Eski Türklerde Spor

İbrahim YARAY

OrhanDAYAN

Mustafa YLDIRIM

MüzeyyenKAYA

FatihYEŞİL

2

Türklerin,Orta Asya'dan dünyanın muhtelif yerlerine yurt edinmek amacıyla yayılmaları boyunca,sürekli savaşlar yapmaları onların kuvvetli olmalarını,yakın mücadelelerde başarılı olmalarını ve at üzerinde maharetli olmaları gerektirmekteydi.Rakiplerine üstünlük sağlayabilmek için kuvvetli,çevik olmak ve savaşçı olmak zorundaydılar.Bu nedenle,birçok spor dalıyla uğraşmışlardır.

19/11/2014

3

YIKIŞMA (GÜREŞ)

Türkler,her türlü eğlence ve şölende,her vesile ile güreşmişlerdir. Yakın mücadelelerde üstünlük sağlamaları gerektiği için,barış zamanı günler boyunca süren güreşler yapmışlar,savaş hazırlığı amacıyla devamlı olarak muhtelif güreş çeşitlerini yapmışlardır.

19/11/2014

4

KILIÇ Kılıcın tarihi,tunç devriyle başlar.Türlerde ise,ilk kez M.Ö. 6.Y.Y. da Göktürklerde rastlanır.Süvari bir millet olan Türklerin hepsinin doğal olarak yanında taşıdığı bir silahtır.

Türkler bir saldırı ve savunma aracı olarak kullandıkları kılıcı, At-Avrat-Silah dizelerinden de anlaşıldığı gibi kutsal saymışlar ve yeminlerini dahi kılıç üzerine yapmışlardır.Kılıç gösterileri de,oyun ve şölenlerin vaz geçilemeyen yarışma ve gösteri türleriydi.

19/11/2014

5

OKÇULUK

Ok ve Yay tarih içerisindeki ilk mekanik silahlardır.Ergenekon ve Oğuz destanlarına göre atın eğitimi sonrası Dünya'ya yayılan Türklerle beraber,ok ve yay da Dünya'ya Türkler tarafından tanıtılmış ve yayılmıştır.

Türklerin her şöleninde ve eğlencesinde yer alan ok atma ve yay germe yarışmalarını,duran ve hareketli hedeflere,at üzerinde,dururken ve giderken yaptıkları görülmektedir.

19/11/2014

6

ATÇILIK VE AT YARIŞLARI

Türkler,at ile bütünleşebilen atın bir parçası olabilen ve atı yormadan binebilecek kadar beceriklidirler.Eğersiz ata binmekte de çok mahirdirler.Atı olmayan erkeğe iyi gözle bakmazlardı.Bayanlar da erkekler kadar ata binmekte ustadırlar.

Her kentte bir at yarış alanı bulunur ve haftanın her cuma günü düzenlenen yarışmalarda yarışırlardı.Türkler için at ve atla yapılan yarış ve oyunların önemi çok büyüktür.

19/11/2014

7

ÇÖĞEN (POLO-ÇUKANYON-BANDAL)

Sınırlı bir alan içerisinde at üzerinde yer alan oyuncuların ucu kıvrık olan ve Çöğen denilen sopalar ile,Giy denilen topu,rakip kale içine atmak esasını taşıyan bir oyundur.Rakibin atına çarpmamak, vurmamak ve önünü kesmemek oyunun kuralları arasındadır.Kaleye atılan her top bir sayı kazandırır.Belirlenen zaman içinde beraberlik söz konusu olursa,Öçeşme denilen üçüncü bir oyun oynanır. Günümüzdeki Polo oyununun esasıdır.

19/11/2014

8

BEYGE (BABİGA)

Oyun ilk kez Kırgız Türkleri zamanında oynanmıştır.Bir köy ya da obada bulunan bir genç kızın birden fazla isteyeninin olduğu durumlarda ve kız tarafının kararsız kalması halinde isteyen tarafların kırılmaması ve gelin adayına da tercih şansının verilmesini sağlayan bir oyundur.Ata binen genç kız ile damat adayları,belirli bir mesafeden gelini belirlenmiş yere doğru kovalamaya başlarlar.

19/11/2014

9

19/11/2014

Amaç gelin adayını atlarına bindirebilmektir.Elinde kamçı olan gelin adayı istemediği damat adayını kamçısı ile yanına yaklaştırmamaya çalışır ve gönlünün olduğu damat adayının atına binerek kimle evlenmek istediğini de böylece ailesine bildirmiş olur.Gelini atına bindiren damat adayı da,damat olarak kabul edilirdi.

10

KOLBÖRİ (YEŞİL KURT)

Gelin ile damat arasında,gerdek gecesinden önceki gündüz,kucağında oğlak bulunan gelin atıyla kaçar ve damat da at üzerinde arkadaşlarınınyardımıyla onu yakalamaya çalışır.

19/11/2014

11

CİRİT

Cirit oyunu,Türklerin en eski oyunlarından bir tanesidir.Amacı,

beden eğitimi olması yanında atların savaşa hazır halde tutulması ve savaş eğitimidir.Sınırlı bir alan içinde sayısı 5-20 arasında değişen takımlardan oluşan atlı oyuncularla oynanır.İki takım oyun alanında karşılıklı olarak atları ile dururlar.

19/11/2014

12

Oyun elinde cirit bulunan bir oyuncunun rakip atlılardan birisinin önüne ciridi fırlatmasıyla başlar.Ciritin atıldığı oyuncu yerden atılan ciridi alır ve atan oyuncu belirlenen alana ulaşmadan cirit ile onun sırtına,

omzuna ya da atının sağrısına elindeki cirit ile vurmaya çalışır.Bu arada arkadaşları da yardımcı olmaya çalışırlar.

19/11/2014

13

MIZRAK (HARBE-KARGI)

Uzunluğu 1,5m-2.m olan ve ucunda madenden yapılmış bir sivri kısmı bulunan günümüz ciridine benzeyen Mızrak denilen bir savaş aracı ile oynanır.Karşı karşıya mücadele etme,isabet kaydetme ve mızrağı en uzağa fırlatmak esastır.Oyunun amacı savaşa hazırlıktır.

19/11/2014

14

TEPÜK (FUTBOL)

Günümüz futboluna çok benzeyen Tepük oyununda,iğ arşığı üzerine keçe sararak veya,keçilerin sidik torbaları şişirilerek elde edilen topun sınırlı bir alanda,eller harici vücudun her yerinin kullanılarak,belirlenmiş kalelerden geçirilmesi esasına dayanırdı.

Kaşgarlı Mahmut'un Divanı Lügat-ı Türk adlı eseri,Hıtay-ı Name, Baybars Tarihi ve Ayasofya müzesindeki birçok eser tepük oyununu,Türklerin çok eski tarihlerden beri oynadıklarından bahsetmektedir.

19/11/2014

15

AVCILIK

Türklerde avcılık zorunlu bir ihtiyaç ve tutkudur.Yaşam ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan avcılık,aynı zamanda savaşa hazırlık amacı da güderdi.Türklerin av düzenlemeleri son derece görkemli olur ve sürek avları çok sayıda avcının katılması ile gerçekleştirilir,sonrasında da muhteşem şölenler düzenlenirdi.

Cengiz Han döneminde,Cengiz Han yasası ile hangi mevsimlerde, hangi av hayvanlarının avlanabileceği belirlenmiş ve günümüz av yasaklarının benzeri yasaklar,o dönemlerde bile Türkler tarafından uygulanmıştır.

19/11/2014

16

ÇANA (KAYAK)

Orta Asya’dan Ural dağları ve Hazar denizinin kuzeyinden Avrupaya geçen Türklerinin kayağı ilk kez kullanan milletlerden birisi olduğu Ural dağları ve Baykal Gölü civarında yapılan kazılardan anlaşılmıştır.İsviçreli Prof. J.J. HEES' in “ Kayakçılık Tarihi " notları da açıkça Türklerin kayağı kullanan milletlerden olduklarını belirtmektedir.Göktürklerin sığır kemiğinden yaptıkları kayaklar ile,kar ve buz üzerinde kaydıkları anlatılmaktadır.

19/11/2014

17

BOKS (PİJULA)

Yakut Türklerinin günümüz boks sporuna benzer ve adına Pijula dedikleri bir sporu sadece ellerini yumruk yaparak kavga biçiminde yaptıklarından günümüze gelen eserlerde söz edilmektedir.

19/11/2014

18

Teşekkürler…

19/11/2014