Eski Türklerde Öğretim Araç GereçleriEski Türklerde Öğretim Araç Gereçleri

Türkler kaya, taş, kiremit, tabak, maşrapa, Türkler kaya, taş, kiremit, tabak, maşrapa, tahta, bez, ipek parçaları ve kağıt gibi o tahta, bez, ipek parçaları ve kağıt gibi o dönemlerde günlük hayatta kullandıkları birçok dönemlerde günlük hayatta kullandıkları birçok araç gerecin üzerine yazı yazmıştır.araç gerecin üzerine yazı yazmıştır.Yazının özelliğine göre sert veya yumuşak Yazının özelliğine göre sert veya yumuşak zemin üzerine yazılan yazılarda renkli zemin üzerine yazılan yazılarda renkli mürekkepler kullanılırdı.mürekkepler kullanılırdı.

Başlangıçta tomar şeklinde olan kitaplar, Başlangıçta tomar şeklinde olan kitaplar, zamanla bugünkü şeklini aldı.zamanla bugünkü şeklini aldı.

Kalem, uç denen ve dağlarda yetişen bir Kalem, uç denen ve dağlarda yetişen bir ağaçtan yapılırdı. Sığır boynuzundan yapılan ağaçtan yapılırdı. Sığır boynuzundan yapılan ve “şütük” denilen divitler de kullanılırdı.ve “şütük” denilen divitler de kullanılırdı.

MATBAAMATBAA

1.1. Harf sayısı az bir alfabe kullanılmakta olmasıHarf sayısı az bir alfabe kullanılmakta olması2.2. Okuma arzusunun artmış ve kitapların çok Okuma arzusunun artmış ve kitapların çok

aranmakta olmasıaranmakta olması3.3. Kağıdın bilinip kullanılıyor olmasıKağıdın bilinip kullanılıyor olması

Arkeoloji profesörü Bossert’e göre bir ülkede Arkeoloji profesörü Bossert’e göre bir ülkede matbaanın icadı ve geliştirilebilmesi için üç matbaanın icadı ve geliştirilebilmesi için üç şartın birlikte bulunması gereklidir.şartın birlikte bulunması gereklidir.

Bossert iddiasına göre matbaanın önce Bossert iddiasına göre matbaanın önce Çinliler tarafından bulunduğu söylentisi doğru Çinliler tarafından bulunduğu söylentisi doğru değildir. Kağıdı biliyorlardı ama binlerce harften değildir. Kağıdı biliyorlardı ama binlerce harften oluşan Çin yazısı basım bakımından çok büyük oluşan Çin yazısı basım bakımından çok büyük teknik zorluklar taşıyordu. Onlar, tahta vs. ile teknik zorluklar taşıyordu. Onlar, tahta vs. ile kalıp baskıyı kullanmışlardır, ama bu matbaa kalıp baskıyı kullanmışlardır, ama bu matbaa tekniği değildir.tekniği değildir.

UYGURLAR VE MATBAAUYGURLAR VE MATBAAÇinlilere komşu olan Uygurlar da kalıp baskıyı, Çinlilere komşu olan Uygurlar da kalıp baskıyı,

kağıdı kullanıyorlardı. Okuma, yazma ve kültür düzeyleri kağıdı kullanıyorlardı. Okuma, yazma ve kültür düzeyleri çok yüksekti. Hatta başka devletlere kâtip, bürokrat, çok yüksekti. Hatta başka devletlere kâtip, bürokrat, çevirmen, danışman, öğretmen olarak hizmet verecek çevirmen, danışman, öğretmen olarak hizmet verecek kadar bilgili, kültürlü yetişiyorlardı. Sade bir alfabeleri kadar bilgili, kültürlü yetişiyorlardı. Sade bir alfabeleri vardı. Böylece ayrı ayrı kesilmiş harflerle basım tekniğinin vardı. Böylece ayrı ayrı kesilmiş harflerle basım tekniğinin ortaya çıkması için tüm şartlar hazırdı. Bu uygun ortam ortaya çıkması için tüm şartlar hazırdı. Bu uygun ortam içinde, onların matbaa tekniğini bulduklarını gösteren içinde, onların matbaa tekniğini bulduklarını gösteren somut veriler vardır. Kan-su bölgesinde Tun Huang’da bir somut veriler vardır. Kan-su bölgesinde Tun Huang’da bir mağarada tahtadan bazı Uygur matbaa harfleri ve mağarada tahtadan bazı Uygur matbaa harfleri ve Uygurca kitaplar ele geçirilmiştir. Bu bulguların M.S. 700-Uygurca kitaplar ele geçirilmiştir. Bu bulguların M.S. 700-900 yıllarına çıktığı anlaşılmıştır. Böylece, Profesör 900 yıllarına çıktığı anlaşılmıştır. Böylece, Profesör Bossert’e göre, matbaayı Uygurların bulduğunu kabul Bossert’e göre, matbaayı Uygurların bulduğunu kabul etmek gerekiyor. etmek gerekiyor.

Çinliler bu tekniği 11. yüzyılda onlardan alıp Çinliler bu tekniği 11. yüzyılda onlardan alıp demirden harfler yaparak geliştirmişlerdir. 1241’de de demirden harfler yaparak geliştirmişlerdir. 1241’de de Altın Ordu Devleti kuvvetleri, Almanya’ya yaptıkları Altın Ordu Devleti kuvvetleri, Almanya’ya yaptıkları akınlarında bu tekniği oralara getirdiler. 1440-1450’lerde akınlarında bu tekniği oralara getirdiler. 1440-1450’lerde Gutenberg matbaayı geliştirdi. Gutenberg matbaayı geliştirdi.

TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLMALARI VE YENİ TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLMALARI VE YENİ DİNİN EĞİTİM ÜZERİNDEKİ ETKİSİDİNİN EĞİTİM ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

751’de Arapların Çinliler üzerindeki 751’de Arapların Çinliler üzerindeki galibiyetinden sonra İslâmiyet Türkler arasında galibiyetinden sonra İslâmiyet Türkler arasında yayılmaya başlamıştı. Fakat Türklerin kitle yayılmaya başlamıştı. Fakat Türklerin kitle halinde ancak 10. yüzyılın ilk yarısında halinde ancak 10. yüzyılın ilk yarısında Karahanlılar Devletinde kendi istekleri ile Karahanlılar Devletinde kendi istekleri ile Müslüman oldukları görülür. Türklerin ulaştıkları Müslüman oldukları görülür. Türklerin ulaştıkları tek Tanrı düşüncesi; savaşçı, yoksulları doyurma, tek Tanrı düşüncesi; savaşçı, yoksulları doyurma, kurban törenleri, bilim sevgisi gibi gelenekleri kurban törenleri, bilim sevgisi gibi gelenekleri İslâmiyet’in Tanrı anlayışı, cihat, zekat, sadaka, İslâmiyet’in Tanrı anlayışı, cihat, zekat, sadaka, bilim anlayışı ve uygulamalarıyla büyük bilim anlayışı ve uygulamalarıyla büyük benzerlikler gösterdiği için onların bu yeni dini benzerlikler gösterdiği için onların bu yeni dini benimsemeleri zor olmadı.benimsemeleri zor olmadı.

Türklerin İslâmiyeti benimsemeleri onların eğitimine yeni Türklerin İslâmiyeti benimsemeleri onların eğitimine yeni özellikler kazandırmış ve eğitim tarihi bakımından bunun özellikler kazandırmış ve eğitim tarihi bakımından bunun

birtakım önemli ve sürekli sonuçları olmuşturbirtakım önemli ve sürekli sonuçları olmuştur:: Türk toplumunda ilk kez medrese denen plânlı, düzenli, güçlü Türk toplumunda ilk kez medrese denen plânlı, düzenli, güçlü bir örgün öğretim kurumu ortaya çıkmıştır.bir örgün öğretim kurumu ortaya çıkmıştır.

İslâm dünyasında Türk, Arap, İranlı vb. Müslüman düşünür ve İslâm dünyasında Türk, Arap, İranlı vb. Müslüman düşünür ve eğitimciler eğitim-öğretim konularında eserler kaleme almışlar eğitimciler eğitim-öğretim konularında eserler kaleme almışlar ve bu konularda genel kabul gören düşünce ve uygulamalar ve bu konularda genel kabul gören düşünce ve uygulamalar oluşturmuşlardır.oluşturmuşlardır.

Türk toplumlarının ahlâk anlayışı, dünyaya bakışı, ideal insan Türk toplumlarının ahlâk anlayışı, dünyaya bakışı, ideal insan tipi, İslâmiyet'in etkisiyle kısmî değişikliklere uğramıştır. Kabul tipi, İslâmiyet'in etkisiyle kısmî değişikliklere uğramıştır. Kabul ettikleri yeni dinle örtüşmeyen birtakım gelenek ve görenekler ettikleri yeni dinle örtüşmeyen birtakım gelenek ve görenekler zamanla değişmiştir. Medreseler ile düşünürler, mutasavvıflar zamanla değişmiştir. Medreseler ile düşünürler, mutasavvıflar ve din adamları bu değişmeyi kolaylaştırıcı bir yaygın eğitim ve din adamları bu değişmeyi kolaylaştırıcı bir yaygın eğitim görevi yapmışlardır.görevi yapmışlardır.

Türk insanının yeni dinle ve dolayısıyla yeni değerlerle teması, Türk insanının yeni dinle ve dolayısıyla yeni değerlerle teması, gazi ve velî insan tiplerini ortaya çıkarmıştır. Eski savaşçı, gazi ve velî insan tiplerini ortaya çıkarmıştır. Eski savaşçı, cihangir, alp tipinin özellikleri bu yeni değerlerle kaynaşarak cihangir, alp tipinin özellikleri bu yeni değerlerle kaynaşarak yeni yeni alp-erenalp-eren insan modelini ortaya çıkarmıştır. Osmanlının insan modelini ortaya çıkarmıştır. Osmanlının yükseliş dönemi sonlarına kadar bu alperen tipi İslâm dininin yükseliş dönemi sonlarına kadar bu alperen tipi İslâm dininin şehit-gazi değerlerinden güç alarak sürüp gitmiş ve günümüze şehit-gazi değerlerinden güç alarak sürüp gitmiş ve günümüze kadar gelmiştir.kadar gelmiştir.

Türklerin İslâmiyet’te bilimin yüce tutulduğunu Türklerin İslâmiyet’te bilimin yüce tutulduğunu görmeleri, kendilerinin köklü bilim sevgilerini görmeleri, kendilerinin köklü bilim sevgilerini sürdürmelerini kolaylaştırmıştır. “Oku” (Kur’an’ın sürdürmelerini kolaylaştırmıştır. “Oku” (Kur’an’ın inen ilk ayeti), “bilenlerle bilmeyenler bir olur inen ilk ayeti), “bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer, 9), “De ki: Rabbim ilmimi artır” mu?” (Zümer, 9), “De ki: Rabbim ilmimi artır” (Taha, 114), “İlim öğrenmek kadın, erkekher (Taha, 114), “İlim öğrenmek kadın, erkekher Müslüman’a fazdır.” (Hadis), (İlim Çin’de de olsa Müslüman’a fazdır.” (Hadis), (İlim Çin’de de olsa isteyiniz.” (Hadis), “Ya öğretici, ya öğrenici, ya isteyiniz.” (Hadis), “Ya öğretici, ya öğrenici, ya dinleyici, ya da bilmi sevici ol; yoksa helak dinleyici, ya da bilmi sevici ol; yoksa helak olursun” (Hadis) gibi temel İslamî değer yargıları olursun” (Hadis) gibi temel İslamî değer yargıları Türkler arasında ilmî faaliyetlerin Türkler arasında ilmî faaliyetlerin yaygınlaşmasına etkili olmuştur. yaygınlaşmasına etkili olmuştur.

Türklerin Müslüman olmaları ve Batıya ilerledikçe Türklerin Müslüman olmaları ve Batıya ilerledikçe Araplar ve İranlılar ile ilişkilerinin artması sonucu Araplar ve İranlılar ile ilişkilerinin artması sonucu Arapça ve Farsça’nın aydınlarımız üzerindeki Arapça ve Farsça’nın aydınlarımız üzerindeki etkisi artmış, zamanla ilim dili Arapça olmuştur.etkisi artmış, zamanla ilim dili Arapça olmuştur.

İÇ ASYA MÜSLÜMAN TÜRKLERİİÇ ASYA MÜSLÜMAN TÜRKLERİKARAHANLILARKARAHANLILAR

840’ta Uygur Devletinin siyasi hakimiyeti sona 840’ta Uygur Devletinin siyasi hakimiyeti sona erince, Karahanlı devleti kuruldu. Abdülkerim Saltuk erince, Karahanlı devleti kuruldu. Abdülkerim Saltuk Buğra Han döneminde Müslüman oldular. İlk Buğra Han döneminde Müslüman oldular. İlk Müslüman Türk Devleti olarak kabul edilir. Bu Müslüman Türk Devleti olarak kabul edilir. Bu devlet 1212’de hakimiyetini kaybetmiştir.devlet 1212’de hakimiyetini kaybetmiştir.

İç Asya ve Maveraünnnehir’de çok sayıda başka İç Asya ve Maveraünnnehir’de çok sayıda başka Müslüman Türkler de bulunuyordu. Bunlar bazı Müslüman Türkler de bulunuyordu. Bunlar bazı Türk-Arap-İranlı karışımı devletlerin kurulmasında Türk-Arap-İranlı karışımı devletlerin kurulmasında etkili oldukları gibi, müstakil devletler de etkili oldukları gibi, müstakil devletler de kurmuşlardır.kurmuşlardır.

İç Asya Müslüman Türkleri ve Karahanlılar’da İç Asya Müslüman Türkleri ve Karahanlılar’da

eğitimin temel özellikleri şunlardır:eğitimin temel özellikleri şunlardır: 1.1. Bu toplumların Müslüman olmaları, yerleşik bir düzene Bu toplumların Müslüman olmaları, yerleşik bir düzene

geçmeleri onların eğitimini olumlu yönde şekillendiren geçmeleri onların eğitimini olumlu yönde şekillendiren iki temel etmen olmuştur.iki temel etmen olmuştur.

2.2. Bu toplumların devlet adamları, eğitim-öğretime ve Bu toplumların devlet adamları, eğitim-öğretime ve bilimin gelişmesine önem vermişlerdir.bilimin gelişmesine önem vermişlerdir.

3.3. Medreseler kurulup gelişmiş, ülkelerin her yanına Medreseler kurulup gelişmiş, ülkelerin her yanına yayılmıştır.yayılmıştır.

4.4. Farabi, İbn-i Sina, Birûnî vb. dünya eğitim ve bilim Farabi, İbn-i Sina, Birûnî vb. dünya eğitim ve bilim tarihinde yer tutan bilim adamları yetişmiştir.tarihinde yer tutan bilim adamları yetişmiştir.

5.5. Eğitim tarihimizde, “eğitim bilimi”ne ilişkin ilk görüşler Eğitim tarihimizde, “eğitim bilimi”ne ilişkin ilk görüşler de başta Farabi olmak üzere bu düşünürler tarafından de başta Farabi olmak üzere bu düşünürler tarafından ileri sürülmüştür. ileri sürülmüştür.

Karahanlılar’da Eğitim, Medreseler ve Karahanlılar’da Eğitim, Medreseler ve ÖğretimÖğretim

Medreseler İslâm eğitim tarihinde, Medreseler İslâm eğitim tarihinde, öğretimin giderek önem kazanması öğretimin giderek önem kazanması sonucu oluşturulmuş kurumlardır. sonucu oluşturulmuş kurumlardır. Medreselerin Orta Asya İslâm kentlerinde Medreselerin Orta Asya İslâm kentlerinde ortaya çıktığı kabul edilmektedir. ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Karahanlılar onları Semerkant, Buhara, Karahanlılar onları Semerkant, Buhara, Taşkent, Balasagun, Yarkent, Kaşgar gibi Taşkent, Balasagun, Yarkent, Kaşgar gibi önemli kentlere yaydılar. Karahanlı önemli kentlere yaydılar. Karahanlı hükümdarlarının bilime önem vermeleri, hükümdarlarının bilime önem vermeleri, bilim adamlarını korumaları nedeniyle bilim adamlarını korumaları nedeniyle toplumun bilgi düzeyi en üst seviyeye toplumun bilgi düzeyi en üst seviyeye çıktı. İç Asya’da sözü edilen şehirler bilim, çıktı. İç Asya’da sözü edilen şehirler bilim, kültür ve sanat merkezleri haline geldi. kültür ve sanat merkezleri haline geldi.

Karahanlılar döneminde yetişen, Türkçe ile Türk Karahanlılar döneminde yetişen, Türkçe ile Türk kültürünün en eski ve önemli eserlerini veren kültürünün en eski ve önemli eserlerini veren Balasagunlu Yusuf, Kaşgarlı Mahmut, Ahmet Edip Balasagunlu Yusuf, Kaşgarlı Mahmut, Ahmet Edip ve Ahmet Yesevî eğitim tarihimi açısından önemli ve Ahmet Yesevî eğitim tarihimi açısından önemli isimlerdir. Öteki bilim adamlarımızın da bilim ve isimlerdir. Öteki bilim adamlarımızın da bilim ve eğitim tarihimizde önemli yerleri vardır. Bunlardan eğitim tarihimizde önemli yerleri vardır. Bunlardan Birûnî (973-1052) Tabiiyat, Felsefe vb. alanlarda Birûnî (973-1052) Tabiiyat, Felsefe vb. alanlarda bir çok eser vermiş, bilimde gözleme, deneye ve bir çok eser vermiş, bilimde gözleme, deneye ve verilere dayanılması gerektiğini belirterek geçerli verilere dayanılması gerektiğini belirterek geçerli yöntem ve ilkeleri ortaya koymuş, araştırma ve yöntem ve ilkeleri ortaya koymuş, araştırma ve öğrenmede taklit ve ezberciliğe, fikir taassubuna öğrenmede taklit ve ezberciliğe, fikir taassubuna ksrşı çıkmıştır. Ona göre bilgi sahibi olmak ve ksrşı çıkmıştır. Ona göre bilgi sahibi olmak ve bilime hizmet etmek insana gerçek mutluluğu bilime hizmet etmek insana gerçek mutluluğu sağlar.sağlar.

Karahanlı hükümdarların bilimseverliği, ülkede bilimin Karahanlı hükümdarların bilimseverliği, ülkede bilimin gelişmesi, bilim adamlarının çoğalması için uygun bir ortam gelişmesi, bilim adamlarının çoğalması için uygun bir ortam oluşturmuştur. Örneğin, Buğra Han Harun, İlig Han Nasr, Yusuf oluşturmuştur. Örneğin, Buğra Han Harun, İlig Han Nasr, Yusuf Kadir Han, Arslan Han vb. âdil, hayırsever, bilginlere, din Kadir Han, Arslan Han vb. âdil, hayırsever, bilginlere, din adamlarına saygı gösteren ve onları koruyan hükümdarlar adamlarına saygı gösteren ve onları koruyan hükümdarlar sayesinde bilginler, sanatkârlar her taraftan onların çevresine sayesinde bilginler, sanatkârlar her taraftan onların çevresine gelmiş, eğitim öğretim kurumları ülkenin her yanına yayılmıştı. gelmiş, eğitim öğretim kurumları ülkenin her yanına yayılmıştı.

Karahanlı hükümdarlarının medreselerin kurulup yayılmalarına Karahanlı hükümdarlarının medreselerin kurulup yayılmalarına çok önem vermelerinin bilim sevgilerinden başka iki nedeni çok önem vermelerinin bilim sevgilerinden başka iki nedeni daha vardı:daha vardı:

1.1. Medreselerden, yeni Müslüman Türk boylarının yeni Medreselerden, yeni Müslüman Türk boylarının yeni inanışlarını pekiştirme, yeni dinleri ile çelişen eski inanışları inanışlarını pekiştirme, yeni dinleri ile çelişen eski inanışları kaybettirme aracı olarak yararlanmak,kaybettirme aracı olarak yararlanmak,

2.2. Medreselerden, çevrelerindeki Sünni-Hanefi inançlarını koruma Medreselerden, çevrelerindeki Sünni-Hanefi inançlarını koruma aracı olarak yararlanmak aracı olarak yararlanmak

FARABİ’NİN TÜRK EĞİTİM FARABİ’NİN TÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİTARİHİNDEKİ YERİ

Felsefe ve çeşitli bilimlerdeki bilgisinin ve Felsefe ve çeşitli bilimlerdeki bilgisinin ve görüşlerinin derinliği nedeniyle Aristo’dan görüşlerinin derinliği nedeniyle Aristo’dan sonra kendisine Muallim-i Sâni (İkinci sonra kendisine Muallim-i Sâni (İkinci Öğretmen) denen Farabi (870-950), bilimsel Öğretmen) denen Farabi (870-950), bilimsel çalışmalarının yanında, şöhrete, paraya çalışmalarının yanında, şöhrete, paraya önem vermemiş, ahlâklı bir hayat sürmüştür. önem vermemiş, ahlâklı bir hayat sürmüştür. Yüzden fazla eser yazmıştır. Bazılarının Yüzden fazla eser yazmıştır. Bazılarının konuları: Felsefe. Mantık, Ahlâk, Psikoloji, konuları: Felsefe. Mantık, Ahlâk, Psikoloji, Metot, Fizik, Kimya Astronomi, Geometri, Metot, Fizik, Kimya Astronomi, Geometri, Siyaset, Sosyoloji, Askerlik, Din, Tasavvuf, Siyaset, Sosyoloji, Askerlik, Din, Tasavvuf, Dil, Edebiyat, MusikiDil, Edebiyat, Musiki

FARABİ’NİN EĞİTİM GÖRÜŞLERİFARABİ’NİN EĞİTİM GÖRÜŞLERİ

Türk eğitim tarihinde ilk kez doğrudan “eğitim Türk eğitim tarihinde ilk kez doğrudan “eğitim bilimi”ne ilişkin görüşler ileri sürdüğü bilinen bilimi”ne ilişkin görüşler ileri sürdüğü bilinen düşünür Farabi’dir. Ona göre:düşünür Farabi’dir. Ona göre:

Eğitimin amacı, mutluluğu bulmak ve bireyi topluma yararlı hale Eğitimin amacı, mutluluğu bulmak ve bireyi topluma yararlı hale getirmektir.getirmektir.

Üç tür eğitimci vardır: Aile reisi, aile fertlerinin; öğretmen, çocuk ve Üç tür eğitimci vardır: Aile reisi, aile fertlerinin; öğretmen, çocuk ve gençlerin; devlet başkanı, milletin eğitimcisidir.gençlerin; devlet başkanı, milletin eğitimcisidir.

Öğretim, milletler ve şehirlerde nazarî (kuramsal) erdemleri var etme Öğretim, milletler ve şehirlerde nazarî (kuramsal) erdemleri var etme demektir. Eğitim ise, milletlerde ahlâkî erdemleri ve iş sanatlarını var demektir. Eğitim ise, milletlerde ahlâkî erdemleri ve iş sanatlarını var etme yöntemidir. Öğretim konuşmakla başlar. Eğitim, milletlerin ve etme yöntemidir. Öğretim konuşmakla başlar. Eğitim, milletlerin ve şehirlerin kendilerinde bu işleri yapma azmini uyarmakla şehirlerin kendilerinde bu işleri yapma azmini uyarmakla amelî(uygulamalı) durumlardan doğan işleri yapmakla alışkanlık yoluyla amelî(uygulamalı) durumlardan doğan işleri yapmakla alışkanlık yoluyla başlar. Onlardan doğan huylar(kabiliyetler) ve işler ruhlara hakim başlar. Onlardan doğan huylar(kabiliyetler) ve işler ruhlara hakim olmalıdır ve onlara aşıkmış gibi yapılmalıdır. Azim, sözle veya işle olmalıdır ve onlara aşıkmış gibi yapılmalıdır. Azim, sözle veya işle ortaya konulabilir. Bu ayrım, öğretimim kuramsal, eğitimin de davranış ortaya konulabilir. Bu ayrım, öğretimim kuramsal, eğitimin de davranış değiştirmeye ağırlık veren bir bir uğraşı olduğu anlayışına uygundur. değiştirmeye ağırlık veren bir bir uğraşı olduğu anlayışına uygundur.

Öğretimde yöntem konusunda, kolaydan zora Öğretimde yöntem konusunda, kolaydan zora gidilmesini istemiş, böylece çok değerli bir ilkeyi gidilmesini istemiş, böylece çok değerli bir ilkeyi ortaya koymuştur.ortaya koymuştur.

Bir şey öğretilmeden ötekine geçilmemeli, sorunlar Bir şey öğretilmeden ötekine geçilmemeli, sorunlar tek tek incelenmelidir. “Su damlaya damlaya taşta tek tek incelenmelidir. “Su damlaya damlaya taşta gedik açar.”gedik açar.”

Öğretmen öğrencilerle “Sokrat” gibi tartışmayı Öğretmen öğrencilerle “Sokrat” gibi tartışmayı bilmelidir.bilmelidir.

Öğretimde mantık ve felsefeye yer verilmelidir.Öğretimde mantık ve felsefeye yer verilmelidir.

Çocuklar, karar verme yeteneği güçlü ve Çocuklar, karar verme yeteneği güçlü ve sorumluluk duygusuna sahip olarak sorumluluk duygusuna sahip olarak yetiştirilmelidir.yetiştirilmelidir.

Disiplin ne sert ne yumuşak olmalı, ılımlı bir yol Disiplin ne sert ne yumuşak olmalı, ılımlı bir yol izlenmelidirizlenmelidir

FARABİ’NİN ARAŞTIRMA FARABİ’NİN ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİYÖNTEMLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Farabi, bilimsel meseleleri araştırmanın çeşitli Farabi, bilimsel meseleleri araştırmanın çeşitli yöntemleri olduğunu, bu konunun başlı başına bir yöntemleri olduğunu, bu konunun başlı başına bir bilim alanı sayılması gerektiğini söylemekle bilim alanı sayılması gerektiğini söylemekle bilimsel bilimsel yöntemyöntem alanında değerli bir görüş ortaya koyar. alanında değerli bir görüş ortaya koyar.

Bilinmeyen konular araştırma ve öğretimle açıklığa Bilinmeyen konular araştırma ve öğretimle açıklığa kavuşturulmak istenince kavuşturulmak istenince mesele (problem)mesele (problem) ve ve çözülünce de çözülünce de bilgibilgi haline dönüşür. haline dönüşür.

Her meselede aranan, kesin gerçeği elde etmektir. Her meselede aranan, kesin gerçeği elde etmektir. Ama çok defa kesinliği elde edemeyiz. Aradığımızın Ama çok defa kesinliği elde edemeyiz. Aradığımızın bir kısmına dair kesinlik, geri kalanlara dair zan ve bir kısmına dair kesinlik, geri kalanlara dair zan ve kanaat elde edebiliriz. Tek yöntem bizi sorunlar kanaat elde edebiliriz. Tek yöntem bizi sorunlar hakkında çeşitli kanaatlere götüremez. hakkında çeşitli kanaatlere götüremez.

Şüphe de bir arayış yöntemi olmalıdır.Şüphe de bir arayış yöntemi olmalıdır.

Farabi’nin Hükümdarın Siyasi Eğitimine Farabi’nin Hükümdarın Siyasi Eğitimine İlişkin Görüşleriİlişkin Görüşleri

““Milletin eğitimcisi” olan hükümdar, bazan ikna, Milletin eğitimcisi” olan hükümdar, bazan ikna, bazan zorlama yöntemine başvurabilir. Fakat bu bazan zorlama yöntemine başvurabilir. Fakat bu bilgi ve beceri gerektirir. Farabi’ye göre, bilgi ve beceri gerektirir. Farabi’ye göre, hükümdarın doğuştan sahip olması ve sonradan hükümdarın doğuştan sahip olması ve sonradan kazanması gereken bazı özellikler vardır:kazanması gereken bazı özellikler vardır:

Doğuştan sahip olması gereken özellikler:Doğuştan sahip olması gereken özellikler:

1.1. Vücudunun tam, organlarının sağlam olmasıVücudunun tam, organlarının sağlam olması2.2. Zeki, uyanık ve hafızasının güçlü olması, Zeki, uyanık ve hafızasının güçlü olması, 3.3. Öğrenmeyi ve öğretmeyi sevmesiÖğrenmeyi ve öğretmeyi sevmesi4.4. Yemeye, içmeye ve kadınlara düşkünlük Yemeye, içmeye ve kadınlara düşkünlük

göstermemesigöstermemesi5.5. Kumardan sakınmasıKumardan sakınması6.6. Doğru sözlü, âdil, ılımlı ve iradesinin güçlü olmasıDoğru sözlü, âdil, ılımlı ve iradesinin güçlü olması

Sonradan kazanması gereken Sonradan kazanması gereken özellikler yeteneklerözellikler yetenekler

1.1. Bilge olmasıBilge olması2.2. Önceki kanun ve kuralları bilmesiÖnceki kanun ve kuralları bilmesi3.3. Gerektiğinde aklını kullanıp ülke çıkarlarına uygun Gerektiğinde aklını kullanıp ülke çıkarlarına uygun

yeni hükümler getirebilmesiyeni hükümler getirebilmesi4.4. Güzel konuşma sanatını öğrenerek halkını çeşitli Güzel konuşma sanatını öğrenerek halkını çeşitli

konularda aydınlatmasıkonularda aydınlatması5.5. Savaş sanatını bilmesiSavaş sanatını bilmesi6.6. Yorgunluklara dayanıklı olmasıYorgunluklara dayanıklı olması

İBN-İ SİNA’NIN İBN-İ SİNA’NIN TÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİTÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

İbn-i Sina (980-1037), gerek Türk gerekse İbn-i Sina (980-1037), gerek Türk gerekse Dünya düşünce, tıp ve eğitim tarihinde çok Dünya düşünce, tıp ve eğitim tarihinde çok önemli bir yer tutar. Onun tıp alanında olduğu önemli bir yer tutar. Onun tıp alanında olduğu kadar eğitim alanına ilişkin bazı görüşleriyle de kadar eğitim alanına ilişkin bazı görüşleriyle de Batıyı etkilediği ve yüzyıllar sonraBatıyı etkilediği ve yüzyıllar sonra ““yeni yeni eğitimeğitim” akımını başlatan ve geliştiren ” akımını başlatan ve geliştiren eğitimcilere ilham verdiği söylenebilir.eğitimcilere ilham verdiği söylenebilir.

İbn-i Sina daha gençlik yıllarında dönemin İbn-i Sina daha gençlik yıllarında dönemin felsefe, tıp, tabiiyat, teoloji ve matematik felsefe, tıp, tabiiyat, teoloji ve matematik alanındaki tüm bilgilerini öğrenmiş ve alanındaki tüm bilgilerini öğrenmiş ve kendisine Aristo ve Farabi’den sonra gelen kendisine Aristo ve Farabi’den sonra gelen ““Üçüncü ÖğretmenÜçüncü Öğretmen” anlamında “” anlamında “Muallim-i Muallim-i SalisSalis” denmiştir.” denmiştir.

İBN-İ SİNA’NIN EĞİTİM GÖRÜŞLERİİBN-İ SİNA’NIN EĞİTİM GÖRÜŞLERİ

İbn-i Sina’nın Türk ve dünya eğitim tarihinde İbn-i Sina’nın Türk ve dünya eğitim tarihinde önemli bir yer tutmasının başlıca nedenleri önemli bir yer tutmasının başlıca nedenleri şunlardır: şunlardır:

1.1. Tıp bilimine katkıları ve tıp öğretimini düzenlemesi: İbn-Tıp bilimine katkıları ve tıp öğretimini düzenlemesi: İbn-i Sina “i Sina “Kanun ve ŞifaKanun ve Şifa” adındaki eserleriyle bu bilimi o ” adındaki eserleriyle bu bilimi o dönem için doruk noktasına çıkarmış ve bu kitaplardan dönem için doruk noktasına çıkarmış ve bu kitaplardan yüzyıllarca yararlanılmıştır. Tıp biliminin konularını ve yüzyıllarca yararlanılmıştır. Tıp biliminin konularını ve öğretim programını yazmış, ruhî hastalık ve öğretim programını yazmış, ruhî hastalık ve bozuklukların telkin yoluyla tedavisine başvurarak bozuklukların telkin yoluyla tedavisine başvurarak psikanalist metodun temelini atmıştır. Avrupalılar İbn-i psikanalist metodun temelini atmıştır. Avrupalılar İbn-i Sina’yı ölümünden yüzyıl geçince eserlerinin Latince Sina’yı ölümünden yüzyıl geçince eserlerinin Latince çevirileriyle tanımış ve bunları Tıp Fakültelerinde beş çevirileriyle tanımış ve bunları Tıp Fakültelerinde beş yüz yıldan fazla bir süre ders kitabı olarak yüz yıldan fazla bir süre ders kitabı olarak okutmuşlardır.okutmuşlardır.

2.2. Ahlâk ve fazilet eğitime ilişkin Ahlâk ve fazilet eğitime ilişkin görüşleri:görüşleri:

““ Onlar akıllarınca, beni çekiştirmekle, Onlar akıllarınca, beni çekiştirmekle, didiklemekle bana kötülük yaptıklarını didiklemekle bana kötülük yaptıklarını sanıyorlar. Oysa bu keçilerin dağa tos sanıyorlar. Oysa bu keçilerin dağa tos vurmalarına benzer. İnsan kendisinin ne vurmalarına benzer. İnsan kendisinin ne olduğunu bildikten sonra, kendisini olduğunu bildikten sonra, kendisini bilmeyenlerin hakkında söyledikleri bilmeyenlerin hakkında söyledikleri sözlerin onun gözünde hiçbir etkisi ve sözlerin onun gözünde hiçbir etkisi ve önemi olmaz.önemi olmaz. ””

İbn-i Sinaİbn-i Sina

İbn-i Sina’ya göre başlıca ahlâk ve fazilet esasları İbn-i Sina’ya göre başlıca ahlâk ve fazilet esasları şunlardır: İffet, şecaat, hikmet, adâlet, cömertlik, kanaat, şunlardır: İffet, şecaat, hikmet, adâlet, cömertlik, kanaat, sabır, kerem, yumuşaklık, sadakat, vefa, utanma, sır saklama, sabır, kerem, yumuşaklık, sadakat, vefa, utanma, sır saklama, sözünde durma, tevazu… O akılcı ve çok açık bir ahlâk sözünde durma, tevazu… O akılcı ve çok açık bir ahlâk felsefesine sahiptir; bu alandaki görüşlerine “felsefesine sahiptir; bu alandaki görüşlerine “aklî tasavvufaklî tasavvuf” da ” da denmektedir. Ahlâkî davranışlara ve faziletlere erişmek için denmektedir. Ahlâkî davranışlara ve faziletlere erişmek için bazı ilkeler tespit etmiştir.bazı ilkeler tespit etmiştir.

1- Nefsin isteklerine uymamak1- Nefsin isteklerine uymamak2- Gazap, şehvet, tamah, hırs, korku vb. eseri ortaya 2- Gazap, şehvet, tamah, hırs, korku vb. eseri ortaya çıkabilecek davranışları engellemekçıkabilecek davranışları engellemek3- yalandan kesinlikle uzaklaşmak3- yalandan kesinlikle uzaklaşmak4- İnsanlara iyilik yapmak, iyileri sevmek, kötüleri doğrultmak 4- İnsanlara iyilik yapmak, iyileri sevmek, kötüleri doğrultmak ve fena işlerden men etmekve fena işlerden men etmek

3- Bilime verdiği büyük önem3- Bilime verdiği büyük önem

O bilim öğrenmeyi, bu dünyada olduğu O bilim öğrenmeyi, bu dünyada olduğu kadar, ölümden sonraki hayatta da mutlu kadar, ölümden sonraki hayatta da mutlu olmak için gerekli görür. Ona göre bilim olmak için gerekli görür. Ona göre bilim insanın kendini mükemmelleştirmesi ve insanın kendini mükemmelleştirmesi ve Allah’ı bulması için gereklidir.Allah’ı bulması için gereklidir.

4- Beden eğitimi konusundaki 4- Beden eğitimi konusundaki görüşleri:görüşleri:

İbn-i Sina, hastalanmadan önce İbn-i Sina, hastalanmadan önce korunma denen hıfzıssıhha (hijyen) korunma denen hıfzıssıhha (hijyen) konusunu da işlemiş ve beden eğitimini konusunu da işlemiş ve beden eğitimini bu amaçla gerekli görmüştür. Ona göre, bu amaçla gerekli görmüştür. Ona göre, hareket insanın hayatında kendiliğinden hareket insanın hayatında kendiliğinden yapıldığı gibi, arzulu ve plânlı yapılırsa yapıldığı gibi, arzulu ve plânlı yapılırsa yararı fazla olur ve o zaman gerçekten yararı fazla olur ve o zaman gerçekten beden eğitimi (riyazet) sayılır. beden eğitimi (riyazet) sayılır.

5- Çocuğun bakımı, sağlığı, eğitim ve 5- Çocuğun bakımı, sağlığı, eğitim ve öğretimi ile ilgili görüşleriöğretimi ile ilgili görüşleri Çocuğun bakımı ve sağlığı:Çocuğun bakımı ve sağlığı: Çocuk her gün yıkanmalı fakat Çocuk her gün yıkanmalı fakat

üşümekten korunmalıdır. Çocuğa mümkün olduğu kadar anne üşümekten korunmalıdır. Çocuğa mümkün olduğu kadar anne sütü vermeli, günde üç kez emzirmekle yetinilmelidir.sütü vermeli, günde üç kez emzirmekle yetinilmelidir.

Çocuğun eğitimi ve öğretimi: Çocuğun eğitimi ve öğretimi: 1.1. Doğan çocuğa babası iyi bir ad koymalı, çocuk sütten Doğan çocuğa babası iyi bir ad koymalı, çocuk sütten

kesilir kesilmez, kötü huylar edinmeden eğitimine kesilir kesilmez, kötü huylar edinmeden eğitimine başlanmalıdır.başlanmalıdır.

2.2. Çocuğun ilk eğitimi ahlâk eğitimidir. Bu çocuğu kötü iş ve Çocuğun ilk eğitimi ahlâk eğitimidir. Bu çocuğu kötü iş ve arkadaşlardan uzaklaştırıp iyi arkadaşlarla oynamasını arkadaşlardan uzaklaştırıp iyi arkadaşlarla oynamasını sağlamak, onu iyi davranışlara teşvik ile olur. Çocuğa sağlamak, onu iyi davranışlara teşvik ile olur. Çocuğa fazla baskı yapmamalı, hataları uygun bir biçimde fazla baskı yapmamalı, hataları uygun bir biçimde düzeltilmelidir.düzeltilmelidir.

3.3. Çocuk 6 yaşına gelince okula gönderilmeli, 14 yaşına Çocuk 6 yaşına gelince okula gönderilmeli, 14 yaşına kadar okutulmalıdır. Öğretmen dindar, dürüst, bilgili, kadar okutulmalıdır. Öğretmen dindar, dürüst, bilgili, insaflı, temiz, kibar olmalı; çocuk eğitimi ve öğretimini insaflı, temiz, kibar olmalı; çocuk eğitimi ve öğretimini bilmeli, çocukların yeteneklerini tanımalı, onlarla bilmeli, çocukların yeteneklerini tanımalı, onlarla ilgilenmeli ve onları yalnız bırakmamalıdır. ilgilenmeli ve onları yalnız bırakmamalıdır.

Öğretmen çocuğa karşı ne küstahlık Öğretmen çocuğa karşı ne küstahlık yapabileceği kadar yumuşak, ne de soru yapabileceği kadar yumuşak, ne de soru soramayacağı kadar sert davranmalıdır. Çocuk bu soramayacağı kadar sert davranmalıdır. Çocuk bu dönemde iyi arkadaşlarla tanıştırılmalıdır. Böylece dönemde iyi arkadaşlarla tanıştırılmalıdır. Böylece birbirlerinin iyi huylarını görür ve daha iyi olmaya birbirlerinin iyi huylarını görür ve daha iyi olmaya çalışırlar; ayrıca aralarındaki doğal rekabet çalışırlar; ayrıca aralarındaki doğal rekabet nedeniyle daha başarılı öğrenim yaparlar.nedeniyle daha başarılı öğrenim yaparlar.

İbn-i Sina zengin ve eşraf çocuklarının ayrı İbn-i Sina zengin ve eşraf çocuklarının ayrı özel ders alarak yetişmelerini uygun bulmaz. özel ders alarak yetişmelerini uygun bulmaz. Çünkü çocuk tek başına öğretmenle karşı karşıya Çünkü çocuk tek başına öğretmenle karşı karşıya kalmaktan sıkılacağı gibi, çocuklar kendi rahat ve kalmaktan sıkılacağı gibi, çocuklar kendi rahat ve teklifsiz çevrelerinde birbirlerinden çok şey teklifsiz çevrelerinde birbirlerinden çok şey öğrenirler. Çocuklar beraber olunca birbirlerine ve öğrenirler. Çocuklar beraber olunca birbirlerine ve haklarına saygı gösterme alışkanlığı kazanırlar:haklarına saygı gösterme alışkanlığı kazanırlar:

İbn-i Sina eğitim ve öğretimim altı türünden İbn-i Sina eğitim ve öğretimim altı türünden söz eder:söz eder:

Zihnî Öğretim:Zihnî Öğretim: Öğretmen genel bir konuyu nedenleriyle Öğretmen genel bir konuyu nedenleriyle örnekler vererek açık bir şekilde anlatır. Örneğin kışın su donup örnekler vererek açık bir şekilde anlatır. Örneğin kışın su donup genişlediği için kabını parçalamaktadır.genişlediği için kabını parçalamaktadır.

Sınaî Öğretim:Sınaî Öğretim: Öğretmen araç-gereç kullanmasını öğretir. Öğretmen araç-gereç kullanmasını öğretir. Testere, rende vb.Testere, rende vb.

Telkinî Öğretim:Telkinî Öğretim: Öğretmen tekrar ettirerek şiirler ve otların Öğretmen tekrar ettirerek şiirler ve otların adlarını vs. öğretir.adlarını vs. öğretir.

Tedibî Öğretim:Tedibî Öğretim: Öğretmenin öğüt ve nasihat yolyla Öğretmenin öğüt ve nasihat yolyla gerçekleştirdiği öğretimdir.gerçekleştirdiği öğretimdir.

Taklidî Öğretim:Taklidî Öğretim: Öğretmenin söylediklerinin aynen ve hemen Öğretmenin söylediklerinin aynen ve hemen benimsenmesidir. Bunun için öğretmenin güvenilir olması benimsenmesidir. Bunun için öğretmenin güvenilir olması gereklidir.gereklidir.

Tenbihî Öğretim:Tenbihî Öğretim: Öğretmenin öğrenciye çevresinde karşılaştığı Öğretmenin öğrenciye çevresinde karşılaştığı olayları, bunların nedenlerini ve etkilerini öğretmesidir.olayları, bunların nedenlerini ve etkilerini öğretmesidir.

İbn-i Sina’nın Eflatun, Aristo ve yeni eğitim İbn-i Sina’nın Eflatun, Aristo ve yeni eğitim düşünürleri ile karşılaştırılması ve genel düşünürleri ile karşılaştırılması ve genel

değerlendirilmesi:değerlendirilmesi:

Eflatun ve Aristo ile karşılaştırılması:Eflatun ve Aristo ile karşılaştırılması:

1.1. Eflatun ve Aristo çocuğu toplumun üyesi olarak görmüşler , eğitimi Eflatun ve Aristo çocuğu toplumun üyesi olarak görmüşler , eğitimi devletin görevi kabul etmişlerdir. Fakat o, eğitimi yalnızca babanın devletin görevi kabul etmişlerdir. Fakat o, eğitimi yalnızca babanın ve ailenin görevi olarak düşünmüştür.ve ailenin görevi olarak düşünmüştür.

2.2. Eflatun ve Aristo ilk eğitimi her çocuk için zorunlu görmekle Eflatun ve Aristo ilk eğitimi her çocuk için zorunlu görmekle beraber, bilim ve sanatla uğraşmayı yalnızca hür vatandaşların beraber, bilim ve sanatla uğraşmayı yalnızca hür vatandaşların küçük bir kısmı için ön görürler. Oysa İbn-i Sina eğitim ve bilimi küçük bir kısmı için ön görürler. Oysa İbn-i Sina eğitim ve bilimi herhangi bir sınıf ve düzey gözetmeden herkes için yararlı herhangi bir sınıf ve düzey gözetmeden herkes için yararlı görmektedir.görmektedir.

3.3. Eflatun ve Aristo meslek ve din eğitimini programa almazlar. Onlar Eflatun ve Aristo meslek ve din eğitimini programa almazlar. Onlar zanaat ve meslek eğitimini hür insanlara layık görmezler. Oysa zanaat ve meslek eğitimini hür insanlara layık görmezler. Oysa İbn-i Sina din ve meslek eğitimini çok önemser ve her çocuğun İbn-i Sina din ve meslek eğitimini çok önemser ve her çocuğun kendi zevk ve yeteneklerine göre bir meslek öğrenmesini isterkendi zevk ve yeteneklerine göre bir meslek öğrenmesini ister

““Yeni eğitim” düşünürleriyle karşılaştırılmasıYeni eğitim” düşünürleriyle karşılaştırılmasıİbn-i Sina’nın görüşleri “yeni eğitim” denen ve 18. İbn-i Sina’nın görüşleri “yeni eğitim” denen ve 18.

yüzyıldan, özellikle Rousseau’dan beri gelişen görüşlerle yüzyıldan, özellikle Rousseau’dan beri gelişen görüşlerle karşılaştırınca aralarında önemli benzerlikler görülür:karşılaştırınca aralarında önemli benzerlikler görülür:

1.1. İbn-i Sina, hangi sınıf ve statüde olursa olsun her çocuğun İbn-i Sina, hangi sınıf ve statüde olursa olsun her çocuğun eğitilmesini istemekle demokratik bir görüş ileri sürmüştür ve bu, eğitilmesini istemekle demokratik bir görüş ileri sürmüştür ve bu, yeni eğitimin de temel ilkelerinden biri olmuştur.yeni eğitimin de temel ilkelerinden biri olmuştur.

2.2. İbn-i Sina meslek eğitimine önem vermekle yine yeni eğitimle uyum İbn-i Sina meslek eğitimine önem vermekle yine yeni eğitimle uyum içerisindedir.içerisindedir.

3.3. İbn-i Sina, çocuğun okul içinde kendi yaşıt ve arkadaşları ile İbn-i Sina, çocuğun okul içinde kendi yaşıt ve arkadaşları ile eğitilmesinin önemini belirterek yine pedagoji ve psikolojinin son eğitilmesinin önemini belirterek yine pedagoji ve psikolojinin son bulgularına uygun bir görüş belirtmiş olmaktadır. Böylece o, okulun bulgularına uygun bir görüş belirtmiş olmaktadır. Böylece o, okulun çocuğun doğal bir ortamı olduğunu ve kişiliğinin gelişmesinde çok çocuğun doğal bir ortamı olduğunu ve kişiliğinin gelişmesinde çok önemli bir yeri bulunduğunu 20. yüzyıl eğitimcileri olan Dewey, önemli bir yeri bulunduğunu 20. yüzyıl eğitimcileri olan Dewey, Alain, Durkheim vs. den önce ortaya koymuştur.Alain, Durkheim vs. den önce ortaya koymuştur.

4.4. O, öğretmenin çocuğu tanıması ve onun yetenek ve kabiliyetlerini O, öğretmenin çocuğu tanıması ve onun yetenek ve kabiliyetlerini fark etmesi gerektiğini ileri sürmekle Rousseau’dan önce çok fark etmesi gerektiğini ileri sürmekle Rousseau’dan önce çok önemli bir pedagojik ilkeyi ortaya atmış, çocuklar arasındaki önemli bir pedagojik ilkeyi ortaya atmış, çocuklar arasındaki bireysel farklılıkları görmüş ve bunların göz önünde tutulmasını bireysel farklılıkları görmüş ve bunların göz önünde tutulmasını istemiştir.istemiştir.

5.5. İbn-i Sina, çocuğun zevk ve ilgilerinin genel eğitim ve meslek İbn-i Sina, çocuğun zevk ve ilgilerinin genel eğitim ve meslek eğitiminde göz önünde tutulmasını istemekle yeni eğitimin çok önem eğitiminde göz önünde tutulmasını istemekle yeni eğitimin çok önem verdiği “verdiği “çocuğun ilgisiçocuğun ilgisi” konusunu da işlemiştir.” konusunu da işlemiştir.

6.6. İbn-i Sina, daha kendisi çocukken “İbn-i Sina, daha kendisi çocukken “oyunoyun”un çocuğun normal bir faaliyeti ”un çocuğun normal bir faaliyeti olduğunu söylemekle yeni eğitimin temel ilkelerinden birini dile olduğunu söylemekle yeni eğitimin temel ilkelerinden birini dile getirmiştir.getirmiştir.

7.7. O, deneye, gözleme, nedenleri araştırmaya dayanan bir eğitim-öğretim O, deneye, gözleme, nedenleri araştırmaya dayanan bir eğitim-öğretim önermekle, değeri yüzyıllar sonra anlaşılan ve Avrupalı eğitimcilerceönermekle, değeri yüzyıllar sonra anlaşılan ve Avrupalı eğitimcilerce tekrar keşfedilentekrar keşfedilen ve hiçbir zaman önemini yitirmeyecek bir pedagoji ve hiçbir zaman önemini yitirmeyecek bir pedagoji ilkesini ortaya koymuştur.ilkesini ortaya koymuştur.

8.8. İbn-i Sina çocuğun üzerindeki baskıların olumsuz sonuçlarını iyi İbn-i Sina çocuğun üzerindeki baskıların olumsuz sonuçlarını iyi gözlemiş ve bu alanda günümüz bulguları doğrultusunda görüşler gözlemiş ve bu alanda günümüz bulguları doğrultusunda görüşler belirtmiştir.belirtmiştir.

9.9. Onun disiplin alanındaki fikirleri bugünün eğitim anlayışı ile paralellik Onun disiplin alanındaki fikirleri bugünün eğitim anlayışı ile paralellik göstermektedir.göstermektedir.

10.10. İbn-i Sina eğitim ve öğretimde araç-gereç kullanımının öğretimini başlı İbn-i Sina eğitim ve öğretimde araç-gereç kullanımının öğretimini başlı başına bir konu (Sınaî Öğretim) kabul etmekle eğitim teknolojisinin başına bir konu (Sınaî Öğretim) kabul etmekle eğitim teknolojisinin kurucusu sayılabilir. kurucusu sayılabilir.

BALASAGUNLU YUSUFBALASAGUNLU YUSUF

Orta Asya’da Balasagun kentinde doğan Orta Asya’da Balasagun kentinde doğan ve Karahanlılar döneminde yaşayan ve Karahanlılar döneminde yaşayan Balasagunlu Yusuf (1018?-1069’dan Balasagunlu Yusuf (1018?-1069’dan sonra) yazdığı “sonra) yazdığı “Kutadgu BiligKutadgu Bilig” (1069) ” (1069) adlı kitapla Türk Eğitim Tarihinde adlı kitapla Türk Eğitim Tarihinde önemli bir yer tutar. Yazar, eserini önemli bir yer tutar. Yazar, eserini Kaşgar’da hükümdar Hasan Bin Kaşgar’da hükümdar Hasan Bin Süleyman Aslan Han’a sunmuş, o da Süleyman Aslan Han’a sunmuş, o da yazarına Yusuf Has Hacib (baş yazarına Yusuf Has Hacib (baş mabeynci, Protokol Müdürü) unvanını mabeynci, Protokol Müdürü) unvanını vermiştir. Balasagunlu Yusuf, o vermiştir. Balasagunlu Yusuf, o dönemde Orta Asya kentlerinde dönemde Orta Asya kentlerinde Türklerin oluşturduğu zengin kültür ve Türklerin oluşturduğu zengin kültür ve bilim ortamı içinde yetişmiş, özellikle bilim ortamı içinde yetişmiş, özellikle Farabi ve İbn-i Sina’nın etkisinde Farabi ve İbn-i Sina’nın etkisinde kalmıştır. kalmıştır.

KUTADGU BİLİGKUTADGU BİLİG

Mutluluk veren bilgi anlamına gelen Mutluluk veren bilgi anlamına gelen Kutadgu Bilig, Türkçe, Uygur yazısı ile manzum Kutadgu Bilig, Türkçe, Uygur yazısı ile manzum olarak (6645 beyit) yazılmıştır. Eser aşağıdaki olarak (6645 beyit) yazılmıştır. Eser aşağıdaki kişiler arasındaki konuşmalardan oluşmaktadır:kişiler arasındaki konuşmalardan oluşmaktadır:

Küntoğdı:Küntoğdı: Adaleti temsil eden hükümdar Adaleti temsil eden hükümdar Aytoldı:Aytoldı: Bilgeliği temsil eden vezir Bilgeliği temsil eden vezir Öğdülmüş:Öğdülmüş: Aklı temsil eden kişi (Vezirin oğlu) Aklı temsil eden kişi (Vezirin oğlu) Odgurmuş:Odgurmuş: Kanaatı temsil eden kişi (Vezirin akrabası) Kanaatı temsil eden kişi (Vezirin akrabası)

Kutadgu Bilig, devlet yönetimine ilişkin görüşler Kutadgu Bilig, devlet yönetimine ilişkin görüşler taşımakla ve hükümdara öğütler vermekle her şeyden önce taşımakla ve hükümdara öğütler vermekle her şeyden önce bir siyasetnamedir. Kutadgu Bilig, aynı zamanda, insanların bir siyasetnamedir. Kutadgu Bilig, aynı zamanda, insanların iki dünyada da mutluluğunu sağlamayı amaçlayan bir iki dünyada da mutluluğunu sağlamayı amaçlayan bir davranış ve ahlâk kitabıdır. Eser çocuk eğitimiyle ilgili davranış ve ahlâk kitabıdır. Eser çocuk eğitimiyle ilgili görüşlere de yer verdiğinden eğitim bakımından da ayrı bir görüşlere de yer verdiğinden eğitim bakımından da ayrı bir önem taşır. Nihayet o Türk bilgisinin bir abidesidir.önem taşır. Nihayet o Türk bilgisinin bir abidesidir.

Kutadgu Bilig’e göre devlet yönetimiKutadgu Bilig’e göre devlet yönetimi

Kutadgu Bilig devlet yönetimine ilişkin çok Kutadgu Bilig devlet yönetimine ilişkin çok değerli evrensel kurallar getirmiştir.değerli evrensel kurallar getirmiştir.

1.1. Hükümdar en çok bilgiye ihtiyacı olan ve adaletle Hükümdar en çok bilgiye ihtiyacı olan ve adaletle davranması gereken kişidir.davranması gereken kişidir.

2.2. Hükümdarın kanuna saygı duyması ve onu doğru Hükümdarın kanuna saygı duyması ve onu doğru uygulaması , hükmetme yetkisinin üstündedir.uygulaması , hükmetme yetkisinin üstündedir.

3.3. Hükümdarın devlet görevine getireceği kimseler Hükümdarın devlet görevine getireceği kimseler mümkünse küçükken hizmete girenler arasından mümkünse küçükken hizmete girenler arasından seçilmelidir. Onlar, hizmet içinde yetiştiği için seçilmelidir. Onlar, hizmet içinde yetiştiği için hizmet töresini ve usullerini iyi bilirler hizmet töresini ve usullerini iyi bilirler (Osmanlı’daki Enderun Mektebi’nin kuruluş felsefesi)(Osmanlı’daki Enderun Mektebi’nin kuruluş felsefesi)

4.4. Hükümdar bilginlere değer verip onlara Hükümdar bilginlere değer verip onlara danışmalıdır.danışmalıdır.

Kutadgu Bilig’e Göre Ahlâkî DavranışKutadgu Bilig’e Göre Ahlâkî Davranış

Eserde, insanın bilgisini arttırmaya Eserde, insanın bilgisini arttırmaya çalışması, az konuşması, öfke, kin ve çalışması, az konuşması, öfke, kin ve kibirden kaçınması, acele etmemesi, kibirden kaçınması, acele etmemesi, sabırlı olması, dindar bir hayat sabırlı olması, dindar bir hayat sürmesi temel ahlâkî kurallar olarak sürmesi temel ahlâkî kurallar olarak verilir.verilir.

Ahlâkî davranışın ve mutluluğun Ahlâkî davranışın ve mutluluğun temel şartı bilgili olmaktır. İnsan temel şartı bilgili olmaktır. İnsan ancak bilgili olursa uygun davranışları ancak bilgili olursa uygun davranışları anlar, yapar, mutlu oluranlar, yapar, mutlu olur

Kutadgu Bilig’e Göre Çocuk EğitimiKutadgu Bilig’e Göre Çocuk Eğitimi

Baba çocuğunun yetişmesi için emek vermelidir.Baba çocuğunun yetişmesi için emek vermelidir. Çocuklar fazla nazlanmamalıdır.Çocuklar fazla nazlanmamalıdır. Çocuk küçüklüğünde başıboş bırakılmamalıdır.Çocuk küçüklüğünde başıboş bırakılmamalıdır. Çocuklara fazilet ve bilgi öğretilmelidir.Çocuklara fazilet ve bilgi öğretilmelidir. Çocuk ailesi tarafından terbiye edilmelidir.Çocuk ailesi tarafından terbiye edilmelidir.

KAŞGARLI MAHMUT’UN TÜRK EĞİTİM KAŞGARLI MAHMUT’UN TÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİTARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Karahanlılar döneminde Türklerin Karahanlılar döneminde Türklerin oluşturduğu bilgi ve kültür ortamında oluşturduğu bilgi ve kültür ortamında yetişen Kaşgarlı Mahmut 1072-1074 yetişen Kaşgarlı Mahmut 1072-1074 yıllarında Araplara Türkçe öğretmek yıllarında Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazdığı Divan-ü Lûgat-it Türk adlı amacıyla yazdığı Divan-ü Lûgat-it Türk adlı dev eseriyle Türkçenin ilk lügatini dev eseriyle Türkçenin ilk lügatini düzenleyen ve onu öğreten olarak eğitim düzenleyen ve onu öğreten olarak eğitim tarihimizde önemli bir yer tutar. O tarihimizde önemli bir yer tutar. O Arapçanın üstünlüğüne inanıldığı, bilim dili Arapçanın üstünlüğüne inanıldığı, bilim dili olarak kullanıldığı bir dönemde, Türkçenin olarak kullanıldığı bir dönemde, Türkçenin daha zengin olduğunu, Arapların bu dili daha zengin olduğunu, Arapların bu dili öğrenmesi gerektiğini ileri sürmüş kitabını öğrenmesi gerektiğini ileri sürmüş kitabını bu amaçla Bağdat’ta Abbasi halifesine bu amaçla Bağdat’ta Abbasi halifesine sunmuştur. sunmuştur.

Divan sadece zengin bir sözlük Divan sadece zengin bir sözlük değildir. Türk toplumlarının değildir. Türk toplumlarının lehçeleri, yaşayışları, inanışları, lehçeleri, yaşayışları, inanışları, töreleri ve atasözlerini de töreleri ve atasözlerini de kapsarkapsar. . Türklerin ilk dünya haritası da bu Türklerin ilk dünya haritası da bu kitaptadır. Bu eser yazıldığı kitaptadır. Bu eser yazıldığı dönemde çok ileri ve kökleri dönemde çok ileri ve kökleri eskilere giden büyük bir Türk eskilere giden büyük bir Türk uygarlığının varlığını da gösterir. uygarlığının varlığını da gösterir. Böylece Kaşgarlı Türklük Böylece Kaşgarlı Türklük bilgisinin en eski ve en önemli bilgisinin en eski ve en önemli abidesini meydana getirmiştir.abidesini meydana getirmiştir.

O, divanının başında eserini yazma O, divanının başında eserini yazma nedenlerini şöyle açıklar:nedenlerini şöyle açıklar:

““ Ben, yüce Tanrı’nın devlet güneşini Türklerin Ben, yüce Tanrı’nın devlet güneşini Türklerin burcunda parlattığını… yeryüzünde onları egemen burcunda parlattığını… yeryüzünde onları egemen kıldığını… dünyadakilerin yönetim dizginlerini onların kıldığını… dünyadakilerin yönetim dizginlerini onların eline teslim ettiğini, onları herkese egemen ve hak ile eline teslim ettiğini, onları herkese egemen ve hak ile güçlü kıldığını, onlara hizmet edenleri Tanrı’nın güçlü kıldığını, onlara hizmet edenleri Tanrı’nın yücelttiğini ve bu kimseleri kötülerin şerrinden yücelttiğini ve bu kimseleri kötülerin şerrinden güvenli kıldığını gördüm. Onların kalplerini kazanmak, güvenli kıldığını gördüm. Onların kalplerini kazanmak, onların oklarının değmesinden korunmak, onların oklarının değmesinden korunmak, söylediklerini dinletebilmek için, onların dillerini söylediklerini dinletebilmek için, onların dillerini konuşmaktan daha güzel bir yol olamayacağına göre konuşmaktan daha güzel bir yol olamayacağına göre bu dile bağlananı onlar kendilerinden sayıp korkudan bu dile bağlananı onlar kendilerinden sayıp korkudan güvenli kılacaklardır… Bazı imamlardan duydum ki, güvenli kılacaklardır… Bazı imamlardan duydum ki, Peygamberimiz Oğuz Türklerinden söz ederken “Türk Peygamberimiz Oğuz Türklerinden söz ederken “Türk dilini öğreniniz, çünkü onların egemenlikleri uzun dilini öğreniniz, çünkü onların egemenlikleri uzun sürecektir.” buyurmuşlardır. Bu söz doğru ise, sürecektir.” buyurmuşlardır. Bu söz doğru ise, Türkçeyi öğrenmek gerekli olur; aslı yoksa, akıl da Türkçeyi öğrenmek gerekli olur; aslı yoksa, akıl da

zaten bu dili öğrenmeyi emreder.”zaten bu dili öğrenmeyi emreder.”

Ailede çocuğun bakımı, yetiştirilmesiAilede çocuğun bakımı, yetiştirilmesi

Anne çocuğunu beşikte yatırır ve sallayarak Anne çocuğunu beşikte yatırır ve sallayarak uyuturdu.uyuturdu.

Anne, çocuğunu ninni söyleyerek uyuturdu.Anne, çocuğunu ninni söyleyerek uyuturdu. Anneler çocuklarını muhtemelen uslu durmaları için Anneler çocuklarını muhtemelen uslu durmaları için

bazı hayali varlıklarla korkuturdu. Abaçı bugünkü bazı hayali varlıklarla korkuturdu. Abaçı bugünkü anlamda öcü o dönemden kalma bir kavramdır.anlamda öcü o dönemden kalma bir kavramdır.

Çocuk OyunlarıÇocuk Oyunları

Türk çocuklarının oynadıkları oyunlar Türk çocuklarının oynadıkları oyunlar hakkında en eski ve en geniş bilgileri bu Divan’da hakkında en eski ve en geniş bilgileri bu Divan’da bulmaktayız.bulmaktayız.

Müngüz müngüz:Müngüz müngüz: Müngüz boynuz demektir. Müngüz boynuz demektir. Çocuklar bir akarsuyun kenarına otururlar. Birisi Çocuklar bir akarsuyun kenarına otururlar. Birisi ebe olur ve “müngüz müngüz” der. Diğer ebe olur ve “müngüz müngüz” der. Diğer çocuklar “ne müngüz?” diye sorarlar. Ebe, çocuklar “ne müngüz?” diye sorarlar. Ebe, boynuzlu hayvanları teker teker saymaya başlar, boynuzlu hayvanları teker teker saymaya başlar, Çocuklar da tekrar eder. Bu arada ebe deve, eşek Çocuklar da tekrar eder. Bu arada ebe deve, eşek gibi boynuzsuz bir hayvanın da adını söyler. gibi boynuzsuz bir hayvanın da adını söyler. Çocuklardan birisi de yanlışlıkla bu hayvanın adını Çocuklardan birisi de yanlışlıkla bu hayvanın adını tekrar ederse oyunu bozmuş sayılır ve ceza olarak tekrar ederse oyunu bozmuş sayılır ve ceza olarak suya atılır. Görüldüğü gibi oyun dikkatli bulunmak suya atılır. Görüldüğü gibi oyun dikkatli bulunmak ve yanılgıya düşmemek esasına dayalıdır.ve yanılgıya düşmemek esasına dayalıdır.

Aşık:Aşık: Bugün de yaygın bir oyundur. Koyun, keçi gibi Bugün de yaygın bir oyundur. Koyun, keçi gibi hayvanların ayaklarından çıkarılan aşık denen kemikle hayvanların ayaklarından çıkarılan aşık denen kemikle oynanır. Çocuklar bu kemiği önlerine atarak onun üste gelen oynanır. Çocuklar bu kemiği önlerine atarak onun üste gelen yüzünün taşıdığı anlam ve değere göre oynarlar.yüzünün taşıdığı anlam ve değere göre oynarlar.

Karagun:Karagun: Akşam karanlığında oynanan bir oyundur. Akşam karanlığında oynanan bir oyundur.

Çenğli menğli:Çenğli menğli: Salıncak oyunudur. Salıncak oyunudur.

Büzüşmek:Büzüşmek: Halay çekmedir. Halay çekmedir.

Tepük:Tepük: Kıl, yün vs. sarılarak yapılan top ayakla tepilir. Kıl, yün vs. sarılarak yapılan top ayakla tepilir.

Ceviz:Ceviz: Bir çukura cevizlerin sokulması şeklinde vs. bir Bir çukura cevizlerin sokulması şeklinde vs. bir oyundur.oyundur.

Çelik çomak:Çelik çomak: Bugün bilinen oyun gibi olsa gerektir., Bugün bilinen oyun gibi olsa gerektir.,

Bebek:Bebek: Kız çocukları yaptıkları oyuncak bebeklerle oynarlar Kız çocukları yaptıkları oyuncak bebeklerle oynarlar

TÜRKÇE’Yİ ÖĞRETİM YÖNTEMİTÜRKÇE’Yİ ÖĞRETİM YÖNTEMİ

Kaşgarlı Mahmut, dil öğretimi konusunda Kaşgarlı Mahmut, dil öğretimi konusunda başarılı bir yöntem izlemiştir. Yöntemin başlıca başarılı bir yöntem izlemiştir. Yöntemin başlıca özellikleri şunlardır:özellikleri şunlardır:

1.1. Medreselerde yapıldığı gibi önce ve hemen her Medreselerde yapıldığı gibi önce ve hemen her zaman sadece kural verme değil, ilkin çok zaman sadece kural verme değil, ilkin çok sayıda örnekten hareket edip kurala ulaşma sayıda örnekten hareket edip kurala ulaşma yolunu izlemiş ve günümüz yabancı dil yolunu izlemiş ve günümüz yabancı dil öğretiminde benimsenen bir yöntemi öğretiminde benimsenen bir yöntemi uygulamıştır.uygulamıştır.

2.2. Dil öğrenmede örneklerin, metinlerin önemini Dil öğrenmede örneklerin, metinlerin önemini çok iyi görmüş, örneklerini günlük hayattan, çok iyi görmüş, örneklerini günlük hayattan, atasözlerinden, şiirlerden almıştır.atasözlerinden, şiirlerden almıştır.

3.3. Dil öğretirken Türk kültürünü de tanıtma amacı Dil öğretirken Türk kültürünü de tanıtma amacı gütmüş, bu konuya özel bir önem vermiştir.gütmüş, bu konuya özel bir önem vermiştir.

4.4. Dil öğretiminde tekrarın önemini çok iyi Dil öğretiminde tekrarın önemini çok iyi kavradığından, önceden geçen bir kuralı kavradığından, önceden geçen bir kuralı gerektiğinde hatırlatmaktan gerektiğinde hatırlatmaktan çekinmemiştir.çekinmemiştir.

İzlediği bu başarılı yöntemleri buluncaya İzlediği bu başarılı yöntemleri buluncaya kadar çok çaba harcayan yazar, iki yıl kadar çok çaba harcayan yazar, iki yıl içinde eserini üç kez yazıp beğenmemiş, içinde eserini üç kez yazıp beğenmemiş, dördüncü kez yazmıştır. Böylece o, eser dördüncü kez yazmıştır. Böylece o, eser yazma yöntemi konusunda da bize yol yazma yöntemi konusunda da bize yol göstermektedirgöstermektedir..

İç Asya Müslüman Türklerinden olan ve İç Asya Müslüman Türklerinden olan ve Karahanlılar ile Selçuklular yönetiminde Karahanlılar ile Selçuklular yönetiminde yaşayan, Karahanlı Türkçesiyle eserler veren yaşayan, Karahanlı Türkçesiyle eserler veren bu iki zat İslâmiyetin ve tasavvuf görüşlerinin bu iki zat İslâmiyetin ve tasavvuf görüşlerinin Türkler arasında yayılıp kökleşmesinde etkili Türkler arasında yayılıp kökleşmesinde etkili bir eğitimcilik yaptıkları, etkileri yüzyıllarca bir eğitimcilik yaptıkları, etkileri yüzyıllarca geniş yörelerdeki toplumlar üzerinde sürdüğü geniş yörelerdeki toplumlar üzerinde sürdüğü için üzerinde durulması gereken şahsiyetlerdir.için üzerinde durulması gereken şahsiyetlerdir.

900’lü yıllardan beri İç Asya Türkleri arasında, 900’lü yıllardan beri İç Asya Türkleri arasında, kendilerine sûfi, şeyh, ata, bab, baba, derviş denilen kendilerine sûfi, şeyh, ata, bab, baba, derviş denilen kişiler türemeye başladı. Bunlar her tarafta İslâmiyet’i kişiler türemeye başladı. Bunlar her tarafta İslâmiyet’i öğretip yaymak için usanmadan çabalıyordu. Bunun öğretip yaymak için usanmadan çabalıyordu. Bunun nedeni, özellikle göçebelerin yeni dini henüz yüzeysel nedeni, özellikle göçebelerin yeni dini henüz yüzeysel bir şekilde benimsemiş olmaları, eski inanışlarından bir şekilde benimsemiş olmaları, eski inanışlarından birçoğunu korumaları ve millî destanlara bağlı birçoğunu korumaları ve millî destanlara bağlı olmalarıydı. olmalarıydı.

Bazen çaldıkları müzik aletleri eşliğinde ilâhîler, şiirler Bazen çaldıkları müzik aletleri eşliğinde ilâhîler, şiirler söyleyip kendilerinden geçen, sırf Allah için iyilikler söyleyip kendilerinden geçen, sırf Allah için iyilikler yapan, Cennetin mutlulukları ve cehennemin yapan, Cennetin mutlulukları ve cehennemin azaplarından dem vuran bu dervişleri Türkler, eskiden azaplarından dem vuran bu dervişleri Türkler, eskiden beri kutsal bildikleri ozanlara benzeterek onlara saygı beri kutsal bildikleri ozanlara benzeterek onlara saygı duyuyorlardı. Çevrelerinde ya da özellikle Anadolu’ya duyuyorlardı. Çevrelerinde ya da özellikle Anadolu’ya giderek, İslâmî esasları ve veli insan tipi değerlerini giderek, İslâmî esasları ve veli insan tipi değerlerini yerleştirmeye çalışan bu sufilerin bazılarına Horasan yerleştirmeye çalışan bu sufilerin bazılarına Horasan Erenleri denir. Erenleri denir.

HOCA AHMET YESEVÎ VE AHMET BİN MAHMUT HOCA AHMET YESEVÎ VE AHMET BİN MAHMUT YÜKNEKİ’NİN TÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİ:YÜKNEKİ’NİN TÜRK EĞİTİM TARİHİNDEKİ YERİ:

AHMET YESEVÎ (1103?-AHMET YESEVÎ (1103?-1166)1166)

İlk Türk sufilerinin en önemlilerindendir. İlk Türk sufilerinin en önemlilerindendir. İlk Türk tarikatını kurmuş, Divan-ı Hikmet adlı İlk Türk tarikatını kurmuş, Divan-ı Hikmet adlı eseriyle etkilerini geniş yörelerde yüzyıllarca eseriyle etkilerini geniş yörelerde yüzyıllarca sürdürmüşlerdir.sürdürmüşlerdir.

Divan-ı Hikmet’te ele alınan konular:Divan-ı Hikmet’te ele alınan konular:

Derviş faziletlerine ilişkin övgüler, İslâmî Derviş faziletlerine ilişkin övgüler, İslâmî hikayeler ve dinî, ahlâkî sonuçları, Peygamberin hikayeler ve dinî, ahlâkî sonuçları, Peygamberin hayatı ve mucizeleri, dünya hayatından hayatı ve mucizeleri, dünya hayatından yakınma, kıyametin yaklaştığını hatırlatma, yakınma, kıyametin yaklaştığını hatırlatma, Cennetin vasıfları, Cehennemin korkunç Cennetin vasıfları, Cehennemin korkunç sahneleri… Böylece Divan-ı Hikmet derin ve sahneleri… Böylece Divan-ı Hikmet derin ve şairane bir tasavvuf eseri olmaktan çok dinî ve şairane bir tasavvuf eseri olmaktan çok dinî ve ahlâkî öğütler, hikâyeler, tarikat usullerine ait ahlâkî öğütler, hikâyeler, tarikat usullerine ait öğretici şiirlerden meydana gelmiş, sade bir öğretici şiirlerden meydana gelmiş, sade bir ahlâk kitabı niteliğindedir. ahlâk kitabı niteliğindedir.

EDİP AHMET (12. YÜZYIL)EDİP AHMET (12. YÜZYIL)

““Atabetü-l Hakayık”Atabetü-l Hakayık” (gerçeklerin eşiği) (gerçeklerin eşiği) adındaki nasihatnamesi ile İslâmî esasları adındaki nasihatnamesi ile İslâmî esasları öğretmeye çalışmıştır. Kitabı, ancak yarım öğretmeye çalışmıştır. Kitabı, ancak yarım yüzyıl daha önce yazılmış Kutadgu Bilig’le yüzyıl daha önce yazılmış Kutadgu Bilig’le karşılaştırıldığında, bu süre içinde İslâm dini karşılaştırıldığında, bu süre içinde İslâm dini ile hayata bakış felsefesinin Türkler ile hayata bakış felsefesinin Türkler arasında ne kadar yaygınlaştığı görülürarasında ne kadar yaygınlaştığı görülür

Atabetü-l Hakayık’tan mısralar…Atabetü-l Hakayık’tan mısralar…

Mutluluk yolu bilgi ile bulunurMutluluk yolu bilgi ile bulunur

Nice kirli işler yıkanmakla temizlenirNice kirli işler yıkanmakla temizlenir

Câhillik yıkanmakla Câhillik yıkanmakla temizlenmeyen bir kirdir.temizlenmeyen bir kirdir.

Her işte bilgisizin nasibi pişmanlıkırHer işte bilgisizin nasibi pişmanlıkır

Edeplerin başı dili gözetmektirEdeplerin başı dili gözetmektir

Dilini koru, dişin kırılmasınDilini koru, dişin kırılmasın

AVRUPA’DA RÖNESANS SONRASI AVRUPA’DA RÖNESANS SONRASI DÜŞÜNÜRLERDÜŞÜNÜRLER

Eğitim – öğretimle ilgili gelişmeler Eğitim – öğretimle ilgili gelişmeler Avrupa’da Rönesans’tan sonra ağırlık Avrupa’da Rönesans’tan sonra ağırlık kazanmıştır. Bu alanda katkıları olan bazı kazanmıştır. Bu alanda katkıları olan bazı düşünürlerin görüşleri yaşadıkları düşünürlerin görüşleri yaşadıkları yüzyıllara göre görüşleri şöyledir.yüzyıllara göre görüşleri şöyledir.

XVII. YÜZYILXVII. YÜZYIL

Didaktik kelimesini ilk defa “kolay yöntemle Didaktik kelimesini ilk defa “kolay yöntemle öğrenme bilimi” olarak kullanmış olan Ratke’ye öğrenme bilimi” olarak kullanmış olan Ratke’ye göre:göre:

1- Önce nesneler tanıtılmalı, sonra onlarla ilgili 1- Önce nesneler tanıtılmalı, sonra onlarla ilgili kavramlar ele alınmalıdır.,kavramlar ele alınmalıdır.,

2- Konuların öğretiminde tekrara başvurulmalıdır.2- Konuların öğretiminde tekrara başvurulmalıdır.

3- Öğretimde soru sormak çok önemlidir.3- Öğretimde soru sormak çok önemlidir.

W. RATKE (1571-1635)W. RATKE (1571-1635)

J. A. COMENİUS (1592-1671)J. A. COMENİUS (1592-1671)

17. Yüzyılın önemli bir ismi olan Çek eğitimci J. A. 17. Yüzyılın önemli bir ismi olan Çek eğitimci J. A. Comenius (Komenyüs) bu alanda yazılmış ilk eser Comenius (Komenyüs) bu alanda yazılmış ilk eser olan Büyük Didaktika olan Büyük Didaktika (Didactica Magna)(Didactica Magna) adlı eseriyle adlı eseriyle öğretim konularının bilimsel bir yaklaşımla ele öğretim konularının bilimsel bir yaklaşımla ele alınmasına öncülük etmiştir. alınmasına öncülük etmiştir.

F. Bacon’un fikirlerini benimseyen Comenius F. Bacon’un fikirlerini benimseyen Comenius gözlem gözlem ve deneye dayanan öğretiminve deneye dayanan öğretimin başlamasına öncülük başlamasına öncülük etmiştir. etmiştir.

Ders kitaplarının daha kolay anlaşılması sağlamak Ders kitaplarının daha kolay anlaşılması sağlamak için resimlerden yararlanılması önerisi, ders kitabı için resimlerden yararlanılması önerisi, ders kitabı yayını alanında bir dönüm noktası olmuştur.yayını alanında bir dönüm noktası olmuştur.

JOHN LOCKE (1623-1704)JOHN LOCKE (1623-1704)

İnsan zihninin işleyişi ile ilgili akademik İnsan zihninin işleyişi ile ilgili akademik çalışmalar yapmıştır.çalışmalar yapmıştır.

Çocuk zihnini her türlü algıya açık boş bir Çocuk zihnini her türlü algıya açık boş bir levhayalevhaya (tabula rasa)(tabula rasa) benzetmektedir.benzetmektedir.

O, çocuk ve gençlerin duyularıyla O, çocuk ve gençlerin duyularıyla öğrendiklerini, bu nedenle belleğe dayalı öğrendiklerini, bu nedenle belleğe dayalı öğretimin yerini duyular aracılığıyla yapılan öğretimin yerini duyular aracılığıyla yapılan öğretimin alması gerektiğini savunmuştur.öğretimin alması gerektiğini savunmuştur.

Öğretimde bol ve çeşitli yaşantılar yoluyla Öğretimde bol ve çeşitli yaşantılar yoluyla alışkanlıklar edinilmesinin, hayatta yararlı alışkanlıklar edinilmesinin, hayatta yararlı olabilecek bilgilerin kazandırılmasının ve iyi olabilecek bilgilerin kazandırılmasının ve iyi düşünme yolunun öğretilmesinin önemini düşünme yolunun öğretilmesinin önemini vurgulamıştır.vurgulamıştır.

XVIII. YÜZYILXVIII. YÜZYIL

Onsekizinci yüzyıl, Avrupa’da düşünce, Onsekizinci yüzyıl, Avrupa’da düşünce, bilim ve sanat alanlarında önemli bilim ve sanat alanlarında önemli gelişmelerin ortaya çıktığı bir zaman gelişmelerin ortaya çıktığı bir zaman kesitidir. “Aydınlanma Dönemi” nin başladığı kesitidir. “Aydınlanma Dönemi” nin başladığı bu yüzyılda diğer alanlardaki gelişmeler bu yüzyılda diğer alanlardaki gelişmeler eğitim-öğretim uygulamalarını da eğitim-öğretim uygulamalarını da etkilemiştir. Bu yüzyıldaki eğitimcilerin etkilemiştir. Bu yüzyıldaki eğitimcilerin disiplin, program ve öğretim metotları ile disiplin, program ve öğretim metotları ile ilgili önerilerinde daha iyimser, daha insancıl ilgili önerilerinde daha iyimser, daha insancıl ve daha akılcı davrandıkları görülmektedirve daha akılcı davrandıkları görülmektedir..

J.J. ROUSSEAU (1712-1778)J.J. ROUSSEAU (1712-1778)

18. yüzyılda eğitim alanında katkısı olan 18. yüzyılda eğitim alanında katkısı olan düşünürlerin başında gelen J.J. Rousseau (Jan düşünürlerin başında gelen J.J. Rousseau (Jan Jak Russo)Jak Russo) bireyin doğuştan getirdiği saf bireyin doğuştan getirdiği saf tabiatınıtabiatını esas alan bir eğitim teorisi geliştirdi.esas alan bir eğitim teorisi geliştirdi.

““Emile veya Eğitim Üzerine”Emile veya Eğitim Üzerine” adlı pedagojik adlı pedagojik romanında, insanın dünyaya temiz ve iyi olarak romanında, insanın dünyaya temiz ve iyi olarak geldiğini, toplumla (çevreyle) ilişkisi sonucu geldiğini, toplumla (çevreyle) ilişkisi sonucu kişinin temizliğinin ve ahlâkının bozulduğunu kişinin temizliğinin ve ahlâkının bozulduğunu vurgulamaktadır.vurgulamaktadır.

Onun eğitim ve öğretimin doğaya yani çocuğun Onun eğitim ve öğretimin doğaya yani çocuğun biyolojik ve psikolojik özelliklerine uygun olması biyolojik ve psikolojik özelliklerine uygun olması ve yapmacıklıklardan arındırılarak toplumun her ve yapmacıklıklardan arındırılarak toplumun her türlü kötü etkisinden uzak kalması gerektiğine türlü kötü etkisinden uzak kalması gerektiğine ilişkin önerileri o zamana kadar yaygın olanilişkin önerileri o zamana kadar yaygın olan düşüncelerin kökten değişmesinde etkili düşüncelerin kökten değişmesinde etkili olmuştur.olmuştur.

““Tabiata geri dönme”Tabiata geri dönme” şeklindeki eğitim şeklindeki eğitim görüşü toplum ve medeniyete düşman bir görüşü toplum ve medeniyete düşman bir görüş olmayıp o zaman ki eğitim ve toplum görüş olmayıp o zaman ki eğitim ve toplum düzenine karşı oluşun bir ifadesidir.düzenine karşı oluşun bir ifadesidir.

Çocuğun yetişkinlerin küçültülmüş bir Çocuğun yetişkinlerin küçültülmüş bir kopyası olmadığını ve yetişkinlerden farklı kopyası olmadığını ve yetişkinlerden farklı kendine özgü bir dünyası olduğunu ilk defa kendine özgü bir dünyası olduğunu ilk defa belirten Rousseau, çocuğun doğayla belirten Rousseau, çocuğun doğayla doğrudan doğruya temasını sağlayan doğrudan doğruya temasını sağlayan gözlem ve deney metotlarına önem gözlem ve deney metotlarına önem vermiştir. vermiştir.

J. H. PESTALOZZİ (1746-1827)J. H. PESTALOZZİ (1746-1827)

18. yüzyılda eğitim alanında önemli bir yeri 18. yüzyılda eğitim alanında önemli bir yeri olan Pestalozzi, öğretimde gözlem, olan Pestalozzi, öğretimde gözlem, algılama, araştırma, uygulama ve yaparak algılama, araştırma, uygulama ve yaparak yaşayarak öğrenmenin önemi üzerinde yaşayarak öğrenmenin önemi üzerinde durmuştur.durmuştur.

Kendi adıyla açtığı çiftlik evine benzeyen bir Kendi adıyla açtığı çiftlik evine benzeyen bir okulda görüşlerini denemiş, öğrencilerini okulda görüşlerini denemiş, öğrencilerini serbestçe çalışmaları, nesneleri incelemeleri serbestçe çalışmaları, nesneleri incelemeleri ve düşüncelerini kişisel olarak açıklamaları ve düşüncelerini kişisel olarak açıklamaları yoluyla onların yeteneklerini geliştirmelerini yoluyla onların yeteneklerini geliştirmelerini sağlamaya çalışmıştır.sağlamaya çalışmıştır.

Onun bu görüşlerinden sonra öğretimde Onun bu görüşlerinden sonra öğretimde gezilere, atelye çalışmalarına ve gösteri gezilere, atelye çalışmalarına ve gösteri (demonstrasyon)(demonstrasyon) tekniğinin kullanılmasına tekniğinin kullanılmasına özen gösterilmeye başlamıştır.özen gösterilmeye başlamıştır.

XIX. YÜZYILXIX. YÜZYIL

On dokuzuncu yüzyılda Avrupa’da On dokuzuncu yüzyılda Avrupa’da endüstri alanında görülen hızlı endüstri alanında görülen hızlı ilerleme, toplumlarda iş (çalışma) ilerleme, toplumlarda iş (çalışma) hayatına karşı duyulan ilgi hayatına karşı duyulan ilgi demokratik düşünce ve eylemlerin demokratik düşünce ve eylemlerin giderek artışı gibi nedenler giderek artışı gibi nedenler eğitimcilerin görüş ve önerilerini de eğitimcilerin görüş ve önerilerini de etkilemiştir. etkilemiştir.

J.F. HERBART (1776-1841)J.F. HERBART (1776-1841)

Alman eğitimcisi Herbart öğrenme üzerine ilk Alman eğitimcisi Herbart öğrenme üzerine ilk bilimsel çalışma yapma gereğini duyan ve bunu bilimsel çalışma yapma gereğini duyan ve bunu ortaya atan bir eğitimcidir.ortaya atan bir eğitimcidir.

Kendine özgü bir öğretim metodu geliştiren Kendine özgü bir öğretim metodu geliştiren Herbart’a göre öğretim:Herbart’a göre öğretim:

1- Hazırlık (güdüleme1- Hazırlık (güdüleme2- Sunuş (Açıklama)2- Sunuş (Açıklama)3- Karşılaştırma (Çağrışım)3- Karşılaştırma (Çağrışım)4- Genelleme (Düzenleme)4- Genelleme (Düzenleme)5- Uygulama 5- Uygulama

Şeklinde beş basamaktan oluşmaktadır. Şeklinde beş basamaktan oluşmaktadır.

Dilimize formal basamaklar diye çevrilen bu Dilimize formal basamaklar diye çevrilen bu metot bugün de bir çok ders ve konunun metot bugün de bir çok ders ve konunun öğretiminde yaygın olaraköğretiminde yaygın olarak kullanılmaktadırkullanılmaktadır

F. FROEBEL (1787-1852)F. FROEBEL (1787-1852)

√ Çocuk yuvalarının ve anaokullarının kurucusu olarak Çocuk yuvalarının ve anaokullarının kurucusu olarak tanınan Froebel, okulu küçük bir toplum olarak kabul tanınan Froebel, okulu küçük bir toplum olarak kabul eder.eder.

√ Ona göre eğitim hayata hazırlık değil, hayata Ona göre eğitim hayata hazırlık değil, hayata katılmaktır.katılmaktır.

√ Eğitimde oyun ve ilgiden yararlanmanın yanında Eğitimde oyun ve ilgiden yararlanmanın yanında somuttan soyuta doğru gerçekleştirilmesinin de verimi somuttan soyuta doğru gerçekleştirilmesinin de verimi arttıracağını belirtmiştir.arttıracağını belirtmiştir.

√ Froebel’in özellikle okul öncesi eğitim için ileri Froebel’in özellikle okul öncesi eğitim için ileri sürdüğü düşünceler zamanla daha ileri basamakta olan sürdüğü düşünceler zamanla daha ileri basamakta olan okullarda ki eğitim-öğretim üzerinde de olumlu rol okullarda ki eğitim-öğretim üzerinde de olumlu rol oynamıştır. oynamıştır.

√ Çocuğun bir bütün olarak ele alınması, yaparak Çocuğun bir bütün olarak ele alınması, yaparak yaşayarak eğitime önem verilmesi, oyuna, müziğe ve yaşayarak eğitime önem verilmesi, oyuna, müziğe ve eğlenceli etkinliklere zaman ayrılması, ılımlı bir eğlenceli etkinliklere zaman ayrılması, ılımlı bir disiplin anlayışının yerleştirilmesi gibi uygulamalar disiplin anlayışının yerleştirilmesi gibi uygulamalar onun eğitim felsefesinin yansımalarıdır.onun eğitim felsefesinin yansımalarıdır.

Ayrıca bu yüzyılda;Ayrıca bu yüzyılda; Alman Wilhelm Wundt (1833-1920)’un Alman Wilhelm Wundt (1833-1920)’un

1879’da ilk psikoloji laboratuvarını açması,1879’da ilk psikoloji laboratuvarını açması,

İngiliz Francis Galton (1822-1911) ve İngiliz Francis Galton (1822-1911) ve çağdaşlarının istatistiğe dayalı araştırma çağdaşlarının istatistiğe dayalı araştırma yöntemini geliştirmeleri ve uygulamaları,yöntemini geliştirmeleri ve uygulamaları,

Amerikalı J. Keken Cattel (1860-1914) ölçme Amerikalı J. Keken Cattel (1860-1914) ölçme değerlendirme konusunda ilk eser sayılan değerlendirme konusunda ilk eser sayılan “Zeka Testi ve Ölçmeler” adlı kitabının “Zeka Testi ve Ölçmeler” adlı kitabının yayınlanması da öğretim biliminin yayınlanması da öğretim biliminin gelişmesine katkıda bulunan girişimlerdir.gelişmesine katkıda bulunan girişimlerdir.

XX. YÜZYILXX. YÜZYIL

√ Bu yüzyılda psikoloji, sosyoloji, antropoloji, Bu yüzyılda psikoloji, sosyoloji, antropoloji, felsefe vb. alanlarda yapılan araştırma ve felsefe vb. alanlarda yapılan araştırma ve incelemeler okul eğitimini amaç, ilke, incelemeler okul eğitimini amaç, ilke, muhteva ve metot bakımından geniş ölçüde muhteva ve metot bakımından geniş ölçüde etkilemiştir. Bu yüzyılın eğitim anlayışı etkilemiştir. Bu yüzyılın eğitim anlayışı genel olarak hayata dönüktür.genel olarak hayata dönüktür.

E.L. THORNDİKE (1874-E.L. THORNDİKE (1874-1949)1949)

Amerikalı psikolog Thorndike zekanın Amerikalı psikolog Thorndike zekanın ölçülmesi, güdüleme, ilgi, bireysel ayrılıklar, ölçülmesi, güdüleme, ilgi, bireysel ayrılıklar, problem çözme gibi konular üzerinde yaptığı problem çözme gibi konular üzerinde yaptığı çalışmalarla öğretim sürecinin yeni anlayışla çalışmalarla öğretim sürecinin yeni anlayışla incelenmesine imkan sağlamıştır. incelenmesine imkan sağlamıştır.

Yine öğrenmede geçişin daha çok içerik, teknik Yine öğrenmede geçişin daha çok içerik, teknik ve ilkelerin benzerlik gösterdiği durumlarda ve ilkelerin benzerlik gösterdiği durumlarda meydana geldiğini ileri sürmüştür.meydana geldiğini ileri sürmüştür.

G. KERSCHENSTEİNER (1854-1932G. KERSCHENSTEİNER (1854-1932

Alman eğitimcisi olan Kerschensteiner, iş Alman eğitimcisi olan Kerschensteiner, iş eğitiminin çocuk ve gençlerin eğitimindeki önemli eğitiminin çocuk ve gençlerin eğitimindeki önemli rolüne dikkat çekmiştir.rolüne dikkat çekmiştir.

Çocuğun bilgiyi iş içinde yaparak öğrenmesiyle Çocuğun bilgiyi iş içinde yaparak öğrenmesiyle bilginin davranış haline geleceğini, böylece bilginin davranış haline geleceğini, böylece öğrenilenlerin unutulacak ezber bilgi omaktan öğrenilenlerin unutulacak ezber bilgi omaktan çıkacağını savunmuştur.çıkacağını savunmuştur.

O, çocukları ezberciliğe yönelten kuramsal O, çocukları ezberciliğe yönelten kuramsal bilgiler yerine, okulda pratik hayata hazırlayıcı bilgiler yerine, okulda pratik hayata hazırlayıcı bilgi ve becerilerin verilmesi gerektiğini bilgi ve becerilerin verilmesi gerektiğini belirtmiştir.belirtmiştir.

İş eğitimi yoluyla çocukların yaratıcılık İş eğitimi yoluyla çocukların yaratıcılık yeteneklerinin gelişeceğini ve ahlâki karakterli iyi yeteneklerinin gelişeceğini ve ahlâki karakterli iyi davranışlar edineceklerini iddia etmiştir.davranışlar edineceklerini iddia etmiştir.

JOHN DEWEY (1859-1952)JOHN DEWEY (1859-1952)

Yüzyılımızın eğitim Yüzyılımızın eğitim uygulamalarındaki yenileşmelere yol uygulamalarındaki yenileşmelere yol açan düşünceleriyle etkisi en uzun ve açan düşünceleriyle etkisi en uzun ve yaygın biçimde süren eğitimci şüphesiz yaygın biçimde süren eğitimci şüphesiz John Dewey’dir.John Dewey’dir.

DEWEY OKULUDEWEY OKULU√ Dewey, 1896’da Şikago’da eşiyle birlikte açıp Dewey, 1896’da Şikago’da eşiyle birlikte açıp

yönettiği bugün “Dewey Okulu” olarak anılan yönettiği bugün “Dewey Okulu” olarak anılan laboratuvar okulunu açtı.laboratuvar okulunu açtı.

√ 4-14 yaşları arasındaki çocukların devam ettiği bu 4-14 yaşları arasındaki çocukların devam ettiği bu okulda önceden hazırlanmış bir program ve kesin okulda önceden hazırlanmış bir program ve kesin bir vakit çizelgesi yoktu.bir vakit çizelgesi yoktu.

√ Aktivite program denilen bu programa göre göre Aktivite program denilen bu programa göre göre çocuklar okul günlerini tartışma, gezi, gözlem, çocuklar okul günlerini tartışma, gezi, gözlem, oyun, temsil, hikaye anlatma ve dinlenme gibi oyun, temsil, hikaye anlatma ve dinlenme gibi etkinliklerle geçiriyordu. etkinliklerle geçiriyordu.

√ Ona göre eğitim, bir oyun ve spor yarışması gibi Ona göre eğitim, bir oyun ve spor yarışması gibi zevkli ve ilginç olmalıydı. Böyle bir durumda belki zevkli ve ilginç olmalıydı. Böyle bir durumda belki çocuklara daha az klasik bilgiler kazandırılacak, çocuklara daha az klasik bilgiler kazandırılacak, fakat onlar içinde yaşadıkları toplumu ve hayatı fakat onlar içinde yaşadıkları toplumu ve hayatı daha iyi tanıyacaklardır.daha iyi tanıyacaklardır.

√ O, pragmacılığa dayanan felsefi görüşleri O, pragmacılığa dayanan felsefi görüşleri nedeniyle, bilgi önemli ve anlamlı ise nedeniyle, bilgi önemli ve anlamlı ise insanların o bilgiden bir şeyler yaparken insanların o bilgiden bir şeyler yaparken faydalanmaları gerektiğini savunuyordu.faydalanmaları gerektiğini savunuyordu.

√ Dewey’e göre okul, hayata hazırlanılan yer Dewey’e göre okul, hayata hazırlanılan yer değil, hayatın kendisi olmalıdır. değil, hayatın kendisi olmalıdır.

√ O, problem çözmenin en etkili ve verimli bir O, problem çözmenin en etkili ve verimli bir metot olduğuna inanıyordu. “Problem metot olduğuna inanıyordu. “Problem metodu” adı verilen ve bir çok okulda metodu” adı verilen ve bir çok okulda uygulanan öğretim metodu, onun bu uygulanan öğretim metodu, onun bu problem çözme düşüncesinden doğmuştur.problem çözme düşüncesinden doğmuştur.

√ Dewey öğretimde çocuğun özelliklerinin Dewey öğretimde çocuğun özelliklerinin esas alınmasını ve öğretimin buna göre esas alınmasını ve öğretimin buna göre gerçekleştirilmesini savunuyordu.gerçekleştirilmesini savunuyordu.

√ Dewey’in üzerinde durduğu bir başka nokta Dewey’in üzerinde durduğu bir başka nokta da “demokrasi için eğitim”di. Demokraside da “demokrasi için eğitim”di. Demokraside fikirlerin ve insan kişiliklerinin birbirini fikirlerin ve insan kişiliklerinin birbirini özgürce etkilemeleri mümkün olur. Bu ise özgürce etkilemeleri mümkün olur. Bu ise gelişmenin temelini teşkil eder. Bu gelişmenin temelini teşkil eder. Bu bakımdan eğitim ortamının da demokratik bakımdan eğitim ortamının da demokratik olması gerekir. olması gerekir.

√ Ona göre okulda demokratik ortamın Ona göre okulda demokratik ortamın gerçekleşmesi için öğrencilerin kendi gerçekleşmesi için öğrencilerin kendi kendilerini yönetmeleri, fikirlerini serbestçe kendilerini yönetmeleri, fikirlerini serbestçe tartışmaları sağlanmalı, okul faaliyetleri tartışmaları sağlanmalı, okul faaliyetleri öğrencilerle birlikte planlanmalıdır. öğrencilerle birlikte planlanmalıdır.

ÖĞRENME KURAMLARIÖĞRENME KURAMLARI

İnsanlar yaşamları boyunca çevre ile İnsanlar yaşamları boyunca çevre ile etkileşimleri sonucu bilgi, beceri, tutum ve etkileşimleri sonucu bilgi, beceri, tutum ve değer kazanırlar. Kişinin çevre ile etkileşimi, değer kazanırlar. Kişinin çevre ile etkileşimi, onun sürekli olarak çevresinden bir şeyler alıp-onun sürekli olarak çevresinden bir şeyler alıp-vermesi demektir. Kişi, çevresinden sürekli vermesi demektir. Kişi, çevresinden sürekli olarak kendisine ulaşan verileri değerlendirir ve olarak kendisine ulaşan verileri değerlendirir ve bunun sonucu olarak düşünsel, duyuşsal veya bunun sonucu olarak düşünsel, duyuşsal veya devinişsel tepkide bulunur.devinişsel tepkide bulunur.

Bu şekliyle bakıldığında öğrenme dinamik bir Bu şekliyle bakıldığında öğrenme dinamik bir süreçtir. İnsan yaşadığı sürece sürekli bir şeyler süreçtir. İnsan yaşadığı sürece sürekli bir şeyler öğrenir. Bu süreç sonucunda oluşan farklılaşma öğrenir. Bu süreç sonucunda oluşan farklılaşma insanın “davranış ve tavırlarını, belki de insanın “davranış ve tavırlarını, belki de kişiliğini bile değiştiren” bir farklılaşmadır. kişiliğini bile değiştiren” bir farklılaşmadır. (Rogers,1983.s.20)(Rogers,1983.s.20)

Genel anlamda öğrenme, çevresi ile etkileşimi sonucu Genel anlamda öğrenme, çevresi ile etkileşimi sonucu kişide oluşan düşünce, duyuş ve davranış değişikliğidir. kişide oluşan düşünce, duyuş ve davranış değişikliğidir. Ancak bu değişikliğin nasıl oluştuğu konusunda farklı Ancak bu değişikliğin nasıl oluştuğu konusunda farklı görüşler vardır. Öğrenmenin doğasını ve sonuçlarını görüşler vardır. Öğrenmenin doğasını ve sonuçlarını açıklamaya çalışan bu kuramlar:açıklamaya çalışan bu kuramlar:

Davranışçı öğrenme kuramlarıDavranışçı öğrenme kuramları Bilişsel öğrenme kuramlarıBilişsel öğrenme kuramları Duyuşsal öğrenme kuramlarıDuyuşsal öğrenme kuramları Beyin temelli öğrenme kuramlarıBeyin temelli öğrenme kuramları

DAVRANIŞÇI DAVRANIŞÇI ÖĞRENME KURAMLARIÖĞRENME KURAMLARI

Davranışçı kuramlar, Davranışçı kuramlar, öğrenmenin uyarıcı ile öğrenmenin uyarıcı ile davranış arasında bir bağ kurularak davranış arasında bir bağ kurularak geliştiğini ve pekiştirme yoluyla davranış geliştiğini ve pekiştirme yoluyla davranış değiştirmenin gerçekleştiğinideğiştirmenin gerçekleştiğini kabul eder. kabul eder.

İvan Pavlov, laboratuvarda köpeğin salgı İvan Pavlov, laboratuvarda köpeğin salgı sistemi üzerinde çalışmakta iken, köpeğin sistemi üzerinde çalışmakta iken, köpeğin sadece yiyecek getirildiğinde değil, yiyeceği sadece yiyecek getirildiğinde değil, yiyeceği kendisine getiren kişiyi gördüğünde de kendisine getiren kişiyi gördüğünde de salya akıttığını fark etmesi üzerine salya akıttığını fark etmesi üzerine geliştirdiği geliştirdiği klasik koşullanmaklasik koşullanma, davranışçı , davranışçı akımın en çok bilinen öğrenme kuramıdır. akımın en çok bilinen öğrenme kuramıdır.

Öğrenmeyi Pavlov gibi koşullanmış tepki Öğrenmeyi Pavlov gibi koşullanmış tepki olarak açıklayan olarak açıklayan GuthrieGuthrie, öğrenmedeki tüm , öğrenmedeki tüm zihinsel öğeleri reddetmektedir. Ona göre zihinsel öğeleri reddetmektedir. Ona göre öğrenme, uyaran ve tepki arasındaki öğrenme, uyaran ve tepki arasındaki ilişkiden ibarettir. Bir uyarana eşlik eden ilişkiden ibarettir. Bir uyarana eşlik eden eylem (tepki), söz konusu uyaranın her eylem (tepki), söz konusu uyaranın her görülüşünde tekrar ortaya çıkar. Diğer bir görülüşünde tekrar ortaya çıkar. Diğer bir deyişle, belli b,ir durumda bir davranışta deyişle, belli b,ir durumda bir davranışta bulunan birey, benzer durumla bulunan birey, benzer durumla karşılaştığında hep aynı davranışı gösterir. karşılaştığında hep aynı davranışı gösterir. Yine ona göre öğrenmenin gerçekleşmesi Yine ona göre öğrenmenin gerçekleşmesi için ödül veya pekiştirmeye de gerek yoktur.için ödül veya pekiştirmeye de gerek yoktur.

Davranışçı akımın diğer ünlü çalışması Thorndike Davranışçı akımın diğer ünlü çalışması Thorndike tarafından yapılmıştır. Thorndike, öğrenmeyi bir tarafından yapılmıştır. Thorndike, öğrenmeyi bir problem çözme olarak görmüş ve problemle problem çözme olarak görmüş ve problemle karşılaşıldığında yapılan çeşitli deneme-yanılma karşılaşıldığında yapılan çeşitli deneme-yanılma davranışlarıyla çözüm üretildiğini savunmuştur. Ona davranışlarıyla çözüm üretildiğini savunmuştur. Ona göre insanların ve insana yakın hayvanların öğrenme göre insanların ve insana yakın hayvanların öğrenme biçimi deneme-yanılma yoluyla gerçekleşen bir biçimi deneme-yanılma yoluyla gerçekleşen bir öğrenmedir. öğrenmedir.

Thorndike’ın yaptığı deneyde, kafese yerleştirilen Thorndike’ın yaptığı deneyde, kafese yerleştirilen kedi dışarıdaki balığa ulaşmak (veya dışarıya çıkmak) kedi dışarıdaki balığa ulaşmak (veya dışarıya çıkmak) için yaptığı sağa-sola koşma ve sıçramalar esnasında için yaptığı sağa-sola koşma ve sıçramalar esnasında tesadüfen kapı mandalına bağlı ipi çekmesi sonucu tesadüfen kapı mandalına bağlı ipi çekmesi sonucu kapı açılmış ve dışarı çıkmayı başarmıştır. Bu deney kapı açılmış ve dışarı çıkmayı başarmıştır. Bu deney tekrarlandıkça kedinin kafesten çıkmak için yaptığı tekrarlandıkça kedinin kafesten çıkmak için yaptığı deneme-yanılma davranışları azalmış ve kedi deneme-yanılma davranışları azalmış ve kedi mandalın bağlı olduğu ipi daha kısa sürede çekerek mandalın bağlı olduğu ipi daha kısa sürede çekerek dışarı çıkmayı öğrenmiştir. O, deneme-yanılma dışarı çıkmayı öğrenmiştir. O, deneme-yanılma esnasında yapılan davranışlardan, ödüle götüren esnasında yapılan davranışlardan, ödüle götüren davranışların kalıcı olduğu (öğrenildiği), diğerlerinin davranışların kalıcı olduğu (öğrenildiği), diğerlerinin ise terk edildiği sonucuna ulaşmıştır. ise terk edildiği sonucuna ulaşmıştır.

Thorndike’ın çalışmalarından hareket eden Thorndike’ın çalışmalarından hareket eden Skinner, organizmanın davranışlarını Skinner, organizmanın davranışlarını uyarıcılara karşı gösterilen otomatik bir uyarıcılara karşı gösterilen otomatik bir tepki olmaktan çok, kasıtlı olarak yapılan tepki olmaktan çok, kasıtlı olarak yapılan hareketler olarak kabul etmektedir. hareketler olarak kabul etmektedir. İnsanların karmaşık uyarıcı durumlarla İnsanların karmaşık uyarıcı durumlarla karşılaştıklarında gösterdikleri davranışlara karşılaştıklarında gösterdikleri davranışlara operant (edim) adı veren Skinner, bu operant (edim) adı veren Skinner, bu operantların, onları izleyen sonuçlardan operantların, onları izleyen sonuçlardan etkilendiğini ileri sürmektedir. Skinner’in etkilendiğini ileri sürmektedir. Skinner’in çalışması “Operant Koşullanma” olarak çalışması “Operant Koşullanma” olarak bilinmektedir. bilinmektedir.

Organizmayı olumlu bir sonuca götüren Organizmayı olumlu bir sonuca götüren davranışlar kalıcı olur. Diğer bir deyişle, davranışlar kalıcı olur. Diğer bir deyişle, insanlar davranışları sonucu olumlu bir insanlar davranışları sonucu olumlu bir durumla karşılaştıklarında, o davranışın durumla karşılaştıklarında, o davranışın tekrarlanma olasılığı artar. Buna tekrarlanma olasılığı artar. Buna “pekiştireç” denir.“pekiştireç” denir.

Davranışçılar, insanların karşılaştıkları Davranışçılar, insanların karşılaştıkları problemin çözümünde genellikle geçmişte problemin çözümünde genellikle geçmişte yaşadıkları benzer durumları göz önüne yaşadıkları benzer durumları göz önüne aldıklarını ileri sürerler. Yeni bir problemle aldıklarını ileri sürerler. Yeni bir problemle karşılaşıldığında ise, bireyin deneme yanılma karşılaşıldığında ise, bireyin deneme yanılma yoluyla yeni çözümler üreteceği kabul edilir. yoluyla yeni çözümler üreteceği kabul edilir. Davranışçı yaklaşımlarda önemli olan, Davranışçı yaklaşımlarda önemli olan, gözlenebilen, başlangıcı ve sonu olan, gözlenebilen, başlangıcı ve sonu olan, dolayısıyla ölçülebilen davranışlardır.dolayısıyla ölçülebilen davranışlardır.

DAVRANIŞÇI KURAMLARIN ÖĞRETİM DAVRANIŞÇI KURAMLARIN ÖĞRETİM İLKELERİİLKELERİ

Yaparak öğrenme esastır. Öğrenci, öğrenme Yaparak öğrenme esastır. Öğrenci, öğrenme sürecinde aktif olmalıdır. Çünkü öğrenci kendi yaptığı sürecinde aktif olmalıdır. Çünkü öğrenci kendi yaptığı ile öğrenir.ile öğrenir.

Öğrenmede pekiştirme önemli bir yer tutar. Öğrenmede pekiştirme önemli bir yer tutar. Pekiştirme, davranışların tekrar edilme sıklığını Pekiştirme, davranışların tekrar edilme sıklığını arttıran uyarıcıların verilmesi işlemidir. arttıran uyarıcıların verilmesi işlemidir. Davranışlar, onları izleyen sonuçlardan etkilenir Davranışlar, onları izleyen sonuçlardan etkilenir ve onlarla değiştirilir.ve onlarla değiştirilir.

Becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin Becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin kalıcılığının sağlanmasında tekrar önemlidir. kalıcılığının sağlanmasında tekrar önemlidir. İnsan, konuşma, çalgı çalma vb. becerileri tekrar İnsan, konuşma, çalgı çalma vb. becerileri tekrar yapmadan öğrenemez.yapmadan öğrenemez.

Öğrenmede güdülenmenin çok önemli bir yeri Öğrenmede güdülenmenin çok önemli bir yeri vardır. Öğrencinin, bir davranışı öğrenebilmesi vardır. Öğrencinin, bir davranışı öğrenebilmesi için o davranışı yapamaya istekli olması için o davranışı yapamaya istekli olması lazımdır. lazımdır.

BİLİŞSEL KURAMLARBİLİŞSEL KURAMLAR

Bilişsel kuramlara göre öğrenme, doğrudan gözlemlenemeyen zihinsel bir süreçtir. Bu akımın temsilcileri olan Gestalt Okulu psikologları, Piaget ve Bruner'e göre öğrenme kişinin davranımda bulunma kapasitesinin gelişmesidir. Bilişsel kuramlara göre davranışçıların, davranışta değişme olarak tanımladıkları olay, gerçekte kişinin zihninde meydana gelen öğrenmenin dışa yansımasıdır. Bilişsel kuramcılar daha çok anlama, algılama, düşünme, duyu ve yaratma gibi kavramlar üzerinde dururlar.

Davranışçı akım eğitimin amaçlarını davranış yönünden Davranışçı akım eğitimin amaçlarını davranış yönünden tamımlar ve bu davranışları oluşturacak deneyimlerin neler tamımlar ve bu davranışları oluşturacak deneyimlerin neler olması gerektiğini belirler. Onlara göre okuldaki eğitimin olması gerektiğini belirler. Onlara göre okuldaki eğitimin dış dünyaya dış dünyaya transfer edilebilmesitransfer edilebilmesi için her ikisi arasındaki için her ikisi arasındaki benzerliklerin arttırılması gerekir. Bilişsel akımın öncüleri benzerliklerin arttırılması gerekir. Bilişsel akımın öncüleri ise eğitimde sonuçtan çok süreç üzerinde dururlar. ise eğitimde sonuçtan çok süreç üzerinde dururlar. Öğrenilenlerin gerek hayatta işe yaraması için öğrencilerin Öğrenilenlerin gerek hayatta işe yaraması için öğrencilerin zihinlerinde durumlara ilişkin zihinlerinde durumlara ilişkin ilkeler ilkeler kazandırmayı tercih kazandırmayı tercih ederler.ederler.

Davranışçı akımların kısmen öğrenmeyi açıkladığı kabul Davranışçı akımların kısmen öğrenmeyi açıkladığı kabul edilmekle beraber, öğrenme hakkında bugün nerede ise edilmekle beraber, öğrenme hakkında bugün nerede ise bütün uzmanların ortaklaşa kabul ettiği gerçek, öğrenme bütün uzmanların ortaklaşa kabul ettiği gerçek, öğrenme olayının olayının uyancı-tepki ilişkisinden çok daha kompleks uyancı-tepki ilişkisinden çok daha kompleks bilişsel bir süreç olduğudurbilişsel bir süreç olduğudur (Cullingford, 1990). Bir tanım (Cullingford, 1990). Bir tanım ya da bir kelime hecelemeyi öğrenmenin bile aktif ve ya da bir kelime hecelemeyi öğrenmenin bile aktif ve kompleks bir zihinsel süreç olduğu kabul edilmektedir kompleks bir zihinsel süreç olduğu kabul edilmektedir (Resnick, 1989). Öğrenme konusunda bugün ulaşılan (Resnick, 1989). Öğrenme konusunda bugün ulaşılan nokta, nokta, öğrencinin kendisine aktarılan bilgileri aynen öğrencinin kendisine aktarılan bilgileri aynen almadığı, aksine kendisine ulaşan her bilgiyi süzgeçten almadığı, aksine kendisine ulaşan her bilgiyi süzgeçten geçirip yorumlayarak kendi dünyasında bir anlam geçirip yorumlayarak kendi dünyasında bir anlam yüklemeyeyüklemeye çalıştığıdır. (Brooks ve Brooks,1993). çalıştığıdır. (Brooks ve Brooks,1993).

GESTALT PSİKOLOJİSİGESTALT PSİKOLOJİSİ Bilişsel kuramlara göre öğrenme, bireyin Bilişsel kuramlara göre öğrenme, bireyin

çevresinde olup-bitenlere bir anlam çevresinde olup-bitenlere bir anlam yüklemesidir. Kişinin davranışını yüklemesidir. Kişinin davranışını anlayabilmek için onun karşılaştığı durumu anlayabilmek için onun karşılaştığı durumu nasıl değerlendirdiğinin anlaşılması nasıl değerlendirdiğinin anlaşılması gerektiğini savunan bu kuramın temelini gerektiğini savunan bu kuramın temelini Gestalt Psikolojisi oluşturur.Gestalt Psikolojisi oluşturur.

Zihne ulaşan verilere anlam yükleme işlemi, Zihne ulaşan verilere anlam yükleme işlemi, yani algi üzerine yaptıkları çalışmalarla yani algi üzerine yaptıkları çalışmalarla öğrenmenin bilişsel yönüne işaret eden öğrenmenin bilişsel yönüne işaret eden Gestalt psikologları, algılama ile ilgili Gestalt psikologları, algılama ile ilgili aşağıdaki ilkeleri ileri sürmektedirler aşağıdaki ilkeleri ileri sürmektedirler (Hilgard ve Bower, 1974):(Hilgard ve Bower, 1974):

BİLGİ İŞLEME KURAMIBİLGİ İŞLEME KURAMI

Bilişsel kuramın en önemli kuramlarından Bilişsel kuramın en önemli kuramlarından biridir. Bu kuram bilginin kişi tarafından pasif biridir. Bu kuram bilginin kişi tarafından pasif bir şekilde alınmadığının altını çizer. Buna göre bir şekilde alınmadığının altını çizer. Buna göre birey bilgiyi alır ve kendine göre işler, yani birey bilgiyi alır ve kendine göre işler, yani şekillendirir. Öğrencinin kendine ulaşan bilgileri şekillendirir. Öğrencinin kendine ulaşan bilgileri başlıca dört süzgeçten geçirdiği kabul başlıca dört süzgeçten geçirdiği kabul edilmektedir:edilmektedir:

1- O konudaki ön bilgileri1- O konudaki ön bilgileri2- Öğretmen ve öğrenci tarafından ortaklaşa 2- Öğretmen ve öğrenci tarafından ortaklaşa

bilinen ödül, ceza ve karşılıklı beklentiler, bilinen ödül, ceza ve karşılıklı beklentiler, 3- Öğrencinin öğrenmeye yaklaşımı3- Öğrencinin öğrenmeye yaklaşımı4- Kültürel yargı ve değerleri ile beraber 4- Kültürel yargı ve değerleri ile beraber

öğrencinin içinde bulunduğu sosyal çevreöğrencinin içinde bulunduğu sosyal çevre

1. İnsanlar çevrelerini bir ahenk içerisinde görme eğilimindedirler. Bu nedenle 1. İnsanlar çevrelerini bir ahenk içerisinde görme eğilimindedirler. Bu nedenle gördüklerini bir bütün olarak algılarlar. Bütünü oluşturan parçaların, bütünle gördüklerini bir bütün olarak algılarlar. Bütünü oluşturan parçaların, bütünle ve birbiriyle olan ilişkisi önemlidir. Bir parçanın veya nesnenin algılanışı, ve birbiriyle olan ilişkisi önemlidir. Bir parçanın veya nesnenin algılanışı, onun bütünle ve diğer parçalarla olan ilişkisine göre değişir.onun bütünle ve diğer parçalarla olan ilişkisine göre değişir.

1. İnsanların davranışı, içinde bulundukları durumu algılamalarına bağlı olarak 1. İnsanların davranışı, içinde bulundukları durumu algılamalarına bağlı olarak değişir. Öğrenme, kişinin çevresini algılama ve yorumlama sürecidir. Bundan değişir. Öğrenme, kişinin çevresini algılama ve yorumlama sürecidir. Bundan dolayı, öğrenmede önemli olan kişinin olayları ve durumları anlaması, diğer dolayı, öğrenmede önemli olan kişinin olayları ve durumları anlaması, diğer bir deyişle, eşyaya ve olaylara anlam yüklemesidir.bir deyişle, eşyaya ve olaylara anlam yüklemesidir.

1. Bütün, onu meydana getiren parçaların toplamından daha farklı ve 1. Bütün, onu meydana getiren parçaların toplamından daha farklı ve büyüktür. Bundan dolayı bir konuyu oluşturan parçaların ayrı ayrı incelenmesi büyüktür. Bundan dolayı bir konuyu oluşturan parçaların ayrı ayrı incelenmesi bütünü ortaya koymaz; tam tersine; bütünün kaybolmasına yol açar.bütünü ortaya koymaz; tam tersine; bütünün kaybolmasına yol açar.

BİLGİ İŞLEME KURAMIBİLGİ İŞLEME KURAMI

Bilişsel yaklaşımın en önemli kuramlarından Bilişsel yaklaşımın en önemli kuramlarından biridir. Bu kuram bilginin kişi tarafından biridir. Bu kuram bilginin kişi tarafından pasif bir şekilde alınmadığının altını çizer. pasif bir şekilde alınmadığının altını çizer. Bu kurama göre öğrenci kendine ulaşan Bu kurama göre öğrenci kendine ulaşan bilgileri başlıca dört süzgeçten geçirir.bilgileri başlıca dört süzgeçten geçirir.

1.1. O konudaki ön bilgileri,O konudaki ön bilgileri,2.2. Öğretmen ve öğrenci tarafından ortaklaşa Öğretmen ve öğrenci tarafından ortaklaşa

bilinen ödül, ceza, ve karşılıklı beklentilerbilinen ödül, ceza, ve karşılıklı beklentiler3.3. Öğrencinin öğrenmeye yaklaşımıÖğrencinin öğrenmeye yaklaşımı4.4. Kültürel yargı ve değerleri ile beraber Kültürel yargı ve değerleri ile beraber

öğrencinin içinde bulunduğu sosyal çevreöğrencinin içinde bulunduğu sosyal çevre

BİLİŞSEL KURAMLARIN ÖĞRETİM BİLİŞSEL KURAMLARIN ÖĞRETİM İLKELERİİLKELERİ

Yeni öğrenmeler öncekilerin üzerine bina edilir.Yeni bilgiler, Yeni öğrenmeler öncekilerin üzerine bina edilir.Yeni bilgiler, öğrenciye bir şeyleri açıklayabilme gücü verdiği ve daha öğrenciye bir şeyleri açıklayabilme gücü verdiği ve daha önceki bilgilerini genişletebilme olanağı sunabildiği oranda önceki bilgilerini genişletebilme olanağı sunabildiği oranda öğrenci için anlamlı olacaktır.öğrenci için anlamlı olacaktır.

Öğrenme bir anlam yükleme çabasıdır. İnsanların Öğrenme bir anlam yükleme çabasıdır. İnsanların karşılaştıkları her şeye anlam yükleme çabası içerisinde karşılaştıkları her şeye anlam yükleme çabası içerisinde oldukları düşünülerek öğrenme, derinliğine düşünebilme, oldukları düşünülerek öğrenme, derinliğine düşünebilme, konunun özünü kavrama imkanı verecek şekilde konunun özünü kavrama imkanı verecek şekilde düzenlenmelidir.düzenlenmelidir.

Öğrenme, uygulama şansı tanımalıdır. Öğretim öğrenciye Öğrenme, uygulama şansı tanımalıdır. Öğretim öğrenciye öğrendiklerini kullanmak için değişik fırsatlar vermelidir.öğrendiklerini kullanmak için değişik fırsatlar vermelidir.

Öğretmen otorite figürü olmamalıdır. Öğretmen, bir Öğretmen otorite figürü olmamalıdır. Öğretmen, bir basketbol antrenörü gibi bütün öğrencilerin potansiyellerini basketbol antrenörü gibi bütün öğrencilerin potansiyellerini sonuna kadar kullanmada onlara rehberlik yapan kılavuz sonuna kadar kullanmada onlara rehberlik yapan kılavuz rolünde olmalıdır.rolünde olmalıdır.

Öğrenme, öğretmen ve öğrencinin karşılıklı etkileşimi ile Öğrenme, öğretmen ve öğrencinin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşir. Öğretmen ve öğrencilerin beraberce, karşılıklı gerçekleşir. Öğretmen ve öğrencilerin beraberce, karşılıklı güven içerisinde ve birbirlerinden yüksek beklentiler ile güven içerisinde ve birbirlerinden yüksek beklentiler ile

çalışmaları gerekmektedir.çalışmaları gerekmektedir.

ENTELEKTÜEL ÖĞRENCİ BAŞARISIENTELEKTÜEL ÖĞRENCİ BAŞARISI

Eğitimin asıl amacı öğrencilerin daha yeterli, daha Eğitimin asıl amacı öğrencilerin daha yeterli, daha kapsamlı, daha güçlü ve daha doğru “anlamlar” kapsamlı, daha güçlü ve daha doğru “anlamlar” üretebilmesidir. Bundan dolayı, bir öğretim üretebilmesidir. Bundan dolayı, bir öğretim programının verimliliği öğrencilerin entelektüel programının verimliliği öğrencilerin entelektüel başarısına bağlıdır. Entelektüel öğrenci başarısının başarısına bağlıdır. Entelektüel öğrenci başarısının kriterleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:kriterleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

1.1. Öğrencinin bilgi ve anlam üretmesiÖğrencinin bilgi ve anlam üretmesi

2.2. Öğrencinin bilgi ve anlam üretirken bilimsel Öğrencinin bilgi ve anlam üretirken bilimsel araştırma yöntemlerini kullanmasıaraştırma yöntemlerini kullanması

3.3. Öğrencinin çalışması sonunda bir tez, ürün ya da Öğrencinin çalışması sonunda bir tez, ürün ya da performans ortaya koymasıperformans ortaya koyması

DUYUŞSAL KURAMLARDUYUŞSAL KURAMLAR Duyuşsal kuramlar, öğrenmenin doğasından çok sonuçlarıyla Duyuşsal kuramlar, öğrenmenin doğasından çok sonuçlarıyla

ilgilidirler. Bu kuramlar, sağlıklı ilgilidirler. Bu kuramlar, sağlıklı benlik benlik ve ve ahlak (moral)ahlak (moral) gelişimini gelişimini vurgular. Davranışçı kuramlar, öğrenmenin edimsel sonuçları; bilişsel vurgular. Davranışçı kuramlar, öğrenmenin edimsel sonuçları; bilişsel kuramlar zihinsel sonuçlarıyla ilgilenirken; duyuşsal kuramlar, kuramlar zihinsel sonuçlarıyla ilgilenirken; duyuşsal kuramlar, öğrenmenin benlik ve ahlak gelişimi gibi duyuşsal sonuçlarıyla öğrenmenin benlik ve ahlak gelişimi gibi duyuşsal sonuçlarıyla ilgilenir.ilgilenir.

Esasen öğrenmenin düşünsel, duyuşsal ve devinişsel sonuçlarını Esasen öğrenmenin düşünsel, duyuşsal ve devinişsel sonuçlarını birbirinden ayırmak mümkün değildir. Kişi çevresinden sürekli olarak birbirinden ayırmak mümkün değildir. Kişi çevresinden sürekli olarak kendisine ulaşan verileri değerlendirir ve bunun sonucu olarak kendisine ulaşan verileri değerlendirir ve bunun sonucu olarak düşünsel, duyuşsaldüşünsel, duyuşsal veya veya psikomotorpsikomotor tepkide bulunur.tepkide bulunur.

Kişinin kendisini yeniden yaratması olarak nitelendirilebilecek Kişinin kendisini yeniden yaratması olarak nitelendirilebilecek öğrenme için davranış, duyuş ve zihnin birlikte değişmesi gereklidir. öğrenme için davranış, duyuş ve zihnin birlikte değişmesi gereklidir. Zihinsel yapı değişmediği müddetçe davranışı değiştirmenin fazlaca Zihinsel yapı değişmediği müddetçe davranışı değiştirmenin fazlaca bir anlamı yoktur. Davranış değişmediği müddetçe de zihnin bir anlamı yoktur. Davranış değişmediği müddetçe de zihnin değişmesi sadece entelektüel duyguları tatmine yarayacaktır. değişmesi sadece entelektüel duyguları tatmine yarayacaktır. Duyuşsal değişme gerçek1eşmediginde ise kişiliğin değişmesi Duyuşsal değişme gerçek1eşmediginde ise kişiliğin değişmesi mümkün değildir. Öğrenmenin sonul hedefi kişiliği değiştirmek ise mümkün değildir. Öğrenmenin sonul hedefi kişiliği değiştirmek ise öğrenme, psikomotor ve bilişsel olduğu kadar duyuşsal gelişmeye de öğrenme, psikomotor ve bilişsel olduğu kadar duyuşsal gelişmeye de ağırlık vermelidir.ağırlık vermelidir.

Benlik GelişimiBenlik Gelişimi

Benlik gelişimi bireyin kendisini değerli bir insan olarak Benlik gelişimi bireyin kendisini değerli bir insan olarak hissetmesini, kapasitesine güvenmesini ve farklılıklarına hissetmesini, kapasitesine güvenmesini ve farklılıklarına değer vermesini vurgular. Benlik gelişiminin sonul hedefi değer vermesini vurgular. Benlik gelişiminin sonul hedefi kendini gerçekleştiren insandır. Kendini gerçekleştiren kendini gerçekleştiren insandır. Kendini gerçekleştiren insan, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder. insan, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder. Özerktir, yaratıcıdır ve yaşamdan zevk alır. Kendisi ve Özerktir, yaratıcıdır ve yaşamdan zevk alır. Kendisi ve çevresi ile barışıktır, demokratik tutumlara sahiptir. çevresi ile barışıktır, demokratik tutumlara sahiptir. Çocukların kendilerini değerli bir insan olarak hissetmeleri, Çocukların kendilerini değerli bir insan olarak hissetmeleri, kapasitelerine güvenmeleri ve farklılıklara değer vermeleri kapasitelerine güvenmeleri ve farklılıklara değer vermeleri aile ve çevrede olduğu kadar okulda karşılaştığı davranışa aile ve çevrede olduğu kadar okulda karşılaştığı davranışa da bağlıdır.da bağlıdır.

Benlik kavramının dört boyutu vardır:Benlik kavramının dört boyutu vardır:1. akademik,1. akademik,2. sosyal;2. sosyal;3. duygusal,3. duygusal,4. bedensel.4. bedensel.

Akademik boyut zihinsel etkinliklerle ilgilidir. Sayısal, Akademik boyut zihinsel etkinliklerle ilgilidir. Sayısal, sözel ve diğer alanlardaki zihinsel potansiyelin sözel ve diğer alanlardaki zihinsel potansiyelin gelişmesi kişinin benlik gelişimini etkiler. Zihinsel gelişmesi kişinin benlik gelişimini etkiler. Zihinsel gelişim kişinin kendisine inanmasında ve gelişim kişinin kendisine inanmasında ve güvenmesinde önemli role sahiptir. Öğrencilere güvenmesinde önemli role sahiptir. Öğrencilere potansiyellerini ortaya koyma fırsatı vermek, farklı potansiyellerini ortaya koyma fırsatı vermek, farklı zeka potansiyel alanlarını fark etmelerine yardımcı zeka potansiyel alanlarını fark etmelerine yardımcı olmak, onların sağlıklı bir benlik geliştirmelerine olmak, onların sağlıklı bir benlik geliştirmelerine yardımcı olacaktır.yardımcı olacaktır.

Benlik gelişimindeki sosyal boyut, kişinin diğer Benlik gelişimindeki sosyal boyut, kişinin diğer insanlarla ve gruplarla ilişkisi ile ilgilidir. Girişkenlik, insanlarla ve gruplarla ilişkisi ile ilgilidir. Girişkenlik, sağlıklı ilişkiler başlatmak ve yürütmek, iletişim sağlıklı ilişkiler başlatmak ve yürütmek, iletişim becerileri, ve etkileşim sosyal boyut ile ilgilidir. Kişinin becerileri, ve etkileşim sosyal boyut ile ilgilidir. Kişinin değişik durumlara uyum gösterebilme yeteneği değişik durumlara uyum gösterebilme yeteneği geliştirmesi de benlik gelişimini etkileyen sosyal boyut geliştirmesi de benlik gelişimini etkileyen sosyal boyut ile ilgilidir. Başarılı bir adaptasyon sürecinde kişi kendi ile ilgilidir. Başarılı bir adaptasyon sürecinde kişi kendi özelliklerini koruyarak farklı durumlara özelliklerini koruyarak farklı durumlara uyum uyum sağlayabilir. Kişinin kendi özelliklerini yok ederek yeni sağlayabilir. Kişinin kendi özelliklerini yok ederek yeni duruma adapte olma durumu ise bir uyum değil, duruma adapte olma durumu ise bir uyum değil, uygudur. uygudur. Ve başarısızlıktır.Ve başarısızlıktır.

Benlik kavramının gelişmesindeki duygusal Benlik kavramının gelişmesindeki duygusal boyut ise duygusal zeka kısmında verilen beş boyut ise duygusal zeka kısmında verilen beş özellikle ilgilidir. Bunlar: özellikle ilgilidir. Bunlar:

Öz bilinç Öz bilinç Duygulan idare edebilmek: Duygulan idare edebilmek: Kendini harekete geçirmek:. Kendini harekete geçirmek:. Empati: Empati: ilişkileri yürütebilmekilişkileri yürütebilmek

Bedensel boyutun iki yanı vardır. Birincisi Bedensel boyutun iki yanı vardır. Birincisi fiziksel olarak güzel veya yakışıklı hissetmek ile fiziksel olarak güzel veya yakışıklı hissetmek ile ilgilidir. İkincisi ise psikomotor yetenekler yani bir ilgilidir. İkincisi ise psikomotor yetenekler yani bir takım fiziksel yeteneklerle ilgilidir. takım fiziksel yeteneklerle ilgilidir.

Benlik Yapısını Oluşturan Benlik Yapısını Oluşturan KavramlarKavramlar

İnsan doğasının temelde iyi ve doğruya meyilli olduğunu İnsan doğasının temelde iyi ve doğruya meyilli olduğunu kabul eden ve insana insan olarak değer veren, insancıl kabul eden ve insana insan olarak değer veren, insancıl yaklaşımı benimseyen psikologlara göre benlik yapısı, öz yaklaşımı benimseyen psikologlara göre benlik yapısı, öz ben ve benlik tasarımından oluşur. Öz ben, yapı olarak iyiye ben ve benlik tasarımından oluşur. Öz ben, yapı olarak iyiye yöneliktir. Kötü olarak nitelendirilen tutum, düşünce ve yöneliktir. Kötü olarak nitelendirilen tutum, düşünce ve davranışların nedeni temel gereksinimlerin doyurulmaması davranışların nedeni temel gereksinimlerin doyurulmaması veya engellenmesidir. Doğuştan gelen ve veya engellenmesidir. Doğuştan gelen ve "iyi" "iyi" kabul edilen kabul edilen öz beni baskı altına almaktan çok, cesaretlendirmek ve öz beni baskı altına almaktan çok, cesaretlendirmek ve gerçekleşmesine uygun bir ortam sağlamak gerekmektedir.gerçekleşmesine uygun bir ortam sağlamak gerekmektedir.

Benlik tasarımı ise kişinin kendisini algılayış biçimiyle Benlik tasarımı ise kişinin kendisini algılayış biçimiyle ilgilidir. Doğuştan başlayarak kişinin içinde bulunduğu ilgilidir. Doğuştan başlayarak kişinin içinde bulunduğu sosyal çevre içerisinde yavaş yavaş gelişir. Benlik tasarımı sosyal çevre içerisinde yavaş yavaş gelişir. Benlik tasarımı dinamik bir yapıya sahiptir. Kişinin yaşadığı olaylar ve dinamik bir yapıya sahiptir. Kişinin yaşadığı olaylar ve edindiği tecrübeler benlik tasarımlarını etkiler. edindiği tecrübeler benlik tasarımlarını etkiler.

Ahlak GelişimiAhlak Gelişimi Ahlak gelişimi, kişinin Ahlak gelişimi, kişinin toplumsal değer yargılarını toplumsal değer yargılarını edinerek edinerek

içinde bulunduğu çevreye uyumunu; fakat sonul olarak içinde bulunduğu çevreye uyumunu; fakat sonul olarak kendi ilke ve değer yargılarını oluşturmasını amaçlar. kendi ilke ve değer yargılarını oluşturmasını amaçlar. Ahlak gelişimi toplumun adet, gelenek ve göreneklerinin Ahlak gelişimi toplumun adet, gelenek ve göreneklerinin içselleştirilmesi sürecidir. Toplum içinde nasıl davranması içselleştirilmesi sürecidir. Toplum içinde nasıl davranması gerektiğinin farkında olmaktır. Birlikte yaşadığımız gerektiğinin farkında olmaktır. Birlikte yaşadığımız insanlara karşı görev ve sorumluluklarımızı öğrenme, insanlara karşı görev ve sorumluluklarımızı öğrenme, ahlaki gelişimin bir parçasıdır. Ahlak gelişiminin sonul ahlaki gelişimin bir parçasıdır. Ahlak gelişiminin sonul hedefi kişinin evrensel ilkeler, doğru-yanlış, hak, adalet ve hedefi kişinin evrensel ilkeler, doğru-yanlış, hak, adalet ve özgürlük kavramları doğrultusunda kendi doğrularını ve özgürlük kavramları doğrultusunda kendi doğrularını ve ilkelerini geliştirmesidir. ilkelerini geliştirmesidir.

Ahlak gelişimi konusunda en çok kabul gören Piaget'nın Ahlak gelişimi konusunda en çok kabul gören Piaget'nın (1969) geliştirdigi iki aşamalı gelişim modelidir. Piaget, (1969) geliştirdigi iki aşamalı gelişim modelidir. Piaget, çocukların yaşlarına bağlı olarak yargılama sistemlerinde çocukların yaşlarına bağlı olarak yargılama sistemlerinde meydana gelen değişmelere ilişkin gözlemleri sonucunda meydana gelen değişmelere ilişkin gözlemleri sonucunda ahlak gelişimi ile ilgili olarak "dışa bağlı dönem" ve "özerk ahlak gelişimi ile ilgili olarak "dışa bağlı dönem" ve "özerk dönem" olmak üzere iki donem belirlemiştir. Dışa bağlı dönem" olmak üzere iki donem belirlemiştir. Dışa bağlı dönem, bebeklikten 10 yaşa kadar olan dönemi kapsar. Bu dönem, bebeklikten 10 yaşa kadar olan dönemi kapsar. Bu donemde çocuklar ahlaki yargılar açısından başkalarına donemde çocuklar ahlaki yargılar açısından başkalarına bağımlıdırlar. bağımlıdırlar.

Kohlberg'e göre Ahlaki Gelişim Kohlberg'e göre Ahlaki Gelişim

Düzeyler ve Özellikleri:Düzeyler ve Özellikleri: GELENEK SONRASI EVREGELENEK SONRASI EVRE

Kişinin evrensel değerler doğrultusunda Kişinin evrensel değerler doğrultusunda kendi ilkelerini oluşturduğu evredir. kendi ilkelerini oluşturduğu evredir.

6. Donem: Evrenselleşme eğilimi6. Donem: Evrenselleşme eğilimi Hak adalet, özgürlük kavramları Hak adalet, özgürlük kavramları

doğrultusunda kendi doğru ve yanlışları doğrultusunda kendi doğru ve yanlışları belirlediği donemdir.belirlediği donemdir.

5. Dönem: Toplumsallaşma Eğilimi5. Dönem: Toplumsallaşma Eğilimi Toplumsal kuralların yararının özümsendiği Toplumsal kuralların yararının özümsendiği

fakat gerektiğinde bu kuralların fakat gerektiğinde bu kuralların değişebileceğine inandığı dönemdir.değişebileceğine inandığı dönemdir.

GELENEKSEL EVREGELENEKSEL EVRE

Kurallara uyma ve beklentilere karşılık Kurallara uyma ve beklentilere karşılık verme başkalarının en yoğun hissedildiği verme başkalarının en yoğun hissedildiği evredir. evredir.

4. Dönem: Kanun ve düzen eğilimi4. Dönem: Kanun ve düzen eğilimi Kanun ve düzen eğiliminin ağır bastığı, Kanun ve düzen eğiliminin ağır bastığı,

kurallar uyulması için vardır düşüncesinin kurallar uyulması için vardır düşüncesinin yoğun olduğu donemdir.yoğun olduğu donemdir.

3. Donem: iyi çocuk olma eğilimi3. Donem: iyi çocuk olma eğilimi "iyi çocuk" olmanın ağır bastığı grup "iyi çocuk" olmanın ağır bastığı grup

tarafından kabul edilme güdüsünün yoğun tarafından kabul edilme güdüsünün yoğun yaşandığı dönemdir.yaşandığı dönemdir.

GELENEK ÖNCESİ EVREGELENEK ÖNCESİ EVRE

Çocuğun kendi gereksinimlerinin ön planda Çocuğun kendi gereksinimlerinin ön planda olduğu ve dışa bağımlılığın en yoğun olduğu olduğu ve dışa bağımlılığın en yoğun olduğu evredir.evredir.

2. Dönem: Çıkarcılık eğilimi2. Dönem: Çıkarcılık eğilimi İhtiyacı karşılayan veya ödül getiren İhtiyacı karşılayan veya ödül getiren

davranışların doğru kabul edildiği, davranışların doğru kabul edildiği, çıkarcılığın egemen olduğu donemdir.çıkarcılığın egemen olduğu donemdir.

1. Donem: İtaat ve ceza eğilimi1. Donem: İtaat ve ceza eğilimi Doğru ve yanlışın ,eylemin fiziksel Doğru ve yanlışın ,eylemin fiziksel

sonuçlarını göre belirlendiği, itaat ve sonuçlarını göre belirlendiği, itaat ve cezanın ağır bastığı donemdir.cezanın ağır bastığı donemdir.

Kendini Gerçekleştiren insanların Kendini Gerçekleştiren insanların ÖzellikleriÖzellikleri

"Kendini gerçekleştirme" kavramı ilk kez "Kendini gerçekleştirme" kavramı ilk kez Maslow tarafından kullanılmıştır. Maslow, Maslow tarafından kullanılmıştır. Maslow, insanın değerli, kendine özgii ve iyiye insanın değerli, kendine özgii ve iyiye yönelik bir öz bene sahip olduğuna yönelik bir öz bene sahip olduğuna inanmaktadır. Maslow'a göre fizyolojik, inanmaktadır. Maslow'a göre fizyolojik, güvenlik, sevme-sevilme, bir gruba ait olma, güvenlik, sevme-sevilme, bir gruba ait olma, statü kazanma gibi temel gereksinimleri statü kazanma gibi temel gereksinimleri karşılanan insan sonunda karşılanan insan sonunda kendisi kendisi olabilecektir; kendini olabilecektir; kendini gerçekleştirebilecektir. Maslow'un kendini gerçekleştirebilecektir. Maslow'un kendini gerçekleştiren insanların. özelliklerine gerçekleştiren insanların. özelliklerine ilişkin belirlediği niteliklerden bazıları ilişkin belirlediği niteliklerden bazıları aşağıda sıralanmıştır. (Erden ve Akman, aşağıda sıralanmıştır. (Erden ve Akman, 1997, s. 95-96):1997, s. 95-96):

1.1. Kendilerini, başkalarını ve doğayı olduğu Kendilerini, başkalarını ve doğayı olduğu gibi kabul ederler. Kuvvetli ve zayıf gibi kabul ederler. Kuvvetli ve zayıf yönleriyle kendilerini ve başka insanların yönleriyle kendilerini ve başka insanların farklı duygu ve düşüncelerini hoşgörü ile farklı duygu ve düşüncelerini hoşgörü ile karşılayıp, insanları oldukları gibi kabul karşılayıp, insanları oldukları gibi kabul ederler.ederler.

2.2. Gerçeği olduğu gibi algılayıp, içinde Gerçeği olduğu gibi algılayıp, içinde bulundukları ortama kolay uyum sağlarlar. bulundukları ortama kolay uyum sağlarlar. Eksik ve hatalardan aşırı düzeyde rahatsız Eksik ve hatalardan aşırı düzeyde rahatsız olmazlar.olmazlar.

3.3. Daha derin ilişki kurabilirler. Kendilerine Daha derin ilişki kurabilirler. Kendilerine güveni tam olan bu insanlar herkese karşı güveni tam olan bu insanlar herkese karşı sevgi ve saygı duyarlar.sevgi ve saygı duyarlar.

4.4. Yaşamdan büyük zevk alırlar. Yapılacak Yaşamdan büyük zevk alırlar. Yapılacak işler onlar için birer "oyun" gibidir.işler onlar için birer "oyun" gibidir.

1.1. Özerk bir yapıları vardır; çevrelerinden Özerk bir yapıları vardır; çevrelerinden bağımsızdırlar. Düşünce ve davranışlarında bağımsızdırlar. Düşünce ve davranışlarında özgürdürler: neyin doğru neyin yanlış olduğuna özgürdürler: neyin doğru neyin yanlış olduğuna kendi özerk- değerler sistemine uygun olarak kendi özerk- değerler sistemine uygun olarak karar verirler.karar verirler.

2.2. Demokratik bir kişilik yapısına sahiptirler. Demokratik bir kişilik yapısına sahiptirler. Herkesten bir şeyler öğrenebileceklerine Herkesten bir şeyler öğrenebileceklerine inanırlar.inanırlar.

3.3. Doğal, içlerinden geldiği gibi davranırlar; Doğal, içlerinden geldiği gibi davranırlar; yapmacık davranma gereği hissetmezler.yapmacık davranma gereği hissetmezler.

4.4. Amaçlar ve araçlar arasında uygun ayrım Amaçlar ve araçlar arasında uygun ayrım yapabilirler.yapabilirler.

5.5. Yalnız kalabilme gücüne sahiptirler.Yalnız kalabilme gücüne sahiptirler.

6.6. Güçlü bir mizah anlayışına sahiptirler. Ancak Güçlü bir mizah anlayışına sahiptirler. Ancak yaptıkları espriler başkalarını küçültücü değildir.yaptıkları espriler başkalarını küçültücü değildir.

Duyuşsal Kuramların Öğretim ilkeleriDuyuşsal Kuramların Öğretim ilkeleri1.1. Eğitimin, öğrencinin kendisine güvenmesi, yeterliliğine Eğitimin, öğrencinin kendisine güvenmesi, yeterliliğine

inanması, yüksek akademik ve kariyer beklentileri inanması, yüksek akademik ve kariyer beklentileri taşımasına da yardımcı olması gerekir. (Bloom, 1973).taşımasına da yardımcı olması gerekir. (Bloom, 1973).

2.2. Benlik kavramının dört boyutu vardır: (a) akademik (b) Benlik kavramının dört boyutu vardır: (a) akademik (b) sosyal, (c) duygusal ve (d) bedensel. Eğitimin, bu dört sosyal, (c) duygusal ve (d) bedensel. Eğitimin, bu dört boyutu da dikkate alması gerekir. (Jordon, 1981).boyutu da dikkate alması gerekir. (Jordon, 1981).

3.3. Öz saygı (self esteem) kişinin zihin sağlığı ile ilgilidir. Öz saygı (self esteem) kişinin zihin sağlığı ile ilgilidir. Zihinsel olarak sağlığı olan kişilerin kendilerine ilişkin Zihinsel olarak sağlığı olan kişilerin kendilerine ilişkin gerçek algıları ile ideal algıları birbirine çok yakındır gerçek algıları ile ideal algıları birbirine çok yakındır (Rogers, 1961). Okulda başarısız olanların öz saygıları (Rogers, 1961). Okulda başarısız olanların öz saygıları genellikle daha genellikle daha düşüktür. düşüktür. Bundan dolayı, eğitim hiç bir Bundan dolayı, eğitim hiç bir koşulda çocuğun öz saygısına zarar vermemelidir.koşulda çocuğun öz saygısına zarar vermemelidir.

4.4. Benlik kavramı bazen ayna teorisi ile açıklanmaktadır. Benlik kavramı bazen ayna teorisi ile açıklanmaktadır. Buna göre insanın kendisini algılayışı, başkalarının Buna göre insanın kendisini algılayışı, başkalarının kendisine ilişkin algılarını nasıl algıladığına bağlıdır. Yani, kendisine ilişkin algılarını nasıl algıladığına bağlıdır. Yani, kişinin kendisine ilişkin benlik algısı başkalarının onu nasıl kişinin kendisine ilişkin benlik algısı başkalarının onu nasıl gördüğüne ilişkin algısına göre değişir. Bu açıdan sağlıklı gördüğüne ilişkin algısına göre değişir. Bu açıdan sağlıklı benlik gelişimi için çocuklara hiç bir zaman kötü insan benlik gelişimi için çocuklara hiç bir zaman kötü insan muamelesi yapılmamalı ve yakışıksız sıfatlar muamelesi yapılmamalı ve yakışıksız sıfatlar takılmamalıdır.takılmamalıdır.

5.5. Zayıf ve güçlü yönleriyle kendilerini oldukları gibi Zayıf ve güçlü yönleriyle kendilerini oldukları gibi kabul eden öğrencilerin benlik algısı daha kabul eden öğrencilerin benlik algısı daha sağlıklıdır. Kendilerini hiç beğenmeyen ve reddeden sağlıklıdır. Kendilerini hiç beğenmeyen ve reddeden kişiler kendilerini değersiz bulurlar. Eğitim benlik kişiler kendilerini değersiz bulurlar. Eğitim benlik tasarımının oluşumunda öğrenciye destek tasarımının oluşumunda öğrenciye destek sağlanmalıdır. (Shepard, 1979).sağlanmalıdır. (Shepard, 1979).

6.6. 6. Akademik başarısızlık çocukların kendilerini 6. Akademik başarısızlık çocukların kendilerini değersiz hissetmelerine ve kapasitelerine değersiz hissetmelerine ve kapasitelerine güvenmemelerine yol açar. Özellikle, çok çalıştığı güvenmemelerine yol açar. Özellikle, çok çalıştığı halde başarısız olan bir öğrencinin benlik duygusu halde başarısız olan bir öğrencinin benlik duygusu zaten epey büyük zarar alır. Bundan dolayı zaten epey büyük zarar alır. Bundan dolayı akademik başarısızlık ayrıca çocuğun kişiliğine akademik başarısızlık ayrıca çocuğun kişiliğine saldırma gerekçesi olmamalıdır.saldırma gerekçesi olmamalıdır.

7.7. 7. Başarısızlık karşısında bahaneler uydurmak ve 7. Başarısızlık karşısında bahaneler uydurmak ve çeşitli savunma mekanizmaları geliştirmek çeşitli savunma mekanizmaları geliştirmek öğrencinin çalışmasının istenilen sonucu öğrencinin çalışmasının istenilen sonucu doğuramayışının bir açıklamasıdır ve benliği korur. doğuramayışının bir açıklamasıdır ve benliği korur. Öğretmenin başarısız olan öğrencilere çok fazla Öğretmenin başarısız olan öğrencilere çok fazla yüklenmesi doğru değildir.yüklenmesi doğru değildir.

8.8. Öğrenci zoru başardığında kendini çok iyi hisseder. Bu Öğrenci zoru başardığında kendini çok iyi hisseder. Bu şekilde, başarı hem yeteneğe hem de çok çalışmaya şekilde, başarı hem yeteneğe hem de çok çalışmaya atfedilmektedir. Bunun için, öğrencilere başardığı hissini atfedilmektedir. Bunun için, öğrencilere başardığı hissini vermek gerekir (Covington, Omelich, 1981).vermek gerekir (Covington, Omelich, 1981).

9.9. Benlik duygusu kişi için çok değerlidir. Öğrenci benlik Benlik duygusu kişi için çok değerlidir. Öğrenci benlik duygusunu korumak için her şeyi yapar. Öğretmen duygusunu korumak için her şeyi yapar. Öğretmen öğrencinin benlik duygusuna değer vermeli, zarar öğrencinin benlik duygusuna değer vermeli, zarar vermemeye özen göstermelidir.vermemeye özen göstermelidir.

10.10. Ahlak gelişiminde nasihat en etkisiz yöntemdir. Bunun Ahlak gelişiminde nasihat en etkisiz yöntemdir. Bunun yerine çocuklara kuralları ve normları öğrenebilecekleri yerine çocuklara kuralları ve normları öğrenebilecekleri yaşantılar sunmak gerekir.yaşantılar sunmak gerekir.

11.11. Ahlaki değerler bu ad altındaki bir ders içerisinde değil, tüm Ahlaki değerler bu ad altındaki bir ders içerisinde değil, tüm derslerin içeriğine serpiştirilmiş tartışmalarla daha kolay derslerin içeriğine serpiştirilmiş tartışmalarla daha kolay kazandırılabilir.kazandırılabilir.

12.12. "Ayinesi işidir kişinin lafa bakılmaz." Ahlak gelişiminde "Ayinesi işidir kişinin lafa bakılmaz." Ahlak gelişiminde yetişkinlerin sözleri değil davranışları etkilidir. Öğretmen ve yetişkinlerin sözleri değil davranışları etkilidir. Öğretmen ve anne-babalar sözleriyle değil davranışlarıyla birer ahlak anne-babalar sözleriyle değil davranışlarıyla birer ahlak modeli olmalıdırlar.modeli olmalıdırlar.

13.13. Ahlaki gelişim, dönemleri içerisinde verilmelidir. Bunun için, Ahlaki gelişim, dönemleri içerisinde verilmelidir. Bunun için, ahlaki gelişim dönemleri iyi bilinmeli ve ilgili ahlaki gelişim ahlaki gelişim dönemleri iyi bilinmeli ve ilgili ahlaki gelişim hedeflenmelidir.hedeflenmelidir.

BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME KURAMLARI VE BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME KURAMLARI VE ÖĞRETİM İLKELERİÖĞRETİM İLKELERİ

UYUYAN DEVUYUYAN DEVBeynimiz için "uyuyan dev" tanımlaması bir abartı Beynimiz için "uyuyan dev" tanımlaması bir abartı

olmasa gerek. Evrenin en kompleks makinesine sahibiz. Ancak, olmasa gerek. Evrenin en kompleks makinesine sahibiz. Ancak, bu biyolojik süper bilgisayarın %1,2'sini kullanabiliyoruz.bu biyolojik süper bilgisayarın %1,2'sini kullanabiliyoruz.

İnsanoğlu evrene hükmetmek için harcadığı çabayı İnsanoğlu evrene hükmetmek için harcadığı çabayı kendisini tanımak için harcamadı. Başka şeyleri tanımak için kendisini tanımak için harcamadı. Başka şeyleri tanımak için uğraştığı kadar kendini ve beynini tanımak için uğraştığı kadar kendini ve beynini tanımak için uğraşmadığından bulduğu ve ürettiği bazı şeyler sonunda iken uğraşmadığından bulduğu ve ürettiği bazı şeyler sonunda iken dine zarar verir hale geldi.dine zarar verir hale geldi.

İnsan beyninin en harika ürünlerinden biri olan İnsan beyninin en harika ürünlerinden biri olan bilgisayar alanındaki çalışmalar da, ancak kendi beynimiz bilgisayar alanındaki çalışmalar da, ancak kendi beynimiz hakkında bildiklerimizle orantılı gelişmektedir.hakkında bildiklerimizle orantılı gelişmektedir.

Yapay zeka konusundaki çalışmalar son 20 yıldır Yapay zeka konusundaki çalışmalar son 20 yıldır neredeyse hiçbir ilerleme kaydetmedi. Beynimizin yapısı ve neredeyse hiçbir ilerleme kaydetmedi. Beynimizin yapısı ve işleyişi konusunda veya genel olarak kendimiz hakkında işleyişi konusunda veya genel olarak kendimiz hakkında öğrenebileceğimiz yeni bilgiler yapay zeka alanındaki öğrenebileceğimiz yeni bilgiler yapay zeka alanındaki ilerlemeleri sağlayacak. Daha şimdiden DNA'larımız hakkında ilerlemeleri sağlayacak. Daha şimdiden DNA'larımız hakkında öğrendiklerimiz yeni kuşak bilgisayarlar için ışık tutmaya öğrendiklerimiz yeni kuşak bilgisayarlar için ışık tutmaya başladı bile.başladı bile.

İnsanoğlu şimdiye kadar bilgisayarı daha çok, azını İnsanoğlu şimdiye kadar bilgisayarı daha çok, azını yapabildiği şeyin çoğunu da yapabilmek için kullandı. yapabildiği şeyin çoğunu da yapabilmek için kullandı. Bilgisayarlar tekrara dayalı ve seri işlemler üzerinde insanların Bilgisayarlar tekrara dayalı ve seri işlemler üzerinde insanların en büyük yardımcısı oldu. Ancak daha fazlası için insan en büyük yardımcısı oldu. Ancak daha fazlası için insan beyninin yaratıcılığına ihtiyacı var. beyninin yaratıcılığına ihtiyacı var.

ZİHİNSEL KAPASİTEZİHİNSEL KAPASİTE

İnsanın zihin kapasitesi onun beynindeki nöron (sinir İnsanın zihin kapasitesi onun beynindeki nöron (sinir hücresi) sayısına değil, nöronlar arasında kurduğu hücresi) sayısına değil, nöronlar arasında kurduğu bağlantılara bağlıdır. Hepimiz yaklaşık olarak 15 bağlantılara bağlıdır. Hepimiz yaklaşık olarak 15 milyar civarında sinir hücresi ile dünyaya milyar civarında sinir hücresi ile dünyaya geliyoruz. Önemli olan bu sayı değil, bu nöronlar geliyoruz. Önemli olan bu sayı değil, bu nöronlar arasında bizim kurduğumuz bağlantılardır. arasında bizim kurduğumuz bağlantılardır. (Beynimizde 100 milyar kadar hücre var.Bunların (Beynimizde 100 milyar kadar hücre var.Bunların 15 milyar civarındaki bir kısmı sinir hücresi. Geri 15 milyar civarındaki bir kısmı sinir hücresi. Geri kalan kısmı glia denilen yapıtaşı hücreleridir.)kalan kısmı glia denilen yapıtaşı hücreleridir.)

Nöronların görünüşü bir ahtapota benzer. Nöronların görünüşü bir ahtapota benzer. Ortada kumanda merkezi görevini gören hücre Ortada kumanda merkezi görevini gören hücre gövdesi bulunur. Nörona ait tüm genetik bilgiler gövdesi bulunur. Nörona ait tüm genetik bilgiler burada saklanır. Doğduğumuzda milyarlarca burada saklanır. Doğduğumuzda milyarlarca nöronun gövdeleri hazırdır ve yen, öğrenmelerimiz nöronun gövdeleri hazırdır ve yen, öğrenmelerimiz ile nöronlar arasında yeni bağlantılar oluşur. ile nöronlar arasında yeni bağlantılar oluşur. Uyaranların hücreden hücreye geçişini sinapslar Uyaranların hücreden hücreye geçişini sinapslar sağlar. Beynimizdeki her bir nöron 15 bin nöronla sağlar. Beynimizdeki her bir nöron 15 bin nöronla bağlantı kurarak dev bir ahtapot görünümü bağlantı kurarak dev bir ahtapot görünümü alabilir. alabilir.

Gördüğümüz, okuduğumuz, duyduğumuz, Gördüğümüz, okuduğumuz, duyduğumuz, kısacası algıladığımız her şey beynimizde yeni bir kısacası algıladığımız her şey beynimizde yeni bir bağlantı oluşturur. Önce zayıf olarak kurulan bağlantı, bağlantı oluşturur. Önce zayıf olarak kurulan bağlantı, aynı uyaran beyne gönderildikçe güçlenir. Adeta aynı uyaran beyne gönderildikçe güçlenir. Adeta patikalar, otobanlar oluşur. Bağlantılar güçlendikçe patikalar, otobanlar oluşur. Bağlantılar güçlendikçe tercihlerimiz şekillenmeye başlar. Oluşan bu tercihlerimiz şekillenmeye başlar. Oluşan bu bağlantılar yeni verilerin işlenme şeklini de belirler. bağlantılar yeni verilerin işlenme şeklini de belirler. Bundan soma beynin bir bölgesine düşen verilerin Bundan soma beynin bir bölgesine düşen verilerin akacağı yön bellidir: Beyne ulaşan yeni veriler, bir su akacağı yön bellidir: Beyne ulaşan yeni veriler, bir su damlacığı gibi, daha önceden oluşan yollar damlacığı gibi, daha önceden oluşan yollar doğrultusunda akacaktır.doğrultusunda akacaktır.

Kaslarımız gibi beynimiz de egzersizlerle gelişir. Kaslarımız gibi beynimiz de egzersizlerle gelişir. Çünkü beynimiz de kullanıldıkça gelişir, Çünkü beynimiz de kullanıldıkça gelişir, kullanılmayınca tembelleşir. Kaslar gibi yumuşar, kullanılmayınca tembelleşir. Kaslar gibi yumuşar, gevşer, sarkar ve pörsür.gevşer, sarkar ve pörsür.

Bütün dahilerin milyonlarca sayfayı bulan Bütün dahilerin milyonlarca sayfayı bulan çalışma notlan ve günlüğünden bahsedilir. Örneğin; çalışma notlan ve günlüğünden bahsedilir. Örneğin; Edison'un 3 milyon sayfa çalışma notu ürettiği bilinir. Edison'un 3 milyon sayfa çalışma notu ürettiği bilinir. Bir çok dahinin ciltler dolusu günlüğü vardır. Onların, Bir çok dahinin ciltler dolusu günlüğü vardır. Onların, dahi oldukları için geride milyonlarca sayfa çalışma dahi oldukları için geride milyonlarca sayfa çalışma notu bıraktıkları ne kadar doğruysa; milyonlarca sayfa notu bıraktıkları ne kadar doğruysa; milyonlarca sayfa çalışma notu (beyin egzersizi) ürettikleri için dahi çalışma notu (beyin egzersizi) ürettikleri için dahi olduklarının da o kadar doğru olduğu söylenebilir.olduklarının da o kadar doğru olduğu söylenebilir.

BEYNİMİZİN ÜC ANA KISMIBEYNİMİZİN ÜC ANA KISMI Beyin SapıBeyin Sapı

Beyin sapı, omuriliğin tepesini çevreleyen Beyin sapı, omuriliğin tepesini çevreleyen kısımdır. Beynin bu kısmı temel yaşamsal fonksiyonları kısımdır. Beynin bu kısmı temel yaşamsal fonksiyonları kontrol eder. Nefes almak, kalp atışları, tehlike kontrol eder. Nefes almak, kalp atışları, tehlike durumlarındaki refleksler vb. kalıplaşmış tepkiler beyin durumlarındaki refleksler vb. kalıplaşmış tepkiler beyin sapı tarafından kontrol edilir. Beyin sapında düşünme sapı tarafından kontrol edilir. Beyin sapında düşünme ve yeni öğrenme gerçekleşmez. İçgüdüsel ve yeni öğrenme gerçekleşmez. İçgüdüsel davranışlarımızın düzenleyicisidir.davranışlarımızın düzenleyicisidir.

Limbik SistemLimbik SistemLimbik sistem beyin sapını çevreleyen kısımdır. Limbik, Limbik sistem beyin sapını çevreleyen kısımdır. Limbik, "yaka" veya "smu" anlamına gelen Latince "yaka" veya "smu" anlamına gelen Latince limbus limbus kelimesinden üretilmiştir. Beyin sapını yarım bir kelimesinden üretilmiştir. Beyin sapını yarım bir çember şeklinde çevreleyip sınırlarını belirlediği için çember şeklinde çevreleyip sınırlarını belirlediği için Limbik sistem adI verilmiştir. Limbik sistem adI verilmiştir.

Limbik sistem duygularımızı kontrol eder. Limbik sistem duygularımızı kontrol eder. Midemiz kazındığında, öfkelendiğimizde, sırılsıklam Midemiz kazındığında, öfkelendiğimizde, sırılsıklam aşık olduğumuzda ya da kederlendiğimizde limbik aşık olduğumuzda ya da kederlendiğimizde limbik sistem devrededir. Limbik sistem açlığı, susuzluğu, sistem devrededir. Limbik sistem açlığı, susuzluğu, cinsel arzuları ve diğer zevkleri düzenler. Ayrıca uzun cinsel arzuları ve diğer zevkleri düzenler. Ayrıca uzun süreli belleğin önemli bir kısmı limbik sistem süreli belleğin önemli bir kısmı limbik sistem tarafından düzenlenir.tarafından düzenlenir.

NeokorteksNeokorteks

Neokorteks, beynin insanı diğer Neokorteks, beynin insanı diğer canlılardan ayıran, onu yaratılmışların en canlılardan ayıran, onu yaratılmışların en üstünü yapan kısmıdır. Düşüncenin üstünü yapan kısmıdır. Düşüncenin merkezidir.merkezidir.

Görme, işitme, konuşma, yaratma, Görme, işitme, konuşma, yaratma, düşünme gibi üst düzey zihinsel fonksiyonları düşünme gibi üst düzey zihinsel fonksiyonları yönetir. Duyular aracılığı ile algıladıklarımızı yönetir. Duyular aracılığı ile algıladıklarımızı bir araya getirip "anlam" ürettiğimiz bir araya getirip "anlam" ürettiğimiz merkezdirmerkezdir..

NÖROFİZYOLOJİK TEMELLİ ÖĞRETİM NÖROFİZYOLOJİK TEMELLİ ÖĞRETİM İLKELERİİLKELERİ

Beyin bir paralel işlemcidir. insan beyni birçok işlevi eş zamanlı Beyin bir paralel işlemcidir. insan beyni birçok işlevi eş zamanlı olarak yerine getirebilir Etkin öğretimde aynı anda yapılması olarak yerine getirebilir Etkin öğretimde aynı anda yapılması gereken işlemler ahenk içerisinde, dayandığı kuram ve yöntemler gereken işlemler ahenk içerisinde, dayandığı kuram ve yöntemler üzerine bina edilmelidir.üzerine bina edilmelidir.

Öğrenme fizyolojik bir olaydır. Kalp, akciğer veya böbrek gibi beyin Öğrenme fizyolojik bir olaydır. Kalp, akciğer veya böbrek gibi beyin de fizyolojik kurallara göre çalışan bir organdır. Öğrenme nefes de fizyolojik kurallara göre çalışan bir organdır. Öğrenme nefes alıp-verme kadar doğal bir işlev olup onu engellemek veya alıp-verme kadar doğal bir işlev olup onu engellemek veya kolaylaştırmak olanak dahilindedir. Etkili öğretim stres yönetimi, kolaylaştırmak olanak dahilindedir. Etkili öğretim stres yönetimi, beslenme, egzersiz ve sağlıkla ilgili diğer konuları da içermelidir.beslenme, egzersiz ve sağlıkla ilgili diğer konuları da içermelidir.

Beyin, kendisine ulaşan verilere anlam yüklemeye çalışır. İnsan Beyin, kendisine ulaşan verilere anlam yüklemeye çalışır. İnsan beyni yaşamı sürdürme arzusunun doğal bir sonucu olarak beyni yaşamı sürdürme arzusunun doğal bir sonucu olarak çevresinde olup bitenlere anlam kazandırmaya çalışır. Etkin bir çevresinde olup bitenlere anlam kazandırmaya çalışır. Etkin bir öğrenme sağlanabilmesi için beynin yenilik, keşif, problem çözme öğrenme sağlanabilmesi için beynin yenilik, keşif, problem çözme gibi alıştırmalarla zorlanması gerekir. Bu yüzden, üstün yetenekli gibi alıştırmalarla zorlanması gerekir. Bu yüzden, üstün yetenekli çocukların öğretiminde kullanılan bu ve benzeri teknikler tüm çocukların öğretiminde kullanılan bu ve benzeri teknikler tüm öğrenciler için kullanılmalıdır.öğrenciler için kullanılmalıdır.

Anlam yükleme, örüntüleme (patterning) yoluyla olur. Beyin Anlam yükleme, örüntüleme (patterning) yoluyla olur. Beyin bir bakıma etrafındaki örüntüleri ortaya çıkarmaya çalışan bir bir bakıma etrafındaki örüntüleri ortaya çıkarmaya çalışan bir sanatçı gibidir. Etkili bir öğrenme için anlamlı birbiriyle ilişkili sanatçı gibidir. Etkili bir öğrenme için anlamlı birbiriyle ilişkili bir örüntii yaratılmalıdır.bir örüntii yaratılmalıdır.

Duygular örüntülemede önemli bir yer tutar. Bireyin Duygular örüntülemede önemli bir yer tutar. Bireyin öğrenmesi beklenti, eğilim, ön yargı, öz saygı ve sosyal öğrenmesi beklenti, eğilim, ön yargı, öz saygı ve sosyal etkileşme ihtiyacı gibi duygulardan etkilenir. Öğretmenler etkileşme ihtiyacı gibi duygulardan etkilenir. Öğretmenler öğrencilerin duygu ve tutumlarının öğrenmede önemli bir öğrencilerin duygu ve tutumlarının öğrenmede önemli bir etmen olduğunun bilinci ile hareket etmelidir. Karşılıklı sevgi, etmen olduğunun bilinci ile hareket etmelidir. Karşılıklı sevgi, saygı ve kabullenmenin mevcut olduğu bir ortamda öğrenme saygı ve kabullenmenin mevcut olduğu bir ortamda öğrenme daha kolay olur.daha kolay olur.

Beyin parçaları ve bütünü aynı anda algılar. Sağlıklı bir Beyin parçaları ve bütünü aynı anda algılar. Sağlıklı bir insanda matematik, müzik veya sanat öğretiminde beynin her insanda matematik, müzik veya sanat öğretiminde beynin her iki yarımküresi etkileşim halindedir. Bir konunun iki yarımküresi etkileşim halindedir. Bir konunun öğretilmesinde konunun bütünü ve parçaları karşılıklı öğretilmesinde konunun bütünü ve parçaları karşılıklı etkileşimde bulunacak şekilde aynı anda verilmelidir.etkileşimde bulunacak şekilde aynı anda verilmelidir.

Öğrenme, hem doğrudan odaklanan, hem de yan Öğrenme, hem doğrudan odaklanan, hem de yan uyancılardan algılanan bilgileri içerir. Beyin doğrudan uyancılardan algılanan bilgileri içerir. Beyin doğrudan farkında olduğu ve odaklandığı bilgiler yanında birinci farkında olduğu ve odaklandığı bilgiler yanında birinci derecede ilgi alanı dışında kalan bilgi ve sinyalleri de derecede ilgi alanı dışında kalan bilgi ve sinyalleri de özümser. Etkili öğrenme ortamında sıcaklık, gürültü, nem gibi özümser. Etkili öğrenme ortamında sıcaklık, gürültü, nem gibi fiziksel koşullar yanında grafik, resim, tasarım ve sanat fiziksel koşullar yanında grafik, resim, tasarım ve sanat eserleri gibi görsel uyarıcılara da dikkat edilmelidir.eserleri gibi görsel uyarıcılara da dikkat edilmelidir.

Öğrenme kasıtlı ve kasıtsız süreçlerden oluşur. Bir Öğrenme kasıtlı ve kasıtsız süreçlerden oluşur. Bir öğrenme ortamında bilinçli olarak farkına vardığımız öğrenme ortamında bilinçli olarak farkına vardığımız şeylerden çok daha fazlasını öğreniriz. Yan şeylerden çok daha fazlasını öğreniriz. Yan uyarıcılardan aldığımız sinyallerin çoğu beynimize uyarıcılardan aldığımız sinyallerin çoğu beynimize farkında olmadan girer ve bilinç altında etkileşimde farkında olmadan girer ve bilinç altında etkileşimde bulunur. Etkili öğrenme ortamındaki tüm uyarıcılar bulunur. Etkili öğrenme ortamındaki tüm uyarıcılar öğrenme amacına hizmet edecek şekilde öğrenme amacına hizmet edecek şekilde düzenlenmelidir.düzenlenmelidir.

İki tip hafıza vardır. İnsanlarda deneyimleri İki tip hafıza vardır. İnsanlarda deneyimleri tekrarlamaya gerek kalmadan hafızaya kaydedilen tekrarlamaya gerek kalmadan hafızaya kaydedilen doğal bir uzaysal hafıza sistemi vardır. Dün akşam doğal bir uzaysal hafıza sistemi vardır. Dün akşam yediğimizi hatırlamak için tekrarlamaya gerek yoktur. yediğimizi hatırlamak için tekrarlamaya gerek yoktur. Ancak, birbiriyle ilgili olmayan bilgileri depolamak için Ancak, birbiriyle ilgili olmayan bilgileri depolamak için tekrara ve ezberlemeye ihtiyaç vardır.tekrara ve ezberlemeye ihtiyaç vardır.

Olgular ve beceriler uzaysal hafızada depolandığında Olgular ve beceriler uzaysal hafızada depolandığında daha iyi öğrenilir. Uzaysal hafızaya harekete geçiren en daha iyi öğrenilir. Uzaysal hafızaya harekete geçiren en etkili öğretim deneysel yöntemlerdir. Öğretim etkili öğretim deneysel yöntemlerdir. Öğretim demonstrasyon, film, resim, mecaz, drama ve demonstrasyon, film, resim, mecaz, drama ve öğrencilerin aktif katılımını sağlayan sınıf için çok öğrencilerin aktif katılımını sağlayan sınıf için çok yönlü etkileşim etkinliklerini içermelidir.yönlü etkileşim etkinliklerini içermelidir.

Öğrenme zihni zorlayan etkinliklerle artar, Öğrenme zihni zorlayan etkinliklerle artar, tehditle ketlenir. Beyin uygun düzeyde tehditle ketlenir. Beyin uygun düzeyde zorlandığında öğrenme optimum düzeye zorlandığında öğrenme optimum düzeye ulaşır. Tehdit ise öğrenme kapasitesini ulaşır. Tehdit ise öğrenme kapasitesini azaltıcı etki yapar. Etkili öğretim, öğrencinin azaltıcı etki yapar. Etkili öğretim, öğrencinin zeka seviyesini belli bir oranda zorlayan zeka seviyesini belli bir oranda zorlayan ancak, tehdit içermeyen bir ortamda ancak, tehdit içermeyen bir ortamda gerçekleşir.gerçekleşir.

Hiçbir beyin diğerine benzemez. Öğretim Hiçbir beyin diğerine benzemez. Öğretim bütün öğrencilerin görsel-işitsel ve bütün öğrencilerin görsel-işitsel ve duygusal tercihlerini ifade etmelerine duygusal tercihlerini ifade etmelerine olanak tanıyacak şekilde düzenlenmelidir.olanak tanıyacak şekilde düzenlenmelidir.

YAPILANDIRMACILIKYAPILANDIRMACILIK

Bu terim, bilginin öğrenci tarafından Bu terim, bilginin öğrenci tarafından yapılandırılmasını ifade eder. Her öğrenci öğrenirken, yapılandırılmasını ifade eder. Her öğrenci öğrenirken, anlamı, bireysel ve sosyal olarak yapılandırır. Esasen anlamı, bireysel ve sosyal olarak yapılandırır. Esasen öğrenme dediğimiz şey, bu anlamlandırma ya da anlam öğrenme dediğimiz şey, bu anlamlandırma ya da anlam yapılandırma sürecidir. yapılandırma sürecidir.

Yapılandırmacıların kullandığı eğitim kavramları Yapılandırmacıların kullandığı eğitim kavramları onların öğrenmeye nasıl baktıklarını açıklar. Yaygın onların öğrenmeye nasıl baktıklarını açıklar. Yaygın olarak kullanılan kelime ve kavramlar arasında “anlamlı olarak kullanılan kelime ve kavramlar arasında “anlamlı öğrenme”, “keşfederek öğrenme”, “bağlamsal öğrenme”, “keşfederek öğrenme”, “bağlamsal öğrenme”, “düşünmeyi öğrenme”, “araştırma ve öğrenme”, “düşünmeyi öğrenme”, “araştırma ve keşfetme” ve “problem çözme” sayılabilir.keşfetme” ve “problem çözme” sayılabilir.

Geleneksel ve Yapılandırmacı Görüşleri Geleneksel ve Yapılandırmacı Görüşleri KarşılaştırılmasıKarşılaştırılması

GELENEKSEL GÖRÜŞ YAPILANDIRMACI GÖRÜŞ

Bilgi, bireylerin dışındadır ve öğretmenlerden öğrencilere transfer edilebilir.

Bilgi, kişisel anlama sahiptir. Bireysel olarak öğrenciler tarafından oluşturulur.

Öğrenciler duydukları ve okuduklarını öğrenirler. Öğrenme daha çok öğretmenin iyi anlatmasına bağlıdır.

Öğrenciler kendi bilgilerini oluştururlar. Duyduklarını ve okuduklarını önceki öğrenmelerine ve alışkanlıklarına dayalı olarak yorumlarlar.

Öğrenme, öğrenciler öğretilenleri tekrar ettiği zaman başarılı olur.

Öğrenme, öğrenciler kavramsal anlamayı gösterebildiklerinde başarılıdır.

YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMIN TEMEL ÖZELLİKLERİYAPILANDIRMACI YAKLAŞIMIN TEMEL ÖZELLİKLERİ

1.1. Öğretme değil öğrenme ön plandadır.Öğretme değil öğrenme ön plandadır.

2.2. Öğrencinin özerkliği ve girişimciliği cesaretlendirilir.Öğrencinin özerkliği ve girişimciliği cesaretlendirilir.

3.3. Öğrencide öğrenme istek ve amacı yaratmak önemlidir.Öğrencide öğrenme istek ve amacı yaratmak önemlidir.

4.4. Öğrenci bilgiyi sorgulamalıdır.Öğrenci bilgiyi sorgulamalıdır.

5.5. Öğrenmede yaşantı önemli yer tutar.Öğrenmede yaşantı önemli yer tutar.

6.6. Öğrencinin doğal merakı desteklenmelidir.Öğrencinin doğal merakı desteklenmelidir.

7.7. Öğrenme öğrencinin zihinsel modeli üzerine kurulur.Öğrenme öğrencinin zihinsel modeli üzerine kurulur.

8.8. Öğretmen öğrencinin sadece NE öğrendiği ile değil, NASIL Öğretmen öğrencinin sadece NE öğrendiği ile değil, NASIL öğrendiği ile de ilgilenmelidir.öğrendiği ile de ilgilenmelidir.

9.9. Öğrenmenin içinde oluştuğu bağlam önemlidir.Öğrenmenin içinde oluştuğu bağlam önemlidir.

10.10. Öğrencilere kendi deneyimlerinden öğrenme fırsatı Öğrencilere kendi deneyimlerinden öğrenme fırsatı sunulmalıdır.sunulmalıdır.

11.11. Öğrenmede tahmin etme, yaratma ve analiz önemli yer Öğrenmede tahmin etme, yaratma ve analiz önemli yer tutar.tutar.

12.12. Öğrencinin inanç ve tutumları onun öğrenmesini etkiler.Öğrencinin inanç ve tutumları onun öğrenmesini etkiler.