ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІСЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

3 деңгейлі СМЖ құжаты ПОӘК ПОӘК 042-39. 1.197/01- 2013

ПОӘКПОӘК

«Электронды білім беру«Электронды білім беру басылымдары мен интернет-басылымдары мен интернет-

ресурстарын жасау жәнересурстарын жасау және қолдану» қолдану» пәні бойынша оқу-

әдістемелік материалдар

Редакция №____от_____

5В011100 – «Информатика» мамандығына арналған

««Электронды білім беру басылымдары мен интернет-ресурстарынЭлектронды білім беру басылымдары мен интернет-ресурстарын жасау және қолданужасау және қолдану»»

ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей2013

МАЗМҰНЫ

1 Глоссарий2 Дәрістер3 Практикалық және зертханалық жұмыстар4 Студенттің өздік жұмысы

1. Глоссарий по учебной дисциплине

Автоматизация обучения — прием технологии обучения, в котором часть рутинных функций, выполнявшихся ранее преподавателем, передается автоматическим устройствам, реализующим возможности информационных и коммуникационных технологий. Цель автоматизации обучения — повышение эффективности обучения.

Автоматизация процессов информационно-методического обеспечения учебно-воспитательного процесса и организационного управления учебным заведением (системой учебных заведений) — поддержание заданной степени комфорта деятельности работника сферы образования на базе использования средств ИКТ в процессе ведения делопроизводства в учебном заведении, в профессиональной деятельности учителя- предметника, методиста, организатора учебно-воспитательного процесса.Основные функции средств ИКТ в процессе автоматизации информационной деятельности в учебном заведении и организационного управления процессами документооборота: общая обработка документов, их верификация и оформление; локальное хранение документов; обеспечение сквозной доступности документов без их дублирования на бумаге; дистантная совместная работа пользователей над документом; поддержка «безбумажного» общения между пользователями с их рабочего места;различные виды информационного взаимодействия по телекоммуникациям; персональная обработка данных и документов, в том числе дистанционная, средствами телекоммуникаций; коллективная обработка данных, документов средствами телекоммуникаций; обмен информацией между базами данных; использование распределенного информационного ресурса данных, документов; объединение электронной и вербальной коммуникаций; ведение персональных баз данных, в том числе дистантного доступа; ввод/вывод данных или фиксированных форм документов. Средства ИКТ в процессе автоматизации информационной деятельности учреждения обеспечивают: информационную поддержку современных методов ведения делопроизводства в учебном заведении, в том числе документооборота; оперативность принятия управленческих решений с возможностью дистанционного оповещения о принятых решениях; оперативное планирование, проектирование и управление учебно-воспитательным процессом.

Автоматизированная обучающая система (АОС) — компьютерная эргатическая система, предназначенная для оптимизации процесса обучения с использованием средств информационных и коммуникационных технологий, а также автоматизации процессов обратной связи и управления на ее основе познавательной деятельностью обучаемого.

Автоматизированная система лабораторного практикума —

комплекс технических и программных средств, обеспечивающих проведение лабораторных работ и экспериментальных исследований непосредственно с физическими объектами и (или) математическими, информационно-описательными, наглядными моделями, представленными на экране ЭВМ.

Автоматизированная система управления (АСУ) — система управления любым объектом, в которой человек принимает непосредственное участие. Современная АСУ предполагает наличие в своем составе компьютеров различной мощности, соединенных каналами связи.

Автоматизированное рабочее место (АРМ) — комплекс технических, программных и методических средств, обслуживающих рабочее место специалиста, обеспечивающий осуществление информационной деятельности, информационного взаимодействия и доступ к информационным ресурсам.

Автоматизированное рабочее место (АРМ) преподавателя/ учащегося — совокупность средств вычислительной техники и программно-аппаратных средств, предназначенная для работы одного человека.

Администратор базы данных — лицо или группа лиц, занимающихся текущим управлением базы данных и отвечающих за технологию ее работы. Основные функции: обеспечение надежности функционирования, поддержание целостности,

обеспечение санкционированного доступа, реструктуризация, актуализация данных и пр. Инструмент управления — специальные программы.

Администратор компьютерной сети — лицо или группа лиц, занимающихся текущим управлением сети и перспективой ее развития. Основные функции: обеспечение надежности функционирования, определение и выдача адресов и паролей доступа, обеспечение взаимодействия с другими сетями, взаимодействие с администраторами базы данных и пр. Инструмент управления — система сетевого управления.

Администратор системы — лицо, управляющее информационной системой, взаимодействующее с пользователями, обеспечивающее надежность функционирования. Часто используют термин «сисадмин», от англ.systemadministrator.

Асинхронная передача данных — способ передачи и метод извлечения данных из непрерывного потока сообщений с задержкой по времени.

База данных (БД) — поименованная, целостная совокупность данных, которая отображает состояние объектов и их отношений в данной предметной области. БД обеспечивает использование одних и тех же данных в различных приложениях, допускает решение задач планирования, проектирования, исследования, управления. Функционирование БД обеспечивается системой управления базами данных (СУБД). Базой данных иногда называют организованный набор фактов из какой-либо предметной области, информацию, упорядоченную в виде набора элементов записей одинаковой структуры. Для обработки записей используются специальные программы, позволяющие их упорядочить, делать выборки по указанному правилу (правилам). Базой данных еще называют информацию и программы ее обработки.

База знаний (БЗ) — организованная совокупность знаний, представленная в форме, которая допускает автоматическое или автоматизированное использование этих знаний на основе реализации возможностей средств информационных технологий. Базой знаний иногда называют совокупность систематизированных основополагающих сведений, относящихся к определенной области знания, хранящихся в памяти ЭВМ, объем которых необходим и достаточен для решения заданного круга теоретических или практических задач. Всистемеуправления БЗ используются методы искусственного интеллекта, специальные языки описания знаний, интеллектуальный интерфейс. База знаний содержит не только конкретные факты, но и описание общих закономерностей (например, предметной области). База знаний используется в приложениях искусственного интеллекта для решения задач в определенной области.

Банк данных (БД) — это совокупность всех массивов информации длительного хранения, как правило, организованных в библиотеки данных, а также программно-технических средств, обеспечивающих ее накопление, обновление, корректировку и использование.

Браузер (browser, Web-браузер) — программное обеспечение, позволяющее пользователям просматривать HTML-документы, а также получать доступ к файлам и программному обеспечению, связанным с этими документами. Созданные изначально с целью просмотра и навигации документов всемирной паутины (WWW), Же& браузеры стирают границы между локальными и удаленными ресурсами, предоставляя пользо-вателям доступ как к документам локальной машины, так и к документам, расположенным в сетяхIntranet/Internet. Для браузеров основной является концепция гиперссылок, которые позволяют перемещаться между документами. Большинство браузеров способны скачивать и перемещать файлы, просматривать новостные группы, отображать графику, встроенную в документы, проигрывать аудио- и видеофайлы, связанные с документами, выполнять код небольших программ (с/аиа-апплетов или Ас^шеХ-компонент), внедренных в документы.

Виды обученияОбучение индуктивное — процесс обучения путем наблюдения, рассмотрения,

исследования примеров, выделения существенных признаков и обобщения для формирования новых представлений, обобщений, концепций.

Обучение проблемное — обучение, при котором используется система дидактических методов активизации познавательной деятельности, направленная на развитие у обучающегося творческой активности и познавательного интереса, понимания диалектического процесса познания; совершенствование структуры мыслительной деятельности; развитие навыков анализа, синтеза, обобщения. В основе проблемного обучения лежит выявление противоречия, которое устранимо путем теоретических умозаключений и(или) практико-ориентирован- ных действий.

Обучение программированное — обучение по заранее составленной программе, выполняющей некоторые функции преподавателя (контроль, подсказка). Развивается на базе использования достижений педагогики, дидактики, инженерной психологии.Программированное обучение основано на расчленении учебного материала и действий обучаемого и обучающего на небольшие порции и шаги, адекватно которым поступает информация об осуществлении обучаемым каждого шага (оперативная обратная связь) и использовании ее для изменения стратегии обучения; на приспособлении обучения к динамике усвоения знаний, умений и навыков каждым обу-чаемым (индивидуализация темпов обучения); на выполнении обучаемым функций управления процессом обучения.

Обучение по аналогии — обучение, при котором приобретение новых знаний и умений осуществляется путем применения их к новой ситуации и представлений об аналогичных случаях.

Обучение путем заучивания — обучение, при котором все знания поступают обучаемому в явном виде, из внешнего источника; при этом от обучаемого требуется их запоминание и представление (на оценивание обучающим) в том виде, в котором их получил обучаемый.

Обучение через открытие — самостоятельное индуктивное обучение, состоящее в наблюдении событий и манипуляции имеющимися понятиями для формирования новых понятий без помощи извне.

Возможности средств ИКТ: незамедлительная обратная связь между пользователем и средствами ИКТ,

определяющая реализациюинтерактивного диалога, который характерен тем, что каждый запрос пользователя вызывает ответное действие системы и, наоборот, реплика последней требует реакции пользователя;

компьютерная визуализация учебной информации об изучаемом объекте, процессе (наглядное представление на экране: объекта, его составных частей или их моделей; про цесса или его модели, в том числе скрытого в реальном мире;

графической интерпретации исследуемой закономерности изучаемого процесса);

компьютерное моделирование изучаемых или исследуемых объектов, их отношений, явлений, процессов, протекающих как реально, так и «виртуально» (представление на экране математической, информационно-описательной, наглядной модели адекватно оригиналу);

архивировать хранение больших объемов информации с возможностью легкого доступа к ней, ее передачи, тиражирования;

автоматизация процессов вычислительной, информационно-поисковой деятельности, а также обработки результатов учебного эксперимента с возможностью многократного повторения фрагмента или самого эксперимента;

автоматизация процессов информационно-методического обеспечения, организационного управления учебной деятельностью и контроля результатов усвоения.

Возрастные аспекты информатизации образования — предельная нагрузка на пользователя ПК в зависимости от возраста, позволяющая не нанести вреда его здоровью.

Всемирная мультимедийная среда — WorldWideWeb (WWW) — всемирная распределенная информационная среда, содержащая разнообразную информацию (в том числе мультимедиа компоненты Же&-страниц), обладающая определенными возможностями распределенной базы данных, хотя и не предполагающая наличие единой структуры хранящейся информации (это вWeb обеспечивается далеко не всегда). WWW обеспечивает наиболее удобный и универсальный сер- иис всемирной сети, реализующий прежде всего информационный аспект Интернета, но также активно вытесняющий (за-меняющий) практически все остальные сервисы (в том числе 'I исто коммуникационные). ОсновамиWeb являются использование высокостандартизированного единого пользовательского интерфейса на основе поддерживающего технологию гипертекста языкаHTML, применение универсального и легкого для освоения непрофессионалами клиентского программного обеспечения (браузеров) и использование протоколаHTTP, обеспечивающего необходимые функции для реализации загрузки требуемых компонентов Же&-страниц на клиентский компьютер для просмотра в браузере и поддержку гипертекстового механизма.

Гипермедиа — гипертекст, в состав которого входит структурированная информация разных типов (текст, иллюстрации, звук, видео и пр.).

Гиперссылка — ссылка от одного электронного информационного объекта к другому (например, из текста к примечанию или элементу списка литературы, из одной энциклопедической статьи к другой). Специальные пометки в тексте, распознаваемые программой (браузером), которая осуществляет переход к указанному фрагменту данного текста или к другому файлу, расположенному в общем случае на другом компьютере. Гиперссылки расставляет разработчик текста в соответствии с требованиями браузера.

Гипертекст (Hyper-Text) — технология обработки информации, обладающая методом организации данных, который характерен следующим: в иерархическую базу данных помещены участки обычного текста (объекты) с возможными иллюстрациями; между объектами установлены именованные связи, являющиеся указателями; на экране дисплея помещается участок текста, где объекту соответствует визуальная пометка, которой могут служить специально выделенные в тексте слова и окна, содержащие всю или часть информации о данном объекте; эта информация, в свою очередь, может содержать текст, в котором имеются слова, относящиеся к тем или иным объектам, и указатели на другие объекты и (или) соответствующие окна.Гипертекст появился в начале 60-х гг. XX в. и описывал систему, позволяющую получить доступ к любым зафиксированным в системе текстовым данным. При этом в таких системах имелась возможность создания собственной взаимосвязи между различными частями данных. Большие системы гипертекста содержат до 1600 объектов и до 3500 связей между ними. Распространение этого подхода с текстовых данных на доступные ныне в ПЭВМ другие виды данных — графические, звуковые, видео и т. п. — определяет современное представление системы Гипермедиа (Hyper-Media).

Глобализация современного информационного общества,развивающаяся на базе ИКТ, в настоящее время проявляется в следующих

тенденциях: международное разделение труда; международное инвестирование в экономику различных стран; создание научно-производственных сообществ, решающих международно-значимые проблемы и задачи, решение которых инициирует развитие научно-технического прогресса одновременно в нескольких странах мира; информатизация (на основе глобальной коммуникации) разработок специалистов международных объединений в области науки, техники, бизнеса, производства товаров

массового потребления и т. п.; создание значимых в мировом масштабе политических объединений (политическая глобализация); социальное разделение (поляризация) стран мира по уровню их материального благосостояния.

Гуманизация образования — создание таких условий учебного взаимодействия между обучаемым и преподавателем, которые предполагают наиболее полное развитие личности обучаемого за счет не только усвоения программного материала, но и познания каждым самого себя, развития самоуважения, стремления поделиться знаниями с другими.

Диагностика ошибок по результатам обучения (учебной деятельности) — констатация причин ошибочных действий обучаемого и предъявление на экране компьютера соответствующих комментариев.

Диалоговый режим — режим прямого взаимодействия между человеком и компьютером, компьютерами в сети или между компьютером и периферийным устройством, при котором связь между взаимодействующими системами не прерывается. Часто называется интерактивным режимом, или режимомonline.

Дистанционное обучение — интерактивное взаимодействие как между учителем и учащимися, так и между ними и интерактивным источником информационного ресурса (например, Web-сайта или ЖеЬ-страницы), отражающее все присущие учебному процессу компоненты (цели, содержание, методы, организационные формы, средства обучения), осуществляемое в условиях реализации средств ИКТ (незамедлительная обратная связь между обучаемым и средством обучения; компьютерная визуализация учебной информации; архивное хранение больших объемов информации, их передача и обработка; автоматизация процессов вычислительной, информацион- но-поисковой деятельности, обработки результатов учебного эксперимента; автоматизация процессов информационно-методического обеспечения, организационного управления учебной деятельностью и контроля результатов усвоения учебного материала).

Здоровьесберегающие технологии в условиях информатизации образования — система мер по охране и укреплению здоровья учащихся, учитывающая важнейшие характеристики образовательной среды, реализованной на базе средств ИКТ, и условия жизни учащегося, воздействующие на здоровье.

Извлечение знания — методы и способы поиска, отбора, концентрации всех видов знаний.

ИКТ-компетенция учителя — неразрывно связанные между собой как в содержательном, так и в деятельностном аспектах, научно-педагогические области:

® преподавание учебного предмета с использованием средств ИКТ;• осуществление информационной деятельности и информационного

взаимодействия между участниками учебно-вос- питательного процесса в условиях использования потенциала распределенного информационного ресурса локальных и гло-бальной компьютерных сетей;

• экспертная оценка психолого-педагогической, содержательно-методической значимости электронных изданий образовательного назначения, электронных средств учебного назначения и учебно-методических комплексов, в состав которых они включены;

• предотвращение возможных негативных последствий использования средств ИКТ в образовательном процессе;

• автоматизация информационно-методического обеспечения учебно-воспитательного процесса и организационного управления учебным заведением на базе средств ИКТ, в которых учитель должен быть хорошо осведомлен.

Инструментальное программное средство (ИПС) — программное средство (совокупность программных средств), предназначенное для конструирования программных средств (систем) учебного назначения, подготовки или генерирования учебно-методических и организационных материалов, создания графических или

музыкальных включений, сервисных «надстроек» программы. Наполнение ИПС предметным содержанием позволяет создавать различные типы ПС учебного назначения или ПС «смешанного» назначения.

Интегрированные системы САР/САМ (черчение/производство) — программные продукты, обеспечивающие конструк-торско-технологическое пространство на базе структурных геометрических моделей.

Интерактивный диалог — взаимодействие пользователя с программной (программно-аппаратной) системой, характеризующееся (в отличие от диалогового, предполагающего обмен текстовыми командами, запросами и ответами, приглашениями) реализацией более развитых средств ведения диалога (например, возможность задавать вопросы в произвольной форме, с использованием «ключевого» слова, в форме с ограни-ченным набором символов и пр.); при этом обеспечивается возможность выбора вариантов содержания учебного материала, режима работы с ним. Интерактивный режим взаимодействия пользователя с ЭВМ характерен тем, что каждый его запрос вызывает ответное действие программы и, наоборот, реплика последней требует реакции пользователя.

Интернет-провайдер — организация, обеспечивающая доступ в Интернет для других пользователей. Деятельность провайдера ориентирована на поддержку и оплату высокоскоростного канала доступа в Интернет, провайдер обеспечивает подключение к нему за соответствующую плату множества внешних пользователей, одновременно предоставляя ряд дополнительных услуг: размещение личных сайтов, адреса электронной почты и пр.

Интерфейс — средство сопряжения устройств вычислительной техники (аппаратный интерфейс); организация взаимодействия человека и компьютерной программы (программный интерфейс).

Информативность программного обеспечения — способность программного обеспечения выделить основное, существенное в процессах управления и формировать параметры, характеризующие основные стороны процесса.

Информатизация образования — процесс обеспечения сферы образования методологией и практикой разработки и оптимального использования современных средств ИКТ, ориентированных на реализацию психолого-педагогических целей обучения, воспитания. Этот процесс инициирует следующие процессы: совершенствование методологии и стратегии отбора содержания, методов и организационных форм обучения, воспитания, соответствующих задачам развития личности обучаемого в современных условиях информационного общества глобальной, массовой коммуникации; создание методических систем обучения, ориентированных на развитие интеллектуального потенциала обучаемого, на формирование умений само-стоятельно приобретать знания, осуществлять информационно- учебную, экспериментально-исследовательскую деятельность, разнообразные виды самостоятельной информационной деятельности; совершенствование механизмов управления системой образования на основе использования автоматизированных банков данных научно-педагогической информации, информационно-методических материалов, а также коммуникационных сетей; создание и использование компьютерных тестирующих, диагностирующих методик контроля и оценки уровня знаний обучаемых.

Информатизация общества — это глобальный социальный процесс, особенность которого состоит в том, что доминирующим видом деятельности в сфере общественного производства является сбор, накопление, обработка, хранение, передача, использование, продуцирование информации, осуществляемые на основе современных средств микропроцессорной и вычислительной техники, а также разнообразных средств информационного взаимодействия и обмена.Информатизация общества обеспечивает активное использование постоянно расширяющегося интеллектуального потенциала общества, сконцентрированного в печатном фонде, в научной, производственной и других

видах деятельности его членов; интеграцию информационных технологий с научными, производственными, инициирующую развитие всех сфер общественного производства, интеллектуализацию трудовой деятельности; высокий уровень информационного об-служивания, доступ любого члена общества к источникам достоверной информации, визуализацию представляемой информации, существенность используемых данных.

Информатизированное рабочее место (ИРМ) — комплект программно-методического и нормативно-инструктивного обеспечения информационного взаимодействия сотрудников образовательного учреждения с коллегами по образовательному процессу.

Информационная деятельность — деятельность по регистрации, сбору, обработке, хранению, передаче, отражению, транслированию, тиражированию, продуцированию информации об объектах, явлениях, процессах, в том числе реально протекающих, и скоростная передача любых объемов информации, представленной в различной форме, с использованием современных средств ИКТ.

Информационная подготовка (ИП) — обязательная составляющая образовательного процесса, направленная на подготовку специалистов, способных эффективно применять средства ИКТ в процессе осуществления своей профессиональной деятельности.

Информационная система, функционирующая на базе средств ИКТ, — система передачи и приема информации, состоящая из источника информации, передатчика, канала связи, приемника информации и источника помех.

Информационная технология (ИТ) — практическая часть научной области информатики, представляющая собой совокупность средств, способов, методов автоматизированного сбора, обработки, хранения, передачи, использования, про-дуцирования информации для получения определенных, заведомо ожидаемых, результатов. Информационная технология, реализация которой осуществляется с помощью средств микропроцессорной, вычислительной (компьютерной) техники, отличается следующими характерными особенностями:

реализация возможностей современных программных, программно-аппаратных и технических средств и устройств, функционирующих на базе микропроцессорной и вычислительной техники, средств и систем передачи, транслирования информационных ресурсов, информационного обмена;

использование специальных формализмов (логико-линг-вистических моделей) для представления декларативных и процедурных знаний в электронной форме; при этом логико-лингвистическое моделирование резко расширяет возможности решения задач для трудно или совсем неформализуе- мых областей знаний и сфер деятельности;

обеспечение прямого (без посредников) доступа к диалоговому режиму при использовании профессиональных языков программирования и средств искусственного интеллекта;

обеспечение простоты процесса взаимодействия пользователя с компьютером, исключение необходимости регулятивного сопровождения.

Информационное взаимодействие (ИВ) — деятельность, направленная на осуществление процесса передачи-приема информации, представленной в любом виде (символы, графика, анимация, аудио-, видеоинформация) при реализации обратной связи, развитых средств ведения интерактивного диалога при обеспечении возможности сбора, обработки, продуцирования, архивирования, передачи, транслирования информации. Структура информационного взаимодействия между организаторами учебно-воспитательного процесса, сотрудниками учебного заведения — это внутренняя форма организации информационного взаимодействия, выступающая как единство устойчивых взаимосвязей между ее элементами.

Информационное взаимодействие образовательного назначения, реализованное на базе средств ИКТ, — деятельность, направленная на сбор,

обработку, применение и передачу информации, осуществляемую субъектами образовательного процесса (обучающийся, обучаемый, средство обучения, функционирующее на базе средств ИКТ) и обеспечивающую психолого-педагогическое воздействие, ориентированное:

-на развитие творческого потенциала индивида;-на формирование системы знаний определенной предметной области;-на формирование комплекса умений и навыков осуществления учебной деятельности по изучению закономерностей предметной области.Информационное взаимодействие, реализованное на базе средств ИКТ, —

процесс передачи-приема информации, представленной в любом виде (символы, графика, анимация, аудио-, видеоинформация) при реализации обратной связи, развитых средств ведения интерактивного диалога (например, возможность задавать вопросы в произвольной форме, с использованием ключевого слова, в форме с ограниченным набором символов, возможность выбора вариантов содержания информации, режима работы с ней), при обеспечении возможности сбора, обработки, продуцирования, архивирования, транслирования информации. Осуществление информационного взаимодействия требует определенной технологической реализации; в современной реализации оно осуществляется средствами информационных и коммуникационных технологий (ИКТ).

Информационно-коммуникационная предметная среда —это совокупность условий, способствующих возникновению и развитию процессов

учебного информационного взаимодействия между обучаемым(и), преподавателем и средствами ИКТ, формированию познавательной активности обучаемого, при условии наполнения компонентов среды предметным содержанием, а также обеспечивающих осуществление деятельности с информационным ресурсом некоторой предметной области с помощью интерактивных средств ИКТ; информационное взаимодействие между пользователями с помощью интерактивных ИКТ, взаимодействующих с пользователем как с субъектом информационного общения и личностью; интерактивное информационное взаимодействие между пользователем и объектами предметной среды, отображающей закономерности и особенности соответствующей предметной области (или областей). Информационно-коммуникационная предметная среда включает совокупность программно-аппа- ратных средств и систем, компьютерных информационных (локальных, глобальной) сетей и каналов связи, организационно-методических элементов системы образования и прикладной информации об определенной (определенных) предметной области (предметных областях). Функционирование информационно-коммуникационной предметной среды, определяется следующими факторами: осуществлением информационного взаимодействия пользователя (пользователей) как между собой (в рамках образовательных взаимодейст-вий), так и с экранными представлениями изучаемых объектов, влиянием на рассматриваемые процессы или явления, учебные сюжеты, протекающие и развивающиеся на базе использования распределенного информационного образо-вательного ресурса данной конкретной предметной области; возможностью работать в условиях реализации встроенных технологий обучения, ориентированных на обучение закономерностям данной конкретной предметной области.

Информационно-коммуникационная среда — совокупность условий, обеспечивающих осуществление деятельности пользователя с информационным ресурсом (в том числе распределенным информационным ресурсом), с помощью интерактивных средств ИКТ и взаимодействующих с ним как с субъектом информационного общения и личностью.Инфор-мационно-коммуникационная среда включает: множество информационных объектов и связей между ними; средства и технологии сбора, накопления, передачи (транслирования), обработки, продуцирования и распространения информации, собственно знания, средства воспроизведения аудиовизуальной

информации; организационные и юридические структуры, поддерживающие информационные процессы. Общество, создавая информационно-коммуникационную среду, функционирует в ней, видоизменяет и совершенствует ее. В свою очередь, информационно-коммуникационная среда современного общества постоянно детерминируется достижениями научно-технического прогресса, совершенствование которых происходит в наши дни буквально в экспоненциальном темпе. Научные исследования в различных областях убеждают в том, что совершенствование информационно-коммуникационной среды общества инициирует формирование прогрессивных тенденций развития производительных сил, изменение структуры общественных взаимоотношений, взаимосвязей и прежде всего интеллектуализацию деятельности всех членов общества во всех его сферах и, естественно, в сфере образова-ния.

Информационно-методическое обеспечение учебно-воспитательного процесса учебного заведения — обеспечение образовательного процесса необходимыми научно-педагогически- ми, учебно-методическими, информационно-справочными, инструктивно-организационными, нормативно-методическими, техническими и другими материалами, которые используются в учебно-воспитательном процессе конкретного учебного заведения.

Информационное взаимодействие образовательного назначения (ИВ ОН) в условиях использования средств информационных и коммуникационных технологий — деятельность, направленная на сбор, обработку, применение и передачу информации, осуществляемую субъектами образовательного процесса (обучающийся, обучаемый, средство обучения, функционирующее на базе ИКТ) и обеспечивающая психолого-педагоги-ческое воздействие, ориентированное на развитие креативного (творческого) потенциала индивида; формирование системы знаний определенной предметной области;

Информационное взаимодействие между организаторами учебно-воспитательного процесса и сотрудниками учебного заведения — это информационная деятельность между организаторами учебно-воспитательного процесса (руководители региональных, областных, районных, федеральных органов образования, директора, организаторы методической и учеб- но-воспитательной работы, учителя-предметники, заведующие библиотекой, медицинские работники и школьные психологи учебного заведения) и другими сотрудниками учебного заведения. При информационном взаимодействии между организаторами учебно-воспитательного процесса и сотрудниками учебного заведения осуществляется сбор, обработка, хранение, передача, создание информационно-методических материалов различного вида. Результатами информационного взаимодействия могут служить определенные выводы о развитии образовательного процесса в целом, конкретные выводы о продвижении в учении отдельного ученика, решения о дальнейшем развитии учебного заведения и пр. Функционирование информационных потоков осуществляется как в процессе профессиональной деятельности работников сферы образования, так и при их общении с учащимися и их родителями.

Информационный объект — обобщающее понятие, описывающее различные виды объектов: простых (звук, изображение, текст, число) и комплексных структурированных (элемент, база данных, таблица, гипертекст, гипермедиа).

Информационный потенциал информационно-коммуникационной предметной среды — совокупность содержания всего объема распределенного информационного ресурса, включая как семантическую, так и технико-технологическую компоненты, его структурные особенности, возможности режимов работы с ним, в том числе и поток сообщений, циркулирующий в сети (трафик сети), маршрутизирующий этот поток.

Информационный ресурс — это совокупность всей получаемой и накапливаемой информации в процессе развития науки, культуры, образования, практической деятельности людей и функционирования специальных устройств, используемых в общественном производстве и управлении.

Искусственный интеллект (ИИ) — искусственная информационная система (программная реализация), имитирующая решение человеком достаточно сложных задач в процессе его деятельности, использующая программно-аппаратные средства, позволяющие на основе применения знаний осуществлять решение неформализованных творческих задач, в том числе моделировать некоторые аспекты человеческой деятельности, включая процесс мышления, и обеспечивающие диалог с ЭВМ на естественном для человека языке, а также автоматизацию поведения роботов и робототехнических систем. Искусственный интеллект — направление современных научных исследований, сопровождающих и обусловливающих создание самих систем ИИ, разработанных на базе электронно-вычислительной, микропроцессорной техники и предназначенных для восприятия, обработки, хранения информации, а также формирования решений по целесообразному поведению в ситуациях, моделирующих состояния различных систем (например, природы, общества). Искусственный интеллект понимают еще как моделирование некоторых функций человеческого мозга на базе реализации возможностей информационных технологий.

Кабинет информатики образовательного учреждения —специализированное подразделение учебного заведения, которое должно

обеспечивать осуществление деятельности по информационному взаимодействию между обучаемым(ми), обучающим и техническими средствами сбора, накопления, хранения, обработки и передачи информации; обучаемыми и преподавателем; обучаемыми, преподавателем и средствами обучения, включая и средства обучения, функционирующие на базе средств ИКТ.

Компьютеризация — процесс развития индустрии компьютерных продуктов и услуг и их широкого использования в обществе, оснащения предприятий, учреждений и учебных заведений средствами вычислительной техники для повышения образованности уровня населения в области ее применения.

Компьютерная визуализация учебной информации:компьютерная визуализация изучаемого объекта — наглядное представление на

экране ЭВМ объекта, его составных частей или их моделей, а при необходимости — во всевозможных ракурсах, в деталях, с возможностью демонстрации внутренних взаимосвязей составных частей; компьютерная визуализация изучаемого процесса — наглядное представление на экране ЭВМ данного процесса или его модели, в том числе скрытого в реальном мире, а при необходимости — в развитии, во временном и пространственном движении, представление графической интерпретации исследуемой закономерности изучаемого процесса. Требование обеспечения компьютерной визуализации учебной информации, предъявляемой к программным средствам учебного назначения, предполагает реализацию возможностей современных средств визуализации объектов, процессов, явлений (как реальных, так и «виртуальных»), а также их моделей, представление их в динамике развития, во временном и пространственном движении, с сохранением возможности диалогового общения с программой.

Компьютерная зависимость (патологическийгемблинг) —психологическая зависимость от виртуальной среды, реализованной на базе средств

ИКТ.Компьютерное моделирование — представление на экране ЭВМ модели

(математической, информационно-описательной, наглядной), адекватной оригиналу изучаемого исследуемого объекта, или модели процесса.

Компьютерное моделирование объемных объектов — построение трехмерной модели объекта в каркасном виде, системой поверхностей, в виде замкнутого объема, все точки которого определяются системой координат.

Контаминация — смешение, перетасовка информации, включающей текстовую, графическую информацию, подвижные диаграммы, мультипликацию, видеоинформацию.Личностно-ориентированное образование, реализованное на

базе средств ИКТ, — это образование, которое ориентировано на обучаемого как основную ценность всего образовательного процесса; способствует созданию условий для формирования и проявления личностных качеств обучаемых, развития их мышления, становления творческой, активной, инициативной личности, удовлетворения познавательных и духовных потребностей обучаемых, развития их интеллекта, социальных и коммуникативных способностей, навыков самообразования, саморазвития; ориентировано на потребность общества в специалистах, способных самостоятельно приобретать знания, способных к переквалификации и адаптации в новых социальных условиях. Основной целью личностно-ори-ентированного образования является создание условий, обеспечивающих, во-первых, мотивацию к образованию и развитию личности обучаемого, ее интеллектуального и духовного начала; во-вторых, гуманное отношение к обучаемому.

Личностно-ориентированное обучение, реализованное на базе средств ИКТ, — определенным образом спроектированная организация процесса обучения, создающая условия для развития у обучаемых способности к самообразованию, самообучению, самовоспитанию, саморазвитию, самоопределению, самостоятельности и самореализации; позволяющая более полно проявить и реализовать его возможности в соответствии с его подготовкой, способностями и психофизиологическими особенностями.Целью личностно ориентированного обучения является создание таких условий учебного взаимодействия между обучаемым и преподавателем, когда к каждому человеку относятся как к высшей самостоятельной ценности; содержание, формы, методы и средства обучения обеспечивают эффективное развитие индивидуальности обучаемого; способствуют становлению таких личностных качеств, как способность к самообразованию, самовоспи-танию, самообучению, саморазвитию, формированию творческих способностей, познавательного интереса, трудолюбия, умения применять полученные знания на практике; максимально учитывают индивидуальные особенности обучаемого и предпочитаемые способы работы с учебным материалом.

Математическая информационная система (МИС) — программный продукт, обеспечивающий возможность: выполнения построений на экране (в том числе в динамике) математических объектов, графиков функций, диаграмм, описывающих динамику изучаемых закономерностей; создания экранных изображений геометрических объектов и их динамического представления; автоматизации вычислительной информационно-поисковой деятельности.

Меню — перечень возможных предложений, каждое из которых опрёделяет альтернативное выполнение программы.

Непрерывная система образования — это образование в течение всей жизни человека, в рамках которого он может осуществлять выбор образовательных траекторий в соответствии с его индивидуальными потребностями и особенностями, а ТЗ.КЖ6 потребностями рынка труда и перспективами развития производства и общества.

Нормативно-правовое обеспечение образовательной и учебной деятельности на основе информационных технологий —

нормативно-правовое обеспечение функционирования информационных сетей, прав на интеллектуальную собственность и регуляция имущественных правоотношений в области использования цифровых учебных ресурсов в системе образования.

Образовательная область — подмножество предметной области, взятое за основу содержания образовательной деятельности и адаптированное к психолого-возрастной специфике контингента обучаемых.

Общеобразовательный стандарт в области применения ИКТ в процессе изучения конкретного общеобразовательного/ учебного предмета или предметной области (ОС применения ИКТ данного предмета) — типовой нормативно-методический документ, устанавливающий термины и их определения, а также требования, обеспечивающие образовательный процесс возможностью использования средств ИКТ в процессе изучения конкретного общеобразовательного предмета.

Организационное управление учебным заведением на основе систем баз данных и средств телекоммуникаций — упорядочение, приведение к определенной структуре и на единой методологической основе системы информационно-методического обеспечения и ведения делопроизводства, сохранение ее структуры, поддержание режима ее деятельности, состояния, ведущие к достижению определенных целей. К целям отно-сятся следующие: поддержание заданной степени комфорта деятельности работника сферы образования при решении задач реализации возможностей современных средств ИКТ в процессе информационно-методического обеспечения и оргаизационного управления, в том числе и при ведении делопроизводства; формирование и развитие его информационной культуры, соответствующей этапу информатизации и коммуникации современного общества.

Ответ выборочный — способ формирования ответа путем выбора из нескольких предлагаемых вариантов; чаще всего в наборе ответов содержится только один полный, правильный, а остальные либо неполные, либо неверные (но не абсурдные), обычно учитывающие типичные ошибки обучаемых, допускаемые при ответе на данный вопрос; в наборе ответов может быть и более одного полного, правильного ответа. Этот способ дидактически не оправдал себя ввиду своего примитивизма.

Ответ конструируемый — результат выполнения обучаемым контрольного задания, не содержащего набора выборочных ответов, а конструируемого из имеющихся в распоряжении пользователя элементов.

Открытая система — система, разработчики которой делают общедоступными все необходимые стандарты разработанной системы. Это позволяет другому производителю создать подобную систему, улучшить ее характеристики, добавить собственные устройства или программные средства, организовать их взаимодействие.

Открытая тестовая система — информационная (программная) система, предоставляющая преподавателю, методисту, автору учебника возможность создавать новые тесты или изменять существующие.

Открытое образование — система обучения, доступная любому желающему, без анализа его исходного уровня знаний, использующая технологии и методики дистанционного обучения и обеспечивающая обучение в ритме, удобном учащемуся.

Оценивание — любой процесс, формализованный или экспертный, который завершается оценкой уровня образовательных достижений учащегося.

Параметры (критерия или характеристики критерия) — граничные значения, диапазон значений, либо допустимые значения, определяющие соответствие критерия или характеристики критерия требованию качества.

Педагогический сценарий — целенаправленная, личностно ориентированная, методически выстроенная последовательность педагогических методов и технологий для достижения педагогических целей.

Педагогическое программное средство (ППС) — прикладная программа, предназначенная для организации и поддержки учебного диалога пользователя с компьютером. Функциональное назначение ППС — предоставлять учебную информацию и направлять обучение, учитывая индивидуальные возможности и предпочтения обучаемого. Как правило, ППС предполагают усвоение новой информации при наличии обратной связи пользователя с программой.

Персональная электронно-вычислительная машина (ПЭВМ) —ЭВМ, которую может эксплуатировать непрофессиональный пользователь без

помощи профессионального программиста. ПЭВМ характеризуется: развитым человеко-машинным интерфейсом, обеспечивающим простоту управления; малогабаритными носителями информации; малыми габаритами и массами; малым энергопотреблением; большим количеством прикладных программ для многих областей применения.

Платформа — общий термин, обозначающий программную, аппаратную и/или сетевую среду, в/на которой выполняется или строится, например, прикладная система (приложение). Примеры программных платформ —MSDOS, Windows, Unix.

Подготовка кадров информатизации образования — научное направление и практическая деятельность, ориентированные на разработку содержания и методики подготовки педагогических кадров, работающих в условиях информатизации общества массовой глобальной коммуникации, способных осуществлять информатизацию в учебном заведении, компетентных как в области реализации основных направлений информатизации образования, так и прикладных аспектов применения средств ИКТ в своей профессиональной деятельности.

Пользователь — человек, организация, система, использующие в своей работе в той или иной степени информационную систему, функционирующую на базе средств ИКТ, в том числе вычислительную систему, базу данных, сеть и пр. Выделяется понятие «конечный пользователь». Это пользователь,как правило, не работающий непосредственно с системой, но использующий результат ее функционирования.

Практикум (лабораторный практикум, реализованный на базе средств ИКТ) — система моделей, покрывающая определенную тему образовательной области, хранимая, обрабатываемая и представляемая учащемуся в электронном виде, или совокупность реальных экспериментов, проводимых учащимся, находящимся сколь угодно далеко (практикум с удаленным доступом) от реального физического стенда, обес-печивающих удаленный доступ по индивидуально составленным обучаемым условиям.

Предметной областью в аспекте определенного учебного предмета или интегрированных по определенному признаку/признакам (например, физика или естественно-научные дисциплины) назовем некоторую локальную замкнутую сово-купность элементов, отношений между ними, подсистем, систем, относящихся к основам данной науки (наук), объединенную для решения педагогически значимых целей изучения или исследования свойств объектов, закономерностей их отношений внутри конкретных систем, а также для их усвоения. Иными словами, под предметной областью будем по-нимать совокупность объектов, их свойств, характеристик, закономерностей их отношений, зафиксированных в теории и опыте определенной(ых) науки (наук), и изучаемых, исследуемых с учебной(ыми) целью(ями) в данных условиях и об-стоятельствах, детерминируемых педагогической наукой и практикой.

Предметная (учебная) среда — условия информационного взаимодействия в процессе обучения определенному учебному предмету (предметам) между учителем, учеником и средствами обучения, функционирующими на базе средств ИКТ.

Представление знаний — способ формального выражения всех видов знаний (представимых для машинной обработки), который используется для обработки знаний в системах искусственного интеллекта; способ преобразования человеческих знаний в совокупности символов и связей между ними, пригодных для хранения в памяти компьютера и использования их для решения задач на ЭВМ.

Программа — детальная последовательность инструкций, позволяющая компьютеру выполнить ту или иную операцию или решить определенную задачу.

Программа обучающая — совокупность элементарных порций учебного материала по данной дисциплине, предъявляемых обучаемому на экране компьютера в интерактивном режиме, в зависимости от его действий с автоматизированной обучающей системой.

Программа обучающая адаптивная — разветвленная обучающая программа, автоматически изменяющая ход обучения в зависимости от индивидуальных психофизиологических характеристик (скорость реакции, утомление и т. п.) обучающегося.

Программа обучающая линейная — обучающая программа, в которой последовательность учебных кадров определяется заранее и не зависит от действий

обучаемого во время занятия. В автоматизированных обучающих системах линейные программы используются редко.

Программа обучающая разветвленная — обучающая программа, в которой выдача очередной дозы учебной информации обучаемому находится в зависимости от количества и характера ошибок, допущенных обучаемым, а также от начального уровня его знаний. При введении неправильного ответа в разветвленной программе предусматривается предъявление обучаемому наводящих или дополнительных вопросов, подсказок, помогающих раскрыть и уточнить смысл поставленного вопроса.

Программа прикладная — программа вычислительной машины: проблемно-ориентированная, предметно-ориентированная, объектно-ориентированная; функциональная; реализующая решение задачи, необходимой пользователю.

Программное обеспечение базовых информационных технологий содержит текстовые процессоры, электронные таблицы, системы управления базами данных, системы компьютерной графики (компьютерных презентаций), системы работы с компьютерными телекоммуникациями. Оно определяет основные формы использования современных средств ИКТ подавляющим большинством пользователей, не являющихся профессионалами в области вычислительной техники.

Программно-методический комплекс (ПМК) — комплекс программных и методических средств поддержки процесса преподавания определенного учебного предмета (предметов) курса или его темы.

Программно-методическое обеспечение (ПМО) учебно- воспитательного процесса — комплекс, в состав которого входят: программное средство учебного (образовательного) назначения или пакет программных средств учебного назначения; инструкция для пользователя программным средством учебного назначения или пакетом программных средств учебного назначения; описание методики (методические рекомендации) по использованию программного средства учебного назначения или пакета программных средств учебного назначения.

Программное обеспечение (ПО) поддержки издательской деятельности для нужд учебного заведения — ПО, предназначенное для тиражирования учебно-методической литературы, издания собственной газеты или журнала, оформительской деятельности.

Программное средство (ПС) учебного назначения (ПС УН) —программное средство, в котором отражается некоторая предметная область, в той

или иной мере реализуется технология ее изучения, обеспечиваются условия для осуществления различных видов учебной деятельности. ПС УН предназначается для использования в учебно-воспитательном процессе, при подготовке, переподготовке и повышении квалификации кадров сферы образования, в целях развития личности обучае-мого, интенсификации процесса обучения.Использование ПС УН ориентировано на достижение следующих задач: решение определенной учебной проблемы, требующей ее изучения и (или) разрешения (проблемно-ориентированные ПС); осуществление некоторой деятельности с объектной средой (объектно-ориентированные ПС); осуществление деятельности в некоторой предметной среде (предметно-ориентированные ПС). Современные ПС УН реализуются на базе технологии мультимедиа. В этой реализации их называют по-разному: электронными средствами, изданиями учебного или образовательного назначения.

Продуцирование информации — деятельность по созданию информационного продукта, отличающегося определенными существенными признаками, характеризующими его качество или принадлежность к определенной сфере исполь-зования.

Протокол (protocol) — набор правил, определяющих, как информация передается через сеть.

Протоколпередачифайлов (FTP — File Transfer Protocol) —• форма организации деятельности в Интернете, которая позволяет абоненту

получать необходимые ему файлы с удаленных компьютеров на свою ПЭВМ и отправлять свои файлы;

• сервис Интернета, предоставляющий возможность копирования различных файлов между подключенными к сети компьютерами, например, для загрузки файлов (download) из Интернета на локальный компьютер или для передачи файлов (upload) с локального компьютера на диск интернет-сервера (в частности, при публикации вWeb созданного сайта). Для использования этого сервиса необходимо наличие на интернет-сервере соответствующей программной поддержки («FTP-сервер»), а у пользователя — специальной программы («FTP-клиент»; последний может быть встроенным в другую программу, например, в файловую оболочкуFAR или в браузер). Сама работа сFTP осуществляется аналогично работе с файлами на жестком диске локального компьютера;

• сетевой протокол, предназначенный для поддержки работы сервисаFTP, обеспечивающий копирование файлов по сети (в том числе с возобновлением аварийно прерванного копирования с места его прерывания) и удаленное выполнение различных файловых операций.

Протокол Telnet.• форма организации деятельности в Интернете, позволяющая осуществлять

информационное взаимодействие со всеми ресурсами удаленного компьютера,Telnet — технология удаленного взаимодействия, позволяющая пользователю локального компьютера подключаться к любому другому находящемуся в сети компьютеру (если известен пароль входа) в режиме терминального доступа, т. е. с возможностью прак-тически полного управления удаленной системой подачи определенных команд. При этом локальный компьютер играет роль терминала, т. е. служит для приема команд с клави-атуры, их пересылки на удаленный компьютер, приема с него результатов выполнения команд (в виде текстовых сообщений — откликов, либо в виде содержимого экрана/диалогового окна) и для демонстрации принятых результатов на экране локального компьютера. В настоящее время носит узкоспециальный характер;

• протоколTCP/IP, предоставляющий эмуляцию удаленного терминала.Психология инженерная — отрасль психологии, исследующая процессы и

средства информационного взаимодействия между человеком и машиной.Психолого-педагогическое воздействие (влияние) лонги-рующего

характера, оказываемое на обучающегося, — это результат осуществления учебной деятельности в информационно-коммуникационной предметной среде, которое ориенти-ровано на развитие мышления, памяти, внимания, наблюдательности, реакции на непредвиденные ситуации, эстетических вкусов, оценок, снятие психологических барьеров, формирование абстрактных образов и понятий.

Психофизиология — область междисциплинарных исследований на стыке психологии и нейрофизиологии, направленных на изучение психики в единстве с ее нейрофизиологическим субстратом.

Распознавания образов теория — раздел кибернетики, посвященный решению задачи моделирования способности человека выделять наиболее характерные признаки объектов (явлений) внешней среды и по этим признакам определять, к какому из ряда классов объектов (явлений) относится наблюдаемый объект (явление).

Распределенное изучение возможностей применения средств ИКТ в процессе освоения конкретной предметной области (различных предметных областей) понимается как разбиение средств ИКТ на типы по определенному(ым) призна- ку(ам) и соотнесение каждого конкретного типа(ов) средств ИКТ с определенным(и) видом(ами) учебной деятельности по освоению содержательных линий изучения данной предметной области с их использованием. При этом предполагается формирование у обучаемого определенных подходов к осуществлению

учебной деятельности с использованием средств ИКТ в аспектах, отражающих особенности данного конкретного общеобразовательного/учебного предмета (предметной области/предметных областей).

Распределенный информационный ресурс образовательного назначения — совокупность научно-педагогической, учебно-методической, хрестоматийной, нормативно-инструктивной, технической, организационной информации, программных средств и систем образовательного назначения, представленных в формате, обеспечивающем их технико- технологическую поддержку в локальных и глобальной сетях и хранящихся на различных серверах.

Редактор — электронная среда, объединяющая инструменты, позвбляющие создавать, изменять, соединять, разделять, удалять, хранить, визуализировать и производить другие виды обработки объектов виртуального мира. Распространены редакторы текста, графики, видео-, анимационного и фотоизображения, звука, музыки, гипермедиа.

Рейтинг — субъективная оценка какого-либо явления по заданной шкале.Сайт — набор Web страниц, составляющих единое целое (посвященных какой-либо

одной тематике, либо принадлежащих одному и тому же автору), как правило, размещенных на одном и том же сервере, имеющих одно и то же доменное имя и связанных между собой перекрестными ссылками.

Санитарные правила и нормы — свод нормативной документации по обеспечению безопасного применения элементов компьютерной техники и прочих компонентов информационного обеспечения человека.

Сертификат соответствия — документ, выданный по правилам системы сертификации для подтверждения соответствия сертифицированной продукции (системы обеспечения качества продукции или услуги) установленным требованиям (техническим условиям).

Синхронная передача данных — способ осуществления информационного обмена в реальном времени.

Система автоматизированного проектирования (САПР) —комплекс технических и программных средств, позволяющих создавать всю

необходимую конструкторскую и технологическую документацию на отдельные изделия, здания и сооружения. Одна из самых распространенных САПР на базе персонального компьютера —AutoCAD.

Система компьютерной графики — система, обеспечивающая создание, хранение и обработку компьютерных моделей геометрических объектов и их графических изображений.

Система непрерывной профессиональной подготовки учителей в области использования средств ИКТ — это сумматив-ная образовательная система, включающая цели, содержание, средства, формы и методы обучения, воспитания и развития школьников, студентов, учителей на этапах допрофессионального, базового профессионального и после- профессионального образования, включая самосовершенствование личности.

Система средств обучения (ССО), в состав которой входят средства обучения, функционирующие на базе средства ИКТ (ССО на базе ИКТ), — совокупность взаимосвязанных и взаимодействующих (в рамках методики их использования) элементов и (или) компонентов системы, образующих определенную целостность, единство. Компонент ССО — составная часть ССО, наполняемая предметным содержанием; элемент ССО — составная часть ССО, инвариантная относительно наполнения. Состав системы ССО: средства обучения, предназначенные для поддержки процесса преподавания учебного предмета (курса), включающие программно-методическое обеспечение; объектно-ориентированные программные системы, предназначенные для формирования информационной культуры; учебное, демонстрационное оборудование, сопрягаемое с ЭВМ, позволяющее обучаемому реализовывать спектр возможностей информационных

технологий (управлять реальными объектами, осуществлять ввод и манипуляцию тексто-вой и графической информацией, получать и использовать в учебных целях информацию о регулируемом физическом параметре или процессе); системы искусственного интеллекта, предназначенные для организации процесса самообучения; предметно-ориентированные среды обучающего и развивающего назначения.

Система тестового педагогического контроля знаний, умений и навыков — совокупность педагогических, методических, технических, организационных и кадровых ресурсов, задействованных в педагогическом тестовом контроле.

Система управления базами данных (СУБД) — совокупность программных средств, обеспечивающая возможность создания базы данных (БД), доступа к данным и управления базой данных. В состав СУБД входят: язык программирования, генераторы программ, генераторы отчетов.

Системное программное обеспечение предназначено для контроля и управления ресурсами вычислительного комплекса, включая периферийное оборудование, а также для осуществления доступа к ним со стороны прикладных программ и непосредственно со стороны пользователя. К системному программному обеспечению относятся: операционные системы*» операционные оболочки, сетевое программное обеспечение, антивирусные средства, средства резервного копирования и восстановления информации, ряд специализированных программ (утилиты), расширяющих возможности операционной системы и/или операционной оболочки.

Содержание информационных потоков — это содержание различных видов научно-педагогических, учебно-методических, информационных, инструктивно-организационных, нормативных, технических и других материалов, представленных в электронном виде.

Списки почтовой рассылки (mailinglists, MailList) — служба автоматизированной рассылки электронной почты всем адресатам, зарегистрированным в данном списке (аналог телеконференцииUSENET). Как правило,MailList представляет собой БД почтовых адресов и программу обработки, осуществляющую автоматическое дублирование по всем этим адресам письма, отправленного кем-либо из зарегистрированных в данном списке адресатов по определенному адресу («корневому» адресу данного списка рассылки). Позволяют пользователю средствами глобальной информационной среды (абоненту) регулярно получать интересующую его информацию в свой электронный почтовый ящик.

Средства информационных и коммуникационных технологий (средства ИКТ) — программные, программно-аппаратные и технические средства и устройства, функционирующие на базе микропроцессорной, вычислительной техники, а также современных средств и систем транслирования информации, информационного обмена, обеспечивающие операции по сбору, продуцированию, накоплению, хранению, обработке, передаче информации и возможность доступа к информационным ресурсам локальных и глобальных компьютерных сетей.К средствам ИКТ относятся: ЭВМ, ПЭВМ; комплекты терминального оборудования для ЭВМ всех классов, локальные вычислительные сети, устройства ввода-вывода информации, средства ввода и манипулирования текстовой и графической информацией, средства архивного хранения больших объемов информации и другое периферийное оборудование современных ЭВМ; устройства для преобразования данных из графической или звуковой форм представления данных в цифровую и обратно; средства и устройства манипулирования аудиовизуальной информацией (на базе технологий мультимедиа и «Виртуальная реальность»); системы искусственного интеллекта; системы машинной графики, программные комплексы (языки программирования, трансляторы, компиляторы, операционные системы, пакеты прикладных программ и пр.) и др.; современные средства связи, обеспечивающие информационное взаимодействие пользователей как на локальном уровне (например, в рамках одной организации или нескольких организаций), так и глобальном (в рамках всемирной информационной сети Интернет).

Средства информатизации и коммуникации (средства ИК) образовательного назначения — средства информационных и коммуникационных технологий, используемые вместе с учебно-методическими, нормативно-техническими и организаци-онно-инструктивными материалами, обеспечивающими реализацию оптимальной технологии их педагогического использования. Функциональные возможности средств ИКТ: средства обеспечения коммуникаций на основе использования локальных и глобальных распределенных сетей ЭВМ; средства обработки информации при ведении делопроизводства на основе использования автоматизированных рабочих мест (АРМ) и информатизированных рабочих мест (ИРМ); средства автоматизации принятия управленческих решений, использующие средства искусственного интеллекта.

Средства пространственного ввода и манипулирования текстовой и графической информацией (например, манипуляторы типа «мышь», «джойстик», «световое перо», «графический планшет» и др.) управляют перемещением экранного курсора, придают работе за экраном манипуляционный характер. Педагогическая цель их использования состоит в следующем: демонстрация возможностей аппаратных и програм-мных средств по обеспечению комфортности работы пользователя в области передачи и обработки информации; изучение сущности процессов передачи и обработки информации в ЭВМ; использование разнообразных средств ввода (вывода) информации в ЭВМ при изучении учебных предметов, в частности художественно-графического цикла.

Стандартизация в области применения ИКТ в процессе изучения общеобразовательных предметов — установление в рамках организаций сферы общего среднего образования единых норм и требований, предъявляемых:

• к предоставлению (обеспечению) возможностей использования определенных видов средств ИКТ, используемых в процессе изучения конкретного общеобразовательного/учебного предмета (предметной области);

• к сформированности представлений, знаний, умений, навыков осуществления учебной деятельности с использованием средств ИКТ в процессе освоения содержательных линий изучения конкретного общеобразовательного/учебного предмета (предметной области).

Сценарий электронного издания учебного назначения —детальный план взаимодействия электронного издания с пользователем,

содержащий точную разбивку на отдельные структурные компоненты, включающий описание содержательного, логического и временного взаимодействия структурных компонентов.

Телекоммуникации — термин образован от греческого словаtele (далеко, вдаль) и латинского словаcommunicatio (общение). Современное значение термина «телекоммуникации» подразумевает такие средства дистантной передачи информации и информационного ресурса, как радиосвязь, телевизионная, телефонная, телеграфная, телетайпная, спутниковая связь, основанные на применении современной компьютерной техники, информационных технологиях с привлечением оптоволоконных технологий.

Телекоммуникационная сеть реализует синтез компьютерных сетей и средств телефонной, телевизионной, спутниковой связи. Эти комплексы объединяются в системы переда-чи-приема для информационного обеспечения региональных территорий. При этом возможен обмен текстовой, графической, звуковой, видеоинформацией в виде запросов пользователя и получения им ответов из центрального информационного банка данных. Осуществление информационного обмена производится в реальном времени (синхронная телекоммуникация), с задержкой по времени (асинхронная телекоммуни-кация, в том числе электронная почта). Использование телекоммуникационных сетей в образовательных целях позволяет: формировать умения составлять информационно емкие сообщения, сортировать информацию по определенному(ым) признаку(ам); обеспечивать непрерывность общения пользователя с центральным информационным банком данных; тиражировать передовые педагогические технологии как при одновременном обучении нескольких групп в различных регионах страны, так и при обучении территориально

удаленных групп, «распределенных» по интересам и объединенных в творческие коллективы.

Телеконференции — сервис, предназначенный для коллективных текстовых коммуникаций (массового информирования, совместного обсуждения некоторой темы и пр.). Виды телеконференций:

•закрытые — доступ ко всей информации и возможность отправки сообщений разрешается ограниченному кругу зарегистрированных пользователей;

•модерируемые — управляемые администратором (модератором), который определяет права остальных участников по доступу к имеющейся информации и отправке новых сообщений. Как правило, чтение сообщений при этом разрешено всем желающим, отправка же сообщений отслеживается модератором (в том числе заранее до размещения сообщений в конференции —премодерация), который может удалять сообщения, не соответствующие тематике конференции или содержащие недопустимую (нецензурную, секретную и т. п. информацию), либо запрещать отправку сообщений отдельным пользователям в качестве штрафа;

•свободные — конференции, полный доступ к которым разрешен всем желающим (соответствие сообщений тематике и правилам хорошего тона лежит при этом на совести их авторов).

Тест — измерительная процедура, включающая инструкцию и набор заданий, прошедшая широкую апробацию и стандартизацию.

Тестирование — измерение или формализованное оценивание на основе тестов, завершающееся количественной оценкой, опирающейся на статистически обоснованные шкалы и нормы.

Тестовое задание — минимальная составляющая единица теста, которая состоит из условия (вопроса) и в зависимости от типа задания может содержать или не содержать набор ответов для выбора.

Технология — совокупность методов обработки, изготовления, изменения состояния, свойств, формы объекта (материального или информационного) в процессе производства (в случае материального объекта) или в процессе продуцирования (в случае информационного объекта), а также наука о способах воздействия на материал (в случае материального объекта) или на информационный продукт (в случае информационного объекта), соответствующими орудиями производства (в случае материального объекта).

Технология «Виртуальная реальность» (VirtualReality) —технология неконтактного информационного взаимодействия, реализующая с

помощью комплексных мультимедиа- операционных сред иллюзию непосредственного вхождения и присутствия в реальном времени в стереоскопически представленном «экранном мире» («виртуальном мире») при обеспечении тактильных ощущений, при взаимодействии пользователя с объектами виртуального мира. Эта технология породила метод, позволяющий пользователям экранными моделями оперировать непосредственно в реальном времени в виртуальном трехмерном пространстве, генерируемом специально разработанными программно-аппаратными средствами. Системы «Виртуальная реальность», реализующие эту технологию, обеспечивают пользователю возможность стать участником действий в абстрактных пространствах, в которых можно задать как виртуальные условия информационного взаимодействия, так и виртуальные объекты, подчиняющиеся этим условиям. При этом может быть создана сколь угодно разнообразная информационно емкая инфраструктура «виртуального мира» и вполне реально ощутимое тактильное взаимодействие, ограниченное уровнем периферийных уст-ройств самой системы «Виртуальная реальность». Кроме того, технология виртуального мира разрешает проблему удаления интерфейса между человеком и компьютером.Базовыми компонентами типичной системы «Виртуальная реальность» являются: перечни или списки с перечислением и описанием объектов, формирующих виртуальный мир, в субсистеме создания и управления объектами; субсистема, рас-

познающая и оценивающая состояние объектов перечней и непрерывно создающая картину «местонахождения» пользователя относительно объектов виртуального мира; головной установочный дисплей (очки-телемониторы), в котором непрерывно представляются изменяющиеся картины «событий» виртуального мира; устройство с ручным управлением, реализованное в виде «информационной перчатки» или «спейс-болл», определяющее направление «перемещения» пользователя относительно объектов виртуального мира; устройство создания и передачи

Технология информационного взаимодействия образова-тельного назначения в условиях использования средств — со-вокупность детерминированных средств и методов, реализованных на базе современных средств ИКТ, обеспечения информационного взаимодействия, реализация которых определяет заранее заданный результат (в нашем случае — педагогическое воздействие, направленное на достижение определенных образовательных целей).

Технология мультимедиа — информационная технология, основанная на одновременном использовании различных средств представления информации и представляющая совокупность приемов, методов, способов и средств сбора, накопления, обработки, хранения, передачи, продуцирования аудиовизуальной, текстовой, графической информации в условиях интерактивного взаимодействия пользователя с информационной системой, реализующей возможности мультимедиа- операционных сред. Мультимедиа-операционные среды, основанные на использовании технологии компакт-диска (CD-ROM), позволяют интегрировать аудиовизуальную информацию, представленную в различной форме (видеофильм, текст, графика, анимация, слайды, музыка), используя при этом возможности интерактивного диалога. Возможности систем мультимедиа позволяют интегрирование представлять на экране компьютера любую аудиовизуальную информацию, реализуя интерактивный диалог пользователя с системой. При этом система обеспечивает возможность выбора по результатам анализа действий пользователя нужной линией развития представляемого сюжета или ситуации. В обучении технологию мультимедиа реализуют при создании и использовании программных средств образовательного назначения (базе вычислительной техники, видео- и аудиоаппаратуры). Компонентами таких программных средств являются статические и анимированные изображения, а также текстовая и видеоинформация со звуковым сопровождением, которые создают ин- формационно-предметную среду с большими образовательными возможностями. Характерной особенностью реализации мультимедиа-образовательных продуктов является объединение всех их компонентов на одном материальном носителе.

Технология телекоммуникации — это совокупность приемов, методов, способов и средств обработки, информационного обмена, транспортировки, транслирования информации, представленной в любом виде (символьная, текстовая, графическая, аудио-, видеоинформация) е использованием современных средств связи, обеспечивающих информационное взаимодействие пользователей как на локальном уровне (например, в рамках одной организации или нескольких организаций), так и глобальном, в том числе и в рамках всемирной информационной сети Интернет.

Учебная база данных (УБД), ориентированная на некоторую предметную область, обеспечивает возможность: формирования наборов данных, создания, сохранения и использования данных, информации, выбранной по конъюнкции и (или) дизъюнкции признаков; обработки имеющихся наборов данных, осуществления поиска (выбор, сортировка), анализа и изменения информации по заданным признакам; использования модуля сервисной технологии, позволяющего применять редактор образов, редактор текста, контролировать результаты решения, регламентировать работу.

Учебная база знаний (УБЗ), ориентированная на некоторую предметную область, предполагает наличие учебной базы данных определенной предметной области и методики обучения, ориентированной на некоторую модель обучаемого. При этом

обеспечивается проверка правильности ответов, формирование правильных ответов, управление процессом обучения.

Учебная деятельность, реализуемая в информационно-коммуникационной предметной среде, — деятельность, обеспечивающая условия взаимодействия между обучаемым (обучаемыми), преподавателем и средствами ИКТ, направленная на достижение образовательных целей.

Учебное, демонстрационное оборудование, сопрягаемое с ЭВМ, обеспечивает: управление с помощью компьютера объектами реальной действительности; сбор, обработку, передачу информации о реально протекающем процессе; визуализацию изучаемых закономерностей; автоматизацию процессов обработки результатов учебного эксперимента; графические построения. Состав учебного, демонстрационного оборудова-ния, функционирующего на базе средств ИКТ: учебные роботы, управляемые ЭВМ, имитирующие промышленные устройства и механизмы; электронные конструкторы; комплект датчиков и устройств, обеспечивающих получение информации о регулируемом физическом параметре или процессе; средства пространственного ввода и манипулирования текстовой и графической информацией.

Файл — последовательность групп данных, как правило, одинаковой структуры.Формализация знаний —

представление знаний в формализованной структуре средствами математической логики. Построение логических исчислений в математической логике позволяет применить ее средства к формализации целых областей науки. При этом области знания, формализованные средствами математической логики, приобретают вид формальных систем.

Формализация информации — формальное представление информации в виде символической записи и определенной формализованной структуры, адекватно отражающих свойства данной информации и обладающей ее существенными признаками.

Фрейм — хранимая в компьютерной программе структура данных, описывающая объект или понятие через атрибуты и числовые значения.

Чат — коммуникационный сервис, реализующий коллективное общение пользователей в реальном времени в виде обмена доступных (видимых) всем присутствующим в данном чате пользователям текстовых строк. Идентификация авторов строк производится по индивидуальным именам или псевдонимам (логинам пользователей). Современные чаты, как правило, реализованы в видеWeb-сайтов.

Экспериментально-исследовательская деятельность, орга-низованная с применением средств ИКТ, — это деятельность, ориентированная на формирование умений осуществлять: автоматизацию процессов обработки результатов учебного (лабораторного, демонстрационного) эксперимента; выявление основных элементов и типов функций для моделирования определенного аспекта реальности с целью его исследования, изучения; создание моделей, адекватно отражающих изучаемые объекты, явления или процессы, и представляющих оп-ределенный аспект реальности для изучения его основных структурных или функциональных характеристик с помощью некоторого ограниченного числа параметров; управление созданными моделями; обработку получаемой информации о наблюдаемых или изучаемых объектах, явлениях, процессахили их моделях для формулирования гипотезы о выявляемой закономерности с последующим прогнозированием результатов эксперимента; самостоятельное открытие изучаемой или исследуемой закономерности для последующего формулирования выводов и обобщений.

Эксперт — специалист, аттестованный для проведения работ по сертификации продукции (систем обеспечения качества продукции или услуг), аккредитации органов по сертификации и испытательных лабораторий в системе сертификации, и способный на основе своих знаний и опыта определить уровень соответствия издания установленным

305

требованиям (техническим условиям), дать квалифицированную консультацию или выполнить определенную работу.

Экспертная обучающая система (ЭОС) является средством представления знаний, организует диалог пользователя с системой, обеспечивает: пояснение стратегии и тактики решения задач изучаемой предметной области; контроль уровня знаний, умений и навыков с диагностикой ошибок по результатам обучения и оценкой достоверности контроля; автоматизацию процесса управления самой системой в целом.

Экспертные системы (ЭС) — класс систем искусственного интеллекта, предназначенных для получения, накопления, корректировки знания, предоставляемого экспертами из некоторой предметной области для получения нового знания, позволяюще-го решать определенные задачи, относящиеся к классу неформализованных, слабоструктурированных, объясняя ход их решения. ЭС ориентированы на использование неформальных знаний, например, в таких областях, как медицина, геология, фармакология, образование и т. п. Оболочка ЭС —- универсальная часть экспертной системы, содержащая только механизмы рассуждений и «оболочку» базы знаний, которую пользователи заполняют информацией из своей конкретной области. Технологически экспертная система — пакет программ, способный с помощью методов искусственного интеллекта анализировать факты, представляемые пользователем; исследовать ситуацию, процесс; поставить диагноз или дать ре-комендации. Экспертная система включает в себя базу знаний и машину логического вывода. База знаний содержит эмпирические правила, наблюдения и описания прецедентов, полученные путем опроса экспертов.

Электромагнитная безопасность — предотвращение вредного для организма пользователя влияния переменного электромагнитного и электростатического полей при использовании персонального компьютера.

Электронная библиотека — программный комплекс, обеспечивающий возможность накопления и предоставления пользователю на основе средств ИКТ полнотекстовых электронных информационных ресурсов, снабженный собствен: ной системой документирования и безопасности.

Электронная (виртуальная) лаборатория — электронная среда, позволяющая создавать и исследовать наглядные модели реальных явлений. В мировой практике существуют виртуальные лаборатории в области математики, физики, химии, биологии,экологии и др.

Электронная почта (e-mail) — сервис Интернета, осуществляющий возможность разделенного во времени обмена текстовыми сообщениями, в том числе дополненными графическими иллюстрациями и произвольными файлами (вложениями,, «аттачами» — attachment), между двумя и более пользователями. Работа пользователя с письмами (написание, редактирование, чтение, добавление/извлечение вложений и пр.) осуществляется в режиме off-line с помощью специальной программы — почтового клиента-, соединение с Интернетом требуется только для отправки писем, а также для приема писем, накопленных для данного пользователя (адресата). Каждый адресат электронной почты обладает индивидуальным почтовым адресом, записываемым в виде: логин@почтовый_сервер, где почтовый сервер — «смысловая» часть доменного имени данного почтового сервера (безhttp:// иwww), а логин — уникальный идентификатор адресата в пределах данного почтового сервера.

Электронно-вычислительная машина (ЭВМ) — вычислительная машина, основными элементами которой являются электронные приборы.

Электронное издание образовательного назначения (ЭИОН)реализует все возможности ЭИУН и включает решение воспитательных проблем и

задач.

Электронное издание учебного назначения (ЭИУН) или электронное средство учебного назначения (ЭСУН) — учебное средство, реализующее возможности средств ИКТ и ориентированное на достижение следующих целей: предоставление учебной информации с привлечением средств технологии мультимедиа; осуществление обратной связи с пользователем при интерактивном взаимодействии; контроль результатов обучения и продвижения в учении; автоматизация процессов информационно-методического обеспечения учебно-воспитательного процесса и организационного управления учебным заведением.

Электронное методическое пособие — форма обобщения и передачи педагогического опыта, формирования и распространения новых моделей образовательной деятельности, реализованная на базе средств ИКТ. В электронном методическом пособии опыт педагога фиксируется в форме видеофрагментов, расшифрованных записей занятий, поурочного планирования учебной деятельности, созданных в электронной форме или переведенных в нее. Важной частью методического пособия является обобщение конкретного опыта, зафиксированного средствами ИКТ. Электронное методическое пособие может включать в себя и традиционный компонент.

Электронное тестирование — компонент образовательного электронного издания, функционирующего на базе средств ИКТ, являющийся аналогом традиционного тестирования. В случае электронного тестирования осуществляется предъявление теста, фиксация результата, реализуются те или иные связанные с этим алгоритмы (например, возможность или невозможность возврата к уже выполненному или пропущенному заданию, ограничение времени, отведенного на один тест и т. п.).

Электронное учебное пособие — образовательное электронное издание, частично или полностью заменяющее или дополняющее учебник и официально утвержденное в качестве данного вида издания. Электронное учебное пособие не может быть сведено к бумажному варианту без потери дидактических свойств.

Электронные конференции («электронные доски объявлений») позволяют принять участие в обсуждении интересующих проблем самому широкому кругу желающих, обеспечивая при этом участникам возможность одновременного «при-сутствия» сразу на нескольких конференциях, не отходя от своих компьютеров.

Электронные тесты — тесты, хранимые, обрабатываемые и предъявляемые тестируемому с помощью компьютерной и телекоммуникационной техники. Компьютерными не являются тесты, подразумевающие заполнение тестируемыми «бумажных» бланков и их последующую компьютерную обработку.

Электронные учебные издания — термин используется как в рабочей документации, так и в официальных документах — рекомендациях по присвоению грифа Министерства образования РФ. Электронные учебные издания и ресурсы — более широкое понятие. Разница между «изданиями» и «ресурсами» к настоящему времени нигде не зафиксирована. Некоторые «ресурсы» не могут быть «изданы» на отчуждаемых материальных носителях и/или не нуждаются в таком «издании». К «ресурсам» относятся, например, Же&-страницы, сайты и базы данных, размещенные в Интернете.

Электронные учебные материалы — понятие «материалы» шире, чем «издания» или «ресурсы». Под это понятие попадает и широкий круг продуктов, не имеющих самостоятельного значения и используемых при разработках. Перенос «материалов» на отчуждаемые материальные носители может и не осуществляться.

Электронный носитель — средство хранения оцифрованной информации. Наиболее распространены оптические (CD-ROM, DVD, CD-R, CD-I, CD+ и др.) электронные носители, а также средства хранения информации электронных компьютерных сетей.

Электронный словарь — электронный информационный источник, соответствующий традиционному «бумажному» словарю. В электронной версии может вызываться из любой программы специально определенным указанием на слово или группу слов, что приводит к визуализации требуемого фрагмента соответствующего словаря. В отличие от традиционных словарей, электронный словарь наряду с текстом и

графическими изображениями может содержать видео- и анимационные фрагменты, звук, музыку и пр.

Электронный учебник (ЭУ) — это информационная система (программная реализация) комплексного назначения, обеспечивающая посредством единой компьютерной программы, без обращения к бумажным носителям информации, реализацию дидактических возможностей средств ИКТ во всех звеньях дидактического цикла процесса обучения:

• постановку познавательной задачи;• предъявление содержания учебного материала;• организацию применения первично полученных знаний (организацию

деятельности по выполнению отдельных заданий, в результате которой происходит формирование научных знаний);

• обратную связь, контроль деятельности учащихся;• организацию подготовки к дальнейшей учебной деятельности (задание ориентиров

для самообразования, для чтения дополнительной литературы).При этом ЭУ, обеспечивая непрерывность и полноту дидактического цикла процесса

обучения, предоставляет теоретический материал, организует тренировочную учебную деятельность и контроль уровня знаний, информационно- поисковую деятельность, математическое и имитационное моделирование с компьютерной визуализацией и сервисные функции.

Эргатическая система — система, в составе которой функционирует человек.Эргонометрические правила использования персонального компьютера —

порядок обеспечения эффективного применения компьютерной техники с сохранением нормального функционирования органов и систем организма пользователя, профилактикой нарушения осанки и зрения, сохранением здоровья и работоспособности пользователя.

Эргономика — научная дисциплина, комплексно изучающая человека в конкретных условиях его деятельности, связанной с использованием техники.

Эталон ответа — образец ответа на вопрос, предназначенный для сравнения с ответом обучаемого.

Язык алгоритмический — система символов и правил, позволяющих записывать в формализованном виде алгоритмы решения задач на ЭВМ.

Язык обучающих курсов — формализованный язык высокого уровня, предназначенный для описания обучающих курсов учебных дисциплин.

Языки программирования высокого уровня — любые компьютерные языки, которые позволяют пользователю писать программы с использованием слов естественного языка, например, Бейсик, Паскаль, Фортран, Си и др. В основе языков программирования высокого уровня лежат языки программирования низкого уровня.

Языки программирования низкого уровня — машинные языки, образуемые системами команд ЭВМ и непосредственно реализуемые компьютерами. К таким языкам относятся, например, ассемблеры.

FAQ (frequentlyaskedquestions) в Интернете — документ, размещаемый в телеконференции или на сайте, посвященном конкретной проблеме, содержащий список наиболее часто затрагиваемых вопросов вместе с ответами на них.

НотеРаде («Домашняя страница»):• личный сайт (первоначально — одностраничный, своего рода «Жеб-визитка», ныне

обычно многостраничный);• указанная в настройках браузера (назначенная по умолчанию или самим

пользователем) изначальная Жей-страница, автоматически загружаемая при запуске браузера — любая, чаще всего стартовая страница какого-либоWeb-сайта, произ-вольныйНТМЬ-Ф&тал на локальном жестком диске, либо «пустая страница» — стандартный И^е&-документ с белым фоном, не содержащий текста.

HTML (HyperTextMarkupLanguage — «язык гипертекстовой разметки») — набор команд (тегов), вставляемых в текст Web-страницы и определяющих форматирование абзацев, вид шрифта, ссылки на внешние файлы и другие страницы.

Web-страница (Web-страница, интернет-страница) — обособленный документ, представленный в электронном виде, хранящийся в отдельном файле и включающий в себя текст, отображаемый в окне браузера, а также специальные коман¬ды (теги) языка HTML (XML), определяющие форматиро¬вание абзацев, шрифтовые выделения, ссылки на другие стра¬ницы ит. п., дополненный хранящимися в отдельных файлах и подгружаемыми соответствующими тегами мультиме¬диа-компонентами (рисунки, видео-, аудиофрагменты и пр.). Динамические (интерактивные) Web-страницы — ЖеЬ-страницы, текст которых содержит фрагменты программ¬ного кода (скрипты) или вызовы размещенных на сервере программ (CGI, ISAPI).В отличие от обычных We/b-страниц, содержимое которых практически не меняется от посещения к посещению (если только его не изменит по своему желанию владелец сайта), содержимое интерактивной ЖеЬ-страницы может меняться в процессе работы с ней по заранее заданному сценарию (алгоритму) либо в зависимости от манипуляций пользователя. Примеры интерактивных ЖеЬ-страниц: поис¬ковый сервис, «корзина» при работе с Интернет-магазином и пр.обособленный документ, представленный в электронном виде, хранящийся в отдельном файле и включающий в себя текст, отображаемый в окне браузера, а также специальные команды (теги) языкаHTML (XML), определяющие форматирование абзацев, шрифтовые выделения, ссылки на другие страницы и т . п., дополненный хранящимися в отдельных файлах и подгружаемыми соответствующими тегами мультимедиа-компонентами (рисунки, видео-, аудиофрагменты и пр.). Динамические (интерактивные) Web-страницы — ЖеЬ-страницы, текст которых содержит фрагменты программного кода (скрипты) или вызовы размещенных на сервере программ (CGI, ISAPI).В отличие от обычных We/b-страниц, содержимое которых практически не меняется от посещения к посещению (если только его не изменит по своему желанию владелец сайта), содержимое интерактивной ЖеЬ-страницы может меняться в процессе работы с ней по заранее заданному сценарию (алгоритму) либо в зависимости от манипуляций пользователя. Примеры интерактивных ЖеЬ-страниц: поисковый сервис, «корзина» при работе с Интернет-магазином и пр.

2. Дәрістерге қысқаша шолу

Дәріс №1.Информатика және білім беру. Білім берулді басқаруда және оқытуды ақпараттық технологияларды қолданудың негізгі бағыттары.

Қоғамды ақпараттандыру — қоғамдық өндірістің басым түрі болатын заманауи микропроцессорлік және есептеу техникаларының негізінде ақпараттық құралдардың алмасуы, ақпаратты жинау, өңдеу, сақтау, жіберу, қолдану ерекшелігіен тұратын әлеуметтік жаһандық үрдіс.

Қоғамды ақпараттандыру: қоғамның өндірістік, ғылыми және басқа да салаларының өкілдерінен жинақталған тәжірибелік қорларындағы әрдайым кеңею үстіндегі интеллектуалды мүмкіншілігін қолдануды; қоғамдық өндірістің барлық салаларын қамтитын еңбек қызметін интеллектуализациялауды, ақпараттық технологияларды ғылыми және өндірістік интеграциялауды; қолданылатын мәліметтердің маңыздылығын, қолданыстағы ақпаратты визуалды түрде көрсетілуін, қоғамның кез-келген мүшесінің шынайы ақпаратқа қол жетімділігін, ақпараттық қызмет көрсетудің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді.

Қоғамдық құралдың заманауи дамуының ерекшелігі қол жетімді және ақпарат массивін толық пайдалануға арналған ақпараттық жүйелерді қолдану болып табылады. Бұл заманауи әлеуметті басқару, қоғамды гуманизациялау мен демократизациялау механизмдерін жетілдіруге мүмкіндік береді. Қоғам мүшелерінің жағдайын жоғары деңгейге көтереді. Қоғамды ақпараттандырумен байланысты үрдістер тек ғылыми-техникалық прогрессті жетілдіріп қана қоймай, әр индивидтің шығармашылық даму мүмкіндігін қамтамасыз ететін, әлеуметтің жаңашыл ақпараттық ортасын қалыптастырады.

Бұл үрдісті сипаттайтын кезең – Бүкіләлемдік Интернет желісінің қалыптасуы және қызмет етуі. Ол әр пайдаланушының ақпараттық қызығушылығы мен сұраныстарын қанағаттандырады. Ақпарат ғылымда, өнерде, өндірісте, техникада және білім беруде бірінші деңгейлі маңыздылыққа ие бола бастады. 1980 жылдардың аяғы – 90 жылдардың басында Интернет желісінің күрт дамуы әлемнің ірі кітапханаларының, радиостудиялардың, телестудиялардың, мәліметтер қорының және тарихи құжаттардың көшірмелерінің ақпараттық ресурстарын пайдаланушылық түрде қолдануға мүмкіндік берді. Заманауи ақпаратты жіберу құралдары көлемдік және жылдамдық сияқты қиындықтарды оңай шешеді, ал навигациялық құралдар кез-келген алыс қашықтыққа қатынас құра алады. XX ғасырдың соңында Интернет желісі дамып, әріптестермен, ортақ қызығушылықтағы адамдармен, ғылыми зерттеулермен, олардың ақпарат көздеріне қатынас құруға мүмкіндік береді.

Қазіргі заманғы ақпараттандыру және жалпылама жаһандық коммуникациялау үрдісіне ақпаратты қоғамдық өнім ретінде қолдану тән. Ғылыми тұрғыдан информатиканы қолдану кәсіби және оқу тапсырмаларын жылдам әрі сапалы орындауды, аданың тұлға болып қалыптасуы, оның заман ағымына сай ақпараттық ортағы бейімделуі мақсатында ақпараттық және коммуникациялық технологияны қолдануды қамтиды.

АКТ қолдану кез-келген мамандық иесінің қызметін техникалық және технологиялық аспектілерін ғана емес, сонымен қатар эргономикалық, физиологиялық-гигиеналық жағынан да өзгеріске ұшыратады. Сонымен қоса өзгерістер жылдамдығы өте тез. Осыған сай болашақ кез-келген маман иес, кәсіби дайындық пен ақпараттық мәдениетті кепіл ететін, информатика және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар тұрғысынан базалық дайындыққа ие болуы керек.

Білім саласына АКТ-ды енгізу жан-жақты қамтылған арнайы түсініктер мен терминдерді қолдануды талап етеді. Олардың кей бірі информатика мен педагогикада қатар қолданылатын, ал басқалары соңғы он жылда қалыптасқан қор болып табылады. Олар «терминдер сөздігінде» көрсетілген. Қосымша түсініктемелер мен тақырыптық жақын сөздер берілген.

Негізгілер қатарына «логикалық сабақтас» болып табылатын «информатика» пәні аймағынан алынғандаржатқызылады (мысалы, «ақпараттық-коммуникациялық технологиялар», «ақпараттық қатынас»), ал екінші жағынан білім беруді ақпараттандыруда қолданылатын маңызды терминдер бар. («АКТ құралдары», «оқытуды ақпараттандыру бағытындағы алмасулар»). Дәл осы терминдер білім беруді ақпараттандырумен байланысты жүйелік түрде қолданылады.

Ақпараттық және коммуникациялық технология құралдары (АКТ құралдары) – микропроцессорлық және есептеуіш техникалық құралдарының негізінде қызмет ететін бағдарламалық, бағдарламалық-аппараттық және техникалық құралдар. Сонымен қатар, ғаламдық және жергілікті желілердегі ресурстардың сақтауға, өңдеуге, жинауға, әртүрлі операциялар жасауға, ақпарат жүйесін трансляциялауға мүмкіндік беретін заманауи құралдар.

АКТ құралдарына жатады:ЭЕМ, ДЭЕМ; ЭЕМ барлық класстарына арналған терминалдық құралдарының комплектісі; ақпараттық желілер; ақпаратты енгізу-шығару құрылғылары; тексттік, графикалық, аудиовизуалды ақпараттарды манипуляциялау құрылғылары; үлкен көлемді ақпараттарды мұрағаттау құралдары; тесттік, графикалық

немесе дыбыстық ақпараттарды сандық және кері түрлердіру құралдары; машиналық графика жүйесі; бағдарламалық кешендер (бағдарламалау тілдері, трансляторлар, компиляторлар, операциялық жүйелер, қолданбалы бағдарламалар пакеті және т.б.); ғаламдық (Интернет) және жергілікті (мысалы, бір немесе бірнеше ұйымдар) түрде қолданушылардың ақпараттық қарым-қатынасын қамтамасыз ететін байланыстың заманауи құралдары; телекоммуникация, гипермедиа, гипертекст, мультимедиалық технологиялар негізінде құрастырылған білім беру мақсатындағы электрондық құралдар[23, 24, 30].

Білім беру мақсатындағы ақпараттық және коммуникациялық құралдар – педагогикалық қолданылуды және оңтайлы технологияны таңдауды қамтамасыз ететін, нормативті-техникалық және ұйымдастыру-инструкциялық материалдармен, оқу-әдістемелік құралдармен бірге қолданылатын ақпараттық және коммуникациялық құралдар.

Білім беруді ақпараттандыруды дамытудың негізгі бағыттарыҚазіргі таңда сипатталуы отандық және шет елдік педагогикалық еңбектерде үлкен

орын алатын білім беруді ақпараттандыруды дамытудың басты бағыттары анықталды. Олардың мазмұнына қысқаша тоқталайық.

1. Ақпараттық қоғам заманында білім алушының тұлғалық дамуына сай білім беру мазмұнының стратегиялық қалыптасуы мен әдістемесі, оқытуды және тәрбиелеуді ұйымдастырудың әдістері

Бұл кезеңінде білім берудің мазмұны мен әдістемесін жетілдіру білім алушының белгілі бір көлемдегі танымын кеңейту ғана емес, ең бастысы дағдыны, интеллектуалды потенциалын, өз бетімен мультимедиа, гипертекст, гипермедиа, телекоммуникация сынды ақпараттық технологияларды қолдана отырып білім алуын көздейді.

Бұл бағыт біріншіден, оқытудың сызықтық формасынан кейінгі оқу материалдарының мазмұнын қайта құруды, екіншіден, заманға сай ғылым мен технологияның дамуын бейнелейтін жаңа тақырыптарды қосуды, үшіншіден, дәстүрлі болып кеткен немесе пәнаралық аймақтардың интеграциясын қалыптастыруды, телекоммуникация негізінде қызмет ететін реттелген білім берудің ақпараттық ресурстары мен білім беру жүйесіндегі мекемелердің корпоративті ақпараттық жүйелерінің мазмұны мен құрылымын құрастыруды қарастырады.

2. Білім алушының интеллектуалды мүмкіншілігін кеңейтуге, өзіндік білім алуды қалыптастыруға, оқу ақпараттарын жіберу, өңдеу, сақтау түрлерін іске асыруға бағытталған педагогикалық технологияларды жобалау сәтті түрде оқытудың әдістемелік жүйесікелесі аймақтарда сипатталады: а) электронды түрдегі ақпаратты жинау (әдеби қайнар көздер, ғылыми-әдістемелік және оқу-әдістемелік материалдар, құжаттардың электронды көшірмесі және т.б.) сонымен қоса Интернет ресурстарын қолдану; б) геоақпараттық технологиялар, мультимедиалық технологиялар негізінде авторлық жұмыстарды, компьютерлік презентацияларды жасау; в) компьютерлік желілер қызметі кезінде және виртуалды немесе шынайы түрдегі үрдістер мен уақиғаларды объектілік зерттеудегі ақпараттық қарым-қатынастың түрлерін іске асыру;

Педагогикалық мақсаттар: оқытудың интенсивті формаларын іске асыру мүмкіндігімен, қарастырылып отырған уақиғаларда қолданушының эмоционалды және ақпараттық көлемділігімен ынталандыруды көтеруімен; ғаламдық Интернет желісінің көмегімен өзіндік жұмыстың түрлі формаларын іске асруымен анықталады.

3. Түрлі пәнаралық аймақтарды оқу барысында АКТ-ды реттеу және қолдануды іске асыру пәнді оқытуда АТК қолдану ерекшелігінің жекелеген формаларын қалыптастыруды қарастырады. Ол АКТ қолданылатын пәніне немесе пән аймағына байланысты арнайы стандартты құрастыруды талап етеді.

Жалпы білім беретін пәндер тобын оқыту барысында оқыту стандарттарын енгізу де көп үміт күттіреді. Бұл ғылымда және техникада зерттеу үрдісі уақытында ортақ

заңдылықтарды табу, мазмұндық ұқсастықтарды анықтайды. Мектеп бағдарламасы мен оны қамтамасыз етуді қалыптастыруда мәліметтер ұсынылуы керек. Бағдарламалық қамсыздандыру кезінде жалпы мақсат базалық, құралдық және қолданбалы бағдарламалық қамсыздандыруға бағытталуы дұрыс (мысалы, мәліметтер қоры, электронды кестелер, мультимедиа, мәтіндік редактор, графикалық редактор мүмкіндіктерін іске асыратын бағдарламалық құралдар және т.б.).

4. Білім берудің бірыңғай қызмет ету ортасын қалыптастыру ретінде оқытудың ақпараттық қатынасын және жергілікті мен ғаламдық желілердің мүмкіншілігін іске асыру. Веб-технологияларды қолданудың заманауи жолдары интернет негізінде әлемдік ақпарат кеңістігіндегі түрлі режимдерде іске асыруды нұсқайды.

5. Білім беруде қолданылатын ақпараттық және коммуникациялық технологияларды, есептеуіш техникаларды нәтижелі және қауіпсіз түрде қолданудың педагогикалық-эргономикалық шарттары. Үздіксіз білім беруде, бағдарламалық-техникалық құралдарды дайындауға, есептеуіш техникаларын бағдарламалы-эргономикалы бағалауда және АКТ-ды білім беруде қауіпсіз пайдалануда қолданылатын бағыттарды меңзейді.

Сонымен қатар бұл бағыт олардың психологиялық-педагогикалық, эргономикалық, техникалық, эстетикалық талаптарды дайындауды қарастырады. Болашақта үміт күттіретін бағыттары: есептеуіш техникасының бағдарламалы-аппаратты бағдарланған стандарттарды құрастыру.Кабинеттерді жабдықтаудың маңызды аспектісі ретінде педагогикалық және гигиеналық ұсыныстарды құрастыру болып табылады.

6. Білім беру мекемесінің оқу-тәрбие үрдісіне ақпараттық ортаны құру, басқарудың және ақпараттық әдістемелік қамсыздандырудың автоматтандырылған жүйесін құру. Қазіргі таңдағы білім беру мекемелерінің деңгейінің көрсеткіші ретінде телекоммуникациялық желілер негізінде қызмет ететін ғылыми-педагогикалық ақпараттардың автоматтандырылған банктерін айта аламыз. Сол себептен, бұл ақпараттар банктеріне ғылыми-педагогикалық мәліметтер, оқу-тәрбие жұмыстарына керек оқу-әдістемелік құралдар да жатады.

Бұл бағыттың Отандық дамуы оқыту мекемелерінде іс-қағаздарды жүргізуді автоматтандыруды қарастырады. Бірақ бұл мәселені шешу үшін оның кең түрде қарастырылуы керек.

Дәріс №2. Білім беруді ақпараттандыру – педагог кадрларды дайындау және ғылыми зерттеу бағыты ретінде

Білім беру саласындағы АКТ-ды қолданудың мүмкіндіктерін іске асырумен педагогика ғылымының білім беруді ақпараттандыру саласы қарастырады.

Білім беруді ақпараттандыру – білім беру саласында заманауи АКТ-ды қолданудың әдістемелік және практикалық нұсқамаларын дайындау, оларды психология-педагогикалық тұрғыдан іске асыру.

Бұл үрдісті бастамашылық етедi: әдiстемені және мазмұнды таңдау стратегиялық әбден жетiлдiруді, әдiстер және ұйымдастыру оқу формалар тұлғасын жаhандық жаппай коммуникацияның ақпараттық қоғамының қазiргi жағдай оқушы дамуының тиiстi есептерiнiң тәрбиесi; Бiлім қалыптастыруына зияткерлiк потенциалының оқушы даму бағдарлалған дағдылардың әдiстемелiк жүйелерiнiң әбден жетiлдiруi бiлiм өз алдына, оқу эксперименталдi - зерттеушi белсендiлiгi, дербес ақпараттық белсендiлiктiң түрлi өңдерiн жүзеге асыру; ғылыми - педагогикалық ақпаратты автоматтандырылған деректер банктерiнiң қолдануының негiзi, информациялық - әдiстемелiк материалдарға бiлiмнiң жүйесiмен басқару механизмдарының әбден жетiлдiруi, коммуникациялық желiлер сонымен бiрге; бiлiм деңгейiнiң оқушы бағаларын компьютер тестілейтiн, диагноз қоятын бақылау әдiстемелерiн жасау және қолдану .

Сонымен қатар білім беруді ақпараттандыу қазіргі таңда педагогикалық білімнің жаңа аймағы деп қаралады. Ол білім берудің технологиясы мен әдістемесін жетілдіруге және келесі мәселелер мен міндеттемелерді шешуге бағытталады:

Жаһандану мен жаппай коммуникация уақытында білім алушының тұлғалық даму міндеттемелерін, тәрбие, ұйымдастыру формаларын жетілдіру әдістемелерін құрастыру;

Білім берудің барлық салаларында АКТ-ды қолданудың педагогикалық технологияларын дамыту мен инновациялық тұрғыдан модельдерді дамыту мен негіздеу;

Ақпаратты өз бетімен игеруге, оқушының зияткерлік мүмкіндігін дамытуға бағытталған оқытудың әдістемелік жүйесін жасау;

Білім берге арналған оқытудың зерттеу, демонстрациялық, интрументалды құралдар мен жүйелердің электронды қаңқасын жасау;

Интернет ресурстарына негізделген, жаһандық коммуникациялық ақпараттық ресурстардың реттелген түрін білім беруде қолдану;

виртуалды, нақты құрал-жабдықтар және оқу зерттеушi, көрсету, лабораториялық тәжiрибенi өңдеу процестерiн автоматтандыру жүйелерiн әзiрлеу;

психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қанағаттандыратын автоматтандырудың құрал-жабдықтарын жасау және қолдану – олардың алға басуын, бiлiм деңгейiн, оқушы бағаларын, зияткерлiк потенциалын, үйренушi анықтауын оқуда педагогикалық тестілейтiн, диагноз қоятын бақылау әдiстемелер жасау;

білім беруде қолданылатын ақпараттық коммуникациялық және есептеуіш құралдарды педагогикалық-эргономикалық бағалауды ұйымдастыру;

Білім беру мекемелерінің жүйелерін басқару және телекоммуникациялық желілерді, материалдарды, ғылыми-педагогикалық ақпараттардың базасы мен қорларын қолдануды автоматтандыру.

Дәріс №3. Білім беруді ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы жайлы. Білім беруді ақпараттандырудың техникалық базасы және негізгі базалық құралдары.

Білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы мектеп оқушыларын компьютерлік оқытуға, ақпараттық-қатынастық технологиялар (АҚТ) саласындағы қазіргі заманғы жетістіктерді олардың белсенді игеруіне, Қазақстан Республикасында біртұтас ақпараттық-білімдік ортаны жасауға бағытталған. Осының барлығы, ақыр соңында, білім берудің сапасын жаңарту мен арттыруға, мектеп оқушылары мен болашақ кәсіпқойлардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға, әлемдік қоғамдағы Қазақстан азаматтарының мәдениаралық және тілдік қатынастары үшін негіздерді жасауға бағытталған болатын.

Қазіргі уақытта білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы кең ауқымды сипатталды және білім берудің барлық саласына: кәсіптік мектептерге, колледждерге, жоо-на, институттарға және кәсіптік кадрлардың біліктіліктерін арттыру курстарына тарады.

Ақпараттандырудың негізгі бағыттары: АҚТ-ды оқу процесіне енгізу бойынша нормативтік құқықтық базаны жетілдіру; компьютерлік техникамен қамтамасыз етушіліктіктің әлемдік көрсеткішіне жету

үшін орта білім беру ұйымдарын одан әрі компьютерлендіру; орта білім беру ұйымдарын Ғаламтор желісіне қосу; білім берудің барлық деңгейлерінде арақашықтықтан оқыту технологияларын

дайындау және енгізу; аймақтарда білімдік ақпараттық ресурстық орталықтарды және министірліктің

білімдік порталын құру; білімдік бағдарламаларға сәйкес орта білім беру ұйымдарын электрондық оқулық

басылымдармен жасақтау; мемлекеттік органдардың біртұтас көліктік ортасының базасында портал мен

аймақтардың ресурстық орталықтарын біріктіру; мониторингтің (сараптаманың) ақпараттық жүйесін енгізу; білім беру ұйымдарын басқару және талдау.Ақпараттық қатынастық технологияларды оқу процесіне енгізу және білім берудің

жай-күйін сараптау мен талдаудың шек келтірмейтін мәліметтерінің негізінде басқарушылық шешімдерді қабылдау есебінен білім беру сапасының деңгейін арттыру.

Жалпы білім беретін білім беру ұйымдарында бір компьютерге 16 оқушыдан келеді, ауылдық жерлерде - 18. Интернет желісіне мектептердің 98%-ы қосылған, ауылдық жерлерде – 97%. Кең жолақты интернетке 37,3% мектеп қосылған.

Мектептерді лингафондық және мультимедиалық кабинеттермен жабдықтау жұмыстары жүргізілуде. Бұл кабинеттерде қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде сабақтар өтеді. Бағдарламалық қамтамасыз ету басқаруды, бақылауды және оқушылармен қарым-қатынас жасауды, сонымен қатар мұғалімге толық бақылауды қамтамасыз ететін мүмкіндік береді. Қазіргі таңда 3450 мектеп лингафондық және мультимедиалық кабинетпен жабдықталды.

2007-2008 оқу жылынан бастап республиканың мектептерінде онлайн оқыту жүйесі енгізілуде. Төрт жылдың ішінде 3571 мектеп интерактивті кабинеттермен жабдықталған. Сонымен қоса 1721 мектеп республикалық бюджеттен жабдықталған, онда бес кабинеттен бар (екі универсалды және үш физика, химия және биология пән кабинеттері) Бұл мектептер кең жолақты Интернетке 512 Кб/сек. жылдамдығымен қосылған.

Жергілікті бюджет есебінен интерактивті кабинеттермен 1850 мектеп жабдықталған.Он-лайн сабақтарын өткізуге арналған тиісті бағдарламалық қамтамасыз етулері бар

білім порталы (www.sabak.kz) жұмыс істейді. 2007-2010 жылдары апта сайын жалпы білім беретін пәндер бойынша 300 ден астам сабақтар мен сыныптан тыс іс-шаралар өткізілді.

2010 жылдың наурызында «Білімдегі инновация» атты халықаралық форум өткізілді.

Форумның мақсаты – білімдегі ақпараттық технологияларға байланысты кең сұрақтарды талқылау, озат IT компаниялардың жаңа жабдықтарын көрсету.

Қазақстандық білім беру порталында алғашқы рет «Үздік сандық ресурс» атты қашықтықтан конкурс өткізілді. Үздік электрондық ресурстар электрондық дауыс беру үшін қазақстандық білім беру порталында www.portal.edu.kz орналастырылды.

Ақпараттандыруды әрі қарай жалғастыру мақсатында Білім және ғылым министрлігі электрондық оқыту жүйесін енгізу жұмыстарын жүргізуде. Бұл қалалық және ауылдық мектеп білімін теңестіруге, технологиялық сауатты азаматтарды дайындауға бағытталған.

«Е-learning» жобасын 2 кезеңде жүзеге асыру қарастырылған. Біріншісі – 2011-2015 жылдары, екіншісі – 2016-2020 жылдары. Жоба мектептерді цифрлық білім беру ресурстарымен, жылдамдығы 4-10 Мбит/с болатын кеңжолақты интернетпен, оқу процесін және статистиканы толық автоматтандыру (электрондық журнал, кітапхана, сабақ кестесі, күнделік, ата-аналарға sms арқылы хабарлау). Мұғалімдер мен оқушылар ең үздік білім беру ресурсы мен оқыту технологияларына қол жеткізеді.

2011 жылы Қарағанды облысы, Астана және Алматы қалаларының 44 білім беру ұйымында пилоттық жоба басталады.

Дәріс №4. Мультимедиа технологиясы. Компьютерлік бағдарламалы-әдістемелік қамсыздануы.

Мультимедиа (Multimedia) – компьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді біріктіріп көрсету үшін жинақталған компьютерлік технология. Ол ақпаратты кешенді түрде бейнелеуді — мәліметтерді мәтіндік, графикалық, бейне-, аудио- және мультипликациялық түрде шығаруды — жүзеге асырады. Мәтін, түрлі-түсті графика, дыбыс, сөз бен кескін синтезін жасап, ақпараттың өте көлемді мөлшерін жадында сақтап, диалогтық түрде жұмыс істейді. Мультимедиа элементтерімен еркін интерактивті түрде қатынас құруға, дыбыспен сүйемелденетін бейнекөріністерді компьютер экранында көрсетуге, тыңдауға толық мүмкіндік бар. Мультимедиалық программалар сөйлейтін энциклопедиядан бастап, бейнеклиптік мәліметтер базасын жасау жұмыстарын толық қамти алады.

Мультимедиа – дыбыс, графика, анимация (қимыл – қозғалыс), көріністік фрагменттерді және мәтіндерді қатар пайдалана отырып динамикалық түрдегі бейнелер мен дыбыстық мәліметтер алу мүмкіндігін беретін арнайы жабдық. Windows ортасында дыбыстық файлдар құрып оларды құжаттар құрамына енгізуге, кез келген компакт – дискілерде жазылған музыка мен қимылдайтын бейнелерді ойнатуға болады.

Гипермәтін (HYPERTEXT) — негізіне WWW құрылған мәтін.Гипермәтінді арнайы құжаттар мәтіннің кейбір бөліктері "айқындалатындай" етіліп қалыпқа

түсірілген. Олар өзге құжаттарға сілтемелік қызмет етеді. Гипермәтін термині осыдан шыққан. Web-oeirep Гипермәтінді құжаттардан Гипермәтінді белгілеу тілінде Hiper Text Markup Language (HTML) деп аталатын арнайы қалыпта құрастырылған.

Гипермәтіндегі ақпаратты пайдаланғанда Mosaic немесе Netscape секілді Интернет графикалық навигатор пайдаланушыға мәтін мен графика көрсетеді. Айқындалған мәтінмен іздеуішті іске қоса отырып, компьютерде сақталған тиісті құжаттарға немесе көріністерге өтуге, бейне және аудиографика т.б. түрлі ортаны пайдаланатын Web беттерін бірінен соң бірін оқуға және көруге болады.

Сондай-ақ Гипермәтінді құжаттармен клавиш түймелерінің көмегімен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін мәтіндік навигатор да бар. Алайда оны пайдаланғанда WWW-ның біраз мүмкіндігі жоғалып, ақпараттың мәтіндік бөлігіне ғана қол жетеді.

Білім беруге бағытталған мультимедиа жүйелерінің дидактикалық мүмкіндіктеріЗаманауи мультимеди жүйелерінің дидактикалық мүмкіндіктерін атап өтейік: сюжеттiң кез-келген кадрына өздiгiнен бару жолының мүмкiндiгiмен дыбыс және көз көретін

ақпараты дерекқор қызмет ету және таңдаған кадрды «тереңдiкке алға басу», сонымен бiрге қаралатын сюжеттiң кадрлары бойымен оны, жылжытудан «шығу»;

шектердегi перде мәлiметтер өрiсi мен шектерiндегi ұсыныс және (келесi) алдыңғы перденiң аймағын мәтiндiк, график түрiнде, дыбыс және көз көретін ақпаратты «манипуляция жасау»;

пән аймағының объектілерін интерактивті түрде виртуалды қатынасу; мүмкiндiкпен (бейнефильмде) нақты уақытта жүзеге асатындай ағымдағы оқиғаларды

көрсетудің график түрiнде, дыбыс және көз көретін ақпарат, анимация әсерлерiне кез-келген виртуалды сюжеттiң санында теңбiл дақ «салу»;

Жүйедегі кез-келген жеріндегі тексттік, графиктік, дыбыстық бейнемәліметтерге қаныс еркіндігі;

мәтiндiк және кескiндi нысандарға (анимация, видеофрагмент, дыбыс) әрекеттiң иемденуi; теңбе-тең таңдаған белгiлерге ұсынылатын дыбыс және көз көретін ақпаратты

дифференциациясы теңбе-тең қойылған ережелерге ранг беру, ұсынылатын дыбыс және көз көретін ақпараттың

иерархизациясы; даму, нақты дамуда теңбе-тең шағылатын заңдылықтың оның серпiнiмен беруi объектiнiң

виртуалды түрi, процесс, оныңның нақты аналогiнiң маңызды бөілгiн теңбе-тең шағаратын оқиғаны жасау.

Дәріс №5. Ақпараттық білім беру ортасы

Қазақстан Республикасындағы Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру және оның жұмыс істеу ережесі «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасындағы Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін (ББАЖ) ұйымдастыру және жұмыс істеу тәртібін, оның құрылымы мен міндеттерін анықтайды.

ББАЖ-ның мақсаты білім беру ұйымдарын, білім беруді басқару органдарын Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары қызметі туралы толық, сенімді және салыстырмалы ақпаратпен дер кезінде қамтамасыз ету болып табылады.

ББАЖ-ның міндеттері:1) білім беру мониторингін және білім беруді басқару жүйесін ақпаратпен

қамтамасыз ету;2) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің қатысушылары мен элементтерін

бірдейлендіру;3) білім беру ұйымдарының қызметі, кадрлық құрамы және білім алушылардың

жетістіктері туралы мәліметтерді жинақтау және өңдеу процесін автоматтандыру;4) талдау және ақпараттық мәліметтердің мекен-жайлық ұйымдары:әрбір білім алушы бойынша;әрбір білім беру қызметкері бойынша;әрбір білім беру ұйымы бойынша.5) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігін

ұйымдастыру;6) интернет-ресурстары және/немесе мобильдік байланыс арқылы оқушылардың

жетістігі туралы қоғамды хабардар ету;ББАЖ-ны ұйымдастыру және оның жұмыс істеуінің тәртібі:ББАЖ (республикалық, облыстық, қалалық, аудандық деңгей және білім беру

ұйымдарының деңгейі) білім беру ұйымдарымен басқару иерархиясы негізінде ұйымдастырылады және жұмыс істейді.

ББАЖ ақпараттық ортада деректер ағынын ұйымдастыруды бес бағыт бойынша жүзеге асырады:

1) ақпараттық - Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігін қамтамасыз ету;

2) әкімшілік - білім беруді басқарудың барлық деңгейінде басқару шешімдерін ақпараттық қамтамасыз ету;

3) оперативтік - желілік мониторинг және әкімшілік ету, деректерді резервтік сақтау және өңдеу жүйесін іске асыру, оперативті-техникалық персоналдық техникалық байланысын ұйымдастыру;

4) технологиялық - ресурстық және кадрлық қамтамасыз ету, ағымдағы талаптарға байланысты ішкі жүйелерді құрылымдау, бірыңғай технологиялық кешен мен әдістемелерді қалыптастыру, инновациялық технологияларды қолдану, оңтайландыру және технологиялық консалтинг;

5) нәтижелілік - білім беру ұйымдарына енгізілген ақпараттық жүйе арқылы оқушылардың үлгерімі мен сабаққа қатысуының жедел мониторингі және оны бағалау.

ББАЖ-ны ұйымдастыру төмендегі бағыттар бойынша білім алушылар үшін бірыңғай ақпараттық кеңістіктің дамуын болжайды:

1) педагогтар және білім алушылардың форумдары мен чаттары;2) білім бері ұйымдарының web-порталдары.ББАЖ-ны ұйымдастыру кезінде білім беру қызметкерлерін оқыту мынадай

нысандарда жүзеге асырылады:1. білім беру желісінің операторлары мен әкімшілерін сертификаттау;2. білім берудің техникалық қызметкерлері үшін оқыту семинарлары;3. білім берудің педагогикалық қызметкерлері үшін оқыту семинарлары;4. барлық деңгейдегі білім беру ұйымдары мен білім беруді басқару органдарының

басшыларына арналған оқыту семинарлары;5. жарияланатын әдістемелік әдебиеттерді қолдану арқылы ББАЖ-ның

элементтерімен жұмыс істеуге өз бетінше оқыту.ББАЖ-да апаттар, табиғат катаклизмдері, техногендік апаттар болған жағдайда

аналитикалық жұмыстар мен қалпына келтіру мақсатында білім беру жүйесі қызметінің Ұлттық білім беру базасын, деректер базасын, ашық қорларды және ББАЖ-ның техникалық жағдайын жүргізу жүзеге асырылады.

ББАЖ-ның терминалдары мен интерфейстері қазақ және орыс тілдеріне аударылған болу керек.

ББАЖ-ны ұйымдастыру жүйелік талаптар және аппараттық-бағдарламалық құралдарына қойылатын талаптар негізінде жүзеге асырылады:

1) біріктірілу - жүйе ақпараттық - коммуникациялық технологиялар саласындағы стандарттар талаптарына сәйкес болу керек;

2) интероперабелдік - жүйе басқа жүйелермен қарымқатынас жасауға мүмкүндік беріп керекті жағдайда ол жүйелердің ақпараттық ресурстарына бағытталу керек;

3) масштабтау - бір мезгілде жұмыс істейтін пайдаланушылардың саны және өңделген ақпарат көлемінің арту өлшемі бойынша жүйенің даму мүмкіндігін кепілдендіретін салынымдық үнем көзқарасымен ауқымдалады;

4) кеңею - пайдаланушылардың спецификалық қажеттіліктеріне сәйкес бастапқы қабылданған дамыту тұжырымдамасының және технологиялық базасының шегінен шықпай жүйенің функционалдық әлеуетінің үдеу мүмкіндігі;

5) бейімделу - Қазақстан Республикасының Заңнамалары мен білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарды, ұсынылатын нормативтік құжаттарын есепке ала отырып нақты ұйымдардың ерекшеліктеріне арналған автоматты баптау мүмкіндігі;

6) ББАЖ-ның аппараттық - бағдарламалық жүйесі дүние жүзіндегі озық технологиялардың деңгейіне сәйкес келу керек.

ББАЖ - ның жұмыс жасауы келесіге мүмкіндік туғызады:1) Қазақстан Республикасының азаматтарының алдында білім беру ұйымдарының

және білім беруді басқару органдарының ашық есептерін дамыту;2) электрондық қызметтерді көрсету;3) білім беру ұйымдарының және білім беру басқармаларының қатысуымен ашық

форумдар ұйымдастыру;4) инновациялық методикалық материалдарды жариялау және ашық талқылау;5) аумақтық белгі бойынша ашық рейтингтік жүйенің іс-әрекет жасауы;6) ата-аналар қауымына ағымдағы және кезең үлгерімі және келушілер саны

бойынша жиынтық жасау;7) Министрлікке және оның оның ағымдағы және кезең үлгерімі және келушілер

саны бойынша жиынтық жасау;ББАЖ жергілікті желіде және коммуникацияда жұмыс жасайды;

ББАЖ техникалық сүйемелдеуі тиісті профильдегі сертификатталған мамандармен жасалынады.

Қазіргі заман мектептеріндегі оқу үрдісін технологияландырудың көкейкестілігі білім беру субъектілерінің инфокоммуникациялық өзара қатынасы ретінде ақпараттық қоғамда білім берудің жаңа парадигмасына өтуге себеп болды. Бұл парадигманы жүзеге асыру мектептерді компьютерлендіру мен интернеттендірумен, бағдарламалық және контенттік жабдықталуға сәйкес оларды электрондық инфраструктурамен қамтамасыз етумен, ең бастысы, кіріктірілген заманауи жетістіктердің негізінде педагогика және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы кәсіптік қызметке мұғалімдерді даярлау жағдайында мүмкін болады.

Осыған байланысты бүгінде бүкіл әлемдік педагогикалық қалың көпшіліктің назары материалдық негізін қолданбалы бағдарламалық өнімдер (ҚБӨ) құрайтын оқытудың жаңа электрондық түріне көңіл бөліп отырғаны белгілі. Электрондық оқыту құралдары интерактивті тақталар, мультимедиалық лингофондық кабинеттер (МЛК), интерактивті пәндік кабинеттер, электронды оқу залдары, үйдегі дербес компьютерлер болып табылады.

Әрине, мектептерде электрондық оқытуды іске асырудың идеалды шарттары болған болар еді «1 компьютер – 1 оқушы» немесе, маңыздырақ, «1 пән кабинеті – 1 компьютерлік мультимедиалық сынып». Бірақ, қолайлы жағдайы төмендеу жағдайларда да жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады.

Электрондық оқыту ортасы түрлі қолданбалы бағдарламалық өнімдер болып табылады. Қазақстанда электрондық оқыту үшін жағдай жасалған, мектепте білім беру мазмұнының 90%-ы “Электрондық оқулық“ ҚБӨ түрінде әзірленді.

Электрондық оқулықтарды оқытудың кезекті техникалық құралы ретінде немесе қосымша дидактикалық материал, оқу құралы, оқу-әдістемелік кешен ретінде қарастыру тәсілдерін қолдау. Электрондық оқулық бір жағынан, мұғалімдер мен оқушыларға, ата-аналарға да арналған бірыңғай ақпараттық-білім беру ортаны, екінші жағынан – білім беру үрдісінің субъектілерінің қашықтан интербелсенді өзара әрекет етуі ретінде электронды оқыту технологиясын қамтамасыз етеді. Сондықтан білім беру үрдісінің барлық субъектілерінің бірыңғай ақпараттық-білім беру орта ретіндегі электрондық оқулықтарға қатынасын қалыптастыру болып табылады.

ҰАО мен БАПТО-ның электрондық оқулықтары менің технологиям бойынша құрылған және мақсаттан нәтижеге дейінгі өзара байланысты компоненттердің тұтас жүйесінде автоматтандырылған оқыту үрдісін қамтамасыз етеді: модуль – гипермәтін – интерактивті тапсырмалар – оқу жетістіктерін бағалау. Олар оқыту үрдісінің міндетті компоненттерін бейнелейді: мотивациялы-мақсатты, мазмұнды, іс-әрекеттік, бағалау-нәтижелі. Бұл барлық кезеңдерді міндетті түрде өту, оқыту технологиясын сипаттайды, ал технология, өз кезегінде мектеп оқушыларының белгілі нәтижеге – жоғары сапалы үлгірім жетістіктеріне жетуін қамтамасыз етеді. Бірақ кез келген технология, сабақта негізгі тұлға болып табылатын мұғалімнің тікелей әдістемелік жетекшілігін талап етеді.

Дәріс №6. Білім беру мақсатында телекоммуникациялық құралдарды пайдалану.

Білім беру мақсатында қолданылатын телекоммуникациялық технологиялардың келесі түрлеріне тоқталып өтейік: видеоконференциялар, электронды пошта, электронды конференциялар (text-basedconferencing), электронды дискуссиялар (text-baseddiscussions), факс, кабельді ТВ (cableTV), интерактивті ТВ (iTV).

Қазіргі таңдағы тұрақталған түрлеріне келесілер жатады: электронды пошта; электронды конференция; реттелген ақпараттық ресурстарды қолданытан Web-беттер мен

Интернет сайттары; лазерлі компакт-дисктер, сонымен қоса оларға Интернет арқылы кіру мүмкіндігі; видеоконференциялар; кабельді ТВ.

Жаппай қолданылмайтын, бірақ білім саласында қолданылатын технологияларға интеграцияланған оқыту жүйелері жатады.

Тәжірибелік технологияларға оқыту құндылығы әлі анықталмаған электронды дискуссиялар, интерактивті ТВ (iTV) жатады.

Әрине, уақыт ағымына қарай бұл көрсеткіштер өзгереді, тіпті «тұрақталған» деген категорияларға да ауысуы мүмкін. Білім беру саласында өз орынын алады.

Білім берудегі телекоммуникациялық технологияларды қолдану бағыттарыНегізгі 3 бағытты қарастырайық: Электронды байланыс құралдары арқылы қарым-

қатынас жасау (электронды пошта, электронды конференциялар мен дискуссиялар, жіберілімдер тізімі, видеоконференциялар, факс). Интернет ресурстарындағы ақпараттарға, CD-ROM мәліметтеріне, кабельді немесе интерактивті ТВ ақпараттарына қашықтатылған қатынас құру.

Электронды байланыс құралдары арқылы қарым-қатынас жасау. Оны екіге бөлуге болады: 1-топ асинхронды қарым-қатынас. Бұл жағдайда жіберілген ақпаратты алуыш өзіне ыңғайлы уақытта қарай алады. 2-топ синхронды қатынас. Ақпарат алмасу шынайы уақыт мезетінде болады: видеоконференциялар, электронды сұхбат, т.б.

Асинхронды қатынас:• Факсті қолдану;• Электронды поштаны (e-mail) қолдану. (text-basedconferencing), (text-

baseddiscussions), факс, (cableTV),(iTV).Телекоммуникациялар (ағылш. Telecommunications) — негізі ақпарат тарату

құралдары мен әдістері болып табылатын әрекет аймағы. Телекоммуникациялар немесе коммуникациялар мемлекетгің инфрақұрылымның маңызды белігіне жатады. Телекоммуникациялардың арқасында абоненттік жүйелер қосу орталықтары арқылы бір-біріне деректер таратады. Бұл жүйелердің байланысы коммуникациялық желілер құрумен жүзеге асады. Телекоммуникациялар аймағындағы стандартты Халықаралық Электр Байланысы Одағы және Халықаралық Стандарттар Ұйымы анықтайды. Телеграф желілері технологиясын пайдаланудан бастап телекоммуникациялар әрбір мемлекеттің даму деңгейін айқындайтын маңызды салалардың біріне жылдам айналды. Олардың негізін РТТ (пошта, телефон, телеграф) деректер таратудың қоғамдық желілері қүрады. Ұлттық желілер бір-бірімен қосылып, глобальдік байланыс желісін жасайды. Бастапқыда телекоммуникациялар сөзді ғана таратты, сондықтан, негізінен электрлік аналогтік сигналдарды пайдаланды. Компьютерлердің пайда болуы және оларды байланыста кеңінен қолдану дискретті сигналдарға ауысуға алып келеді. Ауқымды ақпарат ағындарын тарату қажеттігі оптикалық арналарды пайдалануға және жарық сигналдары көмегімен деректер таратуға қол жеткізді. Телекоммуникацияны қамтамасыз ететін негізгі объектілер — аймақты желілер. Солар арқылы жекелеген абоненттік жүйелер мен төңіректік желілердің өзара әрекеті жүзеге асады. Бұл жүйелердің пайдаланылатын типтерінің спектрі орындайтын функцияларына байланысты радиошақыру құрылғыларынан, телефон аппараттарынан, дербес компьютерлерден, жұмыс станцияларынан, т.б. тұрады. Осы заманғы телекоммуникациялар дерекгер таратуды ғана емес, желілік қызметтерді, абонент қажеттері үшін деректер өңдеуді жүзеге асыратын қосымша қызметтерді де қамтамасыз етеді.

Телекоммуникация, телеқатысым (латынша тele – қатынасу, байланысу, грекше – қашық және ағылшаруашылығы communіcatіon – байланыс) – ғылым мен техниканың халықты ақпараттық қызметтің барлық түрімен қамтамасыз ететін саласы; қашықтықтан ақпарат алмасуды жүзеге асыратын технологиялар жиынтығы. Телекоммуникация саласы Қазақстанға 20 ғасырдың 90-жылдарынан ене бастады. Телекоммуникация электрбайланыс және компьютердің көмегімен ақпараттың барлық түрлерін (дыбыс, дерек, қозғалмалы және қозғалмайтын бейне, мультимедиа) талшықты оптикалық байланыс кабелі, радио, Жердің жасанды серігі, т.б. байланыс түрлері арқылы таратады.

Электр сигналдарын таратып-қабылдауды телекоммуникация жүйесі атқарады. Бұл жүйе ақпаратты пайдаланушыларға дыбыс немесе бейне-көрініс түрінде тарататын жабдықтар жиынтығынан тұрады. Телекоммуникация жүйелері жиынтығының аумақтық орналасу принципіне, жұмыс істеуі мен бір-біріне тәуелділігіне қарай біріктірілуін телекоммуникация желісі деп атайды. Барлық мемлекеттегі құрастырылатын, өндірілетін және пайдаланылатын телекоммуникация жабдықтарының параметрлерін үйлестіру және телекоммуникация саласының даму сатысын анықтау мәселесімен Халықаралық Электрбайланыс Одағы (ХЭО) айналысады. ХЭО-ның мақсаты шартараптық ақпараттық құрылым жасау және соның нәтижесінде Телекоммуникацияны шартараптандыру, дербестендіруезі Шартараптандыру – әлемдік (шартараптық) желі құрып, оған барлық мемлекеттердің және олардың аймақтық, абоненттік желілерін интеграциялау; дербестендіру – UPT (Unіversal Personal Telecommunіcatіon) тұжырымдамасы бойынша дүние жүзіндегі адамдардың барлығына дүниеге келісімен дербес нөмір тағайындалып, әлемдік желіге тіркеледі, ал жолданған ақпарат абонентін іздестіру желі қызметінің зерделілігінің көмегімен автоматты түрде орындалады. Телекоммуникация желісіне радио, теледидар, телефон желілері және компьютерлік желі жатады. Радио және теледидар желілері тұтынушыларға ақпаратты бір жақты, кеңінен (желіден абоненттерге) тарату қызметін атқарады. Телекоммуникацияның ең алғаш құрылған желісі – телеграф желісі. Қазіргі телекоммуникация саласындағы ғылыми-техникалық жетістіктер аналогты сигналдарды (дыбыс пен бейне) цифрлап, ал цифрланған сигналдарды дестелеп таратудың мүмкіншіліктерін іске асырды.

Телекоммуникация (Telecommunications) — компьютерлік жүйелер мен қазіргі заманғы техникалық электрондық байланыс құралдары негізінде телефон желілері, спутниктік байланыс және т.б. арқылы мәліметгерді қашықтан жеткізуге қатысты жалпы ұғым; жалпы немесе арнаулы байланыс желілері (телеграф, телефон, радио арқылы мәліметтер алмастыруға арналған қатынас). Телефон жүйесі арқылы ақпарат жеткізу; ара қашықтықтық байланыс; мәліметтерді ара қашықтыққа жіберу.

№8 дәрiс. Қазiргi компьютердiң педагогикалық мүмкiндiктері. Оқытуды ақпараттандыру және компьютерлендiру негiзінде психолого-педагогикалық теория.

Білім беру үрдісінде қарқындатудың алғышарттарын құрайтын, сонымен бірге білімді өз бетінше оқуға және ұсынуға, оқушының ақыл-ойын дамытуға арналған әдістемелерді жасайтын АКТ дидактикалық мүмкіндіктерін сипаттамасына тоқталайық. Оларды атап өтсек:

қолданушының әр сұранысы жүйенің қызметіне жауап шақырады және керісінше, реплика қолданушының реакциясын соңында талап ететін, интерактивті диалогты өткізуді анықтайтын, қолданушы мен АКТ құрылғылары аралығында кiдiрiссiз керi байланыс болады;

зерттелетiн объект, процесс туралы оқу ақпаратының визуализациясы (көрнекi мысал экранда ұсынылған: объект, оның құрама бөлiктерi немесе олардың үлгiсі; процесс немесе оның үлгiсi; зерттелетiн процесстің зерттелетiн заңдылықтардың график түрiнде түсiндiруi);

зерттелетін нысандардың ақпараттарын және олардың қатынастарын, үрдістерін, оқиғаларын – нақты және де виртуалды моделдеу және интерпретациялау (экрандағы математикалық, ақпараттық-сипаттамалы, көрнекі үлгілер түпнұсқаға ұқсас);

ақпаратты беру, тарату, көбейту оған жеңiл қол жеткiзудiң мүмкiндiгімен үлкен көлемдердi ақпаратты архивтеу, сақтау;

есептеуіш, ақпараттық-іздестіру, сонымен бірге фрагменттің немесе сол тәжірибенің бірнеше рет қайталанатын мүмкіндігімен оқу тәжірибесінің нәтижелерін өңдейтін үрдістерді автоматтандыру;

ақпараттық-әдiстемелiк қамтамасыз ету, ұйымдастыру басқаруы және жобалауды автоматтандыруды, жедел жоспарлау тұратын меңгерудiң нәтижелерiне бақылау, және оқу орында бiлiм беретiн процестi басқару, ақпараттық қызметтiң автоматтандыруын және көмекпен бiлiм беретiн процесi қатысушылардың арасындағы ақпараттық өзара iс-әрекет жергiлiктi және жаhандық компъютер желiлерiмен процестердi автоматтандыру.

Бiлiм беру үшiн қолайлы, жоғарыда көрсетiлген мүмкiндiктердi белсене жүзеге асыратын қазiргi программалық әзiрлемелерде оқу қызметiнiң келесi түрлерiн ұйымдастыруға болады.

Зерттелетін нысандардың, оқиғалардың, үрдістердің, сонымен қатар әртүрлі түрде ұсынылатын әжептәуiр үлкен көлемдердi ақпараттарды беру туралы ақпаратты цифрлық қалыпта тiркеу, жинау, қор жинақтау, сақтау, өңдеу.

Интерактивті диалог – диалогты дамыған енгізу құрылғыларымен сипатталатын(диалогтiктен қарағанда мәтiндiк командалар, сұраныстар мен жауаптар, шақырулармен айырбас); сонымен бірге оқу материалын, олармен жұмыс істеу режімінің нұсқаларын таңдауға мүмкiндiк беретін, пайдаланушының бағдарламалық (бағдарламалық-аппараттық) жүйемен өзара іс-әрекеті.

оның әр сұранысы жүйенің қызметіне жауап шақырады және керісінше, реплика қолданушының реакциясын соңында талап ететін, ЭЕМ мен қолданушының өзара әрекетінің интерактивті режимі..

Оқу ақпаратының компьютерлік визуализациясы:Зерттелетін нысанның компьютерлік визуализациясы — ЭЕМ экранында нысан,

оның құрама бөліктері немесе олардың үлгілері, ал қажет жағдайда құрама бөліктердің өзара ішкі байланыстарын көрсету мүмкіндігімен алуан түрлі жағынан көрнекі түрде ұсынылуы; зерттелетін процесстің компьютерлік визуализациясы — ЭЕМ экранында берілген процесстің немесе оның үлгілері, сонымен қатар қажет жағдайда зерттелетін процесстің анықталатын заңдылықтарын графикалық интерпретациясын, уақыт пен кеңістік қозғалысының дамуын көрсету. Оқу міндеттерінің бағдарламалық құрылғыларына ұсынылатын қазіргі заманғы құрылғылардың нысанды, процессті, оқиғаларды (нақты да, виртуалды да), сонымен бірге олардың үлгілері, даму динамикасындағы сипаты, бағдарламамен диалогтік қатынас құру мүмкіндігін сақтауын визуализациялау мүмкіндігін болжайтын, оу ақпаратының компьютерлік визуализациясымен қамтамасыз ету талабы.

Нақты нысандарды (мысалы, өнеркәсiптiк құрылғыға немесе механизмге елiктейтiн оқу роботтары), зертханалық қондырғылармен немесе эксперименталдi стендтерді басқару.

Алуан түрлі нысандардың үлгілерін, сонымен бірге өнеркәсiптiк немесе зертханалық қондырғылар, жүйелер, оқиғалар, процесстерді экранда бейнеленуін басқару.

Бақылау, жаттығу, тест алу нәтижелерi бойынша түзету, оқу қызметiнiң нәтижелерiн (өзiн-өзi бақылау ) автоматталған бақылау.

Жоғарыда аталған ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың сирек кездесетiн мүмкiндiктері оқу процесiнде келесi негiзгi функцияларды жүзеге асыруға рұқсат бередi:

экранда алуан түрдегі ақпараттардың ұсыну есебінен ақпараттық-анықтамалық (мәлiметтер қоры, телекоммуникациялардың және байланыс құрал-жабдықтарын пайдалануда), сонымен қатар теориялық материалдар, есеп шешу әдiстемесi және т.б.;

зерттеліп отырған нысанның және оның құрама бөлшектерінің компьютерлік визуализациясын, материалдарын көрнекі көрсету наглядная демонстрация материала, компьютерная визуализация изучаемого объекта и его составных частей;

оқу материалын меңгеру процесiндегі оқушының сабақ және өзiндiк жұмысы барысында, әр түрлi деңгейi күрделі тапсырмаларды, анықтамаларды беру есебiнен дифференциациясы және индивидуализациясы;

кезеңдi жұмыстың немесе белгiлi қарқындағы жұмыстың мүмкiндiктерi есебiнен оқу процесiн оптимизациялау;

керi байланыспен нақты бақылауды жүзеге асыру, бiлiмдердiң бағасы бақылайтын есебiнен, және қателер, бiлiмдер, дағдыларды өзiн-өзi бақылаудың жүзеге асыруын диагностикамен дағдылары;

жаттығудың үйретуiн процесте түзететiн есебiнен жүзеге асыру, көмектiң тағы басқа түрлердiң кеңестерi;

білім беру нәтижелерi туралы есебiнен мұғалiмнiң дерек беруi жиi кездесетiн қателер туралы диагностикалау;

тарату туралы оқу қызметiмен басқару процесстердi автоматтандыру тiркеу, жиын, оқушы ақпарат сақтауларын талдауды жүзеге асыруда материал қажеттi және желi арналған ақпарат;

түрлi жұмыстың имитациясы лабораториялық стендтер, объектiлер, процестердi және оқиғалар нақты тәжiрибелердiң пiшiндеуi;

лабораториялық эксперимент, кестелер, кестелерiн құрылыстың нәтижелердi өңдеудiң процестерiн автоматтандыру және диаграммалары ; ағатын нақты шарттардың процесiнде туралы ақпаратын алуы немесе мәлiметтерлерi компьютерi алынған эксперимент барысында пердеге шығаруға рұқсат берген жэсммен түйiндестiрiлетiн көрсеткiштерi оқиға жинақтың көмегiмен және өңдеу олардың өндiру.

Жоғарыда көрсетілген АКТ-ның дидактикалық мүмкiндiктердi бiлiм беру саласында пайдалану сәнге еліктеу немесе мақсатты болып емес. Бұл белгiлi педагогикалық мақсаттарға жету үшін ақпараттық және коммуникациялық технологиялар мүмкiндiктерiн қолдану мiндетi түрі болып ұсынылады. Осы мақсаттарды ең маңыздысын атап айтсақ.

1. Ақпараттандыру, жаhандану және жаппай байланыс шарттарындағы қазiргi қоғамды әлеуметтiк тапсырысты өткiзуi.

Қоғам том қызықтырылған, ал кәсiби бiлiм беруiнiң жүйесi кадрлары кәсiби дайындығын қамтамасыз еттi және ақпараттық қоғамда тiршiлiк әрекетi олардың барлық салаларындағы ИКТының мүмкiндiктерiн өткiзуiне мамандары, үшiн ортақ бiлiмдi жүйе информатиканың төңiрегiдегi қажеттi дайындық деңгей өз түлектерiне қамтамасыз еттi, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар.

2. Жаппай байланысты қазiргi ақпараттық қоғам шарттарындағын жайлы тiршiлiк әрекетiне үйренушi, оның дайындығы тұлғасын даму және жаhандану.

Осы педагогикалық мақсатының жетiстiгi оқушы, қалыптастыруды ойлауын дамуы үшiн ИКТы құралдарды қолдануы өз зерделi қызметтiң құрылымын құрылысты жүзеге асырылуға рұқсат беретiн бiлiмдердiң жүйесiнiң жою. АКТ қаржы ұсыну бойымен жиынның жүзеге асыруы, өңдеу, шығару, хабарландыру, ақпаратты мұрағаттауды мүмкiндiк, қызметтердi қамтамасыз етедi және бiлiмнiң шығаруына. Бұл ретте оқушысы әр түрлi түрдi ақпараттың бiр уақыттағы қабылдауын мүмкiндiк алады және әр түрлi ақпараттық көз. Оған бұл оңтайлы шешiм қабылдауға рұқсат бередi немесе күрделi жағдайда шешiмнiң нұсқаларын ұсыну. Одан басқа, пәндiк ортада информациялық-iздестiру жүзеге асырылатын коммуникатив қабiлеттiлiктерiн даму, эксперименталдi - зерттеушi қызмет ақпараттық өзара iс-әрекетте мүмкiн.

3. Тиiмдiлiктiң қарқындату, жоғарылауы және бiлiмнiң жүйесiнiң барлық деңгейлерiне бiлiм беретiн процестi сапа.

Тиiмдiлiктiң жоғарылауы және бiлiм беретiн процестi сапа өткiзу сирек кездесетiн мүмкiн есебiнен қамтамасыз етедi, педагогика, мүмкiндiк көздiң нүктесiмен ақпараттық және болған iс жоғары атап көрсетiлген коммуникациялық технологиялар. Бұл ретте ИКТ таңырлық қызметтiң активизациясын құрал-жабдықтарды қолданып ескертетiн бiлiмнiң

алуына (қызықтырулар) түрткi болған нәрсе үдет информация өңдеуiнiң қазiргi құрал-жабдықтарын пайдалану аралық пәндiк байланыстар есебiнен тереңдетедi, соның iшiнде дыбыс және көз көрет. Ерекше орын таралған ақпараттық ресурсты пайдаланудың негiзiнде ашылған бiлiмдi ойдың өткiзуiн мүмкiндiк жатады.

№9 дәрiс. Оқыту үлгiсiнің құрылысын құрайтын ақпараттық тәсiл. Оқу процесiнде оқу міндеттерінің компьютерлік бағдарламалары және компьютер.

АКТ әр түрлi құралдарын пайдалануымен оқу процесстерiнiң бiлiм беретiн тәжiрибеге өзгеріс енгiзетiн жаңа ұғымдар. Бірінші кезекте, оларға оқу міндетіндегі ақпараттық өзара іс-әрекеттер, ақпараттық-коммуникациялық пәндік орта және т.б. жатады.

Компьютерлік оқытудың бұл көрсетіліп отырған бағыттары бойынша компьютер зерттеу обьектісі ретінде көрінеді. Біздің елімізде жалпы білім беретін және де жоғары мектептерде де бұл міндеттерді тәжірибелік түрде жүзеге асыруға кірісті. "Информатика және есептеуіш техника негіздері" оқу пәнінің енгізілуі орта мектепті компьютерлендірудің және басқа да пәндерді оқытуға компьютерді қолдану арқылы компьютерді оқу құралы ретінде карастыруға мүмкіндік береді. Компьютерлік оқытумен бүкіл әлемде оқу процесінің тиімділігін арттыру үміті ақталуда. Қоғамның өскелең ұрпаққа қойып отырған және мектептің береріне қойылған талаптар арасындағы алшақтықты кемітуге де үлесі зор.

Компьютердің оқытуда жемістігі қолданылуы жайлы сөз болғанда ол ең алдымен оның негізгі құрылғысы дисплей жайлы айтуға болады. Тек қана схема, графиктер мен сызбалар және де түрлі белгілер мен суреттер, жылжымалы бейнелер дыбыс арқылы, не өзара бірге берілуімен қатар түрлі түсімен, дыбысты болып келеді, оны оқушының өзі де қолдан жасай алады. Көбіне оқушының компьютермен маңызды сұхбаттасу мүмкіндігі бар, оқушы тек электронды педагогтың сұрақтарына ғана жауап бере алады. Компьютерді оқыту барысындағы жемісті қолданудың бір жағы -оны оқушының оқу әрекетін басқарудағы қолдану болып отыр. Дәл осы қасиетті оқытудың тиімділігін мәнді түрде арттырады. Мектеп компьютері оқушыға қазіргі есептеуіш техниканы қолданушы рөлімен де ерекше мүмкіндік береді. Бұл роль бүкілдей оқу процесін өзгертеді. Оқушы да конструктор сияқты жаңа обьектілерді жобалап және оларды талдай алады. Компьютердің көмегімен іздестіру есептерді шығарып және түрлі техникалық жүйедегі ахауларды жойып түрлі ақпарат алуға мүмкіндіктер ашады. Компьютер бұл ақпаратты білімге айналдырып, оны оқу мен еңбекте қолдануда  оқушының іс-әрекет құралына айналады. Компьютерді оқу барысында тиімді қолдану арқылы көптеген мәселелерді шешуге болады. Ең алдымен психологиялық - педагогикалық мәселелерді бірінші кезекте шешу қажет.

Жалпыға бірдей компьютерлік сауаттылықтың ғылыми - педагогикалық мақсаттары мен себептері ЭЕМ көмегімен кәсіби емес қолданушылардың да есеп шығаруға окытуға және оқушыларды да бағдарламалауға оқытудағы екі сала аумағындағы психологиялық - педагогикалық зерттеулердің нәтижесі болып келеді. Компьютер көмегімен міндетті шешу бір жағынан ойды Дамытуға қолдау болса, ал екінші жағынан компьютерлердің шектеуші мүмкіндіктерімен дәйектелінген қиындықтар туындатады, бағдарламалау тілі мынадайлар үшін қолайлы болуы қажет :

A) Есеп шартын талдауға және баяндауға;B) Шешімді жоспарлауға;C) Адамның есепті шешуімен қоса бағдарлама құруды да қамтуын жүзеге асыруы;Д) Жалпы және жеке деңгейлер бойынша есептің дұрыс шешілгендігін бақылау.Сонымен қатар адамның компьютермен қатынасы мультимедиялық тұрғыда

ыңғайлы болуы қажет. Бағдарламалау тілінің психологиялық табиғи болуы өзгеру

обьектісінің тиімділігін тандауды оны оперант деп атайды және өзгеру операцияларын тандауды болжайды.  Компьютерлердің дидактикалық мүмкіндіктерінің жалпы базасын беру оңай ғана емес, түрлі оқу жүйесінің мүмкіндіктері арасында да және потенциалдық, нақты мүмкіндіктері арасында да ауқымды алшақтық бар. Көбінесе компьютердің мынадай мықты жақтары белгіленеді:

- компьютермен жұмыс істеудің жаңашылдығы оқушылардың онымен жұмыс істеуіне ынтасын арттырады және оқудың басты себеп-салдарын күшейтеді;

- түсі, мультипликация, дыбысты сөйлеу, ақпаратты беру мүмкіндігін ұлғайтады;- компьютер оқу үлгісінің негізінде оның оқу тарихын және есінің, сезімінің,

ойлаудың жеке ерекшеліктерін құруына мүмкіндік береді;- компьютер көмегімен жеке қалыптасуларының үлгісі жүзеге асырылады;- компьютер оқушыларды оқу процесіне белсенді камтиды, олардың назарын

оқытылып отырған материалдардың маңызды жағына аудартады, олардың шешімімен асықтырмайды;

- оқу есептерінің қолданылу жиынтығы барынша ұлғаяды;компьютердің арқасында оқушылар бұрын қол жеткізе алмаған ақпараттардың үлкен

ауқымын қолдану мүмкіндігі туындайды. Компьютерлердің кемшіліктері жайлы сөз қозғағанда көбінесе технологиялық - экономикалық факторын психологиялык -педагогикалық факторымен қатар қояды. Ең алдымен оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеруді, қателіктер мен оның есебін танып білудің қатынастық тәсілдерімен байланысты. Бұл даусыз, өйткені бұл пікірді дұрыс деп қабылдауға да болмайды. Мұғалім мен оқушының барынша жеткілікті тиімді оқу материалдарын қүра алады. Олар мысалы, кейбір тақырыптарды меңгеруге бағытталған немесе лабораториялық жұмыстарды орындауға бағытталған бағдарламалар қүрады. Мүнда оқу багдарламасына басқаша қарауды талап етеді, оқушылардың үлгі құруын қарастыратын, алыс мақсаттарына жетуге және т.б. көптеген жетістіктерді қамтамасыз етеді. Сондықтан да жалпы бүкіл оқу курсы үшін компьютермен оқу бағдарламасын мұғалімнің дербес құруы мүмкін бе деген сұраққа келгенде болады, егер сай келерлік білім саласында психолог, дидактик, әдіскер, бағдарламашы болса делінеді. Егер оның суретшілік, редакторлық шеберлігі болса және тәулігіне бір сағаттан кем жұмыс істесе, онда көрсетілген саланың мамандары өздеріне мұндай міндетті ала алғанда ғана оқушылар үшін толыққанды оқу бағдарламасын құра алады. Оқу барысында компьютерді қолдану үшін мұғалім көптеген дағды мен ептілікті үйрене білуі де қажет.

Компьютерлік оқыту үшін оқыту әдісінің мынадай тұжырымы, оның операцианалдық баяндалуы мен ойысымен оның технологизациялануын баяндау мүмкін етерлік оқу қажет-ақ. Ең алдымен жүргізілетін оқу әдістері: а) оқытумен әсер ететін жүйеде;

 б) оқушылардың оқу әрекетіне қамтылу тәсілінде;в) оқушының «өз бетінше әрекет қабілет аясында» (оқушыга көмек көрсетілмей оқу

міндетінің рұхсат етілген нормативінен ауытқулары болуымен сипатталады);г) оқытудың ұйымдастырушылық формасы мен оқушының және оқытылу

қүрылымының арасындағы ақпарат алмасу модульдығы.Есептеуіш машиналардың рөлі мен оның қолданылу аясы адамның әрекетінің

тиімділігін арттырудағы ролін, оқушылар ең алдымен оқу пәндерінің бір қатарында түрлі міндеттерді шешу үшін ЭЕМ-ді (электронды есептеуіш машинада ЭЕМ-ді) тәжірибелік қолдану барысында ашылуы қажет. Мұндай жағдай да бұл міндеттердің жиынтығы ЭЕМ-нің бүкіл қолданылатын негізгі салаларының бәрін қамтуы қажет. Мектеп компьютерін оқушылар математика, физика, химия курстарының есептеушілік жұмыстары үшін оқу экспериментінің мәліметтерін талдауға және алгебра курсының зандылықтарын іздестіруде және математикалық үлгілерді талдауда және кұруда қолдануы мүмкін. Математика курсы - информатиканы оқытудың, зерттеудің ғылыми базасы.

Алгоритм түсінігін математика курсының алгоритмдік мысалдарынан ғана емес, сонымен қатар адам әрекетінің басқа салаларындағы алгоритмдер мысалымен де қалыптастыру қажет. Сонымен қатар техниканың рөлі адам алдында пайда болатын тәжірибелік міндеттерді шешуімен де түсінікті болады. Компьютермен жұмьіс істеу дағдыларының қалыптасуы, информатика курсында қолданбалы бағдарламаны меңгеруді қамтамасыз ету, мектепке ЭЕМ енгізудің екінші бір маңызды міндеті жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Математиканы оқытуда компьютердің мынадай қазіргі мүмкіндіктері қолданыс табады:

1. Кез келген түрдегі ақпараттың жылдам және сенімді өнделуі. Айта кетелік, сандық ақпаратты өндеу үшін тек ғана микро ЭЕМ-де ғана емес және калькуляторды да қолдануға болады.

2. Ақпаратты графикалық формада көрсету. Микро ЭЕМ өзінің графикалы мүмкіндігі бойынша түсті телевидениеден де кем түспейді, бірақ көрсету базасына қарқынды әсер етіп, олардың әдістемелік құндылығын арттырады.

3. Ақпараттың ауқымды көлемін тез беруі мен сақталуы. Мысалы математика курсындағы қолданылатын барлық кестелер компьютердің жадында сақталады. Талап етілген ақпарат экранға түймешікті бір, екі басқаннан кейін беріледі.

Дербес компьютердің сабақта қолдану мүмкіндігі машинаның бағдарламамен қамтамасыз етілуімен тікелей байланысты. Сабақта қолданылатын бүкіл бағдарламаны үйрететін және оқу бағдарламалары деп белуге болады. Оқытып үйрететін бағдарламалар мұғалімді оның кейбір әрекет түрлерінде алмастыру үшін де құрылады. (Жаңа материалды түсіндіруде, өткенді тиянақтауда, білімді тексеруде және тағы басқа) Оқу бағдарламасының, мақсаты - оқушыға сабақтағы жұмысында оның танымдық әрекетінде көмектесу. Оқу бағдарламасын қолдану мұғалімнің қатысуымен және мұғалімнің басшылығымен жүзеге асырылады. Оқу бағдарламасының көмегімен түрлі есептік операцияларды орындауға, қызметін талдауға, түрлі қүбылыстар мен процесстердің математикалық үлгілерін құруға және зерттеу мүмкіндігі болып отыр, машинаның графикасын оқылып, зерттеліп отырған материалдың үлгілілігін арттыру үшін қолдану.

Құралдарды қолдану шарттарындағы бiлiм беретiн (ИВ ОН) тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекет ақпараттық және коммуникациялық технологиялар - жиын, өңдеудi, қолдану бағытталған қызмет және АКТ база жұмыс iстейтiн үйрету оқу ақпаратын берудi, бiлiм беретiн (үйренушi, оқушы) процестiң iске асатын субъектiлерiмен қаржыны қолданып және: психология педагогикалық қамтамасыз ететiн индивидының (шығармашылық) креативтi потенциалының дамуына ; белгiлi заттар саласының бiлiмдерiнiң жүйесiн қалыптастыруы ; бiлу кешенiн қалыптастыру бағдарлалған әсер және оқу қызметiнiң жүзеге асыруының дағдылары, заттар саласының заңдылықтарының зерттеуi.

Бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттi технологиямен құрал-жабдықтарды жиынтықты түсiнемiз және қолдануы берiлген (жағдай бiзбен қаралатын - белгiлi бiлiм беретiн мақсаттарды жетiстiк бағытталған педагогикалық әсер) нәтиженi қамтамасыз ететiн АКТ құрал-жабдықтарын база жүзеге асырылатын әдiстер.

Оқушы мен мұғалiмнiң және АКТ құрылғылары арасындағы өзара iс-әрекеттiң ақпараттық ұйымның ерекшелiгiн қарастырайық. .

Ақпараттық-коммуникациялық ортаның қызмет ету және моделдеу әдістемесіАқпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен

жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.

Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан – жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол.

Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында «Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі» деп атап көрсетті.

Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде белсенді пайдаланылуы оның нақты педагогикалық есептерді шешуге арналған құралы қызметін атқаруымен қатар, дидактика мен әдістеменің дамуына әсер етіп, оқыту мен білім берудің жаңа әдіс-тәсілдерін, формаларын құруға алып келеді. Мысалы, Internet технологияларының кеңінен таралуы қашықтықтан оқыту әдісінің жедел дамуына мүмкіндік туғызуда. Мультимедиялық технологияның, компьютерлік графика мен машықтану жүйелерінің дамуы, кәсіби ортадағы іс-әрекетті бейнелейтін виртуал жағдайға "ену" жолымен оқыту әдістемесінің кұрылуына түрткі болды. Ал, компьютерлік желілік машықтандырушы класстардың пайда болуы, іскерлік ойындар мен сайыстар түрінде көп рольді машықтандыру әдістеменің дамуына ықпал жасады (кәсиби сайыстар мен іскерлік ойындар бұрынан бері кәсіби дайындық пен іскерлікті арттыру барысында қолданылып келген. Ал ақпараттық технология оларды жаңа деңгейде ұйымдастыру мен өткізуге мүмкіндік туғызуда).

Информациялық-коммуникациялық орта — ақпараттық ресурспен қолданушының қызметiнiң жүзеге асыруы АКТ өздiгiнен құрал-жабдықтарын көмегiмен қамтамасыз ететiн шарттарды жиынтық және ақпараттық қарым-қатынасты қалай онымен өзара жұмыс iсте субъект және тұлғамен қамтамасыз етеді. Информациялық - коммуникациялық орта қосады: ақпараттық объектiлердi көп және олардың арасындағы байланыс ; қаржы және жиынның технологиясы, қорлану, (хабарландыру ) беру, өңдеу, шығару және ақпардың таралуы; бiлiм шындығында; дыбыс және көз көрет ақпаратты жаңғыртудың қаржысы; ұйымдастыру және ақпарлық үдерiс қолдайтын заң құрылымдар және өздiгiнен ақпараттық өзара iс-әрекет.

Әр түрлi облыстарда ғылыми зерттеу қоғамның информациялық - коммуникациялық ортасын әбден жетiлдiру өндiрiстiк күштер, қоғамдық қарым-қатынастар, өзара байланыстардың құрылымын өзгерiс озық даму үрдiсiлердi қалыптастыруды бастамашылық еткенiнде сендiредi, және барлық қоғам мүшелердi қызметтiң интеллектуализациясы, онының барлық саланыңдарындағы бұрын барлығы және, табиғи, бiлiмнiң саласында.

Қоғам, информациялық - коммуникациялық орта жасай, онда жұмыс iстейдi, өзгередi және оны жетiлдiредi. Өз кезегiнде, қазiргi қоғамды информациялық - коммуникациялық орта үнемi өзгередi және әбден жетiлдiруi экспоненталық қарқында тура мағынасында бiздiң күндерде болған ғылыми-техникалық iлгерiлеудiң жетiстiктерiне теңбе-тең үдетедi.

Ақпараттық өзара iс-әрекет ортақ осы жағдайда ие болма ақпараттық ресурсты пайдалану басқарды. Мұнда (облыс ) заттар қандай да бір саланы бағдарламаған ашылған бiлiм беретiн жүйелер туралы сөз болуы мүмкiн.

10 дәрiс. Оқу материалын меңгерудiң бақылауы және жүйелеу үшiн ақпараттық технологияларды пайдалану.

Бақылаудың мiндетi том тұрғанын әдетте есептейдi, үшiн қалай оқушы талқыланылған бағытты бiлгенiн орнату. бiлiмдер туралы бұл бiлiмдердiң базасында әрекеттердi какихты оқушы орындау жан-жағынан алып қарағандауға болады. Бiлiм ылғи бiр әбден әр түрлi әрекеттердi үлкен санда жұмыс iстей алады. Егер оны қай үйретпеген

қызметi терiп алса, сондықтан кез-келген маман оны бiлмегенiн дәлелдеп алуға болады, қай және дәл осылай емес талап етiлетiн бiлiмдердi қарапайым пайдалану. Өнер-бiлiмдерiнiң сапасын бағынышты болады және олары сол таңырлық қызметiнiң ерекшелiктерiнен қай қосылған, және қызметтiң әр түрлi түрлерiнде бұл өнер-бiлiмдердiң қосудың кеңдiгiнен.

Педагогика теориясында (П. Я. Гальперин, Н. Ф. Талызина) білімді меңгеру деңгейі ретінде білім мен әрекеттің ажыратылмас байланыс жағдайы көрсетілген. В. П. Беспалько төрт деңгейдi ерекшелейдi:

танудың деңгейі; айырып танудың (жаңғырту, алгоритм) деңгейi; эвристикалық деңгей немесе (алынған өнер-бiлiмдердiң жаттығу пайдалануы)

үйреншiктi шарттарда бiлiмдердiң қолдануын деңгейі; жаңа шарттарда бiлiмдердiң қолдануын (өнер-бiлiмдердiң шығармашылық қолдануы)

деңгейі. Бұл деңгейлерiн бөлуiн негiзiне пайдалануы керек өнер-бiлiм сiңiрiлетiн қызметтiң

мазмұну қойылған. Демек, жоғары келтiрiлген типтелу сұраққа ол туралы тұжырымдайды, мiндеттiң какиесi, ал өнер-бiлiм олардың туралы соттауға рұқсат беруге оқушы әрекеттерiн какиесi. Оқытушы теңбе-тең бағалай алуы керек, өнер-бiлiмдердiң талап етiлетiн деңгейiн оқушы лию жеттi. Әр мұғалiмдi қазiргi мектепте ол оқушыда құрастыруы керек болатын пәндiк өнер-бiлiмдер бағдарлама сол ие болады, бiрақ не затына бiр-бiрдендерi бiлу нақты бағдарламасы жоқ, оқушыға бұл өнер-бiлiмдер пайдалануы керек болатын (қызметтiң түрлерi) дағдылар.

Қорытынды бақылаумен үйретудiң мақсаттары қысқа байланысқа тұрақтаймыз. Таңырлық қызметтiң түрлерiн нақты бағдарлама үйретудiң мақсаттарымен анықталады. Кейде өнер-бiлiмдердiң меңгеруiнiң тексерiсi бұл өнер-бiлiмдердiң ғана жаңғыртуына апарады, бiр жағынан алайда задач каких шешiмде өнер-бiлiмдi пайдалануға жиiрек талап етедi.

Бақылаудың кез-келген түрiн жүзеге асыру мәселенi шеш бақылаудың мазмұныды - бақыланатын сипаттамаларды жиынтықтың бөлуi. Үйретудiң мақсаттарымен анықталатын бiр жағынан, ал басқа - негiзiне өйткенi программ үйретушi программа құрастыру қабылданатын үйретудiң психологиялық теориясымен. бақылау жиынтық өзгерiс процестiң негiзгi тәуелсiз сипаттамаларына ұшырайды, және бiр сапалы күйден басқасына өткелге процестi келтiредi.

Бақылайтын бағдарламалар бөлек жасалынады немесе электрондық кітаптар, оқу құрал-жабдықтары және т.б. құрама бөлiктi болып көрiнсiн ретінде болады.

Қазiргi ұстаздармен педагогикалық бақылауды сапаның жоғарылауының сұрақтарына арналған зерттеу жүргiзедi: пiшiндердi жақсарту және үнемдiлiктiң сұрақтарын әдiстер, зерттеу және оптимизация және тағы басқалар педагогикалық бақылаудың келесi өзара байланысты функцияларын ерекшелейдi:

Диагностикалық функция - бұның астында анықтаудың процесi түсiнiледi және тұлғаның қасиетін қызықтыратын баға; бақылау бұл жүйенiң бiр бөлiгi бiлу бiлiмдер, дағдыларды деңгейдiң анықтауы, тәрбиелiлiк процеске қатысты.

Білім беретін программа функция - әр түрлi әдiстер және бақылаудың пiшiнi диагностика үшiн ғана емес, оқу материалын меңгеру бойымен жұмыстың активизациясы үшiн пайдаланады.

Тәрбиелiк функция - бақылаудың бар болуын өз айғақ ұйымдастырып, тәртiпке үйретiп, қызметтi бағытта үйренушi. Бұл анықтауы бойымен есебiнен жүйелi түрде жұмысы мықты жетедi және тұлғасының әлсiз сторондары және өнер-бiлiмдерiндегi кемшiлiктерiнiң табылуына және ең шапшаң жою олардың. Өнер-бiлiмдерге,

жанталасушылықты шығармашылық қарым-қатынастың қалыптастыруына басты роль бұл ретте бар күшiн сала оқып, өз қабiлеттiлiктердi үдетуге берiледi. Үш функция бәрi қиын сапада какую бiр жетекшi ерекшелеуге болған өзара байланыстырған.

Жүйелi түрде және бiлiмдердi оқу процесiнiң жүрiсiнде тиiмдi тексерiс бақылаудың автоматтандыруысыз әбден қиын, ал кейде және iс жүзiнде мүмкiн емес. Автоматталған бақылаудың артықшылықтарына келесi жатқызуға болады:

• жұмыстың пiшiндерi оқытушының елеулi уақытының босатуы басқалар үшiн• бақылаудың тездiгi• жедел қимылдаушылық• елеулi құрамының қамтуы бақыланатын• заттың оқытушысын толық ұғынуды қажеттiлiк және мұқият оның талқылауы оқу материалын таңдап алуда, жататын бақылауды, тиiстi құжаттаманы әзiрлеу және тағы басқалар;• экономикалық орындылық• оқу процесiнiң тиiмдiлiгiн өсу.

Мультимедиа технология қолдайтын бақылайтын бағдарламалар мәтiндi пайдалануға рұқсат бередi, кестеге, дыбыс, анимация және видеофрагменттер.

Тестiлiк тапсырмалары келесi негiзгi түрде бола алады:• жабық тест, ғана алдын ала анықталған жауаптарды қашан пайдаланады, келесi түр

тармақтарына өз кезегiнде бөлiседi:• тапсырма - таңдау, дұрыс жауапты қашан таңдайды немесе тiзiмнен бiрнеше дұрыс

жауаптары (жеке таңдау, көптiк таңдау) бар• мысалы, тапсырма - салыстыру, қашан байланыс орнатуға керек немесе екi

тiзiмдердiң арасындағы сәйкестiк формул, белгiлi оқиғаларды ағудың суреттейтiн заңдылықтары тiзiмнiң аралығында сәйкестiктi анықтасын немесе процестер, және тиiстi оқиғаларды ағу бейнеленген сурет, немесе процестер)

• мысалы, тапсырма - ранг беру, шудың әрекеттерiн дұрыс тiзбек қашан орнатуға керек - лабораториялық эксперименттi жүргiзудiң iштiгi

• өз қажеттi жауап қосып жазуға қашан оқушы ашылған тест.Демек, автоматталған бақылау, сонымен қатар дәстүрлi, отметов екi негiзгiге

түрiндегi әдетте арқа сүйейдi: құрастырылатын және (баламалы ) iшiнара. Соңғысы бұл реттерде (ұсынылған жауаптардың арасында жалаң дұрыс) моноальтернативныелерге ұсақтайды және (мәзiрге дұрыс жауаптары бiрiрек) баламалы.

Қиын бақылау тапсырмаларды құрастыруда (ақпараттық ұстау және күрделiлiк) сұрақты сипаттауға сәттi болады және жауап оларға бағалау. Құрастырылатын жауаптарды нильность пра қиындау тексеруге белгiлеймiз, өйткенi аппарат семантикалық, синтаксистiк және компьютерлiк жүйелер қолданылатын морфологиялық талдау тағы жеткiлiксiз жасалған, қарағанда дұрыстық iшiнара. Тестердегi құрастырылатын жауаптармен әдетте тапсырмалар ретiнде санмен көрсетiлген жауап талап ететiн мiндеттi пайдаланады. Жауаптың енгiзуiн арқасында қарапайым тәсiл және баламалы таңдаумен сұрақтары оның талдауы кең таралудан астам алды. Бұл ретте керек бақылаудың көздiң нүктесiмен педагогикалық мәндiлiгiн жақсы емес нұсқа белгiлеу. Баламалы жауаптарын құрамға кейде бiр үлгiдегi қателерi оқушы қосады. Қарамастан жауап шынға ұқсас болуы, болуы керек анықтама, бұл нұсқа «терiс» да педагогикалық орынды мақұлдауға болмайды, өйткенi оқушы терiс жауапты мүмкiн еске сақтасын және, оны таныстырып болашақта қателесу. Терiс баламалы жауаптар жадында қала алған пiкiрде болады, және бұл менсiнбеу ермейдi. Бұл бәрi бақылау тапсырмаларды әзiрлеудiң жанында ескеруге керек, өйткенi жауап жағдайлардың көпшiлiгiнде эталоны бар оның тура келуiне тексередi; жүйе баға, ғана үстiрт айқындалған өнер-бiлiмдерге негiзделе есептейдi.

Бақылау нәтижелердi талдау тестеу необходим жүргiзуiнен кейiн. Бiрiншiден, пайдаланылатын әдiстемелерiнiң iстерiнде сапасы объективтi түрде бағалауға керек және қолдану олардың нәтижелерi. Екiншiден, белгiлi дәрежеде бақылаудың қорытындылары оқытушының жұмысын мiнездейдi және емтихан алушы, және де өте жақсы бағаның молшылығы тобында аманшылықтың белгiсiн мiндеттi түрде болып көрiнедi. Үшiншiден, алынған материал одан әрi үйрету болжауға мүмкiншiлiк бередi және қажеттi түзетулердi кiргiзу.

Тестердi құру үшiн жүйенің негiзгi мүмкiндiктеріКомпьютер тестеуiн жүргiзу пайдалануды жорию немесе ендi даяр тест, немесе

тестердiң ұрпағы үшiн арнаулы қабықтың көмегi бар бұл тесiнiң жазуы - арнаулы жүйе, жұмыс iстейтiн құрал-жабдықтарды базада ақпараттық және коммуникациялық технологиялар. Осы уақытқа ұқсас системдердi үлкен санда болады және қабықтар. Өте қарапайымнан пайдалануға оның iшiнен көбiнесе және мұғалiмдер үшiн арналған, иемденушi тек қолданушы жэсмды бастапқы дағдыларымен. Әдетте жүйе келесi құрамдас бөлiктерден тұрады: тестеуiнiң нәтижелерiн қарап шығуы үшiн тестеудiң жүргiзуi, бағдарламасы үшiн тестердiң жасауы, бағдарлама үшiн бағдарлама және статистикалық өңдеу олардың.

Мұғалiмге (тестердiң генерациялау үшiн қабық) тестердiң жасауы үшiн жүйенiң ыңғайлы интерфейсi жаңа тест ерекше күштерсiз құруға рұқсат бередi немесе, ендi бар сұрақтар қолдана, оның iшiнен қажеттi таңдасын және тақырыптар бойымен олардың шумақтау. Мұғалiмге жүйе сабағында сұрау, бiрден барлық тап сұрақ таратып өткiзуге көмектеседi, ал содан соң автоматты түрде өңдеп, жазып алсын және тестеудiң нәтижелерiн сақтау.

Компьютерлерiн өнер-бiлiмдерiнiң бағасын процесiнде пайдалану және бiлу оқушы 1 қыркүйектен құртатын зерттеп отыруға мүмкiншiлiк бередi, немесе соңғы тексерiстi күннен. Оқушыларды үдерiстiң мұқият талдауын негiз қызмет еткен нәтижелердi басып шығару алуға болады. Жүйенiң ұқсас есептерiн көмекпен әр түрлi заттарын зерттеуiн процесiнде әр оқушыны үйрету, тап, мектебiнiң табыстылығын мүмкiн бақыласын және олардың цифрдың көмегiмен суреттесiн, кесте немесе кестелер.

Әр оқу орында осы уақытқа iс жүзiнде жасалған және түрлi тестейтiн, бақылайтын бағдарламалар, сараптамалық жүйелер еңдер өнер-бiлiмдердiң бақылаудың автоматтандыруы үшiн пайдаланады. Дегенмен көп мұғалiмдер меншiктi тестер жасағысы келер едi.

Жаңа тестердiң жасауы үшiн арнаулы алуға керек тестердiң жасауы үшiн «қабықты».

Нашар таныс ұқсас системдердiң мүмкiндiктерiмен көп мұғалiмдер, негiзгi мүмкiндiктердi сипаттаманы сондықтан төменде әкел тестердiң жасауы үшiн (жүйе ) «қабық». Әрине, қабық қазiргi уақыттағы бар айтарлықтай бiр-бiрiнен ерекшеленедi, бiрақ бiлiм беретiн мекеме үшiн ұқсас қабық келе, сол басқа осындай жағдай мүмкiндiк көбiнесе аталған төменде жүзеге асыратын қабықта өз таңдау жату керек.

Негiзгi мүмкiндiктер қазiргi программалық ерекшеле тестердiң ұрпағы үшiн «қабықтар».· (салмақ, балл) тесте әр сұрақты бағалау ұсынылған дидактикалық көрсеткiштермен анықталады. П. Беспалько.· (тапсырмалар ) сұрақтардың келесi түрлерiн қолдау:• жеке таңдау• көптiк таңдау• енгiзу клавиатурадан® сәйкестiк• суретте облыстың жөн-жобасына

• iрiктеу• қорытындының қосылған рәсiмiмен сұрақтары және жауаптың талдауы.Тестеудiң жүргiзуiнiң бiрнеше нұсқалары.Сұрақтарды араластыру - тестеу үшiн сұрақ кездейсоқ бейненi таңдайды, дегенмен кезек первуюге тестеудiң тиiмдiлiгiн жоғарылатуға рұқсат берген маңыздылықтың биiк дәрежесiмен сұрақтары қояды, және дайындық жылдамырақ блиц қамтамасыз етедi - сұрауларға. Дәйектi түрде - сұрақ тесте орналастырылу олардың тәртiбiнде қояды. Өйткенi ақпараттық кадрлар жасау мүмкiндiгi осы режимде көрiнiп қалады. үйрету бiр мезгiлде өткiзсiн және тестеу.

Есептеумен сол - сұрақ № 1-шi тақырып вначале есептеумен кездейсоқ бейнесiмен сол тестеуде таңдайды, № 2-шi тақырып содан соң және д.) өйткенi. Әр тақырып бойымен сұрақтарды сан мүмкiн әр түрлi болу.

1. Тестердiң (өзгерiстiң режимдерi үшiн бөлек және тестеу) парольдың тесiнiң қорғанысы, шифрлауы сұрақты редакциялауға кез келген рұқсат бермейдi және жауап және тестеу жалған нәтижелер жасаудан қорғайды.

2. Сұрақтарын тесiнде сан ограничено емес және сан олардың жаңа үнемi толықтыруға болады және ендi бол сұрақтарды редакциялау.

3. Жауаптың нұсқаларын әр сұрақта шексiз сан.

4. Тестердiң құрастыруы бойымен мұғалiмнiң еңбегi жеңiлдететiн сұрақтарды көшiрудiң мүмкiндiгi.

5. (жергiлiктi немесе жаhандық) желiде жұмыс iстеудiң қолдауы.

6. Дерекқорға тестеудiң толық хаттамасының жүргiзуi, нәтижелердi жиынның жүзеге асыруы ; және де өнер-бiлiмдердiң деңгей оқушы туралы әр түрлi заттар, ақпарат бойымен баға туралы ақпаратта болатын жiктелген дерекқорды артықшылығы бар пайдалансын, және дайындық ; мектепке, левша/правша түсу уақыты және iшкi бап өйткенi.

7. Тестелетiн топтарындағы бөлiктеуi.

8. Тестiң сипаттамасын бағалы қалыптау және әр түртiндi сұрақ өз шрифтпен, түс мүмкiн жазылсын және д.) өйткенi.

9. Суреттердiң пайдалануы және тестердiң көрнекiлiгiн жоғарылататын сұрақтың мәтiнiнде кез-келген объектiлер тiкелей, және жүйенiң қолдануын спектрдi қолданады.

Тақырыптар бойымен тестiң сұрақтарын топтау. Сан сол ограничено емес. Ұстазға мәлiметтерлерiн мұндай ұйым өз базаны сол құруға рұқсат бередi және тестер, сонымен бiрге использов үйретудiң процесiн аяқталғандық туралы соттайды. Егер ka жобаланатын деңгей бойымен меңгерудiң еселiк болса, үйретуiн процесс бiткен, 0, 7 есептейдi. Өздiгiнен үйретудiң процесiнде өз өнер-бiлiмдер жетiлдiруге қабiлеттуге оқушы келесi қызметiнде осы жағдайда есептейдi.

Егер ka < 0,7меңгерудiң алынған еселiгi тестеудiң нәтижелерiне арналған болса, онда бұны оқушы келесi қызметiнде жүйелiк қателерi iске асырғанын бiлдiредi, және олардың бұл ретiнде өз алдына түзете алмайды.

Бiрiншiден, және тағы бiрнеше кепiлдемелер: әзiрлеудiң процесiнде және (тестейтiн) бақылайтын програмдарды пайдалану мәселенiң мәселенiң қойылуын ескеруге керек және дыбыс және көз көрет материалды пайдалану, оқушы әдiстемелiк тәсiлдер, оны қабiлеттi мәселенiң жағдайларынан дәстүрлi емес шығуды iздестiру таным белсендiлiгiп, талап етуге жағдай жасауға қызықтыру. Мысалы, екiншiден, жасау АКТ мультимедиа технология жүзеге асырылатын мүмкiндiкте негiзделген болуы керек болған. Мұндай

бағдарламаларды өндiруге рұқсат бер бағдарламасы нақтыға оқушы «күйге келтiрудi», күрделiлiктiң бiрнеше деңгейлерiне жұмысты жорию, қорлануларды өндiредi және үйрету нәтижелерi туралы мәлiметтерлердi талдау, оқу процесiнiң тиiмдiлiгiн жоғарылаудың мүмкiндiк туғызады. Мультимедиа технология қолдайтын бақылайтын бағдарламалар мәтiндi пайдалануға рұқсат бередi, кестеге, дыбыс, анимация және видеофрагменттер.

Өнер-бiлiмдерiнiң бақылауын автоматтандыру және бiлу оқушы бақылаудың объективтiгiн жоғарылатып, мемлекеттiк оқушы өнер-бiлiмдерiнiң сәйкестiгiн тексеруге рұқсат бередi және аймақтық стандарттарға.

№11 дәріс. Оқыту барысында ақпараттық технологияның мүмкіндігі. Қолданушылардың әр түрлi санаттарына өздiгiнен бiлiм беретiн желiнi iлiгетiн

мүмкiндiктi қарап шығамыз.

Үйренушілерге• Жеке оқыту процеске бақылаудың ұйымы.Өздiгiнен бiлiм беретiн желi жұмыс үшiннiң дербес папкасын әр мектеп оқушысына

iлiгедi. Папка ғаламтор қосылған кез-келген компьютерден қол жететiн оқушысына мүмкiн болу. Оқушының папкасында түрлi ақпарат, мәтiн, кестенi қоса самаяны мүмкiн сақтасын және тағы басқалар.

Ақпаратты iздестiру.Өздiгiнен бiлiм беретiн желiсi мұқият тартып алған iлiгедi және қол жеткiзуi

қолданушы үшiн жайлы шарттарда қамтамасыз етiлген тақырыптық ұйымдастырылған бiлiм беретiн материал.

Жұмысты икемдi режiмнiң беруi.Оқушы өздiгiнен бiлiм беретiн желi мектепте интернет-ге қол жеткiзу ие болған

әрқайда мүмкiндiктi пайдалана алады, кiтапханаға, үйде. Әр мектеп оқушысы да өз электрондық мекен-жай ие болады.

Өзi үйренудiң мүмкiндiгiн беру және өздiгiнен үйрету.Өздiгiнен бiлiм беретiн желi зат арналған қосымша өнер-бiлiмдердiң алуына

мүмкiндiк бередi.

Үйретудiң себебiн жоғарылау Дара жұмыс бiлiм беретiн түрлi материал, көрнекiлiк және жұмыста ыңғайлылық

үйретуде қызығушылықтарды жоғарылатады.

Мектептер үшiн Мұғалiмнiң уақытының үнемдеуi.

Барлық функция, оқушыға және мұғалiм үшiн қол жетімді. Мұғалiм оқушының папкасында кез-келген тапсырманы мүмкiн жеңiл орналастырсын, ол сiлтеменiң оғанына жiберсiн - өз әдiстеме сәйкес бiлiм беретiн материалдар болады.

Жаңа оқу формаларының дамуы.Мұғалiм пiкiрсайыс, тобына желiде осы уақытта болатын қоса ұйымдастыруға

мүмкiншiлiгi болады. Бұл мұғалiмдi талқылауда араласқан ; оны бақылаған шешетiнде кәдiмгi чат, өзгелiктi еске түсiредi, әңгiменiң жүрiсi зерттеп отырады.

Ақпараттық ресурстарға қол жеткiзу.Мұғалiм сабақтарда содан соң пайдаланатын ресурстарға рұқсат алады, сонымен

бiрге жаңа бiлiм беретiн бастамалармен танысады. Жоғарғы мектептiң мұғалiм, тьюторысы өз жұмыс үшiн тиiстi материалдарды пайдалануға, сонымен бiрге бiлiмде ақпараттық технологияларды пайдалану бойымен кеңес ала алады. Кiтапханашы қай ресурстарға рұқсат алады, жеке алғанда оқудың дағдыларын даму үшiн жұмсала алады. Ата-ана бала олардың үйретуi туралы артық бiледi, сонымен бiрге балаларды бiлiм өз

алдына алуға мүмкiншiлiк алады, ол көмекпен шарттарды үй iшiде көп - жаттығуларды лайновых.

Бiлiм беретiн ресурстарды жасау.Мұғалiм әзiрлеудiң мүмкiндiгi оны қамтамасыз етiледi, жаңа бiлiм беретiн (жүйелер,

тестер, электрондық құрал-жабдықтар информациялық-анықтама бiлiм беретiн немесе дистанциялық үйрету үшiн оқу тағайындауы) контент және өздiгiнен бiлiм беретiн желiде орналастыру оныны. Мүмкiн да сайт үшiн iлеспе құжаттаманы әзiрлеу және оны оқу немесе ата-ана анықталатын ақпараттық толтырылу, және мектеп жасына дейiнгi балалармен, оқушылармен, студенттермен жұмыстың жанында оның пайдалануының мүмкiндiгiнiң мұғалiмдерiне.

№12 дәрiс. Ақпараттық технология құралдарын қолдану негiзделген оқуды моделдеу

Техника дәуiрлеу және технология құрылымның тұрақты өзгерiстерiне алып келедi және оқу процесiнiң субъектiлерiнiң функцияларын оқу қызметiнiң оқушы түрлерiн бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттi ұстау. (оқушымен, мұғалiм және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ИКТтың құрал-жабдықтарын базада) оқу процесi құрамдас бөлiктердiң арасындағы ақпараттық өзара iс-әрекеттi құрылымның өзгерiсiн қарап шығамыз.

Үйретудiң дәстүрлi жүйесiнде ақпараттық өзара iс-әрекетДәстүр бойынша ақпараттармен алмасу бiлiм беретiн процесс екi субъектiлердiң

арасындағы жүзеге асырылды - оқушы және (рис. мұғалiм 1).Мысалы, 1, ақпараттық өзара iс-әрекеттi құрылым сурет көрнiп тұрғаннан көрсету

кестенi үйрету, табиғи үлгi, құрал, оқу кiтабының пайдалану қаржысы жорымайды және пр.). Осы жағдайда екi қатысушылардың арасындағы керi байланыс ғана оқу көрiнiп тұр

Рис. 1. Үйрету үйретудiң дәстүрлi жүйесiнде ақпараттық өзара iс-әрекет құралдарды қолданусыз

өзара iс-әрекет - (оқушы, үйренушi) оқушы және (үйретушi программа ) мұғалiммен. Тiл ақпараттық ағын, ақпараттық хабарды бағыттың көрсетедi.

Мысалы, демек, көрсету кесте, табиғи үлгi, құрал, оқу кiтабының үйретудiң дәстүрлi құрал-жабдықтары оқу процесiнде қолданудың жағдайында және өздiгiнендiк ие емес пр.), және керi байланыс қамтамасыз етпейтiн не оқушы, не бiз үйретушi программа да оқу өзара iс-әрекетi екi қатысушылардың арасындағы керi байланыстың бар болуымен ғана iстеймiз - мұғалiм және (рис. 2).

Рис. 2. Үйрету үйретудiң дәстүрлi жүйесiнде ақпараттық өзара iс-әрекет құрал-жабдықтарды қолданып

Үйретудiң осы жағдайда дәстүрлi құрал-жабдығы, өздiгiнендiк ие болмай, болып көрiнедi немесе көз белгiлi оқу немесе мүмкiн оқушыны пайдаланатын ақпарат оқу-

әдiстемелiк, немесе мұғалiм, немесе белгiлi әдiстемелiк, ұйымдастыру функциялары мұғалiмнiң басшылығымен орындау. Бұл өзара iс-әрекеттi мысал қабырға көрсету кестелерi, үлестiрме материалды тартумен iске асатын дәрiс iстерi оқу қызмет ете алады немесе зертханалық жабдық, стендтер, құрал көрсету бейне фильмдер, пайдалануы бар жаттықтыру сабақтары

Өз оқушыны болып көрiн оқу ақпараты «тұтынушымен» тiптi кiтаппен өзiндiк жұмыстың жағдайында немесе үйретудiң басқа құрал-жабдығы. Оның белсендiлiгi шектеледi тек книгтен ақпаратты iздестiрудiң мүмкiндiгiмен немесе оның сұрақтарына жауап беру мүмкiндiк ие емес үйретулердiң басқа дәстүрлi құрал-жабдықтары немесе әрқалай онының бұрыс амалдарына сезiну.

Үйрету, жұмыс iстейтiн ақпарат базада ақпараттық өзара iс-әрекет қаржыны қолданып және коммуникациялық технологиялар

Үйретудiң құрал-жабдықтарын пайда болумен, жұмыс iстейтiн ИКТ, ақпараттық өзара iс-әрекетке базаларда үшiншi субъектiнi қосылады - үйрету (рис. өздiгiнен құрал-жабдығы 3). Оқушымен, мұғалiмнiң аралығында бiлiм беретiн тағайындауды белсендi ақпараттық өзара iс-әрекет осы жағдайда байқалады және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ИКТтың базасында белсендiлiк осы жағдайда мүмкiн белгiлеймiз, және мүмкiн «сұрақты беру» үйретудiң қаржысы жақтан, «сұрақтарға жауап беру», ақпараттық ресурсы бар әр түрлi жұмыс режiмдерi, мұғалiм және тiптi оқушының әрекетi түзетiп, өздiгiнен диалогтiң сығымдап көтеруi қайтада керi байланысты жүзеге асыруға «ұсыну».

Оқушыға диалог жүргiзудiң дамыған қаржысы кез келген пiшiнде жүйе сұрақты беруге рұқсат бередi немесе маңызды сөздiң пайдалануымен. Егер оқушы үйретудi бақылаудың режимiнде жұмыс iстесе, жүйе оғанға көмектессе, қателердi түзету бойымен әр түрлi анықтамалар, кепiлдеменi өндiредi, қате рұқсат етiлген оның назарын екпiндет бақылауды қамтамасыз етедi немесе белгiлi өнер-бiлiмдерi үйретудiң нәтижелерiн өзiн-өзi бақылау, есте сақтауға баулуын немесе бiлу, жаңа өнер-бiлiмнiң алуын процесте түзетудi.

Рис. 3. Оқушымен, мұғалiмнiң аралығында ақпараттық өзара iс-әрекет және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ақпарат базада және коммуникациялық технологиялар

Суреттерде 3 таныстырылған ақпараттық өзара iс-әрекетке құрылым талдай және 4 оқу процесiнде педагогика белсендiлiк дамуын барлық әңгiмеге алғаш оқушы және мұғалiмғана емес, үйретудiң принциптi жаңа құрал-жабдығы да көрсететiнiн белгiлеймiз.

Бұл қаржы белсендiлiк оған мұғалiмнiң функциясы iшiнара беруге боладуға қажеттiлiк жағдайдайтынын: жиын, өңдеу, сақтау, көбейту, ақпарат тарату; оқу қызметiмен басқару; үйретудiң нәтижелерiн бақылау; тапсырмалар, адекватты деңгейлердi беру анықталады

оқушы; бiлу қалыптастыруы белгiлi және дағды; дербес шығару бойымен қызметтiң түрлi пiшiндерiн ұйым және ұсынуғаөнер-бiлiмдер.

УЧЕНИК УЧИТЕЛЬ

СРЕДСТВО ОБУЧЕНИЯ, ФУНКЦИОНИРУЮЩЕЕ НА БАЗЕ ИКТ

Рис. 4. Оқушылардың арасындағы ақпараттық өзара iс-әрекет, мұғалiм және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ақпарат базада және коммуникациялық технологиялар

Бұл ерекшелiк информациялық - коммуникациялық пәндiк ортаның маңызды белгiлерiнiң бiрiн болып көрiнедi және ақпараттандыру құрал-жабдықтарды қолданып жүзеге асырылатын инновациялардың мәнiн анықтайды және байланыс.

1. Олардың әрқайсылары да, тапта оқушылардың арасындағы, оқушы және мұғалiммен де кейбiр заттар саласының таралған ақпараттық ресурсымен ақпараттық өзара iс-әрекеттi құрылым суретте 5 көрсеткен.

Оқушы оқу процесiнде және мұғалiм алады немесе желi ғаламтор кез келген потенциалды пайдалану, немесе олар оқу ақпаратының ғана бiле тұра белгiлi көздерiне рұқсат алады.

Жағдай бiрiншiде ашылған бiлiмдi ойды жүзеге асырады және ғаламдық желi ғаламтор барлығы ақпараттық потенциалының пайдалануы. Осы тәсiл қосымша ақпаратты iздестiру үшiн рефераттардың жазуында пайдалануға ұсынылады немесе баяндама; телеконференциялар, дәрiстер, оқытушылары араласа алған семинарлардың жүргiзуi үшiн, және оқушы әр түрлi аймақтардан және е ; әр түрлi оқу орындардан оқушыларды бiрлескен зерттеу жұмыстарының әр түрлi руы, сонымен бiрге бiрнеше аймақтар ұйымдастыру үшiн және елдер. Дегенмен және оқушы жағымсыз ақпараттан арашалауға кереккенiн ұмытуға осы жағдайда тұрмайды.

УЧЕНИК

Средство обучения, функционирующее на базе информационных и коммуникационных технологий

УЧИТЕЛЬ

УЧЕНИК

Рис. 5. Бiлiм беретiн тағайындауды таралған ақпараттық ресурсты пайдаланумен ақпараттық өзара iс-әрекет

Оқушы екiншi жағдайда және мұғалiм белгiлi сайт сақталған бiлiм беретiн тағайындау ғана ақпараттық ресурстарға рұқсат алады немесе порталдар.

Мысалы: сабақта CD жүзеге асырылған бiлiм беретiн тағайындауды электрондық құрал-жабдықты пайдаланады, ал оқушы көрсетiлетiн мәтiнде тiкелей (мысалдар, тапсырма, видео - және аудиомәлiмет) қосымша ақпаратты үлкен көлемдi сақталатын сайттарға сiлтеме ие болады. Оқушыларына бұл ынталандыратын сұрақтарына арналған ақпаратын тез табуға рұқсат етедi және оны оқу пайдалансын және ғылыми мақсаттар.

Мысалы, кез келген жағдайда өздiгiнен үйретушi программа системдердi пайдалануында таралған ақпараттық ресурсты пайдалану тиесiлi оқушыларында бiлу қатары қалыптасады және бiлу дағдылары түрлi көз, өнер-бiлiмдер, сақталатын деректер банктерiнiң банктерiнен ақпаратын тапсын, алып берсiн және жұмыстансын ; әлеуметтiк қалыптасады және коммуникатив қабiлеттiлiктерi, қысқаша қарым-қатынастың мәдениетi, және меншiктi, пiкiрсайыстың хабары анық түсiнiктеме берсiн, өз пiкiрдi дәлелдеп, серiктестердi пiкiрдi сыйлауға ойла ; зерттеушi қызметтiң дағдылары қалыптасады ; ақыл-ойды үдетедi.

Информациялық - коммуникациялық пәндiк орта жүзеге асырылатын оқу қызметi оқушымен, мұғалiмiнiң аралығында өзара iс-әрекеттiң шартын қамтамасыз етедi және қаржысымен ақпараттық және коммуникациялық технологиялары және оқу мақсаттарын бағытталған жетiстiк. Бiрақ әдiстерге, пiшiн бойымен құрал-жабдықтарды мүмкiндiк ақпараттық және пiшiндеуге рұқсат беретiн коммуникациялық технологиялар және пердеде оқу сюжеттерi, объектiлер, процестер, оқиға дәл келтiрсiн, ұсынуды оқу қызметiнiң жаңа түрлерiн өткiзудi қамтамасыз етедi және шығару өнер-бiлiм.

Оқу қызметiнiң бұл түрлерi ескертемiз: тiркеу, жиын, қорлану, сақтау, информация өңдеуi; өздiгiнен диалог; оқу ақпаратын визуализация; нақты объектiлермен басқару; әр түрлi объектiлердiң үлгiлерi бейнемен басқару пердеде; (өзiн-өзi бақылау ) автоматталған бақылау.

Ғаламтордың таралған ақпараттық ресурсын пайдалану оқушыны жүзеге асыруға рұқсат бередi және мұғалiмге, оқу қызметiнiң жоғарыда көрсетiлген түрлерiнен тысқары, тағы және ақпаратты iздестiру, дыбыс және көз көрет, әр түрлi дерекқорларда, сайттардағы сан том және нақты уақыт желi ғаламтор порталдары диалогтi тәртiппен; бүкiләлемдiк мультимедиа ортасында самопредставление; (ақпараттық өнiмдi жасау бойымен қызмет) ақпараттың шығаруы ; ақпараттың формализациясын.

Қорыта келгенде, технологиялары дәуiрлеуi және бiлiмнiң жүйесiнде жаттығу өткiзуi олардың сөзсiз құрылымның алып келедi, оқу қызметiнiң түрлерi және оқушымен, мұғалiм iске асатын бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттiң пiшiндерi және АКТ.

Бiрiншiден, үшiншiден, тағы бiр рет пiшiндердi өзгерiс айғаққа көңiл аударамыз және екiншiден информациялық - коммуникациялық пәндiк ортаға, үйрету белсендi процеске араласу қабылдайтын оқу өзара iс-әрекетiн жүйенi (құрамдас бөлiктер ) жаңа

құрамдас бөлiктi мерзiмдi бар болу iске асатын бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттiң әдiстерi, даму бұл өзара iс-әрекеттi құрылымның күрделенуiмен бағытында коммуникатив және ұйымдастыру мүмкiндiгiнiң ақпараттық өткiзулерiнiң дербестiк биiк деңгей қамтамасыз ететiн оқу қызметiнiң жоғарыда көрсетiлген түрлерi және бiлiм «ашықтық».

Лекция №13 Білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану әдістері Қазір «Ғасырдың мектебі мен мұғалімі қандай болу керек?» деген негізгі сұраққа жауап ізделуде. Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, тәжірибелік қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген іскер мұғалім қажет екендігі аз айтылып жүрген жоқ. Қазір заман да, қоғам да өзгерген. Бүгінгі балалардың мақсаттары да, құндылықтары да, идеялары да бұрынғыдан мүлде басқаша. Өйткені олар – өзінің болашағына тиімділік тұрғысынан қарайтын, іскерлікке бейім, жоғары талап қоя білетін адамдар.Олай болса, бұл қоғам кез келген педагогтан өз пәнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік – құқықтық, психологиялық – педагогикалық, дидактикалық әдістемелік тұрғыдан сауатты және ақпараттық компьютерлік технология құралдарының мүмкіндіктерін жан – жақты игерген ақпараттық құзырлығы қалыптасқан маман болуын талап етіп отыр.ХХІ ғасыр – техниканың озық дамыған ғасыры. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында бүкіл мектеп компьютермен қамтамасыз етілді.Компьютер оқушы үшін қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса барлық сабақтарды компьютердің қуаттануымен жүргізуді үйрену – бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі. Жаратылыстану және математика пәндерін оқыту құралы ретінде компьютерді қолдану – оқу үрдісін белсендіруге, оқытуды жекешелендіруге, оқушының өзін-өзі бақылауына мүмкіндік туғызады.Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде кәдімгі технологияларды тиімді жаңа комплекстік ақпараттандыру технологияларына алмастыру, оларды сүйемелдеу және дамыту болып табылады.Ақпараттық коммуникациялық технология электрондық есептеуіш технологиясымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламасына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді. Интерактивті тақтаның мүмкіндіктері мұғалімдерге баланы оқытуда бейне және ойын бағдарламаларын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Демек, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік – ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы.Қазіргі білім беру жүйесі ақпараттық технологиялар мен компьютерлік коммуникацияларды белсенді қолдануда. Әсіресе қашықтан оқыту жүйесі жедел қарқынмен дамуда, бұған бірнеше факторлар, ең бастысы – білім беру мекемелерінің қуатты компьютер техникасымен қамтылуы, оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электрондық оқулықтар құрылуы және Интернеттің дамуы мысал бола алады.Бүгінгі таңда білім беруді ақпараттандыру формалары мен құралдары өте көп. Оқу процесінде ақпараттық және телекоммуникациялық құралдар мүмкіндігін комлексті түрде қолдануды жүзеге асыру көп функционалды электрондық оқу құралдарын құру және

қолдану кезінде ғана мүмкін болады. Осындай электрондық оқулықтарды оқытуда пайдаланудың негізгі дидактикалық мақсаты білім беру, білімді бекіту, дағды мен іскерліктер қалыптастыру, меңгеру деңгейін бақылау.Көп функционалды электрондық оқулықтар:• Оқушылардың өз бетінше білім алу қызметің ұйымдастыруға;• Әр түрлі ақпаратты жинау, өндеу, сақтау, объектілерді, құбылыстарды модельдеу сияқты, оқыту қызметін ұйымдастыру процесіңде қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалануға;• Оқу процесінде мультимедия технологияларын, гипермәтіндік және гипермедия жүйелерін пайдалануға;• Оқушылардың интеллектуалды мүмкіндіктерін, білім, дағды, іскерлік денгейлерін, сабаққа дайындық денгейін бақылауға;• Оқытуды басқаруға, оқу қызметінің, тестілеудің нәтижелерін бақылау процесін автоматтандыруға интеллектуалдық денгейіне қарай тапсырмалар беруге;• Оқушылардың өз бетінше оқу қызметін жүзеге асыру үшін жағдай жасауға;• Қазіргі заманда ақпараттық ағымдарды басқаруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.Әдістеменің ерекшеліктері:Оқытудың компьютерлік әдістерін интерактивті деп атайды, себебі олардың мұғалім мен оқушының әрекетіне “дыбыс беру”, олармен диалог “жүргізу” қаблеті бар. Бұл компьютерлік оқыту әдістемесінің ең негізгі ерекшелігі болып табылады.Компьютер оқыту процесінің барлық этаптарында қолданылады: жаңа материалдарды түсіндіргенде, бекіткенде, қайталағанда, білімін, іскерлігін және дағдыларын бақылағанда. Сонымен қатар оқушы үшін ол әр түрлі функцияларды атқарады: мұғалімнің, жұмыс құралдарының, оқыту объектісінің, ұжымның қызметін, ойын ортасын.Мұғалім қызметінде компьютер:- оқыту ақпаратының көзі (мұғалімді және кітапты жартылай немесе толық алмастыра алады);- көрнекі құрал (мультимедиа және телекоммуникация мүмкіндіктерімен сапалы жаңа деңгейде);- дербес ақпараттық кеңістік;- тренажер;- диагностика және бақылау құралдары.Электрондық оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді. Электрондық оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы және оларда өзін – өзі тексеру жүйесі бар. Осы электрондық оқулықтың артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін – өзі тексеру жүйесі оқушы мен оқытушының арасындағы байланысын алмастырады.Электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.Оқыту үрдісінде оқыту әдістерін тиімді пайдалану, білім беру жүйесін тұтастай ақпараттандыру арқылы жаңа оқыту технологиясын енгізу оқыту процесінде толыққанды дамуына мүмкіндік жасайды. Оқыту процесінде компьютерге негізделген жеке әдістемелер оқу мақсаттары мен жағдайларына байланысты тиімді қолданылуы қажет.

Оқытудың тиімділігі оқытудың жеке тұлғалық стиліне, яғни, оқушыға оқу материалын тиімді сипаттайтындай қабылдау механизміне тәуелді болады. Осыған байланысты оқу іс-әрекетін тиімді қамтамасыз ету бәрінен бұрын оқушылардың өзіндік іс-әрекетін, оқытушының әрбір оқушымен жеке тұлғалық оқу іс-әрекетін сүйемелдеуді және жобалар мен оқу жұмыстарын оқытушылармен бірге ұйымдастыруды жобалайды.Осылайша ақпараттық технологиялардың дамуы жаңа әдіс-тәсілдердің пайда болуына көмектеседі және сонымен бірге оның сапасын жоғарылатады.Сонымен, электронды оқулық мынандай жағдайларда тиімді: талапқа сай құрылған, кері байланыспен лезде қамтамасыз ете алады; гипермәтіндік түсініктемелердің көп рет қолданған кезде уақытты үнемдейді; белгілі бір бөлім бойынша білімді тексереді; қысқа мәтінмен көрсете, айта және модельдей алады. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.Бұл технологияның өзектілігі қоғамның ақпараттандыру жылдамдығының артуымен сипатталады. Әр түрлі пән сабақтарында жаңа ақпараттық технологияны пайдалану білім мазмұнын жаңартумен, ақпараттық ортаны қалыптастыруымен, сондай-ақ сапалы білім беру мүмкіндігінің жоғары болуымен ерекшеленеді.Соңғы кезеңде қазіргі заманғы педагогикалық ғылым мен практика түбегейлі өзгерістерге ұшырауда. Соның ішінде оқыту үрдісі ақпараттық – коммуникациялық жағдайларда жаңа көрініс алу жолында басқаша жаңалаған жолмен ХХІ ғасыр талаптарына сай білгір, уақытты үнемдей алатын тұлғаны қалыптастыруға бағытталады.Лекция №14. Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесіБілім беруді ақпараттандыру бағдарламасы мектеп оқушыларын компьютерлік оқытуға, ақпараттық-қатынастық технологиялар (АҚТ) саласындағы қазіргі заманғы жетістіктерді олардың белсенді игеруіне, Қазақстан Республикасында біртұтас ақпараттық-білімдік ортаны жасауға бағытталған. Осының барлығы, ақыр соңында, білім берудің сапасын жаңарту мен арттыруға, мектеп оқушылары мен болашақ кәсіпқойлардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға, әлемдік қоғамдағы Қазақстан азаматтарының мәдениаралық және тілдік қатынастары үшін негіздерді жасауға бағытталған болатын.Қазіргі уақытта білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы кең ауқымды сипат алды және білім берудің барлық саласына: кәсіптік мектептерге, коледжілерге, жоо-на, институттарға және кәсіптік кадрлардың біліктіліктерін арттыру курстарына тарады.Ақпараттандырудың негізгі бағыттары:- АҚТ-ды оқу процесіне енгізу бойынша нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;- компьютерлік техникамен қамтамасыз етушіліктіктің әлемдік көрсеткішіне жету үшін орта білім беру ұйымдарын одан әрі компьютерлендіру;- орта білім беру ұйымдарын Ғаламтор желісіне қосу;- білім берудің барлық деңгейлерінде арақашықтықтан оқыту технологияларын дайындау және енгізу;- аймақтарда білімдік ақпараттық ресурстық орталықтарды және министірліктің білімдік порталын құру;- білімдік бағдарламаларға сәйкес орта білім беру ұйымдарын электрондық оқулық басылымдармен жасақтау;- мемлекеттік органдардың біртұтас көліктік ортасының базасында портал мен аймақтардың ресурстық орталықтарын біріктіру;-мониторингтің (сараптаманың) ақпараттық жүйесін енгізу;- білім беру ұйымдарын басқару және талдау.Ақпараттық қатынастық технологияларды оқу процесіне енгізу және білім берудің жай-күйін сараптау мен талдаудың шек келтірмейтін мәліметтерінің негізінде басқарушылық шешімдерді қабылдау есебінен білім беру сапасының деңгейін арттыру. Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесі

Республиканың барлық аймақтарын қамтитын орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың маңызды кезеңдерінің бірі Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесін (ББАЖ) енгізу мен жасау болып табылады.ББАЖ – бұл білім беруді дамыту индикаторының және қазіргі заманғы мектеп оқушыларының даму көрсеткіштерінің барлық спектрі бойынша деректер қоры. ББАЖ – диагностикалау мен мониторингтің сенімді құралы. Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесі білім беру жүейесінің қызметкерлерінің ақпаратты өңдеу және жинау бойынша, ақпаратты жинау мерзімін қысқарту, басқару шешімдерін шығару мен талдауға арналған ақпараттың едәуір көлемін қамтамасыз ету, алдын ала қарастырылмаған жағдайларда жаңа талдау түрлерін жүргізу мүмкіндігі, ақпараттың дұрыстығын қамтамасыз ету, мамандықтарын көтеру үшін білім қызметкерлерінің тәжірибемен алмасуы бойынша жұмыстарын автоматтандыру үшін арналған.2002 жылы ББАЖ жобасының 1 фазасын жасау аяқталды, оның нәтижесінде ҚР Білім және ғылым министрлігі облыстық білім департаменттерінен 10 шағын жүйелер бойынша деректерді енгізу автоматтандырылды.

1. Мектепалды білім беру2. Мектептегі білім беру3. Кәсіптік білім беру4. Кадрлармен қамтамасыз ету5. Құжаттардың орындалуын бақылау6. Растау және аттестациялау7. Есеп берушілік8. Қаржы9. Оқулықпен қамтамасыз ету10. Ақпараттандыру Жоғарғы білім және жалпы орта білім деңгейінде білім беруді ұйымдастырудың мониторингі мен сараптамасының ақпараттандыру жүйесі (МСАЖ) «Электрондық үкіметтің» компонентерінің бірі.Білім беру жүйесі бойынша мемлекеттік органдарға қажетті ақпаратпен мемлекеттік деректер қорын толықтыруды МСАЖ қамтамасыз етеді.ББАЖ бастапқы ақпаратты жинауды автоматтандыруға, ҚР БҒМ-нің Орталық аппаратына бастапқы ақпаратты беруге, бастапқы ақпаратты алу негізінде талдау жүргізу мен статистикалық есеп беру генерациясына арналған. Жүйені жасау мақсаты бастапқы ақпаратты жинауды автоматтандыру, ҚР БҒМ-нің Орталық аппаратына бастапқы ақпаратты талдау жүйесін енгізу негізінде білім беру үрдісін тиімді басқаруды көтеру болып табылады.Жүйе келесі мақсаттарға жету үшін жасалған:– жоғарғы, бастауыш және орта арнаулы білім, жалпы орта білім деңгейінде білім беруді ұйымдастыруда бастапқы ақпаратты беру мен жинауды автоматтандыру;– білім біру ұйымдарынан БҒМ-нің басқарушы орталығына бастапқы ақпаратты беру кезіндегі оның дұрыстығын қамтамасыз ету;– бастапқы ақпаратты сақтау мен есепке алуды қамтамасыз ету;– бастапқы ақпараттың талдануы мен статистикалық есеп берудің генерациясын қамтамасыз ету. Лекция №15. Білім беруде ақпараттық - коммуникативтік технологиялардың қолданудың теріс әсері Қазақстан Республикасы ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру кезеңіне енді. Қоғамды ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты рөл білім беру ордаларына жүктеледі.

Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-қатынасына ақпараттық – коммуникативтік технологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті шартқа айналып отыр. Осы мақсатта негiзгi құрал компьютeр болып табылады. Біраз уақыт бұрын тек байланыс көзі болған бұл ұялы телефондар да қазіргі уақытта құрылысы, құрылымы жағынан да кез келген компьютерді басып озбаса кем соқпайды.Қазірде ұялы телефон (смартфон, коммуникатор), компьютер (ноутбук, нетбук, планшеттер) т.б. ақпараттық-коммуникациялық технологияны жүзеге асырушы құралдарды қолданбайтын адам, әсіресе жастар, жасөспірімдер кемде-кем, адамдар қызмет орнында да, үйде де компьютермен жұмыс істей береді. Оның өмірімізге, кеңінен енгені соншалықты, бала біткен ойыншықпен емес, компьютермен ойнап, өзінің өміртанымын ғаламтордағы желі ішінде қалыптастырады. Қазіргі күнкөріс қамы мен заман ағымының күрделілігі, көптеген ата-аналар тәулік бойы балаларының тыныс-тіршілігіне бақылау жасай алмай, олар шектен тыс бейне монитордың алдында отырғандықтан денсаулығына зор зиянды әсер алады. Техника арқылы олар баланың дамуына теріс ықпалын тигізуі мүмкін интернет жəне əр түрлі бейнеақпарат көзіне қол жеткізе алады. Зерттеу қорытындылары бойынша, орташа алғанда балалардың 68% əр түрлі жиіліктегі интернетті қолданады. Қалада интернетті қолданушылар ауылға қарағанда біршама көп. Мұнымен қоса, тұрғылықты елді мекен жері облыс орталығынан неғұрлым алыс болған сайын, қол жетімдіктің шектелуі болуына қарай интернеттің балаға тигізетін əсері соғұрлым төмен болуы байқалады. Сонымен, егер облыс орталығында Ғаламдық торға балалардың 80%-ы қол жеткізсе, алыс ауылда бұл үлес 2,5 есе төмен (31%).10-18 жастағы балалар арасында 38%-ы интернетке үйінде қол жеткізе алады, 16% – компьютерлік клубтар мен интернет-кафеде, 14% – достарында, таныстарында, туыстарында жəне білім ордаларында қол жеткізеді. Кітапханада интернетке балалардың 1%-ы қол жеткізеді. Қаладағы балалардың арасында тек 10%-ы ғана интернетті білім ордаларында пайдаланады. Егер қаладағы балалардың арасында интернетті пайдаланудың анағұрлым кең таралған жерлері (47%) жəне интернет-кафе/клубтар (21%) болып табылса, онда ауылдағы балалар үшін бірдей деңгейде – үй мен білім ордалары болып табылады (22% жəне 21% тиісінше).

Осылайша, баланың психофизиологиялық дамуына интернеттің теріс əсерінің анағұрлым жоғары қаупі облыс орталығындағы балаларда байқалады, себебі олар басқаларға қарағанда, көп дəрежеде Ғаламдық тордың ақпаратын тұтынушылар болып табылады. Қыздарға қарағанда, ұлдар көп дəрежеде ақпараттық қауіптілікке ұшырайды, себебі олар үлкендер бақылауға алмайтын, интернет-кафе/компьютерлік клубтарда көрсететін қызметтерді жиі пайдаланушылар болып табылады.Балалардың 65-70% бос уақытында теледидар қарайды, шамамен 50% – компьютер ойындарын ойнайды, 23-21% – бейне, дисктегі жəне он-лайн фильмдерін қарайды. Балалардың жасы үлкен болған сайын, соғұрлым олар зорлық элементтері бар ойындарды көп ойнайды, хабарлардың ойын-сауық сипатын бағалайды жəне сүйікті қаһармандарының адамгершілік сипаттамаларын төмен бағалайды. Ойын-сауық хабарларын көру деңгейі 28%-дан 53%-ға артып отыр, сонымен бірге зорлық-зомбылығы бар компьютерлік ойындармен қызығушылық өсіп отыр жəне керісінше, өздерінің мультипликациялық кейіпкерлерін адамгершілік қасиеттері үшін жақсы көретін балалардың үлесі 30%-дан 8%-ға дейін азайып отыр.Балалардың жартысынан астамы (осы сұрақ бойынша 13 жастан асқан балалар ғана сұралды) социологиялық сұрау қорытындылары бойынша баспадан басқа, барлық БАҚ-та, əсіресе бейне ақпаратта (60%) зорлық-зомбылықтың басымдығын атап өтті. Интернет, ұялы байланыс бойынша балалардың арасында, сондай-ақ, көше төбелестерін, қатал зорлық-зомбылық көріністерін жіберу таралған. Балалардың 75%-ы осы материалды

қарайды, ал 32%-ы өз достары мен таныстарына жібереді. Жасалған талдау қорытындылары бойынша экранда зорлық-зомбылық көріністеріне (фильмді қызықты қылады, өмірге үйретеді) оң көзқараспен қарайтын балалар түнгі уақытта компьютерлік клубтарда/интернет-кафелерде көп қалады, интернетте зорлық-зомбылыққа, оларды жіберуге, жыныстық сипаттағы ақпараттарға үлкен қызығушылық көрсетеді, бос уақытында кітапты аз оқиды.Компьютерде аз уақыт, 1-сағаттан аспайтын жұмыс істегеннің өзінде жасөспірімдердің 73%-ының көзі және жалпы өзі де шаршайтыны белгілі болып отыр, ал басқа сабақтарда 54%-ы ғана шаршайды екен. Компьютерге қызығып, эмоционалдық деңгейі көтерілген оқушы шаршағанын байқамай, ары қарай жұмыс істей береді. Клавиатурадағы төмен диапазоннан тарайтын электромагниттік сәулелер саусақ арқылы ағзаға әсер ететін көрінеді. Нәтижесінде, компьютермен көп жұмыс істеген адам жүйке ауруына ұшырайды. Және де компьютердің алдында көп отырғандар саусақ ауруларына да шалдығады.Негізінен, компьютердің алдында отырып, жұмыс істейтіндердің шағымданатын сырқат белгілері екі топқа бөлінеді:1. Көздің көру қабілетінің нашарлауы.2. Бастың желке тұсының (қарақұсының), мойын мен иық, жауырын, білектің ауруы. Көру қабілетінің нашарлауы оның бұлдырап, анық көрмеуі, өзіне түскен салмақтан күйген тәрізді ашып, қызаруыАқпараттың қолжетімділігі мен қарым-қатынастың ыңғайлылығы үшін пайдалы болғанымен де, ғаламтордың жасөспірім денсаулығына зияны өте көп:А) Ең алдымен, баланың көру қабілеті төмендейді, себебі, бұлшық еттері қатаймаған жасөспірімнің көздері шаршайды.Ә) Компьютер алдында көп отыру жас балдырғанның омыртқа сүйегін зақымдайды. Қозғалыссыз отыру, қолмен ғана бірыңғай жұмыс істеу, содан ағзаға салмақ түсуі баланың жүйке қызметін бұзып, мойнына тұз бен суықтың жиналуына (остеохондроз) әсер етеді.Б) Жамбас сүйектің үнемі қозғалыссыз қалуы қабынуы (простатит) мен тоқ ішектегі тамырдың кеңеюі (геморрой) ауруына ұшыратады.В) Ми қызметіне де кері әсер етеді, ойлау қабілетінің төмендейді, көңіл бөлу мен есте сақтаудың кемиді, бас ауруы мен ұйқысыздық, көңіл күйдің құлазуы жиі байқалады.Г) Гормональдық тепе-теңдікті бұзады, иммунитетті нашарлайды.Ғ) Әр түрлі құмар ойындары, зиянды бағдарламалардың көптігі. Алаяқтар мен хакерлер жастарды ғаламторға тәуелді етіп, бұлыңғыр қарым-қатынас, жыныстық байланыс жасауға шақырып, виртуальды әлемге қызықтырып, ақыл-ойы әлі қалыптаспаған ұл-қыздарымызды еліктіріп, есінен айырады.Компьютерлік бағыныштылықтың туындауына әкелетін жағдайлар:• Ересектердің компьютермен жұмыстың салдарларын білмеуінен туындайтын шектен тыс еркелету.• Жасөспірім еңбекке ебедейсіз келеді, өзіне тапсырылған жұмысты орындай алмайды.• Жасөспірім ересек өмірге өту кезінде қиындықтарға кездесіп, өз бетімен осы қиындықтарды шеше алмағандықтан виртуальды өмірдің қызығына «тығылады».• Өз-өзіне сенімсіздік, өзін төмен бағалау, көпшілік пікіріне бағынушылық, тұйықталу, қарым-қатынасқа түсуден қашу, қатарластарымен келіспеушіліктердің туындауы.• Ата-аналарының ажырасуына қарсылық, немесе ересекте тарапынан қамқорлықтың, қайырымның жетіспеушілігі • Ата-аналар тарапынан жеткілікті қадағалаудың болмауы, жасөспірімнің өзіне арналған бос уақытының артуы, өзінің бос уақытын дұрыс жоспарлай алмау.Интернетке қосылған кезде, жасөспірім өзі тіпті күдік келтірмейтін тұтас бірқатар қауіптермен кездесетінін түсіну қажет. Сонымен бірге, балалар интернеттің қаупін көрмейтінін жəне оны пайдалану қауіптерін сезбейтінін есте сақтау қажет. Себебі балада əлі айыру белгілері қалыптаспаған, балаға бəрі де қызықты.

Сондықтан ата-аналар мен педагогтар алдымен ақпараттық қауіпсіздік бастамаларына өздері үйренуі, содан кейін оған өз балаларын үйретуі қажет. Егер жасөспірім компьютерге бағынышты болса не істеу керек?• Жасөспіріммен үнемі жақын қарым-қатынаста болып, оның туындаған қиындықтары жайлы хабардар болу • Жасөспірімнің қызығушылығын тудыратын ортаны кеңейте отырып, жан-жақтылыққа үйрету• Ашушаңдық жағдай кезінде стресстік күйден шығудың түрлеріне үйрету• Интернетке он-лайн шығуын бақылаусыз қалдырмау, қадағалай отырып, белгілі бір уақытты белгілеу.Балалармен жұмыс істейтін білім ұйымдарының мамандары келесі ұсынымдарды есте сақтаулары керек:1. Егер осыдан бұрын ересектер балаларды көшедегі қауіп-қатерден қорғауға талпынған болса, енді бүгінгі күні балалардың кибер кеңістіктегі қауіпсіздігі үлкен проблема болып туындап отыр. Бұл қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ең алдымен оқытушылардың ақпараттық сауаттылығының дəрежесін көтеру қажет, себебі көп жағдайда оқытушылардың ақпараттық кеңістік туралы білімдерінің деңгейі балалардың білім деңгейінен əлдеқайда артта екендігін айтылып жатады;2.Оқытушыларға өз сабақтарының шегінде заманауи ақпараттық технологияларды неғұрлым көбірек пайдалану керек жəне оқушыларға ол технологиялардың мүмкін боларлық теріс әсері туралы сол кезден-ақ ескерту қажет;3.Тəрбие жұмысында оқушылардың ақпараттық мəдениетін тəрбиелеуге көңіл бөлу қажет;4. Медиа білім беру сабақтарын жүргізу керек, ол сабақтарды ақпараттық кеңістікте қауіпсіздікті сақтау жөнінде білім беру қажет.Шын мәнінде, жасөспірімдер виртуалды әлемнің арқасында уақыт еншісінен тысқары қалып, айналадағы шынайы тіршілікке деген қызығушылығының төмендейтіні белгілі. Жастарды ғаламтордың зиянынан сақтандыру үшін кез келген ата-ана баласына оны пайдаланудың шарттарын айтып түсіндіруге, ондағы ақпараттардың үнемі шындыққа жанаспайтынын, оған сын көзімен қарау қажеттігін, ол ақпараттарды кітаптағы, энциклопедиядағы ресми газет-журналдардағы ақпараттармен салыстырып, қабылдау керектігін ескертуге тиіс. Және де ғаламтордағы зорлық-зомбылыққа, қылмысқа, жыныстық бұзылуға тәрбиелейтін бағдарламалардан, діншілдік, нәсілшілдік туралы ақпарттардан сақтандыру – ата-аналар мен ұстаздардың да негізгі міндеттерінің бірі екендігін естен шығармағанымыз абзал.«Жастықта үйренеді, есейгенде түсінеді» деген тәмсіл бар. Дей тұрғанмен бүгінгі біздің жастарымыздың үйренетіні компьютер, ұялы телефон және оның ішіндегі ойындармен шектелетінін ескерсек, ұлғайғанда қандай боларын елестету қиын.

4.Списки основной и дополнительной литературы

Основная литература1. Об образовании.Закон РК (WWW.zakon.kz)2. “Новые педагогичечские и информационные технолгии в системе образования”,

под.ред. Е.С. Палат- М.2000,-296 стр.3. Образование и XXI век: Информационные и коммуникационные технологии. - М.:

Наука, 1999. - 191 с., ил. - (Кибернетика: неограниченные возможности и возможные ограничения).

4. Педагогико-эргономические условия безопасного и эффективного использования средств вычислительной техники, информатизации и коммуникации в сфере общего среднего образования. / Разработано в Институте информатизации

образования РАО под науч. рук. И.В. Роберт. // Информатика и образование, NN 4,5,7, 2000 г., 1, 2001.

5. Роберт И.В. Современные информационные технологии в образовании: дидактические проблемы; перспективы использования. - М.: "Школа-Пресс", 1994. - 206 с.

6. Брукшир Дж. Информатика и вычислительная техника. 7-е изд. – СПб.: Питер, 2004. – 620 с. - 1995

7. Землянский А. А. и др. Практикум по информатике.. – М.: КолосС, 2003. – 384 с. 8. Коцюбинский А. О., Грошев С. В. OfficeXP: Новейшие версии программы. – М.:

Издательство ТРИУМФ, 2001. – 480 с.

Дополнительная литература1. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, технологии,

протоколы. Учебник для вузов. – СПб.: Питер, 2003.-864с.2. Архитектура компьютера. 4-е изд. / Э.Таненбаум. – СПб.: Питер, 2003. – 704с.: ил.3. Кенин А.М. IBMPC для пользователей или как научиться работать на компьютере:

Научно-популярное издание/ Екатеринбург: Издательство «АРД ЛТД», 1997. – 496с., ил.

4. Фигурнов В.Э. IBM PC для пользователей. - М.: «Финансы и статистика», 1999.

5. Практикалық сабақтарды өткiзуi жоспарлары:Сабақ Мазмұны апта ескерту1 Текстік құжаттарды визуалды және логикалық жобалау. MS

Word, LaTeX пакеттерде ғылыми мақалаларды түпнұсқа-макет әзiрлеу. Алып жүруге болатын (PDF, PostScript, HTML, XML) қалыптарда конвертация.

1-2

2 ғылыми мәлiметтерді MS Excel-де өңдеу және визуализациялау. Мамандандырылған пакеттердiң автоматтандырылған өңдеуі және ғылыми мәлiметтердi визуализациялау (GnuPlot, Statistica, MatLab, Origin және басқалар)

3-4

3 Векторлық және растрлық графикалық редакторлар. MS Office интегралданған графикалық редактор. Corel Draw. Adobe Photoshop. График түрiнде файлдардың қалыптары.

5-6

4 Презентациялық кестесе жүйесі. Мультимедиа - құжаттар. MS Power Point. Macromedia Flash технологиясы. Web-графика.

7-8

5 ДҚБЖға кіріспе. MS Access. SQL сұрау салулар тiлi. Internet-тегі дерекқор.

9-10

6 Электрондық почта. Microsoft Outlook. World Wide Web. Интернет-браузерлер и Web-навигация.

11-12

7 Iзденiс жүйелерiмен жұмыс. Интернеттегі ғылыми және бiлiм беретiн ресурстар. Электрондық кiтапханалар және электрондық препринттердi мұрағаттар. Ftp-серверлері.

13-14

8 Публикация информации в Интернет. Основы построения Web-сайта: структура, основные элементы, типы сайтов. Разработка учебных Web-курсов.Интернетте ақпаратты жариялау. Web-сайтың негізгі

15

құрылысы: құрылым, негiзгi элементтері, сайттардың түрлерi. Оқу Web-курстарды әзiрлеуi.

6. Өзiндiк жұмыс үшiн тапсырма1. Түпнұсқа-макет конвертациясыннан алып жүруге болатын форматта

ауыстырылып жасалған ғылыми мақаланы немесе дәріс материалын рәсімдеу және интернетке жариялау

2. Түпнұсқа-макет конвертациясыннан алып жүруге болатын форматта ауыстырылып жасалған ғылыми мақаланы немесе дәріс материалын рәсімдеу және мультимедиалық презентация әзiрлеуi

3. Ғылыми немесе оқу-әдiстемелiк Web-сайт жобасын жасау және iшiнара жүзеге асыру.

7. Аралық бақылау материалдары және қорытынды бақылау сұрақтары I. Информатиканың теориялық негіздері1. Ақпрат, оның түрлері және қасиеттері.2. Ақпараттың өлшемі.3. Ақпаратты кодтау4. Ақпарлық үрдістің түрлері. Алу, сақтау, өңдеу және ақпараттың қолдануының қағидаттары.5. Алгоритм, оның қасиеті мен жазылу тәсілі. 6. Санау жүйесі.II. ЭЕМ бағдарламалық қамтамасыз ету1. ЭЕМ бағдарламалық қамтамасыз ету және оның жіктелуі2. Драйверлер. Тағайындауы. Мысалдар.3. Бағдарлама-қапшықтар. Тағайындауы. Мысалдар.4. Қосалқы бағдарламалар. Вирус және вирусқа қарсы программалар. Архиваторлар.5. Бағдарламалау жүйесi. Тағайындау. Мысалдар.6. Қолданбалы программалар. Жiктеу. Тағайындау. Мысалдар.7. Мәтiндiк редакторлар және процессорлар. Тағайындау. Негiзгi мүмкiндiктер. Мысалдар.8. Растрлық және векторлық кестенің графикалық редакторлары. Тағайындау. Негiзгi мүмкiндiктер. Мысалдар.9. Кестелiк процессорлар. Тағайындау. Мысалдар.10. Ақпараттық жүйелер: ұғым, түрлер, қызмет ету және қолданудың тетiктерi. МысалдарIII. Компьютер архитектурасы1. ЭЕМ буындары.2. ЭЕМ информациялық-логикалық негiзi құрылысы 3. Фон Нейман принципі.4. Жыралық және шиналық жүйелiк техника.5.Дербес компьютердің функционалды схемасы IV. Компьютерлік желілер1. Қазiргi өмiрдегі желi. Ғылым, бiлiм, мәдениет және экономика салаларында желiлердi қолдану.2. Есептеу желілеріндегі стандартизация, қазіргі есептеу желілеріне қойылатын талаптар.3. Хаттама және жергiлiктi желi жабдығы4. Хаттама және ғаламдық желi жабдығы 5. Таралған есептеулер технология. Қосымша: желілі емес, желілі және мамандандырылған. "клиент-сервер" технологиясы. Алшақ мәлiметтерге бару жолының үлгiсi. Дерекқор серверінің үлгiсi. Қосымшалар серверiнiң үлгiсi 6. Телекоммуникациялық жүйелердегi ақпарат мәселесі. Ақпарат қорғаудың мақсаттары. Ақпарат қорғауды заңмен қамтамасыз ету, рұқсат етiлмеген мәлiметтерге қол жеткiзуден қорғау, ашық жүйелерде ақпарат қорғаудың механизмдері және қызметтері

V. Бiлiм беруде ақпараттық және коммуникациялық 1. Оқу процесiне ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың енгізу мақсаты және мазмұны.2. Бiлiм беруде АКТ құрал-жабдықтарды енгізудiң негiзгi бағыты.3. Оқуға арналған электрондық құрал-жабдықтарды қолданудың педагогикалық орындылығы .4. Оқуға арналған электрондық құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар.5. Бiлiм беруде АКТ құралдарды қолдану және әзiрлеудің перспективалы бағыттары.6. Компьютерлік желілерде жұмыс істеу барысындағы ақпараттық - білім беру өзара байланысының түрлері. 7. Телекоммуникациялық оқу жобасы.8. Қашықтықтан білім беру. Қашықтықтан білім беру процесіндегі бағдарламалық және оқу–әдістемелік қамтамасыз ету.9. АКТ-ның құрал-жабдықтарының көмегімен жеке бағдарлалған үйренудi өткiзудiң мүмкiндiгi.Бақылау сұрақтары-11.Ақпараттық қоғамның индустриалды қоғамнан негізгі ерекшелігі неде? 2.Ақпараттық қоғамның қандай ерекшелігін білесіз?3.Ақпараттық қоғамға өтуде білімнің рөлі қалай өзгереді? Талқылауға араналған тақырыптар мен сұрақтар1.Қоғамды ақпараттандыру – барлық қызмет ету салаларын қамтитын ғаламдық әлеуметтік процесс. Сізге белгілі адамның кәсіби қызмет ету салаларын сипаттаңыз және сіз ұсынған классификацияларға сай сол өзгерістерді жүйелеңіз.2.Педагог қызметіндегі ақпараттың рөлі мен мәні.Бақылау сұрақтары-21.Педагогика ғылымының саласы ретінде білім беруді ақпараттандырудың қай мәселелері негізгі болып табылады? 2.Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мәселелері мен міндеттерін атаңыз. Талқылауға араналған тақырыптар мен сұрақтар1. АКТ құралдарын тиімді қолдану мен дайындау тәжірибесі және әдістеме, технология арасындағы айырмашылық қандай? Мұғалім қызметінде олардың ұғымы мен олардың қолдануына мысалдар келтіріңіз. 2.АКТ құралдарын тиімді қолдануды қалай түсінесіз?Бақылау сұрақтары -31.Оқу үрдісінде АКТ құралдарының дидактикалық мүмкіндіктері мен АКТ қызметінің арасындағы айырмашалақты көрсетіңіз. 2.АКТ құралдарының дидактикалық мүмкіндіктерінің жаңалығы қандай?Талқылауға араналған тақырыптар мен сұрақтар1.Педагогикалық мақсаттардың іске асуына АКТ құралдарының дидактикалық мүмкіндіктері қалай әсер етеді? Нақты педагогикалық мақсатты құрастырыңыз және өзіңіз таңдаған АКТ құралдарын қолдана отырып оның іске асуына мысалдар келтіріңіз.2.Ақпараттық қоғамда жайлы өмірлік қызмет ету үшін адамға қандай тұлғалық қасиеттер керек? Бұл қасиеттерді дамыту үшін АКТ құралдарын қалай қолдану қажет? Бақылау сұрақтары -41.Білім беруді ақпараттандыру кезінде педагогикалық технологияларды жобалауда мұғалім нені ескеру керек?2.Білім беру жүйесінің заманауи даму деңгейінде әдістемені жетілдіру және білім беру мазмұнын таңдау стратегиясының мағынасы неде?Талқылауға араналған тақырыптар мен сұрақтар1.Сіздің ойыңызша, нақты пәнді оқыту үрдісінде АКТ құралдарын қолданудың біріңғай стандарты қажет пе? Ол қандай болуы керек? Өз көзқарасыңызды дәйектеуге тырысыңыз.

2.Бала тұлғасын дамытуға интернеттің жағымды және жағымсыз салдарын атап көрсетіңіз.Бақылау сұрақтары -51. Қазақстан мектептерінің білім беру жүйесіне АКТ құралдарын енгізу мен шетелдік тәжірибеден айырмашылығы қандай?Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар

1. Қазақстан білім беру жүйесінде мұғалімдердің кәсіби қызметінде АКТ құралдарын қолдануды үйрету қалай жүзеге асуда? Жеткілікті ме? Сіздің ойыңызша, мұғалімдердің дайындығы ақпараттық қоғамның талаптарына сай болу үшін не істеу керек?

Бақылау сұрақтары-61. Білім беру үрдісінің субъектісі атқаратын кандай қызметті білім беру

бағытындағы ақпараттық әрекеттестік деп атауға болады? 2. Білім беру бағытындағы ақпараттық әрекеттестік технологиясы деп нені

түсінесін?3. Ақпараттық-коммуникациялық орта дегеніміз не?4. Ақпараттық-коммуникациялық ортаның құрылу және үрдістенуінің шартары

қандай?5. Білім беруді ақпараттындыру теориясындағы ақпараттық-коммуникациялық

ортаны қалай түсінесіз?Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар

1. Нақты ақпараттық-коммуникациялық пәндік ортаға сипатама беріп көріңіз.2. ақпараттық-коммуникациялық пәндік орта қандай элементтерден тұрады?

Олардың қандай өзара байланысы бар?Бақылау сұрақтары -7

1. Мультимедия технологиясының қандай ерекшеліктері бар?2. Мультимедия технологиясына пайдаланушылар тарапынан қызығушылық

тууының себебі неде деп ойлайсың?3. Мультимедия технологиясы білім беруде қалай қолданылады?

Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар 1. Сіздің ойыңызша, сапалы мультимедиялық көрсетілім жасау үшін нені білу

қажет деп ойлайсыз?2. Мультимедия технологиясының дидактикалық мүмкіндіктерінің бірін сарала

және бұл мүмкіндікті қолданып бір сабақ немесе сабақ бөлігін ойластыр. Өз жауабыңды дәйекте.

Бақылау сұрақтары -81. Интернет қалай пайда болды және дамыды?2. Телекоммуникацияның қандай мүмкіндіктері бар және бұл мүмкіндіктердің

қайсысын білім беру үрдісінде қолдануға болады?Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар

1. Оқушыларға ақпараттық ресурстарды жасауға және оларды телекоммуникациялық желілерге жариялауға бола ма?

2. Білім беру мекемесіндегі оқушыларға интернетке шектеу қою қажет пе? 3. Қай жастан бастап оқушылар оқудың қашықтықтан оқыту тәсілін қолдана

алады?Бақылау сұрақтары -9

1. Қандай аппараттық және бағдарламалық құралдар арқылы виртуалды әлемде адамның болу иллюзиясын жасауға болады?

2. «Виртуалды ақиқат» жүйе іске асыру ақпараттық өзара әрекеттесу жасау үшін қандай негізгі тұрғылар бар

3. Мектептегі білім беруде «Виртуалды ақиқат» жүйесін қолданудың болашағы бар ма?

Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар1. Педагогикалық көз қарас тұрғысынан "Виртуалды ақиқат" жүйесін пайдалану

кезінде оқушының ұстаздан потенциалды тәеулсіздігі құрмет пе, жоқ әлде кемшілік болып санала ма?

2. Қандай педагогикалық тапсырмаларды орындау үшін "Виртуалды ақиқат" технологиясын пайдалану орынды болар еді?

Бақылау сұрақтары -101. Білім беру барысында ақпараттық ресурстар типологиясы не үшін қажет?2. Ақпараттық білім беру ресурсы ұғымы нені білдіреді?3. Динамикалық және статикалық ақпараттық білім беру ресурстарының

айырмашылығын айтыңызТалқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар

1. Білім беруде интеллектуалды оқыту жүйелерін қолданудың маңыздылығы2. Электронды оқулықтардың жағымды және жағымсыз жақтары

Бақылау сұрақтары-111. Электронды білім беру қорларының бағалау сапасының мәселесі. 2. Бағалау критериі бойынша электрондық білім беретін қорларға қандай

талаптар қойылады?Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар

1. Сіздің ойыңызша, электрондық білім беретін қорлардың сапасына қойылатын талаптардың қайсысы маңызды, қайсысы екінші кезекте тұруы керек деп ойлайсыз?

2. Бірнеше білім беру жүйесінде қолдануға кеңес беретін электрондық білім беретін қорларды таңдап алып, олардың әрбіреуіне бағалау қағазын толтырыңыз. Алынған нәтижені талдап, олардың оқу үрдісінде қолдануын талқылаңыз.

3. Сіздің ойыңызша мұғалім электрондық білім беретін қорларды жасауы керек пе? Және қандай жағдайларда?

Бақылау сұрақтары-121. Педагогикалық бақылау жүйесіндегі тест ролі қандай?2. Компьютерлік тест дегеніміз не және оның басқа бақылау түрлерінен

артықшылығы мен кемшілігі қандай?3. Тест тапсырмаларының негізгі түрлерін қалай жіктеуге болады?

Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар1. Алдын ала, ағымдағы, аралық және қорытынды бақылауға АКТ құралдарын

пайдалану. Бақылаудың түрлерін бір-бірінен ажыратыңыз және қай жағдайда компьютерлік тестілеуді қолданған жөн?

2. Компьютерлік тест арқылы мұғалім нені тексереді?3. Компьютерлік тестті қай сынаптан бастаған жөн?

Бақылау сұрақтар-131. АКТ құралдарын қолдану барысында практикалық сабақта мұғалім мен

оқушы арасындағы байланыс қалай өзгереді?2. «Жеке білім беру траекториясы» ұғымының мәні неде және оқушының жеке

білім беру траекториясын АКТ құралдарын қолдану арқылы қалай құруға болады?

Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар1. АКТ құралдарын қолдана отырып, қиындығына байланысты практикалық

сабақтардағы тапсырмалардың қалай дифференциациясысын асыруға болады?

2. АКТ құралдарын қолдана отырып практикалық сабақтарда қандай педагогикалық технологияларды қолданған жөн?

Бақылау сұрақтары-14

1. Басқаруды ұйымдастыру және мекеме қызметі ақпараттық қамтамасыз ету үрдістерінде АКТ құралдарын қолданудың ерекшелігі қандай?

2. Білім беру мекемелеріндегі ақпаратты автоматтау қызметі және құжаталмасудағы басқаруды ұйымдастыру үрдістеріндегі АКТ құралдарын қолданудың негізгі функцияларын атаңыз.

Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар1. Оқу мекемелерінде ақпараттандыру қызметінің автоматтау үрдісінде АКТ

құралдарының негізгі функциясы 2. Математика мұғалімінің қызметіндегі түрлі материалдарының ақпараттық

ағымдарына анализ.3. Мектептегі ақпараттандыру үрдісіндегі ұйымдастырушы-әдіскер

қызметіндегі түрлі материалдарының ақпараттық ағымдарына анализ.Бақылау сұрақтары-15

1. Ақпаратттандыру құралдарын қолдана отырып оқу мекемесін басқаруда ұйымдастыру үрдісінің қандай артықшылықтар пайда болады?

2. Оқыту-тәрбие үрдісі арқылы ақпараттық – әдістемелік қамтамасыз ететін автоматтау үрдісінде қандай артықшылықтар пайда болады?

Талқылауға арналған тақырыптар мен сұрақтар1. АКТ құралдары - мектептің ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз ету

үрдісінде.2. Берілгендер базасы мен телекоммуникация құралдарын басқару жүйесін

қолдануда АКТ құралдарын қолданудың негізгі бағыттары.