje koenen. En doe’t pake syn broer Klaas út Beets ek noch kaam en frege om in streek te heljen troch in skuld fan f 300,-‐-‐ dy’t hy noch oan pake betelje moast, sadat der net 2 mar mar ien fallyt gean soe, doe is pake syn broer temjitte kommen, is sels fallyt gien en omke Klaas net. Se moasten fansels yn Terwispel it hús út en ha doe noch in blaumoandei yn in húske yn Aldeboarn sitten. Letter hat omke Klaas syn pleatske yn Beets noch goed ferkeapje kinnen, mar pake hat syn f 300,-‐-‐ nea wer sjoen. NEI DÚTSLÂN TA Pake woe doe wol fuort, want hy hie wol yn ‘e gaten dat der hjir yn Fryslân foar him net sa folle kânzen mear wienen. Hy hat doe ynformearre nei wurk yn Dútslân en is mei syn soan Hinne nei Westfalen tein, dêr soenen wol boeren wêze dy’t in pear oanpakkers út Fryslân brûke koenen. Mar se wienen al rillegau werom, it like harren dêr tusken de gloaiende hichten sûnder rom sicht, sa’t se dat yn Fryslân wend wienen, net goed ta. In pear wike of moanne letter binne se dochs noch mei it grutste part fan de húshâlding dy kant út setten, dat wol sizze pake en beppe, mem, in jier as 23, 24, omke Hinne, oardel jier jonger, en tante Anne, 12, 13 jier. It wie doe yn ’35, ’36. Tante Ine gie net mei, dy hie in goed plakje by Keizer oan de Leppedyk. Sy hat wolris yn Dútslân útfanhús west. Tante Roelie kaam mei omke Jan in tal jierren letter. Sy wie trouwens ek de earste dy’t wer werom woe nei Fryslân, se koe yn Dútslân net aardzje, wie ûnwennich. Harry, de âldste fan Jan en Roelie, is noch wol yn Xanten berne, yn Wardt om krekt te wêzen. It kloppet trouwens net dat, sa’t ik by de kremaasje yn mem har libbensferhaal ferteld ha, mem op oanstean fan pake meigien is nei Dútslân ta. Want, seit tante Anne, Roelie en Ine koenen hjir ek bliuwe, hoegden ek net mei fan pake, mem hie dus ek wol by har boer yn Langsweagen bliuwe kinnen.

28

XANTEN De húshâlding kaam earst yn Dransdorf by Bonn telâne, by in boer Krebs. Tante Anne die dêr it lichtere wurk, yn de molkenkelder. Mar se ha dêr net lang sitten. It fee by dizze boer tinne yn dy tiid aardich út troch tongblier, dat al rillegau ferhuzen se nei in oar plak, nei Xanten, op it Hollandshof, by boerin en widdo Weiling.

Hollandshof (yn 1937) De femylje Anne en Tsjeppy de Haan wenne doe yn in rijtsjeshús flak by it Hollandshof. Nei in tal jierren op it Hollandshof hat pake, en hat de hiele húshâlding, in oare boer yn Xanten fûn, boer Krebbers. Ek hjir koe pake as ‘Schweitzer’, as melker en feefersoarger, oan it wurk. Boer Krebbers fertroude wat de melkerij oangie, hielendal op pake. Foar it lânwurk wienen der wol of net ta Dútsers nationalisearre Poalen (dy’t sa letter troch de Dútsers oproppen wurde koenen om foar Hitler as kanonnenfleis te tsjinjen). Tante Anne krige no ek swierdere kerweikes taskikt, net allinnich yn de húshâlding mar ek ‘achter’ by it fee. Se hawwe it hjir op de pleats tusken Xanten en Wardt yn ‘t earst wol goed hân. Se kamen te wenjen yn in aardich rom, frijsteand en nijeftich hús op Grünerweg 1 yn Xanten. De âld boer en syn frou hienen in oannommen famke yn ‘e hús, Annie. Annie Jordans Wassenbergh, út de (Nederlânske) femylje fan de boerinne. Se kaam fan Wychen, by Nijmegen, en wie de freondinne fan tante Anne. Tante Anne hat letter noch wol mei har bryfke. OARLOCH De Dútsers dêr wienen net sa botte Hitlergesind. Se hienen it troch de oarloch ek net, sa’t se tocht hienen, better krigen en harren soannen rekken se kwyt, mooglik foar altyd. Sa siet de skoansoan fan de âld boer, Jacob Krebbers, Hubert Jordans, yn it lêst fan de oarloch yn it suden fan Nederlân finzen by de alliearden. Syn broer Bernard Jordans kaam mei in stikkene skonk thús te sitten, mar hat deselde foet sels noch twa-‐trije kear brutsen om mar net wer nei it front stjoerd te wurden. Hy hat nea wer kreas en rjocht rûn. Al like it der op dat de lju fan Hollandshof net it measte fan Hitler ha moasten, men koe doe ek hjir net alles mear sizze. Doe’t op in dei Bernhardt, de krantejonge, de Hepkema (!) op Hollandshof brocht en tante Anne in wat spytgnyskjende opmerking makke oer in man mei in lyts snorke dy’t op foarside stie, warskôge Bernhardt har dat se dat tenei better net mear dwaan koe…. Tante Anne wie, omdat se goed Dútsk koe, trouwens ek it meast geskikt om bonnen foar iten en benammen foar klean, foar overalls, op te heljen. As boeren koenen se doe noch oan dat soarte fan bonnen komme. Mar op in kear warskôgen se har op it bonnenkantoar dat se

29

better net wer komme koe. Der wie ien op it kantoar, in ferkearden-‐ien, dy yn ‘e gaten krigen hie dat sy net Dútsk wie, mar Hollânsk. “ Se hâlde dy yn ‘e gaten.” Yn it lêst fan de oarloch kaam it geweld hieltyd tichterby. Dat kaam fansels ek omdat Xanten net sa fier fan de Ryn ôf lei. Ek rûn der noch in spoarline tusken Xanten en de Ryn troch. Boppedat lei der flak by Xanten in stik bosk, de Hees, dêr’t de Dútsers torpedo’s makken, foar de alliearden in moai doelwyt om harren bommen op falle te litten. Fan de pleats ôf seagen se dat de fleantugen de Dútsers dêr geweken namen. Benammen omke Hinne wie dan altyd spoekbenaud. Yn april kamen se yn ‘e fjoerlinie fan de alliearden te lizzen dy’t oan ‘e oare kant fan de Ryn leinen. Der waard noch folle mear bombardearre. It hús, se wennen doe oan de Grünerweg 1 yn Xanten, rûn skea op en se kamen yn de kelder te wenjen. Boppedat wie der sprake fan foardering fan it hús sels troch Dútske soldaten. It wie net heal fertroud en meitsje boppe yn ‘e keuken fjoer om iten te sieden. As der reek út de skoarstien kaam, dan waard der op harren sketten. Op in dei wie it hast hielendal mis gien: se fûnen yn de keuken in blindganger. Mei man en macht, mar fansels hiel hoeden, ha se dy nei in feiliger plakje brocht. Behalve de Dútsers sels waard ek it fee troch it oarlochsgeweld aardich úttinne. Op in dei leinen der fan de 30 kij fan boer Krebbers dy’t der doe noch wienen, 6 dea en in stik of wat wienen ferwûne. En noch letter, yn ’t alderlêst fan de oarloch doe’t gjin boarger it mear bankje koe yn Xanten tusken de alliearden en de Dútsers yn, ha se it fee, it wie net sa’n grutte keppel mear, los litten, dat dy harren sels rêde soenen. Doe’t it folk in pear wike letter op de pleats werom kaam, ha se mar in part wer werom fûn. De kij dy’t se wer op eigen stâl sette koenen, ha se wer ‘opmolken’. Hoe faai as it wiisde yn it lêste oarlochsjier op dy pleats flak by de Ryn (der siet miskyn sa’n 500 meter tusken) die bliken doe’t se werom op de pleats seagen dat in stik as 4 kraters om de pleats it lân iepenskuord hienen. Der koenen sa’n 3 deade kij yn in krater bedobbe wurde… Op in dei doe’t de alliearden de Ryn oerstutsen wienen, krigen se op de pleats, mei syn allen om de grutte tafel, besite fan in Ingelske soldaat. Dy woe ha dat de boer gau en hastich mei syn Schnaps foar it ljocht kaam. Doe’t de boer sei dat hy dat net hie, skeat hy lulk midden út de keamer wei dwers troch de doar hinne. Tante Anne hat der in moai skoft aardich dôf fan west. Se wit net mear as de soldaat de boer syn Schnaps ek krigen hat. Tante Anne hie it dochs al net sa bot stean op de Ingelsken, dy wienen wreed. De Kanadezen wienen folle nofliker. JONG LIBBEN Efkes werom nei 1943. Heit en mem wienen doe troud en hienen harren eigen ûnderkommen krigen. Lytse Wieger kaam doe ek al rillegau. Nei in hiele drege befalling seach hy op 27 juni 1943 it Dútske ljocht. Dreech, heit en mem moasten der mar rekkening mei hâlde dat it in oare kear in keizersneed wurde soe…. It sil yn febrewaris ’45 west ha, doe’t it yn Xanten net mear út te hâlden wie en se mei syn allen meitsje moasten dat se by de Ryn wei kamen. Se flechten nei it suden ta, pake en beppe en tante Anne mei hynder en wein en húsrie, op Krefeld oan, sa’n 40 kilometer nei it suden ta. In moai ein fuort, ûnderweis ha se noch oernachte. Yn Krefeld waarden se opwachte troch beppe, mem, 7 moanne hinne fan lytse Anne, en lytse Wieger, dy hienen in wat flottere en nofliker reis makke, foar safier as dat koe yn dy tiid. In pear moanne letter, werom yn Wardt by Xanten, noch lang net feilich foar de neipine fan de oarloch, hie mem beskûl socht yn in skûlkelder, doe’t lytse Anne der oan siet

30

te kommen. In Kanadeeske dokter hat holpen Anne, dy’t ‘sa lyts wie dat er yn in klomp koe’, op ‘e wrâld te bringen. In flotte befalling, alhiel, no ja, hast gjin lijen…. WEROM NEI FRYSLÂN Doe’t de Dútsers einlings en te’n lêsten belies jûn hienen, woenen de Friezen wol graach fuort út it teheistere Dútslân en werom nei it Heitelân. Heit en mem wienen yn ‘e simmer fan ’45 mei de 2 jonkjes mei fan de earsten dy’t it paad werom fûnen. Se gongen út Krefeld wei net werom nei Xanten, mar reizgendaliks troch nei Fryslân ta en bedarren op Burstum. In skoft letter folgen pake en beppe mei tante Anne. Omke Hinne bleau yn Dútslân. Hy hie tante Elly (mei har dochter “lytse” Elly) troffen en hy fûn dêr syn lok en takomst. Lytse Elly troude letter mei Günther, Günther Kellendonk. Sa út en troch kamen omke Hinn’en dy wolris yn Fryslân. Se hienen dan it measte kontakt mei tante Roelie en Harry en mei tante Anne, dy’t har it Dútsk goed eigen makke hie. Tante Ann’n-‐dy binne mei Bauke en Cilia noch wolris nei Xanten west. Omke Hinne waard doe 70 jier en der waard in moai feest jûn. Se moasten doe hastich werom omt Linda fan Tsjeppy der oan siet te kommen. Sa hie tante Anne ek noch wolris kontakt mei har freondinne yn Xanten, Annie. Se skreaunen wolris en bleauwen sa in bytsje fan elkoar op de hichte. Doe’t pake Anne en beppe Tsjeppy yn de neisimmer fan ’45 werom kamen yn Fryslân, wennen se it earste skoft net by elkoar, se hienen as gesin net harren eigen ûnderdak, se sille wol by femylje plak fûn ha, nei alle gedachten by beppe Sytske (mem fan omke Jan) oan ‘e Stasjonswei yn Grou. Doe hat tante Anne boargemaster Anker fan Utingeradiel om in oplossing frege. Dy hat der foar soarge dat pake en beppe doe in skoft yn Akkrum oan de Stasjonswei wenne ha, yn in sûterrain fan ien fan dy grutte huzen. Yn ‘e hjerst binne se nei de Leppedyk setten, dêr’t se op 2 adressen wenne ha, pake koe by Keizer oant wurk. Op it iene adres hienen Jan en Roelie earder wenne. Heit en mem kamen mei de 2 jonkjes yn in arke op Burstum, letter op Nes. Fan dy tiid en fan dat plak ôf ha we it ferhaal fan Klaas en Margje wol aardich weromhelje kinnen en derfan fertelle kinnen by de kremaasje fan mem op 15 july yn Goutum, it ferhaal ek fan lytse Wieger op Nes oant de lêste jierren fan mem, flak dêrby, yn Leppehiem.

31

VI. Fuotnoaten, opmerkings en nijsgjirrichheden by de ferskate teksten: ① Wietse, berne op 1-‐11-‐1904, 3 dagen nei’t pake Wieger en beppe Roelie op it

gemeente hûs it bûterbryfke ophelle hienen. ② Pake Wieger wie oe sa nammesiik. Mar sa wienen der mear yn dy tiid. In nije pakesizzer wie ferneamd nei pake Wieger. Doe’t pake Fokke kaam om te bearen hoe’t de jonge op him like, wie’t mis fansels: hjir hie in lytse Fokke lizzen moatten. Doe’t dy namme dêrom gau-‐hastich feroare waard en der in lytse Fokke lei dêr’t juster noch in lytse Wieger lei te koesen en pake Wieger it nije nammekaartsje boppe de widze lies,

doe wie it hús opnij te lyts. Sa jage de lytse jonge de pakes daliks al yn de gerdinen en wie de wille fan de grutske heit en mem suver bedoarn.

③ Dit wie deselde arke dêr’t Roelie (fan De Jouwer) foar de oarloch mei har heit-‐en-‐ mem-‐en-‐dy yn wenne hat. Doe lei dy ek al op Burstum yn in opfeart.

VII. NOCH WAT SNYPSNAREN

• Tante Roelie is de ienige fan de bern fan pake Anne en beppe Tsjeppy dy’t nei de Ulo gien is. Se koe goed leare, Ine ek wol mar dy wie benammen goed yn Ierdykskunde en Skiednis. Trouwens, ús mem koe ek goed leare, mar sy hie de tiid net mei, der moast doe, yn ’25, ’26, wurke en wat fertsjinne wurde; it wie doe hiel fanselssprekkend dat se mei 12, 13 jier nei in boer gie. En tante Anne is net nei de Ulo gien omdat se doe krekt nei Dútslân ferfearn binne…

• Pake Anne hat it lang keard dat tante Anne en Roelie it melken learden. “Dan moatte jimme aans altyd”, wie syn sizzen. Doe’t it drige dat pake yn Xanten oant ein fan ‘e oarloch allinnich foar it melken opdraaie soe, hat tante Anne it dêr dochs noch leard, op in kalme readbûnte ko.

• Lytse Wieger rûn der yn fergeliking mei syn jongere broers en susters mei syn ljocht blonde

prúk hielendal út. As hy mei pake Anne efter yn it lân wie, koenen se him mei syn blonde kop altyd hiel maklik fine. Dat blonde kopke ha we nea op in foto sjen kinnen. Der wie nei alle gedachten nea in foto fan lytse Wieger makke. Fan weromstuit binne Anne en lytse Tsjeppy in jier letter gau op de foto kommen en doe’t ik, de twadde Wieger, it trijetal wer fol makke, kamen we mei syn trijen, kreas efter elkoar sittend, op de kyk, de earste foto dêr’t ik op stie. It mocht net wer barre dat der gjin foto wie …..

• We hawwe net safolle ferhalen oer lytse Wieger. Dêrom moatte we sunich wêze mei dy’t we

wol kenne en opfandele ha: ús mem moast op in dei mei de 2 jonkjes, Wieger en Anne, nei Ljouwert ta, nei’t sikehús. Se soenen mei de trein en se seach der wat tsjin oan. Se hat doe Roelie (fan De Jouwer, dy wenne doe mei har heit Wytze en mem Doutsje oan de Sminiadyk, se wie doe in jier of 16) frege om mei har en de jonkjes mei te gean. Doe’t se yn de trein sieten, sei lytse Wieger hyltyd nei bûten wizend, “hakkebolle” of soksawat. Earst snapte Roelie der neat fan wat it jonkje bedoelde. Letter waard har dúdlik dat hy de “bakker” mei syn “bôle” suteljen seach.

• Tante Anne wit net mear as se ek op de begraffenis fan lytse Wieger west hat. As se mem ris

hifke “leit jimme Wieger dêr ek net begroeven?” dan joech mem har in hiel koart beskie. It moedige tante Anne yn elts gefal net oan om troch te freegjen.

32

• It sil Harrit/Harrie Wester nea wer ferjitte: hoe’t hy as jonkje fan in jier as 6 der mei syn heit en mem op út west wie, op ‘e fyts, hy by syn heit op de pakjedrager efterop. Op ‘e weromreis fan de Sweach of ’t Wâld gongen se op Nes by tante Margje en omke Klaas oan. It wie doe krekt bard: syn neefke Wieger wie dea út it wetter helle. Harrit wie bot ûnder de yndruk fan de fersleinens fan alle grutte minsken, harren rie te’n ein. Fan weromstuit fielde hy him letter, as hy mei syn bruorkes boarte, ferantwurdlik dat har soks net oerkomme soe en doe’t Anne ris in tekken einekroas foar gers oanseach en Harrit syn bruorke der net út krije koe, doe har hy sa raasd dat syn mem hurd-‐hurd oandraven kaam en Anne wol op ‘e tiid út it wetter lûke koe. Ek syn heit, ús omke Jan, fier yn ’t lân, hie Harrit razen heard en kaam hastich oandraven om te sjen wat der te rêden wie.

• Werom yn Fryslân is Antsje, ús tante Anne, al rillegau ek it âldershús út gien. Hette Buiteveld hie twa boeren dêr’t se wol komme koe: by Van de Meer yn Friens en by Feite en Gryt de Haan oan de Hegedyk, op nei Raerd. De Hegedyk like har better ta. En dêr kaam se omke Hinne tsjin. Mar dat is wer in hiel oar ferhaal.

• De jierdeis fan heit en mem, se sille my, se sille ús, altyd bybliuwe. Dan sieten de mannen, omke Hinne, omke Berend, omke Jan, en fan ús heit syn kant omke Tsjêbbe en ús heit fansels, breedút te praten en te smoken. Te praten oer it fee, it lânwurk. Te smoken mei grutte sigaren, de keamer blau fan de rook, de keamer stonk 14 dagen letter noch nei sigaren en de sterke ferhalen dy’t der by hearden. Se dronken wetter út lytse romerkes en de ferhalen waarden yn de rin fan de jûn hyltyd moaier. Benammen omke Tsjêbbe koe prachtich fertelle oer syn avontueren as bussjauffeur en as karrider, al kamen de ferhalen my nei ferrin fan jierren wol wat bekend foar. De frouljue sieten oan de bowl. Wy longeren derop dat se it spul net opkrigen, dat der wat oerbliuwe soe en wy dat de oare deis opmeitsje mochten.

• Yn febrewaris ’45 is hast de hiele befolking fan Xanten flechte foar it oarlochsgeweld. Yn deselde moanne fûn it bombardemint plak en grutte parten fan de stêd waarden ta pún smiten en fan de boargers dy’t efterbleaun wienen, fûnen in protte de dea. Ek de St. Victor Dom waard slim beskeadige. Op 8 maart 1945 waard Xanten troch Kanadeeske troepen ynnommen. Dat gie noch net sa maklik, de Dútskers woenen earst noch gjin belies jaan: 400 Kanadezen binne der doe sneuvele tsjin de Fallschirmjager fan de Wehrmacht. En doe’t de Ingelske besetters yn Xanten sieten, ha de Dútsers sels yn in saneamde “operaasje Plunder” (hoe komme se derop!) wat der fan Xanten oerbleaun wie, hast hielendal mei de grûn lyk makke. De stêd lei doe foar 85 % yn pún…. De rest fan de befolking waard evakuearre nei Bedburg-‐Hau. Op 23 en 24 maart stutsen de alliearden by Xanten foargoed de Ryn oer en wie de oarloch foar Xanten skiednis. Yn 1939 hie Xanten 5030 ynwenners hân, nei de oarloch wienen der noch 2500 oer….

33

VIII.

It neiteam fan Klaas Zylstra & Margje de Haan: (allinnich de foarnammen)

*15-‐10-‐1913 & *2-‐12-‐1913 †9-‐9-‐1995 † 11-‐7-‐2011

15 oktober 1942 1.Wieger † 2. Anne & Hillie 3. Tsjeppy & Hylke 4. Wiger & Gretha 5. Roelie & Sjouke Dorathea † ④ Klaas & Stella Margje & Tiede Dorathea & Eldert Jan & Joanna Sinne Anna Tinke Boyd Seel Jildau Brent Jorrit Sippie & Richtsje Bonne & Thirza Metsje & Gerwin Gerard & Bew Hedser Isa Davyan Heiko Hylke Kyara ⑤ Cas & Teatske Klaas Ate ④ Dorathea, 1e dochterke fan Wiger en Gretha, * 13-‐1-‐1976, in oerke nei har berte stoarn yn Triotel yn Ljw.

⑤ Kyara en Davyan, bern út in earder houlik fan Gerwin.

34

Bylage 2: it trouboekje fan heit en mem (2 bledsiden)

Opmerking by it trouboekje fan heit en mem: Frjemd. Heit en mem “haben am 15 oktober 1942 vor dem Standesambt Warth yn Xanten die Ehe geschlossen.” Maar de “Heiratskunde” is ûndertekene “den 27 Juli 1946 yn Xanten.“ “Lytse Wieger “ist am 27 Juni 1943 in Xanten geboren.” Kloppet as in bus. Mar de “Geburtskunde” is troch “Der Standesbeambte” skreaun, alwer, op 27 Juli 1946 “vor dem Standesambt Wardt in Xanten.” Wieger wie doe krekt in moanne lyn trije jier wurden. Anne “ist am 29 April 1945 in Warth, Xanten, geboren.” Mar alwer is dizze “Geburtskunde” skreaun

35

en ûndertekene yn Xanten op 27 july 1946, doe’t heit en mem mei de twa lytse jonges al lang en breed yn Fryslân sieten. Lei de boel yn Dútslân yn de oarloch sa yn ‘e hobbel dat der op 15 oktober ’42 gjin origjineel en deeglik Dútsk “Heiratsurkunde” oan it jonge pear útrikt wurde koe en is it dêrom fjouwer jier letter, doe’t dat wol koe, mei in trijefâldige antidatearring harren efternei stjoerd? Of ha heit en mem sels harren trouboekje mei de kreas en gründlich deryn notearre jonkjes, weitôge, kwytrekke yn it trewyn fan frjemde bûtenlânske soldaten, bange, flechtsjende boargers, oan pún sketten doarpen en stêdden en de hastige flecht fan heit en mem út it rampoaie Heimat nei it fertroude Fryslân? En ha se yn juny ’46, doe’t dúdlik wie dat der wer in lytse poppe (Tsjeppy) oan siet te kommen en nei’t se earst miskyn noch om ‘e nocht socht hienen om it trouboekje dat faaks yn de hektyk weiwurden wie, sels prikken yn it wurk steld opnij in “Heiratsurkunde” te besetten? We sille it faaks nea witte, mar it bliuwt nijsgjirrich.

Erstes Kind

37

IX. De lêste 5 generaasjes ❼ jout safolste ús bekende generaasje fan de Zylstra’s oan. (sjoch ek side 39)

❼Wieger Zylstra 1e & Wietske Kloosterman Anne de Haan & Tjepkje de Vries ⑥ 2e & Roelie Kloosterman

Boerearbeider boerearbeider, komelker Molkfarder foeraazjehanneler, Schweitzer

* Twizel 28-‐9-‐1877 * Semar 21-‐12-‐1883 * Langsweagen 25-‐5-‐1890 *26-‐4-‐1889 St.-‐Jansgea & Stiens 29-‐10-‐1904 & Akkrum 22-‐5-‐1913 † Grou 28-‐2-‐1955 † Friens 26-‐1-‐1922 † Jirnsum 21-‐11-‐1966 † Hearrenfean 22-‐5-‐1986 ↘ ↙ ↘ ↙

❽Klaas Zylstra Margje de Haan ⑥ Boerearbieder, fabryksarbeider boerefaam, grutfaam, melkster Schweitzer, boerehelp húsfrou meiwurker emballaazje ZHM

*Friens 15-‐10-‐1913 & * Jirnsum 2-‐12-‐1913

†Akkrum 9-‐9-‐1995 † Akkrum 11-‐7-‐2011 15 oktober 1942 Xanten ⑦ Bern út harren houlik: *bertedei berteplak troudei trouplak wenplak 2011 † stjerdei plak fan ferstjerren of dei + plak ‘samenl.kontrakt’ o.s.

1. Wieger Zylstra * 27 juny 1943 Xanten D. † 12 juny ’47 Nes U.

2. Anne Zylstra * 29 april 1945 Xanten D. ❾ & Hillie van der Berg * 29-‐1-‐’41 Tsjalbert 5-‐3-‐’71 Hearrenfean Akkrum Bern: Klaas Zylstra * 10-‐9-‐’71 H’fean/Jirnsum & Estella de Graaf * 18-‐6-‐’70 Drachten 5-‐1-‐’92 Akkrum Bern: Sinne * 19-‐10-‐’01 Ljw/Akkrum Seel * 12-‐8-‐’03 Akkrum

Sibbele Zylstra * 8-‐5-‐’74 Jirnsum ❿ (Sippie) & Richtsje Jonkman * 10-‐2-‐’75 Akkrum 18-‐5-‐’01 Grou Akkrum Bern: Hedser * 10-‐9-‐’02 H’fean/Akkrum ⓫ Heiko * 17-‐10-‐’04 H’fean/Akkrum

38

3. Tsjepkje (Tsjeppy) Zylstra*21 jann. 1947 Nes U. & Hylke Hylkema *17-‐9-‐’31 Jirnsum 18-‐12-‐’69 Raerd Reduzum

Bern: Margje Hylkema *23-‐9-‐‘70 Ljw/Reduzum & Tiede vdr Velde * 17-‐6-‐’69 Boalsert 17-‐6-‐’00 Boalsert Itens Bern: Anna * 10-‐3-‐’01 Snits/Boalsert Jildau * 11-‐6-‐’03 Snits/Boalsert Jorrit * 30-‐6-‐’05 Snits/Boalsert

Bonne Hylkema * 21-‐7-‐’74 Reduzum & Thyrza Epema * 21-‐5-‐’72 St.-‐Maarten 25-‐6-‐’04 Diepenheim Oele O. Bern: Isa * 31-‐1-‐‘05 Hengelo/Goor O. Hylke * 21-‐12-‐’06 Goor O. 4. Wieger Zylstra (Wiger) * 9 juny 1950 Nes U. & Margaretha Bylsma * 15-‐7-‐’53 Jirnsum 4-‐6-‐’75 Snits Mantgum (Gretha) Bern: Dorathea Zylstra * † 13-‐1-‐’76 Ljw/Reduzum Dorathea Zylstra * 2-‐2-‐’77 Ljw/Reduzum & Eldert Stropsma * 9-‐4-‐’76 Easterlittens 4-‐10-‐’07 Wommels Mantgum Bern: Tinke * 17-‐9-‐’08 Snits/Easterlittens

Metsje Zylstra * 31-‐10-‐’79 Ljw/Reduzum & Gerwin van Dyk * 13-‐1-‐’77 Aldehaske Nes B. Bern: Davyan * 24-‐12-‐’02 Ljouwert Kyara * 7-‐8-‐’06 Ljouwert

Klaas Ate Zylstra * 23-‐12-‐’83 Ljw/Reduzum (Cas) & Teatske Hof * 5-‐5-‐’88 Ljw/Frjentsjer Frjentsjer 5. Roelofke Zylstra * 16 maaie 1952 Nes U. (Roelie) & Sjouke Schiere * 2-‐7-‐’47 Aldehaske 17-‐12-‐’71 Akkrum Aldeboarn

Bern: Jan Schiere * 11-‐6-‐’72 H’fean/Aldeboarn & Joanna Oude Bos * 14-‐2-‐’72 Enschede 8-‐4-‐’06 St.-‐Oedenrode Enschede

Bern: Boyd * 2-‐1-‐’08 Helmond Brent * 6-‐8-‐’09 Almelo

Gerard Schiere * 22-‐7-‐’77 Aldeboarn & Bew Ratrii Somprasong * 29-‐6-‐’72 Suphanburi 6-‐12-‐’09 Sam Chuk Prapradaeng

(Thailân)

⑥ mem en dochter binne beide 97 wurden! ⑦ Heit en mem binne yn Xanten troud op de 29ste jierdei fan heit, 15 oktober 1942.

39

De 4 stambeammen: Zylstra

Kloosterman De Vries De Haan Yn de oersichten fan yn de 4 stambeammen brûkte tekens: *berne † stoarn Ѣ doopt tw = twilling & troud mei/plak/dei &1 + 2 as der sprake is fan in twadde houlik tsj = troud yn tsjerke ? net bekend/ net hielendal wis ( ) 2E namme jout heit oan (as der noch gjin sprake is fan in famyljenamme) y: is Fryske stavering foar Ned. ij (Zijlstra/Zylstra e.a) ❶❷e.f. __________ jout foar ús stamboam streekrjochte foarâlden oan ↘↓↙ wiist nei bern út dit houlik: Ẋ wurdt fierderop útwurke mei folgjende generaasje(s) ① Ferwizing nei side 44 e.f.: Fuotnoaten, opmerkings en nijsgjirrigheden. !! Ek by plaknammen is de wol of net offisjele Fryske stavering brûkt. / of \ is ferwizing nei haadstik “kontakten mei justysje”.

Allinnich de rjochtstreekse ôfstamming; broers en susters wol neamd, fierders (meastentiids) net útwurke. X. Stamhâlders Zylstra fan no oant doe: bertedei/jier berteplak † stjerdei/jier stjerplak ⓫Hedser Zylstra (as âldste jonge 10-‐9-‐2002 Hearrenfean/ fan de jongste generaasje) Akkrum ❿Sippie Zylstra 8-‐5-‐1974 Jirnsum ❾Anne Zylstra 29-‐4-‐1945 Xanten ❽Klaas Zylstra 15-‐10-‐1913 Friens 9-‐9-‐1995 Akkrum ❼Wieger Zylstra 28-‐9-‐1877 Twizel 28-‐2-‐1955 Grou ❻Bieuwkjen Wiegers Zylstra 13-‐12-‐1850 Twizel 19-‐9-‐1926 Harkema-‐O. ❺Wieger Romkes Zylstra 31-‐10-‐1819 Kooten 13-‐5-‐1884 Droegeham ❹Romke Martens Zylstra ± 1780 Optwizel 14-‐8-‐1863 Drachten ❸Marten Romkes ± 1740 Optwizel/Kooten? 10-‐2-‐1828 Bûtenpost ❷Romke Jans 1700 Fiskfliet ? Bûtenpost? ❶Jan Romkes ± 1673 Fiskfliet ? Fiskfliet 1698 (=troujier) Fiskfliet tsj ❶❷ e.f.: ferwize nei de stambeammen op side 41 en fierder.

40

XI. De foarâlden fan ús heit en pake Wieger Zylstra :

❶Jan Romkes & Grietjen Jans ±1673 Fiskfliet & 1-‐5-‐1698 Fiskfliet tsjerke ↓ nei alle gedachten

❷1. Romke Jans & Lysbeth Martens Ѣ 24-‐11-‐1700 Fiskfliet

Arbeider

2 bern fan Romke en Lysbeth ↙ ↘

❸1. Ma(a)rten Romkes Ẋ 2. Aukje & Andries Folkerts Dykstra *±1740 ±1742 †10-‐2-‐1828 Bûtenpost †10-‐2-‐1828 Bûtenpost 2x & (= 2x troud) Engbert Hendriks + NN (ûnbekende heit)

↓ M(a)arten Romkes 1e & T(j)altje Engberts ⑧2e& Hendrikje Hendriks & 1-‐12-‐1776 Twizel/Kooten *±1740 Twizel *±1745 *±1747 Kollumersweach 1e &±1768 †±1776 Kooten †7-‐12-‐1825 Optwizel 2e& 1-‐12-‐1776 ⑧ †±1776 Kooten 2 bern fan Marten enTjaltje ien bern fan Marten en Hendrikje ↙ ↘ ↓ ↙ Arent Alles & Antje Geerts ↘ Roel Sybes & Jeltje Jans ↓

↙ ↓ ↘ ↓ Efkes op in sydspoar: 1. Engbert (Martens) & Dieuwke Arends 2. Lysbeth & Sybe Roels út 2e &:❹3. Romke Zylstra ⑨ Groenhof Klopstra Ẋ Piterzyl *±-‐21-‐12-‐1766 *23-‐1-‐1774 Kooten *±1771

Ѣ4-‐11-‐1770 Fiskfliet ( 1e houlik fan DAG Ѣ 13-‐3-‐1774 E’mar arbeider mei Jan Johannes †21-‐4-‐1848 Eastermar †27-‐9-‐1826 †28-‐10-‐1835 Optwizel 22-‐5-‐1786 yn tsjerke) Eastermar &25-‐5-‐1801 Twizel tsjerke Ѣ25-‐1-‐1767 Optwizel Dieuwke Arends Groenhof †23-‐3-‐1852 Garyp

De 3 soannen fan Engbert en Dieuwke (E. is in healbroer fan Romke (Martens) Zylstra, de oerpake fan pake Wieger. Dat is 7 generaasjes tebek fan de jongste generaasje ôf)

Arent, Marten, Geert & Doetje Taetske *31-‐3-‐1803 Twizel * 4-‐11-‐1805 Twizel *23-‐4-‐1809 Twizel vdr Berg net troud troud mei 44 j.(1850) † 9-‐9-‐1889 Drachten *±21-‐3-‐1802 Drachten feint skuonmakker fuorman/ &31-‐5-‐1834 Achtkarsp †23-‐6-‐1882 Drachten

by Petrus Elzinga, Garyp ‘wagenaar’ ↓ ↘ †3-‐5-‐1839 Garyp †6-‐4-‐1881 Droegeham 2 bern: Engbert, Taetske Gjin bern \ sjoch ek haadstik: justysje side 63

41

❹Romke (Martens) & Bieuwkjen (Wiegers)

Zylstra Veenstra *±1780 Optwizel (?) *3-‐4-‐1780 Bakkeveen arbeider †2-‐5-‐1859 Kooten &18-‐3-‐1806 Kooten tsj †14-‐8-‐1863 Drachten 4 bern fan Romke en Bieuwkjen: ↓ ↓ ↓ ↓

1. Sijtske & Martinus Egberts 2.Hendrikjen & Jacobus Eelkes 3. Marten & Akke Wiebes 4.Wieger Keuning Postma de Haan Ẋ❺ *22-‐2-‐1807 Optwizel *11-‐1-‐1806 Dr. *13-‐11-‐1812 Optw. *±1813 Drachten *16-‐11-‐‘14 Twizel *7-‐11-‐1821 †12-‐3-‐‘82 Drachten skippersfeint ‘37 †18-‐1-‐1890 Kooten feint koperslagger arbeider Drachten &2-‐7-‐‘37 Drachten †6-‐8-‐1863 Dr. &17-‐5-‐1834 Dr. †18-‐12-‐1845 Tw. †22-‐5-‐1896 Dr. Ѣ26-‐1-‐1863 Dr. Ѣ29-‐12-‐1811 Twizel/ &7-‐5-‐1841 Drachten Kooten ↙ ↘ 2 bern: 1. Klaaske 2. Bieuwkjen

*19-‐4-‐1842 Dr. *7-‐9-‐1844 Dr.

&20-‐5-‐1865 Dr. †28-‐4-‐1862⑪ Willem Jans Bosma

*1835 St Jacob, skipper Oeds Joons Veenstra & Antje Oedzes Stienstra

↓ 4.❺Wieger (Romkes) & Dieuwke Oedzes/Joons Zylstra \ sjoch ek by ‘justysje’ Veenstra *31-‐10-‐1819 Kooten *25-‐4-‐1822 Harkema-‐O arbeider

†13-‐5-‐1884 Droegeham †11-‐12-‐1870 Twizel &3-‐12-‐1843 Achtkarsp.

Sjoch ek by ‘justysje’ 8 bern fan Wieger en Dieuwke: / / / ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

1. Romke 2. Oeds ❻3. Bieuwkje 4. Marten 5. Joon 6. Martinus 7. Antsje 8. Sijtske *13-‐1-‐1843 *26-‐10-‐1845 Ẋ *12-‐8-‐1854 *3 -‐9-‐1857 *10-‐2-‐1861 # * 4-‐5-‐1864 *5-‐11-‐1869 Kooten Kooten Twizel Twizel Twizel Twizel Twizel suteler arbeider †28-‐12-‐1870 †1-‐12-‐1878 arbeider

†20-‐8-‐1903 Ljw † 7-‐6-‐1884 Twizel ← ⑪→ Twizel †26-‐3-‐1933 Tw ? Bûtenpost & & & &

24-‐6-‐1869 Ljw.d. 3-‐9-‐1875 Achtkarsp 10-‐5-‐1888 Achtkarsp 2-‐6-‐1888 Achtk. Aagje Thomas Wijpkjen Wiebes Ietje Harmens Freerk Harmens Pranger de Haan Hoekstra Hoekstra *13-‐10-‐1844 Ljw *1-‐12-‐1842 Kooten *17-‐3-‐1862 Westergeast *6-‐10-‐1858 †25-‐2-‐1929 Ljw †4-‐1-‐1928 Ljw †26-‐3-‐1933 Twizel Westergeast

↓ ↓ ↓

1 soan: Wijbe 2 famkes: Ybeltje 6 bern: Wieger Dieuwke Harm Dieuwke † 9 moanne ⑩ # Martinus wie ien fan in twilling; syn suske of broerke Dieuwke hat it net rêden en kaam dea op ‘e wrâld. Akke † 10 jier⑪ Antje

42

Rinze Klazes Kooistra &

Loltje Hendriks vdr Heide ↓ ❻Bieuwkje (Wiegers) + ûnbekende heit(en) ⑫+ & mei: Klaas Rinzes Zylstra &8-‐3-‐1890 Achtkarsp. Kooistra *13-‐12-‐1850 Twizel (1e& 25-‐6-‐1887 mei Marijke Geerts † 19-‐9-‐1925 Harkema-‐O vdr Wijk, *7-‐7-‐1857 S’fean Te hôf Surhústerfean †19-‐1-‐1889 + te hôf S’fean

Klaas: Arbeider *21-‐9-‐1852 Surhuzum †23-‐12-‐1918 Surhuzum te hôf yn Surhústerfean

4 bern fan Bieuwkje (wêrfan 1 (of 2?) mei Klaas Rinzes Kooistra) ❼ 1.Wieger \ 2.Rinze 3.Hendrik 4.Romke Sjoch ek by ‘justysje’ “gewettig” *19-‐1-‐1889 Surhuzum !! *7-‐12-‐1889 Surhuzum *2-‐2-‐1895 Surhuzum †9-‐9-‐1890 Surhuzum wrs troch Klaas Kooistra †25-‐4-‐1990 Harkema-‐O ⑩ as syn soan erkend &20-‐11-‐1926 Achtk. wenne letter yn Akkrum Antje Martinus Zylstra

*19-‐1-‐1904 Harkema-‐O †18-‐12-‐1986 Smell.lân

Wieger (Bieuwkjens) 2x & 1e & Wytske (Pieters) sjoch foar de foarâlden fan beppe Zylstra Kloosterman Wytske en beppe Roelie: side 47 e.f. Huwelijksakte Tietjerksteradeel, 1902 Man : Wieger Zijlstra, oud 24 jaar, geboren te Twijzel, gemeente Achtkarspelen Ouders: niet genoemde vader en Bieuwkje Zijlstra Vrouw : Wytske Pieters Kloosterman, oud 21 jaar, geboren te Suameer Ouders: Pieter Taekes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda Datum : 21 juni 1902, akte nr. 102

It trouboekje fan pake Wieger en beppe Wietske

43

❼Wieger (Bieuwkjens) 1e & Wytske (Pieters) Zylstra Kloosterman *28-‐9-‐1877 Twizel *14-‐9-‐1880 Semar †28-‐2-‐1955 Grou †22-‐11-‐1903 Wurdum ⑬ Boerearbeider en molkfarder 1e &21-‐6-‐1902 Burgum Huwelijksakte Tietjerksteradeel, 1902 Man : Wieger Zijlstra, oud 24 jaar, geboren te Twijzel, gemeente Achtkarspelen Ouders: niet genoemde vader en Bieuwkje Zijlstra Vrouw : Wytske Pieters Kloosterman, oud 21 jaar, geboren te Suameer Ouders: Pieter Taekes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda Datum : 21 juni 1902, akte nr. 102 ↘ ↙

1.Jonkje dea berne ⑬ *† 21-‐11-‐1903 Wurdum

Overlijdensakte Leeuwarderadeel, 1903 Aangiftedatum 23 november 1903, akte nr. 150 Levenloos kind, overleden 21 november 1903, man Zoon van Wieger Zijlstra en Wijtske Pieters Kloosterman

❼Wieger (Bieuwkjen) 2e & Roelofke (Pieters) Zylstra Kloosterman (Roelie) ⑭

2e& 29-‐10-‐1904 Stiens *21-‐12-‐1883 Semar †26-‐1-‐1922 Friens

Huwelijksakte Leeuwarderadeel, 1904 Man : Wieger Zijlstra, oud 27 jaar, geboren te Twijzel, gemeente Achtkarsp. Ouders: niet genoemde vader en Bieuwkje Zijlstra Vrouw : Roelofke Pieters Kloosterman, oud 20 jaar, geboren te Suameer,Tietj. Ouders: Pieter Teakes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda Datum : 29 oktober 1904, akte nr. 85

8 bern fan Wieger en Roelofke (Roelie): ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 2. Wietze 3. Pieter 4. Bieuwkjen 5. jonkje † 6. Sijbrigje 7. Sijbrigje ❽ 8. Klaas 9. Jantje *16-‐10 of *1-‐11-‐1904 *27-‐9-‐1905 *25-‐10-‐1906 *† 4-‐4-‐1909 *19-‐4-‐1910 *30-‐10-‐1912 ⑮ 16-‐11-‐1915 Wurdum Jirnsum Jirnsum Friens Friens Friens Friens †13-‐11-‐1960 †24-‐12-‐1993 †4-‐5-‐1992 †11-‐2-‐1911 †10-‐10-‐2011 †11-‐2-‐1989 Boerearbeider tsiismakker Hoarn Enschede/ Hearrenfean Friens Noardburgum Drachten

Borculo ⑩ ⑩

& & & & & & 8-‐12-‐1928 &29-‐5-‐1929 & 29-‐3-‐1929 &27-‐4-‐1940 &2-‐5-‐1934 Grou Stiens Grou ? Grou Grou Doutje Mast Wietske Gerrits Tabe Koopman Tsjebbe vdr Meer Marten • 13-‐1-‐1909 Bilstra *8-‐3-‐1898 karrieder de Vries Boarnburgum *17-‐2-‐1909 boerearbeider *29-‐10-‐1911 Hilaard * 12-‐4-‐1915 †20-‐12-‐2003 Stiens †14-‐2-‐1986 †26-‐7-‐1995 arbeider Zaandam (of Wurdum) Hearrenfean Ljw/Grou †11-‐2-‐2000 Boarnburgum

44

❾ Pake-‐ en beppesizzers fan Wieger & Roelie_________________________________ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

Roelie Gerrit Ype < <⑯ Wieger † Roelie Roelie Wieger (Wieger) Jan Wieger Anne Janny Marijke Tetje Rinze < Tsjeppy Thom Wieger Roelie Wieger Sjoukje ⑩ Jeen †1⅟2 j > reade rieme Roelie Jelle Jeen < Tjaltje Jochem Klaas Siebrigje/Siepie Bieuwkje

Sa, krekt noch net yn pún slein, leit de stien fan beppe Roelie op syn kant tsjin de tsjerkemuorre fan Friens oan. Ek de stien fan pake Wieger stiet net mear op syn plak. Dy is nei 40 jier fan it grêf helle en wer 9 jier letter, yn 2004, ûnder de tekst “Rust Zacht” glêd slipe, doe’t bliken die dat Fokke Uilkema fan Reduzum te min jild neilitten hie om sels in stien te bekostigjen. Se ha Fokke syn namme der op setten, dat sa rêst hy no sêft ûnder pake Wieger syn stien. . .

Foar de generaasje fan Klaas Zylstra en dêrnei: sjoch op side 37 e.f.

Fuotnoaten by 41 e.f.: De foarâlden fan ús heit en pake Wieger Zylstra : ⑧ Nei’t syn earste frou, Taltje Engberts, kaam te ferstjerren, is Marten Romkes itselde

jier wer troud, mei Hendrikje Hendriks. En dat is mar goed ek, want sy krigen tegearre noch ien bern, Romke Martens Zylstra, de oerpake fan pake Wieger fan Friens en dus ien fan ús wichtigste stamhâlders.

⑨ Engbert (Martens): de earste by wa’t wy de namme Zylstra tsjin komme. ⑩ foarbylden fan wa’t as lytse bern al kamen te ferstjerren. Sa ek de earste Jeen fan omke Tabe en tante Bieuw, stoarn doe’t hy 1⅟2 j jier wie, oan reade rieme

(gordelroos). ⑪ Ek de jongerein wie lang net altyd opwoechsen tsjin âlderhande krupsjes doe; de

broers Marten en Joon út Twizel waarden net âlder as resp.16 en 21 jier (yn 1854 en 1857).

⑫ Bieuwkje hie 2 bern by N.N. (ûnbekende heit(en): Wieger (= ús pake Wieger fan Friens) en Rinze. Rinze is noch gjin 2 jier wurden. Ek har 3e jonkje, Hendrik, hie by syn berte op 7-‐12-‐1889 noch gjin wettelike heit, mar Klaas Rinze Kooistra hat him as syn soan erkend doe’t hy 3 moanne letter (?) mei Bieuwkjen troude. De akte hjirûnder makke der wat in tizeboel fan.

45

Geboorteakte Achtkarspelen, 1889 Aangiftedatum 10 december 1889, akte nr. 307 Hendrik Kooistra, geboren 7 december 1889 Zoon van Klaas Kooistra en Bieuwkje Zijlstra Opm.: Kind erkend bij huwelijk ouders d.d. 10 december 1889; datum huwelijk niet vermeld in de kantmelding

Allinnich by Bieuwkjen har fjirde soan, Romke, koe daliks in natuerlike en wettelike heit neamd en opskreaun wurde. Faaks dat ús heit dêrom omke Romke fan De Harkema sa heech hie… Opmerking: In ramp fansels foar de genealoog, in pake dy’t gjin heit hat; foar ús makket it net út. Beppe Bieuwkjen, de mem fan pake Wieger fan Friens, is foar ús in wichtige skeakel tusken Zylstra-‐generaasjes en in folweardige en respektearre tûke oan de Zylstra-‐ stambeam. Binne we net altyd al wisser fan de mem as fan de heit? Ik bedoel mar… En der binne mear dy’t mei tagedienens werom tochten oan beppe Bieuwkjen: har grêfstien op it hôf yn Surhústerfean wurdt noch altyd kreas ûnderholden, nei alle gedachten troch de Kooistra’s. (sjoch ûnderoan dizze bledside)

⑬ Beppe Wietske kaam in dei nei’t har soantsje berne waard, sels ek te ferstjerren. ⑭ Beppe Roelie “stapte” yn de húshâlding (sûnder bern) fan pake Wieger. ⑮ Op in gemeentehús yn Grou makken se, doe’t Marten en Jantsje op 2 maaie 1934

trouwe soenen, fan 13 oktober 13 novimber of krekt oarsom. Fan dy tiid ôf binne we der wat mei oan. Ek doe jagen se yn Grou de boel al yn ‘e hobbel.

⑯ Ype, Rinze en Jeen, 3 soannen fan tante Bieuw en omke Tabe fan ’t Meer yn ’t Hearrenfean, dy’t yn de 50-‐ en 60-‐er jierren nei Austraalje emigrearre binne. Hjirûnder de notysje fan Tresoar oangeande de berteaktes fan de twa suskes dy’t it letter mei pake Wieger iens waarden en beide, de ien noch jonger as de oare, kamen te ferstjerren, de ien mei 23 jier en in dei nei’t se in dea berntsje krigen hie, de oar, Roelie, op har 38ste nei’t se yn 17 jier 8 kear yn de kream west wie. Geboorteakte Tietjerksteradeel, 1880 Aangiftedatum 14 september 1880, akte nr. 263 Wytske Pieters Kloosterman, geboren 14 september 1880 Dochter van Pieter Taekes Kloosterman en Seipkje Broers Roorda Geboorteakte Tietjerksteradeel, 1883 Aangiftedatum 22 december 1883, akte nr. 391 Roelofke Pieters Kloosterman, geboren 21 december 1883 Dochter van Pieter Taekes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda

46

Surhústerfean, jannewaris 2012:

&

De grêfstiennen fan beppe Bieuwkje en Klaas Kooistra, de mem en styfheit fan pake Wieger. De stientsjes, hast 100 jier âld, stean der op it tsjerkhôf fan Surhústerfean noch altyd kreas by.

47

XII. De foarâlden fan ús heit en beppe Wietske en Roelie Kloosterman

bertedei/jier berteplak † stjerdei/jier stjerplak ⓫Hedser Zylstra (as âldste jonge 10-‐9-‐2002 Hearrenfean/ fan de jongste generaasje) Akkrum ❿Sippie Zylstra 8-‐5-‐1974 Jirnsum ❾Anne Zylstra 29-‐4-‐1945 Xanten ❽Klaas Zylstra 15-‐10-‐1913 Friens 9-‐9-‐1995 Akkrum ❼Roelofke Kloosterman 21-‐12-‐1883 Semar 26-‐1-‐1922 Friens ❻Pieter Taekes Kloosterman 9-‐2-‐1852 Semar 3-‐2-‐1936 Tytsj.d. ❺Taeke Jeltes Kloosterman 1802 Burgum 2-‐1-‐1863 Tytsj.d. ❹Jelte Lolles 7-‐1-‐1770 Ѣ Kollum 21-‐8-‐1836 Smell.lân ❸Lolle Jans ± 1725 1766 2e & Kollum ❷ ❶ 2 generaasjes dy’t ik wol by de Zylstra’s (Klaas, Wieger, Bieuwkjen), mar (noch) net oan heit syn memmekant werom fine koe. ❶❷e.f. komt oerien mei de generaasjesoantsjutting by A. De woartels fan ús heit, pake Wieger, side 42 e.f. De stambeam hjirûnder giet dus 2 (of 1) generaasje(s) minder fier tebek.

❷Cornelis Pijtters

❸Lolle Jans ↓ Kollum, boer ↓ ↓ hat 2 kear troud west: 1e & 8-‐9-‐1743 Kollum mei Geertje Pijtters †1799 Kollum Ѣ 27-‐5-‐1710 ? Kollum

Sy hienen tegearre: 1 bern → Jan Lolles

Ѣ 5-‐7-‐1744 Kollum †24-‐7-‐1812 Kollumersweach

2e houlik fan Lolle Jans: ❸Lolle Jans 2e& 20-‐4-‐1766 mei Janke Jaakobs Taeke Rinses & Tyttie/Tietje Kollum Kollum Douma Rinsma †1805 &17-‐4-‐1774 Sewâld *17-‐5-‐1744 Burgum Sewâld †foar 1796

2 bern fan Lolle Jans & Janke Jacobs/Jakobs: 6 bern Taeke en Tyttje ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 1. Jacob Lolles 2. Jelte Lolles ❹Ẋ 1e. Elisabet 2e Elisabet 3.Aaltje 4.Gepke 5.Aaltje 6.Aafke Ѣ29-‐3-‐1767 Kollum Ѣ7-‐1-‐1770 Kollum *8-‐5-‐1775 Burgum Ẋ * 25-‐2-‐1782 *26-‐9-‐‘84 *7-‐6-‐’88 *1769 Ẋ⑳ Burgum (twill.) Kollum Kollum Ѣ5-‐6-‐‘75 B.⑩ Ѣ 7-‐4-‐’82 b Ѣ24-‐10-‐‘84 Ѣ6-‐7-‐‘88 † foar 1779 Aaltje†foar ‘84⑩

48

Tietjerksteradeel, huwelijken 1774 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 17 april 1774 in Suawoude Man : Taeke Douma afkomstig van Suawoude Vrouw : Tyttie Rinsma afkomstig van Bergum (heit en mem fan Elisabet ↓ ❹ Jelte Lolles 2e Elisabeth Teekes/Taekes Douma Ѣ7-‐1-‐1770 Kollum & (Lijsbet)

*1768 *27-‐7-‐1779 Burgum Ѣ12-‐9-‐’79 Burgum †21-‐8-‐1836 Sm.lân †26-‐7-‐1836 Tytsjerksteradiel & 30-‐9-‐1798 “huw. bevestigd d/h nedergericht Kollumerlân” 6 bern fan Jelte L. Kloosterman en Elisabeth Douma ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

Lolle ❺ Taeke Ẋ Janke Tyttje Jacob Gerben (sjoch side 48) *9-‐11-‐1799 *6-‐9-‐1802 *15-‐2-‐‘09 *14-‐12-‐’16 *12-‐4-‐’19 *7-‐1-‐’24 Burgum Burgum & 45 j †8-‐1-‐’24 †24-‐7-‐‘66 †8-‐1-‐‘24⑩ Ѣ 15-‐12-‐’99 B. Ѣ10-‐10-‐’02 Ѣ9-‐3-‐‘09

❹ Freerks Pieters Roeltje Andries Melles Trijntje Bartele Pieters Janke Ras & Jans Roorda & Broers Paulusma & Gerrits Adema

↓ ↓ Meyer ↓ ❺Taeke Jeltes Jantje Freerks Broor Andries Wytske Barteles Kloosterman & Ras Roorda & Paulusma \ sjoch ek :’justysje’ &9-‐6-‐1838 Opsterl. &2-‐6-‐1838 Burgum *1803 Burgum *27-‐4-‐1817 Siegerswâld *1809 Garyp *1809 Burgum †2-‐1-‐1863 Tytsj.d. †31-‐3-‐1863 †10-‐1-‐1887 Tytsj.d. †2-‐9-‐1858 Tytsj.d. 4 bern fan Taeke en Jantje 6 bern fan Broor/Broer en Wytske ↓ ↓ ↓ ↓ Jelte T K Freerk T.K. Jacob T K Pieter T K Ẋ❻ Trijntje Janke Andries Bartele Siepkje Pietje *22-‐8-‐1839 *9-‐4-‐‘42 *17-‐4-‐’49 *9-‐3-‐1852 *14-‐3-‐‘39 *2-‐1-‐’41 *8-‐5-‐’43 *1-‐10-‐’46 Ẋ 5-‐5-‐‘54 † 1-‐1-‐1915 †3-‐2-‐’36 †3-‐2-‐1936 Tytsj. Tytsj. Garyp Garyp Garyp Garyp \ \ †10-‐11-‐‘82 †26-‐9-‐‘95 †6-‐11-‐1927 †4-‐12-‐‘48 †22-‐1-‐1937 sjoch ek: ‘justysje’: Jacob en Pieter ⑩ Geboorteakte Tietjerksteradeel, 1852 Aangiftedatum 10 maart 1852, blad nr. 32 Pieter Teakes Kloosterman, geboren 9 maart 1852 Zoon van Teake Jeltes Kloosterman en Jantje Freerks Ras Wonende te Suameer

49

❻ Pieter Taekes Kloosterman & Siepkje/Seipkje Broers/Broors Roorda ⑰ *9-‐3 1852 Semar &19-‐5-‐1877 ⑱ *16-‐5-‐1850 Garyp † 3-‐2-‐1936 Tytsj’diel †1936? ⑲

7 bern fan Pieter en Siepkje ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

1. Jantsje 2. Broer ❼ 3.Wytske 4. Roelofke 5.Broor 6.Broor 7.Taeke *25-‐5-‐1878 *4-‐7-‐1879 Ẋ Ẋ *†21-‐11-‐1885 *29-‐6-‐1887 *26-‐9-‐1888 ↙ ⑩ ⑳

Overlijdensakte Tietjerksteradeel, 1885 Aangiftedatum 23 november 1885, akte nr. 202 Levenloos kind, overleden 21 november 1885, man Zoon van Pieter Taekes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda sjoch fierder side 44 e.f.

⑰ Pieter Kloosterman, de heit fan beppe Wytske en beppe Roelie, wie blyn, mar der wie net ien dy’t de beantsjes sa moai op ‘e rigele stean hie as pake Pieter.

⑱ Se goaiden der soms wat mei de pet nei: nammen waarden oan it loket fan it gemeentehús soms ynienen feroare: Seipkje hiet ynienen Siepkje of oarsom. Ek beppe Siepkje/Seipkje har twadde namme, har heite namme, waard feroare: fan Broor nei Broers. En sa komme we Jantje Freerks ‘Ras’ ek as Jantsje Freerks ‘Ros’ ,*27-‐4-‐1817 Semar,

yn de akten tsjin. ⑲ Ek doe koenen de minsken wol âld wurde; beppe Siepkje (Kloosterman-‐Roorda), de

mem fan beppe Wietske en fan beppe Roelie, waard 86. Har man, Pieter is 84 wurden, Pieter syn broer dy’t ek al yn 1836 stoarn wie, wie 94 wurden en omke Romke fan de Harkema, de healbroer fan pake Wieger, waard 95.

⑳ 2 kear ‘Broor’ of ‘Bauke’, ensfh. Ek eartiids waard faak oan it jonkje of it famke dat krekt berne wie, de namme jûn fan in earder ferstoarn bruorke of suske jûn (lyk as letter ‘Wieger’ en ‘Dorathea’).

Huwelijksakte Tietjerksteradeel, 1902 Man : Wieger Zijlstra, oud 24 jaar, geboren te Twijzel, gemeente Achtkarspelen Ouders: niet genoemde vader en Bieuwkje Zijlstra Vrouw : Wytske Pieters Kloosterman, oud 21 jaar, geboren te Suameer Ouders: Pieter Taekes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda Datum : 21 juni 1902, akte nr. 102 Huwelijksakte Leeuwarderadeel, 1904 Man : Wieger Zijlstra, oud 27 jaar, geboren te Twijzel, gemeente Achtkarspelen Ouders: niet genoemde vader en Bieuwkje Zijlstra Vrouw : Roelofke Pieters Kloosterman, oud 20 jaar, geboren te Suameer, gemeente Tietjerksteradeel Ouders: Pieter Teakes Kloosterman en Siepkje Broers Roorda Datum : 29 oktober 1904, akte nr. 85

50

ek lytse Gerben rêdde it net op: geboorteakte Tietjerksteradeel, 1824 Aangiftedatum 9 februari 1824, akte nr. 28 Gerben Kloosterman, geboren 6 februari 1824 Zoon van Jelte Lolles Kloosterman en Elisabeth Teekes Douma Overlijdensakte Tietjerksteradeel, 1824 Aangiftedatum 9 februari 1824, blad nr. 4 Gerben Jeltes Kloosterman, overleden 8 februari 1824, 1 dag, man Zoon van Jelte Lolles Kloosterman en Elisabeth Teakes Douma

51

XIII. De foarâlden fan ús mem en beppe Tsjeppy de Vries

bertedei/jier berteplak † stjerdei/jier stjerplak ⓫Hedser Zylstra (as âldste jonge 10-‐9-‐2002 Hearrenfean/ fan de jongste generaasje) Akkrum ❿Sippie Zylstra 8-‐5-‐1974 Jirnsum ❾Anne Zylstra 29-‐4-‐1945 Xanten ❽Margje de Haan 2-‐12-‐1913 Jirnsum 17-‐7-‐2011 Akkrum ❼Tjepkje de Vries 26-‐4-‐1889 St.-‐Jansgea 22-‐5-‐1913 Hearrenfean ❻Jan B.de Vries 15-‐8-‐1859 Rotsterhaule ? ? ❺Bauke J. de Vries 10-‐3-‐1822 Rotsterhaule 27-‐1-‐1911 Sk.lân ❹Jan Hessels de Vries 1780 ❸Hessel Sybes de Vries ±1750 Reahel ❷ ❶ 2 generaasjes minder tebek as by de Zylstra’s Schoterland, huwelijken 1779 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 23 december 1779 Man : Hessel Sybes afkomstig van Rohel Vrouw : Jantje Jans afkomstig van Rohel

❸Hessel Sybes & Jantje Jans de Vries Schut & 23-‐12-‐1779 *1755 Reahel *1757 Reahel †22-‐9-‐1809 †2-‐11-‐1825 ↓

❹ sjoch ek by ‘justysje’ / Jan Hessels de Vries 1e & Jantje Joukes vdr Meer & 15-‐2-‐1807 De Jouwer ????????? *1780 *7-‐8-‐1783 Reahel Rotsterhaule †11-‐4-‐1851 †3-‐8-‐1832 + 2e & 20-‐10-‐1833 (53j) mei Roelofjen Ybeles de Vries (46j) *1787 op in skip yn Geertuidenberg

1 bern fan 7 bern fan Doeke P. vdr Linde ❹ Jan Hessels de Vries & Jantje Joukes vdr Meer & Hiske Jans ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

1. Jouke 2.Hendrikje 3.Tjebbe 4.Bauke 5.❺Bauke 6. Lamkje 7.Douwe ❺1.Tjepkjen Doekes vdr Linde *1810 *19-‐5-‐‘11 *31-‐8-‐’17 *31-‐5-‐’20 * 10-‐2-‐’25 *9-‐10-‐’27 Ẋ Reahel Sk.lân Fjouwerhûs †26-‐4-‐‘21 ⑩ ⑳ R’haule R’haule R’haule

52

De foarâlden fan Linze Mink en Roelie Kolk, de heit en mem fan Margje, de mem fan beppe Tsjeppy ❺ ❻ ❼ ❸Koop Beerents Lummigjen Linze Joh. Ykke vdr Wybe Lammerts Roelofke Lubberts Hendrik Elias Janna Willems Mink & H Meyer vdr Tuin & Schoot Kolk & Oom de Vries & Drabbe & (ek: Smit) (fan 1811 ôf de namme Mink) *1-‐3-‐1835 St.-‐Jansgea ↓ 3 bern fan Koop & Lummigjen ↓ 3 bern fan Wybe en Roelofke 3 bern fan Hendrik en Janna ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ Geertje Margje Harmen ↓ Hielkjen Lubbert Lammert Margjen Jantje Hilligjen *1799 *1806 *1809 *1809 *1804 Ẋ Ẋ *8-‐1-‐’13 *18-‐4-‐‘18 ❹Harmen Koops & Froukjen Lammerts & Margjen Hendriks Mink vdr Tuin Wybes Kolk de Vries &6-‐5-‐1832 &25-‐5-‐1834 Skoatterlân *1809 Rotsterhaule *1800 Aldskoat *1806 St.-‐Jansgea *1806 Lukswâld †26-‐11-‐1894 Skoattl. †15-‐11-‐1865 Skoattl. †15-‐5-‐1847 Skoatterl. †21-‐2-‐1871 Skoatterl. 5 bern fan Harmen & Froukjen 4 bern fan Lammert en Margjen ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

❺ 1.Ykke 2.Lummigje 3. Linze 4. Koop 5.Johannes 1. Wiebe 2.Janna ❺ 3.Roelofke 4. Sara *14-‐2-‐’33 * 24-‐12-‐’35 *9-‐11-‐’38 *20-‐9-‐‘44 *30-‐12-‐‘48 *1-‐3-‐’35 *14-‐5-‐‘1837 *19-‐2-‐‘40 *22-‐4-‐’42 St.-‐Jansgea R’haule St.-‐J.gea St.Jgea St.Jgea St.Jgea St.-‐Jgea St.-‐Jgea St.-‐Jgea

↘

❺ ↘

Bauke Jans & Tjepkjen Doitzes/Doekes Linze Harmens & Roelofje Lammerts de Vries vdr Linde Mink Kolk &29-‐5-‐1859 Sk.lân & 17-‐5-‐1863 Sk.lân *10-‐3-‐‘22 Rotsterhaule *16-‐2-‐1826 Ouwsterhaule *9-‐11-‐1838 St.-‐Jansgea *19-‐2-‐1840 St.-‐Jansgea †27-‐1-‐1911 Sk.lân †28-‐7-‐1900 Sk.lân †13-‐1-‐1909 Sk.lân †7-‐1-‐1892 Sk.lân

2 bern fan Bauke J. de Vries & Tjepkjen D. vdr Linde 9 bern fan Linze H. Mink & Roelofke L. Kolk ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

❻ 1. Jan Baukes de Vries 2.Jetske ❻ 1.Margje 2.Froukje 2.Harmen 4.Antje 5.Lummigje Ẋ 1861 *24-‐10-‐1863 *14-‐3-‐‘66 *19-‐6-‐’68 *1-‐7-‐’71 *20-‐7-‐‘74 ↓ ↓ ↓ ↓ 6.Lammert 7.Ieke 8. Johannes 9.Wiebe *24-‐4-‐’77 *8-‐4-‐’79 *4-‐4-‐’80 *29-‐5-‐1883

❻Jan Baukes de Vries & Margje Mink 21 &7-‐4-‐1889 Skarsterlân *15-‐8-‐1859 Rotsterhaule *24-‐10-‐1863 St.-‐Jansgea † 10-‐1-‐1950 Oranjewâld † 15-‐7-‐1950 Oranjewâld

53

6 bern fan Jan en Margje ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

❼Ẋ 1. Tjepkje 2. Rinze 3.Roelofke 4. Bauke 5.Lummigje 6.Jitse *26-‐4-‐1889 *10-‐11-‐’91 *9-‐9-‐‘94 *17-‐11-‐1996 *11-‐6-‐1899 *10-‐5-‐1902 St.-‐Jansg. St.Jansg. St.Jansg. St.-‐Jansg. St.-‐Jansg. St.Jansgea †22-‐5-‐1986 ❼ pake Anne de Haan & beppe Tsjeppy de Vries 5 bern fan Anne en Tsjeppy ↓ ↓ ↓ twilling ↓ ↓ ❽ Margje Hinne Ine Roelie Antsje/Anne

Sjoch foar de generaasjes hjirnei side 53 e.f. Overlijdensakte Schoterland, 1832 Aangiftedatum 3 augustus 1832, akte nr. 100 Jantje Joukes van der Meer, overleden 2 augustus 1832, 49 jaar, vrouw Gehuwd

In goed jier nei it ferstjerren fan Jantje Joukes troude Jan Hessels, 53 jier, op’e nij, no mei in skippersdochter fan 47 jier. Huwelijksakte Schoterland, 1833 Man : Jan Hessels de Vries, oud 53 jaar, geboren te Rotsterhaule Ouders: Hessel Siebes de Vries en Jantje Jans Schut Vrouw : Roelofjen Ybeles de Vries, oud 46 jaar, geboren te Geertruidenberg, provincie Noord-Brabant Ouders: Ybele Oenes de Vries en Wytske Roels Datum : 20 oktober 1833, akte nr. 49 Opm. : Bruid is geboren in het schip in de Langestraat nabij Geertruidenberg,provincie Noord-Brabant

21 Yn in bibeltsje dat tante Anne hat fan har pake en beppe, Jan Baukes de Vries en Margje Mink, steane harren nammen en dy fan de 6 bern, dêr’t beppe Tsjeppy de âldste fan wie, kreas mei bertedatum derby opskreaun. Ek de stjerdatums fan Jan Baukes en Margje steane deryn, mei de bewûnderjende notysje: Jan Boukes de Vries, stoarn op 10 jannewaris 1950, 90 jier en 5 moanne âld, en Margje Mink, stoarn 15 july 1950, 86 jier en 5 moanne âld, in heal jier nei elkoar.

22 De femyljes Oom en Mink komme oarspronkelik beide fan Gythoarn. Se binne nei Fryslân kommen, nei de streken om St.-‐Jansgea hinne, om hjir mei in nije technology turf te winnen. It binne de hjir saneamde ‘Gietersen’.

23 Yn 1811 moast eltsenien dy’t dat noch net hie, fan Napoleon, dy’t hjir doe noch foar master opsloech, in femyljenamme oannimme. It gewoane folk hie oant dy tiid meastentiids as twadde namme de foarnamme fan de heit: bg. Lolle Jans, de soan fan Jan, en dy syn soan: Jelle Lolles.

24 De pake fan ús mem, Jan Baukes de Vries, hat mei beppe Margje Mink 20 jier rintenierje kinnen yn ’t Wâld. Hy hie goed buorke en wie der wol grutsk op dat hy in

54

pear sinten oerholden hie. Doe’t hy flak nei de oarloch fan Drees lûke koe, woe hy syn AOW net ha. Hy hie syn libben lang noch net de hân opholden, dat woe hy syn lêste jierren ek net. In broer fan him hat der doe foar soarge dat der in rekkening iepene waard dêr’t it jild op stoard wurde koe. Drees wie der mei ferlegen. . .

De grêfstien fan pake Anne en beppe Tsjeppy op it hôf op Tsjerkebuorren yn Jirnsum.

55

XIV. De foarâlden fan ús mem en pake Anne de Haan

bertedei/jier berteplak † stjerdei/jier stjerplak ⓫Hedser Zylstra (as âldste jonge 10-‐9-‐2002 Hearrenfean/ fan de jongste generaasje) Akkrum ❿Sippie Zylstra 8-‐5-‐1974 Jirnsum ❾Anne Zylstra 29-‐4-‐1945 Xanten ❽Margje de Haan 2-‐12-‐1913 Jirnsum 17-‐7-‐2011 Akkrum ❼Anne de Haan 25-‐5-‐1890 Langsweagen 21-‐11-‐1966 Jirnsum ❻Hinne Feites de Haan 5-‐1-‐1840 2x & Jirnsum 14-‐7-‐1914 Aldskou ❺Feite Yzaaks de Haan 14-‐11-‐1807 De Jouwer 11-‐10-‐1884 Jirnsum ❹ Izaak Feites De Haan 20-‐11-‐1776 De Jouwer 7-‐3-‐1853 Westermar ❸Feite Aukes de Haan 15-‐10-‐1743 De Jouwer 25-‐3-‐1821 De Jouwer ❷Auke Claeses de Haan 21-‐6-‐1711 Haskerhoarne april 1769 ❶Claes Hertsens ±1675 ? 29-‐7-‐1735 ‘Skânzerwâl’ _❶Hertsen Abes foar 1682 _❷Abe? dit soenen 2 generaasjes wêze foarôfgeande oan de generaasje dêr’t ik de stambeam fan ús heit en beppe Bieuwkje, de Zylstra’s dus,mei begjinne koe. _❷Abe & Fouw Freerk Goytsens → de jiertallen by de generaasjes _❷ en _❶ binne Beide * ± 1605? & → rûge skattingen op grûn fan in foar dy tiid normaal & ±1630? Meinu Thyssen → te heljen âlderdom en gebrûklik troujier. ↓ ↓ _❶Hertsens Abes & Rintske Freerks Auke Greolts & Janke Johannes * ± 1630? ↓ Izaack Abraham & Auck Arjens † foar 1682 † 30-‐5-‐1710 ↓ ?&? Teroele>De Hommerts ↓ ↓ ↓

↓ ↓ ↓ ↓ ❶ Claes Hertsens & Aefke Aukes Feyte Izaaks & Jeltje Sjoerds Ẋ Ẋ Feyte Ages †14-‐6-‐1696 De Hommerts *Marij Jacobs 7-‐12-‐1691 De H.

↓ 5 bern fan Hertsens Abes & Rintske Freerks ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ❶ 1.Abe Hertsens ↓ 2.Meinu H. 3. Fouw H. 4.Claes H. ? 5.Jacob H.

• ±1670 Eigner fan pleatsen e.o. ↓ 1e &12-‐5-‐1700 !!De H. ↓ & Jan Lolles &Johannis Annes Ẋ kin ek soan Gerberigh Feytes Idzegea &12-‐5-‐1700 !! wêze fan 2e&25-‐5-‐1727 De Hommerts Hertsens Abes Grietje Jans, Langsweagen

56

4 bern fan Abe & Gerberigh 2 bern fan Jan & Meinu 1 bern fan Fouw&Joh. ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ Marij Fouw Lolle Jans Abe Jans Jel *17-‐4-‐1701 *7-‐10-‐1703 De H. *1697 *1700 * 20-‐3-‐1701 ↓ ↓ 1720>Indië De Hommerts Oedtske Rintske *8-‐12-‐1709 *19-‐6-‐1712 De H.-‐Jutryp

Auke Greolts & Janke Johannes

↓ ↓ ↓ ↓ ❶Claes Hertsens & Aefke Aukes Feyte Izaaks & Jeltje Sjoerds *1682 &15-‐1-‐1702 Jutryp *±1675? Ѣ 5-‐3-‐1682 NH De Hommerts ‘van de Heerenwal’ †29-‐7-‐1735 †19-‐11-‐1743 Nijehaske op de Skânzerwâl Prokl. NH H’fean 1701/2 Nijehaske + Hearrenfean Skipper/keapman 8 bern fan Claes Hertsens & Aafke Aukes ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ❷ ↓ ↓ ↓ 1.Hertsen 2.Hertsen 3.Freerk 4.Rinske 5. Auke 6.Freerk 7. Renske/Rints 8.Janke Ѣ1-‐10-‐1702 Ѣ23-‐9-‐1703 NH Ѣ31-‐10-‐‘06 Ѣ†24-‐2-‐‘09 Ẋ Ѣ30-‐3-‐1715 Ѣ27-‐3-‐1718 ⑩ ⑳ Skipper/keapm ⑩ †1769 †14-‐4-‐1769 †nov. 1769

7 en 8: net tarekkenber ❷ Aucke Claezes de Haan & Mayke Feytes &25-‐12-‐1736 Nijehaske Haskerland, huwelijken 1736 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 25 december 1736 in Nijehaske Man : Aucke Clases afkomstig van Nijehaske Vrouw : Mayke Feites afkomstig van Joure Ѣ 21-‐6-‐1711 Haskerhoarne *2-‐7-‐1715 De Jouwer † april 1769 Ѣ14?-‐7-‐1715 NH Skipper/winkelman/coopman 8 Bern fan Auke Clazes en Mayke Feytes ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 1.Claes 2.Afke ❸ 3.Feyte Aukes 4.Ysak Aukes 5.Jeltje 6.Jeltje 7.Auke 8.Jeltje *13-‐1-‐1739 *7-‐3-‐1741 *15-‐10-‐1743 Ѣ 17-‐101745 Ѣ5-‐5-‐1748 Ѣ21-‐12-‐1749 *12-‐2-‐1751 *15-‐10-‐1757 De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer De JOuwer De Jouwer

57

Evert Aarnts (Arends) & Ytje Hinnes ↓

❸Feyte Aukes Sandrina de Haan & Everts *15-‐10-‐1743 1-‐9-‐1771 De Jouwer De Jouwer Ѣ20-‐10-‐1743 NH Ѣ12-‐9-‐1751 De Jouwer NH †25-‐3-‐1821 De Jouwer †25-‐9-‐1827 De Jouwer Boer/keapman/ riedslid Skarsterlân Bern fan Feyte Aukes en Sandrina de Haan Everts &1-‐9-‐1771 De Jouwer

1. Evert 2.Auke ❹ 3. Izaak 4. Hinne F. 5. Fette F. 6.Eevert F. 7.Ytzen F. *7-‐5-‐1772 * 12-‐4-‐1774 *20-‐11-‐1776 *9-‐11-‐1782 *9-‐8-‐1785 *16-‐7-‐1788 *10-‐3-‐1792

De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer De Jouwer Boer/ keapman Slachter doarwarder boer Westermar yn Akkrum Wybren Corn. Kornelis & Wiegertje Halbes 7 bern: ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

1.Kornelis W. 2.Antje W. 3.Halbe W. 4.Grietje W. 5.Foppe W. 6.Jacob W. 7.Jentje Wybrens

❹Izaak Feytes de Haan & Antje Wybrens Kornelis &24-‐5-‐1807 De Jouwer *20-‐11-‐1776 De Jouwer *12-‐10-‐1785 Haskerdiken Ѣ3-‐12-‐’76 NH Ѣ7-‐11-‐1785 NH † 7-‐3-‐1853 Westermar †8-‐5-‐1848 Westermar boer en keapman Westermar

4 bern fan Izaak en Antje ↓ ↓ ↓ ↓ ❺1.Feyte 2.Wybren 3.Wiegertje 4.Auke

Ẋ *11-‐9-‐1810 *29-‐8-‐1814 *26-‐8-‐1814 Ѣ30-‐9-‐1810 NH

De Jouwer De Jouwer †10-‐7-‐1883 De J Boer Klaas Sytzes Brandenburg Gerrit Annes Stoker WytzeBinnes van Hessen *18-‐5-‐1778 Eastersee & *1791 †29-‐3-‐1854 †1853 & 26-‐4-‐1801 Haskerhorn &29-‐12-‐1814

Zwaantje Alberts Klynsma & Saakjen Lommes & Ynske Geerts Hollander *5-‐10-‐1784 Akkrum *1790 †30-‐12-‐1830 †1871

58

↓ ↓ ↓

❺Feyte Yzaaks de Haan Anne Gerrits Stoker *23-‐5-‐1813 De Knipe †2-‐10-‐1859 &Wietske Klazes Brandenburg & Antje Wytzes van Hessen *20-‐12-‐1816 Koartsw. †1892 *14-‐11-‐1807 De Jouwer *7-‐10 1809 ‘t Meer &25-‐2-‐1839 Op’lân Ѣ 13-‐12-‐‘07 NH Ѣ 5-‐11-‐1809 NH De Knipe &7-‐11-‐’34 Langwar Boer-‐kokeapman by Aldskou ferstân fan krûden e.o. Riedslid/wethâlder Raerderh. Tsjerkfâd NH Jirnsum †11-‐10-‐1884 Jirnsum †4-‐3-‐1887 Jirnsum 9 bern fan Feite Izaaks & Wietske 7 bern fan Anne Gerrits Stoker en Antje ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 1.Yzaak # 2.Yzaak 3.Klaas F. 4.Hinne F. 5.Sytze F. 1.Saakjen 2. Wytze 3.Saakjen 4.Inskjen *23-‐12-‐‘34 *2-‐2-‐36 *18-‐1-‐‘38 Ẋ ❻ *6-‐4-‐‘42 *27-‐5-‐’39 *10-‐5-‐41 *19-‐10-‐’44 Ẋ Nijegea Jirnsum Jirnsum Jirnsum † foar ‘44 †1835 18 dagen †1858 †1920 †1868 ⑩ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 6.Anne F. # 7.Swaantje 8. Cornelis Wybren 9.Wieger F. 5.Antje 6.Gerritje 7.Akke *13-‐8-‐‘44 *29-‐12-‐‘45 *11-‐5-‐’48 *24-‐9-‐ ‘50 ? *21-‐6-‐’51 *25-‐12-‐’56 *11-‐9-‐‘59 Jirnsum Jirnsum Jirnsum Jirnsum †1921 1902 1930 †? # Sjoch side 61/62 snypsnaren *23-‐8-‐1814 Tette Hotzes Hofstra 1e & 1839 Wiebigje Franzes Pasma > 4 bern 2e & 1847 Tietje Klazas de Groot > 3 bern

❻ ↓

Hinne Feites de Haan 1e & !! Gerritje Tettes Hofstra *5-‐1-‐1840 Aldskou-‐Jirnsum 3-‐5-‐1867 * 5-‐12-‐‘43 Aldeboarn Ѣ7-‐1-‐1840 NH Akkrum

†14-‐7-‐1914 Aldskou-‐Akkrum † 4-‐10-‐’72 Opsterlân boer 4 bern fan Hinne en Gerritje ↓ ↓ ↓ ↓ 1.Tette 2.Wietske 3.Jeltje twill. 4.Wiebrigje *7-‐2-‐1868 *21-‐4-‐’69 *26-‐6-‐‘70 Overlijdensakte Opsterland, 1872 Aangiftedatum 5 oktober 1872, akte nr. 170 Gerritje Tettes Hofstra, overleden 4 oktober 1872, 28 jaar, vrouw Gehuwd

59

3 jier letter koe Hinne pronkje mei in nij stikje sydsulver. Ynskjen soe yn 15 jier tiid noch 8 kear fan him yn ‘e kream; Antsje, harren earste, wie der goed trije moanne letter al. (pake) Anne soe de lêste wurde. Huwelijksakte Opsterland, 1875 Man : Hinne de Haan, oud 35 jaar, geboren te Irnsum, gemeente Rauwerderhem Ouders: Feite Yzaaks de Haan en Wietske Klazes Brandenburg Vrouw : Inskjen Stoker, oud 26 jaar, geboren te Langezwaag Ouders: Anne Gerrits Stoker en Antje Wytzes van Hessen Datum : 30 januari 1875, akte nr. 10

❻Hinne Feites de Haan 2e & Ynskje Annes Stoker &30-‐1-‐1875 *5-‐1-‐1840 Aldskou-‐Jirnsum *25-‐1-‐1849 Langsweagen Ѣ7-‐1-‐1840 NH †1934? †14-‐7-‐1914 Aldskou-‐Akkrum

+8 bern fan Hinne en Ynskje ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 5.Antje 6.Feite 7.Zwaantje 8.Gerritje 9.Wiegertje 10.Saakje 11.Klaas 12. Anne❼ *6-‐5-‐1875 * 5-‐11-‐1876 *28-‐12-‐1878 *29-‐6-‐1880 *11-‐7-‐1882 *9-‐10-‐1885 *4-‐5-‐1887 Ẋ

❼Anne: de jongste & Tjepkje/Tsjeppy: de âldste (sjoch side 53 e.f.) Huwelijksakte Utingeradeel, 1913

Man : Anne de Haan, oud 22 jaar, geboren te Langezwaag, gemeente Opsterland Ouders: Hinne Feites de Haan en Ynskje Annes Stoker Vrouw : Tjepkje de Vries, oud 24 jaar, geboren te Sintjohannesga, gemeente Schoterland Ouders: Jan de Vries en Margje Mink Datum : 22 mei 1913, akte nr. 25

❼Anne de Haan & Tjepkje de Vries *25-‐5-‐1890 Langsweagen 22-‐5-‐1913 Akkrum *26-‐4-‐1889 St.-‐Jansgea Arbeider/komelker/boer/ foeraazjehanneler/ Schweitzer †21-‐11-‐1966 Jirnsum †22-‐5-‐1986 ‘t Hearrenfean

60

De bern fan Anne en Tsjeppy twilling ❽1.Margje 2. Hinne 3.Roelie + 4. Ine Anne/Antsje *31-‐3-‐1915 St.-‐Jansgea *2-‐5-‐1920 St.-‐Jansgea *2-‐5-‐1920 St.-‐Jansgea *30-‐11-‐1923 St.-‐Jansgea † Xanten †18-‐4-‐2010 Akkrum †29-‐12-‐2008 Ljw/Akkrum &29-‐3-‐1938 Grou &13-‐5-‐1942 Grou &22-‐8-‐1948 Akkrum & & & & &

Klaas Zylstra Elly ? Jan Wester Berend Smeding Hinne de Haan *16-‐11-‐1912 Grou *8-‐5-‐1913 Bears *31-‐3-‐1915 Raard hinneboer boer boer †8-‐ 4 ‘73 Grou †28-‐4-‐2003 Harns †24-‐11-‐1987 Jirnsum

De pake-‐ en beppesizzers fan Anne en Tsjeppy:

↓ ↓ ↓ ↓ ↓ Wieger † Elly Harrit Tjepkje/Tsjeppy Bauke Anne ❾ Ernst Andele ← Anne Hinne Tsjeppy Anne Melle ↖twilling Tjepkje/Tsjeppy Wiger Tjepkje/Tsjeppy Anne Ieneke Roelie Catrinus

61

XV. Noch wat snypsnaren by “De Haan”:

• “De Haan “wie yn Haskerlân in namme om rekkening mei te hâlden: ynfloed, jild, lân. Mar yn elts syn libben en yn alle femyljes is wol in “mar”. Sa binne fan Claes Hertsens (*1702 Jutryp) en Aefke Aukes trije bern al hiel jong stoarn en harren twa dochters, Renske en Janke, wienen “innocent”, se wie net tarekkenber. Se partsje wol mei by erfenissen, binne sels eigneressen fan in pleats,mar se binne “net qualificeerd tot stemmen.” Broer Freerk behartige foar syn susters de saken.

• “Yzaak De twadde soan fan Feite de Haan en Wietsche Brandenburg (de pake en beppe fan pake Anne fan Jirnsum) krige ferkearing mei de faam dy’t by harren ynwenne. Dat wie tige tsjin it sin fan de âldeljue. Dy hienen it net op de faam stean en twivelen oan har earlikheid. Doe’t der op in kear wer wat fermist waerd, ha se har yn ‘e gaten holden en is men har oer ’t mad kommen by de tsiisparse yn de skuorre. Hjir hie hja it spul yn ferstoppe. Izaak waerd der by helle en dy hat it der sa mei to dwaan hawn, dat er troch forhingjen in ein oan syn libben makke hat.”

• “Feite en Wietsche hienen ien dochter, Swaantje. Dit wie in kreaze en kante faem en hie dan ek net brek oan frijers. Sa as it yn dy tiid brûkme wie, kamen de sneintejouns de feinten op wyld aventûr by de faam. Elts dy foar achten kaem, waerd yn ‘e ûs litten. As de âldeljue dan op bêd gongen, waerd der fierder ôfpraat of de feint bliuwe koe of net. Sa kamen op in sneintojoun fiif feinten delsetten, alle fiif om Swaantje. Om’t se allegearre op tiid wiene, kamen se alle fiif yn ‘e hûs. Swaantje tocht: ‘De feint dy it redsumst is, lit ik bliuwe. Dêrom stelde hja se alle fiif op ‘e proef troch yn hiel koart bestek de feinten oan te bieden: lange piip, tabaksfetsje, oanstekkerskomfoarke, kofje, en in stik iten. De measten wisten harren der sa gau gjin rie mei, mar Foppe Annes Bergsma fan Friens sette alles wat him oanbean waerd rêstich neist him del en brûkte it as hy deroan ta wie. Dizze feint mocht dan ek dy joun bliuwe en is letter mei Swaantje troud.”

• It wierre Klaas Brandenburg, de heit fan Wietske, fol faker tsjin. Yn 1825 waard syn pleats teheistere troch de oerstreaming dy’t Fryslân pleage, de pleats sels stoarte yn, it fee wie ferdronken, it lân bedoarn en de bern siik: dochter Zwaantje kaam te fertsjerren. Ek doe wie mei jild it lok net ôf te twingen.

• Deselde Klaas hie fan memmekant ferstân fan krûden meikrigen. Hy koe der in protte minsken mei helpe, bygelyks tsjin rude. Hy fertsjinne aardich mei dit dokterjen, dat nei ferrin fan wat jierren koe der wer in hiel beslach fee kocht wurde. De pleats waard ek wer opboud, mar in pear jier letter sloech de bliksem yn en hy baarnde ôf. Folle jierren letter, de pleats wie op ‘e nij opboud, boarten de bern yn de skuorre mei fjoer. Foar de twadde kear lei it fjûr de pleats plat.

• Der siet by in part fan “De Haan” wol modder oan ‘e kloet. Sa wie Abe Hertsens (*1728) al eigner fan twa pleatsen op De Hommerts. Syn broer Claes, dêr’t pake Anne streekrjocht fan ôfstamt, koe earst, yn 1711, in hús op ‘e Heerewâl en in

62

pear jier letter in hús op ‘e Skâns keapje. Claes en Aefke keapje yn dyselde jierren safolle pûnsmiet lân ûnder Nijehaske. Yn 1728 blykt Claes eigner fan trije pleatsen te wezen. Syn soan Aucke Claezes (de Haan) wenne mei syn frou Mayke Feytes op De Jouwer. Hy wie skipper, keapman en winkelman en kaam gauris by de notaris foar beskriuwings fan hypteken en keapoerienkomsten. It giet dan bygelyks om bedragen fan 400 en 900 carolusgûnen en mear. Aucke syn soan Feyte Auckes de Haan (*1743) wie boer, keapman, riedslid fan Haskerlân en him waard de wichtige funksje fan skriuwer fan de rie tabetroud. Ek kocht en ferkocht hy, faak mei syn broer Auke, in protte ûnreplik guod. Feyte syn soan Izaak (*1776) wie hynste-‐ en kokeapman, letter boer yn Westermar by De Jouwer. Izaak die in protte hannel op Hollân. Hy kocht fé by de boeren op; dy leveren it ôf yn Aldskoat en dan waard it nei De Lemmer dreaun en gong it mei de koweskûte nei Amsterdam. By’t winter waard it fé oer lân nei Hollân dreaun. De soan fan Izaak en Antsje (Wybrens Kornelis), Feyte (*1807), troude mei Wietsche Brandenburg. Sy binne de heit en mem fan Izaak waans ferealens op de ynwenjende faam sa fertrietlik ôfrûn, en fan de kreaze Zwaantje dy’t it sneintejûns sa drok hie mei al dy feinten. Feyte wie keapman, letter boer op Aldskou. Dêrby wie hy riedslid en wethâlder fan gritenij Raerderhim. Hoe dik syn beurs wie, witte wy net krekt, mar dúdlik is wol dat hy oansjen, ynfloed en gesach hie yn syn wenkrite. Dêrby hie hy fan njoggen bern de klompen foar de doar stean en dat sil krekt de oarsaak der fan west ha dat der by it ferpartsjen foar elk fan de bern gjin dikke stikken mear oerbleaunen. Syn soan Hinne Feites (*1840) , pake Anne syn heit en ús mem har pake, troude mei Gerritje Tettes Hofstra. Sy wie ien fan de 7 bern fan Tette Hotzes Hofstra, dy’t twa kear troud west hat. Doe’t Tette yn 1898 de fuotten rjochtút stuts, wie syn dochter Gerritje al 26 jier wei en sil Hinne Feites der net folle better fan wurden wêze. Hinne troude op syn beurt ek foar in twadde kear, 3 jier nei’t syn Gerritje yn 1872 kaam te ferstjerren. Hinne wie sitten bleaun mei 4 lytse bern. Mei Ynskje Annes Stoker krige hy der noch 12 bern by, dat doe Hinne Feites yn 1914 nei in wurksum libben de eagen foargoed ticht die, bleaun der foar al dy 16 bern, ek foar de jongste fan it stel, (pake) Anne, 14 jier by it ferstjerren fan syn heit, (dy’t 50 wie doe’t hy lytse Anne as 16de oan syn stamme wolkom hjitte) gjin dikke brokken mear oer en moasten se allegear sels yn plak fan ynhierd wurkfolk de hannen út de mouwen stekke om brea op ‘e planke te krijen.

63

Mar dúdlik is dat it libben fan ús “De Hanen” aardich bylket yn fergeliking mei dat fan de foarâlden fan ús heit op de earme sângrûn om Twizel en De Harkema hinne. Doe’t it by de femylje De Haan aardich rom soppe en der stikken lân, pleatsen en fé kocht en ferkocht waarden, doe sy der aardich waarm by sieten, doe seagen de Zylstra’s en de Kloostermannen faak noch mei oangriis de winter tichterby kommen en fregen dy harren al te faak ôf hoe’t se troch de tiid komme koenen. Pake Wieger hat der dêrom goed oan dien yn de greidehoeke wurk te sykjen en al troude hy noch mei fammen fan Semar, hy hie wol de grutste earmoede de rêch ta keard en tagelyk besocht wat better te wurden fan dy grouwe greideboeren. Al is it him sels faaks noch net hielendal slagge yn Friens ta wolfeart te kommen, hy hat de generaasjes nei him dy kans wol jûn.

• Doe’t yn 1811 eltsenien in femyljenamme betinke mocht, wie dat foar in tal femyljes net sa dreech. In protte “De Hanen” brûkten al earder de namme dy’t no troch it Frânske gesach offisjeel fêstlein waard. Bygelyks wurdt Feike Aukes yn in “Proclamatie fan 8 july 1799” al “De Haan’ neamd as hy fan de bruorren Wouters “twintig pondemaat Klynland leggende in de Jouster Schar….” keapet.

• Femyljes wienen eartiids wakker grut mei elkoar, dat it moat jin gjin nij dwaan dat dat je gauris deselde nammen yn trouakten tsjin komme. Yn de femyljes De Haan en Stoker wienen se wol hiel wiis mei elkoar.

(in grut part fan dizze snypsnaren binne mei goedfinen ûntliend oan en bewurke fan ‘De Hoannebeam” fan H.C. de Haan).

65

XVI. En dan noch

Oer de beroppen:

De beroppen fan de femyljes Zylstra en Kloosterman, De Haan en De Vries. Wat ha se allegearre dien om de kost te fertsjinjen, hoe kamen se troch de tiid? We komme yn de earste 2 ieuwen dat we de 4 femyljes folge ha, in protte arbeiders, meastentiids boerearbeiders tsjin, mar ek in skippersfeint, in skipper, in skuonmakker, in skuonmakkersfeint, in feint fan in koperslagger, in inkele komelker, wat mear boeren yn de femylje De Haan, in gernier, in sutelder, in arbeider/boer/koster, in hanneler yn aaien en brânstof, heidewrotters en sels in skippehoeder tsjin. Dúdlik, it wie net altyd in fetpot, soms wie it klearebare earmoede foar de breawinner, syn frou en faak in hokfol bern. Mar der waard besocht der wat fan te meitsjen, der foar te wrotten om it in lyts bytsje better te krijen. Tagelyk soenen wy de femylje De Haan tekoart dwaan as we ferjitte soenen dat hjir yn de rin fan de ieuwen aardich modder oan ‘e kloet sitten hat, boeren mei flink wat lân en mear as ien pleats, keaplju dy’t rekkenden mei safolle hûndert carolusgûnen, der wurdt skreaun oer dikke skuldbekentenissen, gekogte huisinge en hovinge, obligatiën en interessen doe’t oare femyljes om De Harkema hinne noch stinnen hienen om de winter troch te kommen en de bern elkoar hast it iten út de bek seagen. It wie de earme arbeider út de Fryske Wâlden neist de greideboer dy’t út de romte tarre koe. In wrâld fan ferskil. Yn de 20ste ieu komt der wat mear ferskaat oan beroppen: in meteropnimmer/ynkasseerder by de IWGL, in timmerman, in kantoarfeint/keapman/kommissjonêr, in tsiismakker, in karrider, in mollefanger, in fouraazjehanneler en, opnij, in pear boeren soargje dan foar in breder palet oan beroppen. Mar de opsomming is fansels lang net folslein. Yn it lêste part fan de 20e ieu is it tal beroppen fan ús fjouwer femyljes en harren kâlde kant net by te hâlden, lyk as se doe fansels ek út folle mear beroppen “kieze” koenen: learkrêften, kantoarmannen en -‐froulju, metaalbewurkers, minsken yn ferskate foarmen foan soarch, sels in stjoerman, in túnman, in stikjeskriuwer, in journalist, in bankman, ferskate techneuten en kantoarlju, in skilder, in kok, in bussjauffeur; en dan binne we der fansels noch lang net. It ferskil yn wolfeart tusken de fjouwer femyljes is dan fansels ek ferdwûn, meastentiids omdat de armoedlijer út de Wâlden mei gean koe yn de opgeande tiden en faaks ek omdat it net altyd tafalt dy modder allegear oan de kloet sitte te litten, foaral as der nochal wat bern wienen dy’t meipartsje moasten. En dan de froulju? We neamden se al efkes: kantoarfroulju en der kamen fansels noch in protte oare beroppen, en lang net mear allinnich typyske froulike, by. Mar it is noch net sa lang lyn dat de famkes lyk as de jonges al hiel jong ek meihelpe moasten in pear sinten te fertsjinjen; in jier as tolve, trettjin, dan koenen de arbeidersfamkes ek sels de kost opdwaan én fertsjinje: as jongfaam de boerin yn ’t foarhús helpe en as se wat mear yn ‘e bouten krige, mei melke, bussen himmelje en allerhande oare kerweikes dy’t in pear handige hannen fregen. En letter, as se har oan in eigen húshâlding weagen, dan krigen se it faak net folle better: al rillegau in hokfol bern yn in tiid dat alles noch hânwurk wie. Mar we kinne grutsk op ús foarâlden, de mânlju én de froulju, wêze: se wurken, se wurken faak hurd lyk as ús heit en mem dienen, krekt as de pakes en beppes fan beide kanten. En rekke der ris ien it paad bjuster, dan wie it út need, fan de honger, út earmoede, dan koe it hast net oars. Of it wie it praat net wurdich.

67

XVII. En dan noch:

Oer kontakten mei justysje:

Dêrmei kom ik op de “kontakten”dy’t der west ha mei de plysje, mei justysje, mei it gerjocht en, soms, mei de finzenis. Dêrby wol ik net op no noch gefoelige teannen traapje en allinnich sjen nei de perioade dy’t Tresoar foar ús tagonklik makke hat, de jierren fan 1838 oant 1930, wol sa fier tebek dus dat dit snijen yn eigen fleis net al te sear mear docht. Alderearst de femylje Zylstra, foar safier te trasearjen en as ús streekrjochte foarâlden oan te wizen. In oersicht fan nammen, data, oertreding of misdied en straf. It oersicht, aardich kompleet wat de persoanen oangiet, wat minder as it giet om de omt net altyd is te ûntsiferjen is wat der útheefd is en hokker straffen der betocht binne.

• 1856 Engbert Geerts Zylstra, in pake-‐ en beppesizzer fan Engbert en Dieuwke, en dus gelokkich mar sydlings femylje fan ús takke, wie it paad bjuster rekke; wat er útfretten hie en hokker straf hy fan de rjochter te hearren krige, witte we net. Faaks mar goed ek..

• 28-‐1-‐1880 Martinus Wiegers Zylstra, 18 jier, Antsje Wiegers Zylstra, 15 jier, en Sytske Wiegers Zylstra 10 jier, (beppe Bieuwkjen wie harren âldere suster) fan Twizel, ha yn ienriedich oparbeidzjen wat stellen; de âldste twa moasten 7 dagen de bak yn, mei Antsje hie de rjochter dochs begrutsjen: mar trije dagen; mar der moasten fansels noch wol ûnkosten betelle wurde. . . . Heit Wieger wie der mar klear mei.

Mar it wie in dreech jier fêst foar de húshâlding fan Wieger Romkes, want yn itselde jier dat syn trije jongste bern efter de traaljes kamen, waard heit sels foar it gerjocht roppen:

• 10-‐8-‐1880 Wieger Romkes, 60 jier, Twizel, 14 dagen finzenis (en de ûnkosten betelje fansels); wêrfoar is net dúdlik, mar it mocht dus net.

Alve jier gie it mar bêst. Doe wie’t wer mis mei in ien fan ús Zylstra’s (en net de earste de bêste:

• 27-‐7-‐1891 Wieger Zylstra, 14 jier, fan Surhuzum, hat mei de bruorkes Foeke (18 jier) en Wiebe Alma (13 jier) te stellen west, wegens het: “ tezamen en in vereeniging op een stuk grasland van Albert Buma zich wederrechtelijk toeëigenen van een hoeveelheid gemaaid gras, aan Buma toebehorende.” Simpel sein: se hienen wat knineblêdden en fretten foar in pear arbeiderskij socht, in pear sek fol. De Alma’s hearden dat se 7 dagen útfanhús mochten, Wieger moast tefreden wêze mei 3 dagen. De kosten dy’t it gerjocht makke hie, f 15,32, waarden earlik oer de knapen ferdield. (ik woe dit earst stil hâlde, mar dizze misdie en benammen dizze réaksjes fan boer Buma, plysje Vaatstra en de rjochter binne wol hiel tekenjend foar dy tiid. Dizze Wieger soe dus letter ús pake Wieger fan Friens wurde!)

• Mar Wieger koe syn kninen en en de geiten fan syn heit net hongerlapje litte, dat in jier letter, op 20 july 1892, waard hy op ‘e nij troch plysje Vaatstra trappearre, diz’

68

kear tegearre mei Abraham Elzinga , en no op it tsjerkelân dêr’t Hans Piersma in grou stik hier foar betelle. Dit koe fansels gjin kant út!

Wieger mocht fan de rjochter 5 dagen de kost opdwaan yn it gefang, ek al omdat dit yn in jier tiid de twadde kear wie. Mar Wieger hie doe syn ôflear wol hân en syn bekomst fan plysjes: we komme him yn de strafregisters net wer tsjin. Of hy hat it dêrnei wat tûker oanpakt fansels. Bliuwt de fraach wat it Wieger dien hat, dizze 2 ûnderfinings mei justysje fanwege “strooperij” en syn ferbliuw efter de traaljes. Hat hy, in jonge fan 14 jier, der in knoei fan krigen dêr’t hy ek letter noch lêst fan hie? Hat er him dêrom letter noch ôfréagearje moatten? It soe it ien en oar ferklearje kinne, mar it bliuwt spekulearjen.

• 6-‐12-‐1884: Rinze Egberts Zylstra, 14 jier, skieppehoeder ûnder Semar, misdied en straf =? Rinze wie in omkesizzer ?fan ús Wieger Romkes; hy hat nea troud west en is mei syn 29ste al stoarn. Net folle wille hân dus. Mar it betearde ek wol ris goed:

• 13-‐9-‐1911, Hindrik Zylstra, 22 jier, Surhuzum, arbeider, waard frijsprutsen fan mishanneling.

Kriminelen, doerakken, boefkes, dy Zylstra’s? Ik tink dat dizze opsomming mear oer harren tiid en berteplak seit as oer harren ynboarst. Sjoch ek nei de straffen dy’t lytse bern taskikt waarden. Dizze skiednissen, dizze tekens fan in drege tiid yn earmoedige omkriten, hoege ús dêrom wier net te pleagjen. Dan de oare trije femyljes, earst dy fan Kloosterman: • Op 18-‐3-‐1848 hat Jantje Freerks Ros (of Ras), de frou fan Taeke Jeltes Kloosterman,

heit en mem fan pake Pieter (dy’t blyn wie of wurde soe) hie slim spul mei ien hân en dy persoan mishannele. Der stiet gjin útspraak by, it hat fêst net folle om ‘e hakken hân.

• Op 13-‐5-‐1868 moast harren twadde soan, Jacob Taekes Kloosterman him mei in maat, Gauke Albert Spoelstra, foar de rjochter ferantwurdzje foar “het rooijen van aardappelen”. Mar it fonnis pakte yn twadde ynstânsje goed út: “de kosten zoals ter 1e instantie als in appèl gevallen te dragen door den Staat.”

69

• 3 jier, 21 augustus 1871 letter stie syn jongste broer, Pieter Taekes foar de rjochter, tagelyk mei syn kompanen Melle Poppes Zandstra, Anne Albert Spoelstra en Zweitse Jans van de Meer, alle fjouwer arbeiders op de heide by Semar. Se moasten harren ferantwurdzje fanwege “mishandeling”. Se krije allegearre 15 dagen finzenis foar de broek, mei derby, en dat wie faaks noch it slimste, in boete fan acht gûne. As se dy net betelje koenen, mochten se noch in dei ekstra de bak yn. Wa’t se geweken nommen hienen, stiet der net by, mar we gean der mar fan út dat hy it der nei makke hat.

Fansels wurde der mear Kloostermannen neamd yn it Strafregister, ek wol fan de kanten fan Semar, Garyp en Burgum, mar it is, sa’t it liket, net al te direkte femylje fan pake Pieter en beppe Seipkje en we moatte ek net mear op ús noed nimme as we fertsjinje. Dan de famylje fan ús mem, fan beppe Margje dus, earst famylje De Vries, dêr’t beppe Tsjeppy (fan Jirnsum) út fuortkommen is:

• Yn 1839 komme we Jan Hessel de Vries tsjin, de oerpake fan beppe Tsjeppy. Hy wie yn dat jier gedaagde :”is gebleken dat in den nagt van 31 oktober op 1 november 1838 ten huize van de gedaagde Jan Hessels de Vries te Rotssterhaule is bevonden een versch geslagte koe hangende harer geheel zonder waarmerken voorzien of door kwitanties van betaalde accijns gedekt te zijn. “ Jan Hessel koe de ko of it fleis dus net ferantwurdsje en waard feroardiele “tot betaling ener geldbedrag van f 50,- aan de administratie der Belastingen, met de kosten van f 20,-- ; daarbij wordt het in overtreding bevonden vleesch verbeurd verklaard; bij onvermogen tot een gevangenisstraf van 8 dagen.” Al mei al in djoere ko dêr’t se it fleis net iens fan preaun ha.

En dêr is it by bleaun. Us femylje De Vries hie blykber in goeie ôflear hân, se binne fierder froede en oppassende wurkers bleaun dêr’t neat op oan te merken wie. En dat jildt noch mear foar de femylje fan pake Anne fan Jirnsum: De Haan. Yn al dy hast hûndert jier ha’k net ien trappearje kinnen op nuvere bûtensprongen. Foar ús ferhaal wat in deade boel fansels, mar tagelyk foar ús in laach om grutsk op te wêzen.

70

XVIII. Bylage 3: Wieger is foar de twadde kear trappearre troch plysje Vaatstra: dat waard him troch de rjochter goed kwea ôfnommen: 10 dagen de bak yn! Abraham mar 5 dagen. Mar Wieger fûn it allegearre de muoite net wurdich om der wer foar op te draven. Wy jouwe him fansels grut gelyk. . .

bylage 4

71

XIX. En dan noch: oer de wenplakken: As lêste: de wenplakken. Bleauwen se moai tichtby yn it fertroude Fryslân? No nee, net allegearre. Sûnder no sizzen dat it aventuerlike globetrotters wurden binne, dochs ha ferskate Zylstra’s har bûten it Heitelân, soms sels yn it bûtenlân ta wenjen set en dêr in takomst opboud. Sa wienen dêr omke Wietse en omke Pieter dy’t respektivelik nei Noard-‐Hollân (Bobbeldyk) en nei Borculo ta setten, oaren fûnen letter wurk yn Grinslân, Brabân en Twinte. Doe wienen folle earder al ferskate achterneven fierder fuort tein en nei Kanada emigrearre, lyk as trije jonges fan omke Tabe en tante Bieuw fan It Hearrenfean yn de 50-‐er en 60-‐er jierren alhiel nei Austraalje ta setten, en no sit der fan ien, twa generaasjes fierder ek al ien yn Thailân. Mar de aldermeaste neikommelingen fan Jan Romkes en Grietjen Jans, fan Lolle Jans en Janke Jakobs, fan Hessel Sybes de Vries en Jantsje Jans Schut en fan Hinne de Haan en Gerritje Tettes Hofstra, en net te ferjitten fan beppe Bieuwkje en har ûnbekende mânlju, binne yn Fryslân bleaun, faaks net yn ‘e hoeke fan Fiskfliet (blinder, Fiskfliet is feitlik gjin Fryslân, feitlik kómme wy út it bûtenlân!) , De Kooten, Surhuzum, Twizel, St.-‐Jansgea, Langsweagen en Jirnsum, mar wol dêr’t se har net hoechden te ferbrekken en dêr’t se har thús wisten. Tajefte:

Sprieding fan de namme Zylstra oer ús lân

73

Dit soe it wapen fan de Zylstra’s wêze:

Oer de namme “Zylstra”:

“Met enige regelmaat krijg ik emails van mensen die genealogisch onderzoek doen naar een familie Zijlstra. Gemakshalve wordt er daarbij vaak van uitgegaan dat alle mensen met de achternaam Zijlstra familie van elkaar zijn. Niets is minder waar. Toen in 1811/1812 de Friezen een achternaam moesten aannemen waren er meer dan 200 mensen die onafhankelijk van elkaar de naam Zijlstra kozen. De naam is gebaseerd op de locatie nabij een Zijl= sluis waar rond 1811 de personen meestal woonden of een relatie mee hadden. Zo woonden mijn voorouders tot ca. 1805 bij de kleine Ezumazijl, waaraan desondanks 4 à 5 personen die geen familie van elkaar waren de naam Zijlstra ontleenden.”(in Zylstra-‐genealoog)

74

As lêste noch in stik of wat akten: Geboorteakte Opsterland, 1890 Aangiftedatum 28 mei 1890, akte nr. 218 Anne de Haan, geboren 25 mei 1890 Zoon van Hinne Feites de Haan en Ynskje Annes Stoker Huwelijksakte Utingeradeel, 1913 Man : Anne de Haan, oud 22 jaar, geboren te Langezwaag, gemeente Opsterland Ouders: Hinne Feites de Haan en Ynskje Annes Stoker Vrouw : Tjepkje de Vries, oud 24 jaar, geboren te Sintjohannesga, gemeente Schoterland Ouders: Jan de Vries en Margje Mink Datum : 22 mei 1913, akte nr. 25 Geboorteakte Tietjerksteradeel, 1852 Aangiftedatum 10 maart 1852, blad nr. 32 Pieter Teakes Kloosterman, geboren 9 maart 1852 Zoon van Teake Jeltes Kloosterman en Jantje Freerks Ras Wonende te Suameer Geboorteakte Tietjerksteradeel, 1880 Aangiftedatum 14 september 1880, akte nr. 263 Wytske Pieters Kloosterman, geboren 14 september 1880 Dochter van Pieter Taekes Kloosterman en Seipkje Broers Roorda Geboorteakte Opsterland, 1875 Aangiftedatum 8 mei 1875, akte nr. 153 Antje de Haan, geboren 6 mei 1875 Dochter van Hinne Feitzes de Haan en Ynskjen Annes Stoker Geboorteakte Opsterland, 1880 Aangiftedatum 1 juli 1880, akte nr. 232 Gerritje de Haan, geboren 29 juni 1880 Dochter van Hinne Feites de Haan en Ynske Annes Stoker Geboorteakte Opsterland, 1876 Aangiftedatum 7 november 1876, akte nr. 377 Feite de Haan, geboren 5 november 1876 Zoon van Hinne Feites de Haan en Ynske Annes Stoker ???????????????????????????????????????????????? Huwelijksakte Schoterland, 1859 Man : Bauke Jans de Vries, oud 37 jaar, geboren te Rotsterhaule Ouders: Jan Hessels de Vries en Jantje Joukes van der Meer Vrouw : Tjepkjen Doekes van der Linde, oud 33 jaar, geboren te Ouwsterhaule, gemeente Doniawarstal Ouders: Doeke Pieters van der Linde en Hiske Jans Datum : 29 mei 1859, akte nr. 60

75

Geboorteakte Opsterland, 1875 Aangiftedatum 8 mei 1875, akte nr. 153 Antje de Haan, geboren 6 mei 1875 Dochter van Hinne Feitzes de Haan en Ynskjen Annes Stoker Geboorteakte Schoterland, 1859 Aangiftedatum 17 augustus 1859, akte nr. 240 Jan de Vries, geboren 15 augustus 1859 Zoon van Bauke Jans de Vries en Tjepkje Doitzes van der Linde Wonende te Rotsterhaule Huwelijksakte Schoterland, 1833 Man : Jan Hessels de Vries, oud 53 jaar, geboren te Rotsterhaule Ouders: Hessel Siebes de Vries en Jantje Jans Schut Vrouw : Roelofjen Ybeles de Vries, oud 46 jaar, geboren te Geertruidenberg, provincie Noord-Brabant Ouders: Ybele Oenes de Vries en Wytske Roels Datum : 20 oktober 1833, akte nr. 49 Opm. : Bruid is geboren in het schip in de Langestraat nabij Geertruidenberg, provincie Noord-Brabant

Geboorteakte Schoterland (mairie Sintjohannesga), 1811 Aangiftedatum 3 oktober 1811, akte nr. 11 Hendrikje Jans de Vries, geboren 19 mei 1811 Dochter van Jan Hessels en Jantje Joukes Opm.: Familienaam vader niet vermeld in de akte, maar later vermeld als “de Vries”; familienaam moeder niet vermeld in de akte, maar later vermeld als “vander Meer” Geboorteakte Schoterland, 1820 Aangiftedatum 2 juni 1820, blad nr. 52 Bauke de Vries, geboren 31 mei 1820 Zoon van Jan Hessels de Vries en Jantje Joukes Wonende te Rotsterhaule Opm.: Familienaam moeder niet vermeld in de akte, maar later vermeld als “Van der Meer” Geboorteakte Schoterland (mairie Sintjohannesga), 1811 Aangiftedatum 3 oktober 1811, akte nr. 11 Hendrikje Jans de Vries, geboren 19 mei 1811 Dochter van Jan Hessels en Jantje Joukes Opm.: Familienaam vader niet vermeld in de akte, maar later vermeld als “de Vries”; familienaam moeder niet vermeld in de akte, maar later vermeld als “van der Meer” Geboorteakte AEngwirden, 1855 Aangiftedatum 8 november 1855, akte nr. 82 Hendrikje Kolk, geboren 6 november 1855 Dochter van niet genoemde vader en Roelofje Lubberts Kolk Geboorteakte Schoterland, 1877

76

Aangiftedatum 24 april 1877, akte nr. 156 Lammert Mink, geboren 24 april 1877 Zoon van Linze Harmens Mink en Roelofje Lammerts Kolk Wonende te Sintjohannesga Huwelijksakte Schoterland, 1901 Man : Lammert Mink, oud 24 jaar, geboren te Sintjohannesga dus fan ‘77 Ouders: Linze Harmens Mink en Roelofje Lammerts Kolk Vrouw : Geertje Poepjes, oud 21 jaar, geboren te Rotsterhaule Ouders: Jacob Poepjes en Trijntje Idzenga Datum : 25 augustus 1901, akte nr. 95 Geboorteakte Opsterland, 1849 Aangiftedatum 26 januari 1849, blad nr. 10 Inskjen Stoker, geboren 25 januari 1849 Dochter van Anne Gerrits Stoker en Antje Wytzes van Hessen Ik kin net in oare Inskjen fine Huwelijksakte Opsterland, 1875 Man : Hinne de Haan, oud 35 jaar, geboren te Irnsum, gemeente Rauwerderhem Ouders: Feite Yzaaks de Haan en Wietske Klazes Brandenburg Vrouw : Inskjen Stoker, oud 26 jaar, geboren te Langezwaag Ouders: Anne Gerrits Stoker en Antje Wytzes van Hessen Datum : 30 januari 1875, akte nr. 10 Huwelijksakte Utingeradeel, 1867 Man : Hinne de Haan, oud 27 jaar, geboren te Irnsum, gemeente Rauwerderhem Ouders: Feite Yzaks de Haan en Wietske Klazes Brandenburg Vrouw : Gerritje Tettes Hofstra, oud 23 jaar, geboren te Oldeboorn Ouders: Tette Hotzes Hofstra en Wiebigjen Franzes Pasma Datum : 3 mei 1867, akte nr. 6 geboorteakte Tietjerksteradeel, 1824 Aangiftedatum 9 februari 1824, akte nr. 28 Gerben Kloosterman, geboren 6 februari 1824 Zoon van Jelte Lolles Kloosterman en Elisabeth Teekes Douma Overlijdensakte Tietjerksteradeel, 1824 Aangiftedatum 9 februari 1824, blad nr. 4 Gerben Jeltes Kloosterman, overleden 8 februari 1824, 1 dag, man Zoon van Jelte Lolles Kloosterman en Elisabeth Teakes Douma

Lammert soe dan 35 jier neikomme !!! 3 houliksakten mei 3 kear deselde nammen!! Achtkarspelen, huwelijken 1776 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 1 december 1776 in Twijzel Koten Man : Marten Romkes afkomstig van Twijzel Vrouw : Hendrikje Hendriks afkomstig van Kollumerzwaag Gestandaardiseerde namen: MARTENen HENDRIKJE HENDRIKS

77

In stjerdatum + plak fan Wietske Kloosterman kin ik by Tresoar net fine.

78

In stik of wat fan jim ha der wol wat fan mei krigen dat ik de lêste moannen dwaande west bin sa folle mooglik by elkoar te swyljen oer it libben fan ús heit en mem, foar de measten fan jim pake en beppe. It is no klear en ik wol aans elk stel in eksimplaar jaan. Mar earst wol ik efkes fertelle hoe’t ik der ta kommen bin en hoe’t ik sa sneupendewei fûn wat ik socht.

Ik bin der mei begûn doe’t ús mem kaam te ferstjerren, yn ‘e simmer ferline jier. Of feitlik al earder, want doe hie’k al in moai skoftke it ien en oar op papier. Dat is doe it libbensferhaal wurden sa’t Roelie en ik dat mei de kremaasje foarlêzen ha.

Dêrnei betocht ik dat der doe in hiele protte oer ús mem net ferteld is, want alles kin mei sa’n kremaasje net ferteld wurde. En ik fûn wol dat it de muoite wurdich wie dat ek op papier te setten en te bewarjen, as in soarte fan earbetoan oan har. Ik bin doe, yn oktober, in pear kear by tante Anne yn Grou west. Dy hat my noch moai wat ferteld oer ús mem en dan benammen oer har jierren yn Dútslân. Mei wat wy, har bern dus, sels noch wisten, is dat de oanfolling wurden op it ferhaal oer har libben.

Doe’t ik dochs ienkear oan ‘e gong wie, moast fansels ek it libbensferhaal oer ús heit op papier en bewarre bliuwe. Der wie net mear in broer of suster dy’t we freegje koenen, tante Siep wie de lêste en die is yn oktober ferline jier stoarn. Ik moast foar it ferhaal oer ús heit dus op eigen seil gean, mei wat Roelie, Tsjeppy en Anne noch fertelle koenen. Dat betsjutte dat ik der net safolle oer syn jongesjierren en syn tiid yn Dútslân op papier sette koe en wer folle mear oer de tiid doe’t wy noch yn ‘e hús wienen.

Sa binne it dus 3 teksten wurden, earst it ferhaal oer ús heit, want dy wie de âldste en is e kit earste stoarn,

Dan de tekst sa’t Roelie ek ik de foarlêzen ha op de kremaasje fan ús mem,

79

En de tredde tekst, de oanfolling op dat ferhaal, mei moai wat ynformaasje fan tante Anne.

Doe’t dat klear wie, dy 3 tektsten dus, betocht ik dat it wol aardich wêze soe om ek de stambeammen fan de Zylstra’s en de De Hanen by te dwaan. Dêr bin ik in skoft mei oan it pielen west, ek mei help fan wat in oare Zylstra, út in hiele oare takke, yn de jierren 90 al by elkoar garre hie. Mar doe kaam ik der achter dat Jan fan Sjouke en Roelie ek al drok mei stambeammen oan it sykjen wie en al in protte by elkoar garre hie. Doe ha we mar ôfpraten dat ik fierder gebrûk meitsje mocht fan wat hy al hie. Sa binne ek dy 2 stambeammen opnommen. Mei elkoar is it in hiel boekwurk wurden. In dikke 40 kantsjes A4. Ik fyn it suver spitich dat it no ôf is en hoopje no mar dat jimme it mei like folle wille trochbledderje en lêze sille as dat Jan en ik der mei oan it wurk west ha.

Mei in pear oersichten fan harren bern en pake-‐ en beppesizzers mei elkoar in dikke 30 siden. Ik ha der mei in hiele protte nocht oan wurke. Fyn it suver spitich dat it no ôf is en hoopje dat jimme it mei like folle nocht lêze sille en dan goed bewarje. Dat it letter noch ris troch in pake-‐ of beppesizzer fan ús lêzen wurdt.

wz

Wiger, Tsjêbbe Thomassoan van der Meer wie ien fan de keppel fan 16 bern fan Thomas Geartsoan van der Meer en Janke Verloop; dy foarmen in arbeidershúshâlding yn it eardere Baarderadiel. Der wiene 6 foarbern en dus 10 ‘neibern’. Tsjêbbe wie de allerjongste. Janke Verloop har ‘fan’ hat wierlik de betsjutting dat har foarfaren fan heger komôf wat ‘verlopen’rekke wiene. Har famyljestambeam (en dy fan Roelie dus ) is hiel nijsgjirrich’. Net iksels mar Pieter Winsemides kaam der achter. Wy briefje dêr (under mear) gauris oer. Tsjêbbe stoar op 26-‐7 1995 yn it sikenhus te Ljouwert. Ta beslut: ‘Uitgerekend’ fan e middei hat Roelie in i-‐Pad mei mailmooglikheden (dêr’t ik sa’n wurd om sis) krigen. Har mailadres is [email protected] Se moat der fansels noch oan wenne. Mailde sels oars noait. Stjoer har mar in groet. Jawis, sa hat belangstelling foar jim famyljerelaas yn wurd en sifers. De kosten wurde helderop fergoede fansels. Groetnis en sûnens yn it nije jier, Hylke. From: wiger zylstra Sent: Wednesday, December 28, 2011 8:10 PM To: [email protected] Subject: RE: taspraak Hoi Hylke en Roelie,

80

Tank foar de flotte réaksje. No ha’k noch ien ding. Ik ha fergetten Roelie te freegjen nei de stjerdatum fan omke Tsjebbe (of ik ha fergetten dy op te skriuwen fansels) Wolle jimme dy my ek noch efkes maile. Ik wit net as jimme aans belang by myn boekwurkje ha oer it libben fan Klaas en Margje (+ dus in stambeam fan de “Zylstra’s” dy’t werom giet oant earne foar 1700) Der stiet yn elts gefal foar Roelie wol in protte yn dat se werom kenne sil. It krijt in dikke 40 kantsjes A4. Yn maart komme wy, de bern en pake-‐en beppesizzeers yn Itens by elkoar en dan wol ik it elts taskikke. Ik kin der dus noch in pear moanne wat oan piele. Mar feitlik is ha’k it no wol klear en dat spyt my suver, want dy sneuperij en dat by elkoar garjen fan informaasje is ferdomd leuk wurk. Mar dat witte jimme fansels sels ek wol. Ik hear of sjoch it wol. Groetnis, Wiger

81

Index | Descendancy | Register | Download GEDCOM | Add Post-‐em

• ID: I7742

• Name: Lolle Jans

• Sex: M

• Occupation: Landbouwer te Kollum

• Death: 1799 in Kollum

• Note: Overlijdensdatum uit de akte van notoriteit (t.b.v. Jacob): Lolle Jans en Janke Jacobs, in tijden echtelieden, landbouwers, gewoond hebbende te Kollum en aldaar beide overleden, nl Lolle Jans voor twintig en Janke Jacobs voor 14 jaren, zonder de juiste datum te kunnen noemen. Opgemaakt 5 juni 1819.

Marriage 1 Janke Jacobs

• Married: 20 APR 1766 in Kollum • Note:

Trouwregister Hervormde gemeente Kollum, 1766 DTB: 450, 1718 -‐ 1811 Bevestiging huwelijk van 20 april 1766, Kollum Man: Lolle Jans, Kollum Vrouw: Janke Jaakobs, Kollum

Children

1. Jacob Lolles Kloosterman b: 1767 in Kollum 2. Jelte Lolles Kloosterman b: 1769 in Kollum

Marriage 2 Geertje Pytters

• Married: 08 SEP 1743 in Kollum • Note:

Trouwregister Hervormde gemeente Kollum, 1743 DTB: 450, 1718 -‐ 1811

82

Bevestiging huwelijk van 8 september 1743, Kollum Man: Lolle Jans, Kollum Vrouw: Geertje Pijtters, Kollum

Children

1. Jan Lolles Kloosterman b: 1744 in Kollum

88

It grêf yn Akkrum mei de stientsjes fan lytse Wieger, heit en mem Dit moat dus in foto wurde fan in nije Opknapte grêf mei ús mem der by (febrewaris 2012)

It grêf yn Akkrum mei de stientsjes fan lytse Wieger, heit en mem Dit moat dus in foto wurde fan in nije Opknapte grêf mei ús mem der by (febrewaris 2012) Tietjerksteradeel, huwelijken 1774 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 17 april 1774 in Suawoude Man : Taeke Douma afkomstig van Suawoude Vrouw : Tyttie Rinsma afkomstig van Bergum Gestandaardiseerde namen: TEEKE en TIETJE

89

30-1-12 Dag Omke Wieger, Hjir myn earste opmerkingen: - Binne Broor Andries roorda en Wytske Barteles Paulusma beide op deselde dei stoarn? Wertroch (ungeluk?) - Ik haw stean Freerk Pieters Ras en Roelofke Jans. Ik tink dat ut dizze tak de namme fan us mem wei komt. - Ik haw stean Elisabeth Taekes Douma (mei in h d´r achter). Ik haw de stjerdatum stean op 26-7-1838 yn pleats fan 26-7-1836, mar dat kin in typfout fan mij weze. - Ik haw stean Taeke Rinses Douma (17-5-1744, Burgum - foar 1796) & Tietje Rises Rensema (9-2-1755, Bergum - ?) - Ik haw it folgende stean as mogelike alders fan Lolle Jans kloosterman (moat ik noch utsykje, mar haw ik op internet fun): Jan Romkes (12-12-1698, Rijperkerk - 1770) & Maaike sakes (30-8-1711, Garijp - 1778). Trouwt op 31-5-1739 yn Garyp. - Taeke Rinses Douma soe ofstamme kinne fan de bekinde Douwe Harinxma, mar dat hat ek noch in soat utsykwurk noadich. Gr. Jan

1-2-’12 Hoi Jan, Myn bedoeling wie en is der oan foar de femylje tagonklik en leuk om te lêzen en troch te sneupen boekwurkje fan te meitsjen. Ik bin net genealoach genôch om dreech te dwaan oer lakunes yn de stambeammen dy't we op papier sette. As men der mar in, faaks net folsleine mar wol in goede yndruk fan ús foaralden en fan wat sy meimakke ha, fan krije. Ik tink dat it boekwurkje sa'n 70 bledsiden krijt. Ik stjoer dy de ynhâld opjefte der efkes by. De 4 stambeammen wurde wat "ferluchtige" mei snypsnaren: ferhalen, anekdotes (foar in part oernommen út "De Hoannebeam" , in pear foto's, nijsgjirrige foarfallen, faak neamd yn fuotnoaten ûnder by de oersichten. Sa'k sei, ik wol net dreech dwaan oer mear of minder kompleet wêzen fan de oersichten fan stambeammen, kompleet sille se noait wurde. En it sil fêst wol oersichtliker kinne, mar dat kostet, sa'sto seist, in protte tiid. Sa't ik it no op papier ha, mear of minder oersichtlik dus, is it my goed genôch. Fansels sil ik bliid wêze mei elke oanfolling dy't we noch fine, mar ik fyn it sa al geweldich. Noch wat lytse dinkjes: Broer Andries Roorda is net op deseld dei stoarn as syn frou. De datum dy't der stie, kloppet foar Wytske Paulusma, Broer Roorda is stoarn op 10-1-1887 Elisabeth (mei h) is stoarn op 26-7-1836 Op dyn gesach nim ik oan dat it Taeke Rinses Douma is: berne 17-5-1744, stoarn foar 1796 Ik hâld it noch efkes by Tyttie of Tietje Rinsma ypf Rensema fan Burgum & op 17-4-1774 yn Sewâld meiTaeke Douma fan Sewâld Tietjerksteradeel, huwelijken 1774 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 17 april 1774 in Suawoude Man : Taeke Douma afkomstig van Suawoude Vrouw : Tyttie Rinsma afkomstig van Bergum Gestandaardiseerde namen: TEEKE en TIETJE Welke Jan Romkes bedoelsto? De earste dy’t neamd wurdt yn de stambeam fan pake Wieger en dy’t neffens de genealogie Zylstra-Pieterszyl op 1 maaie 1698 yn Fiskfliet troud is mei Grietjen Jans? Dêr is gjin sprake fan in Maaike Sakes. Mar miskyn bedoels to in hiele oare Jan Romkes. De fan my is troud mei Grietjen Jans op 1-5-1698 yn Fiskfliet Is it in idee dat ik dy it hiele boekwurk yn in bylage tamail, of is dat mei foto’s en sa fierstente folle?

90

• ID: I7742

• Name: Lolle Jans

• Sex: M

• Occupation: Landbouwer te Kollum

• Death: 1799 in Kollum

• Note: Overlijdensdatum uit de akte van notoriteit (t.b.v. Jacob): Lolle Jans en Janke Jacobs, in tijden echtelieden, landbouwers, gewoond hebbende te Kollum en aldaar beide overleden, nl Lolle Jans voor twintig en Janke Jacobs voor 14 jaren, zonder de juiste datum te kunnen noemen. Opgemaakt 5 juni 1819.

Marriage 1 Janke Jacobs

• Married: 20 APR 1766 in Kollum • Note:

Trouwregister Hervormde gemeente Kollum, 1766 DTB: 450, 1718 -‐ 1811 Bevestiging huwelijk van 20 april 1766, Kollum Man: Lolle Jans, Kollum Vrouw: Janke Jaakobs, Kollum

Children

1. Jacob Lolles Kloosterman b: 1767 in Kollum 2. Jelte Lolles Kloosterman b: 1769 in Kollum

Marriage 2 Geertje Pytters

• Married: 08 SEP 1743 in Kollum • Note:

Trouwregister Hervormde gemeente Kollum, 1743 DTB: 450, 1718 -‐ 1811 Bevestiging huwelijk van 8 september 1743, Kollum Man: Lolle Jans, Kollum Vrouw: Geertje Pijtters, Kollum

91

Children

1. Jan Lolles Kloosterman b: 1744 in Kollum

Download - twa ferweven libbensferhalen

Top Related