2 NOMADA | RAPORT ROCZNY | 2013

NOMADA | RAPORT ROCZNY | 2013

Nasze działania koncentrowały się wokół najbar-dziej istotnych, naszym zdaniem, kwestii czyli:

• integracji społecznej Romów i Polaków,• edukacji dzieci,• dostępu do służby zdrowia,• sprawach prawnych i administracyjnych.

INTEGRACJA SPOŁECZNO-KULTURALNA

Stworzenie możliwości zaistnienia członków spo-łeczności w przestrzeni miejskiej, w kontekście innym niż proszenie o datki na ulicy, jest ważnym elementem naszej wspólnej pracy. W  tym celu po-dejmujemy działania zmierzające do wykreowania platformy spotkań, która umożliwi rozpoczęcie prosesu integracji pomiędzy Romami i Polakami i  tworzyć okazje do interakcji w różnorodnym śro-dowisku. W roku 2013 wspólnie chodziliśmy do mu-zeów, uczestniczyliśmy w  festiwalach, spędzali-śmy czas w parkach, ale też odwiedzaliśmy urzędy i instytucje publiczne. Romowie, doświadczając stopniowo nieznanej im dotychczas strony miasta,

otwierają się na kontakty z mieszkańcami i spotyka-ją kolejnych przychylnie nastawionych do nich lu-dzi. Ten bezpośredni kontakt sprzyja wzajemnemu poznaniu i przeciwdziała powstawaniu stereotypo-wych opinii na temat społeczności Romów. Staraliśmy się także otwierać przestrzeń sa-mego koczowiska przy ul. Kamieńskiego. Odbył się tam, już po raz drugi, piknik wielokulturowy oraz projekcje filmów w  konwencji “kina pod gwiaz-dami” oraz wspólne gotowanie. Ważnym aspektem naszej pracy było także pogłębienie znajomości ze społecznością Romów rumuńskich zarówno na poziomie relacji z grupą, czy poszczególnymi rodzinami, jak i naszych indy-widualnych kontaktów z konkretnymi osobami.

Rzecznictwo i lobbing

W marcu, członkom społeczności Romów rumuń-skich dostarczono dokumenty wzywające miesz-kańców koczowiska przy ulicy Kamieńskiego do opuszczenia, opróżnienia i wydania bezpraw-nie zajmowanej posesji. Wydarzenie to zdetermi-nowało wiele działań podejmowanych w następ-

Rok 2013 był trzecim aktywnym rokiem pracy Nomady ze społecznością

Romów rumuńskich mieszkających we Wrocławiu.

NOMADA | RAPORT ROCZNY | 2013 3

nych miesiącach przez Stowarzyszenie Nomada.

Podjęcie dyskusji o wieloletniej margi-nalizacji tej grupy, jej systemowym wykluczeniu oraz groźbie eksmisji na bruk wielodzietnych ro-dzin sprawiło, że temat Romów rumuńskich czę-sto prezentowany był w  mediach. Do współpracy na rzecz społeczności włączył się szereg instytu-cji publicznych, organizacji pozarządowych i grup nieformalnych, między innymi: Rzecznik Praw Obywatelskich, Amnesty International, Krytyka Polityczna, Polskie Towarzystwo Prawa Anty-dyskryminacyjnego, Stowarzyszenie Interwen-cji Prawnej, Dom Spotakań Angelusa Silesiusa, Teatr Polski a także osoby prywatne: naukowcy (między innymi prof. Zygmunt Bauman) i arty-ści oraz mieszkańcy Wrocławia.

Stowarzyszenie Nomada uczestniczy-ło w  szeregu spotkań dotyczących społeczności rumuńskich Romów mieszkających we Wrocła-wiu, organizowanych w  Departamencie Spraw Społecznych Urzędu Miasta, Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej i Centrum Rozwoju Społecz-nego. Ich celem było podjęcie próby wypraco-wania rozwiązań systemowych i  mechanizmów pomocowych adekwatnych do potrzeb tej grupy. Stowarzyszenie Nomada wielokrotnie konsulto-wało się w sprawie Romów rumuńskich z Pełno-mocnikiem Wojewody Dolnośląskiego do Spraw Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Współ-pracowaliśmy z komisją powołaną przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich do rozpoznania sytuacji Romów rumuńskich mieszkających we Wrocławiu. Stowarzyszenie NOMADA informo-wało Biuro Rzecznika Praw Dziecka o  sytuacji dzieci mieszkających na koczowiskach. Organizo-wane były otwarte spotkania Romów i NOMADY z mieszkańcami miasta.

Pod apelem do Urzędu Miasta Wrocławia o podjęcie rozmów z Romami, innymi mieszkań-cami miasta i przedstawicielami organizacji poza-rządowych, zebrano ponad 700 podpisów. Akcje wsparli między innymi prof. Zygmunt Bauman, Konrad Imiela, Agnieszka Kłos, Olga Tokarczuk, Maciek Kurowicki.

http://www.petycjeonline.com/apel_o_wsparcie_spo-lecznosci_wroclawskich_romow_rumunskich

Sprawa Romów Rumuńskich została przedstawiona, obok sprawy więźniów polskich więzień CIA, jako jeden z przykładów łamania

praw człowieka w ramach międzynarodego marato-nu pisania listów organizowanego corocznie przez Amnesty International. Na ręce AI wpłynęło ponad 2000 listów ze wsparciem dla romskiej społeczności.

http://amnesty.org.pl/maraton-pisania-listow/kogo-bronimy/polska-spolecznosc-romow-rumunskich-z-wroclawia.htmlhttps://www.facebook.com/events/725523480791833/?ref=22

O sytuacji mieszkańców wrocławskich ko-czowisk informowały media w całej Polsce (między innymi Duży Format Gazety Wyborczej, Tygodnik Powszechny, lokalne dzienniki (Gazeta Wyborcza i Gazeta Wrocławska), radio TOK FM, Radio Wrocław, stacje telewizyjne TVN, Polsat,TVP Wrocław. Czaso-pisma naukowe “Dialog Pheniben” i “Romologika”. Tematem Romów rumuńskich we Wrocławiu zainte-resował się także The New Yorker i MTV Voices.

Zespół Mesajeh nakręcił na koczowisku przy ul. Kamieńskiego teledysk do utworu “Babilon”.

https://www.youtube.com/watch?v=MYrrG1yBjn4

Aby zapewnić dostęp do informacji na temat sytuacji społeczności i działań na jej rzecz, powstała strona internetowa www.roma.nomada.info.pl oraz profil na Facebooku.

www.facebook.com/taborwroclaw

W listopadzie, dzięki współpracy NOMADY i Krytyki Politycznej, powstał raport ”Społeczność Romów rumuńskich we Wrocławiu”. Raport został przetłumaczony na język angielski, hiszpański, nor-weski i niemiecki.

http://issuu.com/krytykapolityczna/docs/romaraport_pl_final

EDUKACJA

Nomada prowadzi zajęcia edukacyjne dla dzieci ze społeczności romskiej . 5 edukatorek oraz 8 wo-lontriuszy/szek tworzy “ekipę edukacyjną” i pracuje z  grupą ok. 15 dzieci. W sumie w roku 2013 odbyło się 68 spotkań. Zajęcia odbywały się 2 razy w tygo-dniu przez 2 godziny, w sali użyczonej przez X Liceum Ogólnokształcące przy ulicy Pieszej 1. W listopadzie zajęcia przeniesione zostały do Szkoły podstawowej 74 przy ulicy.Kleczkowskiej 2. Jest to szkoła do której w przyszłości mają szanse trafić dzieci romskie, aby realizować naukę w  systemie edukacji formalnej. Zajęcia początkowo miały charakter wprowa-dzający dzieci w przestrzeń edukacyjną. Grupa w prze-

NOMADA | RAPORT ROCZNY | 20134

dziale wiekowym od 4 do 14 lat była istotnie zróżni-cowana pod względem kompetencji językowych, umiejętności manualnych oraz możliwości koncen-tracji uwagi na wykonywanych zadaniach. Ponadto większość chłopców i dziewczynek nie miała nigdy okazji uczestniczyć w jakichkolwiek zorganizowanych działaniach edukacyjnych. Dlatego celem pierwszych miesięcy nauki było budowanie wzajemnego zaufa-nia, rozwijanie języka porozumienia, wspólne ustala-nie zasad i celu nieformalnej szkoły. Na późniejszym etapie nauki grupa została podzielona na dwa, zależ-ne od wieku, zespoły. Edukacja młodszych dzieci sku-pia się na nauce języka polskiego poprzez zabawę, obfituje w aktywności plastyczne i muzyczne. Grupa starszych dzieci rozpoczyna naukę pisania i czytania według „Odmiennej metody” autorstwa Ireny Maj-chrzak. Dzieci korzystają z podręczników zaprojekto-wanych do edukacji dzieci romskich nawiązujących tematyką do ich tradycji i kultury.

Każde dziecko posiada własną teczkę za-opatrzoną w materiały edukacyjne. Na zajęciach dzieci dostają kanapki i ciepłe napoje. Dzieci są przyprowadzane na zajęcia i  odprowadzane do do-mów. Zajęcia są prowadzone we współpracy z Do-mem Spotkań im. Angliusa Silesiusa. Poza zajęciami szkolnymi organizowane są wycieczki (Muzeum Etnograficzne, Muzeum Współczesne, wieża Katedry św. Jana i Ostrów Tum-ski) i wyjścia na imprezy kulturalne (między innymi Dzień Dziecka w Instytucie im. Grotowskiego, Festi-wal BraveKids). “Jubilo” - międzynarodowa grupa aktorów, związanych Instytutem im. Jerzego Grotowskiego. prowadzi zajęcia artystyczne (rytmika, praca z gło-sem, gry i zabawy ruchowe).

W 2013 roku dzieci ze społeczności Romów rumuńskich miały możliwość uczestnictwa w ponad 100 wydarzeniach kulturalnych i edukacyjnych.

5NOMADA | RAPORT ROCZNY | 2013

SPRAWY PRAWNO-ADMINISTRACYJNE

Z powodu systemowego wykluczenia i braku dostępu do informacji na temat przysługują-cych praw i  obowiązków dużym problemem dla społeczności Romów rumuńskich jest nieumie-jętność radzenia sobie z  procedurami formal-nymi. Analfabetyzm lub słaba znajomość języka polskiego, szczególnie w   zakresie rozumienia form specjalistycznych, prawnych, administra-cyjnych czy też medycznych, praktycznie unie-możliwia pokonanie bariery biurokracji. Dla-tego członkinie i członkowie NOMADY asystują Romom przy przechodzeniu przez procedury administracyjne. Asystowaliśmy przy procedurach praw-nych dotyczących trójki dzieci w sprawach pro-wadzonych przez wrocławski sąd rodzinny. Wy-dawaliśmy opinie dotyczące sytuacji rodzinnej na życzenie sądu i prośbę kuratorów rodzinnych i sądowych. W imieniu osób niepiśmiennych wy-stąpiliśmy o akty urodzenia do USC we Wrocła-wiu i Zielonej Góry, Stryszawy i Nowego Sącza, a także pomagałyśmy przy sporządzeniu wnio-sków do Urzędu Stanu Cywilnego we Wrocławiu ( 7X) do USC w Oławie, Zabrzu i Rudzie Śląskiej i pośredniczyłyśmy przy ich wydaniu. Monitorowaliśmy sprawy sądowe i prze-słuchania, dbając o ich prawidłowy przebieg, głównie pod kątem rozumienia przebiegu spra-

wy przez osoby ze społeczności romskiej. Z ramienia NOMADY zgłaszane były także skargi do administratorów portali internetowych w przypadkach występowania mowy nienawiści w stosunku do społeczności Romów rumuńskich. NOMADA zapewniła obsługę prawną, dla tych osób ze społeczności Romów, którym Gmina Wrocław wytoczyła proces eksmisyjny. Obok zgromadzenia funduszy na sfinansowanie pracy kancelarii adwokackiej nasz rola polega na ciągłym tłumaczeniu i przygotowaniu Romów do uczestnictwa w rozprawach sądowych.

POMOC HUMANITARNA

Od początku duża część naszych działań na rzecz społeczności Romów ma charakter bieżą-cej pomocy humanitarnej. Reagujemy także w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia - negocju-jemy ze szpitalami możliwość przyjęcia Romów i poddania ich leczeniu, w nagłych przypadkach wzywamy pogotowie i   monitorujemy przebieg zdarzenia (pogotowie nie przyjeżdża na wezwa-nie samych Romów). Szukamy lekarzy pediatrów którzy nieodpłatnie przyjmują dzieci romskie. W  okresie zimowym, szczególnie trudnym dla tej grupy, zorganizowałyśmy 2 zbiórki żywności, co pozwoliło w okresie największych mrozów nie wychodzić matkom i dzieciom na ulicę.

W roku 2013 NOMADA uczestniczyła w 10 rozprawach dotyczących prawa rodzinnego i w 6 rozprawach dotyczących przestępstw motywowanych nienawiścią.

NOMADA | RAPORT ROCZNY | 20136

ZDROWIE

Sytuacja zdrowotna romskich rodzin jest bardzo ciężka i wynika głównie z niedożywienia, złej dietyvv i braku dostępu do służby zdrowia. Przy wsparciu zaprzyjaźnionych organizacji i osób prywatnych, a tak-że zaangażowaniu lekarek i lekarzy, staramy się przeciwdziałać dalszemu pogarszaniu się stanu zdrowia mieszkańców wrocławskich koczowisk.

W roku 2013 nasze działania w tym zakresie dotyczyły między innymi:

• rejestracji u lekarzy specjalistów;• asystowania podczas badań specjalistycznych;• asystowania podczas konsultacji medycznych i wizyt szpitalnych;• odwiedzin podczas hospitalizacji;• dystrybucji leków i edukacji rodziców w zakresie stosowania leków;• wsparcia matek w sprawowaniu opieki nad noworodkami i starszymi dziećmi;• podstawowej edukacji z zakresu profilaktyki zdrowotnej;• poszukiwania środków na opłacenie wizyt u lekarzy specjalistów i znajdowania możliwości korzystania

z bezpłatnych porad medycznych.

W ramach udzielonego wsparcia:

• 13 osób przeszło badania specjalistyczne;• 20 kobiet zostało przebadanych ginekologicznie – badania profilaktyczne, umożliwienie dostępu do

antykoncepcji;• 3 kobiety zostały objęte opieką podczas ciąży - badania laboratoryjne i badania USG, asystentura pod-

czas pobytu w szpitalu i podczas porodu;• 10 osób zostało objętych opieką dentystyczną (wielokrotne wizyty);• wszystkie dzieci, przebywające aktualnie na koczowiskach (52 dzieci), zostały przebadane przez lekarza

pediatrę w celu diagnozy ogólnego stanu zdrowia, dzieciom założone zostały książeczki zdrowia;• 5 dzieci zostało przebadanych laryngologicznie;• 10 dzieci zostało objętych opieką pediatry (wielokrotne wizyty);• przeprowadzone zostały specjalistyczne badania głuchoniemego dziecka w centrum laryngologicznym

w celu diagnozy dziecka.

W okresie zimowym wszystkie dzieci i matki zostały objęte profilaktyczną kuracją witaminową wraz z suplementami diety.

NOMADA | RAPORT ROCZNY | 2013 7

ŚRODKI FINANSOWE

Od stycznia do sierpnia 2013 r. Stowarzyszenie No-mada realizowało swoje działania przy wsparciu Domu Spotkań Agnelusa Silesiusa. DAS, korzysta-jąc z dotacji od organizacji Renovabis, przeznaczył 30 000 zł. na działania na rzecz Romów. Dotacja wykorzystana została na pokrycie kosztów edu-kacji nieformalnej dzieci i dorosłych (materiały edukacyjne, wyżywienie podczas zajęć), opieki zdrowotnej (wizyty u lekarzy, badania, leki), ob-sługi administracyjnej (odtwarzanie i korekty danych w dokumentach, akty urodzenia dzieci). Asystentki rodzin romskich z ramienia Nomady, zostały zatrudnione przez DAS na okres 8 miesię-cy, w ramach dotacji otrzymały też wsparcie psy-chologiczne (3 superwizje).

24 października Nomada otrzymała do-tację od Funduszu Społecznego Notariatu na realizację projektu “Przyjazne Przestrzenie Mia-sta - przeciwdziałanie wykluczeniu społeczne-mu dzieci rumuńskich Romów mieszkających we Wrocławiu.” Projekt rozpoczął się w 8 listopada 2013 i  będzie trwał do 30 kwietnia 2014. Kwo-ta dotacji to 30 000 zł. W ramach projektu dzieci odwiedzają miejsca, do których na co dzień nie

mają dostępu (muzea, kina, biblioteki, restaura-cje), spotykają się z ciekawymi ludźmi, uczą się języka polskiego. W projekcie zaplanowana jest także wycieczka do Muzeum Etnograficznego w Tarnowie.

Środki finansowe na pokrycie kosztów reprezentacji prawnej w procesie o eksmisję 14  rumuńskich Romów zostały uzyskane pod-czas aukcji dzieł sztuki przekazanych na ten cel przez artystów z całej polski w ramach akcji: “Ar-tyści w obronie praw człowieka”. Zgromadzono ponad 60 prac przekazanych przez ponad 50 ar-tystów. Aukcja miała miejsce 15 grudnia we Wro-cławskim klubie “Puzzle”. Kwota zebrana pod-czas aukcji to 12 132,80 zł.

http://www.roma.nomada.info.pl/aktualnosci/item/316-aukcja

W roku 2013 osoby prywatne wsparły na-sze działania na rzecz Romów kwotą 3.844 zł.

Nomada Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społeczeństwa WielokulturowegoNomada Association for Multicultural Society Integration

www.nomada.info.plwww.roma.nomada.info.pl

Adres: ul. Paulińska 4/8, Wrocław 50-247telefon do biura: 71 307 03 35

e-mail: nomada@nomada.info.plroma@nomada.info.pl