Permbajtja:• Hyrja• Pyetja qe ne shtrojme rreth kesaj teme• Ligjet e Isak Newton-it• Levizja drejtvizore• Puna• Dinamika• Voleyball-I• Basketball-I• Football-I• Baseball-I• Konkluzionet

Parashtrimi:

• Ne kete prezantim do te trajtohetlidhja e fizikes me sportin duke analizuar shembuj te ndyshem e duke marre shkase nga madhesi te ndryshmefizike qe lidhen me to. Do te shtrihenkrahasime midis termave te ndryshem sidhe secili nxenes do te prezantoje nganje teme te caktuar.

Hyrje• Fizika është dega e shkences e cila merret me

zbulimin dhe analizimin e fenomeneve fizike, qëpërfshin studimin e lendes dhe lëvizjen e saj nëfabrikën e hapsire-kohes, si dhe konceptet e forces dhe energjise. Në mënyrë më të përgjithshme ajocilësohet si shkenca nëpërmjet së cilës njerëzitpërpiqen të shpjegojnë dukuritë natyrore. Fizikanjihet si "shkencë themelore" sepse fusha të tjerasi kimia dhe biologjia hulumtojnë sisteme, veçoritëe të cilave varen nga ligjet e fizikës.Pra, fiziken e gjejme dhe e hasim kudo ne jeten e perditshme, dhe ne pikerisht do te studiojme lidhjen dhezbatimin e saj ne sporte.

Pyetja qe ne shtrojme:A ka ndonjë lidhje mes tëdyjave? Çfarë teorie mund tëpërdoret në marrëdhëniet e tyre?• Sigurisht ata janë të lidhur, sepse sporti eshte fizike. Sporti ka te beje me objektenë lëvizje, forca, energjia, puna, fuqia, shpejtësia etj. Tëgjitha këto janë fizika. Çdogjë që ekziston nëhapësirë dhe kohë ështëfizika. Psh; forcat në njëmakinë gare duke shkuarrreth një kthesë, ngjeshmerise dhe elasticiteti ikockave, kur një praktikues ikaratesë thyen një derrase.

Ligjet e Isak Njutonit

• Ligji i I i Njutonit shpreh : Nen veprimin e njeforce , cdo trup fiton nje shpejtesi konstanteduke u zhvendosur nga pozicioni prehjes

• Ligji i II i Njutonit shpreh : Nxitimi shprehetsi raport ndermjet forces se ushtruar dhemases se trupit mbi te cilin vepron ajo force. F = m . a

• Ligji i III i Njutonit shpreh : Nqs nje trupushtron force mb inje trup te dyte atehere dheky trup kunder pergjigjet me nje force me vlerete njejte por me kahe te kundert me ate fillestar.

Ligji i ruajtjes se energjise• Nepermjet formulave qe sjellin ligjet e Njutonit njeriu ka qene I

afte te llogarise forcat qe I jane dashur atij per te spostuar njetrup , dhe zbatimi konkret I tij eshte ne terheqjen e nje thesiqe kryejne lojtaret gjate nje gare sportive. Ato ushtrojne njeforce te caktuar ndaj trupit qe terheqin dhe ne baze te kesajforce , I japin atij nje nxitim dhe shpejtesi ne menyre qe talevize ate. Ne qofte se objekti (ne rastin tone thesi I terhequr) duhet te jete ne nje pozicion brenda nje periudhe te caktuarkohe atehere ne duhet te llogarisim forcen qe ti japim objektitnxitimin e duhur per te arritur shpejtesine e cila do te na cojene destinacion brenda kohes se caktuar.

Levizja drejtvizore• 1)Levizje drejtvizore te njetrajtshme

Ne kete levizje shpejtesia eshte konstante , pra ajo nukndryshon me kalimin e kohes. Elementi qe ndryshon eshtezhvendosja , e cila ndryshon sipas formule : s = v . t

* 2) Levizje drejtvizore te pershpejtuar

Ne kete levizje shtohet dhe madhesia fizike e nxitimit e cila eshte konstante dhe pozitive. Formulat perkatese jane: s=vot+at2/2 ,

v=v0+at

* 3) Levizje drejtvizore e ngadalesuar

Ne kete levizje gjithashtu ekziston madhesia

fizike dhe konstante e nxitimit por me vlere

negative . Formulat perkatese jane :

s=v0t-at2/2 , v=v0-at

PUNA• Ne Fizike , puna njihet si

energjia qe transmeton njeforce F per te zhvendosurnje trup ne nej largesi x. Ajomund te shenohe me A pordhe ne gjuhen angleze me simbolin W (work). Ashtu sienergjia dhe puna eshte njemadhesi skalare. Nje formulee rendesishme per puneneshte barazia e saj me ndryshimin e energjise se sistemit qe kryen pune , sepse normalisht nje sistemme nje energji E1 humbet njepjese te saj qe te kryejepune dhe mbetet me njeenergji E2

PUNA 0

• Puna nganjehere pavaresisht veprimit teforcave rezulton te jete zero. Psh. gjate rrotullimit te nje topi rreth njepike te caktuar pasi topi ka mbaruarciklin e rrotullimit atehere vihet re qendryshimi energjise eshte zero , prarrjedhimisht sistemi mund te ketelevizur dhe te jete vendosur nenndikimin e nje force , por puna eshte 0.

DINAMIKA

C’ESHTE DINAMIKA?

• Dinamika eshte fushe e fizikes e cila merret me shkaqet qe e shkaktojne nje levizje , duke studiuar levizjen me karakteristikat e saj dheduke perjashtuar shkaqet qe e krijojne. Shkencetari I cili punoi me shume ne kete fusheishte Isak Njutoni I cili pikerisht u be I famshem per tre ligjet e tij te dinamikes , tecilat dhe sot jo vetem jane ne funksion porperbejne bazen e dinamikes ne jeten tone teperditshme duke perfshire levizjen e trupave, gje qe e lidh ate me temen qe ne po trajtojme.

VOLEYBALL-i

• VOLEYBALL eshte nje loje e shpikur fillimisht ngaWilliam G. Morgan.Ne kete loje kemi fuqizimin qe iuduhet dhene kraheve per pasimin e topit apo dhe per energjine kinetike te nevojshme per te vene ne levizjegjymtyret kryesore ne te cilat sporti iu referohet . Prame pak fjale ne pamje te pare loja e volleyball mund teduket mjaft e lehte ,praktike dhe aspak e veshtire ne teluajtur pasi eshte e supozuar se energjia nuk eshte aqe konsumuar. Megjithate me ane te ketij projekti kemibere nje analize te metejshme ku shpjegojme lidhjendhe zbatimin e ligjeve te fizikes ne nje nga sportet me te frekuentuara .

SHEMBULLI • ANALIZE E NJE GJUAJTJE NE VOLEYBALL

• A) Themi se fillimi i kesaj levizjeje fillon me vrullin. Vrulli eshte ai qe e shtyn sportistinperpara ne menyre qe goditja te rezultoi e sukseshme dhe te jete sa me e forte.

• B) Hap i i dyte themi se i perket momentitte shkeputjes nga toka,ndahet ne tre faza :

• 1) Perkulja dhe thyerja e gjunjeve qe sjellme pas dhe perthyerjen e tere trupit per te marre fuqine kercyese .

• 2) Ndikimi i duarve eshte thelbesor pasi e ndihmon sportistin te kerceje me lart.Dukebere kete levizje trupi ka arritur te fitojeinerci.

• 3)Me pas keto levizje pasohen nga goditjae topit e forte dhe e drejte. Ne ilustrimin e paraqitur sportisti ka goditur topin por ne baze te ligjeve te Njutonit kemi dhe force kunderveprimi nga topi.

BASKETBALL-i

Basketbolli është lloj sporti me top që luhet në mes të dy ekipeve me nga 12 lojtarë dhe 5 lojtarë aktivë prej secilit ekip në fushë. Qëllim i lojës është që lojtarët, të futin më shpesh topin në koshin e ekipit kundërshtar.Kur basketbollist i perplas topin ne parket atehere topi i kthehet perseri mbrapsht ne duart e tij.Ne qofte se nuk do te ishte nje force e cila do ta perplaste topin ne parket ,kercimi i tij i dyte nuk do te ishte me aq i forte. Topi humbet enegji sepse nje pjese te energjise se tij ai e jep kur perplaset ne toke.Per ta mbajtur konstante forcen e tij basketbollisti vazhdon dhe e triblon topin per te mos e humbur fuqine e tij.Por energjia nuk mbaron asnjehere,ajo vetem ndryshon.

ILUSTRIMI ANALIZA

• Kercimi i nje topi permban energji kinetike dhe potenciale.Ashtu si topi ndryshon rrugen e tij duke u perplasur ne dysheme ashtu ndryshon dhe energjia ne te nga energjia kinetike tek energjia potenciale por nje pjese e energjise ndryshon forme dhe del jasht topit duke ulur nivelin e energjise qe kishte topi ne fillim. Kur topi perplaset me dyshemene ai krijon nje zhurme,e cila eshte rezultat i clirimit te energjise nga topi ne dysheme. Nje tjeter forme e energjise eshte energjia e ngrohjes.Kjo e fundit krijohet nga perplasja e topit ne dysheme nga basketbollisti.Topi duke u perplasur ne dysheme leshon energji dhe kete energji e thith dyshemeja duke krijuar nxehtesi.

ZBATIMI I FUTBOLLIT NE FIZIKE

Ne ndeshjet e futbollit shpesh verejme se pasi lojtari e ka gjuajtur topin drejtimi I tij ndryshon .Pra nuk eshte me ne ate drejtim ne te cilin lojtari ka goditur topin. Dhe pikerishtajo qe e ben te mundur kete gje eshte ferkimi me ajrin. Topikur esht ne levizje ai ferkohet me ajerin sic do trup tjeter. Por ne qofte se gjate levizjes se tij me nje shpejtesi tecaktuar ai eshte duke u rrotulluar athere ndryshimi I drejtimit te tij do te jete ne krahun e rrotullimit. Pra ne qofte se rrotullimi I topit eshte majtas dhe anasjelltas nqsrrotullohet djathtas athere drejtimi do te ndyshoje nga e djathta.

ANALIZA

• Sportisti I cili godettopin me shkopin e bejsbollit.

Edhe ketu mbizoteronpothuajse e njejta teori: Topi ushtron force teshkopi dhe shkopikundervepron te topi, por kunderveprimi eshtshume me I madh pasi I jep force sportitsti dhekjo ben qe topi te marreshpejtesi te madhe

BASEBALLI

Punoi: Irida Pajenga (lider)

Xhonatan Teta

Silvia Guxho

Enid Zyfi

Enxhi Koduzi

Xhesjano Bani