et_w01ns.pdf

EKONOMIKA TRANSPORTU

Wykad 01

dr Adam Salomon

Katedra Transportu i Logistyki Wydzia Nawigacyjny

Akademia Morska w Gdyni

ZASADY ZALICZENIA

wiczenia: brak

Wykady:

- obecno nieobowizkowa;

- zaliczenie pisemne (test na ostatnich zajciach).

Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 2

TEMATYKA WYKADW 1. Transport jako przedmiot bada ekonomicznych

2. Ekonomiczne i pozaekonomiczne determinanty dziaalnoci transportowej

3. Transport jako dzia gospodarki narodowej

4. Popyt na usugi transportowe

5. Poda usug transportowych

6. Przedsibiorstwa transportowe

7. Rynek usug transportowych

8. Konkurencja w transporcie

9. Koszty w transporcie

10. Ceny usug transportowych

11. Rachunek ekonomiczny w transporcie

12. Problematyka transportowa i problemy integracji polskiego transportu z

europejskim systemem transportowym


LITERATURA

A. Kolak, Ekonomika transportu. Teoria i praktyka gospodarcza, Wydawnictwo UG, Gdask 2008;

L. Prochowski, A. uchowski, Technika transportu adunkw, WKi, Warszawa 2009.


WYKAD 1

Transport jako przedmiot bada ekonomicznych


Podstawowe pojcia zwizane z transportem

Transport - proces technologiczny wszelkiego przenoszenia na odlego, czyli przemieszczania osb, przedmiotw i energii (Tarski) znaczenie czynnociowe (synonimy przewoenie, przemieszczanie);

Transport technicznie, organizacyjnie i ekonomicznie wydzielone z innych czynnoci, celowe przemieszczanie wszelkich adunkw i osb (Madeyski) znaczenie podmiotowe;

TRANSPORT dziaalno czowieka, ktrej celem jest przemieszczanie w przestrzeni osb i adunkw przy uyciu odpowiednich rodkw transportu.


Podstawowe pojcia zwizane z transportem cd.

Komunikacja: - porozumiewanie si ludzi midzy sob (wszelkie formy

cznoci: list, Internet, telefon, SMS, MMS, przekaz ustny);

- poczenia, ktrych cech jest trwao (powizania drogami komunikacyjnymi, przewozy osb i adunkw, ktre cechuje regularno i powszechna dostpno);

czno: - forma komunikacji, ale obejmuje tylko przepyw

informacji, przesyanie i przekazywanie pienidzy, przesyanie paczek.


Klasyfikacja transportu - pionowa

kryterium podziau: rodowisko, w ktrym odbywa si ruch rodka transportu (rodzaj drogi transportowe) i technika poruszania si po niej (tzn. rodek transportu), charakter techniczno-eksploatacyjny.

Transport

ldowy

samo- chodo-

wy

kolejo-wy

ruroci- gowy

wodny

morski egluga rdld

owa

powietrzny

lotniczy kosmi-czny


Klasyfikacja transportu pozioma (obejmuje podzia transportu na rodzaje w zalenoci od przyjtego kryterium)

1. przedmiot przewozu: transport osb i adunkw;

2. wzgldy organizacyjno-funkcjonalne: transport regularny i nieregularny;

3. organizacja przewozw (cigo procesu transportowego): transport bezporedni i poredni (amany, multimodalny, intermodalny, kombinowany);

4. zasig geograficzny: transport krajowy (wewntrzzakadowy, midzyosiedlowy, podmiejski, wewntrzregionalny, midzywojewdzki, midzyregionalny) i midzynarodowy (kontynentalny, midzykontynentalny);

5. odlego przewozu: transport bliskiego, redniego i dalekiego zasigu;


KLASYFIKACJA TRANSPORTU ZE WZGLDU NA ZASIG DZIAANIA

wewntrzzakadowy wewntrzosiedlowy T. bliskiego miejski i lokalny zasigu podmiejski

krajowy

midzyosiedlowy T. redniego wewntrzregionalny zasigu Transport midzywojewdzki midzyregionalny

midzykontynentalny T. dalekiego narodowy midzykontynentalny zasigu


Klasyfikacja transportu pozioma cd.

dostpno dla uytkownika: transport publiczny, branowy, wasny;

forma wasnoci: transport pastwowy, komunalny, spdzielczy, prywatny.


Miejsce ekonomiki transportu w naukach

ekonomicznych

Ekonomika transportu jedna z wielu dyscyplin dziaowych ekonomii (oglna teoria ekonomii jest jej podstaw teoretyczn);

Ekonomika transportu nauka interdyscyplinarna (mikroekonomia, makroekonomia, ekonomika przedsibiorstw, ekonomika rozwoju, gospodarka przestrzenna, teoria dobrobytu);

W ramach ekonomiki transportu wyksztaciy si ekonomiki gaziowe (badaj zjawiska gospodarcze w poszczeglnych gaziach transportu i w przedsibiorstwach transportowych - ekonomika transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego, morskiego itp.).


Miejsce ekonomiki transportu w naukach

ekonomicznych cd. (model dwustronnych

wzajemnych powiza)

Ekonomia formuuje prawa dla ekonomiki transportu, a ta dostarcza ekonomii

praktycznych szczegw.

Ekonomika transportu przekazuje oglne prawa ekonomiczne,

uwzgldniajc specyfik transportu, do ekonomik gaziowych, skd otrzymuje si szczegy praktyczne, na podstawie ktrych mona

ustali pewne prawidowoci wystpujce

w caej brany

Ekonomia

Ekonomika transportu

Ekonomiki gaziowe


Prawa ekonomiczne w transporcie

5 PRAW TRANSPORTOWYCH WG SAXA

Prawo intensywnoci transportu tempo rozwoju transportu powinno by zgodne z intensywnoci rozwoju wszystkich dziaw gospodarki;

Prawo integracji transportu rozdrobniony popyt na usugi transportowe zostaje zintegrowany w okrelonej, rozsdnie ograniczonej liczbie inwestycji transportowych (chodzi o racjonalizacj nakadw inwestycyjnych w transporcie i lepsze wykorzystanie inwestycji ju funkcjonujcych);

Prawo kierunkowoci transportu transport dokonywany jest po drodze o najniszych kosztach transportu, czyli po drodze najkorzystniejszej ekonomicznie, a nie po drodze najkrtszej geometrycznie;


5 PRAW TRANSPORTOWYCH WG. SAXA

cd.

Prawo kosztw transportu korzystne jest rozszerzenie rozmiarw przewozu, a do penego wykorzystania zdolnoci przewozowej danych obiektw i rodkw transportu ( due koszty stae niezalene od wielkoci przewozu);

Prawo cen transportu koszty jednostkowe przewozu zale od cen zastosowanych za te usugi (odwrotnie ni w innych dziaach gospodarki, gdzie ceny dbr i usug zale od kosztw ich produkcji)


Zakres bada ekonomiki transportu

Zakres przedmiotowy (ujmuje si w trzech grupach): gazie transportu transport samochodowy,

morski, kolejowy itp.; bada si specyfik ekonomiczn, techniczn, organizacyjn i funkcjonaln poszczeglnych gazi, zalenoci komplementarne i substytucyjne midzy nimi;

wystpujce formy transportu, zrnicowane pod wzgldem:

- rodzaju usug; - form wasnoci; - statusu transportu; - zasigu dziaania; - technologii przewozowych,

wyposaenie transportowe kraju.


Zakres bada ekonomiki transportu cd.

Zakres podmiotowy odnosi si do wszelkich podmiotw ktre s punktem odniesienia rnorodnych problemw transportowych, zaliczamy do nich:

przedsibiorstwa wiadczce zarobkowo usugi transportowe;

podmioty eksploatujce rodki transportowe na uytek wasny;

uytkownicy transportu;

organa administracji pastwowej.



Zakres problemowy (w zalenoci od punktu patrzenia): problemy makroekonomiczne: 1. efektywno inwestycji transportowych; 2. wpyw transportu na zagospodarowanie przestrzenne; 3. wpyw transportu na wzrost gospodarczy; 4. wyposaenie transportu w czynniki produkcji; 5. wycena kosztw zewntrznych transportu, poprawa bezpieczestwa

przewozw i zmniejszenie szkodliwego wpywu transportu na rodowisko;

6. analiza kosztw utrzymania i eksploatacji infrastruktury oraz kalkulacji opat za korzystanie z niej;

7. ksztatowanie systemw transportowych, badanie tendencji rozwojowych;

8. kierunki polityki transportowej;



Zakres problemowy (w zalenoci od punktu patrzenia): problemy z perspektywy przedsibiorstw

transportowych (mikroekonomiczne): 1. opacalno wiadczenia usug transportowych;

2. finansowanie dziaalnoci biecej i inwestycji rozwojowych;

3. zachowanie si przedsibiorstw transportowych na rynku;

4. efektywno wdraania innowacyjnych rozwiza.


Metodologia ekonomiki transportu

(cechy charakterystyczne metod i instrumentw badawczych)

Aplikacja oglnych zasad ekonomii w transporcie:

1. analiza relacji popyt-poda na rynku usug transportowych;

2. badanie rentownoci w skali przedsibiorstwa;

3. badanie uwarunkowa makroekonomicznych funkcjonowania transportu (ruch cen, skala opodatkowania czynnikw produkcji i wiadczonych usug);

4. ocena opacalnoci przedsiwzi rozwojowych;

5. ocena wpywu transportu na bilans patniczy kraju.


Metodologia ekonomiki transportu cd.

Tworzenie specyficznych dla transportu narzdzi pomiaru:

1. uycie specyficznych miernikw: wielkoci produkcji (kilometry, tonokilometry, pasaerokilometry, tonokilometry na 1 km sieci), charakteryzujcych eksploatacj taboru (wozokilometry, wozogodziny);

2. wzbogacenie oglnych formu rachunku ekonomicznego aspektami specyficznymi dla transportu (natenie przewozw wyraone liczb pojazdw na dob).



Tworzenie rozbudowanego zestawu wskanikw analizy ekonomicznej (specyficznych dla transportu):

wskaniki wykorzystania majtku; wskaniki wykorzystania zdolnoci adunkowej; wskaniki rozproszenia przewozw w czasie (sezonowo); wskaniki rozmieszczenia przestrzennego.

Stosowanie specyficznych metod ewidencjonowania stanu istniejcych i zachodzcych procesw:

ankietowanie firm przewozowych; badania ankietowe i wywiady wrd uytkownikw usug

transportowych; obserwacje natenia ruchu na drogach; rejestracja miejsc i przyczyn powstawania wypadkw.



1. Konstruowanie specyficznych modeli analizy;

2. Budowanie modeli analizy symulacyjnej przewidywanych wynikw takich przedsiwzi, jak: inwestycje infrastrukturalne i taborowe, zmiany strukturalne i organizacyjne.


Dziedziny naukowe zajmujce si transportem

1. ekonomika transportu

2. geografia transportu

3. historia transportu

4. prawo transportowe

5. logistyka

6. technika

7. ekologia

8. informatyka

9. organizacja i zarzdzanie

10. marketing

11. statystyka


DZIKUJ ZA UWAG


et_w01ns.pdf

Documents