dsdw - คํานํา · 2012. 2. 3. · บทที หน้า คํานํา ก...

การศกษาคร �งน � เปนการศกษาภายในตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและสวสดการ

ปงบประมาณ 2554 ของกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของ

มนษย ในพ �นท�ความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 จานวน 3 ตาบล ไดแก

ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก และ

ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก โดยใชวธการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

(Participatory Action Research : PAR) ท�เนนการมสวนรวมของทกภาคสวนใหเกดการเปล�ยนแปลง

ภายในเร�องการจดสวสดการ โดยตองสอดคลองกบประชาชน ชมชน องคการปกครองสวนทองถ�น และ

บรบทของพ �นท�

ผลจากการศกษาไดสะทอนใหเหนถงความตองการและศกยภาพในการพฒนาสงคม

การจดสวสดการของภาคประชาชน และองคกรปกครองสวนทองถ�น ซ�งปจจยของความสาเรจคอความ

รวมมอของทกภาคสวน ประกอบดวย ประชาชน องคกรปกครองสวนทองถ�น และหนวยของภาครฐ ท�

เปนแรงผลกดนใหเกดการเปล�ยนแปลง นาไปสการกาหนดขอเสนอแนะเชงนโยบายและขอเสนอแนะเชง

ยทธศาสตรในการนาไปประยกตใชเพ�อการปฏบตงานการพฒนาสงคม และเปนประโยชนสาหรบชมชน

ตอไปในอนาคต

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 หวงเปนอยางย�งวาการศกษาคร �งน �คงเปน

ประโยชนตอหนวยงานและผท�เก�ยวของในการดาเนนงานดานพฒนาสงคมและจดสวสดการตอไปใน

อนาคต

(นางกตยา วงศเกยรตรตน)

ผอานวยการสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2

คานา

ก.

การศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลองกบความ

ตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ ของสานกงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ 2 โดยใชวธการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research

: PAR) ท�เนนการมสวนรวมของทกภาคสวนใหเกดการเปล�ยนแปลงภายในเร�องการพฒนาสงคมและ

การจดสวสดการภายในชมชน ซ�งไดรบความรวมมอเปนอยางดจากท �งนายกองคกรปกครองสวนทองถ�น

เจาหนาท�ภายในองคกรปกครองสวนทองถ�น ผ นาชมชน และภาคประชาชน ในตาบลท�ทาการศกษา

ไดแก

1. ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก

2. ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก

3. ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก

นอกจากน �การศกษาคร �งน �ยงไดรบความรวมมอจากหนวยงานในสงกดกระทรวงการ

พฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย ประกอบดวย พฒนาสงคมและความม�นคงของมนษยจงหวด

นครนายก ศนยพฒนาสงคมท� 17 จงหวดนครนายก และสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 1-12

ท�ใหการสนบสนนดานขอมลและการใหคาปรกษาในการทางาน สานกงานสงเสรมและสนบสนน

วชาการ 2 จงขอขอบคณมา ณ โอกาสน � และหวงเปนอยางย�งวาคณคา ประโยชนอนพงมไดจากการ

วจยคร �งน � จะเปนประโยชนตอการพฒนาชมชนตอไป

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2

กตกรรมประกาศ

ข.

บทท� หนา

คานา ก

กตกรรมประกาศ ข

บทคดยอ ค

บทท� 1 บทนา

หลกการและเหตผล 1

วตถประสงคของการวจย 2

ความสาคญของการศกษา 3

คาถามหลกเพ�อการศกษา 3

ขอบเขตการศกษา 4

นยามศพทเฉพาะ 5

บทท� 2 แนวคด ทฤษฎ และวรรณกรรมท�เก�ยวของ

แนวคดทฤษฎเก�ยวกบการจดสวสดการสงคม 7

แนวคดการพฒนาสงคม 23

แนวคดการมสวนรวม 30

ผลงานวจยท�เก�ยวของ 38

บทท� 3 วธการดาเนนการวจย


ประชากรและพ �นท�ดาเนนการศกษา 41

การดาเนนการศกษา 42

วธการและเคร�องมอในการศกษา 44

ข �นตอนการสรางเคร�องมอ 45

การวเคราะหขอมล 45

บทท� 4 ผลการวจย

การคดเลอกพ �นท� 46

การประสานในพ �นท�สาหรบการวจย 50


สารบญ

บทท� หนา

ผลจากการศกษา ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก 55

ผลจากการศกษา ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก 79

ผลจากการศกษา ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก 96

บทท� 5 สรปผลการศกษา อภปราย และขอเสนอแนะ


เคร�องมอท�ใชในการวจย 110


ผลการศกษา 112

อภปรายผล 116

ขอเสนอแนะ 121

บรรณานกรรม 122

รายช�อคณะวจย 126

1. นางกตยา วงศเกยรตรตน ผอานวยการสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ท�ปรกษา

2. นายธนพล โลหสวรรณ หวหนากลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2

หวหนาคณะวจย

3. นางพรทพย เงาทอง นกพฒนาสงคมชานาญการ นกวจย

4. นางสาวพรยา เลศมงคลนาม นกพฒนาสงคมปฏบตการ นกวจย

5. นางสาวอรสา จนทรชม นกพฒนาสงคมปฏบตการ นกวจย

6. นายณรงค ดวงศร นายกองคการบรหารสวนตาบลพรหมณ นกวจยชมชน

7. นายสนตชย เหมยากร นายกองคการบรหารสวนตาบลหนองแสง นกวจยชมชน

8. นายสารวย แสงอนทร นายกองคการบรหารสวนตาบลบานพราว นกวจยชมชน

9. นายสชาต อยแสง รองนายกองคการบรหารสวนตาบลพรหมณ นกวจยชมชน

10. นางนงลกษณ เดชะกล รองนายกองคการบรหารสวนตาบลบานพราว นกวจยชมชน

11. นางบญสง ประสงคด เลขานการนายกองคการบรหารสวนตาบลหนองแสง นกวจยชมชน

12. นางสาวธนพร ทกา นกพฒนาชมชน องคการบรหารสวนตาบลพรหมณ นกวจยชมชน

13. นางสาวปรยาภรณ โหนา นกพฒนาชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองแสง นกวจยชมชน

14. นางนภคมณ สทธไพร นกพฒนาชมชน องคการบรหารสวนตาบลบานพราว นกวจยชมชน

15. นางพนารตน บญรอดอย เจาพนกงานพฒนาชมชน

องคการบรหารสวนตาบล พรหมณ

นกวจยชมชน

16. นางชชฎา มศร เจาหนาท�ธรการ องคการบรหารสวนตาบลบานพราว นกวจยชมชน

17. นางมณฑา กาญจนา พ�เล �ยง ผชวยนกวจย

18. นางสาววนทน แมนแมน พนกงานธรการ ผชวยนกวจย

19. นายเอกสทธ� ศรชย พนกงานบรการ ผชวยนกวจย

20. นายพงศธร ประทมสทธ� พนกงานบนทกขอมล ผชวยนกวจย

รายช�อคณะวจย

การพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลองกบความตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ

บทท� 1

บทนา

1. หลกการและเหตผล

การพฒนาสงคมเปนกระบวนการหลากหลาย โดยมเปาหมายใหสงคมอยเยนเปนสข ดวยการ

รวมมอชวยเหลอกนและกนอยางตอเน�อง บทเรยนของการพฒนาท�ผานมา หากทบทวนยอนอดตต �งแต

การประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 1 จนถงฉบบท� 10 พบวาแตละแผนม

ความพยายามปรบตวใหสอดคลองกบสภาวะทางสงคม แตละยคสมย เพ�อเสรมใหสงคมอยด กนด ม

ความอบอนอยรวมกนอยางเปนปกต สามารถดารงชวต วฒนธรรม และส�งแวดลอมได

ดงน �นการเรยนร การพฒนาสงคมและกระบวนทศนการพฒนาแบบย�งยน จงเปนกรอบสาคญท�

จะทาใหการมองแนวโนมทศทางของการพฒนาสงคมแบบย�งยน ซ�งตองสอดคลองกบการปรบกระบวน

ทศนของการพฒนาแบบย�งยนควบคกนไปดวย ตามท�พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระราชทาน

แนวคดคอ “เขาถง เขาใจ พฒนา” น�นคอจะดาเนนการส�งใดตองเขาถงเสยกอนถงจะเร�มดาเนนงานได

อกท �งทศทางการพฒนาสงคมและสวสดการในอนาคต ท�มงสสงคมอยด มสข ครอบครวอบอน ภายใต

การจดการส�งแวดลอมท�ด ดงปรากฏในแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท� 11

กระบวนการพฒนาสงคมสาหรบกลมเปาหมายบนฐานแนวคดการพฒนาเชงบรณาการ เพ�อ

สนบสนนความเขมแขงของชมชน ทศทางตองกระจายสองคกรปกครองสวนทองถ�น ไดแก องคการ

บรหารสวนตาบล (อบต.) เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด(อบจ.) เมองพทยา และกรงเทพมหานคร

โดยเฉพาะอยางย�งองคการบรหารสวนตาบลและเทศบาลตาบลท�มจานวนท �งส �น ๗,๗๗๕ แหง เปนเขต

การพฒนาขนาดเลกระดบตาบล และดวยเหตผลท�องคการบรหารสวนตาบลหรอเทศบาลเปนหนวยงาน

ท�อยใกลชดประชาชน ซ�งมาจากการเลอกต �ง ทาใหเปนหนวยงานท�สามารถจดทาแผนพฒนาตาบล

สามารถต �งงบประมาณของตนเองได โดยหลกการของการพฒนาสงคมเชงบรณาการตองการให

ความสาคญกบกระบวนการ รวมกบการประสานงานในระดบโครงสราง และขบเคล�อนรวมกน ด �งน �น


ตองใชวธการจดการ การใชเคร�องมอใหมท�สอดคลองกบยคสมย มความหลากหลาย และยดหยนตาม

สภาวการณทางสงคม

อน�งจากผลการทางานทางสงคมท�ผานมาพบวา การคดคนนโยบาย แผนงาน การจดทา

โครงการนารองตางๆ มกจะประสบความสาเรจดวยด ดวยปจจยสาคญท�คนพบสวนใหญในการ

ดาเนนงาน คอการใหความรวมมอและการมสวนรวมจากการปกครองสวนทองถ�น ผ นาทองถ�นให

ความสาคญ ใหการสนบสนนตวโครงการตางๆเหลาน �น และคนพบวาภายหลงส �นสดโครงการนารอง

การขยายผลกจกรรม หรอโครงการ สามารถเปนไปไดอยางลาชา ท �งน �เน�องจากทกฝายท�เก�ยวของกบ

โครงการนารองน �นกลบคนสสภาพระบบปกต หรออาจมการประยกตผนวกรวมกบแผนงานโครงการ

อ�นๆจนขาดความเปนชดเจนของโครงการ อกท �งประกอบกบการเปล�ยนแปลงตวบคคลท�เก�ยวของ ทา

ใหงานขาดการพฒนาประสทธภาพท�ตอเน�องเพ�อขยายผลตอไป

ดงน �นการศกษารปแบบกระบวนการ วธการ และเคร�องมอเพ�อพฒนาสงคมและสวสดการท�

เหมาะสมกบองคกรปกครองสวนทองถ�น จงใหความสาคญกบการทางานรวมกนแบบมสวนรวม ต �งแต

การคดวเคราะหขอมล การออกแบบกจกรรม การจดวางกระบวนการทางาน วธการทางานและการใช

เคร�องมอทางสงคม อนจะนาไปสรปธรรมของการใชเคร�องมอการพฒนาสงคมและสวสดการเปน

ประโยชนตอการดาเนนงานขององคการบรหารสวนตาบลและเทศบาลท�เหมาะสม สอดคลองกบความ

ตองการของประชาชน และศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถ�น เพ�อใหสงคมอยด มสข ครอบครว

อบอน ภายใตการจดการส�งแวดลอมท�ดอยางเปนจรง

2. วตถประสงคของการวจย

2.1. ศกษาบทบาทผนาชมชนตอการดาเนนโครงการ/กจกรรม การพฒนาสงคมและสวสดการ

ขององคการบรหารสวนตาบล และเทศบาล

2.2. ศกษาผลผลต ผลลพธ ผลกระทบตอกลมเปาหมาย ชมชน สงคม ภายหลงโครงการ/

กจกรรมการพฒนาสงคมและสวสดการขององคการบรหารสวนตาบล และเทศบาล

2.3. ศกษาเจตคตของคนในชมชนตอโครงการ/กจกรรม การพฒนาสงคมและสวสดการของ

องคการบรหารสวนตาบล และเทศบาล


3. ความสาคญของการศกษา

3.1 ไดรปแบบการพฒนาสงคมและสวสดการขององคการบรหารสวนตาบล และเทศบาล

3.2. ไดทราบกระบวนการ วธการและการใชเคร�องมอขององคกรปกครองสวนทองถ�น ในการ

พฒนาสงคมและสวสดการ

3.3. องคการบรหารสวนตาบลสามารถวางแผนงาน โครงการ และดาเนนโครงการอยางเปน

ระบบรวมท �งสามารถนาไปขยายผลแกองคกรปกครองสวนทองถ�นอ�น ตอไปได

3.4. ทราบแนวทางการสรางการมสวนรวมพฒนาเครอขายในระดบพ �นท� เพ�อการพฒนาสงคม

และสวสดการ

4. คาถามหลกเพ�อการศกษา

1. การใชขอมลทตยภมขององคกรปกครองสวนทองถ�นมอะไรบาง และการศกษาชมชนแบบ

เรงดวน (Rapid Rule Appraisal) เพ�อเตรยมความพรอมชมชนเปนอยางไร

2. รปแบบการพฒนาสงคมและสวสดการขององคกรปกครองสวนทองถ�น ท�ศกษาเปนอยางไร

3. กระบวนการ ข �นตอน วธการ และเคร�องมอขององคกรปกครองสวนทองถ�น ในการพฒนา

สงคมและสวสดการมอะไรบาง และเปนอยางไร

4. กระบวนการวางแผนโครงการและการดาเนนงานโครงการมข �นตอนอยางไร

5. กลไกการดาเนนงานหรอการขบเคล�อนงานการพฒนาสงคมและสวสดการในระดบทองถ�น

เปนอยางไร

6. รปแบบและวธการถอดบทเรยน(After Action Review) เพ�อนาสการปรบปรงประสทธภาพ

ของงานเปนอยางไร

7. ทศทาง แนวทาง และวธการขยายผลจากองคกรปกครองสวนทองถ�นหน�ง สองคกร

ปกครองสวนทองถ�นหน�ง มหรอไม เปนอยางไร

8. แนวทางการสงเสรมและพฒนาเครอขายเพ�อการพฒนาสงคมและสวสดการมลกษณะ

อยางไร

9. การสนบสนนความเขมแขงขององคกรชมชน/กลมเปาหมายมหรอไม เปนอยางไร


10. ปจจยท�มผลตอความสาเรจและความลมเหลวของการพฒนาสงคมและสวสดการคอ

อะไร

5. ขอบเขตการศกษา

5.1. ขอบเขตพ �นท� ดาเนนการในพ �นท�ตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและสวสดการ

ปงบประมาณ 2554 จานวน 3 ตาบล ดงน �

- ตาบลหลก – ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก

- ตาบลรอง 1 – ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก

- ตาบลรอง 2 – ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก

5.2. ขอบเขตเน �อหา ประกอบดวย

- แนวคดหลกการพฒนาสงคมและสวสดการ

- สถานการณของกลมเปาหมายท�ไดรบการคดเลอก ไดแก เดก เยาวชน และคนพการในพ �นท�

ตาบล

- รปแบบ กระบวนการ แนวทาง แรงจงใจ ปจจยท� เก�ยวกบการตดสนใจ และประเภท

การสนบสนนการพฒนาสงคมและสวสดการขององคกรปกครองสวนทองถ�น

- อปสรรค ขอจากดการสนบสนน และทศทางแนวโนมการพฒนาสงคมและสวสดการ

ขององคกรปกครองสวนทองถ�น

- ขอเสนอแนะตอการทางานพฒนาสงคมและการจดสวสดการรวมกบองคกรปกครอง

สวนทองถ�น

5.3 เปาหมาย ประกอบดวย

- พ �นท�ตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและสวสดการปงบประมาณ 2554 จดทาโครงการพฒนา

สงคมและสวสดการ ตามความเหมาะสมกบบรบทของพ �นท� โดยไดรบการสนบสนนจากองคกรปกครอง

สวนทองถ�น


6. นยามศพทเฉพาะ

รปแบบการพฒนาสงคมและสวสดการ ในการศกษาคร �งน � หมายถง รปแบบการใช

ประโยชนขอมลจากขอมลความจาเปนพ �นฐาน (จปฐ.) และขอมลพ �นฐานระดบหมบาน/ชมชน (กชช.2

ค.) รปแบบกองทนสวสดการชมชน และรปแบบการจดสวสดการสงคมแกเครอขาย

สวสดการสงคม หมายถง ระบบการจดบรการทางสงคมซ�งเก�ยวกบการปองกน การแกไข

ปญหา การพฒนา และการสงเสรมความม�นคงทางสงคม เพ�อตอบสนองความจาเปนข �นพ �นฐานของ

ประชาชน ใหมคณภาพชวตท�ดและพ�งตนเองไดอยางท�วถง เหมาะสม เปนธรรมและใหเปนไปตาม

มาตรฐานโดยคานงถงศกด�ศรความเปนมนษย สทธท�ประชาชนจะตองไดรบ และการมสวนรวมในการ

จดสวสดการสงคมทกระดบ

การจดสวสดการสงคม หมายถง การจดบรการสวสดการท�เก�ยวของกบการปองกนการ

แกไขปญหา การพฒนา และการสงเสรมความม�นคงทางสงคม เพ�อตอบสนองความจาเปนข �นพ �นฐาน

ของประชาชนใหมคณภาพชวตท�ดและพ�งตนเองไดอยางท�วถง เหมาะสม แบงออกเปน 7 ดาน ไดแก

1. สวสดการดานการศกษา

2. สวสดการดานสขภาพอนามย

3. สวสดการดานท�อยอาศย

4. สวสดการดานมรายไดและการมงานทา

5. สวสดการดานนนทนาการ

6. สวสดการดานกระบวนการยตธรรม

7. สวสดการดานการบรการสงคมท�วไป


กองทนสวสดการชมชน หมายถง เงนท�เกดข �นจากการรวมตวของประชาชนในพ �นท�

หน�งๆ ดวยความสมครใจ ในระดบหมบาน หรอระดบตาบล เปนตน ท�ประสงคจะดแลซ�งกนและกน

ต �งแตเกดจนตาย บนพ �นฐานของความเอ �ออาทรตอกน

องคกรปกครองสวนทองถ�น หมายถง ราชการสวนทองถ�นท�ไดรบการเลอกต �งจากประชาชน

ในทองถ�นน �น มอานาจหนาท�ในการบรหารจดการบรการสาธารณะตามกฎหมาย เพ�อประโยชนสขของ

ชมชนในทองถ�นน �น

กระบวนการ ว ธการและการใชเคร� องมอขององคกรปกครองสวนทองถ�น หมายถง

หลกเกณฑในการคดเลอก ประเดนการพฒนาท�ตอบสนองตอกลมเปาหมาย/พ �นท� หลกเกณฑการ

คดเลอก องคกรชมชน/หนวยงานภายนอกขององคกรปกครองสวนทองถ�น การประสานเช�อมโยงของ

องคกรปกครองสวนทองถ�น กบผท�เก�ยวของ/หนวยงานท�เก�ยวของ ประเภทกจกรรมการสนบสนนการ

พฒนาสงคม และจดสวสดการ ระยะเวลา งบประมาณ ความตอเน�องของกจกรรม ผลผลตหรอ

ผลลพธหรอผลท�คาดวาจะไดรบขององคกรปกครองสวนทองถ�นในการสนบสนนการพฒนาสงคมและ

สวสดการ และปญหาและอปสรรคการทางานรวมระหวางองคกรปกครองสวนทองถ�นกบองคกรชมชน/

องคกรทางสงคม/หนวยงานภายนอก

การพฒนารปแบบการพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลองกบความตองการขององคกร

ปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ หมายถง การเปล�ยนแปลง ปรบปรง

และสนบสนนรปแบบการพฒนาสงคมและสวสดการขององคกรปกครองสวนทองถ�นในดานการใช

ประโยชนขอมล จากขอมลความจาเปนพ �นฐาน (จปฐ.) และขอมลพ �นฐานระดบหมบาน/ชมชน

(กชช.2 ค.) ดานกองทนสวสดการชมชน และดานการจดสวสดการสงคมแกเครอขาย โดยใช

กระบวนการ วธการและการใชเคร�องมอขององคกรปกครองสวนทองถ�นและการรวมมอกนของ

หนวยงานภาครฐและภาคเครอขายท�เก�ยวของ ท�สอดคลองกบความตองการของคนในชมชนองคกรปก

รองสวนทองถ�น และการพฒนาสงคมของประเทศ


บทท� 2

แนวคดทฤษฎและวรรณกรรมท�เก�ยวของ

การศกษาคร �งน �เปนการศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลอง

กบความตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ ของสานกงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ซ�งไดรวบรวมแนวคดและทบทวนวรรณกรรมท�เก�ยวของ โดยการศกษา

คนควาจากเอกสาร รายงานตางๆ หนงสอ อนเตอรเนต และผลงานวจยท�เก�ยวของ เพ�อนามาใชเปน

กรอบและแนวทางในการอธบาย วเคราะห สงเคราะหผลการศกษาดงน �

- แนวคดและทฤษฎเก�ยวกบการจดสวสดการสงคม

- แนวคดการพฒนาสงคม

- แนวคดการมสวนรวม

- ผลงานวจยท�เก�ยวของ

แนวคดและทฤษฎเก�ยวกบการจดสวสดการสงคม

1. ความหมายสวสดการสงคม

การจดสวสดการสงคม คอการกาหนดเกณฑคณภาพชวตท�ด หรอการอยด กนด (Quality

of Life or Well – being) ควบคกบการใชนโยบายทางสงคม เพ�อสรางระบบบรการสงคมอยาง

ครอบคลม เพ�อนาไปสการสรางความม�นคงของมนษยและความม�นคงทางสงคมโดยรวม (มารสสา

ภเพชร อางใน ระพพรรณ คาหอม, 2549) จากความหมายดงกลาวมนกวชาการตางประเทศและ

นกวชาการไทยไดนยามเปนจานวนมาก ซ�งสามารถสะทอนองคประกอบของสวสดการสงคมได

ดงตอไปน �


Encyclopedia Britannica (อางใน ระพพรรณ คาหอม, 2549) กลาววา “สวสดการสงคม”

หมายถง การปฏบตจดทาท �งหลาย ไมวาโดยสวนราชการหรอเอกชน เปนการปฏบตจดทาเพ�อชวยเหลอ

บคคล ครอบครว กลมชน และชมชนใหมมาตรฐานการครองชพอนด มสขภาพและสงคมท�นาพงพอใจ

โดยมงใหสามารถชวยเหลอตนเองได และชวยเหลอผอ�นในสงคมเดยวกนไดตอไป

John Turner (1974) ใหนยามคาวา”สวสดการสงคม” วาเปนความพยายามสงเสรมให

ประชาชนมมาตรฐานความเปนอยข �นพ �นฐานม�นคง โดยครอบคลมบรการกบบคคลและชมชนใน

ลกษณะการพฒนาสงคม และการเสรมสรางบคคลใหสามารถเผชญกบสภาพปญหาทางรางกาย จตใจ

เศรษฐกจ สงคม ตลอดจน การพยายามขจดภาวะท�พ�งตนเองไมไดของประชาชนใหหมดไป

Friedlander & Apte (1980) อธบายวา สวสดการสงคม เปนระเบยบ นโยบาย

ผลประโยชน และบรการ ซ�งดาเนนการบรการตางๆ เปนไปโดยความสอดคลองความตองการของสงคม

Federigo (1980) อธบายวาสวสดการสงคมเปนสถาบนท�สาคญสถาบนหน�งในสงคมใน

ขณะท�ทกสงคมมกประกอบไปดวยอยางนอย 5 สถาบนไดแก (1) สถาบนครอบครว

(2)สถาบนการศกษา (3) สถาบนศาสนา (4) สถาบนการเมอง และ (5) สถาบนเศรษฐกจ สวน

สวสดการทางสงคมเปนสถาบนท� 6 ท�มการทาหนาท�อยางสาคญเดนชดในสงคม และมความสมพนธ

อยางแยกไมออกกบสถาบนท �งหา

วนทนย วาสกะสน (2536) เหนวาสวสดการทางสงคมเปนเร�องของทกคนในสงคม

เพราะคาวาสวสดการหรอสวสดภาพมความหมายในแงการอยดกนด (social well-being) ของทกคนไม

เฉพาะ ผยากไรเทาน �น แตเปนของทกคนในโลกน � ตามปฏญญาสากลขององคการสหประชาชาต ใน

เร�องสทธมนษยชนกลาววา ทกคนไดรบการตอบสนองในความตองการข �นพ �นฐาน ดงน �นรฐจะตอง

จดบรการพ �นฐานเปน การใหมงานทา เพ�อจะมเงนซ �อเส �อผา ท�อยอาศย ยารกษาโรค จดใหมสถานยา

บาลสาหรบประชาชนเม�อเจบปวย ไมวาจะอาศยอยในเมอง หรอชนบทท�อยหางไกล

สวรรณ ร�นยศ (อางใน สเทพ เชาวลต, 2527) กลาววา “งานสวสดการสงคม” หมายถง

การดาเนนการทกอยางของรฐและเอกชน เพ�อชวยเหลอเก �อกลเพ�อนมนษย หรอกลมชนท�รวมกนเปน

สงคม เปนชาต ผ ท�ไมสามารถชวยตนเองใหมความสขท �งทางกายและจตใจ ใหมปจจยอนจาเปนแกการ

ดารงชพ คอ อาหาร เคร�องนงหม ท�อยอาศย ยารกษาโรค ตลอดจนการบาบดโรคภยไขเจบ การศกษา


อบรมตามสมควรแกอตภาพ และความรท�จะทามาหาเล �ยงชพโดยสจรต เพ�อความเรยบรอยและความ

เปนปกแผนของสงคม

มารสสา ภเพชร (2537) กลาววา “สวสดการสงคม” หมายถง งานท�มงชวยเหลอ

ประชาชนใหมคณภาพชวตท�ด ท �งในยามปกตและในยามท�ประสบปญหา การใหความชวยเหลอม

หลายรปแบบ ท �งท�เปนเงน ส�งของ การดแลและการใหบรการ โดยมองคประกอบของกจกรรมดาน

การศกษา การสาธารณสข ท�อยอาศย การประกนรายได การจางงาน และบรการสงคม

คณะกรรมการสงเสรมและพฒนางานสงคมสงเคราะหแหงชาต (2535 – 2539)

นยาม “สวสดการสงคม” วาหมายถง ระบบการจดบรการสงคม เพ�อแกไขปญหาทางสงคม อน

เน�องมาจากการท�ประชาชนไมสามารถดารงชวตในสงคมได หรอไมสามารถปรบตวเขากบระบบของ

สงคม และไมสามารถปฏบตหนาท�ทางสงคมของตนเองได ท �งน �โดยท�บรการดงกลาวจะตองตอบสนอง

ความตองการพ �นฐานของประชาชน และความม�นคงทางสงคมในระดบมาตรฐานเปนการพฒนา

คณภาพชวตของประชาชน

สวสดการสงคม (พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม, 2546) หมายถง ระบบ

การจดบรการทางสงคมซ�งเก�ยวกบการปองกน การแกไขปญหา การพฒนาและสงเสรมความม�งคงทาง

สงคม เพ�อตอบสนองความจาเปนข �นพ �นฐานของประชาชน ใหมคณภาพชวตท�ดและพ�งตนเองไดอยาง

ท�วถง เหมาะสม เปนธรรมและใหเปนไปตามมาตรฐาน ท �งทางดานการศกษา สขภาพอนามย ท�อย

อาศย การทางานและการมรายได นนทนาการ กระบวนการยตธรรม และบรการสงคมท�วไป โดย

คานงถงศกด�ศรความเปนมนษย สทธท�ประชาชนจะตองไดรบ และการมสวนรวมในการจดสวสดการ

สงคมทกระดบ

เรณ โชตดลก (อางใน ระพพรรณ คาหอม, 2549) กลาววา “งานสวสดการสงคม”

หมายถง ความเปนอยของประชาชนในระดบพ �นฐาน โดยสวสดการสงคมจะตองประกอบดวย การม

หลกประกนรายไดข �นต�า มการจดหาบานชองท�พกอาศยของประชาชน มบรการในเร�องสขภาพของ

ประชาชน มระบบการประกนสงคม


นคม จนทรวทร (อางใน ระพพรรณ คาหอม, 2549) กลาววา “งานสวสดการสงคม”

หมายถง โครงการท�รฐหรอสงคมจดข �น เพ�อชวยเหลอคนท�ดอยทางเศรษฐกจและสงคม และไมสามารถ

ชวยตนเองได ไดแก เดกกาพรา เดกอนาถาไรท�พ�ง เดกเรรอนไรท�พ�ง และคนยากจนท�ขาดรายไดในการ

ครองชพ คนชรา คนพการ และผประสบภยตางๆ เปนตน โครงการน �สวนใหญดาเนนการโดยรฐ เรยกวา

“การประชาสงเคราะห” สาหรบโครงการท�ดาเนนการโดยองคกรเอกชน เรยกวา “การสงคมสงเคราะห”

สวสดการสงคมเปนโครงการท�ผ ไดรบประโยชนไมตองออกเงนสมทบ โดยไดเงนคาใชจายจาก

งบประมาณของรฐ และการบรจาคในกรณท�เปนโครงการท�ดาเนนการโดยองคกรเอกชน

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ,กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคง

ของมนษย (2549) ไดใหความหมายของสวสดการทางสงคม หมายถง การจดสวสดการตางๆของ

ภาครฐและเอกชน ในลกษณะของการชวยเหลอและสงเสรมใหประชาชนทกคนไดรบการตอบสนอง

ความตองการข �นพ �นฐานในการดารงชวต เพ�อใหประชาชนมคณภาพชวตท�ด (Quality of Life) และ

สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางปกต

คณะกรรมการสงเสรมสวสดการสงคมแหงชาต ไดปรบนยามความหมายของ

สวสดการสงคม (Social welfare) ในแผนพฒนางานสวสดการสงคมและสงคมสงเคราะหแหงชาต ฉบบ

ท� 4 (พ.ศ.2545 – 2549) วาหมายถง ระบบการจดบรการสงคม เพ�อปองกนและแกไขปญหาสงคม

และพฒนาสงคม รวมท �งการสงเสรมความม�นคงทางสงคม เพ�อใหประชาชนสามารถดารงชวตในสงคม

ไดในระดบมาตรฐาน โดยบรการดงกลาวจะตองตอบสนองความตองการพ �นฐานของประชาชนใหไดรบ

การพฒนาคณภาพชวตอยางท�วถงและเปนธรรม ท �งในดานการศกษาท�ด การมสขภาพอนามย การมท�

อยอาศย การมงานทา การมรายได การมสวสดการแรงงาน การมความม�นคงทางสงคม การม

นนทนาการ และบรการทางสงคมท�วไป โดยระบบการจดบรการสงคมตองคานงถงศกด�ศรความเปน

มนษย และสทธท�ประชาชนตองไดรบ และเขามามสวนรวมในระบบการจดบรการสงคมในทกระดบ


จากความหมายดงกลาว สามารถสรปไดวา สวสดการสงคม หมายถง ระบบการ

จดบรการทางสงคมซ�งเก�ยวกบการปองกน การแกไขปญหา การพฒนา และการสงเสรมความม�นคง

ทางสงคม เพ�อตอบสนองความจาเปนข �นพ �นฐานของประชาชน ใหมคณภาพชวตท�ดและพ�งตนเองได

อยางท�วถง เหมาะสม เปนธรรมและใหเปนไปตามมาตรฐานโดยคานงถงศกด�ศรความเปนมนษย สทธ

ท�ประชาชนจะตองไดรบ และการมสวนรวมในการจดสวสดการสงคมทกระดบ

2. การจดสวสดการสงคม

การจดสวสดการสงคม (พระราชบญญตสงเส รมการจดสวสดการสงคม, 2546)

หมายถง การจดบรการสวสดการตามมาตรฐานท�พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม พ.ศ.

2546 กาหนด โดยตองครอบคลมถงผ รบบรการสวสดการสงคม ซ�งกคอบคคลหรอกลมบคคลซ�งอยใน

สภาวะยากลาบากหรอท�จาตองไดรบความชวยเหลอ เชน เดก เยาวชน คนชรา ผ ยากไร ผพการ หรอ

ทพพลภาพ ผ ดอยโอกาส ผถกละเมดทางเพศ หรอกลมบคคลอ�นตามท�คณะกรรมการกาหนด

องคประกอบของงานสวสดการสงคม (ระพพรรณ คาหอม, 2549) โดยท�วไป มการใช

ใน 2 ลกษณะคอ ลกษณะกวางและลกษณะแคบ ดงน �

องคประกอบของงานสวสดการสงคมในลกษณะกวาง แบงเปน 7 ดาน ไดแก

1. การศกษา (Education)

2. สขภาพอนามย (Health)

3. ท�อยอาศย (Housing)

4. การทางานและการมรายได (Employment and Income Maintenance)

5. ความม�นคงทางสงคม (Social Security)

6. บรการสงคม (Social Services)

7. นนทนาการ (Recreation)


องคประกอบของงานสวสดการสงคมในลกษณะแคบตามคาวา “สวสดการ” ในระบบ

สวสดการสงคมใหเปนไปตามพระราชบญญตความม�นคงทางสงคม (Social Security Act 1935) ของ

ประเทศสหรฐอเมรกา แบงบรการสวสดการสงคมเปน 3 บรการ ไดแก

1. บรการประกนสงคม (Social Insurance)

2. บรการสงเคราะหประชาชน (Public Assistance)

3. บรการสงคม (Social Services)

ดงน �นองคประกอบของงาน “สวสดการสงคม” ในลกษณะกวาง 7 ดาน และองคประกอบ

ของงานสวสดการสงคมในลกษณะแคบ 3 ดาน โดยในสงคมไทยนามาใชท �ง 2 ลกษณะ ท �งดานกวาง

และดานแคบ แตโดยท�วไปแลวสงคมไทยมกจะรจกบรการสวสดการสงคมในลกษณะแคบมากกวา โดย

บรการประกนสงคมถอเปนบรการท�นาไปสการสรางความม�นคงทางสงคมใหกบลกจางผ ใชแรงงานท�

พฒนาขยายความครอบคลม และสทธประโยชนทดแทนมากข �น ขณะท�บรการสงเคราะหประชาชน

ยงคงเปนบรการท�รฐตองจดสรรงบประมาณการชวยเหลอกบผ เดอดรอน เปนตน ปจจบนรฐพยายามใช

แนวคดการมสวนรวมของประชาชน ชมชน องคกรภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน และองคกรปกครอง

สวนทองถ�นเขามารวมรบผดชอบในระบบสวสดการสงคมมากข �น(ระพพรรณ คาหอม, 2549)

แนวการจดสวสดการสงคม (พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม

พ.ศ. 2546) หมายถง การจดสวสดการสงคมขององคการสวสดการสงคมใหแกผรบบรการสวสดการ

สงคม ใหเปนตามมาตรฐานของคณะกรรมการ และคานงถงเร�อง ดงตอไปน �

(1) สาขาตางๆ ท�จะดาเนนการตามความจาเปนและเหมาะสม เชน การบรการทาง

สงคม การศกษา สขภาพอนามย ท�อยอาศย การฝกอาชพ การประกอบอาชพ นนทนาการและ

กระบวนการยตธรรม เปนตน

(2) ลกษณะหรอรปแบบและวธการในการดาเนนการ เชน การสงเสรมการพฒนา การ

สงเคราะห การคมครอง การปองกน การแกไข และการบาบดฟ�นฟ เปนตน ในการจดสวสดการสงคม

ตามวรรคหน�ง ใหมการสงเสรมและสนบสนนใหบคคล ครอบครว ชมชน องคกรปกครองสวนทองถ�น

องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา และองคกรอ�นไดมสวนรวมดวย


รปแบบการจดสวสดการสงคม (กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย,

2548) หมายถง การจดสวสดการสงคมท�เกดข �นในความเปนจรงของสงคมไทย ข �นอยก บการให

ความหมายโดยใชฐานคดในลกษณะใดลกษณะหน�งในสงคมน �น ๆ โดยท�วไปปรากฏ ดงน �

(1) รปแบบการจดสวสดการสงคมตามพ �นท� ( Area – based )

การจดสวสดการสงคมในรปแบบของพ �นท�เปนฐาน โดยท�วไปเปนการจดสวสดการ

ตามพ �นท�ทางภมศาสตร พ �นท�การปกครองประเทศ เชน ภาค จงหวด อาเภอ ทองถ�น ตาบล รปแบบ

การจดสวสดการลกษณะน � หนวยงานในพ �นท�จะตองมารวมกนจดบรการตามภารกจ หนาท�ขององคกร

สวสดการสงคม เพ�อใหเกดความครอบคลม ท�วถง เปนธรรม และมมาตรฐานท�ดดานคณภาพบรการ

รปแบบสวสดการตามพ �นท�เปนฐาน จงมขอจากดตอการเขาถงแหลงบรการของ

กลมเปาหมาย เพราะตองแสดงหลกฐานสทธตามภมลาเนาของการต �งถ�นฐานท�อยอาศยเปนหลก

ปจจบนรปแบบน � ควรพฒนาโดยใชมตอ�น ๆ มารวม เชน ใชท �งพ �นท�เปนฐานรวมกบการใชโครงสราง

การบรหารงานขององคกรภาครฐ และการใชการมสวนรวมของภาคสวนตาง ๆ เพ�อใหเกดรปแบบ

การจดสวสดการท �งแนวด�ง ( การส�งการจากบนลงลาง ) และแนวราบรวมกนท�สรางกระบวนการมสวน

รวมจากภาคสวนตาง ๆ

(2) รปแบบการจดสวสดการสงคมตามวธการ ( Methods )

รปแบบน �ใหความสาคญกบวธการใหบรการทางสงคมสงเคราะหระดบจลภาค เชน

เฉพาะรายกลมชนและชมชน ซ�งถอเปนรปแบบการจดบรการโดยตรงกบกลมเปาหมาย ขณะท�การ

ใหบรการโดยทางออมระดบมหภาค เชน การบรหารงานองคกรและการวจยกเปนการสนบสนนใหเกด

รปแบบการจดสวสดการใหม ๆ ข �น แตโดยท�วไปรปแบบการจดสวสดการจะเนนท�การใหบรการเฉพาะ

รายมาก จงสงผลใหรปแบบการจดสวสดการในวธการอ�น ๆ ถกใหความสาคญนอยกวารปแบบการจด

สวสดการสงคมในลกษณะน � จงตองใชท �งระดบจลภาครวมกบระดบมหภาค

ปจจบนรปแบบการจดสวสดการ จงตองพฒนาหลาย ๆ วธการทางสงคมสงเคราะห

เนนการบรณาการรวมกน โดยเฉพาะการกระทาทางสงคม เชน การรณรงค การผลกดน การตอรอง

กบกลไกตางๆ ทางสงคม เพ�อใหเกดรปแบบสวสดการใหม ๆ ข �น


(3) รปแบบการจดสวสดการสงคมในลกษณะของการเคล�อนไหวทางสงคม ( Social

Movement )

รปแบบการจดสวสดการสงคมในลกษณะน �เปนการสรางกระแสใหม กระแสทางเลอก

ของสงคมตอการจดสวสดการท�เช�อมโยงกบประเดนปญหาสาคญของสงคมท�เช�อวา ตองเสรมสราง

พลงอานาจใหกลมเปาหมายตาง ๆ ใหรจกการปกปอง คมครองสทธของตนเอง การเมอง และสงคม

วฒนธรรม การเคล�อนไหวทางสงคมกเพ�อสรางความตระหนกของคนในสงคม ความรบผดชอบทาง

สงคมรวมกนดานสวสดการสงคม เชน การใชเครอขาย การใชองคกรชมชนเคล�อนไหวตอรองกบอานาจ

รฐ เปนตน รปแบบน �เช�อวาจาเปนตองกาหนดแผนยทธศาสตร เปาหมาย กลไกการทางาน เพ�อใหเกด

การขบเคล�อนไปในทศทางท�เหมาะสม

(4) รปแบบการจดสวสดการสงคมโดยสถาบน ( Institutional – based )

รปแบบการจดสวสดการสงคมโดยสถาบนเปนการจดสวสดการท�รฐเช�อวารฐควร

แทรกแซงการจดสวสดการใหกบประชาชน โดยใชโครงสรางอานาจของรฐทาหนาท�จดระบบสวสดการ

สงคมในลกษณะตาง ๆ เชน สวสดการภาคบงคบ เปนการจดผานกลไกนโยบายสงคมทางกฎหมาย

เชน บรการประกนสงคม บรการการศกษาภาคบงคบ บรการประกนสขภาพ บรการสถานสงเคราะห

เปนตน แตเน�องจากบรการดงกลาวไมสามารถตอบสนองกบความตองการของคนทกคนในสงคมได

จงทาใหเกดรปแบบการจดบรการสวสดการท�ลดการพ�งพาสถาบนของรฐลง บรการในลกษณะน �เกดข �น

จากภาคสวนของชมชน ประชาชนท�มศกยภาพ ความเขมแขงเขามามสวนรวมในการจดบรการเฉพาะ

กลม เชน กลมสจจะออมทรพย กลมฌาปนกจสงเคราะหชมชน บรการลกษณะน �มความเช�อท�วา

รฐควรลดบทบาทการแทรกแซงการจดสวสดการลง แตปลอยใหกลไกของชมชน ประชาชนทาหนาท�จด

สวสดการแทนรฐ

การศกษาพบวา นกวชาการไทยหลายทาน เช�อวา การจดสวสดการสงคมของไทยควรใช

รปแบบท �งโดยสถาบนและรปแบบลดการพ�งพาสถาบนของรฐลง มาเปนรปแบบสวสดการผสม ท�ใชท �ง


2 ลกษณะเขาดวยกน จงจะสงผลใหเกดคณภาพชวตท�ดของประชาชนโดยรวม จงทาให “รปแบบการ

จดสวสดการสงคม” หมายถง การมสวนรวมของภาคสวนตาง ๆ ในการจดสวสดการสงคมท�เหมาะสม

เปนธรรม ท�วถง เทาเทยม มมาตรฐาน เปนรปแบบท�มความหลากหลาย เปนสวสดการแบบทางเลอก

ใหกบกลมเปาหมายตาง ๆ ในสงคม (กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย, 2548)

รปแบบการจดสวสดการ

รปแบบสวสดการท�เกดจากการจดสวสดการมากกวา 1 รปแบบข �นไป ถอเปนรปแบบใหมท�เกด

จากการจดระเบยบโลกใหม ของนกคดสวสดการสงคมท�วโลกเช�อวา หลงยคโลกาภวฒนไดสงผลให

ระบบสวสดการสงคมในอดตท�ผานมาตองปรบตวใหม เน�องจากความหลากหลายของชนเผา เช �อชาต

วฒนธรรมมมากข �น การจดสวสดการในรปแบบน �จงใหความสาคญ กบมนษยทกคน ภายใตหลกการ

สทธ ความเทาเทยม ความเปนธรรม การมสวนรวม และความตองการของประชาชน ในท�น �หมายถง

3 สวนหลก (ทศนย ลกขณาภชนชช, 2545) ดงน �

(1) สวสดการกระแสหลก

หมายถง สวสดการโดยรฐ เปนการจดสวสดการภาคบงคบของรฐท�จดใหกบ

ประชาชน โดยคานงถงความครอบคลม ท�วถง เปนธรรม ครบถวน รปแบบท�จดให เชน การจดบรการ

ในรปแบบของสถาบน การจดบรการโดยองคกรปกครองสวนทองถ�น การจดสวสดการกระแสหลกน �

สวนใหญจะเปนการจดโดยผานกลไกระบบการเงนการคลง ระบบภาษของรฐ และโครงสรางการ

บรหารงานขององคกรเปนหลก เชน รปแบบสวสดการพ �นฐาน( ภาคบงคบ ) รปแบบสวสดการทองถ�น

เปนตน

(2) สวสดการกระแสรอง

หมายถง สวสดการทางเลอกท�เกดข �นจากศกยภาพ ความเขมแขงของภาคชมชน

ภาคประชาชน และภาคพ �นถ�น สวสดการในรปแบบน �จะเกดข �นจากความสนใจ ความสมครใจรวมกน

ของกลมเปาหมาย เปนรปแบบท�ไมเปนทางการ การจดระบบสวสดการจงข �นอยกบขอตกลงรวมกน

ประกอบดวย


2.1) สวสดการพ �นถ�น หมายถง การสรางหลกประกนผานชองทางของวฒนธรรม

ใหกบคนในชมชน เปนสวสดการท�เกดข �นจากฐานคดดานประเพณ ดานวฒนธรรมเฉพาะถ�น ดานภม

ปญญาชาวบาน ดานศาสนา ดานจตวญญาณ ดานอ�น ๆ เชน กองบญขาว กองทนซากาดในศาสนา

อสลาม เปนตน

2.2) สวสดการชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชนไดใหความหมายสวสดการชมชน

หมายถง การสรางหลกประกนเพ�อความม�นคงของคนในชมชน หมายรวมถง ทกอยางท�จะทาใหคนใน

ชมชนมความเปนอยท�ดข �น ท �งในรปแบบของส�งของ เงนทน น �าใจ การชวยเหลอเก �อกลเปนเร�องท�

เก�ยวของกบวถชวตต �งแตเกด แก เจบ ตาย เชนกองทนสจจะออมทรพย กองทนออมวนละบาท กองทน

สวสดการผนาชมชน กองทนสวสดการผ สงอายในชมชน เปนตน

(3) สวสดการทองถ�น

หมายถง สวสดการโดยรฐท�เกดจากการกระจายอานาจจากสวนกลางสทองถ�น เปน

รปแบบการจดสวสดการรวมระหวางรฐบาลกลางกบรฐบาลทองถ�น โดยใชแผน โครงการ กจกรรม

ดานสวสดการสงคมท�ตอบสนองกบความตองการของแตละทองถ�น

ทศทางการจดสวสดการสงคม หมายถง การคาดการณถงการปรบตวของระบบการ

จดสวสดการสงคมไทยในอนาคตท�นาจะเกดข �น หรอเปนไปไดในระยะ 5 – 10 ปขางหนา ในท�น �จะ

คาดการณเปน 2 ระยะ ไดแก ระยะส �น ( 5 ป ) และระยะยาว ( 10 ปข �นไป )

กระบวนการจดสวสดการ (กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย, www.m-

society.go.th/document/edoc/edoc_2290.pdf ) มข �นตอนสาคญ 4 ข �นตอนคอ

1. วางแผนการจดสวสดการ โดยคานงถงการมสวนรวมของผ รบบรการ ครอบครวและ

ชมชนรวมกนพจารณาการใหสวสดการใหแกผ รบบรการ ครอบครว หรอชมชน โดยท�จะใชสวสดการท�

เปนทางการ หรอสวสดการท�ไมเปนทางการ ข �นอยกบบรบททางสงคม ทนทางสงคม และภาคหนนเสรม

ในแตพ �นท�


2. การดาเนนการจดสวสดการ ภายใตผลการประเมนสภาวะ ความตองการ และความ

จาเปนหรอปญหาของผ รบบรการและจดกจกรรมตามลาดบความสาคญ

3. การวางแผนดาเนนการในระดบชมชน ตองกาหนดวตถประสงค วธการ สถานท�

ระยะเวลาและงบประมาณ การตดตามประเมนผล โดยละเอยด และชดเจน มการต �งคณะทางาน

รบผดชอบ และประชมช �แจงผ เก�ยวของใหมความสนใจตรงกน

4. การวางแผนใหความชวยเหลอ ท �งแผนระยะส �น แผนระยะยาว

การดาเนนการชวยเหลอการจดสวสดการ (กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

ม�นคงของมนษย, www.m-society.go.th/ document/edoc/ edoc_2290.pdf)

1.ดาเนนการตามแผนท�วางไวในลกษณะหรอรปแบบการสงเสรมการพฒนา การ

สงเคราะหการคมครอง การปองกน การแกไข และการบาบดฟ�นฟ โดยใหผ รบบรการ ครอบครวชมชน ม

สวนรวม

2.ใหบรการสงคมท�เหมาะสมกบสภาพปญหา ความตองการ ความจาเปนของ

ผ รบบรการครอบครว ชมชน

3. ระดมทรพยากรในชมชน และประสานงานหรอสงเร�องตอใหหนวยงานท�เก�ยวของใน

ชมชนและนอกชมชนไดรวมใหความชวยเหลอหรอพฒนา

4. การจดสวสดการสงคม จะตองนาไปสการสงเสรมพฒนาผ รบบรการท �งระดบบคคล

กลมชมชน เพ�อใหผ รบบรการไดรบการพฒนาและสามารถทาหนาท�ทางสงคมไดอยางเหมาะสม

5. การจดสวสดการจะตองกระตนสงเสรมสนบสนนใหผ รบบรการไดใชศกยภาพของ

ตนเองไดอยางเตมกาลงความสามารถ


กระบวนการจดบรการสวสดการสงคมขององคกรปกครองสวนทองถ�น

การศกษาขอมล/ขอเทจจรง

สมภาษณ/เย�ยมบาน/สงเกต/สอบถาม/สารวจ/เวทระดม

ความเหน/ประสานหนวยงาน/เอกสารตางๆรวบรวมขอมล

ปญหา/ความตองการ

การวเคราะห วนจฉย ประเมนปญหา

สาเหต/ปญหา/ความตองการ/ทรพยากร/ลาดบความสาคญ

การวางแผนการใหความชวยเหลอ

การจดทาแผน/โครงการ/คณะทางาน/การประชมช �แจง

การดาเนนการชวยเหลอ

สงเสรม/พฒนา/สงเคราะห/คมครอง/ปองกน/แกไข/บาบดฟ�นฟ

การตดตามประเมนผล

สมภาษณ/สอบสวน/สงเกต/ประชม/ประสานงาน/รายงาน

ภาพประกอบท� 2 กระบวนการจดบรการสวสดการสงคมขององคกรปกครองสวนทองถ�น

ท�มา : สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย (www.m-

society.go.th/document/edoc/edoc_2290.pdf)

ทบทวนแผน

ขอมลไมเพยงพอ

ขอมลไมเพยงพอ


ขอบเขตของงานสวสดการสงคม

ทศนย ลกขณาภชนชช (2545) ไดนยาม ขอบเขตของงานสวสดการสงคม (Fields of Social

Welfare) ไว 7 ดาน ดงน �

1.) การศกษา

2.) สขภาพอนามย

3.) การประกนรายได

4.) ท�อยอาศย

5.) ความม�นคงปลอดภยในชวตและทรพยสน ความม�นคงทางสงคม

6.) นนทนาการ

7.) บรการสงคมปจเจกบคคล

เจมส มดซล�ย ( James Midgley ) (อางใน กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของ

มนษย, 2548) ไดกลาววา บรการสงคม ( “Big Five” social service ) ท�สถาบนรฐสวสดการนยมจด

ใหมข �น ไดแก

1.) โครงการประกนรายได เชน การประกนสงคม และการประชาสงเคราะห หรอการ

ชวยเหลอทางสงคม

2.) บรการสขภาพ

3.) โครงการทางการศกษา

4.) ท�อยอาศย

5.) บรการสงคมสงเคราะห หรอบรการสงคมปจเจกบคคล

และกลาวตอไปอกวา บรการแกไขผกระทาความผด โครงการโภชนาการ การวางแผน

ครอบครว และบรการสงคมอ�น ๆ มกถกละเลยและไมเขยนไวในนโยบายสงคมในการจดบรการสงคมน �

รฐจะดาเนนการภายใตระบบภาษ หรอโดยการใหเงนอดหนน หรอการสรางแรงจงใจ ชราภาพ การตาย

และการวางงาน

กลไกการจดสวสดการสงคม (กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย, 2548)

หมายถง กลไกท�ทาใหการจดสวสดการสงคมเกดข �น ไดแก กลไกของนโยบาย กลไกการบรหารจดการ


และกลไกการดาเนนงาน ซ�งการจดสวสดการสงคมจะบรรลวตถประสงคมากนอยเพยงใด ยอมข �นอย

กบการใชกลไกการทางานท �ง 3 สวนไปพรอมๆ กน

จดแขง หมายถง จดเดนหรอจดเขมแขง หรอขอดท�ทาใหการจดสวสดการสงคมบรรล

วตถประสงคท�ต �งไว

จดออน หมายถง ขอออนหรอขอเสยท�ทาใหการจดสวสดการสงคมเกดปญหา

อปสรรค และไมสามารถบรรลวตถประสงคท�ต �งไวได

กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย ไดกาหนดขอบเขตการจดสวสดการ

ไวท �งส �น 7 มต ไดแก

(1) สวสดการดานการศกษา หมายความถง ส�งท�ประชาชนพงไดรบในการสงเสรม

พฒนาตนเองใหมความร ทกษะ ตลอดจนปลกฝงคณธรรม คานยมท�ดงาม คณลกษณะอนพงประสงค

เพ�อนาไปสการดาเนนชวตอยางมคณภาพ ถงแมวาประชาชนจะมขอบกพรองทางรางกาย จตใจ

สตปญญา อารมณและสงคม เปนผยากจน ชนกลมนอย คนตางวฒนธรรม ตางศาสนา ตางความเช�อ

ตางความสนใจทางการเมอง ตางแบบแผนการดาเนนชวต ผอยในภมภาคทองถ�นหางไกล หรอดอย

โอกาส กพงจะตองไดรบบรการการศกษาพเศษและจดรปแบบการศกษาท�เหมาะสมสอดคลองกบความ

ตองการของประชาชนท�มขอจากดเหลาน �น ท �งน �ประชาชนทกคนตองไดรบการศกษาข �นพ �นฐาน อยาง

เปนธรรมและเทาเทยมกน

(2) สวสดการดานสขภาพอนามย หมายความถง ส�งท�ประชาชนพงไดรบ การปองกนโรค

การรกษาพยาบาล การสงเสรมพฒนา สขภาพรางกาย จตใจ อารมณ และสงคมอยางท�วถง ถงแมวา

ประชาชนจะมขอบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม เปนผยากจน ชนกลมนอย

คนตางวฒนธรรม ตางศาสนา ตางความเช�อ ตางความสนใจทางการเมอง ตางแบบแผนการดาเนน

ชวต ผ อยในภมภาคทองถ�นหางไกล หรอดอยโอกาส กพงจะตองไดรบบรการสวสดการ สงคม ดาน

สขภาพอนามย ท�ไดมาตรฐานอยางท�วถง เสมอภาค เปนธรรมสอดคลองกบ ความตองการ และ

สถานการณปญหาของ บคคลกลมบคคล และ ประชาชน


(3) สวสดการดานท�อยอาศย หมายถง การท�ประชาชนมท�อยอาศยตามควรตามอตภาพ

เพ�อชวยเสรมสรางคณภาพชวตใหดข �น ในทานองเดยวกน ประชาชนทกคนควรจะไดมท�อยอาศย

ตามแตกาลงความสามารถของบคคลท�จะไดมา ถงแมวาประชาชนจะมขอบกพรองทางรางกาย จตใจ



โอกาส อยางนอยท�สดท�อยอาศยตองใหความปลอดภย ความม�นคง อยในส�งแวดลอมท�ด ไมมสภาพ

เส�อมโทรมแออด มมลพษ เส�ยงตอภยพบต เส�ยงตอความเส�อมเสยท �งทางรางกาย จตใจ อารมณและ

สงคม

(4) การมรายไดและการมงานทา หมายความถง การท�ประชาชนมงานท�กอเกดรายได

อยางนอยตองเพยงพอแกการดารงชพ โดยงานท�ทาจะตองมสวสดการอยางนอยตามท�กฎหมาย

กาหนดไว และงานท�ทาตองไมเส�ยงตอการเจบปวย อบตเหต อบตภยตาง ๆ อกท �งตองไมเปนงานท�

สรางความเส�อมเสยแกศกด�ศรความเปนมนษย ไมผดศลธรรมหรอผดกฎหมาย ประชาชนมความ

ภาคภมใจในงานท�ทาและมโอกาสกาวหนาในการทางานน �นๆ ถงแมวาประชาชนจะมขอบกพรองทาง

รางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม เปนผยากจน ชนกลมนอย คนตางวฒนธรรม ตางศาสนา

ตางความเช�อ ตางความสนใจทางการเมอง ตางแบบแผนการดาเนนชวต ผ อยในภมภาคทองถ�น

หางไกล หรอดอยโอกาส กพงจะตองไดรบรายไดและสวสดการจากการทางานอยางเสมอภาคเทาเทยม

และยตธรรม ท �งน �ประชาชนสามารถรวมกลมรวมตวกนปกปองผลประโยชนของตนในรปของสหภาพ

แรงงาน เม�อมการเลอกปฏบตหรอไมไดรบความยตธรรมในเร�องรายได

(5) สวสดการดานนนทนาการ หมายความถง การท�ประชาชนมกจกรรมนนทนาการ

เพ�อความบนเทงและการพกผอนหยอนใจอยางมคณภาพ โดยกจกรรมนนทนาการน �นๆ ไมเปนการทา

ใหเส�อมเสยศกด�ศรความเปนมนษย ไมผดศลธรรม และไมผดกฎหมายไมเปนการเอารดเอาเปรยบ

ละเมดสทธเสรภาพของประชาชนในกลมอ�นๆ ถงแมวาประชาชนจะมขอบกพรองทางรางกาย จตใจ



โอกาส


(6) สวสดการดานกระบวนการยตธรรม หมายถง การท�ประชาชนไดรบการคมครอง

ตามกฎหมายอยางเสมอภาคและเปนธรรม สามารถเขาถงบรการท�รฐจดให และไดรบความชวยเหลอ

ทางดานกฎหมาย ถงแมวาประชาชนจะมขอบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม

เปนผยากจน ชนกลมนอย คนตางวฒนธรรม ตางศาสนา ตางความเช�อ ตางความสนใจทางการเมอง

ตางแบบแผนการดาเนนชวต ผอยในภมภาคทองถ�นหางไกล หรอดอยโอกาส

(7) สวสดการดานการบรการสงคมท�วไป หมายถง การใหบรการแกประชาชน

โดยเฉพาะผยากจน ผ ดอยโอกาสและกลมเปาหมายพเศษ เพ�อชวยสรางเสรม การมคณภาพชวตท�ด

ชวยพฒนาชวตความเปนอยใหสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางเปนสขตามควรแกอตภาพ

จากการทบทวนวรรณกรรมเก�ยวของกบการจดสวสดการสงคมดงกลาวขางตน

สามารถสรปไดวา การจดสวสดการสงคม หมายถง การจดบรการสวสดการท�เก�ยวของกบการปองกน

การแกไขปญหา การพฒนา และการสงเสรมความม�นคงทางสงคม เพ�อตอบสนองความจาเปนข �น

พ �นฐานของประชาชนใหมคณภาพชวตท�ดและพ�งตนเองไดอยางท�วถง เหมาะสม โดยสามารถแบง

ออกเปน 7 ดาน คอ

1) สวสดการดานการศกษา

2) สวสดการดานสขภาพอนามย

3) สวสดการดานท�อยอาศย

4) การมรายไดและการมงานทา

5) สวสดการดานนนทนาการ

6) สวสดการดานกระบวนการยตธรรม

7) สวสดการดานการบรการสงคมท�วไป


แนวคดการพฒนาสงคม

ความหมายของการพฒนาสงคม

สาหรบความหมายของการพฒนาสงคมไดมนกวชาการ และผ ทรงคณวฒไดใหความหมายไว

หลายประการ ดงน �

ปรชา เป� ยมพงศสานต (2522) ไดใหความหมายของการพฒนาสงคมวา หมายถง การ

เปล�ยนแปลงสงคมจากรปแบบหน�งไปสอกรปแบบหน�งจากข �นต�าไปสข �นสง จากสถานการณท�ไมม

คณภาพไปสสถานการณท�มคณภาพ จากสภาพท�ปราศจากมนษยธรรมไปสสภาพท�มมนษยธรรม การ

พฒนาสงคมเชนน �เปนการเปล�ยนแปลงท�เราเรยกวา พลกฟาพลกแผนดน

สนท สมครการ (2522) ไดกลาววาการพฒนาสงคม หมายถง การเปล�ยนแปลงส�งตางๆท�

เก�ยวของกบการดาเนนชวตของบคคลในสงคม รวมถงการสรางส�งใหมๆ ในสงคมเพ�มข �นดวย

อทย หรญโต (2531) ใหนยามวาการพฒนาสงคม หมายถง การเปล�ยนแปลงในระบบ

ความสมพนธของบคคล ซ�งยงใหผลประโยชนสวนบคคลตรงกบผลประโยชนของสวนรวม ขจดความ

ขดแยงไมลงรอยกนท�มอยในระบบความสมพนธของบคคลใหหมดไป พฒนาสงคมมไดหมายถงการ

เปล�ยนแปลง หรอการปรบปรงในดานใดดานหน�งของสงคมเพยงอยางเดยว แตเปนกระบวนการ

เปล�ยนแปลงทกดาน ท�เก�ยวของกบความเปนอยของมนษย

สนทรย โคมน (2536) ไดกลาวถงการพฒนาสงคม หมายถง การเปล�ยนแปลงทางสงคมและ

วฒนธรรมของมนษย ท� เปนไปตามทศทางการเปล�ยนแปลงท�พงปรารถนา และดวยอตราการ

เปล�ยนแปลงท�พอจะกาหนดกฎเกณฑไดเปนการเปล�ยนแปลงท�คานงถงโครงสรางทางสงคม โดยม

มนษยเปนเปาหมายสดทายของการพฒนา

จากการศกษาความหมายของการพฒนาสงคม สามารถสรปไดวา การพฒนาสงคม หมายถง

กระบวนการเปล�ยนแปลงและปรบปรงโครงสราง สภาวะความเปนอย และการดาเนนชวตของคนให

ไดรบประโยชนจากส�งใหมรวมกน โดยปรบปรงและพฒนารอบดานผานกจกรรมหรอโครงการพฒนา

เพ�อใหสมาชกของสงคมอยรวมกนอยางมความสข


ความสาคญของการพฒนาสงคมท�มตอสมาชกของสงคม ซ�งมนกวชาการไดแสดงความเหน

เก�ยวกบความสาคญของการพฒนาสงคมไวอยางนาสนใจ ซ�งรวบรวมไดดงน �

ความสาคญในมตจลภาค การพฒนาสงคมมความสาคญในการเพ�มคณภาพของคนในสงคม

คณธรรมของการอยรวมกบผอ�น ซ�งเปนสาระสาคญท�แทจรงของสงคม และควรเปนเปาหมายสาคญ

ของการพฒนาสงคม (พทยา สายห, 2526)

ในมตจลภาคยงไดแสดงใหเหนถงแนวทางในการพฒนาคนท�เปนสาระสาคญของการพฒนา

เพ�มเตมไดอก 2 ประการ (อทย หรญโต, 2523) คอ

1. พฒนาคนใหเปนบคคลท�สมบรณ มความสามารถสง สามารถใชสตปญญาตดสนปญหา

เก�ยวกบตนเอง และปญหาเก�ยวกบสวนรวมได

2. พฒนาคนใหมทกษะสามารถดาเนนกจกรรมของสงคมไดสมบรณ โดยเฉพาะอยางย�งคอ

ความเปนคนและกาลงคน

ความสาคญในมตมหภาค การพฒนาสงคมมความสาคญตอการวางรากฐานการพฒนาใน

ดานตางๆ โดยเฉพาะทางเศรษฐกจเพราะการพฒนาสงคมเปนการพฒนาสวนตางๆของสงคมหรอ

ประเทศใหสอดคลองและเอ �ออานวยตอการพฒนาเศรษฐกจพรอมกบพยายามแกไขผลกระทบและขจด

ปญหาท�เกดข �นจากการพฒนาเศรษฐกจ (เดชา เปรมฤดเลศ, 2527)

นอกจากความสาคญในเชงเศรษฐกจแลวการพฒนาสงคมยงเปนการสรางพ �นฐานในการ

พฒนาดานการเมองการปกครอง และดานส�งแวดลอมดวย

จากการศกษาความสาคญของการพฒนาสงคมพอสรปไดวา การพฒนาสงคมมความสาคญ

ในฐานะเปนรากฐานของการพฒนาสวนประกอบตางๆ ของสงคมใหเอ �ออานวยตอการเปล�ยนแปลง


รปแบบวธการและองคประกอบของการพฒนาสงคม

จากการทบทวนถงวธการและองคประกอบของการพฒนาสงคม พบวามนกวชาการไดเสนอ

รปแบบและวธการพฒนาสงคมไวหลายลกษณะ (อทย หรญโต, 2523) ซ�งประมวลไดดงน �

ประการแรก หากพจารณาถงวธการพฒนาสงคมในเชงรปแบบการทางาน อาจแบงรปแบบการ

พฒนาสงคมได 4 รปแบบ ดงน �

1. การสงเคราะห ถอเปนการพฒนาท�มงชวยเหลอผท�มปญหาในระดบปจเจกบคคล

2. การพฒนาชมชน เปนการพฒนาท�มงเนนการพฒนาคณภาพชวตในเชงพ �นท�

3. การจดระเบยบชมชน เปนวธการท�มงเนนการแกไขปญหาท�มาจากความลมเหลวของงาน

พฒนาชมชนเดม หรอกลาวไดวาเปนการจดระเบยบชมชนเสยใหม

4. การกระทาทางชมชน เปนการพฒนาและแกไขปญหาเชงพ �นท� โดยใหประชาชนมสวนรวม

แสดงศกยภาพในงานอยางเตมความสามารถ

ประการท�สอง หากพจารณาถงวธการพฒนาสงคมในเชงกลวธ อาจแบงวธการพฒนาสงคม

ออกไดเปน 3 แนวทาง ดงน �

1. การพฒนาสงคมโดยการเสรมสรางระบบตางๆในสงคมใหเทาเทยมกนเรยกวา “ดลยภาพ

แหงการพฒนา”

2. การพฒนาสงคมโดยอาศยการเช�อมโยงองคความรหลากหลายสาขาวชา เพ�อจดการกบ

ปญหาหรอปรากฏการณทางสงคมในองครวม

3. การพฒนาสงคมโดยการแสวงหาขอเทจจรงทางสงคมในดานตางๆ กอนท�จะดาเนนการ

พฒนาสงคม


ประการท�สาม องคประกอบของการพฒนาสงคม ถอเปนสวนสาคญในการหนนใหเกดการ

เปล�ยนแปลงเพ�อการบรรลเปาหมายโดยเฉพาะองคประกอบจากหนวยงานภาครฐท�เก�ยวของตองไดรบ

การจดวางอยางเหมาะสม ซ�งองคประกอบเหลาน �นม 3 ประการ

1. นโยบายของรฐบาลในการพฒนาสงคม ซ�งตองมความชดเจนโดยมเปาหมายหลกเพ�อสราง

สงคมใหเจรญรงเรอง และเกดความสงบสขภายในประเทศ

2. เปาหมายดานตางๆ จาเปนตองกาหนดไวลวงหนาเพ�อเลอกกระบวนการพฒนาใหมความ

เหมาะสมสอดคลองกน

3. งบประมาณสนบสนน การพฒนาสงคมจาเปนตองมปจจยมาสนบสนนอยางเพยงพอ ไม

เฉพาะแตงบประมาณเทาน �นแตกาลงทรพยากรมนษยและการจดการกเปนปจจยท�สาคญท�จะกอใหเกด

การพฒนาสงคมอยางมประสทธภาพ

จากการทบทวนวรรณกรรมท� เก�ยวของการพฒนาสงคมขางตน พบวา รปแบบวธและ

องคประกอบของการพฒนาสงคมมสวนเก�ยวของกนโดยวธการพฒนาสงคมเปนท �งแนวทางการ

ดาเนนงานและกลยทธท�จะขบเคล�อนการพฒนาสงคม โดยตองอาศยองคประกอบท�สาคญเพ�อทาให

การพฒนาสงคมขบเคล�อนไปสเปาหมายได

ทฤษฎการพฒนาสงคม

การศกษาถงการพฒนาสงคมจาเปนตองอาศยมความเขาใจในทฤษฎการพฒนาสงคม ซ�งม

ทฤษฎท�สาคญจาแนกไดดงน �

ประการแรก ทฤษฎการพฒนาสงคมท�จาแนกตามเน �อหาสาระ แบงออกเปน 4 ทฤษฎ

(สญญา สญญาววฒน, 2522) ดงน �

1. ทฤษฎโครงสรางและหนาท� มสาระสาคญคอ สงคมทกสงคมจะตองมการปรบตวอยเสมอ

เน�องจากปรากฏการณตางๆในสงคมเปล�ยนแปลงอยตลอดเวลา หากสงคมไมปรบตวใหเขากบการ

เปล�ยนแปลงสงคมกจะเส�อมสลายไป


การปรบตวของสงคม ไดแก การจาแนกแจงบทบาทเพ�อใหมหนวยสงคมท�อสระแกคนมากข �น

การทาใหสงคมมเหตผลมากข �น การผสมผสานทางวฒนธรรม การสรางความจาเปนเฉพาะดานมากข �น

เปนตน ในขณะเดยวกนการปรบตวของสงคมกจาเปนตองรกษาดลยภาพระหวางการเปล�ยนแปลงดวย

ตวช �วดสาหรบบงช �ความสามารถของสงคมในการปรบตว ไดแก การมบทบาทหรอหนวยสงคม

ท�อสระและมความสามารถในการผสมผสานทางวฒนธรรมไดมากข �น เปนตน แตอยางไรกตามรปแบบ

ของสงคมท�พฒนาแลวและมความสามารถในการปรบตวไมจาเปนตองมลกษณะท�เหมอนกน

2. ทฤษฎการแพรกระจาย มสาระสาคญคอ การเปล�ยนแปลงเกดข �นจากการแพรกระจาย

วฒนธรรมจากสงคมหน�งไปสอกสงคมหน�ง โดยมองคประกอบของกระบวนการแพรกระจายท�สาคญ คอ

นวตกรรม การส�อสาร เวลา และการเขาสสมาชกของสงคมใดสงคมหน�ง

องคประกอบท�สาคญ คอ นวตกรรม หรอ ความคด วตถ ส�งของ รวมท �งรปแบบวธการและแนว

ปฏบตท�บคคลคดวาเปนส�งใหม ซ�งการยอมรบนวตกรรมท�จะนาไปสการเปล�ยนแปลงมข �นตอนเก�ยวกบ

การตดสนใจ 5 ข �น (ปรชา อวมปญญา, 2549) ดงน �

ข �นท� 1 ความตระหนกในการรบนวตกรรม หรอทราบวามนวตกรรมประเภทหรอชนดน �นๆ

เกดข �น

ข �นท� 2 เกดความสนใจในนวตกรรม เหนไดจากการแสวงหาความรในเร�องน �นเพ�มเตม

ข �นท� 3 ประเมนคานวตกรรม เปนการประเมนขอมลท�ไดรบวาสมควรจะรบหรอไม อยางไร หาก

นวตกรรมไมมคณคากจะถกละท �งไป

ข �นท� 4 ทดลองใชนวตกรรม หาผลการประเมนไดรบการตดสนใจวายอมรบแลวกจะเกดการ

ทดลองใชนวตกรรม หากผลการทดลองไมเปนท�พอใจ การตดสนใจรบนวตกรรมจะยตลง

ข �นท� 5 ถาปรากฏผลการทดลองเปนท�พอใจ กระบวนการรบนวตกรรมกจะเกดข �น


3. ทฤษฎความขดแยง มสาระสาคญคอ การพฒนาสงคมมเปาหมายสงสดอยท�ความผาสขของ

สมาชกในสงคม หรอนยหน�งคอเพ�อการเพ�มโอกาสในชวตใหกบสมาชกของสงคมน �น โดยอาจแยกเปน

เปาหมายกอน เชน ความเปนธรรมเชงเศรษฐกจและความสะดวกสบายทางดานวตถ การมการศกษา

หรอความร เปนตน แนวทางการพฒนาตามแนวคดน �จะตองพยายามกอใหเกดการเปล�ยนแปลงเชง

โครงสรางข �น โดยใหความสาคญกบทรพยากรเปนปจจยสาคญของการเปล�ยนแปลง เน�องจาก

ทรพยากรเปนส�งท�มนษยทกคนปรารถนา ดงน �นทรพยากรท�ไมเพยงพอหรอขาดแคลนจงเปนตวสาคญท�

กอใหเกดความขดแยงข �น และนาไปสการเปล�ยนแปลงหรอพฒนาการในสงคม

สาหรบตวนาการเปล�ยนแปลงหรอการพฒนา ตามแนวคดน �เหนวาควรเปนผ นาทางการเมอง

เพราะบคคลเหลาน �อยในตาแหนงท�มอานาจ มหนาท�ในการวางแผนและกาหนดทศทางของการ

เปล�ยนแปลง นอกจากน �ตามแนวคดน �เหนวาการเปล�ยนแปลงหรอการพฒนาจะดารงความพฒนาหรอ

เจรญไวไดน �น จาเปนตองมการเปล�ยนแปลงจตใจของคนในสงคมดวย การเปล�ยนแปลงจตใจของคนน �

ข �นอยกบโครงสราง ถาโครงสรางสงคมมลกษณะยดหยนโอกาสท�บคคลเปล�ยนจตใจกมมาก

4. ทฤษฎพฤตกรรมนยม มสาระสาคญคอ มงทาการเปล�ยนแปลงลกษณะบคคลโดยเฉพาะ

ลกษณะจตใจ ซ�งปรากฏออกมาในรปของทศนคต คานยม ความเช�อ และแรงจงใจ เปนตน การ

เปล�ยนแปลงจะอาศยกระบวนการสงคมท�ชวยใหเกดลกษณะบคคลท�ตองการ คอ การขดเกลาทาง

สงคม ซ�งเปนกระบวนการทางท�มขอบเขตกวางขวางและยาวนาน แตเปนสวนหน�งของการดารงชวตใน

สงคมของมนษย

ประการท�สอง ทฤษฎการพฒนาอาจแบงแยกออกตามลกษณะการใชงานในการปฏบตไดเปน

2 ลกษณะ (สนท สมครการ, 2522) ดงน �

1. ทฤษฎท�จาเปน เปนแนวคดท�ใช สาหรบการวางเง�อนไขเพ�อกอใหเกดการพฒนาตาม

แบบอยางสงคมท�พฒนาแลว ซ�งถอวาสงคมท�พฒนาแลวเปน “ตวแบบ” หรอสงคม “อางอง”


2. ทฤษฎท�เปนไปได เปนแนวคดท�มองเหนกระบวนการการพฒนาสงคม ในแงของโอกาส

จงหวะ และความนาจะเปนไปไดตามสภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมของแตละประเทศ

แนวคดหลกของทฤษฎน �มอย 2 ประการ ดงน �

2.1 ไมยดถอเอาสงคมใดสงคมหน�งเปนตวแบบในการพฒนาสงคมของตนไมวาสงคม

น �นๆ จะพฒนาแลวและมความทนสมยเพยงใดในปจจบนกตาม

2.2 สงคมทกสงคมไมวาจะมภาวะลาหลงหรอไมทนสมยเพยงใด กมโอกาสท�จะพฒนา

ได แตระดบการพฒนาข �นอยกบการเลอกสรรหาวธดาเนนการพฒนาไดอยางเหมาะสม

จากการศกษาทฤษฎการพฒนาสงคมสรปไดวา สงคมตองปรบตวใหเขากบการเปล�ยนแปลง ท�

มเปาหมายสงสดของการพฒนาสงคมอยท�การตอบสนองความตองการในการอยรวมกนของสมาชกใน

สงคมน �น โดยการขบเคล�อนการพฒนาสงคมตองมพ �นฐานความคดท�เปนตวกาหนดวธการในการ

พฒนา


แนวคดการมสวนรวม

การมสวนรวม (Participation) เปนแนวคดท�ไดรบการยอมรบและใชเปนแนวทางปฏบตในการ

พฒนา ซ�งการมสวนรวมท�แทจรงเกดจากประชาชนในชมชนไดเขามามสวนรวมในกระบวนการอยาง

เปนอสระ จงเกดเปนพลงกลมซ�งเปนปจจยสาคญท�ทาใหงานพฒนาตางๆ บรรลความสาเรจตาม

จดมงหมาย

ความหมายการมสวนรวม

จากการทบทวนความหมายของการมสวนรวม มนกวชาการหลายทานไดใหความหมาย ดงน �

Cohen and Uphoff (1982) ใหความหมาย การมสวนรวม หมายถง การมสวนรวมของชมชน

สมาชกของชมชนตองเขามามสวนเก�ยวของใน 4 มต ไดแก การมสวนรวมการตดสนใจวาควรทาอะไร

และทาอยางไรการมสวนรวมเสยสละในการพฒนา รวมท �งลงมอปฏบตตามท�ไดตดสนใจการมสวนรวม

ในการแบงปนผลประโยชนท�เกดข �นจากการดาเนนงาน และการมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ

เสร พงศพศ (2547) ใหความหมาย การมสวนรวม หมายถง การมสวนรวมในการตดสนใจใน

การกาหนดนโยบาย การบรหารจดการทรพยากร การจดการชมชน คนและ ทนชมชน

ชยวรรณ สมศรร�น (2548) ใหความหมาย การมสวนรวม หมายถง การเขารวมอยางเขมแขง

ในการดาเนนการตดสนใจในทกระดบและทกรปแบบกจกรรมตางๆ ทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง

ท�จะชวยยกระดบความเปนอยใหสงข �น

จากความหมายดงกลาวขางตน สามารถสรปไดวาการมสวนรวม คอ การรวมกนของประชาชน

ในการตดสนใจในทกระดบการลงมอปฏบต การบรหารจดการเพ�อพฒนาทองถ�นสการแกไขปญหาและ

นามาซ�งสภาพความเปนอยของประชาชนท�ด


กระบวนการหรอข�นตอนของการมสวนรวมในการพฒนา

ในกระบวนการการพฒนาจาเปนตองรวมพลงในลกษณะภาคความรวมมอ ไดแกภาครฐ

เอกชน และประชาชนเพ�อแกไขปญหาและพฒนาทองถ�นแตผท�เปนปจจยหลกท�จะนาไปสความสาเรจ

ในการพฒนาคอประชาชน หากประชาชนไมใหความสนใจรบรหรอเขามามสวนรวมในการพฒนา กถอ

ไดวาการพฒนาน �นไมประสบความสาเรจอยางแทจรง

ข �นตอนการมสวนรวมสามารถแบงไดเปน 5 ข �นตอน (เจมศกด� ป� นทอง, 2553) คอ

(1) การมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา

(2) การมสวนรวมในการวางแผนดาเนนกจกรรม โดยเร�มต �งแตการมสวนรวมในการตดสนใจ

(Decision-Making) ประกอบดวย 3 ข �นตอน คอ รเร�มตดสนใจดาเนนการตดสนใจและ

ตดสนใจปฏบตการ (Cohen &Uphoff,1980)

(3) การมสวนรวมในการลงทนและปฏบตประกอบดวยการสนบสนนดานทรพยากรการ

บรหารและการประสานขอความรวมมอ (Cohen &Uphoff,1980)

(4) การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลงาน เพ�อสะทอนใหเหนผลสาเรจท�เกดข �น

จากความรวมมอกนดาเนนการ (Faranoff, A., 1980)

(5) การมสวนรวมในการรบผลประโยชน คอ การเขาใชบรการจากโครงการและการมสวน

รวมในการรบผลของการทางานรวมกน

กลาวไดวา นอกจากการมสวนรวมจะเปนกระบวนการระดมสรรพกาลงจากผมสวนไดสวนเสย

โดยตรงแลว ยงเปนการเปดโอกาสในการพฒนาดวยโดยเปนการสรางชองทางและแหลงพบปะ

แลกเปล�ยนเพ�อการเรยนรในการอยรวมกน ซ�งผลของการแลกเปล�ยนเรยนรอาจจะสงผลใหเกด

กระบวนการเรยนรและตดสนใจรวมกลมกนของคนในชมชนท�จะกระทาส�งใดส�งหน�งท�เหนวาเปน

ประโยชนตอชมชนท�ตามมากคอ การสรางความสมพนธระหวางคนในชมชน เกดความรสกนกคดใน

การเปนเจาของตองการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมชมชนสามคคและรวมมอระหวางฝายตางๆ ใน

ชมชน


หลกการและแนวทางในการเสรมสรางการมสวนรวม

หลกการและแนวทางการเสรมสรางมสวนรวมในการพฒนา มดงน � (สมนก ปญญาสงห,2532)

(1) ตองยดหลกความตองการและปญหาของประชาชนเปนจดเร�มตนของกจกรรม หาก

กจกรรมท�จะนาไปใหประชาชนยอมรบเปนเร�องใหมกตองใชเวลาในการกระต นความสนใจสรางความ

เขาใจใหประชาชนยอมรบในความจาเปนเปนเร�องใหมกตองใชเวลาในการกระตนความสขใจสราง

ความเขาใจใหประชาชนยอมรบในความจาเปนและประโยชนจากการทากจกรรมเหลาน �น

(2) กจกรรมตองดาเนนการในลกษณะกลมเพ�อสรางพลงกลมในการรบผดชอบรวมกน

(3) แนวทางการพฒนากจกรรมตางๆ ในชมชนตองคานงถงขดความสามารถของ

ประชาชนท�จะดาเนนการตอไปไดโดยไมตองพ�งพาภายนอกตองทาใหประชาชนเกดความสานกเปน

เจาของกจกรรมและตองสามารถทาตอไปเองไดเม�อการชวยเหลอจากภายนอกส �นสดลง

(4) กจกรรมการพฒนาท�นาเขาไปชมชนตองสอดคลองกบสภาพแวดลอมความพรอมของ

ชมชนความสอดคลองกบขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของชมชน

(5) การเร�มตนกจกรรมตองอาศยผนาชมชน โดยผ นาชมชนจะตองสามารถรบทรรศนะและ

ยอมรบส�งใหมๆ ไดเรวและเปนผ นาท�ชาวบานมความศรทธาอยในตวอยแลว การเร�มตนจากผ นาจง

เปนไปไดเรวกวาประชาชนท�วไป

(6) ข �นตอนการดาเนนการตางๆ ตองใหประชาชนเขามามสวนรวมต �งแตข �นตนกลาวคอ

รวมหาขอมลรวมหาสาเหตของปญหารวมปรกษาหารอทางแกไขรวมตดสนใจรวมการวางแผน รวมการ

ปฏบตงานรวมการตดตามผลงานจนถงข �นการรวมบารงรกษาในระยะยาว

หลกการดงกลาวขางตนถอเปนแนวทางการทางานท�สาคญในกระบวนการพฒนาท�มงเนนให

ประชาชนเปนศนยกลางของการพฒนา


ลกษณะของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research :

PAR)

นตยา เงนประเสรฐศร (2554) ไดกาหนดลกษณะท�วไปของ PAR ไว 3 ประการ คอ จดสนใจใน

เร�องคนทองถ�น (Local focus) จดสนใจในเร�องการกระทา (Action focus) และจดสนใจในเร�อง

กระบวนการ (Process focus)

1. จดสนใจในเร�องคนทองถ�นโดยตระหนกถงความตองการของคนและสถาบนใน

ทองถ�น PAR จะเขามาศกษาในเร�องตางๆ ท�คนและสถาบนทองถ�นยอมรบวาเปนปญหากระตนใหคนใน

ทองถ�นรเร�มและตดสนใจ โดยนกวจยซ�งเปนคนนอกจะมบทบาทเปนผ กระทารวม (Partners) มการ

อภปรายมขอถกเถยงปญหาและเจรจาขอยตรวมกบคนในทองถ�น

2. จดสนใจในเร�องการกระทา PAR จะพยายามใชเวลานอยท�สดในการเกบรวบรวม

ขอมลวเคราะห ขอมลและขอมลยอนกลบ (Feedback) เพ�อทาใหงานวจยมประสทธผลมากกวา

คาใชจาย (Cost effectiveness) พรอมท �งนาผลการศกษาไปใชในการวางแผนและกระทา

3. จดสนใจเร�องกระบวนการ กระบวนการและผลการวจยมความสาคญเทากน PAR

ประกอบดวย กระบวนการการรวบรวมขอมลท�รวดเรวและเปนระเบยบ รวมท �งตองการใหผมสวนไดสวน

เสยเขาไปเก�ยวของกบปญหาและสถานการณ รวมท �งรบผดชอบการกระทาตางๆ

ระดบของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา

การมสวนรวมของประชาชนมหลายระดบข �นอยกบรฐท�จะยอมใหประชาชนเขาไปมสวนรวมใน

ระดบใดไดบางซ�งไดมนกวชาการหลายทานไดทาการศกษาการแบงระดบข �นของการมสวนรวมของ

ประชาชนในกจกรรมการพฒนา โดยระดบการมสวนรวมของประชาชนไดมการแบงไว 2 ระดบ

(สนย มลลกะมาลย, 2545) ดงน �

(1) การมสวนรวมของประชาชนในระดบต�า หมายถง หนวยงานรฐเปนฝายรเร�มคด

ตดสนใจใหมโครงการหรอกจกรรมข �นมาและเหนวาสมควรจะใหประชาชนมสวนรวมดาเนนการดวยจง


แจงและมอบหมายใหประชาชนเขามาดาเนนการการมสวนรวมของประชาชนในระดบน � จงมลกษณะ

เปนระบบจากรฐสประชาชน (top-down approach) ซ�งอาจจะเปนการมสวนรวมท�ไมใชความตองการ

อยางแทจรง การมสวนรวมจงนอย เพราะไมเหนความสาคญและความจาเปนท�จะเขาไปมสวนรวม

(2) การมสวนรวมของประชาชนในระดบสง หมายถง ประชาชนเปนฝายคดรเร�มตดสนใจ

และดาเนนโครงการหรอกจกรรมน �นๆ (bottom-up approach) หลกการน �จะเปนการมสวนรวมของ

ประชาชนท�มประสทธภาพสง แตมปญหาอก คอ การดาเนนการน �นในบางคร �งจาเปนตองไดรบความ

ชวยเหลอสนบสนนจากรฐ ซ�งในทางปฏบตแลวอาจไมเปนเชนน �น เพราะโครงการหรอกจกรรมน �นอาจ

ไมไดรบความเหนชอบจากรฐ ดงน �นโครงการหรอกจกรรมท�ไมไดรบการสนบสนนจากรฐยอมจะไม

สมฤทธ�ผลเชนกน

จากระดบการมสวนรวมขางตนจะเหนไดวาการมสวนรวมท �ง 2 ระดบจะเกดสมฤทธ�ผลได

จะตองอาศยความรวมมอของท �ง 2 ฝาย น �น คอรฐและประชาชนสาหรบความรวมมอในท�น � คอ รฐตอง

ใหขอมลขาวสารแกประชาชนและตองเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหนและ

รวมพจารณาตดสนรฐจะยอมใหประชาชนเขามสวนรวมในระดบดบใดไดบางและประชาชนพงพอใจใน

ระดบการมสวนรวมท�รฐใหเพยงใดรฐจงตองพจารณาโดยยดเอาระดบการมสวนรวมเปนสาคญดวย

นอกจากน � การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาอาจแยกอยางละเอยดออกเปน 5

ระดบ (สนย มลลกะมาลย,2545) คอ

ระดบท� 1 รวมรบร หมายถงรฐไดใหขอมลขาวสารท�เก�ยวของกบโครงการหรอกจกรรมแก

ประชาชนเม�อรฐมความคดรเร�มมนโยบายท�จะใหมโครงการหรอกจกรรมน �นๆ แลวเปดโอกาสให

ประชาชนไดรบรโดยการใหขอมลขาวสารแกประชาชนหรอใหสทธแกประชาชนในการเขาถงขอมล

ขาวสาร

ระดบท� 2 รวมคดรวมแสดงความคดเหนหมายถงเม�อประชาชนไดรวมรบรขาวสารจากรฐ

แลวประชาชนกจะรวมคนหาปญหาสาเหตของปญหาความจาเปนและความตองการท�ตองใหมโครงการ


หรอกจกรรมน �นพรอมรวมแสดงความคดเหนเพ�อหนวยงานเจาของโครงการหรอกจกรรมหรอหนวยงาน

หรอผ ท�มอานาจตดสนใจจะไดนาไปใชประกอบการพจารณา

ระดบท� 3 รวมพจารณารวมตดสนใจหมายถงรวมพจารณาเหนดวยหรอไมเหนดวยกบ

โครงการหรอกจกรรมการเลอกพ �นท�ต �งโครงการโดยเฉพาะประชาชนท�อยในพ �นท�ท�จะต �งโครงการควรม

สวนรวมพจารณารบหรอปฏเสธไมใหโครงการต �งในพ �นท�ซ�งจะสงผลถงการไดรบผลประโยชนหรอ

ผลกระทบโดยตรงมากกวาประชาชนพ �นท�อ�นๆ

ระดบท� 4 รวมดาเนนการหมายถงรวมในการลงทนรวมในการคดเลอกผปฏบตงานหรอรวม

ปฏบตงานเองในระดบน �การมสวนรวมอาจจะทาไมไดในทกประเภทของโครงการหากเปนโครงการท�

จาเปนตองใชผ มความรเฉพาะดานหรอใชเทคโนโลยช �นสงเปนความยงยากท�จะใหประชาชนเขามสวน

รวมปฏบตงานไดแตหากเปน โครงการหรอกจกรรมระดบทองถ�นท�ใชภมปญญาชาวบานไดชาวบานหรอ

ประชาชนในทองถ�นกเขารวมกจกรรมได

ระดบท� 5 รวมตดตามตรวจสอบและประเมนผลหมายถงการรวมตรวจสอบและตดตามผล

การดาเนนการตาม โครงการหรอ กจกรรมน �นๆ วาเปนไปตามเปาหมายและวตถประสงคหรอไมและเม�อ

มการดาเนนการตามโครงการหรอกจกรรมแลวกตองมการประเมนผลวาการดาเนนการน �นๆ วาบรรล

เปาหมายและวตถประสงคมากนอยเพยงใดเพ�อเปนแนวทางในการพจารณานาเอามาตรการท�

เหมาะสมมาใชไดอยางมประสทธภาพ

กลาวโดยสรป ระดบการมสวนรวมดงกลาวมความสอดคลองกบกระบวนการหรอข �นตอนการม

สวนรวม ซ�งเปนส�งท�สะทอนใหเหนถงปฏสมพนธของประชาชน อกท �งยงแสดงใหเหนถงความสามารถ

ในการขบเคล�อนกระบวนการพฒนาดวยหากประชาชนมโอกาสเขาไปมสวนรวมในทกๆ ระดบแลว ยอม

ถอวาประชาชนมความสามารถในการควบคมการมปฏสมพนธได และมขดความสามารถในการพ�งพา

ตนเอง


ปจจยท�สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

การวเคราะหปจจยท�มผลตอการมสวนรวมของประชาชนในชมชน สามารถแยกปจจยท�มผล

ตอการมสวนรวมของประชาชนออกเปน 4 กลมดงน �

(1) การท�จะไดรบความชวยเหลอและบรการจากรฐเชนเงนวสดอปกรณ โดยปกตแลว

กจกรรมท�เกดข �นภายในชมชนและไดรบความสนใจในการมการเขามสวนรวมเปนกจกรรมท�เปนสวน

หน�งของชวตสงคมท�วไปชมชนน �นๆ โดยในการเขามสวนรวมในกจกรรมน �นประชาชนตองมทรพยากร

พ �นฐานท�สาคญคอเงนเวลาความรทศนคตและคานยมท�พอเพยงท�จะเอ �ออานวยใหสามารถเขาไปมสวน

รวมในโครงการและกจกรรมตางๆ ปจจบนถงแมจะเนนการเขามามสวนรวมของประชาชนเปน

วตถประสงคประการสาคญกตาม แตเปนการเขารวมในลกษณะตอเน�องจากประชาชนยงขาดความ

กระตอรอรนขาดความสนใจ ซ�งการมสวนรวมมากนอยเพยงใดยอมข �นอยกบการมอานาจและ

สถานภาพทางสงคมเศรษฐกจหรอการมความสามารถในการเขาถงอานาจ เพราะรฐใชอานาจในการ

แบงปนทรพยากรเหลาน �นอนไดแก เงน วสดอปกรณวาใครจะไดอะไรเม�อใดและอยางไร

(2) การท�จะไดรบผลประโยชนจากกลม กถอเปนปจจยสาคญอยางหน�งท�กระตนหรอเปน

แรงจงใจใหประชาชนเขามามสวนรวมเพ�อจะไดรบผลประโยชนจากกลมซ�งผลประโยชนท�กลาวถงน �น

อาจจะเปนในรปของความรในการประกอบอาชพท�เกดจากการฝกอบรมตางๆ ท�ทาใหไดรบคาแนะนา

ทางเทคนควชาการเกดความสมพนธอนดกบเจาหนาท�และเพ�อนสมาชกแตกยงคงผลประโยชนในดาน

สวนตวและครอบครวเปนสาคญนอกจากน � ยงมผลประโยชนท�อยในรปของวตถไดแก ทรพยสนตางๆ

รายได และการไดรบการยกยองนบถอหรอมอานาจทางสงคมและการเมองในชมชน

(3) การท�จะไดรบการสนบสนนการกระตนและการจงใจจากผนาชมชนท �งผนาท�เปนทางการ

และไมเปนทางการท�เปนผ ท�สามารถจงใจใหประชาชนใหมความคดเหนคลอยตามและลงมอทาอยางใด

อยางหน�งจนนากลมไปสจดหมายปลายทางไดเปนผลสาเรจในท�สด ฉะน �นการพฒนาผ นาจงเปน

องคประกอบหน�งท�จาเปนในกระบวนการพฒนาเพ�อใหผ นามความสามารถในการท�จะกระต น

ประชาชนเกดการรวมมอกนข �นเพ�อใหเกดการปฏบตการรวมกนดวยการส�งการประสานงานเสนอแนะ

และจงใจสมาชกในกลมใหทางานสาเรจโดยเนนในเร�องสรางกระบวนการกลม เพ�อใหสมาชกเกดการ


ทางานรวมกนตลอดจนทาใหเกดกระบวนการรบรและการตดสนใจของสมาชกในชมชนกลายเปนอก

ปจจยหน�งในการมสวนรวม

(4) โครงสรางความสมพนธของคนในชมชนเปนอกปจจยหน�งในกระบวนการมสวนรวม

เน�องจากการมสวนรวมจะเกดจากการรวมตวกนของกลมบคคลท�มการปฏสมพนธอยางสม�าเสมอใน

ชวงเวลาหน�งโครงสรางของกลมท�สาคญประกอบดวยพนธกจของกลมสถานภาพและบทบาทบรรทด

ฐานสาหรบควบคมพฤตกรรมของสมาชกของกลมเพ�อท�จะใหสมาชกอยรวมกนอยางราบร�น

ปญหาและอปสรรคการมสวนรวมในการพฒนา

จากการทบทวนสภาพปญหาของการมสวนรวมของประชาชนสามารถจาแนกอปสรรคการม

สวนรวมออกไดเปน 2 ระดบ กลาวคอ

(1) อปสรรคท�เกดจากหนวยงานของรฐ ซ�งเปนแหลงรวมศนยอานาจไมวาจะเปนดาน

นโยบายกระบวนการตดสนใจกระบวนการวางแผนและการดาเนนงาน การประเมนผลโครงการ

เจาหนาท�องคกรของรฐ กมฐานความคดวาตวโครงการหรอกจกรรมตองบรรลเปาหมายท�ต �งไวโดยไม

คานงถงการพฒนาคนในชมชนและเปดโอกาสใหประชาชนรบรหรอเก�ยวของแตอยางใด นอกจากน �

ระบบการทางานยงเปนการตดสนใจจากบนลงลาง และหนวยงานในระดบปฏบตกยงไมมทกษะในการ

เปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม การมสวนรวมบางกจกรรมกเปนการจดต �งโดยรฐเพ�อสรางแนว

ทางการพฒนาแบบมสวนรวม ผลสดทายกขาดการปฏบตอยางจรงจง

(2) อปสรรคท�เกดจากชมชนการพฒนาท�ผานมาชมชนยงขาดความพรอม และม

ขอบกพรองในดานเร�องการขาดองคกรทองถ�นท�เหมาะสม ทาใหขาดผ อทศตนและเวลาแกงานชมชน

อยางเตมท�ขาดทกษะการทางานขาดการตดตอส�อสารท�ดกอใหเกดปญหาส�อความหมายความแตกตาง

กนในกลมชนและผลทางเศรษฐกจในชมชนกอใหเกดความแตกแยกทางความคดคอนขางมากและมผล

ตอการมสวนรวมในการพฒนาประชาชนบางกลมยงไมเข าใจบทบาทของคนเองผนวกกบยงม

ภาระหนาท�ในครอบครวและการประกอบอาชพ รวมท �งขาดความเช�อมน และไมกลาแสดงความคดเหน

บางพ �นท�ผนาปฏบตตนใหชาวบานไมเช�อถอและศรทธา แสวงหาประโยชนสวนตน


จากประเดนดงกลาวขางตน หากพจารณาในสภาพความเปนจรงแลวอปสรรคอาจไมไดเกด

จากดานใดดานหน�งแตอาจเกดจากท �งสองดานพรอมกน ในขณะเดยวกนกอาจเกดจากตวแปรหรอ

ปจจยอ�นท�ควบคมไมไดดวย ซ�งไดแกบรบทของการพฒนาตางๆ และการเปล�ยนแปลงของปรากฏการณ

ทางสงคมท�มพลวตสง เปนตน

ผลงานวจยท�เก�ยวของ

รชดาภรณ ชาญชาครตพงศ (2543) ศกษาเร�อง การส�อสารกบการมสวนรวมในการพฒนา

ชมชนของประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร จากผลการศกษาพบวา 1. ลกษณะทางประชากรของ

ประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร ไดแก ระดบการศกษา อาชพ และตาแหนงในชมชน มความสมพนธ

กบการเปดรบขาวสารการพฒนาชมชนสวนเพศ อาย สถานภาพสมรสภมลาเนาเดม ระยะเวลาท�อาศย

ในชมชน และรายไดไมมความสมพนธกบการเปดรบขาวสารการพฒนาชมชน 2. ลกษณะทางประชากร

ของประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร ไดแก อายระดบการศกษา อาชพ และตาแหนงในชมชน ม

ความสมพนธกบการเปดรบขาวสารการพฒนาชมชน สวนเพศ สถานภาพสมรส ภมลาเนาเดม

ระยะเวลาท�อาศยในชมชนและรายได ไมมความสมพนธกบการเปดรบขาวสารการพฒนาชมชน 3. การ

เปดรบขาวสารการพฒนาชมชนมความสมพนธกบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชน 4.

ศกยภาพของชมชนมความสมพนธกบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชน 5. ศกยภาพของ

นกพฒนาชมชนในการปฏบตงานพฒนาชมชนตามทศนะของประชาชนมความสมพนธกบการมสวน

รวมในการพฒนาชมชนของประชาชน

พระสมบต เสรฐผล (2549) ศกษาเร�องภมปญญาดานการจดการความรเพ�อสรางเสรม

ความเขมแขงของกลม : กรณศกษากลมผลตบานเรอนไทยจ�ว ตาบลอรญญก อาเภอเมอง จงหวด

พษณโลก ผลการศกษาพบวา ความเขมแขงของกลมเ กดจากการรวมมอกนระหวางสมาชก

คณะกรรมการกบสมาชกและสมาชกกบบคคลภายนอก เพ�อกาหนดวตถประสงคและการกาหนด

คณลกษณะการบรหารจดการกลม เพ�อใหสามารถบรรลเปาหมายท�ไดกาหนดไว คอ การมคณภาพชวต

ท�ด มแรงสนบสนนและทนทางสงคม เม�อตองเผชญกบปญหาและวกฤตในชวต


ทวทย โพธเลส (2550) การศกษาเร�อง การมสวนรวมของประชาคมในการจดทาแผนพฒนา

องคการบรหารสวนตาบล กรณศกษาตาบลวงไชย อาเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม มวตถประสงค

เพ�อศกษาการมสวนรวมในการจดทาแผนพฒนาสามปของประชาชน ประกอบดวย 5 ดาน คอ ดานการ

เตรยมการจดทาแผน ดานการคดเลอกยทธศาสตร ดานการจดทารายละเอยดโครงการ ดานการจดทา

รางแผนพฒนาสามป ดานการอนมตและประกาศใชและการตดตามประเมนผล โดยการศกษาจาก

ประชาคมท�อยอาศยในเขตองคการบรหารสวนตาบลวงไชย ผลการศกษาพบวา การมสวนรวมของ

ประชาคมในการจดทาแผนพฒนาองคการบรหารสวนตาบล โดยภาพรวม อยในระดบมาก ขณะท�

ปญหาอปสรรคของการมสวนรวมของประชาคมในการจดทาแผนพฒนาพบวา องคการบรหารสวน

ตาบลขาดการประชาสมพนธใหประชาคมทราบวตถประสงคของการจดทาแผนพฒนาองคการบรหาร

สวนตาบล

สถาบนเพ�อสรางความเขมแขงใหชมชน มหาวทยาลยนเรศวร (2554) เร�องการศกษา

การเสรมสรางขดความสามารถในการพ�งตนเอง โดยการมสวนรวมของประชาชน เพ�อการพฒนาสงคม

อยางย�งยน เปนการถอดบทเรยนความสาเรจท�เปนตวแบบท�ด และองคความรการเสรมสรางขด

ความสามารถในการพ�งตนเองโดยการมสวนรวมของประชาชนท�ทาใหเกดการพฒนาสงคมท�ย�งยน

สามารถถอดบทเรยนไดท �งส �น 7 บทเรยน คอ 1) จดหกเหท�นาไปสการเร�มตนการพฒนาโดยการพ�งพา

ตนเอง 2) การมสวนรวมเปนเคร�องมอสาคญในการพฒนา 3) การสรางขดความสามารถในการ

พ�งตนเอง 4) การจดกลไกขบเคล�อนกระบวนการพฒนา 5) การเช�อมโยงผลสมฤทธ�ใหเกดการพฒนา

อยางย�งยน 6) ทนการพฒนาและปจจยแหงความสาเรจ และ 7) ตวช �วดความสาเรจท�สะทอนการ

พฒนาอยางแทจรง

นนทนช สงวาลย (2546) ศกษาเร�อง กระบวนการเรยนรและการมสวนรวมของชมชนในการ

พฒนาเศรษฐกจชมชนรปแบบการทองเท�ยวเชงนเวศ กรณศกษา : หมบานทองเท�ยวบานทรงไทยปลาย

โพงพางจงหวดสมทรสงคราม จากผลการศกษาพบวา 1. กระบวนการเรยนรของชมชนในการพฒนา

เศรษฐกจชมชนรปแบบการทองเท�ยวเชงนเวศของหมบานปลายโพงพาง เร�มตนจากการศกษาดงาน

และการแลกเปล�ยนความคดเหนภายในชมชน ปจจยท�เอ �อใหเกดการเรยนรม 2 ประเภท คอ ปจจย

ภายในชมชน ไดแกผนาชมชน และทรพยากรในทองถ�น ปจจยภายนอกไดแก การไดรบการสงเสรมจาก


เจาหนาท�รฐและหนวยงานภาครฐ โครงการจากทางจงหวดและนโยบายของรฐท�สงเสรมการทองเท�ยว

โดยกระบวนการเรยนรเกดข �นในระยะแรกของโครงการเทาน �น 2. การมสวนรวมของชมชนพบวา ในข �น

ดาเนนการชาวบานมสวนรวมมาก เชนการตอนรบและการใหบรการนกทองเท�ยว สวนในข �นการรเร�ม

โครงการ ข �นการวางแผนและข �นประเมนผลโครงการพบวาชาวบานยงมสวนรวมนอย 3. ผลท�ชมชน

ไดรบจากการพฒนาเศรษฐกจชมชนรปแบบการทองเท�ยวเชงนเวศมดงน � 1) ในดานเศรษฐกจ มรายได

จากอาชพเสรม นยมใชเคร�องทนแรงในการผลตมากข �น 2) ดานสงคม คณภาพชวตดข �น ไมมปญหา

อาชญากรรม แตความสามคคและความรวมมอลดลง 3) ดานวฒนธรรม เหนคณคาของการอนรกษ

วฒนธรรมประเพณ และมวถชวตคงเดมแตมคานยมในส�งอานวยความสะดวกสมยใหมมากข �น และม

ความพอใจในการตอนรบนกทองเท�ยว 4) ดานส�งแวดลอม ชาวบานกลมท�เขารวมโครงการทองเท�ยว

เหนความสาคญในการรณรง คและพฒนาความสะอาดและการอนรกษธรรมชาตมากข �น 4.

ขอเสนอแนะในการพฒนาเศรษฐกจชมชนรปแบบการทองเท�ยวเชงนเวศ คอ สงเสรมกระบวนการเรยนร

และการมสวนรวมของชมชนใหมากข �น นอกจากนาบานและเรอเขารวม ควรใหมการขายอาหาร ของท�

ระลก และผลตผลการเกษตร เพ�อใหชาวบานมรายไดมากข �น นอกจากน �รฐตองสงเสรมความรและการ

เรยนร เชน การฝกอาชพและความรท�เก�ยวกบการทองเท�ยว เพ�อใหเกดการพฒนาเศรษฐกจชมชนจาก

การทองเท�ยวเชงนเวศแกชมชนอยางแทจรง


บทท� 3

วธการดาเนนการวจย


กบความตองการขององคกรปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ ของสานกงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 เปนการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action

Research : PAR) ท�เนนการมสวนรวมของชมชนและภาคในการดาเนนการศกษาและพฒนาใหเกดการ

เปล�ยนแปลง โดยมเปาหมายเพ�อประโยชนท�เกดข �นแกชมชน โดยมวธการดงน �

1. ขอบเขตการศกษา

การศกษาคร �งน � มขอบเขตพ �นท�ดาเนนการในตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและสวสดการ


มนษย จานวน 3 ตาบล ท�อยในพ �นท�ความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2

เพ�อจดทาโครงการพฒนาสงคมและสวสดการ ตามความเหมาะสมกบบรบทของพ �นท� โดยไดรบการ

สนบสนนการองคกรปกครองสวนทองถ�น

2. ประชากรและพ �นท�การดาเนนการศกษา

การคดเลอกพ �นท�สาหรบการศกษาคร �งน � เปนพ �นท�ตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและ

สวสดการปงบประมาณ 2554 ของกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

ม�นคงของมนษย ในพ �นท�ความรบผดของสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 จานวนท �งส �น 15

ตาบล และคดเลอกเพยง 3 ตาบล สาหรบการศกษา

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ไดคดเลอกพ �นท�สาหรบการทาวจย โดยศกษาขอมล

พ �นฐานของแตละตาบล และความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถ�น จากแผนพฒนา 3 ป ของ

องคกรปกครองสวนทองถ�นแตละพ �นท� และประวตการทางานขององคกรปกครองสวนทองถ�นกบ

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ซ�งสามารถสรปไดดงน �





3. การดาเนนการศกษา

การดาเนนการศกษา ใชวธการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory

Action Research : PAR) ท�เนนการมสวนรวมของภาคประชาชน และองคกรปกครองสวนทองถ�น ใน

การคนหาปญหาในชมชน และจดทาโครงการพฒนาสงคมและสวสดการ ตามความเหมาะสมกบบรบท

ของพ �นท� โดยมกระบวนการดงน �

กระบวนการ ข �นตอน

1. เลอกพ �นท�ทางาน

ภาคสนาม

1.1 เลอกชมชนเปาหมายของการพฒนาสวสดการ

1.2 สรางความคนเคย / สมพนธกบชมชน

1.3 ประชมช �แจง วตถประสงค แนวทาง ผลท�คาดวาจะไดรบกบ

หนวยงานและองคกรชมชน

2. เลอกนกวจยชมชนและ

ประชมกาหนด

วตถประสงค กรอบ และ

เคร�องมอการวจย

2.1 คดเลอกนกวจยชมชนตาบลละ 10 คน (ผ ท�สนใจ เปนท�ยอมรบ

มเวลาตอเน�องประมาณ 4 – 5 วน อาน เขยนหนงสอได

คลองแคลว เปนสมาชก สมาชกองคกรปกครองสวนทองถ�น หรอ

เจาหนาท� หรอกลมองคกรชมชน)

2.2 ประชมนกวจยชมชนและผ รท�สนใจ เพ�อ

1) ระดมปญหาจากขอมลมอสอง ไดแก ขอมลความจาเปน

พ �นฐาน (จปฐ.) ขอมลพ �นฐานระดบหมบาน/ชมชน (กชช.2 ค.)

และแผนท�

2) ระบปญหา

3) ต �งประเดน/โจทยการวจย

4) สรางกรอบการวจย

5) แตกกรอบ



6) กาหนดกลมเปาหมาย

7) สรางเคร�องมอ

8) วางแผนและแบงงานกนทา

9) วเคราะหขอมล

10) นาเสนอผลการวจยกบชมชน

3. เกบขอมลโดยนกวจย

ชมชน

3.1 นกวจยชมชน 1 – 2 คน/หมบาน ดาเนนการเกบขอมล โดย

สมภาษณระดบลก สมภาษณกลม สงเกตการณ ตามเคร�องมอท�

กาหนด

3.2 ประชมทกเยนเพ�อรายงานผล และทบทวนขอมล และวางแผน

เกบขอมลในวนตอไป รวมวน – เวลาเกบขอมลประมาณ 3 วน

4. วเคราะหและสงเคราะห

ขอมล

4.1 ประชมรวบรวมขอมล วเคราะหขอมล โดยทมนกวจยชมชน และ

เปดโอกาสใหหนวยงานพ �นท� องคกรชมชน เขารวมการวเคราะห

4.2 เตรยมขอมลและผลการศกษาใหแลวเสรจในท�ประชม

5. สรปผลการวจย นาเสนอ

ในท�ประชมตาบล เพ�อ

จดทาแผนงาน โครงการ

กจกรรม

5.1 ประชมรวมหลายฝายในตาบล ประกอบดวย สมาชกองคการ

บรหารสวนตาบล โรงเรยน กานน ผ ใหญบาน และองคกรชมชน

ตางๆ เพ�อ

1) นกวจยชมชนนาเสนอผลการวจยและขอเสนอแนะ พรอมท �ง

เปดอภปรายท�วไป

2) จดทาแผนงาน โครงการ กจกรรม

3) กรจดลาดบโครงการ กจกรรม ท�มความเปนไปได

4) การระดมทรพยากรในชมชน

5) การวางแผนปฏบตการ

6) การจดต �งกลมคณะทางาน

6. การดาเนนการตาม 6.1 การดาเนนการตามแผนงาน โครงการ กจกรรม โดยนกวจยชมชน



โครงการ กจกรรม องคการบรหารสวนตาบล คณะทางาน และองคกรชมชน

6.2 การสงเกตการณ ตดตาม ประเมนผล

7. ก า รป ระ ช ม เพ� อ ถ อ ด

บ ท เ ร ย น ก า ร เ ร ย น ร

ระหวางการทางาน

7.1 ภายหลงการดาเนนโครงการ กจกรรม ประชมคณะทางาน เพ�อ

ถอดบทเรยนการทางาน

1) ผลลพธ / ผลกระทบ ของโครงการ กจกรรม สามารถตอบตรง

กบวตถประสงค โครงการหรอไม เพราะอะไร

2) กระบวนการทางานมประสทธภาพมากนอยเพยงไร

- การประสานงาน

- การมสวนรวม

- ความร เขาใจบทบาท หนาท�ของแตละฝาย

3) ความพงพอใจของผ ไดรบประโยชน

7.2 ระดมปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ

7.3 การทบทวนผลการวจย กบการพฒนาชมชนดานสวสดการ

8. การจดทารายงาน เขยนรายงานวจยระดบตาบล

4. วธการและเคร�องมอในการศกษา

วธการศกษา ใชการศกษาแบบผสมผสาน ท �งการศกษาเอกสารท�เก�ยวของ การสมภาษณ

รายบคคล การสมภาษณรายกลม การสงเกต การระดมสมอง และการจดเวทประชาคม เปนตน เพ�อให

ไดขอเทจจรงจากทกกลมเปาหมายในตาบล คอการประเมนสภาวะชมชนแบบเรงดวน (Rapid Rural

Appraisal)

เคร�องมอในการศกษา คอ แบบการสมภาษณ ตามลกษณะของกลมเปาหมาย ไดแก แกนนา

ชมชน เดกและเยาวชนท�มพฤตกรรมเส�ยง เดกและเยาวชนท�วไป ผปกครอง คร เปนตน เพ�อเปน

เคร�องมอในการรวบรวมขอมล และคนหาปญหาของชมชน


5. ข �นตอนการสรางเคร�องมอ

การดาเนนการสรางเคร�องมอ ไดศกษาจากเอกสารท�เก�ยวของเพ�อเปนแนวทาง ประกอบการ

ระดมสมองของนกวจยชมชน โดยการกาหนดกรอบแนวคาถาม

6. การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล เปนการใชขอมลเชงคณภาพปฐมภม (Primary Qualitative Data) คอ

ขอมลท�มาจากการสงเกต การสมภาษณ ซ�งขอมลเหลาน �ตองถกบนทกเปนขอความ (Text) เพ�อทาการ

การวเคราะหขอมลแบบสรางขอสรป เปนขอความบรรยาย (Descriptive) และการวเคราะหขอมลเชง

คณภาพทตยภม (Secondary Qualitative Data) คอ ขอมลท�เปนตวเลข หรอขอความ ท�อยในส�งบนทก

ตางๆ เชน หนงสอพมพ วรรณกรรม บนทกการประชม บญชงบดล ภาพ เสยง ท �งน �ขอมลท�ไมเปน

ขอความ เชน ตวเลข ภาพ และ เสยง จะตองแปลความหมายเปนขอความท�เปนตวอกษร (Text) เพ�อให

การวเคราะหเน �อหา (Content Analysis) (ทวศกด� นพเกสร, 2549: 111)


บทท� 4

ผลการวจย


กบความตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ โดยได

ทาการศกษาภายในตาบลท�ไดรบการคดเลอกจากกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนา

สงคมและความม�นคงของมนษยใหเปนตาบลตนแบบในดานการจดสวสดการแกประชาชนภายใน

ทองถ�น ซ�งอยเขตพ �นท�ความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 เทาน �น มข �นตอน

การดาเนนการดงน �

1. การคดเลอกพ �นท�สาหรบการทาวจย

1.1 หลกเกณฑการคดเลอกจงหวด

กลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ศกษา

จงหวดท�อยในความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 รวมท �งส �น 5 จงหวด

ไดแก จงหวดฉะเชงเทรา จงหวดนครนายก จงหวดปราจนบร จงหวดสระแกว และจงหวด

สมทรปราการ และพจารณาศกยภาพของตาบลตนแบบ ตาบลเกรด A รวมท �งประสทธภาพในการ

ทางานของอาสาสมครพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษยของแตละจงหวด ดงตารางตอไปน �

จงหวด ตาบลตนแบบป 2554 ตาบลเกรด A 2553

ฉะเชงเทรา 3 2

นครนายก 3 5

ปราจนบร 3 3

สมทรปราการ 3 4

สระแกว 3 0

ตารางท� 1 ตาบลตนแบบ และตาบลเกรด A ในเขตพ �นท�ความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ 2


จากตารางท� 1 พบวา ในป พ.ศ. 2553 จงหวดสระแกวไมมการตาบลใดไดรบเลอกเปนตาบล

เกรด A สวนจงหวดฉะเชงเทรา มเพยง 2 ตาบลเทาน �นท�ไดรบเลอกเปนตาบลเกรด A (ขอมลจากกลม

งานสงเสรมและพฒนาระบบเครอขาย สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2) และจากตาราง

ดงกลาวยงพบอกวาการใหความรวมมอขององคกรปกครองสวนทองถ�นในการสรางสวสดการถวนหนา

ใหแกประชาชน ตามนโยบายของกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความม�นคงของมนษยน �น มความแตกตางกน โดยในจงหวดนครนายกมตาบลตนแบบและจานวนของ

ตาบลเกรด A ป 2553 มจานวนมากท�สด คอ 5 ตาบล ทาใหสามารถสรปไดวาจงหวดนครนายกมความ

สนใจในการการพฒนาสงคมและตองการจดสวสดการใหประชาชนในพ �นท� อกท �งยงมความสนใจใน

การเขารวมโครงการของกรมพฒนาสงคมและสวสดการดวย ทาใหกลมงานสงเสรมและสนบสนน

วชาการ สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 จงคดเลอกจงหวดนครนายกเปนพ �นท�ในการทาวจย

คร �งน �

1.2 หลกเกณฑในการคดเลอกตาบลหลก ตาบลรอง1 และตาบลรอง 2

การคดเลอกตาบลหลก ตาบลรอง 1 และตาบลรอง 2 พจารณาจากขอมลของตาบลตนแบบ

ตาบลเกรด A ดงตารางตอไปน �

จงหวดนครนายก ตาบลตนแบบป 2554 ตาบลเกรด A 2553

อาเภอเมองนครนายก ตาบลพรหมณ

(ศนย ๓ วย ๓ สายใยรกครอบครว

และบรณาการ)

ตาบลพรหมณ

ตาบลวงกระโจม

ตาบลสารกา

อาเภอบานนา ตาบลบานพราว

(ศนยบรการแบบมสวนรวม)

ตาบลศรกระอาง

อาเภอองครกษ - ตาบลองครกษ

อาเภอปากพล ตาบลหนองแสง

(สายใยรก และเศรษฐกจพอเพยง)

-

ตารางท� 2 ตาบลตนแบบ และตาบลเกรด A ในจงหวดนครนายก


จากตารางพบวา ในตาบลพรหมณไดรบคดเลอกเปนท �ง ตาบลตนแบบในดานศนย 3 วย สาน

สายใยรกแหงครอบครว ตนแบบตาบลบรณาการ และตาบลเกรด A ทาใหเหนถงความเขมแขงของ

ชมชนและความสนใจในการพฒนาชมชนในการสรางสวสดการสงคมขององคกรปกครองสวนทองถ�น

และการใหความรวมมอของภาคประชาชนในชมชน ท �งน �ยงทาการพจารณาเพ�มเตมจากโครงการเพ�อ

สวสดการสงคม และงบประมาณในการดาเนนโครงการตางๆ ของแตละตาบล ดงตอไปน �

เร�อง จานวนงบประมาณ

ตาบลพรมณ หนองแสง บานพราว

การสงเสรม สนบสนนสงเคราะหและพฒนา สตร เดก

เยาวชน ผสงอาย ผพการ ผ ปวยเอดสและผดอยโอกาส

50,000 30,000 50,000

การสงเสรมอาชพและแกไขปญหาความยากจนของ

หมบาน

10,000 45,000 120,000

การสงเสรม สนบสนนกจกรรม / โครงการเก�ยวกบการ

แกไขปญหายาเสพตด

30,000 80,000 40,000

การสงเสรมสนบสนนกจกรรมศนยพฒนาครอบครวใน

ชมชน

30,000 20,000 50,000

โครงการเตรยมฐานขอมลตางๆ เพ�อจายเปนคาใชจาย

เก�ยวกบการดาเนนกจกรรม

5,000 - 30,000

การสงเสรมและสนบสนนกจกรรม/โครงการอนรกษ

และพฒนาภมปญญาทองถ�น

30,000 - -

การสงเสรมและสนบสนนกจกรรม/โครงการจงลกพา

หลานเขาวด

30,000 40,000 -

การสงเสรมและสนบสนนกจกรรม/โครงการผสงอาย

เพ�อนชวยเพ�อน

30,000 85,000 20,000

โครงการจดงานประเพณไทยพวน/เขาพรรษา - 70,000 -

โครงการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม - 50,000 -

สงเสรมและสนบสนนกจกรรมวนเยาวชน - 30,000 -

ตารางท� 3 งบประมาณในการดาเนนโครงการดานสงคม ของตาบลตนแบบ จงหวดนครนายก


จากตารางท� 3 โครงการงานสวสดการสงคมและพฒนาชมชน ป 2554 ขององคการบรหารสวน

ตาบลพรหมณน �น มการจดสรรงบประมาณเพ�อจดสวสดการใหกบทกกลมทางสงคมไดอยางครบถวน

ไดแก กลมผสงอาย กลมเดก กลมผ ดอยโอกาส กลมผมรายไดนอย เปนตน ท �งน �เพ�อใหเกดการพฒนา

คณภาพชวตของคนในชมชนทกกลม ดงน �นทางกลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการจงเลอกใหตาบล

พรหมณเปนตาบลหลกในการทาวจย

การคดเลอกตาบลรอง1 และตาบลรอง2 น �น ทางกลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการได

พจารณาจาก โครงการงานดานสวสดการสงคมและพฒนาชมชน ป 2554 ของแตละตาบล ซ�งทาง

องคกรปกครองสวนทองถ�นเปนผจดทาข �นและการเปนตาบลตนแบบในแตละดาน ซ�งจากการพจารณา

พบวากจกรรมเพ�อสวสดการของตาบลหนองแสงมความหลากหลายมากกวาตาบลบานพราว เพราะ

นอกจากมการจดสวสดการพ �นฐานใหกบทกกลมในชนชนแลว ยงมการจดสวสดการเพ�อนนทนาการ

การอนรกษประเพณวฒนธรรมเพ�มข �นมาอก และการเปนตาบลตนแบบสายใยรก ดานเศรษฐกจ

พอเพยงอกดวย ดงน �นจงไดคดเลอกตาบลหนองแสงเปนตาบลรอง1 และเลอกตาบลบานพราวเปน

ตาบลรอง2 ตามลาดบ

พ �นท�ดาเนนการ

ตาบลหลก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก

ตาบลรอง 1 ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก

ตาบลรอง 2 ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก

ตารางท� 4 พ �นท�ในการศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลองกบ

ความตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ


2. การประสานในพ �นท�สาหรบการทาวจย

2.1 การประสานงานภายในของหนวยงานกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของ

มนษย ดงตอไปน �

การประสานดวยตนเอง - กลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ สานกงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ไดทาการประสานงานเบ �องตนกบตาบลท�ตองการศกษาดวยตนเอง

พรอมกบกลมงานสงเสรมและพฒนาระบบเครอขาย ในวนท� 9 – 10 มนาคม 2554 โดยทางกลมงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการ ไดประสานงานตดตอกบสานกงานพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

จงหวดนครนายก และศนยพฒนาสงคม หนวยท� 17 จงหวดนครนายก เพ�อแจงเร�องในการดาเนนงาน

ทาการวจย พรอมกบวตถประสงคของการวจย พ �นท�การทาวจย และวนในการทาวจยใหทราบ ท �งน �ทาง

สานกงานพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย จงหวดนครนายก และศนยพฒนาสงคม หนวยท� ๑๗ ได

ใหความรวมมอเปนอยางด โดยใหเอกสารและขอมลพ �นฐานท�เก�ยวของกบตาบลในการวจยใหศกษา

หาขอมลกอนในเบ �องตน เชน เอกสารกจกรรมโครงการเพ�อบรณาการแผนปฏบตงาน ประจาป

งบประมาณ 2554, ขอมลผประสบปญหา (อยางละเอยด) เปนตน

การสงหนงสอเชญ - กลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการไดจดทาหนงสอ

ขอเชญประชม ใหแกพฒนาสงคมและความม�นคงมนษยจงหวดนครนายก และผ อานวยการศนยพฒนา

สงคม หนวยท� 17 จงหวดนครนายก โดยการสงโทรสารและนาหนงสอตวจรงมอบใหดวยตนเองกอนการ

ลงพ �นท�ปฏบตงาน

2.2 การประสานงานกบองคกรปกครองสวนทองถ�น

การประสานกบองคกรปกครองสวนทองถ�นในเบ �องตน - ทางกลมงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการ ไดดาเนนการ ประสานงานของลงพ �นท�เพ�อทาวจย พรอมกบกลมงาน

สงเสรมและพฒนาระบบเครอขาย ในวนท� 9 – 10 มนาคม 2554 โดยตวแทนของกลมงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ ไดทาการช �แจงวตถประสงคของการวจย วธการดาเนนงาน กลมเปาหมายท�เขารวม

ประชม การขอใชสถานท� และวธการเกบขอมลในพ �นท�กบนายกองคกรปกครองสวนทองถ�นและ


นกพฒนาชมชน โดยขอความเหนเพ�อกาหนดวนเพ�อลงพ �นท�เกบขอมล ซ�งสามารถดาเนนการไดใน

ระหวางวนท� 21 มนาคม – 1 เมษายน 2554 จากการสงเกตและสอบถามในเบ �องตนพบวา องคการ

บรหารสวนตาบลแตละแหงไดนดหมายวนใหไมตรงกบการประชมตางๆภายในตาบล เพ�อใหได

ผ เขารวมประชมจานวนมากและครอบคลมทกกลมเปาหมาย

การสงหนงสอประสานกบองคกรปกครองสวนทองถ�น - กลมงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการไดจดทาหนงสอขอเชญประชม และหนงสอขอสนบสนนการใชหองประชม ใหแกนายก

องคกรบรหารสวนตาบลทกทาน โดยการสงโทรสารและนาหนงสอตวจรงมอบใหดวยตนเองกอนการลง

พ �นท�ปฏบตงาน

การลงพ �นท�เพ�อดาเนนการศกษา - สามารถสรปไดดงน �

พ �นท� วนท�ในการศกษา

ตาบลหลก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง 28 – 29 มนาคม 2554

ตาบลรอง 1 ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล 16 – 17 มนาคม 2554

ตาบลรอง 2 ตาบลบานพราว อาเภอบานนา 31 มนาคม – 1 เมษายน 2554

ตารางท� 5 วนท�ในการลงพ �นท�เพ�อดาเนนการศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�

สอดคลองกบความตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของ

ประเทศ

เทคนคการประสานงานกบพ �นท�เพ�อทาการศกษา ของกลมงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 มดงน �

เทคนคการประสานงาน คณสมบตของผประสานงาน ปญหาและอปสรรค

อธบายโครงการ/งานวจย พรอม

ท �งช �แจงประโยชนท�ทางองคการ

บรหารสวนตาบลจะไดรบ

บคลกภาพเปนกนเอง สามารถ

เขาถง และพดคยไดงาย

พ �นท�แตละแหงมการจดประชม

กนบอยคร �ง ทาใหกาหนดการท�

ลงพ �นท�ตองเล�อนออกไป

การใหความสาคญกบความ

คดเหนของผ เขารวมประชมทก

ทาน

ความกลาแสดงออก มการเปล�ยนแปลงวนดาเนนการ

ลงพ �นท�จากท�ไดกาหนดไว


เทคนคการประสานงาน คณสมบตของผประสานงาน ปญหาและอปสรรค

สรางสมพนธภาพท�ดกบ

หนวยงานกระทรวงการพฒนา

สงคมและความม�นคงของมนษย

ภายในจงหวดองคการบรหาร

สวนตาบลและเครอขาย

อาสาสมครพฒนาสงคมและ

ความม�นคงของมนษย เปนตน

ศกษาโครงการ/งานวจย ท�ทา

อยางละเอยด

ความเหนในท�ประชมเก�ยวกบ

กาหนดการในการลงพ �นท�ม

ความขดแยงกน ทางกลมงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการก

ไดแกไขโดยการประนประนอม

และหาเหตผลท�เหมาะสมท�สด

ในการแกปญหาดงกลาว

ใชสมพนธภาพเดมของ

สานกงานสงเสรมและสนบสนน

วชาการ 2 ในการตดตอ

ประสานงาน

รจกแกปญหาเฉพาะหนา และ

รบฟงความคดเหนของผอ�น

-

ตารางท� 6 เทคนคการประสานงานกบพ �นท�ในการศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและ

สวสดการท� สอดคลองกบความตองการขององคกรปกครองสวนทองถ�นและการพฒนา

สงคมของประเทศ

3. การดาเนนการศกษา

3.1 การศกษาขอมลทตยภม

การศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท� สอดคลองกบความ

ตองการขององคกรปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ ไดทาการศกษาขอมล

ทตยภมจากแหลงขอมล 3 แหลง ดงน �

ขอมล กชช.2 ค – เปนฐานขอมลพ �นฐานระดบหมบาน/ชมชน ซ�งประกอบดวย

ขอมลหมบานท�แสดงใหเหนสภาพท�วไป และปญหา ของหมบาน ชนบทดานตางๆ เชน โครงสราง

พ �น ฐ าน เ ศรษ ฐ กจ สข ภ าพแ ละอ น ามย ความ ร แ ล ะ การศก ษา คว ามเ ข มแ ข งข อ งชมช น

ทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอม สภาพแรงงานและยาเสพตด เปนขอมลท�จดเกบทกหมบานใน

ชนบท เปนประจาทก 2 ป


ขอมล จปฐ. – เปนขอมลพ �นฐานระดบครวเรอน ท�แสดงถงสภาพความจาเปน

ของคนในครวเรอนในดานตางๆ เก�ยวกบคณภาพชวตท�ไดกาหนดมาตรฐานข �นต�าเอาไว เพ�อใหมชวตท�

ไมต�ากวามาตรฐานท�กาหนด และสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

ขอมล อปท.1 – เปนขอมลรายงานสถานการณทางสงคมของทองถ�น (องคการ

บรหารสวนตาบล หรอเทศบาลตาบล) ประกอบดวย ขอมลดานประชากร ขอมลปญหาเชงประเดน

สงคม ขอมลปญหาสงคมเชงกลมเปาหมาย ซ�งเปนขอมลแสดงสถานการณปญหาสงคมของทองถ�น

และความตองการแกไขปญหาสงคม

3.2 การนาเสนอขอมลทตยภม

จดเวทการนาเสนอขอมลทตยภมท�ทาการศกษา ไดแก จปฐ. (ประเดนปญหาสงคม) และ

อปท. (กลมประชากรเปาหมาย) โดยการนาเสนอดวย Power Point จากวทยากรกระบวนการ ให

ผ เขารวมประชม ไดแก ตวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถ�น แกนนาชมชน (ผ ใหญบาน/กานน/

ส.อบต.ฯลฯ) อสม./อพม./อพมก./กองทนสวสดการ คนพการ/ผ ดอยโอกาส/เดก/เยาวชน/ผสงอาย เปน

ตน ไดรวมกนวเคราะหขอมล โดยการหาความสาคญของขอมล/การตความ/เทคนคการเช�อมโยง และ

รวมวเคราะหสถานการณในพ �นท�

3.3 การสรางกรอบการศกษาและเคร�องมอ

จากการวเคราะหขอมลและการวเคราะหสถานการณในพ �นท� ไดมการแบงกลมยอยเพ�อ

จดลาดบความสาคญของประเดนปญหาสงคม และกลมประชากรเปาหมาย จากผ เขารวมประชม โดย

วทยากรกระบวนการไดหาความสมพนธระหวางประเดนปญหาสงคม กบกลมประชากรเปาหมาย เพ�อ

นาสประเดนปญหาของชมชนจากท�ประชม และหาสาเหต ต �งสมมตฐาน ของปญหาดงกลาว เพ�อนามา

เปนแนวคาถามในการสมภาษณตอไป

3.4 การเกบขอมล

ทาการคดเลอกนกวจยชมชน เพ�อทาการประชมกาหนดพ �นท�เกบขอมล และประสานงาน

ผ นาชมชนในการเกบขอมลเบ �องตน รวมท �งช �แจงและทาความเขาใจกบเคร�องมอ (แบบสมภาษณ)

เพ�อใหนกวจยชมชนสามารถทาการเกบขอมลไดตามท�ตองการ


3.5 การวเคราะหขอมล

นกวจยชมชนนาขอมลจากการสมภาษณรวบรวมและนาเสนอ ตามจานวนพ �นท�ท�ลงเกบ

ขอมล และวเคราะหสถานการณ ปญหา ความตองการ แนวทางแกปญหา โดยวทยากรกระบวนการจะ

คนหาขอสรปจากเวท แนวทางแกไข เพ�อรวบรวมขอมลนาเสนอตอหนวยงานท� เก�ยวของ องคกร

ปกครองสวนทองถ�น ตอไป

3.6 การดาเนนโครงการ

ชมชนและองคกรปกครองสวนทองถ�น รวมกนดาเนนโครงการท�ไดจากการวเคราะห

ขอมลในท�ประชม ดงตอไปน �

พ �นท� โครงการ

ตาบลหลก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง โครงการคายครอบครว

การเกบขอมลของคนพการ

ตาบลรอง 1 ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล สภาเดกและเยาวชน

ตาบลรอง 2 ตาบลบานพราว อาเภอบานนา กองทนสวสดการสาหรบเดกและเยาวชน

ตารางท� 7 โครงการท�เกดข �นจากการวเคราะหสถานการณภายในชมชนจากเวท

3.7 การถอดบทเรยน

จากการดาเนนโครงการท�ผานมาของชมชนและองคกรปกครองสวนทองถ�น มผลลพธ

อยางไรบางและเกดการเปล�ยนแปลงอยางไรในชมชน โดยทางกลมงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ไดทาการถอดบทเรยน ดงตอไปน �

พ �นท� วนท�

ตาบลหลก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง วนท� 5 สงหาคม 2554

ตาบลรอง 1 ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล วนท� 6 สงหาคม 2554

ตาบลรอง 2 ตาบลบานพราว อาเภอบานนา วนท� 7 สงหาคม 2554

ตารางท� 8 วนท�ในการลงพ �นท�เพ�อทาการถอดบทเรยน


4. ผลจากการศกษา

4.1 ตาบลหลก : ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก

จานวนหมบาน : ประกอบดวย 17 หมบาน ไดแก

บานเขาชะโงก, บานเขานอย,

บานหนองสะแก, บานคลองสะทอน,

บานหนองเตย, บานทายเกาะ,

บานวงตน, บานคลองแสง,

บานโคกลาดวน, บานหนองพงษ,

บานตอไมแดง, บานหนองแสนตอ,

บานบอนทนน, บานเทพประทาน,

บานวงปลาจด, บานคลองยาง

และบานหนองยาง

สภาพท�วไปของตาบล : ลกษณะพ �นท�สวนใหญเปนท�ราบ และท�ราบเชงภเขา มความลาดเขา

0-15% ซ�งจะลาดเขาจากทศเหนอสทศใต ประชากรสวนใหญทา

การเกษตรและรบจาง แหลงน �าสวนใหญเปนคลองชลประทาน และ

มแมน �าธรรมชาตไหลผาน มเน �อท�ประมาณ 92.78 ตารางกโลเมตร

(50,513 ไร)

จานวนประชากรของตาบล : จานวนประชากรในเขตองคการบรหารสวนตาบล 18,618 คน

และจานวนหลงคาเรอน 5,883 หลงคาเรอน

ขอมลอาชพของตาบล : รบจางและทานา, ปลกผกสวนครว,แปรรปผลไม,การสราง

ผลตภณฑจากปนซเมนต และการเล �ยงสตว


จากการนาเสนอตารางสรปขอมล อปท.1 ท �งเชงประเดนสงคมและเชงประเดนกลมเปาหมาย

ใหท�ประชมรวมอภปรายพจารณาทบทวนความถกตองและทนสมยของขอมล ดงตอไปน �

ปญหาสงคม

กลมเปาหมาย จานวน รอยละ

1.เดกและเยาวชน (อาย 0-25 ป) 11 4.01

2. ครอบครว 0 0

3.สตร (อาย25-60 ป) 0 0

4.ผ สงอาย(อาย 60 ป ข �นไป) 0 0

5.คนพการ 100 36.50

6. ปญหาแรงงาน 163 59.49

รวม 274 100

ตารางท� 9 สรปขอมล อปท.1 เชงประเดนกลมเปาหมาย ตาบลพรหมณ

ผประสบปญหาสงคม

ประเดนปญหา หนวยนบ จานวน รอยละ

1.ประเดนปญหาดานท�อยอาศยและส�งแวดลอม ครอบครว 163 54.05

2.ปญหาดานสขภาพอนามย คน 76 27.53

3.ปญหาดานการศกษา คน 10 3.62

4.ปญหาดานการมงานทาและรายได คน 22 7.98

5.ปญหาดานความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน คน 5 1.82

6.ปญหาดานจรยธรรมและวฒนธรรม แหง/กลม 0 0

รวม 271 100

ตารางท� 10 สรปขอมล อปท.1 เชงประเดนสงคม ตาบลพรหมณ

จากการนาเสนอขอมลในท�ประชม พบวา มขอมลมบางสวนท�ผดพลาด อาท สถานการณ

เปล�ยนแปลงแตขอมลยงไมไดถกปรบแก หรอบางประเดนการใหขอมลแสดงจานวนท�ต�ากวาความเปน

จรง โดยในท�ประชมไดรวมกนวเคราะห ไดขอสรปประเดนปญหาท�ตองพฒนาโดยใชเกณฑ 2 ดาน

ประกอบกน คอ ตวเลขท�แสดงเชงปรมาณและความรนแรงของปญหาท�จะสงผลกระทบตอชมชน ดงน �


ปญหาเชงประเดนสงคม ท�ตองไดรบการพฒนา ไดแก

ปญหาดานสขภาพอนามย สภาพปญหามประชาชนท�ตดเช �อเอดสเพ�มข �นเปน

อยางมากในชมชน และไมสามารถประกอบอาชพได ซ�งทาง อบต. ไดใหการชวยเหลอเบ �องตน คอ ให

เบ �ยยงชพ 500 บาท เงนทนประกอบอาชพ 5,000 บาท (รบคร �งเดยว) และการเขารบรกษาตวท�

โรงพยาบาล

ปญหาดานจรยธรรมและวฒนธรรม สภาพปญหามวยรนจานวนมากท�ชอบ

รวมกลมกนในท�สาธารณะ อกท �งยงมคานยมในการแตงตวท�ไมเหมาะสม (ขอมลจากเวทประชม) ท �งน �

อาจเน�องจากการแพรหลายของส�อตางๆ และความเจรญของเมอง

ปญหาสงคมเชงกลมเปาหมาย ท�ตองไดรบการพฒนา ไดแก

กลมคนพการ พบวา คนพการในตาบลพรหมณมจานวนมากกวาการสารวจ

จากภาครฐ (ขอมลจากสมาคมคนพการ จ.นครนายก) เพราะผพการบางคนไมไดรบการเปดเผยจาก

ครอบครว โดยเฉพาะคนพการทางสตปญญา (ซ�งมจานวนมากท�สดในตาบล) และผพการตดเตยง อก

ท �งการจดทาขอมลเก�ยวกบคนพการท�ไมเปนระบบ ทาใหไมทราบสถานะของคนพการ หรอความ

ตองการอยางแทจรง

กลมเดกและเยาวชน ท�มพฤตกรรมไมเหมาะสมท �งเร�องยาเสพตดในเดกผชาย

และเร�องเพศในเดกผหญง (ขอมลจากเวท) เพราะการเลยนแบบส�อ เลยนแบบเพ�อนๆในโรงเรยน และ

ความเจรญท�รวดเรวของเมอง

ผลจากการวเคราะหขอมลทตยภม พบวา กลมเปาหมายท�เปนปญหาสาคญของ

ชมชนคอ กลมเดก/เยาวชน และสถานการณทางสงคมท�เปนปญหาสาคญของชมชนคอ ปญหาดาน

การศกษา

ขอสรปท�ประชม พบวา สถานการณของพฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดก/เยาวชน เชน

การมเพศสมพนธกอนวยอนควร พฤตกรรมกาวราว และการแพรระบาดของยาเสพตดในพ �นท� โดยจะ


ทาการศกษาจากเดก/เยาวชนท�วไป เดก/เยาวชนท�มพฤตกรรมเส�ยง ผปกครองจากครอบครวท�วไป และ

ผปกครองท�บตรหลานมพฤตกรรมเส�ยง

คนพการภายในตาบลหลายทานยงไมไดรบความชวยเหลอ ประกอบกบจานวนคน

พการภายในตาบลมจานวนเพ�มมากข �น ท �งน �ผพการ อสม. และตวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถ�น

ท�เขารวมประชม จงมความตองการจดทาขอมลสวนบคคล ของผพการใหสมบรณ และครบถวนมาก

ย�งข �น เพ�อใหมการนาขอมลไปชวยเหลอผพการ

ขอเสนอในท�ประชม พบวา เดก/เยาวชนควรมกจกรรมเพ�อพฒนาศกยภาพตนเอง หรอ

ใชเวลาวางใหเกดประโยชน โดยจดกจกรรมคายครอบครว หรอคายเดก

องคกรปกครองสวนทองถ�นควรสนบสนนการจดเกบขอมลสาหรบผพการภายในตาบล

ใหครบถวน

ขอเสนอจาก อปท. พบวา การขอสนบสนนงบประมาณ ปงบประมาณ 2554 จาก

อบต.พรหมณ มงบประมาณสนบสนนกลมเปาหมาย คอ งบประมาณการสงเสรมและสนบสนนกจกรรม

ศนยพฒนาครอบครวในชมชน จานวน 30,000 บาท อกท �งยงไดรบงบสนบสนนจากศนยพฒนาสงคม

หนวยท� 17 จงหวดนครนายก คอโครงการศนยพฒนาครอบครวในชมชน จานวน 10,000 บาท โดยใน

เบ �องตนจะจดทาคายเดก เยาวชน และครอบครว ในชวงระหวางเดอนกรกฎาคม – สงหาคม และบรรจ

เขาเปนแผนงานคายครอบครว โดยใชงบประมาณ อบต. และพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย

จงหวดนครนายก

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณ ไดจดสรรงบประมาณในการจดทาโครงการเกบขอมล

สาหรบผ พการใหจานวน 5,000 บาท และขอใหทางสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ไดมสวน

รวมในการสรางเคร�องมอ (แบบสอบถาม) การเขยนโครงการ และการสรางโปรแกรมสาหรบบนทก

ขอมล


การเกบขอมล ดวยวธการสมภาษณ แบบกลมยอย (Focus group)


พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดก/เยาวชน

กรอบการศกษากจกรรมของเดกและเยาวชน

พอ-แม คร และผนา

- ความคดเหนตอพฤตกรรมของวยรนท�นาเปนหวง

- ชมชนมปญหาใดบาง

- สาเหตของปญหามาจากครอบครวแบบไหน

- วธการเล �ยงดบตรหลานเปนอยางไร

- ทาอยางไรเม�อบตรหลานเกเร

- ภมใจอะไรในตวบตรหลานมากท�สด

- ชมชนจะชวยกนแกไขปญหาไดหรอไมอยางไร

- ใครควรเขามารวมกนไดไขปญหา

เดกและเยาวชน

- เปาหมายชวตเปนอยางไร

- ทศนคตตอการเรยนการศกษาเปนอยางไร

- การอยรวมกบเพ�อน (ภาวะผ นา ผ ตาม)

- การใชเวลาวางใหเปนประโยชน (กฬา นนทนาการ)

- ความคดเหนตอปญหายาเสพตด

- รบส�อประเภทใดมากท�สด

- บคคลท�ประทบใจคอใคร เพราะอะไร

- ขอเสนอแนะตอการลดปญหาเดก เยาวชน

สาเหตของปญหา


แนวทางการแกปญหา


การวเคราะหสาเหตของปญหา สามารถสรปไดดงน �

• สาเหตจากครอบครว เชน การอบรมเล �ยงด, การขาดความเอาใจใสดแล, ผปกครองม

พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมทาใหเกดการเลยนแบบ

• สาเหตจากสภาพแวดลอม เชน การเขากลมเพ�อน, ตามแฟช�น, การเลยนแบบส�อ

• สาเหตจากตนเอง เชน ทศนคต, ความอยากรอยากลอง, การเรยกรองความสนใจ

การวเคราะหแนวทางแกไขปญหา สามารถสรปไดดงน �

เดกและเยาวชน ควรมการปรบเปล�ยนทศนคตเก�ยวตนเอง ครอบครว และชมชน ใน

ดานด เชน ความภมใจในตนเอง ครอบครว และชมชน, การรวมกจกรรมกบชมชน เปนตน อกท �งการใช

เวลาวางใหเกดประโยชนโดยการเลนกฬา ดนตร หรอรวมกจกรรมสาธารณะตางๆ เปนตน

ครอบครว ผปกครองมความเขาใจในตวบตรหลาน ใหเกยรตมากย�งข �น เชน การให

บตรหลานมสวนในการออกความคดเหนในครอบครว เปนตน อกท �งการมเวลาวางในการทากจกรรม

ครอบครวรวมกน

ชมชน ชวยกนสอดสองดและเดกและเยาวชนภายในชมชนอก อกท �งปรบทศนคต

เก�ยวกบเยาชนในกลมเส�ยง เพ�อใหมโอกาสในการปรบปรงตนเอง

โรงเรยน ควรมบทบาทในการดแลเยาวชนมากข �น รวมท �งสามารถทาโทษนกเรยนท�

กระทาผดไดและแจงขอมลของนกเรยนแกพอแมทราบดวย

หนวยงานของรฐ มการจดกจกรรมตางๆ โดยใหเดกและเยาวชนมสวนรวมกบชมชน

รวมท �งการจดกจกรรมใหความรเก�ยวกบการอบรมเล �ยงดบตรหลาน

ผลสรปการวเคราะห ดงน �

สาเหตสาคญของพฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดกและเยาวชนคอ มาจากครอบครวท�

ไมเขาใจบตรหลาน โดยควรจดกจกรรมท�สงเสรมความรกความเขาใจในครอบครว เชน การจดกจกรรม

ภายในครอบครว การใหความรผปกครองเก�ยวกบวยรน

ในท�ประชมมความเหนวา ควรจดคายสานสมพนธพนธครอบครว

ทางองคกรปกครองสวนทองถ�นมความตองการจดและมงบประมาณในการดาเนนงาน

ใหแลว จานวน 30,000 บาท โดยจะเปนความรวมมอระหวางองคกรปกครองสวนทองถ�น, โรงเรยนใน

ชมชน, โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา, และ สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2


การดาเนนโครงการ

ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ไ ด ม ก า ร จ ด โคร งก า ร ส ง เ ส ร ม

เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ข �น โดยเปนผลมาจากการประชมคร �งท�ผานมา ท�

ตระหนกถงปญหาของเดกและเยาวชน วาเปนปญหาท�สาคญ และเปนปญหาเรงดวนท�ควรไดรบการ

แกไขโดยเรว ซ�งทางองคการบรหารสวนตาบลพรหมณไดจดสรรงบประมาณ ป 2554 ในสวนของการ

สงเสรมและสนบสนนกจกรรมศนยพฒนาครอบครวในชมชน จานวน 30,000 บาท อกท �งยงไดรบ

งบประมาณสนบสนนจากศนยพฒนาสงคมหนวยท� 17 จงหวดนครนายก จานวน 10,000 บาท

โครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ตาบลพรหมณ ม

วตถประสงคเพ�อเสรมสรางความสมพนธ ใหมความอบอน สามคค และเพ�มความรกภายในครอบครว

เพ�มมากข �น เพราะเน�องจากเปนการเปดโอกาสใหครอบครวไดแสดงความรสกตอกน เพ�อเปนสวนหน�ง

ในการสรางชมชนเขมแขงอกดวย

ข �นตอนการดาเนนโครงการ มดงตอไปน �

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณ ไดคนหาความตองการของชมชนเพ�มเตม

หลงจากการประชมคร �งท�ผานมาในประเดนของเดกและเยาวชน และเขยนโครงการข �นมาเสนอกบนายก

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณ เพ�อขอรบการสนบสนนงบประมาณ

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณไดขอการสนบสนนงบประมาณจากศนย

พฒนาสงคมหนวยท� 17 จงหวดนครนายก เพ�อขอรบงบประมาณจากโครงการคาราวานเสรมสรางเดก

ป 2554 จานวน 10,000 บาท

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณประสานงานกบกองพนทหารราบโรงเรยน

นายรอยพระจลจอมเกลา ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ในการขอสนบสนนสถานท�จด

กจกรรมและวทยากรในการจดกจกรรม Walk Rally

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณประสานงานกบสานกงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ 2 ในการขอสนบสนนวทยากรกจกรรมกลมสมพนธและบรรยายความสาคญของ

ครอบครว


องคการบรหารสวนตาบลพรหมณทาการประชาสมพนธแจงรายละเอยดการ

จดโครงการใหกบแกนนาของแตละหมบานทราบ เพ�อทาการแจงใหกบผท�เก�ยวของทราบเขารวม

โครงการ

องคการบรหารสวนตาบลพรหมณ ไดดาเนนโครงการสงเสรม เสรมสราง

ความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ณ กองพนทหารราบโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา ในวน

อาทตย ท� 7 สงหาคม 2554 ต �งแตเวลา 8.30 – 16.30 น.

การดาเนนโครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ตาบล

พรหมณ ใชเวลาในการดาเนนโครงการ 1 วน โดยมผ เขารวมโครงการจานวน 90 คน เปนผปกครองของ

เดกและเยาวชน ไดแก แม, ปา, นา, พ�สาว, ยาย และเดกและเยาวชน (อายระหวาง 7 – 15 ป) จาก

ครอบครวท�อาศยอยใน ตาบลพรหมณ จานวน 17 หมบาน

ปญหาท�พบจากการดาเนนโครงการ : มดงตอไปน �

ระยะเวลาในการดาเนนโครงการส �นเกนไป (เพยง 1 วนเทาน �น)

ในการดาเนนโครงการ ใหแตละครอบครวเขารวมไดเพยง 2 คน เทาน �น

การประชาสมพนธโครงการท�กระช �นชด ทาใหผ เขารวมไมไดเตรยมตวเขารวม

จงทาใหพอไมสามารถเขารวมโครงการได เพราะไมสามารถลางานได

งบประมาณในการดาเนนโครงการไมเพยงพอ


การแกไขปญหาจากการการดาเนนโครงการ

ปญหา การดาเนนงาน การแกไขปญหา

1. ระยะเวลาในการ

ดาเนนโครงการส �น

เกนไป

- โครงการเสรมสรางความสมพนธใน

ครอบครว มระยะเวลาดาเนนโครงการ 1

วน

- ควรมการจดโครงการท�ตองมการพก

คางแรมระหวางครอบครว เพ�อเพ�ม

ความสมพนธอนดในครอบครวให

เกดข �น

2. ในการดาเนน

โครงการ ใหแตละ

ครอบครวเขารวมได

เพยง 2 คน เทาน �น

- มการกาหนดใหผ เขารวมโครงการ

ครอบครวละ 2 คน โดยระบวาเปน

ผปกครองและบตร ทาใหบางครอบครวนา

หลานมาเขารวมโครงการ

- ควรมการระบรายละเอยดผ เขารวม

ใหชดเจน และเพ�มจานวนคนของแต

ละครอบครวในการเขารวม ไมควร

กาหนดอายของเดก

3. การประชาสมพนธ

โครงการท�กระช �นชด

ทาใหผ เขารวมไมได

เตรยมตวเขารวม จงทา

ใหพอไมสามารถเขา

รวมโครงการได เพราะ

ไมสามารถลางานได

- การประชาสมพนธโครงการจะผานแกน

นาของแตละหมบาน และหวหนาศนย

พฒนาครอบครวในชมชน ทาใหการบอก

เลาขอมลอาจลาชา

- องคการบรหารสวนตาบลทาการ

ประชาสมพนธโครงการโดยตรงและ

ใหผนาของแตละหม หวหนาศนย

พฒนาครอบครวในชมชน ชวย

ประชาสมพนธ ท �งน �จะตอง

ประชาสมพนธกอนเร�มโครงการ

ประมาณ 2 เดอน

4. งบประมาณในการ

ดาเนนโครงการไม

เพยงพอ

- องคการบรหารสวนตาบล มงบประมาณท�

จากดในการจดโครงการ ทาใหงบประมาณ

สวนมากจะเปนคาพาหนะผเขารวม

โครงการ จงทาใหงบประมาณในการบรหาร

จดการไมเพยงพอ

- หาแหลงงบประมาณจากหนวยงาน

อ�นท�เก�ยวของ

- องคการบรหารสวนตาบลควรให

งบประมาณในการสนบสนนโครงการ

เพ�มมากข �น

- มการบรณาการจดโครงการท�

เก�ยวของกบเดกและเยาวชน เพ�อใหม

งบประมาณเพ�มมากข �น และมการจด

กจกรรมท�ตอเน�อง

ตารางท� 11 การแกไขปญหาจากการการดาเนนโครงการ ของตาบลพรหมณ


บทเรยนท�ไดรบจากการดาเนนโครงการ : มดงตอไปน �

มการพฒนาความสมพนธในครอบครวเพ�มมากข �น โดยผ ปกครองทราบ

ความคดของบตรหลาน และตวบตรหลานเองกทราบความรสกของผปกครอง

มการฟ�นฟความสมพนธในครอบครว โดยท�แตละครอบครวมการทากจกรรม

รวมกนมากข �นกวาปกต

เสรมสรางความเขาใจระหวางผปกครองและบตรหลาน

ผปกครองและบตรหลานมความพงพอใจกบโครงการ สงเสรม เสรมสราง

ความสมพนธภายในครอบครว

ผลท�คาดวาจะไดรบของโครงการ (ผลผลต/ผลลพธท�เกดข�น/ผลกระทบ)

ผลผลต : มการจดโครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว โดยม

สมาชกของแตละหมบาน (17 หมบาน) ในตาบลพรหมณเขารวมโครงการ

ผลลพธท�เกดข�น : ครอบครวของผ เขารวมโครงการมระดบความสมพนธภายใน

ครอบครวดข �น โดยมความเขาใจซ�งกนและกนภายในครอบครวมากข �น อกท �งสามารถนาไปสการแกไข

ปญหาสาหรบเดกและเยาวชน มผลใหเกดการพฒนาชมชนใหเขมแขง

ครอบครวของผ เขารวมโครงการสวนมากมความพงพอใจกบโครงการสงเสรม

เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว โดยตองการใหมการจดโครงการเชนน �อยางตอเน�องและ

สม�าเสมอทกป เพราะเน�องจากไดมโอกาสไดรวมทากจกรรมกบบคคลในครอบครว ไดแสดงความรสกท�

ม อกท �งยงเปนการแลกเปล�ยนเรยนรกนระหวางครอบครวกบครอบครว เพ�อนาไปพฒนาครอบครวของ

ตนเองตอไป

ในการจดโครงการดงกลาว ผ เขารวมท �งหมด มาไมครบท �งครอบครว บางครอบครวแม

มากบลก บางครอบครวปามากบหลาน บางครอบครวยายมากบหลาน และบางครอบครวพ�มากบนอง

เปนตน ทาใหเดกไมสามารถแสดงความรสกตอครอบครวได เชน เดกตองบอกถงความประทบใจท�มพอ

แตไมมพอเขารวมรบฟงความรสกน � เปนตน

ผลกระทบ : ผปกครองมความเขาใจในตวบตรหลานมากข �น เพราะเน�องจากไดรบฟง

ความรสกประทบใจ และความรสกเสยใจของบตรหลานมตอตนเอง ทาใหตนเองไดกลบมาคดและ

อยากจะปรบปรงตนเองตอไป และในสวนของตวบตรหลานเองกมความเขาใจในตวผปกครองมากข �น

เพราะไดรบฟงความรสกประทบใจ และความรสกเสยใจของผปกครองท�มตอตนเอง แตสาหรบในบาง


ครอบครวท�มผปกครองเปนปา นา ยาย พ� จะมตองฝากบอกตอถงความรสกดงกลาวใหไปสพอแม

ผปกครองท�เขารวมโครงการท�ไมใชพอแม เชน ปา นา ยาย พ� มความรสกอยากใหพอ

แมของบตรหลานเขารวมโครงการเอง เพราะเน�องไดตระหนกเหนประโยชนของโครงการท�สามารถ

นาไปสการพฒนา ฟ�นฟ ความสมพนธในครอบครวได

เน�องจากผ เขารวมโครงการสวนมากมความพงพอใจและไดตระหนกเหนประโยชนของ

โครงการจงตองการใหทางองคการบรหารสวนตาบลพรหมณ ไดจดโครงการเชนน �ตอไปทกๆป อกท �งยง

ตองการใหมการจดกจกรรมแบบบรณาการรวมกบกจกรรมอยางอ�น เชน โครงการเยาวชนจตอาสา ท�จะ

ใหแตละครอบครวมารวมกนทากจกรรมเพ�อสงคม ซ�งในปจจบนมการดาเนนโครงการแลวใน 2 หมบาน

คอ หม 1 และ 13 เปนตน ท �งน �เพ�อใหเดกและเยาวชนไดใชเวลาวางใหเปนประโยชน มการทากจกรรม

รวมกนภายในครอบครว ซ�งท �งสองโครงการมวตถประสงคเชนเดยวกน

เกดการเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบล มดงตอไปน �

ผเก�ยวของ เชงบวก เชงลบ

กลมเปาหมาย - ระดบความสมพนธภาพในครอบครว

ดข �น

- ครอบครวมเขาใจกนมากข �น

- ครอบครวไดมการแสดงความรสกตอ

กนมากข �น

- บางครอบครวไมไดแสดงความรท�

แทจรงเพราะผปกครองท�เขารวม

โครงการไมใชพอ แม

ผ ดาเนนโครงการ - ไดรบความรวมมอจากชมชน โดยการ

สงตวแทนครอบครว เขารวมโครงการ

- มความพงพอใจกบการดาเนน

โครงการ

- โครงการจะไมไดรบการสนบสนน

งบประมาณเพ�มเตมในปตอไป

- ระยะเวลาในการประชาสมพนธ

โครงการนอยเกนไป

ชมชน - ตองการใหมโครงการเชนน �อยาง

สม�าเสมอและมทกๆป เพ�อเปนการ

เสรมสรางความสมพนธอนดใหแก

ครอบครวภายในชมชน

-

องคกรปกครองสวน

ทองถ�น

- ไดรบความสนใจจากองคกรปกครอง

สวนทองถ�นในการสนบสนน

งบประมาณ

- โครงการจะไมไดรบการสนบสนน

งบประมาณเพ�มเตมในปตอไป



หนวยงานภาครฐ - ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานท�

เก�ยวของในการใหสนบสนนกจกรรม

เชน ศนยพฒนาสงคม หนวยท� 17

จงหวดนครนายก โรงเรยนนายรอย

พระจลจอมเกลา เปนตน

-

ตารางท� 12 การเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบล

การวเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการ

ผเก�ยวของ สาเหตประเดนเชงบวก

กลมเปาหมาย - มกจกรรมแสดงความรสกระหวางผปกครองกบบตรหลาน

ผ ดาเนนโครงการ - ผ เขารวมโครงการมความพงพอใจกบกจกรรมของโครงการ

- ผเขารวมโครงการมจานวนมากกวาท�คาดไว

ชมชน - ผเขารวมโครงการมความพงพอใจกบกจกรรมของโครงการ

องคกรปกครองสวนทองถ�น - มการประชมเพ�อคนหาปญหาของชมชน และมการวางแผนในการทา

โครงการท�ตองการใหครอบครวมกจกรรมรวมกน

หนวยงานภาครฐ - ภาครฐใหความสนใจในการแกไขปญหาเดกและเยาวชน จงใหงบสนบสนน

การทากจกรรมของเดกและเยาวชน

ตารางท� 13 การวเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการ

การวเคราะหประเดนเชงลบจากโครงการ

ผเก�ยวของ สาเหตประเดนเชงลบ

กลมเปาหมาย - การประชาสมพนธโครงการใหผท�เก�ยวของเขารวม ท�กาหนดจานวน

ผ เขารวมโครงการ ครอบครวละ 2 คน

- โครงการมการกาหนดอายของเดกท�เขารวม ทาใหบางครอบครวไมสามารถ

เขารวมไดเพราะมเดกอายต�ากวาท�กาหนดไว

- การประชาสมพนธโครงการท�กระช �นชด ทาใหผปกครองบางทานไมสะดวก

เขารวม (ลางานไมได)



ผ ดาเนนโครงการ - องคการบรหารสวนตาบลมการกาหนดงบประมาณสาหรบการทากจกรรม

ไวแลว ดงน �นถามการเปล�ยนแปลงโครงการ เชน มการพกคางแรม เปล�ยน

สถานท�จดงาน เปนตน งบประมาณท�ไดรบจะไมเพยงพอ

- ผดาเนนโครงการประชาสมพนธโครงการผานแกนนาชมชน และหวหนาศนย

พฒนาครอบครว

ชมชน -

องคกรปกครองสวนทองถ�น - องคการบรหารสวนตาบลมการกาหนดงบประมาณสาหรบการทากจกรรม

ไวแลว ดงน �นถามการเปล�ยนแปลงโครงการ เชน มการพกคางแรม เปล�ยน

สถานท�จดงาน เปนตน งบประมาณท�ไดรบจะไมเพยงพอ

หนวยงานภาครฐ -

ตารางท� 14 การวเคราะหประเดนเชงลบจากโครงการ

บทเรยนท�เกดข �น พวกเราไดเรยนรอะไรจากกจกรรม

กลมเปาหมาย : มการพฒนาและฟ�นฟความสมพนธในครอบครวเพ�มมากข �น โดย

ผปกครองทราบความคดของบตรหลาน และตวบตรหลานเองกทราบความรสกของผปกครอง เพราะ

เปนการเพ�มการส�อสารภายในครอบครวมากข �น อกท �งเปนการเสรมสรางความเขาใจระหวางผปกครอง

และบตรหลาน ทาใหผ ปกครองและบตรหลานสวนใหญมความพงพอใจกบโครงการ สงเสรม

เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว

ผดาเนนโครงการ : ทราบแนวทางในการจดโครงการท�ทาใหผ เขารวมประทบใจ เพราะ

จะเปนสวนหน�งในการประชาสมพนธใหครอบครวอ�นในชมชน เขารวมกจกรรมในปตอไปดวย

องคกรปกครองสวนทองถ�น : ทราบแนวทางการจดโครงการท�พฒนาความสมพนธใน

ครอบครวท�ทาใหคนในชมชนมความพงใจ

แนวทางการพฒนาปรบปรงในระยะตอไป

เพ�มระยะเวลาในการดาเนนโครงการ โดยควรจะมการจดพกคางแรมใหครอบครว

ไดมกจกรรมรวมกน

ควรมกจกรรมกลมสมพนธ กจกรรมแสดงความรสก และกจกรรม Walk Rally

มากข �น

โครงการควรใหท �งครอบครวเขารวม คอ พอ แม ลก


ควรมระยะเวลาการประชาสมพนธโครงการประมาณ 2 เดอนกอนเร�มโครงการ

เพ�อใหผ เขารวมโครงการไดเตรยมตว และแจงแกผ ดาเนนโครงการโดยเรว เพ�อใหทราบจานวนท�ชดเจน

ในการดาเนนโครงการตอไป

โครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว


การจดเกบขอมลสาหรบผพการ

รายละเอยดเก�ยวกบโครงการ

โครงการสงเสรมสนบสนนผพการในการจดเกบขอมล ตาบลพรหมณ มวตถประสงค

เพ�อจดทาฐานขอมลโดยการสารวจจานวนและปญหาของผพการอยางละเอยดใหครบถวน อกท �งใชเปน

เคร�องมอของภาครฐสาหรบชวยเหลอการจดสวสดการสงคมใหกบผ พการ เพ�อเปนการพฒนาคณภาพ

ชวตใหกบผ พการ


ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ไดทาการรวบรวมขอมลท�มอยแลวจาก

สมาคมผ พการจงหวดนครนายก ซ�งไดรบความรวมมอจากสมาคมผ พการจงหวดนครนายก

อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน อาสาสมครพฒนาสงคมฯชวยเหลอผ พการ เพ�อรวมกน

ตรวจสอบความถกตองของขอมล และตรวจสอบความเปล�ยนแปลงท�เกดข �นในปจจบนรวมกน รวมกบ

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ในการสรางมอสาหรบทาการเกบขอมลสาหรบผพการและ

สรางโปรแกรมคอมพวเตอรสาหรบการบนทกขอมล

การดาเนนโครงการในปจจบน การดาเนนโครงการสงเสรมสนบสนนผ พการในการจดเกบ

ขอมล ตาบลพรหมณ ปจจบนไดดาเนนการไปแลวประมาณ 80 เปอรเซน โดยสามารถเกบขอมลของ

ผพการไดจานวน 230 คน (จากจานวนผพการท �งหมดประมาณ 330 คน) เน�องจากการสารวจขอมล

ผพการดงกลาวแลว พบวามผพการภายในตาบลพรหมณบางคน เปนผพการรายใหม ซ�งไมเคยมประวต

ความพการมากอน หรอเปนผพการท�ยงไมไดรบการข �นทะเบยน จงทาใหจานวนผพการท�มสถตอยแลว

จากสมาคมผพการมจานวนเพ�มมากข �น


ปญหาของการดาเนนโครงการ - การไดรบงบประมาณสนบสนนสาหรบโครงการ

สงเสรมสนบสนนผพการในการจดเกบขอมล ตาบลพรหมณ จานวน 7,450 บาท แตยงไมเพยงพอตอ

การใชดาเนนการ ทาใหการดาเนนโครงการลาชา ทาใหมระยะเวลาในการจดเกบขอมลส �น (ประมาณ 3

เดอน)


ปญหาจากการเกบขอมล - ผ เกบขอมลผพการ ยงมจานวนนอย (จานวน 2 คน)

เน�องจากผ เกบขอมลจะตองลงไปเกบตามบานผ พการแตละราย ทาใหงบประมาณของโครงการไม

เพยงพอ (เฉล�ย 170 บาท/วน/คณะ) ผ เกบขอมลผพการไมสามารถลงเกบขอมลเพยงลาพงได จะตอง

ลงเกบขอมลแบบหมคณะ เน�องจากจะตองอาศยผ ท�รจกพ �นท� ผ ท�รจกผพการ เขารวมในการจดเกบ

ขอมลดวย ท �งน �ผ เกบขอมลยงพบพบอปสรรคท �งจากบานของผพการ ผพการหรอผดแลผพการ

ปญหาจากผ พการ - ผดแลผพการไมอยากเปดเผยขอมลของการดแลใหกบผอ�นได

ทราบ เพราะผพการไมเหนประโยชนท�จะเกดข �นกบการเกบขอมล และมการเกบขอมลอยบอยคร �งทาให

ไมเหนประโยชนท�เกด อกท �งผพการหรอผดแลผ พการ ไมอยากเปดเผยความจรงหรอไมพรอมกบการให

ขอมลบางอยาง

ปญหาจากสภาพแวดลอม - สภาพอากาศบางคร �งทาใหไมสามารถลงพ �นท�เกบ

ขอมลได ประกอบกบพ �นท�มขนาดใหญ (17 หมบาน) และบางหมบานอยในเขตพ �นท�ของทหาร ทาให

การเกบขอมลตองใชเวลานาน

การแกไขปญหาจากการการดาเนนโครงการ

ปญหา การแกปญหา ผลจากการแกปญหา

1. ปญหาจากการ

ดาเนนโครงการ

- ในปตอไปควรมการวางแผนในการเกบ

ขอมลเปนแบบการเย�ยมบานผพการ เพ�อ

ตองการทราบขอมลท�เปล�ยนแปลงไป และ

สถานะปจจบนของผพการ

- มการบรณาการรวมกบการเย�ยมบานของ

อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน

รวมกบกระทรวงสาธารณสข

- ในปตอไปควรมการวางแผนทาโครงการ

ใหรวดเรวย�งข �น เพ�อใหมระยะเวลาในการ

ดาเนนโครงการเพ�มมากข �น

-


ปญหา การแกปญหา ผลจากการแกปญหา

2. ปญหาจากการเกบ

ขอมล

- ผ เกบขอมลควรทาดวยจตอาสา (ไมหวง

ผลตอบแทน)

- ผ เกบขอมลควรเปนอาสาสมคร

สาธารณสขประจาหมบาน เพราะเปนผท�ม

ความชานาญในพ �นท� และรจกผพการ

ภายในหมของตนเองเปนอยางด

- การงานทางานแบบจตอาสาม

จานวนนอย

- อาสาสมครสาธารณสขประจา

หมบานแตละคนมงานประจาท�ตอง

ทาคอนขางมาก

3. ปญหาจากผพการ

- สรางสมพนธภาพกบผพการกอนทาการ

เกบขอมล

- ช �แจงวตถประสงคและประโยชนท�ไดรบ

จากการเกบขอมล

- ผพการยนดและใหขอมลท�เปนความ

จรงกบผ เกบขอมล

4. ปญหาจาก

สภาพแวดลอม

- แบงหนาท�ใหอาสาสมครสาธารณสข

ประจาหมบาน เปนผ เกบขอมลของหมบาน

ตนเอง

- อาสาสมครสาธารณสขประจา

หมบานแตละคนมงานประจาท�ตอง

ทาคอนขางมาก

ตารางท� 15 การแกไขปญหาจากการการดาเนนโครงการ


ขอมลเปนส�งสาคญและเปนส�งจาเปนในการทาแผน/โครงการ ใหประสบความสาเรจ

มความสามารถในการเกบขอมลมากข �น โดยในการเกบขอมลแตละคร �งจะมการสราง

สมพนธภาพกบผ พการกอน เพ�อใหผพการเกดความวางใจท�จะบอกเลาความจรง

ผดแล/ผ ท�เก�ยวของกบผพการมความสาคญกบผพการมาก ฉะน �นผดแล/ผท�เก�ยวของ

กบผพการจงควรไดรบการสงเสรมดวยเชนกน

มความเขาใจ และเหนใจผ พการมากข �น โดยอยากจะใหความชวยเหลอ หรอแบงปน

น �าใจใหกบผพการ

ในปตอไปควรมการวางแผนในการลงพ �นท�แบบเย�ยมบาน โดยใหอาสาสมคร

สาธารณสขประจาหมบานเปนผ เย�ยมบานและแจงผลการตดตามกบแกนนา

ชมชนควรใหความชวยเหลอแกผพการในชมชนมากข �น โดยมการวางแผนพฒนา

คณภาพชวตของผพการ


ภาครฐควรตระหนกถงปญหาของผ พการ โดยเตรยมความพรอมในการแกปญหา

ผพการท�มแนวโนมเพ�มข �น และควรจดความชวยเหลอท�เหมาะสมแกผพการแตละกลม


ผลผลต : ไดจ ดทาฐานขอมลสาหรบผ พการในตาบลพรหมณ จ งหวดนครนายก

อยางละเอยดและสารวจขอมลผพการครบถวน

ผลลพธท�เกดข�น : ไดมการจดเกบขอมลสาหรบผพการไปแลวประมาณ 80 เปอรเซน

(ประมาณ 230 คน จากจานวนประมาณ 330 คน) โดยพบผ พการรายรายใหม และผพการท�ยงไมข �น

ทะเบยนผพการบางสวน ท �งน �ทางผ เกบขอมลและองคการบรหารสวนตาบลพรหมณไดสนบสนนการข �น

ทะเบยนสาหรบผ พการใหไดสทธประโยชนตางๆ

สาหรบผ พการท�ตองการรบความชวยเหลอโดยเรงดวนน �น ผ เกบขอมลผพการจะนา

ขอมลเก�ยวกบผพการมาแจงกบทางองคการบรหารสวนตาบลพรหมณ เพ�อใหจดการชวยเหลอแก

ผพการรายน �นอยางเรงดวน หรอใหองคการบรหารสวนตาบลพรหมณแจงแกหนวยงานท�เก�ยวตอไป

เพ�อใหความชวยเหลอโดยเรงดวน ตวอยาง ผพการรายหน�งมความเปนอยท�ยากลาบาก ขาดผดแล

ชวยเหลอตนเองไมได จงมความประสงคจะอยสถานสงเคราะหผพการ ทางผ เกบขอมลจงนาเร�อง

ดงกลาวแจงกบองคการบรหารสวนตาบลพรหมณ เพ�อประสานกบสถานสงเคราะหผพการในพ �นท�

ใกลเคยงรบตวไป เปนตน

ผ เกบขอมลสามารถวเคราะหปญหาของผพการและผดแลได ดงน �

ปญหาของผพการ ปญหาของผดแล

- การไมมผ ดแลผพการ

- ผพการไมสามารถชวยเหลอตนเองไดเทาท�ควร

- สขภาพจตของผพการ เชน ซมเศรา เหงา

- รายไดไมเพยงพอ

- การดแลท�ไมด เชน อาหาร ท�อยอาศย

ความสะอาด เปนตน

- สขภาพจตของผดแล เชน ซมเศรา

- รายไดไมเพยงพอ

- วธการดแลผพการท�เหมาะสม เชน การฝก

กายภาพบาบด การทาความสะอาดผพการ เปนตน

ตารางท� 16 ปญหาโครงการการเกบขอมลผพการ


ผลกระทบ : องคการบรหารสวนตาบลพรหมณ พบผพการภายในตาบลมากข �นและ

สามารถนาผพการมาข �นทะเบยนไดอยางครบถวน และสามารถใหผพการกลมใหมไดรบสทธสาหรบผ

พการดวย ในการน �ทางองคการบรหารสวนตาบลไดเลงเหนถงปญหาผ พการภายในตาบลท�มแนวโนมท�

เพ�มมากข �นจงมความคดท�จะผลกดนเร�องสทธของผพการในตาบลใหเขาสขอบญญตของทองถ�นในป

ตอไปดวย (ป 2556) แตในปตอไปจะมการวางแผนในการลงพ �นท�แบบเย�ยมบาน โดยใหอาสาสมคร

สาธารณสขประจาหมบานเปนผ เย�ยมบานและแจงผลการตดตามกบแกนนา

ในการจดทาโครงการดงกลาว ไดรบความสนใจจากกลมเปาหมายอ�น ใหจดทา

โครงการท�มวตถประสงคเชนเดยวกน เพ�อใหไดฐานขอมลเฉพาะกลมเปาหมาย เชน กลมผสงอาย เปน

ตน

เกดการเปล�ยนแปลงอะไรบาง มดงตอไปน �


กลมเปาหมาย - ไดรบทราบประโยชนท�ไดรบจากการ


- ไดรบการชวยเหลอในเบ �องตน

สาหรบกรณท�เรงดวน

- ไดสรางสมพนธภาพกบผเกบขอมล

(อาสาสมครพฒนาสงคมฯชวยเหลอผ

พการ)

- เกดความเบ�อหนายกบการให

ขอมล เพราะมการเกบขอมล

บอยคร �ง จากหนวยงานท�เก�ยวของ

- ความไมพรอมในการใหขอมล

บางอยาง

ผ ดาเนนโครงการ - มความเขาใจเก�ยวกบผพการและ

ผดแลมากข �น

- มความตองการอยากชวยเหลอผ

พการและผดแล

- มความรเก�ยวกบผพการและการดแล

ผพการมากข �น

- การสรางสมพนธภาพกบผพการ

เพ�อใหไดรบความไววางใจและได

ขอมลท�แทจรง

- มการปรบปรงการทางานท�จะดาเนน

ตอไปและในปตอไป

- การทางานเฉพาะกลม (2 คน) ทา

ใหการดาเนนงานชา



ชมชน - ชมชนตระหนกถงการใหความ

ชวยเหลอแกผพการมากข �น โดยมการ

วางแผนพฒนาคณภาพชวตของผ

พการ

- ชมชนไมไดเลงเหนถงความสาคญ

ของผพการ

- มความรและความเขาใจเก�ยวกบผ

พการท�ไมถกตอง

องคกรปกครองสวนทองถ�น - มความคดท�จะผลกดนเร�องสทธของ

ผพการในตาบลใหเขาสขอบญญตของ

ทองถ�น

- ขยายผลในการเกบขอมลพ �นฐาน

สาหรบกลมเปาหมายอ�นตอไป

- ทราบปญหาท�แทจรงสาหรบผพการ

และนามาจดลาดบความสาคญในการ

ดาเนนงานชวยเหลอตอไป

- ไมไดเลงเหนถงความสาคญของผ

พการ โดยไมไดมนโยบายในการ

ชวยเหลอผพการ

- เขาใจวาผพการในตาบลทกคน

ไดรบการข �นทะเบยนผพการ

ครบถวนแลว

หนวยงานภาครฐ - ควรมการใหสทธสาหรบผพการมาก

ข �น

- มการใหความรเร�องสทธสาหรบ

ผพการ

- มการฝกอาชพใหกบผพการและ

ผดแล เพ�อใหมรายไดเพ�มสงข �น

- ยงขาดการสงเสรมสทธของผพการ

- ไมไดใหความสนใจกบกลมผดแล

ผพการ

ตารางท� 17 การเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบลพรหมณ


วเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการ


กลมเปาหมาย - ผดาเนนโครงการ (ผ เกบขอมล) เน�องจากผ เกบขอมลมความเขาใจในตว

ผพการมากข �น ทาใหไดรบขอมลท�ละเอยดและครบถวน อกท �งผเกบขอมลม

การสรางสมพนธภาพกบผพการกอน เพ�อใหผพการเกดความเช�อใจและ

ไววางใจ ในการใหขอมลตางๆ

ผ ดาเนนโครงการ - ผดาเนนโครงการ (ผ เกบขอมล) ทาดวยความสมครใจ เหนใจ อยาก

ชวยเหลอผพการ (ทาแบบจตอาสา) ทาใหเกดความต �งใจในการทางาน

ชมชน - ผดาเนนโครงการ มการประชาสมพนธโครงการใหคนในชมชนไดรบทราบ

ขอมล และช �ใหเหนถงปญหาท�เกดข �นกบผพการ

- องคกรปกครองสวนทองถ�น มการดาเนนการชวยเหลอผพการ ท�ตองการรบ

ความชวยเหลออยางเรงดวน ทาใหคนในชมชนไดเหนและตระหนกในปญหา

ดงกลาว

- สมาคมผพการ จงหวดนครนายก มการดาเนนการชวยเหลอผพการ ตามท�

ไดรบแจงมาจากผดาเนนโครงการและองคกรปกครองสวนทองถ�น ในการขอ

ความชวยเหลอในการใหบรการหรอจดส�งอานวยความสะดวกใหผพการ

ท�ตองการรบความชวยเหลอเรงดวน เชน ผพการท�ตองการไมเทาค �ายน

เปนตน ทาใหคนในชมชนไดเหนและตระหนกในปญหาดงกลาว

องคกรปกครองสวนทองถ�น - เจาหนาท�ขององคกรปกครองสวนทองถ�น มความสนใจในการจดทา

โครงการดงกลาว โดยเปนผประสานงานกบหนวยงานท�เก�ยวของ และองคการ

บรหารสวนตาบลในการของบประมาณและดาเนนงาน

- นายกองคกรปกครองสวนทองถ�น อนมตงบประมาณสาหรบโครงการ

ดงกลาว โดยอนมตใหใชเงนงบประมาณเพ�มเตมจากแผนท�กาหนดไวแลว

หนวยงานภาครฐ - องคกรปกครองสวนถ�นมการประสานงานกบหนวยงานท�เก�ยวของเพ�อ

ชวยเหลอผพการ ทาใหผพการไดรบความเหลออยางทนทวงท

- สมาคมผพการ จงหวดนครนายกมการใหความชวยเหลอผพการท�ตองการ

ความชวยเหลอเบ �องตน ไดทนท เชน ผพการท�ตองการอปกรณชวยเหลอ

การนาผพการไปทาขาเทยม เปนตน

ตารางท� 18 วเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการ




กลมเปาหมาย - มการเกบขอมลสาหรบผพการหลายคร �ง และผพการไมไดรบการชวยเหลอ

ตอบกลบมา ทาใหผพการไมเหนความสาคญของการใหขอมล

- ผพการมความรสกไมยอมรบกบความพการของตนเอง

- ผดแลผพการไดใหการดแลผพการไมดนก ทาใหรสกไมพรอมท�จะเปดเผย

ความจรงกบผเกบขอมล

ผ ดาเนนโครงการ - วธการบรหารจดการของผ เกบขอมล ไมไดมการวางแผนหรอแบงหนาท�

ใหกบผท�เก�ยวของ (อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน) เพ�อชวยในการ


ชมชน - การประชาสมพนธของหนวยงานท�เก�ยวของ เชน องคกรปกครองสวน

ทองถ�น กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย เปนตน ในการ

ใหความรหรอการดแลผพการยงไมท�วถง

องคกรปกครองสวนทองถ�น - การสนบสนนงบประมาณโครงการขององคกรปกครองสวนทองถ�น ท�ยงไม

เพยงพอตอการใชเกบขอมล

หนวยงานภาครฐ - หนวยงานท�เก�ยวของกบผพการยงไมไดใหความชวยเหลออยางแทจรง ทาให

ผพการยงคงประสบปญหาเดมๆ ท�ยงเปนอย

ตารางท� 19 การวเคราะหประเดนเชงลบจากโครงการ

บทเรยนท�เกดข �น

ผ ดาเนนโครงการ : มความเขาใจ และเหนใจผ พการและผ ดแลผพการมากข �น โดย

ตองการจะใหความชวยเหลอ หรอแบงปนน �าใจใหกบผ พการ ทาใหตองการจะใหมการสงเสรมอาชพ

ใหกบผพการ หรอผ ดแล อกท �งยงตองการจะใหมการเพ�มเงนสงเคราะหใหกบผ พการ และใหเงน

สงเคราะหกบผดแลผพการดวย

องคการบรหารสวนตาบล : ไดตระหนกเหนถงความสาคญของการใชขอมลในการ

จดทาแผนงาน/โครงการในการพฒนาชมชน และตองการใหมการจดทาโครงการน �ตอไปแตจะ

ปรบเปล�ยนรปแบบการทางานเปนแบบเย�ยมบาน โดยใหอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานเปน

ผ เย�ยมบานและแจงผลการตดตามกบแกนนา อกท �งยงตองการพฒนาการเกบขอมลน �ไปยงกลมตางๆ

ในชมชน เชน ผ สงอาย เดก เปนตน


องคการบรหารสวนตาบลยงสามารถใชขอมล มาจดลาดบความสาคญในการให

ความชวยเหลอผพการไดตามความเหมาะกบแตละกลมเพ�อเปนการพฒนาคณภาพชวต

หนวยงานภาครฐ : ควรตระหนกถงปญหาในเร�องของผพการ โดยเตรยมความพรอม

ในการแกปญหาผพการท�มแนวโนมเพ�มข �น และควรจดความชวยเหลอท�เหมาะสมแกผพการแตละกลม


การดาเนนโครงการในปตอไปควรมการวางแผนในการเกบขอมลเปนแบบการเย�ยม

บานผ พการ เพ�อตองการทราบขอมลท�เปล�ยนแปลงไป และสถานะปจจบนของผ พการ

การดาเนนโครงการในปตอไปควรมการบรณาการรวมกบการเย� ยมบานของ

อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน รวมกบกระทรวงสาธารณสข

การดาเนนโครงการในปตอไปควรมการวางแผนทาโครงการใหรวดเรวย�งข �น เพ�อใหม

ระยะเวลาในการดาเนนโครงการเพ�มมากข �น

ผ เกบขอมลควรเปนอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน เพราะเปนผมความชานาญ

ในพ �นท� และรจกผพการภายในหมของตนเองเปนอยางด

ในการเกบขอมล ผเกบขอมลควรสรางสมพนธภาพกบผ พการกอนทาการเกบขอมล

และ ช �แจงวตถประสงคและประโยชนท�ไดรบจากการเกบขอมล


4.2 ตาบลรอง 1 : ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก


บานคลองคลา,

บานโคกกระชาย,

บานหนองหวลงใน,

บานเนนหนแร, บานหนองแสง,

บานสนปาต �ง, บานหนองหวลงนอก,

บานบงเข, และบานเหลาเด�น

สภาพท�วไปของตาบล : เปนตาบลอยในเขตอาเภอปากพล จงหวดนครนายก มฐานะเปนองคการบรหาร

สวนตาบล (อบต.) ช �นท� 5 อยทางทศเหนอของอาเภอปากพล พ �นท�สวนใหญทา

การเกษตร

จานวนประชากรของตาบล : จานวนประชากรในเขตองคการบรหาร สวนตาบลจานวน 3,402 คน

และหลงคาเรอนจานวน 750 หลงคาเรอน

ขอมลอาชพของตาบล : อาชพหลก ทานา ทาสวน

อาชพเสรม รบจางท�วไป ถกไมกวาด เปนตน






1.เดกและเยาวชน (อาย 0-25 ป) 0 0

2. ครอบครว 0 0

3.สตร (อาย 25-60 ป) 0 0

4.ผ สงอาย(อาย 60 ป ข �นไป) 0 0

5.คนพการ 160 100

6. ปญหาแรงงาน 0 0

รวม 160 100

ตารางท� 20 สรปขอมล อปท.1 เชงประเดนกลมเปาหมาย ตาบลหนองแสง



1.ประเดนปญหาดานท�อยอาศยและส�งแวดลอม ครอบครว 4 22.22

2.ปญหาดานสขภาพอนามย คน 7 38.89

3.ปญหาดานการศกษา คน 0 0

4.ปญหาดานการมงานทาและรายได คน 0 0

5.ปญหาดานความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน คน 0 0

6.ปญหาดานจรยธรรมและวฒนธรรม แหง/กลม 7 38.89

รวม 18 100

ตารางท� 21 สรปขอมล อปท.1 เชงประเดนสงคม ตาบลหนองแสง

จากการนาเสนอขอมลในท�ประชม พบวา มขอมลมบางสวนท�ผดพลาด อาท

สถานการณเปล�ยนแปลงแตขอมลยงไมไดถกปรบแก หรอบางประเดนการใหขอมลแสดงจานวนท�ต�า

กวาความเปนจรง โดยในท�ประชมไดรวมกนวเคราะห ไดขอสรปประเดนปญหาท�ตองพฒนาโดยใช


เกณฑ 2 ดานประกอบกน คอ ตวเลขท�แสดงเชงปรมาณและความรนแรงของปญหาท�จะสงผลกระทบ

ตอชมชน ดงน �


ปญหาดานสขภาพอนามย สภาพปญหามประชาชนท�ตดเช �อ H.I.V. ซ�งสมควร

ไดรบความชวยเหลอ สาเหตสวนใหญเกดจากการตดเช �อจากสาม การชวยเหลอเบ �องตนไดรบเงนเบ �ย

ยงชพ 500 บาท เงนทนประกอบอาชพ 5,000 บาท (รบคร �งเดยว) และเขารบการอบรมดานอนามย

ปญหาดานท�อยอาศยและส�งแวดลอม สภาพปญหาพ �นท�ตาบลหนองแสงไดรบ

การสนบสนนเปนเงนคาซอมแซมบานผ สงอาย จานวน 5 หลง ขอมลจากเวทประชม ผ เขาเกณฑซ�งม

ฐานะยากจนสภาพบานทรดโทรม ประมาณ 3 หลง สวนใหญอยในพ �นท� หม 7 ปญหา คอ บางคนไมม

ท�ดนเปนของตนเอง

ปญหาดานจรยธรรมและวฒนธรรม สภาพปญหามรานคาท�ขายเหลา/บหร�อยใน

บรเวณใกลสถานศกษา และศาสนสถาน ขอมลจากเวทประชม คอ มส�อลามกอนาจาร รานเกมส

ซ�งเปนเร�องขดแยงดานผลประโยชน


กลมผพการ ขอมลจากองคการบรหารสวนตาบล ผ พการท�ไดรบเบ �ยยงชพ จานวน

160 คน ขอมลจานวนผพการท �งตาบล ประมาณ 213 คน สภาพปญหาชวยเหลอตนเองไมได

ครอบครวใหการดแล การชวยเหลอเบ �องตน เบ �ยยงชพ 500 บาท และถงยงชพ

กลมเปาหมายเดกและเยาวชน (อาย 0-25 ป) ขอมลจากเวทประชมสภาพปญหา

กลมเยาวชนมพฤตกรรมเส�ยง พอแมทางานในเมอง ลกหลานอาศยอยกบป ยาตายาย กระแสส�อ

ภายนอกเขามาในหมบานคอนขางรวดเรว เยาวชนมพฤตกรรมเลยนแบบ ยาเสพตด ตดเกมส

กลมผ สงอาย (60 ปข �นไป) ขอมลจากเวทประชมสภาพปญหาผ ส งอาย

ถกลกหลานทอดท �ง ไมสามารถประกอบอาชพไดเน�องจากความชรา/ไมมอาชพ


ผลจากการวเคราะหขอมลทตยภม พบวา กลมเปาหมายท� เปนปญหาสาคญของ

ชมชน คอ กลมเดก/เยาวชน และสถานการณทางสงคมท�เปนปญหาสาคญของชมชนคอ ปญหาดาน

จรยธรรมและวฒนธรรม

ขอสรปท�ประชม พบวา ปญหาของเดกและเยาวชนเปนปญหาท�สาคญ และเปนปญหา

เรงดวนท�ควรไดรบการแกไขโดยเรว เชน ปญหาการมเพศสมพนธกอนวยอนควร ปญหาพฤตกรรมท�ไม

เหมาะสม และปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดในพ �นท� โดยมงศกษาในกลมเดกและเยาวชนม

พฤตกรรมเส�ยง เดกนอกระบบ เดกแวนซ สวนกลมผปกครอง และผ นาชมชนเปนกลมเปาหมายรอง

ขอเสนอในท�ประชม พบวา ควรมกจกรรมเพ�อพฒนาศกยภาพเดกและเยาวชน โดย

มงเนนการปลกจตสานกรบผดชอบช�วด เช�อฟงคาส�งสอนของพอแม แบงเบาภาระของพอแม ต �งใจ

เรยน รจกประหยด ใชเวลาวางใหเกดประโยชน รจกหนาท� ซ�งตองการใหเดกและเยาวชนในชมชน

ชวยเหลอซ�งกนและกน จงตองเกดการรวมตวเดกและเยาวชน เพ�อชวยกนแกไขปญหาดงกลาวข �น เชน

การจดกจกรรมสาหรบครอบครว เพ�อเปนการลดชองวางระหวางเดก/เยาวชนกบผปกครอง และใหเดก

และเยาวชนไดแสดงความสามารถของตนเอง โดยกจกรรมดงกลาวมงเนนความแตกตางใหเกดกจกรรม

ตอเน�อง

ขอเสนอจากอปท. พบวา องคการบรหารสวนตาบล ไดขอรบโครงการนาไปปฏบต

ทนท เน�องจากมนโยบายจากสานกงานพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษยจงหวดนครนายก และ

ศนยพฒนาสงคมหนวยท� 17 จงหวดนครนายก ท�ใหแตละตาบลจดต �งสภาเดกและเยาวชนประจาตาบล

ผานทางองคกรปกครองสวนทองถ�น เพ�อทาการขบเคล�อนงานทางดานเดกและเยาวชน รวมท �งการจด

กจกรรมคายครอบครว และกจกรรมคายเดกและเยาวชน อกท �งทางองคการบรหารสวนตาบลยงม

งบประมาณสนบสนนกลมเปาหมาย 3 กลม คอ เดก ครอบครวและผสงอาย ผานกจกรรมคายเยาวชน

งบประมาณ 100,000 บาท คายครอบครว งบประมาณ 30,000 บาท และคายผ สงอายคณธรรมและ

จรยธรรม 50,000 บาท


ปญหาเดกและเยาวชน






- เปาหมายชวตเปนอยางไร และดาเนนการข �นตอนใหบรรล

อยางไร

- ทศนคตตอการเรยนการศกษาเปนอยางไร

- การอยรวมกบเพ�อนเปนอยางไร

- การใชเวลาวางใหเปนประโยชน

- ความคดเหนตอปญหายาเสพตด

- รบส�อประเภทใดมากท�สด

- ใครคอบคคลท�ประทบใจ เพราะอะไร

- ขอเสนอแนะตอการลดปญหาเดก เยาวชนกบยาเสพตด

- มสวนรวมการแสดงความคดเหนตอชมชนไหม

ผปกครอง

- พฤตกรรมท�เปนหวงของเดกและเยาวชน

- รปแบบการเล �ยงด

- ความภมใจในตวบตรหลาน

- มสวนรวมการแสดงความคดเหนตอครอบครวไหม

- แนวทางการแกไข

- ฯลฯ

ผนาชมชน

- พฤตกรรมท�เปนหวงของเดกและเยาวชน

- ปญหาภายในหมบาน

- แนวทางการแกไข

- ชมชนมกจกรรมอะไรท�จดข �นสาหรบกลมเดก เยาวชนบาง

- มพ �นท�สาธารณะในหมบานท�เดก เยาวชนจะไปใชรวมตว

กนทากจกรรมไดไหม / ไปรวมตวกนท� ไหนบาง





สาเหตจากเดกและเยาวชน เพราะเดกและเยาวชน สวนใหญมพฤตกรรมเลยนแบบ

เพ�อน และเลยนแบบผท�ตนช�นชอบ หรอเปนพฤตกรรมท�อยากร อยากลอง และตองการการยอมรบจาก

สงคม

สาเหตจากการอบรมเล �ยงด เปนปจจยรองท�มผลตอเดกและเยาวชนใหมพฤตกรรมท�

ไมเหมาะสม เชน ครอบครวในหมบานท�มวธเล �ยงลกไมแตกตางกน แตลกคนหน�งเล �ยงแลวประสบ

ความสาเรจ แตลกอกคนหน�งตดยาเสพตด

สาเหตจากสภาพแวดลอม ท�ผลตอการย�วยใหแสดงพฤตกรรมท�ไมเหมาะสม เชน การ

เขากลมเพ�อน การทาตามดารา เปนตน


พอแม ผปกครอง หนาท� อบรมส�งสอนเปนแบบอยางท�ด รบฟงปญหาของลก ฟงหไวห

และอยาเช�อลกมากเกนไป มเวลาใหลก มอาชพเปนหลกแหลง

คนในชมชน/ผ นาชมชน หนาท� ไมชกชวนสนบสนนใหเดกไมยงเก�ยวกบอบายมข

ชวยกนเปนหเปนตา สอดสองดแลเดกในชมชน ไมนาส�งอบายมขเขามาในชมชน อบรมส�งสอนเม�อเหน

เดกมพฤตกรรมเส�ยง

องคการบรหารสวนตาบล/หนวยงาน ท�มหนาท�สนบสนนกจกรรมและงบประมาณ

ใหกบเยาวชน ควรจดสถานท�ใหเดกไดทากจกรรม จดต �งสภาเดกและเยาวชนอยางเปนรปธรรมม

ประสทธภาพ

เยาวชน หนาท� ไมเช�อเพ�อนมากเกนไป มจตสานกรบผดชอบช�วด เช�อฟงคาสงสอน

ของพอแม แบงเบาภาระของพอแม ต �งใจเรยน รจกประหยด ใชเวลาวางใหเกดประโยชน รจกหนาท�

ผลสรปการวเคราะห สามารถสรปไดดงน �

สถานการณการแพรระบาด ยาเสพตดในพ �นท� ครอบคลม 3 กลม คอ กลมผ คา กลม

เส�ยง และตารวจ กลมท�นาสนใจและสามารถสรางการเปล�ยนแปลง คอ กลมเส�ยง เดกนอกระบบ เดก

แวนซ

มความตองการจดกจกรรมคายครอบครว ใหมความแตกตางจากเดม โดยไมมงเนนท�

กระบวนการการจดกจกรรมเพยงอยางเดยว แตควรเนนเพ�อใหเกดกจกรรมตอเน�อง

เสนอใหเยาวชน มบทบาทในการคดและออกแบบกจกรรมคายครอบครว


องคการบรหารสวนตาบลควรสนบสนนใหเกดเวทรวบรวมขอมลทกป เปดโอกาสให

ชาวบานไดนาเสนอปญหาโดยใชขอมล


องคการบรหารสวนตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก ไดมการจดต �ง

สภาเดกและเยาวชน โดยใหเดกและเยาวชนท�เขารวมประชมประชาสมพนธการจดต �งสภาเดกและ

เยาวชนใหเดกและเยาวชนในชมชนไดรบทราบ และนดหมายการประชมเพ�อทาการเลอกประธาน

คณะกรรมการสภาเดกและเยาวชน ซ�งจากการประชมในคร �งแรกกสามารถทาการจดต �งสภาเดกและ

เยาวชนไดทนท ซ�งในสภาเดกและเยาวชนของตาบลหนองแสงน �นจะมเดกอายต �งแต 12 – 22 ป และม

เดกและเยาวชนจากทกหมบาน (9 หมบาน) ทาหนาท�อยในสภาจานวน 20 คน ซ�งหลงจากมการจดต �ง

สภาเดกและเยาวชน ตาบลหนองแสงแลว ทางสภาเดกและเยาวชนกเร�มเขามามบทบาทในกจกรรมของ

ชน และกจกรรมขององคการบรหารสวนตาบลหนองแสง ซ�งกจกรรมแรกท�ไดเขารวมคอ กจกรรม

มหกรรมสขภาพ ตาบลหนองแสง ท�ทางสภาเดกและเยาวชนของแตละหมบานมการรวมเดกและ

เยาวชนในหมบานของตนเองฝกฝนเพ�อเขาประกวดฮลาฮบ แบบลลาสวยงาม ซ�งทาใหชมชนไดเหน

ศกยภาพของสภาเดกและเยาวชน และตอมาเม�อมกจกรรมใดทางชมชนกจะใหสภาเดกและเยาวชนเขา

มามสวนรวม

สภาเดกและเยาวชนดงกลาว ไดเสรมสรางภมคมกนใหแกเดกและเยาวชนภายใน

ตาบลหนองแสง มงเสรมสรางจตสานกรบผดชอบช�วด และการใชเวลาวางใหเกดประโยชนของเดก

และเยาวชนภายในตาบล จากการรจกหนาท�ของตนเอง โดยวธแบบเพ�อนชวยเพ�อน พ�ชวยนอง และให

เปนแนวทางในการแกไขปญหาเดกและเยาวชนในชมชน


องคการบรหารสวนตาบลหนองแสง ไดทาการประชาสมพนธสภาเดกและเยาวชน ให

เดกและเยาวชนภายในตาบลไดรบทราบขอมล

องคการบรหารสวนตาบลหนองแสง ทาการประชมเดกและเยาวชนภายในตาบล เพ�อ

ทาการจดต �งคดเลอกประธานและคณะกรรมการสภาเดกและเยาวชน

สภาเดกและเยาวชน เขามามสวนรวมในกจกรรมของชมชน และองคการบรหารสวน

ตาบล


การดาเนนงานสภาเดกและเยาวชน ตาบลหนองแสง ไดดาเนนการจดต �งเปนท�

เรยบรอยแลว และกาลงดาเนนงานโครงการตางๆของชมชนและองคการบรหารสวนตาบล โดยท�ผานมา

มกจกรรม ดงตอไปน �

กจกรรมท� 1 กจกรรมมหกรรมสขภาพ ตาบลหนองแสง ตวแทนสภาเดกและเยาวชน

ตาบลหนองแสงของแตละหมบานมการรวมกลมเดกและเยาวชนในหมบานของตนเองฝกฝนเพ�อเขา

ประกวด ฮลาฮบ แบบลลาสวยงาม

กจกรรมท� 2 กจกรรมรวมปลกปาชมชน ในเทศกาลเขาพรรษา สภาเดกและเยาวชน

ตาบลหนองแสง รวมกบสมาคมผ สงอาย ตาบลหนองแสง และองคการบรหารสวนตาบลหนองแสง ได

แจกตนกลาใหกบสมาชกกลมตางรวมกนปลกปาชมชน จานวน 86 ไร

กจกรรมท� 3 กจกรรมคายครอบครวอบอน เปนกจกรรมท�ทางองคการบรหารสวน

ตาบลหนองแสงจดข �น และใหสภาเดกและเยาวชนเขารวมในการวางแผน และเปนผดาเนนกจกรรม

ดงกลาว แตอยภายในการควบคมดแลขององคการบรหารสวนตาบลหนองแสง

กจกรรมท� 4 กจกรรมฝกกระบวนการความคด อยางมธรรมะ เปนกจกรรมท�ทางสภา

เดกและเยาวชนรวมกนวางแผนการดาเนนงาน และจดทาข �น แตขอรบการสนบสนนงบประมาณจาก

องคการบรหารสวนตาบล ท �งน �มวตถประสงคเพ�อจะจดกจกรรมสาหรบเดกและเยาวชนภายในชมชน

ใหมการพฒนาระบบความคด การวางแผน และมธรรมมะเปนเคร�องยดเหน�ยวจตใจ


เดกและเยาวชนสวนหน�งของชมชนสวนหน�งยงไมพรอมเขารวมกจกรรม (สภาเดกและ

เยาวชน)

คณะกรรมการสภาเดกและเยาวชนมเวลาเขารวมประชม หรอเวลาเขารวมกจกรรม

ไมตรงกน

ผปกครอง ผใหญ ในชมชนมองเหนวาเปนการรวมกลมเพ�อม�วสมเดกและเยาวชน

ภายในชมชน

สภาเดกและเยาวชนในปจจบนยงคงไมชดเจนในการดาเนนงาน ทาใหผ ใหญ

หลายทานยงมองไมเหนประโยชนของการจะใหเดกและเยาวชนเขารวม

ปจจบนสภาเดกและเยาวชน ยงคงเกดจากการจดต �ง และทาใหไมกระจายไปสเดกและ

เยาวชนกลมมปญหา (เชน กลมเดกแวนซ เดกตดเกมส เปนตน)


การสงเสรมสภาเดกและเยาวชนขององคการบรหารสวนตาบล ในกรณท�จะทาใหสภา

เดกและเยาวชนมการพฒนาตอไป

การแกไขปญหาจากการดาเนนโครงการ


1. ความพรอมของเดก

และเยาวชนในการเขา

รวมกจกรรม

- ใหสมาชกของสภาเดกและเยาวชนเปน

ผชกชวนเดกและเยาวชนภายในตาบลเขา

รวม

- ใหเดกและเยาวชนท�เปนสมาชกของ

สภาเดกและเยาวชน ไปบอกกลาวถง

กจกรรม การดาเนนงาน ประโยชนท�

ไดรบจากการเขารวมกจกรรมของสภา


2. เวลาเขารวมประชม

หรอเวลาเขารวม

กจกรรมของเดกและ

เยาวชนไมตรงกน

- หาวนท�สมาชกของสภาเดกและเยาวชน

สวนใหญสะดวกเขารวมกจกรรมและ

ประชม

- มการแบงหนาท�/ประชมใหเหมาะสม

กบชวงวย เพราะในวยท�ใกลกนจะม

เวลาสะดวกท�ใกลเคยงกน

3. ชมชนมองวาเปน

การรวมกลมเพ�อม�วสม


- การจดประชมของสภาเดกและเยาวชน

เปนการนดหมายกนเองระหวางเดกและ

เยาวชน จงทาใหผปกครองสวนใหญไม

ทราบกาหนดการประชม

- ยงไมเหนบทบาทการทางานท�ชดเจนของ

สภาเดกและเยาวชน


บทบาทกบสภาเดกและเยาวชนใหมาก

ข �น เพ�อใหชมชนไดเหนบทบาทน �น

- สรางความเช�อม�นในการทางานของ

สภาเดกและเยาวชนใหชมชนไดเหน

เชน การท�องคการบรหารสวนตาบลม

หนงสอเชญประชมสภาเดกและ

เยาวชน หนงสอแจงการทางานของ

สภาเดกและยาวชน

4. ประโยชนของการให

เดกและเยาชนเขารวม

กจกรรม

- ยงไมมการช �แจงวตถประสงค การทางาน

ใหแกผปกครองของเดกและเยาวชนทราบ


บทบาทกบสภาเดกและเยาวชนให

มากข �น เพ�อใหชมชนไดเหนบทบาทน �น


สภาเดกและเยาวชน ไปเปนผบอกเลา



ถงกจกรรม การดาเนนงาน ประโยชนท�



5. สภาเดกและเยาวชน

ในปจจบนเกดจาก

การจดต �ง

- สมาชกของสภาเดกและเยาวชนสวนมาก

เปนบตรหลานของแกนนาชมชน และเปน

เดกและเยาวชนท�มความประพฤตด

เน�องจากตองการใหสภาเดกและเยาวชนม

ความเขมแขงในชวงของการเร�มตนกอน


สภาเดกและเยาวชน ไปบอกกลาวถง

กจกรรม การดาเนนงาน ประโยชนท�


เดกและเยาวชน เพ�อใหเดกและ

เยาวชนคนอ�นเขามารวมกจกรรมให

มากข �น และในปตอไปจะมการเลอก

ประธานและคณะกรรมการใหมอกคร �ง

6. การพฒนาตอไปของ


- นโยบายในการจดต �งสภาเดกและ

เยาวชนของภาครฐ

- การใหงบประมาณสนบสนนขององคการ

บรหารสวนตาบล

- องคการบรหารสวนตาบลควรจะ

บญญตและมนโยบายในการให

งบประมาณสนบสนนในทกป

ตารางท� 22 การแกไขปญหาจากการดาเนนโครงการ ของตาบลหนองแสง



- เดกและเยาวชนในชมชนไดรจกและคยเคยกนมากข �น

- เดกและเยาวชนกลาท�จะแสดงความคดเหน และแลกเปล�ยนความคดเหนท �ง

ตอเพ�อนผ ใหญและแกนนาชมชนมากข �น

- เดกและเยาวชนมการเปดใจท�จะรบผอ�นมากข �น เชน การยอมรบเพ�อนท�

แตกตางจากตนเอง เพ�อนท�มอายแตกตางกน

- เดกและเยาวชนเหนคณคาของตนเองและผอ�นมากข �น

- เดกและเยาวชนมภาวะผนามากข �น

- เดกและเยาวชนรจกการปรบตวเขากบคนอ�นมากข �น

- เดกและเยาวชนไดมโอกาสในการพฒนาตนเอง


- เดกและเยาวชนมความตองการในการพฒนาชมชนของตนเอง ตองการทา

ประโยชนเพ�อสงคม

- เดกและเยาวชนรจกการแบงปน มน �าใจ ชวยเหลอกนมากข �น

ผปกครอง

- ผปกครองมความเช�อใจในตวบตรหลานตนเองมากข �น

- ผปกครองเกดความภาคภมใจในบตรหลานตนเอง

- ผปกครองยอมรบฟงความคดเหนของบตรหลานตนเอง

- ผปกครองไดเหนศกยภาพในตวของบตรหลานตนเอง

- ผ ปกครองไดตระหนกถงคณคาในตนเอง ในการเปนสวนหน�งของการพฒนา

บตรหลานตนเอง

- ผปกครองไดมโอกาสหนกลบไปดแลและใหความใสใจในตวของบตรหลาน

ตนเองมากข �น

ชมชนและองคกรปกครองสวนทองถ�น

- ไดเหนศกยภาพ ความสามารถของเดกและเยาวชนในชมชนของตนเอง

- เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงความสามารถ

- รบฟงความเหนของเดกและเยาวชนในชมชนมากข �น

- เกดความภาคภมใจในตวของเดกและเยาวชนในชมชน

- เหนความสาคญของการทาแผนจากการใชขอมล วาสามารถทาใหเกด

กระบวนการความคดท�เปนระบบและสามารถนาความคดมาพฒนาทาไดจรง

ผลท�คาดวาจะไดรบของโครงการ (ผลผลต/ผลลพธท�เกดข �น/ผลกระทบ)

ผลผลต : มการรวมตวของเดกและเยาวชนภายในตาบลหนองแสงเพ�อรวมทากจกรรม

ท�เปนประโยชนตอตนเองและสงคม

ผลลพธท�เกดข�น : เดกและเยาวชนภายในตาบลหนองแสงมการทากจกรรมรวมกบ

ชมชนและองคการปกครองสวนทองถ�น โดยเปนแนวทางในการแกไขปญหาเดกและเยาวชนในชมชน

จากการรวมกลมระหวางเดกและเยาวชนและใชเวลาวางใหเกดประโยชน จนกระท�งในปจจบนสภาเดก

และเยาวชนไดเขามามบทบาทกบชมชนมากข �น จนทาใหองคกรปกครองสวนทองถ�นไดเหนศกยภาพ

ของเดกและเยาวชนในตาบล จงเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงความคดเหนและมบทบาทใน

การประชมขององคการบรหารสวนตาบลดวย


จากการประชมท�ผานมา ทาใหชมชนไดตระหนกถงปญหาของเดกและเยาวชนเปน

ปญหาท�สาคญท�สดของชมชน ซ�งแตเดมทางชมชนกไดมการจดต �งสภาเดกและเยาวชนข �นแลว แตเปน

สมาชกในสภาเดกและเยาวชนสวนมากเปนเดกท�อายระหวาง 12 – 15 ป จงทาใหสภาเดกและเยาวชน

ไมเขมแขง จากการประชมคร �งท�ผานมาจงทาการจดต �งสภาเดกและเยาวชนข �นมาใหม โดยมเดกและ

เยาวชนท�มความหลากหลายท �งดาน อาย การศกษา มากข �น และมแกนนาในการทางานของแตละ

หมบาน เพ�อใหงานของสภาเดกและเยาวชนไดมการขบเคล�อนไปในทกหมบาน

ผลกระทบ : ผ ปกครองและชมชนรสกภมใจในตวของบตรหลานของชมชน ท�ม

ศกยภาพ มความสามารถ ท �งในเร�องความคด การทางาน มเกดความไววางใจในตวของบตรหลานวา

จะสามารถนาพาชมชนไปสการพฒนาตอไปได แตเน�องจากสภาเดกและเยาวชนเองยงไมมบทบาท

หนาท�ท�ชดเจนในชมชน ทาใหผปกครองบางทานเหนวาเปนการม�วสมเดกและเยาวชน และไมเกด

ประโยชนอะไรในการเขารวม จงไมสงบตรหลานเขารวมกจกรรมดงกลาว

สภาเดกและเยาวชน เปนการรวมกลมระหวางเดกและเยาวชนท�มความหลากหลาย

ท �งเร�อง เพศ อาย การศกษา ทาใหในบางคร �งเดกและเยาวชนท�เขารวมไมไดมวตถประสงคเพ�อท�จะมา

ทางาน/ประชม แตเปนเพราะมาตามเพ�อนและมาจบกลมยอยพดคยกนในเร�องตางๆ หรอใชขออางจาก

การเขารวมสภาเดกและเยาวชนไปทากจกรรมอ�น อกท �งการท�เดกและเยาวชนท�มเพศตางกนจะตองพง

ระวงในเร�องชสาวท�จะตามมาอกดวย

การเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบล มดงตอไปน �


กลมเปาหมาย - เดกและเยาวชนเกดการพฒนา

ตนเอง ท �งเร�องความคด จตใจ และ

พฤตกรรม

- เดกและเยาวชนมความรบผดชอบตอ

ตนเอง ครอบครว ชมชน มากข �น

- เดกและเยาวชนเหนคณคาของ

ตนเองและผอ�นมากข �น

- เดกและเยาวชนบางกลมไมไดม

โอกาสในการรวมสภาเดกและ

เยาวชน



ผ ดาเนนโครงการ - เหนประโยชนจากการใชขอมลเพ�อ

วางแผน เพ�อใหเกดกระบวนการ

ความคดท�เปนระบบและสามารถนา

ความคดมาพฒนาทาไดจรง

-

ผปกครอง - ผปกครองเกดความภาคภมใจในบตร

หลานตนเองเพราะไดเหนศกยภาพ

และความสามารถของบตรหลาน

ตนเอง

- รบฟงความคดเหนของบตรหลาน

มากข �น

- ผปกครองไดตระหนกถงคณคา

ในตนเอง ในการเปนสวนหน�งของ

การพฒนาบตรหลานตนเอง

- ผปกครองบางกลมเกดความไม

ไววางใจในการรวมกลมของสภาเดก

และเยาวชน จงไมอยากใหบตร

หลานเขารวม

ชมชน/องคกรปกครองสวน

ทองถ�น

- การเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนได

แสดงความสามารถ

- การสนบสนนโครงการ กจกรรม และ

งบประมาณของสภาเดกและเยาวชน

- การใหงบประมาณสนบสนน

กจกรรมของสภาเดกและเยาวชน

อยางตอเน�อง

หนวยงานภาครฐ - การสนบสนนงบประมาณสาหรบ

กจกรรมสภาเดกและเยาวชน

-

ตารางท� 23 การเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบล หนองแสง




กลมเปาหมาย - เดกและเยาวชนมความสามารถอยแลว เพยงแตตองการโอกาสท�จะ

แสดงออก

- กจกรรมของสภาเดกและเยาวชนท�ทาใหเดกไดมโอกาสแสดงความสามารถ

ผ ดาเนนโครงการ - มความตองการจะแกปญหาของชมชนแทจรง ซ�งไดเขารวมการประชมคร �งท�

ผานมาโดยตลอด ทาใหเหนวธการทางานและการวางแผนอยางเปนระบบ

ผปกครอง - การไดมสวนรวมในการเขารวมประชมคร �งท�ผานมา และไดเหนศกยภาพ

ความสามารถของเดกและเยาวชน

- การไดเหนกจกรรมของสภาเดกและเยาวชน

ชมชน/ องคกรปกครองสวน

ทองถ�น

- นายกองคการบรหารสวนตาบลหนองแสง แกนนาชมชน และนกพฒนา

ชมชน ตาบลหนองแสงใหความสนใจในกจกรรมของเดกและเยาวชน

หนวยงานภาครฐ - นโยบายของภาครฐท�ใหการสนบสนน

ตารางท� 24 การวเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการสภาเดกและเยาวชน

วเคราะหประเดนเชงลบจากโครงการ


กลมเปาหมาย - เดกและเยาวชนบางกลมไมมความสนใจในการเขารวมกจกรรม

- การประชาสมพนธท�ไมท �วถง

ผ ดาเนนโครงการ -

ผปกครอง - ความไมเช�อใจในตวบตรหลานของตนเอง

- ความไมเช�อใจในกจกรรมของสภาเดกและเยาวชน องคการบรหารสวน

ตาบล ผดาเนนงาน

- การไมเหนประโยชนจากการเขารวมกจกรรม

- ความไมชดเจนของสภาเดกและเยาวชน



องคกรปกครองสวนทองถ�น - ขอบญญตขององคการปกครองสวนทองถ�น ไดมการกาหนดในเร�องของ

นโยบายไวอยแลว

หนวยงานภาครฐ -

ตารางท� 25 วเคราะหประเดนเชงลบจากโครงการสภาเดกและเยาวชน


กลมเปาหมาย : เดกและเยาวชนในชมชนไดมโอกาสในการรจกและคยเคยกนมากข �น

มความกลาท�จะแสดงความคดเหน และแลกเปล�ยนความคดเหนท �งตอเพ�อน ผ ใหญ และแกนนาชมชน

มากข �น อกท �งเหนคณคาของตนเองและผอ�น และทาใหเดกและเยาวชนเกดการพฒนาตนเอง ท �งเร�อง

ความคด จตใจ และพฤตกรรม

ผ ดาเนนโครงการ : เหนความสาคญของการทาแผนจากการใชขอมล วาสามารถทาให

เกดกระบวนการความคดท�เปนระบบและสามารถนาความคดมาพฒนาทาไดจรง

ผปกครอง : ผปกครองมความเช�อใจและความภาคภมใจในตวบตรหลานตนเองมาก

ข �น เพราะไดเหนศกยภาพของบตรหลาน และไดตระหนกถงคณคาในตนเอง ในการเปนสวนหน�งของ


ชมชน/องคกรปกครองสวนทองถ�น : เกดความภาคภมใจในตวของเดกและเยาวชนใน

ชมชน เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงความสามารถกบชมชน และเกดความไววางใจใหเดกและ

เยาวชนชวยกนดแลชมชน


เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงความสามารถ ศกยภาพ ของตนเองใหแกชมชน

ไดเหนมากข �น

ใหโอกาสสภาเดกและเยาวชนไดเขารวมกบการประชมของสภาองคการบรหาร

สวนตาบล

สนบสนนกจกรรมของสภาเดกและเยาวชนอยางตอเน�อง

เพ�มชองทางการประชาสมพนธเก�ยวกบสภาเดกและเยาวชนใหคนในชมชนรบทราบ

มากข �น


โครงการของสภาเดกและเยาวชน ตาบลหนองแสง


ผลจากการศกษา

4.2 ตาบลรอง 2 : ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก


บานหนองร, บานโรงจาว, บานวงตน,

บานวงไทร, บานหนองบวตาโต,

บานวงปลาไหล, บานเกาะทองหลาง,

บานเกาะกระพ �, บานพราว,

บานเกาะกะตอ, บานทางกระบอ,

และบานโคกมะขาม

สภาพท�วไปของตาบล : ตาบลบานพราวมพ �นท� 43.174 ตารางกโลเมตร เปนท�ราบลม มคลองไหล

ผานเหมาะแกการทาการเกษตรกรรม

จานวนประชากรของตาบล : จานวนประชากรในเขตองคการบรหารสวนตาบล มจานวนท �งส �น 4,482 คน

มประชากรชายจานวน 2,107 คน และมประชากรหญงจานวน 2,375 คน

ขอมลอาชพของตาบล : โดยมากจะทานา, เพาะเหด






1. เดกและเยาวชน (อาย 0-25 ป)

2. ครอบครว

3. สตร (อาย 25-60ป)

4. ผสงอาย (อาย 60 ปข �นไป)

5.คนพการ

6.ปญหาแรงงาน

11

13

6

9

112

0

7.28

8.60

3.98

5.97

74.17

0

รวม 151 100

ตารางท� 26 สรปขอมล อปท.1 เชงประเดนกลมเปาหมาย ตาบลบานพราว



1. ปญหาดานท�อยอาศยและส�งแวดลอม

2. ปญหาดานสขภาพอนามย

3. ปญหาดานการศกษา

4. ปญหาดานการมงานทาและรายได

5. ปญหาดานความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน

6. ปญหาดานจรยธรรมและวฒนธรรม

ครอบครว

คน

คน

คน

คน

แหง/กลม

0

33

2

5

10

8

0

56.89

3.44

8.63

17.25

13.79

รวม 58 100

ตารางท� 27 สรปขอมล อปท.1 เชงประเดนสงคม ตาบลบานพราว

จากการนาเสนอขอมลในท�ประชม พบวา มขอมลมบางสวนท�ผดพลาด อาท

สถานการณเปล�ยนแปลงแตขอมลยงไมไดถกปรบแก หรอบางประเดนการใหขอมลแสดงจานวนท�ต�า

กวาความเปนจรง โดยในท�ประชมไดรวมกนวเคราะห ไดขอสรปประเดนปญหาท�ตองพฒนาโดยใช


เกณฑ 2 ดานประกอบกน คอ ตวเลขท�แสดงเชงปรมาณและความรนแรงของปญหาท�จะสงผลกระทบ

ตอชมชน ดงน �


ปญหาดานสขภาพอนามย คอ ประชาชนท�เจบปวยไมสามารถประกอบอาชพได เปน

ปญหาท�มความรนแรงมากท�สด โดยปญหาประชาชนท�เสยชวตในรอบปจากโรคมะเรง โรคเบาหวาน

โรคความดน เปนปญหารองลงมา และประชาชนท�มอาการทางจต / ประสาท ประชาชนท�ตดสารเสพตด

รายแรง เชน ยาบา ยาอ สารระเหย กญชา เปนตน และประชาชนท�ตดเช �อ H.I.V. สมควรไดรบความ

ชวยเหลอ (ท �งท�ไดรบความชวยเหลอแลวและยงไมไดรบความชวยเหลอ) มความรนแรงของปญหาเรยง

ตามลาดบลงมา

ปญหาดานความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน คอ ประชาชนท�ไดรบอบตเหตจาก

ยานพาหนะในรอบปท�ผานมา เปนปญหาท�มความรนแรงมากท�สด โดยปญหาประชาชนถกลกทรพย/ชง

ทรพย/ถกทาลายทรพยสนในรอบปท�ผานเปนปญหารองลงมา และประชาชนท�ไดรบผลกระทบจาก

สาธารณภยในรอบป (ท �งภยท�เกดจากธรรมชาตและมนษย) มความรนแรงของปญหาเรยงตามลาดบลง

มา

ปญหาดานจรยธรรมและวฒนธรรม คอ รานคาท�ขายเหลา/บหร� อยในบรเวณใกลเคยง

กบสถานศกษาและศาสนสถาน เปนปญหาท�มความรนแรงมากท�สด


กลมคนพการ พบวา คนพการทางกายหรอการเคล�อนไหว เปนปญหาท�มความรนแรง

มากท�สด โดยปญหาคนพการทางสตปญญาหรอการเรยนร (ปญญาออน) และจานวนคนพการทางการ

ไดยนหรอการส�อความหมาย มความรนแรงของปญหาเรยงตามลาดบลงมา

กลมครอบครว พบวา ปญหาดานเดกขาดผ อปการะ (เดกท�ผ ปกครองมาสามารถ

อปการะเล �ยงดไดดวยเหตผลใด เชน ถกจาคก กกขง พการ ทพพลภาพ เจบปวยเร �อรง ยากจน เปน

ผ เยาว หยา ถกท �งราง เปนโรคจตหรอโรคประสาท) เปนปญหาท�มความรนแรงมากท�สด โดยปญหาเดก


ถกทอดท �ง (เดกท�พอแมทอดท �งใหอยกบญาตหรอบคคลอ�น เชน ป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา เพ�อน

ผ รบจางเล �ยงเดก ฯลฯ โดยพอแมไมใหการเล �ยงดเอาใจใสในเร�องอาหาร ท�อยอาศย เส �อผา ยารกษาโรค

การศกษาหรอการสงเสยเงนทองคาใชจายในการเล �ยงดเดก) มความรนแรงของปญหารองลงมา

ผลจากการวเคราะหขอมลทตยภม พบวา กลมเปาหมายท�เปนปญหาสาคญของ

ชมชนคอ กลมเดกและเยาวชน และสถานการณทางสงคมท�เปนปญหาสาคญของชมชน คอ ปญหาดาน

จรยธรรมและวฒนธรรม

ขอสรปในท�ประชม พบวา ตองการใหสภาเดกเปนศนยกลางในการสรางกลไกการ

แกปญหาพฤตกรรมเส�ยงของเดกและเยาวชน โดยใชเวทการประชมของสภาเดกในระดบตาบลเปนเวท

นาเสนอปญหาและระดมวธการแกปญหาจากความคดเหนของตวแทนสภาเดกจากทกหมบาน เชนการ

จดต �งกองทนสวสดการสาหรบเดกและเยาวชนท�มทางเลอกในการใชกจกรรมนากลมกองทนแทนตว

เงนทน

ขอเสนอในท�ประชม พบวา เดกและเยาวชนควรมสวนในการแกไขปญหาของเดกและ

เยาวชนดวยตนเอง โดยทางผปกครองหรอองคกรปกครองสวนทองถ�นจะใหการสนบสนนท �งในเร�องของ

สถานท� งบประมาณ เปนตน

ขอเสนอจาก อปท. พบวา เดกและเยาวชนในชมชน ควรจะไดรบสทธของตวเอง ใน

ฐานะเดก/เยาวชน ดวยการรวมทาหนาท�ของตวเอง และชวยสอดสองดแลความเปนไปของหมบาน

รวมแสดงความคดเหนในกจกรรมท�เราตองการทาเพ�อตนเองและชมชน เพ�อใหเดกและเยาวชนตระหนก

วา การพฒนาชมชนเปนหนาท�ของเดกและเยาวชนทกคน ท �งน �อาจเปนการรวมกลมเพ�อทากจกรรมใน

การพฒนาสงคม โดยทางองคการบรหารสวนตาบลบานพราวยนดใหการสนบสนน ท �งน �งบประมาณ

ดงกลาวอาจจะมาจากองคการบรหารสวนตาบลหรอกองทนสวสดการชมชนท�มจดประสงคเพ�อการ

พฒนาเดกและเยาวชนภายในชมชนอยแลว


พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดกและเยาวชน



- สถานการณเดกในชมชนตอนน �เปนอยางไร

- สาเหตพฤตกรรมดงกลาว เปนเพราะอะไร

- การแกไขปญหา มทางออก มขอเสนอแนะอยางไร

- การใชจายของเดกเปนอยางไร

- สภาพปญหาครอบครวมผลตอพฤตกรรมเส�ยงของเดกไหม อยางไร

- ขอความคดเหน / แนวทางการแกปญหาของพฤตกรรมเส�ยงของวยรน

- กจกรรมยามวางของเดก

พอแม ผปกครอง

- ความคดเหนของผปกครองของพฤตกรรมเดกสมยน �เปนอยางไร

- สาเหตพฤตกรรมดงกลาว เปนเพราะอะไร


- วธการอบรมเล �ยงดเดกของพอแมเปนอยางไร

- พ �นฐานครอบครว

- การใชจายของเดกเปนอยางไร

- พฤตกรรมของเดกท�พอแมสงเกตเหนเปนอยางไร

- พอแมภมใจลกในเร�องอะไร เพราะอะไร

- พอแมเปนหวงลกเร�องอะไรมากท�สด เพราะอะไร


- สภาพปญหาครอบครวมผลตอพฤตกรรมเส�ยงของเดกไหม อยางไร

- ขอความคดเหน / แนวทางการแกปญหาของพฤตกรรมเส�ยงของวยรน






สาเหตจากสภาพแวดลอม คอ ความแตกตางระหวางวยทาใหความคดของคนใน

ครอบครวแตกตางกน อกท �งส�อท�สามารถเขาถงเดกไดงายและมอทธพลตอพฤตกรรมของเดก

เกดพฤตกรรมการเลยนแบบ พฤตกรรมเลยนแบบเพ�อน

สาเหตจากผปกครอง คอ การเล �ยงดของแตละครอบครว ผ ปกครองไมมเวลาใหบตร

หลาน เล �ยงลกตามใจ พอแมใจออน และการเปนแบบอยางท�ไมด

สาเหตจากชมชน คอ พ �นท�การทากจกรรมเชงสรางสรรคของเดกและเยาวชนยงมนอย

สาเหตจากเดกและเยาวชน คอ ทศนคตของตนเอง ความอยากร อยากลอง

การหางไกลศาสนา และไมไดฝกระเบยบวนยของชวตต �งแตเดก


ควรใหเดกและเยาวชนมสวนรวมกบชมชน

ครอบครวควรใหความรก เอาใจใส กบเดกและเยาวชน

ผปกครองควรรบฟงความเหนของผอ�น ท�เก�ยวของกบบตรหลาน

โรงเรยนควรเพ�มการดแลมากข �น

ควรสงเสรมใหเดกทากจกรรมตามความถนดในแตละดาน

ควรใหสภาเดกและเยาวชนเปนศนยกลางของเดกและเยาวชนภายในตาบล

สรางกจกรรมสงเสรมดานคณธรรมจรยธรรมใหแกเดก

ผลสรปการวเคราะห สามารถสรปไดดงน �

การแกไขปญหาของเดกและเยาวชน ควรใหเดกและเยาวชนชวยกนแก โดยสงเสรม/

เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงความคดของตนเองภายในชมชน ท �งใชสภาเดกเปนส�อกลางใน

การดาเนนงานดงกลาว

การจดกจกรรมสาหรบเดกและเยาวชนควรใหเดกและเยาวชนในตาบลไดรวมกน

ออกแบบกจกรรมดงกลาว โดยผานสภาเดกและเยาวชน อกท �งเพ�อใหเดกและเยาวชนในชมชนไดแสดง

บทบาทในการเสนอความคดเหนและรวมกน


ทางองคการบรหารสวนตาบลบานพราว ยนดใหการสนบสนนกจกรรมทกกจกรรม

ของเดก รวมท �งในเร�องของงบประมาณดวย


องคการบรหารสวนตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ไดมการสารวจ

ขอมล ความตองการของเดกและเยาวชนในตาบลอกคร �ง เพ�อศกษาหาความตองการท�แทจรง และ

จาเปนตองขอใชงบประมาณสวนหน�งจากกองทนสวสดการชมชน

จากการเกบขอมลดงกลาวพบ เดกและเยาวชนในพ �นท�ตองการใหองคการบรหารสวน

ตาบลบานพราวทาการสนบสนนในเร�องของการศกษา ซ�งกองทนสวสดการชมชนไดมการสนบสนนใน

เร�องดงกลาวอยแลวเชนกน มรายละเอยดดงน �

กองทนสวสดการชมชน ตาบลบานพราว ปจจบนมสมาชกประมาณ 1,400 คน แตวา

สมาชกท�เปนเดกและเยาวชนยงมจานวนนอย ดงน �นกองทนสวสดการชมชนจงเร�มมนโนบายในการ

เปดรบสมาชกท�เปนเดกและเยาวชนมากข �น โดยจะเปดรบสมาชกต �งแตแรกเกด และใหเดกและเยาวชน

เสยคาสมาชกตอป ต�ากวาผ ใหญ มอตราดงน �

- ปท� 1 คาสมาชก 100 บาท

- ต �งแตปท� 2 ข �นไปจนอาย 15 ป คาสมาชก 200 บาท

กองทนสวสดการชมชน ตาบลบานพราว ยงไดเพ�มสวสดการใหกบเดกและเยาวชน

มากข �นกวาสมาชกท�เปนผ ใหญอก คอ เดกและเยาวชนผ อยในวยศกษา ท�มผลการเรยนต �งแต 3.00

ข �นไป จะไดรบเงนทนการศกษาปละ ดงน �

- ระดบช �นประถมศกษา (ป.1 - ป.6) ทนการศกษาจานวน 600 บาท

- ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1 – ม.3) ทนการศกษาจานวน 1,300 บาท

- ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4 – ม.6) /ปวช ทนการศกษาจานวน 1,600 บาท

- ระดบอนปรญญา (ปวส.) – ปรญญาโท ทนการศกษาจานวน 1,900 บาท

ดงน �นทางองคการบรหารสวนตาบลบานพราว จงตองการใหเดกและเยาวชนเขา

มารวมเปนสมาชกบกองทน เพ�อใหไดรบประโยชนท �งในเร�องสขภาพ และการศกษา ท�สอดคลองกบ

ความตองการของเดกและเยาวชนในตาบลอยางแทจรง



องคการบรหารสวนตาบลบานพราวไดทาการสารวจขอมล ความตองการของเดกและ

เยาวชนในตาบล พรอมท �งทาการประมวลผล

องคการบรหารสวนตาบลบานพราวและกองทนสวสดการชมชนบานพราวไดรวมกน

ดาเนนงานดานสวสดการสงคมใหแกเดกและเยาวชนในพ �นท�

องคการบรหารสวนตาบลบานพราวและกองทนสวสดการชมชนบานพราวรวมกน

ดาเนนงาน

การดาเนนงานในปจจบนไดมการจดสวสดการใหแกทกกลมในชมชน แตสมาชกสวน

ใหญอยในวยทางาน ซ�งเดกและเยาวชนมสวนรวมกบกองทนนอยมาก ดงน �นทางกองทนสวสดการจง

ตองการเพ�มจานวนสมาชกท�เปนเดกและเยาวชน โดยเนนการจดสวสดการท�เก�ยวของกบเดกและ

เยาวชนโดยตรง ท �งน �เพ�อเปนการจงใจใหเดกและเยาวชนมาสมครเปนสมาชก

จากการดาเนนโครงการดงกลาว ชมชนมความรเก�ยวกบกองทนสวสดการเปนอยางด

และเลงเหนถงประโยชนท�จะไดรบจากกองทนสวสดการ จงตองการใหบตรหลานในชมชนไดเปนสมาชก

ของกองทนดวย แตเดกและเยาวชนสวนมากยงไมรจกกองทนสวสดการ ทาใหไมไดเขารวมการเปน

สมาชกของกองทน

รายละเอยดของกองทนสวสดการชมชนตาบลบานพราว มดงตอไปน �

- กรณเจบปวย : คารกษาพยาบาล วนละ 100 บาท แตไมเกน 10 วน และบรการรถ

รบ-สง ผ ปวย ระหวางบานและโรงพยาบาล

- กรณเสยชวต : ไดรบเงนฌาปนกจ จานวน 20,000 บาท พรอมเคร�องไฟ 1 คน และม

เจาหนาท� อปพร. ดแลรถและอานวยความสะดวกตลอดงาน

- กรณแตงงาน/อปสมบท : ไดรบเงนชวยงาน จานวน 500 บาท พรอมเคร�องเสยง และ

มเจาหนาท� อปพร. ดแลรถและอานวยความสะดวกตลอดงาน

- กรณคลอดบตร :ไดรบของขวญรบขวญเดกทารก และคลอดบตร จานวน 500 บาท

- กรณยากจน : มการสนบสนนการประกอบอาชพ คอ การปลกขาวหอมมะลอนทรย

- กรณเรยนด : เดกและเยาวชนท�อยในระหวางการศกษา จะไดทนการศกษา

ตามลาดบช �นท�ศกษาอย แตตองมผลการเรยนมากกวา 3.00 ข �นไป


ปญหาท�พบจากการดาเนนโครงการ มดงตอไปน �

เดกและเยาวชนสวนใหญยงไมทราบขอมลของกองทนสวสดการชมชน

การเพ�มจานวนสมาชกท�เปนเดกและเยาวชน ยงมจานวนนอย

การแกไขปญหาจากการดาเนนโครงการ


1. เดกและเยาวชนสวน

ใหญยงไมทราบขอมล

ของกองทนสวสดการ

ชมชน

- การประชาสมพนธของกองทนสวสดการ

เปนการบอกตอกบคนท�ยงไมเปนสมาชก

ใหเขามาเปนสมาชก

- กองทนสวสดการควรเพ�มการ

ประชาสมพนธในชองทางอ�นมากข �น

- มการประชาสมพนธในการประชม

สภาเดกและเยาวชนในแตละเดอน

โดยตองบอกถงประโยชนท�เดกและ

เยาวชนจะไดรบโดยตรง

2. การเพ�มจานวน

สมาชกท�เปนเดกและ

เยาวชน ยงมจานวน

นอย

- เดกและเยาวชนสวนมากยงไมรจก

กองทนสวสดการชมชน

- มการประชาสมพนธในการประชม

สภาเดกและเยาวชนในแตละเดอน

โดยตองบอกถงประโยชนท�เดกและ

เยาวชนจะไดรบโดยตรง

- กองทนสวสดการใหการสนบสนน

กจกรรมของสภาเดกและเยาวชน

ตารางท� 28 การแกไขปญหาจากการดาเนนโครงการ ของตาบลบานพราว


เดกและเยาวชนมความสนใจในกองทนสวสดการชมชนมากข �น

สภาเดกและเยาวชนรชองทางในการขอสนบสนนงบประมาณเพ�มเตม โดยสามารถขอ

งบสนบสนนกจกรรมไดจากกองทนสวสดการชมชน แตมเง�อนไขวาจะตองเปนสมาชกของกองทน

สวสดการ

กองทนสวสดการชมชน รจดท�จะตองทาไปแกไข คอการประชาสมพนธ

กองทนสวสดการชมชนทราบความตองการของเดกและเยาวชนในชนชน และสามารถ

นาไปจดสวสดการใหเหมาะกบกลมได



ผลผลต : มสมาชกกองทนสวสดการท�เปนเดกและเยาวชนจานวนเพ�มมากข �น

ผลลพธท�เกดข�น : กองทนสวสดการชมชนไดทราบความตองการของเดกและเยาวชน

สาหรบกองทนสวสดการชมชนกทราบขอท�ควรจะปรบปรงในการจะเพ�มสมาชกท�เปนและเยาวชน


ความตองการของเดกและเยาวชน คอ ตองการใหองคการบรหารสวนตาบล หรอ

กองทนสวสดการชมชนสนบสนนการทากจกรรมของเดกและเยาวชน เพ�อเปนการสรางโอกาสในการ

แสดงศกยภาพ ความสามารถของเดกและเยาวชนใหผยอมรบ

กองทนสวสดการชมชนทราบขอท�ควรจะปรบปรง คอ การประชาสมพนธเฉพาะกลม

เดกและเยาวชน คอการประสมพนธผานเดกและเยาวชน อาจจะผานสภาเดกและเยาวชนกได เพราะใน

ปจจบนกองทนสวสดการไดประชาสมพนธผานผปกครอง ซ�งยงไมไดผลเทาท�ควร

ผลกระทบ : ความตองการแสดงศกยภาพของเดกและเยาวชน ซ�งตองการงบประมาณ

สนบสนน จากกองทนสวสดการชมชน ทาใหกองทนสวสดการชมชนจะตองจดสรรงบประมาณสวนหน�ง

ในการสนบสนนกจกรรมของเดกและเยาวชน อกท �งกองทนสวสดการชมชนควรปรบการวธการ

ประชาสมพนธใหม โดยผานเดกและเยาวชน เพ�อใหเดกและเยาวชนดงเพ�อนเขามาเปนสมาชก

การเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบล มดงตอไปน �


กลมเปาหมาย - เดกและเยาวชนมความสนใจในการ

ในการเขารวมกองทนสวสดการ

- เดกและเยาวชนสวนใหญยงไมได

เปนสมาชกกองทนสวสดการ

กองทนสวสดการชมชน - มความตองการใหเดกและเยาวชน

เขามาเปนสมาชกของกองทน

สวสดการชมชน เพ�อใหไดรบสวสดการ

ทดเทยมผ ใหญ

- การเชญชวนเดกและเยาวชนเขา

รวมกองทนสวสดการ ยงไมสามารถ

ทาไดมากนก

ชมชน/องคกรปกครองสวน

ทองถ�น

- มการใหงบประมาณสนบสนน

กองทนสวสดการชมชน

-

ตารางท� 29 การเปล�ยนแปลงท�เกดข �นภายในตาบลบานพราว




กลมเปาหมาย - การรบทราบขอมลกองทนสวสดการชมชน และเลงเหนถงประโยชนท�จะ

ไดรบจากกองทน เชน การไดรบทนการศกษา การใหเงนสนบสนนโครงการท�

เดกและเยาวชนสนใจ เปนตน

กองทนสวสดการชมชน - ตองการเพ�มจานวนสมาชก และขยายสวสดการไปยงทกกลมใหไดรบ

ประโยชน

- ตองการพฒนากองทนสวสดการชมชน

องคกรปกครองสวนทองถ�น - ตองการพฒนากองทนสวสดการชมชน

ตารางท� 30 การวเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการ ตาบลบานพราว



กลมเปาหมาย - เดกและเยาวชนบางกลมไมมความสนใจในการเขารวมกองทนสวสดการ

ชมชน

- การประชาสมพนธท�ไมท �วถง

กองทนสวสดการชมชน - มการประชาสมพนธกองทนสวสดการผานทางผปกครอง และแกนนาชมชน

องคกรปกครองสวนทองถ�น -

ตารางท� 31 การวเคราะหประเดนเชงบวกจากโครงการ ตาบลบานพราว


เดกและเยาวชนมความสนใจในกองทนสวสดการชมชนมากข �น

สภาเดกและเยาวชนรชองทางในการขอสนบสนนงบประมาณเพ�มเตม โดยสามารถขอ

งบสนบสนนกจกรรมไดจากกองทนสวสดการชมชน แตมเง�อนไขวาจะตองเปนสมาชกของกองทน

สวสดการ

กองทนสวสดการชมชน รจดท�จะตองทาไปแกไข คอการประชาสมพนธ

กองทนสวสดการชมชนทราบความตองการของเดกและเยาวชนในชนชน และสามารถ

นาไปจดสวสดการใหเหมาะกบกลมได



เพ�มการประชาสมพนธกองทนสวสดการชมชนผานทางสภาเดกและเยาวชน เพ�อให

เดกและเยาวชนไดรบทราบขอมล และสมครเขามาเปนสมาชก

สงเสรมใหเดกและเยาวชนเขามาเปนสมาชกกองทนสวสดการ และสงเสรมใหมการ

รวมกลมกน เพ�อของบประมาณจากกองทนสวสดการชมชนในการทากจกรรมตางๆ

เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนเขามาสมาชกไดสะดวกมากข �น


บทท� 5

สรปผลการศกษา อภปราย และขอเสนอแนะ


กบความตองการขององคการปกครองสวนทองถ�นและการพฒนาสงคมของประเทศ ของสานกงาน

สงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 เปนการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action

Research : PAR) ท�เนนการมสวนรวมของชมชนและภาคในการดาเนนการศกษาและพฒนาใหเกดการ

เปล�ยนแปลงภายในชมชน โดยมวตถประสงคเพ�อศกษาบทบาทผนาชมชนตอการดาเนนโครงการ/

กจกรรม การพฒนาสงคมและสวสดการขององคการบรหารสวนตาบล อกท �งเปนการศกษาเจตคตของ

คนในชมชน ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบตอกลมเปาหมาย ชมชน สงคม ภายหลงโครงการ/กจกรรมการ

พฒนาสงคมและสวสดการขององคการบรหารสวนตาบล

การศกษาน �มงเนนถงรปแบบการพฒนาสงคมและสวสดการขององคกรบรหารสวนตาบล

สามารถใหการสนบสนนได ตามความตองการของชมชนอยางแทจรง จงจาเปนท�ตองศกษาถง

กระบวนการ วธการ และเคร�องมอท�องคการบรหารสวนตาบลสามารถนามาใชได เพ�อการนาไปวางแผน

ปฏบตงานหรอสรางโครงการท�เก�ยวของกบการพฒนาสงคม รวมท �งสามารถนาไปขยายผลแกองคกร

ปกครองสวนทองถ�นอ�นตอไปได

ขอบเขตการศกษา

การศกษาคร �งน � มขอบเขตพ �นท�ดาเนนการในตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและ

สวสดการปงบประมาณ 2554 ของกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

ม�นคงของมนษย จานวน 3 ตาบล ท�อยในพ �นท�ความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและสนบสนน

วชาการ 2 เพ�อจดทาโครงการพฒนาสงคมและสวสดการ ตามความเหมาะสมกบบรบทของพ �นท� ซ�ง

จากการคดเลอก ไดผลดงน �





เคร�องมอท�ใชในการวจย

การศกษาคร �งน �ใชวธการประเมนสภาวะชมชนแบบเรงดวน (Rapid Rural Appraisal)

โดยใชกระบวนการศกษาแบบผสมผสาน ไดแก การศกษาการเอกสารท�เก�ยวของ การสมภาษณ

รายบคคล การสมภาษณรายกลม การสงเกต การระดมสมอง และการจดเวทประชาคม เปนตน เพ�อให

ไดขอเทจจรงจากทกกลมเปาหมายในตาบล

เคร�องมอในการศกษา คอ แบบการสมภาษณ ท�กาหนดคณลกษณะตามกลมเปาหมาย ไดแก

แกนนาชมชน เดกและเยาวชนท�มพฤตกรรมเส�ยง เดกและเยาวชนท�วไป ผปกครอง คร เปนตน เพ�อเปน

เคร�องมอในการรวบรวมขอมล และคนหาปญหาของชมชน

การดาเนนการศกษา

การดาเนนการศกษา ใชวธการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory

Action Research : PAR) ท�เนนการมสวนรวมของภาคประชาชน และองคกรปกครองสวนทองถ�น ใน

การคนหาปญหาในชมชน และจดทาโครงการพฒนาสงคมและสวสดการ ตามความเหมาะสมกบบรบท

ของพ �นท� โดยมกระบวนการดงน �

เลอกพ �นท�ทางานภาคสนาม โดยคดเลอกจากตาบลตนแบบการพฒนาสงคม

และสวสดการปงบประมาณ 2554 ของกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความม�นคงของมนษย ท�อยในพ �นท�ความรบผดชอบของสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2

จานวน 3 ตาบล

ประชมช �แจง วตถประสงค แนวทาง ผลท�คาดวาจะไดรบของโครงการกบ

องคกรปกครองสวนทองถ�น อกท �งทาการคดเลอกนกวจยชมชน


จดประชมเพ�อกาหนดวตถประสงค กรอบ และเคร�องมอการวจย โดยวธการ

ระดมปญหาจากขอมลมอสองกชช 2 ค. จปฐ. และแผนท� พรอมท �งระบปญหา ต �งประเดน/โจทยการ

วจย สรางกรอบการวจย แตกกรอบ กาหนดกลมเปาหมาย สรางเคร�องมอ วางแผนและแบงงานกน

ทา วเคราะหขอมล และนาเสนอผลการวจยกบชมชน

เกบขอมลโดยนกวจยชมชน ดาเนนการเกบขอมล โดยสมภาษณระดบลก

สมภาษณกลม สงเกตการณ ตามเคร�องมอท�กาหนด

วเคราะหและสงเคราะหขอมล มการประชมรวบรวมขอมล วเคราะหขอมล

โดยทมนกวจยชมชน และเปดโอกาสใหหนวยงานพ �นท� องคกรชมชน เขารวมการวเคราะห

สรปผลการวจย นาเสนอในท�ประชมตาบล เพ�อจดทาแผนงาน โครงการ

กจกรรม เสนอตอท�ประชมรวมหลายฝายในตาบล ประกอบดวย สมาชกองคการบรหารสวนตาบล

โรงเรยน กานน ผ ใหญบาน และองคกรชมชนตางๆ

การดาเนนการตามโครงการ กจกรรม โดยนกวจยชมชน องคการบรหารสวน

ตาบล คณะทางาน และองคกรชมชน พรอมท �งการสงเกตการณ ตดตาม ประเมนผล

การประชมเพ�อถอดบทเรยนการเรยนรระหวางการทางาน จากการดาเนน

โครงการ เพ�อศกษาผลลพธ / ผลกระทบ ของโครงการ กจกรรม สามารถตอบตรงกบวตถประสงค

โครงการ อกท �งทาการศกษากระบวนการทางานขององคการบรหารสวนตาบล


ผลการศกษา

จากการรวบรวมขอมลนาเสนอตอหนวยงานท�เก�ยวของ คอองคกรปกครองสวนทองถ�น

ในตาบลท�ทาการศกษา สามารถรวมกนดาเนนโครงการท�ไดจากการวเคราะหขอมลในท�ประชม


พ �นท� โครงการ

ตาบลหลก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง โครงการคายครอบครว และ

การเกบขอมลของคนพการ

ตาบลรอง ๑ ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล สภาเดกและเยาวชน

ตาบลรอง ๒ ตาบลบานพราว อาเภอบานนา กองทนสวสดการสาหรบเดกและเยาวชน

โครงการคายครอบครว ของตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ไดมการ

จดโครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ข �น โดยเปนผลมาจากการ

ประชมเพ�อทาวจยคร �งท� 1 ทาใหตระหนกถงปญหาของเดกและเยาวชน วาเปนปญหาท�สาคญ และเปน

ปญหาเรงดวนท�ควรไดรบการแกไขโดยเรว ซ�งทางองคการบรหารสวนตาบลพรหมณไดจดสรร

งบประมาณ ป 2554 ในสวนของการสงเสรมและสนบสนนกจกรรมศนยพฒนาครอบครวในชมชน

จานวน 30,000 บาท อกท �งยงไดรบงบประมาณสนบสนนจากศนยพฒนาสงคมหนวยท� 17 จงหวด

นครนายก จานวน 10,000 บาท

โครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ตาบลพรหมณ ม

วตถประสงคเพ�อเสรมสรางความสมพนธ ใหมความอบอน สามคค และเพ�มความรกภายในครอบครว

เพ�มมากข �น เพราะเน�องจากเปนการเปดโอกาสใหครอบครวไดแสดงความรสกตอกน นบเปนสวนหน�งใน

การเสรมสรางชมชนเขมแขงอกดวย

การดาเนนโครงการสงเสรม เสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป 2554 ตาบล

พรหมณ ใชเวลาในการดาเนนโครงการ 1 วน โดยมผ เขารวมโครงการจานวน 90 คน เปนผปกครองของ

เดกและเยาวชน ไดแก แม, ปา, นา, พ�สาว, ยาย และเดกและเยาวชน (อายระหวาง 7 – 15 ป) จาก

ครอบครวท�อาศยอยใน ตาบลพรหมณ จานวน 17 หมบาน


บทเรยนท�ไดรบจากโครงการ

กลมเปาหมาย : มการพฒนาและฟ�นฟความสมพนธในครอบครวเพ�มมากข �น โดย

ผปกครองทราบความคดของบตรหลาน และตวบตรหลานเองกทราบความรสกของผปกครอง เพราะ

เปนเพ�มการส�อสารภายในครอบครวมากข �น อกท �งเปนการเสรมสรางความเขาใจระหวางผปกครองและ

บตรหลาน ทาใหผปกครองและบตรหลานสวนใหญมความพงพอใจกบโครงการ สงเสรม เสรมสราง

ความสมพนธภายในครอบครว

ผดาเนนโครงการ : ทราบแนวทางในการจดโครงการท�ทาใหผ เขารวมประทบใจ เพราะ

จะเปนสวนหน�งในการประชาสมพนธใหครอบครวอ�นในชมชน เขารวมกจกรรมในปตอไปดวย

องคกรปกครองสวนทองถ�น : ทราบแนวทางการจดโครงการท�พฒนาความสมพนธใน

ครอบครวท�ทาใหคนในชมชนมความพงใจ

การเกบขอมลของคนพการ ของตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ได

ทาการรวบรวมขอมลท�มอยแลวจากสมาคมผพการจงหวดนครนายก ซ�งไดรบความรวมมอจากสมาคม

ผพการจงหวดนครนายก อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน อาสาสมครพฒนาสงคมฯ ชวยเหลอผ

พการ เพ�อรวมกนตรวจสอบความถกตองของขอมล และตรวจสอบความเปล�ยนแปลงท�เกดข �นใน

ปจจบนรวมกน รวมท �งสานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 2 ในการสรางเคร�องมอสาหรบทาการ

เกบขอมลสาหรบผพการและสรางโปรแกรมคอมพวเตอรสาหรบการบนทกขอมล

การดาเนนโครงการสงเสรมสนบสนนผพการในการจดเกบขอมล ตาบลพรหมณ

ปจจบนไดดาเนนการไปแลวประมาณรอยละ 80 โดยสามารถเกบขอมลของ ผพการไดจานวน 203 คน

(จากจานวนผพการท �งหมดประมาณ 330 คน) นอกจากการสารวจขอมล ผพการดงกลาวแลว พบวา

มผพการภายในตาบลพรหมณบางคน เปนผพการรายใหม ซ�งไมเคยมประวตความพการมากอน หรอ

เปนผพการท�ยงไมไดรบการข �นทะเบยน จงทาใหจานวนผพการท�มสถตอยแลวจากสมาคมผพการม

จานวนเพ�มมากข �น


ผ ดาเนนโครงการ : มความเขาใจ และเหนใจผ พการและผดแลผพการมากข �น ตองการ

จะใหความชวยเหลอ หรอแบงปนน �าใจใหกบผพการ อกท �งยงตองการใหมการสงเสรมอาชพใหกบ ผ

พการ หรอผดแล อกท �งยงตองการจะใหมการเพ�มเงนสงเคราะหใหกบผพการ และใหเงนสงเคราะหกบ

ผดแลผพการดวย


องคการบรหารสวนตาบล : ไดตระหนกเหนถงความสาคญของการใชขอมลในการ

จดทาแผนงาน/โครงการในการพฒนาชมชน และตองการใหมการจดทาโครงการน �ตอไปแตจะ

ปรบเปล�ยนรปแบบการทางานเปนแบบเย�ยมบาน โดยใหอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานเปนผ

เย�ยมบานและแจงผลการตดตามกบแกนนา อกท �งยงตองการพฒนาการเกบขอมลน �ไปยงกลมตางๆใน

ชมชน เชน ผสงอาย เดก เปนตน

องคการบรหารสวนตาบลยงสามารถใชขอมล มาจดลาดบความสาคญในการใหความ

ชวยเหลอผพการไดตามความเหมาะกบแตละกลมเพ�อเปนการพฒนาคณภาพชวต

หนวยงานภาครฐ : ควรตระหนกถงปญหาในเร�องของผพการ โดยเตรยมความพรอมใน

การแกปญหาผพการท�มแนวโนมเพ�มข �น และควรจดความชวยเหลอท�เหมาะสมแกผพการแตละกลม

สภาเดกและเยาวชน ของตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก ทาง

องคการบรหารสวนตาบลหนองแสง จงหวดนครนายก ไดมการจดต �งสภาเดกและเยาวชน โดยใหเดก

และเยาวชนท�เขารวมประชมและประชาสมพนธการจดต �งสภาเดกและเยาวชนใหเดกและเยาวชนใน

ชมชนไดรบทราบ และนดหมายการประชมเพ�อทาการเลอกประธาน คณะกรรมการสภาเดกและเยาวชน

ซ�งจากการประชมในคร �งแรกกสามารถทาการจดต �งสภาเดกและเยาวชนไดทนท ซ�งในสภาเดกและ

เยาวชนของตาบลหนองแสงน �นจะมเดกอายต �งแต 12 – 22 ป และมเดกและเยาวชนจากทกหมบาน (9

หมบาน) ทาหนาท�อยในสภาจานวน 20 คน ซ�งหลงจากมการจดต �งสภาเดกและเยาวชน ตาบลหนอง

แสงแลว ทางสภาเดกและเยาวชนกเร�มเขามามบทบาทในกจกรรมของชมชน และกจกรรมขององคการ

บรหารสวนตาบลหนองแสง ซ�งกจกรรมแรกท�ไดเขารวมคอ กจกรรมมหกรรมสขภาพ ตาบลหนองแสง ท�

ทางสภาเดกและเยาวชนของแตละหมบานมการรวมเดกและเยาวชนในหมบานของตนเองฝกฝนเพ�อเขา

ประกวดฮลาฮบ แบบลลาสวยงาม ซ�งทาใหชมชนไดเหนศกยภาพของสภาเดกและเยาวชน และตอมา

เม�อมกจกรรมใดทางชมชนกจะใหสภาเดกและเยาวชนเขามามสวนรวม

สภาเดกและเยาวชนดงกลาว ไดเสรมสรางภมคมกนใหแกเดกและเยาวชนภายใน

ตาบลหนองแสง มงเสรมสรางจตสานกรบผดชอบช�วด และการใชเวลาวางใหเกดประโยชนของเดก

และเยาวชนภายในตาบล จากการรจกหนาท�ของตนเอง โดยวธแบบเพ�อนชวยเพ�อน พ�ชวยนอง และให

เปนแนวทางในการแกไขปญหาเดกและเยาวชนในชมชน



กลมเปาหมาย : เดกและเยาวชนในชมชนไดมโอกาสในการรจกและคยเคยกนมากข �น

มความกลาท�จะแสดงความคดเหน และแลกเปล�ยนความคดเหนท �งตอเพ�อนผ ใหญและแกนนาชมชน

มากข �น อกท �งเหนคณคาของตนเองและผอ�น และทาใหเดกและเยาวชนเกดการพฒนาตนเอง ท �งเร�อง

ความคด จตใจ และพฤตกรรม

ผ ดาเนนโครงการ : เหนความสาคญของการทาแผนจากการใชขอมล วาสามารถทาให

เกดกระบวนการความคดท�เปนระบบและสามารถนาความคดมาพฒนาทาไดจรง

ผปกครอง : ผปกครองมความเช�อใจและความภาคภมใจในตวบตรหลานตนเองมาก

ข �น เพราะไดเหนศกยภาพของบตรหลาน และไดตระหนกถงคณคาในตนเอง ในการเปนสวนหน�งของ


ชมชน/องคกรปกครองสวนทองถ�น : เกดความภาคภมใจในตวของเดกและเยาวชนใน

ชมชน เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงความสามารถกบชมชน และเกดความไววางใจใหเดกและ

เยาวชนชวยกนดแลชมชน

กองทนสวสดการสาหรบเดกและเยาวชน ของตาบลบานพราว อาเภอบานนา

จงหวดนครนายก ทางองคการบรหารสวนตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ไดมการ

สารวจขอมล ความตองการของเดกและเยาวชนในตาบลอกคร �ง เพ�อศกษาหาความตองการท�แทจรง

และขอใชงบประมาณสวนหน�งจากกองทนสวสดการชมชน

จากการเกบขอมลดงกลาวพบ เดกและเยาวชนในพ �นท�ตองการใหองคการบรหารสวน

ตาบลบานพราวทาการสนบสนนในเร�องของทนการศกษา ซ�งกองทนสวสดการชมชนไดมการสนบสนน

ในเร�องดงกลาวอยเชนกน มรายละเอยดดงน �

กองทนสวสดการชมชน ตาบลบานพราว ปจจบนมสมาชกประมาณ 1,400 คน แตวา

สมาชกท�เปนเดกและเยาวชนยงมจานวนนอย ดงน �นทางกองทนสวสดการชมชนจงเร�มมนโนบายในการ

เปดรบสมาชกท�เปนเดกและเยาวชนมาข �น โดยจะเปดรบสมาชกต �งแตแรกเกด และใหเดกและเยาวชน

เสยคาสมาชกตอป ต�ากวาผ ใหญ มอตราดงน �

- ปท� 1 คาสมาชก 100 บาท

- ต �งแตปท� 2 ข �นไปจนอาย 15 ป คาสมาชก 200 บาท จนอาย 15 ป


กองทนสวสดการชมชน ตาบลบานพราว ยงไดเพ�มสวสดการใหกบเดกและเยาวชน

มากข �นกวาสมาชกท�เปนผ ใหญอก คอ เดกและเยาวชนผอยในวยศกษา ท�มผลการเรยนต �งแต 3.00 ข �น

ไป จะไดรบเงนทนการศกษาปละ ดงน �

- ระดบช �นประถมศกษา (ป.1 - ป.6) ทนการศกษาจานวน 600 บาท

- ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1 – ม.3) ทนการศกษาจานวน 1,300 บาท

- ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4 – ม.6) /ปวช ทนการศกษาจานวน 1,600 บาท

- ระดบอนปรญญา (ปวส.) – ปรญญาโท ทนการศกษาจานวน 1,900 บาท

ดงน �นทางองคการบรหารสวนตาบลบานพราว จงตองการใหเดกและเยาวชนเขา

มารวมเปนสมาชกกบกองทน เพ�อใหไดรบประโยชนท �งในเร�องสขภาพ และการศกษา ท�สอดคลองกบ

ความตองการของเดกและเยาวชนในตาบลอยางแทจรง


เดกและเยาวชนมความสนใจในกองทนสวสดการชมชนมากข �น โดยการประชาสมพนธ

ของสภาเดกและเยาวชน ทาใหเดกและเยาวชนรชองทางในการขอสนบสนนงบประมาณเพ�มเตม โดย

สามารถของบสนบสนนกจกรรมไดจากกองทนสวสดการชมชน แตมเง�อนไขวาจะตองเปนสมาชกของ

กองทนสวสดการ

กองทนสวสดการชมชน รจดท�จะตองทาไปแกไข คอเร�องการประชาสมพนธใหเดกและ

เยาวชนเขารวมการเปนสมาชก โดยทางกองทนสวสดการชมชนทราบความตองการของเดกและเยาวชน

ในชนชน และสามารถนาไปจดสวสดการใหเหมาะกบกลมได

อภปรายผล

จากการศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลองกบความ


สนบสนนวชาการ 2 น �น ไดทาการศกษาในพ �นท�ในตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและสวสดการ


มนษย คอจงหวดนครนายก จานวน 3 ตาบล ไดแก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง ตาบลหนองแสง

อาเภอปากพล และตาบลบานพราว อาเภอบานนา โดยใชวธการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

(Participatory Action Research : PAR) ท�เนนการมสวนรวมของภาคประชาชน และองคกรปกครอง

สวนทองถ�น ในการคนหาปญหาในชมชน เพ�อใหประชาชนมสวนรวมแสดงศกยภาพอยางเตม


ความสามารถ ทาใหเกดการพฒนาและแกไขปญหาเชงพ �นท� ซ�งจากการศกษาพบวาแตละพ �นท�ม

ปญหาลกษณะเดยวกน คอปญหาของเดกและเยาวชน แตวธการแกปญหาดงกลาวมความแตกตางกน

ข �นอยกบศกยภาพ ความพรอม ทนทางสงคม ของแตละพ �นท�

การจดสวสดการสงคมจากการศกษาคร �งน � มาจากการมสวนรวมของภาคประชาชน

ชมชน และองคการบรหารสวนตาบล โดยใชปญหาท�สาคญของชมชนเปนพ �นฐานในกระบวนการจด

สวสดการและพฒนาสงคม ใหทกคนในชมชนไดตระหนกถงปญหา และกระตนใหชมชนหาวธการแกไข

รวมกน ซ�งใชวธการวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ตามแนวคดวธการวจยเชงปฏบตการแบบม

สวนรวม ของนตยา เงนประเสรฐศร (2544) ท�ใชกระบวนการคนหาจดสนใจในเร�องของคนในทองถ�น

(Local Focus) โดยใหตระหนกถงความตองการของคนและสถาบนในทองถ�น เพ�อใหการวจยเชง

ปฏบตการแบบมสวนรวมเขามาศกษาในเร�องตางๆ ท�คนและสถาบนทองถ�นยอมรบวาเปนการกระต น

ใหคนในทองถ�นรเร�มและตดสนใจกระทา โดยนกวจยซ�งเปนคนนอกจะมบทบาทเปนผ รวมกระทา

(Partners) มการอภปรายมขอถกเถยงปญหาและเจรจาขอยตรวมกบคนในทองถ�น

จากการศกษาพบวา การจดสวสดการของแตละพ �นท�มความแตกตางกน ถงแมวา

ปญหาท�พบของแตละพ �นท�จะมความเหมอนกน ดงตารางท� 32 (ปญหาและวธการแกไขปญหาของแต

ละพ �นท�ท�ทาการศกษา) และกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเหมอนกน แตวธการ

แกปญหาดงกลาวมความแตกตางกน ท �งน �พบวาการแกปญหาของแตละพ �นท�น �นข �นอยกบทนทางสงคม

ท�มอยแลวของชมชน ประกอบกบการใชความสนใจของผนาชมชน เชน ผใหญบาน กานน องคกร

ปกครองสวนทองถ�น ท�มผลตอการตดสนใจแกปญหาของชมชน ตวอยางเชน

ปญหาท�พบ กลมเปาหมาย ตาบล การแกไข

พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของ

เดก/เยาวชน

เดกและเยาวชน ตาบลพรหมณ

อาเภอเมอง

โครงการคายครอบครว



เดกและเยาวชน ตาบลหนองแสง

อาเภอปากพล




เดกและเยาวชน ตาบลบานพราว

อาเภอบานนา

กองทนสวสดการสาหรบ



ตารางท� 32 ปญหาและวธการแกไขปญหาของแตละพ �นท�ท�ทาการศกษา

1. ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง ปญหาท�พบคอ พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดก/

เยาวชน มวธการแกปญหาโดยการจดโครงการคายครอบครว ท �งน �เพราะวาทางองคกรปกครองสวน

ทองถ�นมการกาหนดแผนการจดคายครอบครวอยในแผนสามป แผนประจาปอยแลว อกท �งยงไดจด

สนบสนนงบประมาณในแผนปฏบตงานประจาป ประกอบการจดกจกรรมคายครอบครวท�ผานมาไดรบ

ความรวมมอกบชมชนเปนอยางด และมแนวโนมดข �นเร�อยๆ โดยพจารณาจากจานวนของผ เขารวม

กจกรรม และความพงพอใจของผ เขารวมกจกรรม

จากการแกปญหาดวยการจดโครงการคายครอบครวน �น สามารถแกไขไดปญหาไดใน

ระยะส �น ดวยวธการเสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ใหผปกครองพดคยกบบตรหลานของตน

มากข �น แตกจกรรมดงกลาวไมไดมการกระต นบอยคร �ง (มการจดกจกรรมปละ 1 คร �ง) ซ�งอาจทา

ความสมพนธในครอบครวลดลงได เม�อเวลาผานไประยะหน�ง

จากการแกปญหาภายในชมชน เพ�อใหเกดการจดสวสดการดงกลาวพบวา สอดคลอง

กบรปแบบการจดสวสดการสงคมรปแบบการจดสวสดการสงคมโดยสถาบน ( Institutional – based )

(กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย, 2548) ซ�งเปนรปแบบการจดสวสดการสงคมโดย

รฐหรอสถาบนจดสวสดการให โดยรฐแทรกแซงการจดสวสดการใหกบประชาชน ใชโครงสรางอานาจ

ของรฐทาหนาท�จดระบบสวสดการสงคมในลกษณะตาง ๆ เพราะจากการศกษาพบวาทางองคการ

บรหารสวนตาบลมแผนในการจะจดสวสดการดานน � (คายครอบครว) ใหกบชมชนอยแลวตามแผนการ

พฒนาประจาป หรอตามแผนพฒนาสามป ประกอบกบเม�อทางชมชนมความตองการในการจด

สวสดการท�แกไขปญหาเดกและเยาวชน ดวยการใหผปกครองกบเดกและเยาวชนมความเขาใจกนมา

ข �น จงสอดคลองตามแผนพฒนาท�ทางองคการบรหารสวนตาบลกาหนดไว

2. ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล ปญหาท�พบคอ พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดก/

เยาวชน มวธการแกปญหาโดยสภาเดกและเยาวชน ท �งน �เพราะวาในท�ประชมตองการจะแกปญหาเดก

และเยาวชนโดยใหเดกและเยาวชนในชมชนเขามามสวนรวม ประกอบกบทางองคการบรหารสวนตาบล

มนโยบายในการจดต �งสภาเดกและเยาวชนรวมกบศนยพฒนาสงคม หนวยท� 17 จงหวดนครนายก อย

แลว จงเปนการจดประกายในการจดต �งสภาเดกและเยาวชนข �น

จากการจดต �งสภาเดกและเยาวชน ตาบลหนองแสง ไดรบความรวมมออยางดจาก

ภายในชมชน ผ นาชมชน และองคการบรหารสวนตาบล ซ�งในระยะแรกของการจดต �งสภาเดกและ


เยาวชน จะเปนเยาวชนท�มอาย 15 ป ข �นไปเปนสวนใหญ แตกทาใหเกดความเขมแขงในการรวมกลม

การระดมความคด และการแสดงความสามารถใหผใหญในชมชนไดเหน ทาใหผ ใหญไดชมชนไดเหน

ศกยภาพ และยอมรบการทางานของสภาเดกและเยาวชนมากข �น ถอวาเปนการเร�มตนท�ด แตควรขยาย

โอกาสในการใหเดก (10 – 15 ป) เขารวมสภาเดกและเยาวชน เพ�อท�สภาเดกและเยาวชนจะไดมผ

ดาเนนงานตอไป อกท �งเปนการขยายโอกาสใหเดกไดแสดงความสามารถของตนเองดวย

จากการแกปญหาภายในชมชน เพ�อใหเกดการจดสวสดการดงกลาวพบวา สอดคลอง

กบรปแบบการจดสวสดการสงคมรปแบบการจดสวสดการสงคมตามพ �นท� ( Area – based ) (กระทรวง

การพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย, 2548) ซ�งเปนรปแบบการจดสวสดการสงคมโดยใชพ �นท�

เปนฐาน ซ�งรปแบบการจดสวสดการลกษณะน � หนวยงานในพ �นท�จะตองมารวมกนจดบรการตาม

ภารกจท�ภาครฐกาหนด เพ�อใหเกดรปแบบ การจดสวสดการในลกษณะแนวด�ง ( การส�งการจากบนลง

ลาง ) และแนวราบรวมกนท�สรางกระบวนการมสวนรวมจากภาคสวนตาง ๆ เพราะจากการศกษาพบวา

ทางองคกรปกครองสวนทองถ�นมความตองการจดต �งสภาเดกอยแลว ตามท�ศนยพฒนาสงคม และ

พฒนาสงคมและความม�นคงของมนษยจงหวด กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย

กาหนดใหมการจดต �งไว เพ�อขอรบงบประมาณ ประกอบกบเม�อทางชมชนมความตองการในการจด

สวสดการท�แกไขปญหาเดกและเยาวชนโดยใหเดกและเยาวชนเขามามสวนรวมในการแกไขปญหา

ดงกลาว จงสอดคลองกบการจดต �งสภาเดกและเยาวชนเพ�อใหเดกและเยาวชนในชมชนรวมทากจกรรม

รวมกน

3. ตาบลบานพราว อาเภอบานนา ปญหาท�พบคอ พฤตกรรมท�ไมเหมาะสมของเดก/

เยาวชน มวธการแกปญหาโดยการจดต �งกองทนสวสดการสาหรบเดกและเยาวชน ท �งน �เพราะวาในการ

ประชมอยากใหเดกในชมชนใชเวลาวางใหเปนประโยชน ไมอยากใหมการม�วสมกน จงตองการจด

กจกรรมใหกบเดกและเยาวชนเสมอๆ ประกอบกบทางนายกองคการบรหารสวนตาบลตองการใหเดก

และเยาวชนเขามามบทบาทในกองทนสวสดการชมชนมากข �น โดยการใชเงนของกองทนสวสดการ

ชมชนสรางแรงจงใจ โดยใหทนการศกษากบเดกและเยาวชน ท�มผลการเรยนต �งแต 3.00 ข �นไป อยางไม

จากดจานวน เพ�อใหเดกและเยาวชนมความสนใจในเร�องการเรยนมากกวาเร�องอ�น อกท �งยงมการ

สนบสนนทนในการทากจกรรมของเดกและเยาวชน ใหเดกและเยาวชนสนใจในการรวมกลมกนเพ�อใช

เวลาวางใหเปนประโยชน ซ�งถอวาเปนการจดสวสดการสงคมอกรปแบบหน�งเพ�อแกปญหาและจดใหกบ

กลมเปาหมาย คอ เดกและเยาวชน


จากการใชกองทนสวสดการชมชน เขามามสวนในการแกไขปญหาเดกและเยาวชน

ของชมชนน �น พบวาการประชาสมพนธหรอเผยแพรขอมลของกองทนสวสดการใหแกเดกและเยาวชน

ทราบน �น ยงไมเพยงพอเพราะวาเดกและเยาวชนสวนใหญยงไมทราบขอมลเก�ยวกบกองทนสวสดการ

ชมชน ประโยชนท�จะไดรบจากกองทนสวสดการชมชน สวนใหญจงยงไมสมครเปนสมาชก ซ�งปญหา

ดงกลาวทางกองทนสวสดการชมชนและทางองคกรปกครองสวนทองถ�น จะแกไขดวยการ

ประชาสมพนธผานสภาเดกและเยาวชน ดวยการประชาสมพนธทกคร �งท�สภาเดกและเยาวชนมการ

ประชม

จากการแกปญหาภายในชมชน เพ�อใหเกดการจดสวสดการดงกลาวพบวา

สอดคลองกบรปแบบการจดสวสดการสงคมในลกษณะของการเคล�อนไหวทางสงคม ( Social

Movement ) (กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย, 2548) โดยการเสรมสรางพลง

อานาจใหกลมเปาหมาย โดยการเคล�อนไหวทางสงคมกเพ�อสรางความตระหนกของคนในสงคม ความ

รบผดชอบทางสงคมรวมกนดานสวสดการสงคม เพราะจากการศกษาพบวาทางองคกรปกครองสวน

ทองถ�น ตองการใชกองทนสวสดการชมชนเขามาสวนรวมในการพฒนาสงคม โดยการใหเดกและ

เยาวชนเขามาเปนสมาชกกองทนสวสดการ และกองทนสวสดการกใหสวสดการทางดานสขภาพ

การศกษา และนนทนาการกบเดกและเยาวชนกบ ซ�งถอวาองคกรปกครองสวนทองถ�นจดสวสดการ

ใหกบชมชนทางออม

จากการจดสวสดการท �ง 3 รปแบบ ของแตละพ �นท�น �น เปนการหาความตองการ

ปญหา และคนหาสวสดการท�เหมาะสมกบพ �นท�ในการแกไขปญหา ซ�งทางภาครฐมความตองการเปน

อยางย�งท�จะใหทองถ�นสามารถจดสวสดการท�เหมาะสมกบตนเองได เปนการกระจายอานาจจาก

สวนกลางสทองถ�น รปแบบการจดสวสดการในลกษณะน �จะมการปรบเปล�ยนใหเหมาะสมกบทองถ�น

ยคสมย ภายใตการใหความสาคญ กบมนษยทกคน ภายใตหลกการสทธ ความเทาเทยม ความเปน

ธรรม การมสวนรวม และความตองการของประชาชนหลก (ทศนย ลกขณาภชนชช, 2545) โดยจะเนน

ในสวนของการจดสวสดการทองถ�น ท�เปนสวสดการโดยรฐกระจายอานาจจากสวนกลางสทองถ�น เปน

รปแบบการจดสวสดการรวมระหวางรฐบาลกลางกบรฐบาลทองถ�น โดยใชแผน โครงการ กจกรรม

ดานสวสดการสงคมท�ตอบสนองกบความตองการของแตละทองถ�น (ทศนย ลกขณาภชนชช, 2545)


ขอเสนอแนะจากผลการศกษา

1. การจดสวสดการสงคมโดยใหประชาชนมสวนรวมน �น พบวาทาใหสามารถคนหาปญหา

ของชมชนอยางแทจรงได แตการแกปญหาสวนใหญจะเปนผลมาจากองคกรปกครองสวนทองถ�น ดงน �น

ภาครฐควรใหอานาจในการดาเนนงานตางๆ ภายในชมชนแกองคกรปกครองสวนทองถ�นมากข �น เชน

อานาจในการออกขอบงคบชมชน การบรหารงบประมาณ เปนตน เพ�อใหองคกรปกครองสวนทองถ�น

สามารถบรหารงานไดอยางเตมความสามารถ

2. องคกรปกครองสวนทองถ�น มบทบาทสาคญในการบรหารหรอการพฒนาชมชน โดย

สวนมากในแผนการพฒนาขององคกรบรหารสวนตาบลมกจะเนนการพฒนาทางดานสาธารณปโภค ซ�ง

องคกรปกครองสวนทองถ�นควรใหความสนใจในการพฒนาคน พฒนาชมชน โดยการสรางสวสดการท�

ไมใชวตถใหมากข �น

3. องคกรปกครองสวนทองถ�นควรมการกาหนดแผนการพฒนาสงคมอยางตอเน�องเปน

ประจาทกป อกท �งควรจะพฒนาโครงการพฒนาสงคมใหมความหลากหลายมากข �น เพ�อใหการพฒนา

สงคมครอบคลมทกกลมในชมชน และครอบคลมทกมตของการพฒนาสงคม

การศกษาการพฒนารปแบบ การพฒนาสงคมและสวสดการท�สอดคลองกบความ


สนบสนนวชาการ 2 เปนการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research :

PAR) ท�เนนการมสวนรวมของชมชนและภาคใหเกดการเปล�ยนแปลงภายในชมชน โดยมวตถประสงค

เพ�อศกษาบทบาทผนาชมชนตอการดาเนนโครงการ/กจกรรม การพฒนาสงคมและสวสดการของ

องคการบรหารสวนตาบล อกท �งเปนการศกษาเจตคตของคนในชมชน ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบตอ

กลมเปาหมาย ชมชน สงคม ภายหลงโครงการ/กจกรรมการพฒนาสงคมและสวสดการขององคการ

บรหารสวนตาบล ในพ �นท�ตาบลตนแบบการพฒนาสงคมและสวสดการปงบประมาณ 2554 ของกรม

พฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย ของสานกงานสงเสรม

และสนบสนนวชาการ 2 จานวน 3 ตาบล ไดแก ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก ตาบล

หนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก และตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ซ�ง

จากการศกษาไดผลดงตอไปน �

ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก มการดาเนนงาน 2 รปแบบ คอ

คายครอบครวและการเกบขอมลคนพการ สาหรบโครงการเสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว ป

2554 โดยทางองคการบรหารสวนตาบลพรหมณไดจดสรรงบประมาณ ป 2554 จานวน 30,000 บาท

และไดรบสนบสนนงบประมาณเพ�มเตมจากศนยพฒนาสงคมหนวยท� 17 จงหวดนครนายก จานวน

10,000 บาท จากการดาเนนโครงการพบวาครอบครวมความสมพนธท�ดเพ�มข �น โดยผปกครองทราบ

ความคดของบตรหลาน และบตรหลานกทราบความรสกของผปกครอง ในสวนขององคกรปกครองสวน

ทองถ�นทราบแนวทางการจดโครงการท�พฒนาความสมพนธในครอบครวตามท�ชมชนตองการ

สวนการเกบขอมลของคนพการ ไดทาการรวบรวมขอมลผพการในจงหวดนครนายก

โดยไดรบความรวมมอจากสมาคมผพการจงหวดนครนายก อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน

อาสาสมครพฒนาสงคมฯ ชวยเหลอผพการ จากการดาเนนโครงการพบวามผ พการภายในตาบล

พรหมณบางคน เปนผ พการรายใหม และสวนมากยงไมรบรสทธของตนเอง ซ�งอาสาสมครผ เกบขอมล

บทสรปสาหรบผบรหาร

Executive Summary

ค.

จะเขาไปใหความชวยเหลอในสวนน �เพ�มเตม ทาใหองคกรปกครองสวนทองถ�นกสามารถพฒนาโครงการ

ตางๆใหเหมาะสมกบผพการไดมากข �น

ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก มการดาเนนการในรปแบบ

ของสภาเดกและเยาวชน โดยมงเนนเสรมสรางภมคมกนใหแกเดกและเยาวชน เสรมสรางจตสานก

รบผดชอบช�วด และการใชเวลาวางใหเกดประโยชน รจกหนาท�ของตนเอง โดยวธแบบเพ�อนชวยเพ�อน

พ�ชวยนอง จากการดาเนนโครงการพบวาเดกและเยาวชนในชมชนมความกลาท�จะแลกเปล�ยนความ

คดเหนท �งตอเพ�อน ผใหญ และแกนนาชมชน อกท �งเหนคณคาของตนเองและผ อ�น สวนองคกรปกครอง

สวนทองถ�นไดเลงเหนศกยภาพของเดกและเยาวชนในตาบลมากข �น

ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก มการจดต �งกองทนสวสดการ

สาหรบเดกและเยาวชนเปนการเฉพาะโดยมวตถประสงคเพ�อสงเสรมสขภาพ และทนการศกษาใหแก

เดกและเยาวชนในตาบล จากการดาเนนโครงการพบวาเดกและเยาวชนมความสนใจในกองทน

สวสดการชมชนมากข �นและตองการของบประมาณสนบสนนกจกรรมของสภาเดกและเยาวชน สวน

กองทนสวสดการชมชนไดเพ�มสมาชกท�เปนมากย�งข �น

จากการจดโครงการของตาบลท�ทาการศกษาพบวา โครงการตางๆท�ดาเนนการน �นมา

จากความตองการชมชนอยางแทจรง โดยใชวธการศกษาเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory

Action Research : PAR) ท �งน �รปแบบการจดสวสดการท�เกดข �น มท �งส �น 3 รปแบบ คอ

1. การใชขอมลมอสอง คอการใชประโยชนจากขอมล จปฐ และ กชช.2ค. ซ�งใน

การศกษาคร �งน � ทกตาบลท�ทาการศกษาจะมการวเคราะหขอมลมอสอง และนาเสนอผลการวเคระหให

การท�ประชมรบทราบ พรอมท �งหาปญหาท�แทจรงของชมชนและแนวทางการแกไขตอไป

2. กองทนสวสดการชมชน คอการนากองทนสวสดการชมชนเขามามสวนรวมในการ

จดสวสดการชมชน ท �งน �จากการศกษาพบในตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ไดมการ

นากองทนสวสดการมารวมในการจดสวสดการใหกบเดกและเยาวชน โดยเฉพาะมงเนนท�การจด

สวสดการดานการศกษา และสขภาพ

3. การจดสวสดการสงคมแกเครอขาย คอ การจดสวสดการท �ง 7 มต ไดแก ดาน

การศกษา ดานสขภาพอนามย ดานท�อยอาศย ดานรายไดและการมงานทา ดานนนทนาการ ดาน

ค.

กระบวนการยตธรรม และดานการบรการสงคมท�วไป ใหแกประชาชนในชมชน ซ�งจากการศกษาพบวา

โครงการท�เกดข �นใน 3 ตาบล สอดคลองกบสวสดการท �ง 7 มต ดงตอไปน �

3.1 ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก โครงการเสรมสรางความสมพนธ

ภายในครอบครว ป 2554 สอดคลองกบสวสดการดานนนทนาการ และดานการบรการสงคมท�วไป

3.2 ตาบลพรหมณ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก การเกบขอมลของคนพการ

สอดคลองกบสวสดการดานการบรการสงคมท�วไป

3.3 ตาบลหนองแสง อาเภอปากพล จงหวดนครนายก สภาเดกและเยาวชน

สอดคลองกบสวสดการดานนนทนาการ และดานการบรการสงคมท�วไป

3.4 ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก กองทนสวสดการสาหรบเดก

และเยาวชน สอดคลองกบสวสดการดานการศกษา ดานสขภาพอนามย ดานนนทนาการ และดานการ

บรการสงคมท�วไป

ขอเสนอแนะจากผลการศกษา

1. การจดสวสดการสงคมโดยใหประชาชนมสวนรวมน �น พบวาทาใหสามารถคนหาปญหา

ของชมชนอยางแทจรงได แตการแกปญหาสวนใหญจะเปนผลมาจากองคกรปกครองสวนทองถ�น ดงน �น

ภาครฐควรใหอานาจในการดาเนนงานตางๆ ภายในชมชนแกองคกรปกครองสวนทองถ�นมากข �น เพ�อให

องคกรปกครองสวนทองถ�นสามารถบรหารงานไดอยางเตมความสามารถ

2. องคกรปกครองสวนทองถ�น มบทบาทสาคญในการบรหารหรอการพฒนาชมชน สวนมาก

ในแผนการพฒนาขององคกรบรหารสวนตาบลมกจะเนนการพฒนาทางดานสาธารณปโภค ซ�งองคกร

ปกครองสวนทองถ�นควรใหความสนใจในการพฒนาคน พฒนาชมชน โดยการสรางสวสดการท�ไมใช

วตถใหมากข �น

3. องคกรปกครองสวนทองถ�นควรมการกาหนดแผนการพฒนาสงคมอยางตอเน�องเปน

ประจาทกป อกท �งควรจะพฒนาโครงการพฒนาสงคมใหมความหลากหลายมากข �น เพ�อใหการพฒนา

สงคมครอบคลมทกกลมในชมชน และครอบคลมทกมตของการพฒนาสงคม

ค.


บรรณานกรม

กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย. (2548). รายงานการศกษาเร�อง ทศทางและ

รปแบบการจดสวสดการสงคมของประเทศไทย. กรงเทพฯ : หางหนสวนจากด เทพ

เพญวานสย.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย. การวจยเชงปฏบตการเพ�อพฒนารปแบบ

การบรณาการเครอขายกองทนสวสดการชมชนในระดบอาเภอ : กรณ อาเภอฆอง

ชย จงหวดกาฬสนธ, (ออนไลน). เขาถงไดจาก: www.m-society.go.th/

document/edoc/ edoc_2290.pdf.

เจมศกด� ป� นทอง. (2553). การระดมประชาชนเพ�อการพฒนาในการบรหารงานพฒนาชนบท.

กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ชยวรรณ สมศรร�น. (2548). การเสรมสรางการมสวนรวมของพนกงานเข�อนภมพลในการจดการ

ส�งแวดลอมของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. วทยานพนธมหาบณฑต คณะ

สงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เดชา เปรมฤดเลศ. (2527). ความเขาใจเบ �อตนตอการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาสงคม.

การประชาสงเคราะห. 2(2): 48-60: มนาคม – เมษายน 2527.

ทวทย โพธเลส. (2550). การมสวนรวมของประชาคมในการจดทาแผนพฒนาองคการบรหาร

สวนตาบล กรณศกษาตาบลวงไชย อาเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม. วทยานพนธ

มหาบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ทศนย ลกขณาภชนชช. (2545). การใชทรพยากรในงานสวสดการสงคม. กรงเทพฯ: สมชาย

การพมพ.


นนทนช สงวาลย. (2546). กระบวนการเรยนรและการมสวนรวมของชมชนในการพฒนา

เศรษฐกจชมชนรปแบบการทองเท�ยวเชงนเวศ กรณศกษา : หมบานทองเท�ยวบาน

ทรงไทยปลายโพงพางจงหวดสมทรสงคราม.วทยานพนธมหาบณฑต. ครศาสตร (พฒน

ศกษา) จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นตยา เงนประเสรฐศร. (2544). การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม. วารสารสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร. 2 : 7 (กรกฎาคม-ธนวาคม): หนา 61-71.

ปรชา เป� ยมพงศสานต. (2522). บทวเคราะหการเมอง : การพฒนาสงคม. สงคมศาสตร. 1 (1) :

1 – 33.

ปรชา อวมปญญา. (2 สงหาคม 2549). ทฤษฎการพฒนาสงคม. (ออนไลน). เขาถงไดจาก :

http://202.29.15.156/lean/patana/p7.html.

พระสมบต เสรฐผล. (2549). ภมปญญาดานการจดการความรเพ�อสรางเสรมความเขมแขงของ

กลม: กรณศกษากลมผลตบานเรอนไทยจ�ว ตาบลอรญญก อาเภอเมอง จงหวด

พษณโลก. วทยานพนธมหาบณฑต พฒนาสงคม มหาวทยาลยนเรศวร.

พทยา สายห. (2526). นโยบาย : แนวความคดและการศกษาเฉพาะกรณ. กรงเทพฯ:

โอเดยนสโตร.

รชดาภรณ ชาญชาครตพงศ. (2543). การส�อสารกบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของ

ประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธมหาบณฑต. นเทศศาสตร (นเทศ

ศาสตรพฒนาการ) จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ระพพรรณ คาหอม. (2549). สวสดการสงคมกบสงคมไทย (Social Welfare in Thai Society).

(พมพคร �งท� 2). กรงเทพฯ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด.

วนทนย วาสกะสน.(2536). สวสดการสงคมและสงคมสงเคราะห.วารสารสมาคมเศรษฐศาสตร.

3(11): เมษายน – มถนายน , 60-61.

สถาบนเพ�อสรางความเขมแขงใหชมชน มหาวทยาลยนเรศวร. (2554). การศกษาการเสรมสรางขด

ความสามารถในการพ�งพาตนเองโดยการมสวนรวมของประชาชนเพ�อการพฒนา


สงคมอยางย�งยน. ฝายวจยและพฒนาสถาบนเพ�อสรางความเขมแขงใหชมชน

มหาวทยาลยนเรศวร.

สนท สมครการ. (2522). วฒนธรรมกบการพฒนาสงคม. การพฒนาบรหารศาสตร สถาบน

บณฑตพฒนบรหารศาสตร. 19(19): 429-442.

สญญา สญญาววฒน. (2522). ทฤษฎการพฒนาสงคม. สงคมศาสตร. 3(3) : 1-3.

สมนก ปญญาสงห. (2532). แนวทางการพฒนาแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

สนทรย โคมน. (2536). การพฒนาสงคมกบคานยม ในการศกษาและวฒนธรรม. ประมวล

บทความทางวชาการ. กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ

สนย มลลกะมาลย. (2545). รฐธรรมนญกบการมสวนรวมของประชาชนในการพทกษ รกษา

ทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอม. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

สเทพ เชาวลต. (2527). สวสดการสงคม. ภาควชาสงคมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน.

เสร พงศพศ. (2547). 100 คาถามท�ควรร. กรงเทพฯ. เจรญวทยการพมพ.

สานกมาตรฐานการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย สานกปลดกระทรวง กระทรวงการพฒนา

สงคมและความม�นคงของมนษย. (2548). ทศทางและรปแบบการจดสวสดการของ

ประเทศไทย. กรงเทพฯ: กลมการพฒนาระบบสวสดการสงคม กระทรวงการพฒนาสงคม

และความม�นคงของมนษย.

อทย หรญโต. (2523). หลกการบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

อทย หรญโต. (2531). การปกครองทองถ�น. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

Cohen John, M & Uphoff Norman, T. (1982). Participation’s Place in Rural Development:

Seeking Clarity Through Specificity. World Development, (8) March. 214-222.


Friedlander,Walter A & Robert Z. (1980). Apte.Introduction to social welfare. Englewoodcliff,

N.L.: Prentice Hall.

Federico,Ronald C . (1980). The Social Welfare Institution. Lexington, Massachusetts:

D.C.Health and Commpany,

Turner John. (1974). Development and Administration: Operational Implications for social

welfare. New York : United State Committee,International Council on social

welfare.

dsdw - คํานํา · 2012. 2. 3. · บทที หน้า คํานํา ก...

Documents