gazeta e dhjetorit 2010

7/31/2019 Gazeta e Dhjetorit 2010

1/16

1DHJETOR 2010 NGJALLJA

NGJALLJANr. 12 (215) Viti XVIII i botimit DHJETOR 2010 mimi 20 lek

N datat 3-4 dhjetor 2010, n mjediset e Ma-nastirit t Ri t Shn Vlashit dhe t Akade-

mis Teologjike Ngjallja e Krishtit, pran Du-rrsit, zhvilloi punimet Asambleja Kleriko-Laikee Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris.N t morn pjes prve Sinodit t Shenjt pr-faqsi kleriksh dhe laiksh nga Kryepiskopatadhe t tria mitropolit.

Veprimtaria filloi t premten pasdite, 3 dhjetor,me Shrbesn e Mbrmsores n kishn e Ma-

nastirit. N orn 18.00 filloi seanca e par ple-nare. Pasi u psal, Kryepiskopi Anastas bri el-

jen e Asambles dhe mbajti temn: Vlerat shpir-trore t Evrops dhe prgjegjsit e t krishte-rve. Mitropoliti i Kors, Hirsi Joani, mbajtitemn Polemika e re ndaj Kishs dhe prballjame t. Seanca u mbyll me referatin e Episkopitt Krujs, Hirsi Andonit: Qndrime thelbso-re n Marrveshjen e Kishs me Kshillin eMinistrave (Ligji 1057, dt. 22.01.2009).

M 4 dhjetor, dita nisi me Liturgjin Hyjnore,n kishn e Manastirit, q u krye nga Kryese-kretari i Sinodit t Shenjt, Protopresviter JaniTrebicka dhe prfaqsi kleriksh nga t katrdioqezat. Ishin t pranishm antart e Sinoditt Shenjt dhe pjesmarrsit n Asamble. Passaj u vazhdua me takimet n grupe, sipas temavet veanta. Kshtu, n tri grupet e klerikve udiskutua pr tema t jets liturgjike, baritore,

U zhvillua Asambleja Kleriko-Laikee Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

Gzuar Krishtlindjet!

(vijon n faqen 2)

Krishti lindet, lavdrojeni! Krishti vjen nga qiejt, shkoni ta takoni. Krishti sht

n tok, ngrihuni. Gjith bota, kndojini Zotit. Le t ngazllohen qiejt dhe le t

gzohet toka. Errsira kaloi dhe u b drita. Njerzit q rrinin n errsir le t

shohin dritn e madhrishme t njohuris s plot. Ai q ishte pa trup, u trupzua.

Biri i Perndis u b Biri i njeriut. Jisu Krishti i njjt dje, sot dhe prjet.(*)

Le t flasim n festivalin q quhet Lindja e Zotit dhe Shptimtarit ton Jisu

Krisht. Kt kremtojm sot, ardhjen e Perndis te njerzimi, q njerzimi tmund t kthehet te Perndia. Le t heqim natyrn e vjetr, q t mund t veshim

t ren. Le t vdesim tek Adami, q t jetojm n Krishtin. Le t lindemi me

Krishtin, si dhe t kryqzohemi dhe varrosemi me T, q t mund t ngjallemi me

T. Sepse ai q sht i pasur, bhet i varfr. Ai merr varfrin e trupit tim, q un

t marr pasurit e Hyjnis s Tij, sepse Ai zbraz vetveten, nga lavdia e Tij pr

nj koh t shkurtr, q un t mund t marr pjes n plotsin e Tij.

(*) Nga Homelia e Shn Grigor Theologut pr Krishtlindjet


2/16

2 NGJALLJA DHJETOR 2010

ekonomike etj. Ndrsa tri grupet e tjera

ishin ato t burrave, grave dhe t rinjveorthodhoks, n t cilat u diskutua prkontributin q kan dhn deri m sot n

jetn e Kishs son dhe detyrat q dalinpr t ardhmen, sidomos duke u nisur ngazhvillimet aktuale

N orn 12 u zhvillua seanca plenare,ku u solln rezultatet e arritura n grupedhe u bn konkluzionet e Asambles.Fryma e ngroht e diskutimeve dhe embshtetjes pa rezerva pr Kishs tondhe Kryepiskopin Anastas u shfaq si gjatpunimeve, ashtu edhe n drekn e rastit,pas s cils prfaqsit u kthyen n eno-rit e tyre. T gjith kishin bindjen se kon-tributi shum i vlefshm i gjithsecilit i vlenshum zhvillimit t pandalshm t KishsOrthodhokse Autoqefale t Shqipris,pavarsisht nga pengesat q prpiqen tkrijojn n rrugn e saj.

U zhvillua AsamblejaKleriko-Laike e Kishs

Orthodhokse Autoqefalet Shqipris

(vijon nga faqja 1)

Kto dit doln n qarkullim kalendart orthodhoks t vitit 2011Kalendari i madh

paraqet arritjet eKishs son n 20

vjett e fundit, me

foto nga fusha t

ndryshme.

Kalendari i vogl

ka tema shpirtrore,

leximet e dits,

struktura

administrative etj


3/16


Bashkia e Tirans bri t ditur iden e sajpr ngritjen e nj muzeu t ri, i cili do t ket nfokus bashkjetesn fetare n vendin ton. Parakatr prfaqsuesve t komuniteteve fetare, njgrupi studiuesish, historiansh dhe t medias,Kryetari i Bashkis s Kryeqytetit, Edi Rama,foli pr rndsin e nj institucioni t till, si prbesimtart, ashtu edhe pr qytetart, t cilt dot mund t njihen edhe me kalvarin e historiss fes n vend.

Ky sht nj projekt q i duhet Tirans.Ky sht nj muze q i mungon Tirans. Si doprojekt i domosdoshm, si do objekt i munguarn nj realitet, na detyron pr nj qasjeinteligjente dhe nj qndrim t suksesshm,deklaroi Rama.

Prfaqsuesi i Kishs son n kt takimishte Episkopi i Krujs, Imzot Andoni, i cili theksoise: Ky do t jet nj muze i gjall, ndryshe ngaata t zakonshmit q jan antik. Ne do t ofroj-m gjith gatishmrin dhe burimet tona njer-zore. Ky muze do t jet shprehje e dialogut dheharmonis fetare, duke materializuar historindhe bashkjetesn.

Muzeu mendohet t ndrtohet pran dykatedraleve dhe xhamis s re. Pr t realizuariden do t bhet nj konkurs ndrkombtar.Bashkia e Tirans do t ket rolin e katalizatoritt ktij procesi, duke marr prsipr krijimin e

mundsis q njerzit ta diskutojn probleminme t gjitha palt dhe q t gjith t thon fjalne tyre pr kt muze, i cili do t jet muzeu i tgjithve.

Korresp. i Ngjallja

T mrkurn, m 17 nntor 2010, n mjediset e HotelTirana International Bashkia e Tirans paraqiti projektin

pr nj muze t bashkjetess fetare. N ket takim mo-rn pjes dhe prshndetn edhe prfaqsuesit e t katr

Komuniteteve Fetare tradicionale. Vum re me keqardhjese n gazetn tuaj t dats 18 nntor, n shkrimin prkats,nga gazetarja Ermelinda Hoxhaj ishte br nj paraqitjee deformuar e veprimtaris. N asnj rresht t tij nukprmendej pjesmarrja dhe prshndetja e prfaqsuesit

t Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris. NdrsaKomunitetet e tjera Fetare jo vetm prmendeshin, por ntri kolona t veanta ishin vendosur emrat, funksionet, sidhe citime nga prshndetjet e tyre. Edhe m i uditshm

e tendencioz ishte prcaktimi i priftit katolik Dom GjergjMeta si prfaqsues edhe i Komunitetit Orthodhoks!

Kjo mnyr paraqitjeje dhe diskriminimi e njrit nga

Komunitetet Fetare tradicionale cenon harmonin dhebarazin fetare, pr t ciln vendi yn krenohet e pr tciln flitet nga t gjith, brenda dhe jasht vendit, si edhenga gazeta juaj, si ishte edhe qllimi i aktivitetit n fjal.

Gjithashtu, mendojm se, kjo mnyr paraqitjeje nuk pas-qyron standardet e nj media korrekte, t lir, t emanci-puar dhe t pavarur q pretendon t pasqyroj frymndhe kulturn evropiane n Shqipri.

Mbetemi me shpresn se gabime t tilla nuk do tprsriten m n t ardhmen.

Tiran, 25. 11. 2010Zyra e Shtypit

e Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

Besimtart e klerikt e enoris s Ka-

vajs, t Kishs Orthodhokse Autoqefalet Shqipris, u shqetsuan dhe u indinjuannga nj artikull i botuar n gazetn MAPO,

t dats 9 dhjetor 2010, q flet pr gjetjene disa eshtrave n kufirin e prons s ma-nastirit t Shn e Premtes, n fshatin et.

Q n faqen e par t gazets, nisejme titullin Dhunim i ri varresh, Kisha

Ortodokse nn hetim. Nj deformim to-tal i s vrtets. S pari: jo vetm klerikte famullis s Kavajs, por edhe gjith

banort e fshatit dhe banort e qytetit tKavajs q vizitojn manastirin e Shn ePremtes, e din se n pronn e saj rreth

kishs nuk ka pasur dhe nuk ka asnj varr.

Duhet q gazetart t thon se ku i kanpar dhe ku i kan gjetur kto varre! Sdyti, kalohet n shpifje kur thuhet se Kisha

Ortodokse nn hetim. Po t ishin intere-suar n organet kompetente do t kishinmsuar t vrtetn, e cila nuk ka asnjlidhje me at q shkruhet.

N kufirin jugor t prons s manastirit,ku kalon nj rrug fshati dhe ka nj skar-pat, po bheshin disa punime pr ta mbroj-tur nga rrshqitja e dheut. Gjat tyre u gje-

tn nga puntort n thellsi disa eshtra.

Menjher pas ksaj u informuan organet

shtetrore, t cilat erdhn pr t br shqyr-timet e rastit. Nga ana jon u tha n kto

organe, se nuk dim se kujt i prkasin, pasin kt vend, por edhe n gjith pronn e

manastirit nuk ka asnj shenj varri apovarreze. Pr kt gj autoritetet shtetrore

po bjn krkimet dhe analizat prkatsepr t par se kujt i prkasin kto eshtradhe kur jan vendosur aty. Prfundimisht

kto eshtra jan mbledhur nga ana jondhe jan vendosur brenda n kish, pasikemi br dhe nj lutje prkatse, deri saautoritetet shtetrore t na thon se far

do t bjm me to. Kjo sht e gjith evrteta.

Nse nga gazetari do kishte dashur t

msohej e vrteta, ne kemi qen gjith-mon t gatshm dhe t hapur dhe nukdo t shkruheshim gjra kaq t pavrteta,madje tendencioze, q na fyejn ne si kle-rik, por edhe gjith Komunitetin Ortho-

dhoks.Nuk kemi par ndonj reagim pr t

krkuar ndjes nga ana e gazets edhe

pasi e vrteta u b e qart pr t gjith.

Klerikt e enoris, Kavaj

at Petro Thanasi, at Kristo

Sharko, at Jani Tereziu

Kryeredaktorit t GAZETA SHQIPTARE

Protest GazetaMapo shtrembron realitetin

Tiran, prezantohet ideja pr nj muze dedikuar bashkjetess fetare


4/16


Funksionojn 17 kopshtet e Kishs son

N 17 kopshtet e Kishs sonka filluar viti i ri i prkujdesjes di-tore pr fmijt e moshave 3-6vje. Kto kopshte ndodhen n tgjitha dioqezat dhe ofrojn shr-bime cilsore, duke pranuar rreth700 fmij. Ditn e par, pr tanisur mbar dhe me bekime vitin eri 2010-2011, si sht br tradit,u krye Shrbesa e Ajazms, e drej-tuar nga priftrinjt e enorive dheme pjesmarrjen e prindrve. Nkopshtet q mbulon Kisha, fmijtpranohen pa dallim feje dhe prka-tsie shoqrore, me parimin i ba-rabart midis t barabartve. Si-pas drejtoreshs znj. Nafsika Melo,

shrbimi q u ofrohet fmijve sh-t bashkkohor, me ambiente mo-

derne dhe kushte cilsore edukimi,personel t kualifikuar dhe shrbimmjeksor t prhershm. Secili prejtyre ka nj kartel personale mje-ksore dhe ofrohet do moment ku-tia e ndihms s shpejt n nj am-

bient t pastr e t shndetshm.Risi pr kt vit ishte rikonstruksio-ni i kopshtit t Kors, ndrsa famil-

jet paguajn nj shum minimalen raport me shrbimin q ofrohetdhe kujdesin e gjithanshm, sepse

Kryepiskopi Anastas i kushton r-ndsi edukimit t tyre dhe ndihmongjithmon financiarisht, si dhe kuj-deset shpirtrisht pr ta. Personelimsimdhns i t gjitha kopshtevesht me arsimin prkats dhe itrajnuar n seminare q zhvillohenher pas here nga lektor t kuali-fikuar me temat prkatse, si sho-qrore dhe profesionale. N t gji-tha kopshtet, puna vijon normalishtdhe fmijt jan t pajisur me librae materiale vetjake. Ashtu si dhen vitet e shkuara, kujdes i veantdo ti kushtohet edukimit, n mny-r q rezultatet e larta n pun tpasqyrohen kur ata shkojn n

shkoll dhe dalin me sukses.Korresp. i Ngjallja

Ne, t rinjt orthodhokst Tirans, shprehim soli-

darizimin ton n mbrojtjet Kishs Orthodhokse

Autoqefal t Shqiprisdhe Kryepiskopit Anastas,duke kundrshtuar sulmet

dashakeqe dhe akuzat e pa-vrteta q jan publikuarditt e fundit n media.

Habitemi se si disa nje-rz publik q na kan m-suar historin e vendit ton,shfaqen kaq siprfaqsor

me realitetin e ktyre 20viteve t Kishs Orthodho-kse, duke u prpjekur t he-dhin balt mbi Kryebariun

ton shpirtror q prcjelldashuri, paqe dhe na frym-zon n do veprimtari. Pr-pjekja pr t nprkmbur

emrin dhe personalitetin eKryepeshkopit Anastas dheKishs n prgjithsi, sht

nj akt i shmtuar dhe i d-

shtuar q jo vetm na zhg-njen, por na kujton t kalua-rn e hidhur komuniste dhe

ateiste, e cila censuronte li-rin dhe t vrtetn.

Deklarat e Rinis Orthodhokse t Tiranskundr akuzave dhe shpifjeve ndaj Kishs

dhe Kryepiskopit Anastas

Ne jemi dshmitarokular t ringritjes s Ki-

shs dhe zhvillimit t jasht-zakonshm t saj, e njohim,duke e prjetuar nga afrndihmn dhe kontributin

shum t muar t Kryepi-skopit, i cili i ka qndruarpran n do moment ko-munitetit dhe veanrisht

rinis orthodhokse.

Ndonse mes shumsfidave dhe vshtirsive, Ai

na ka dhn mundsi t

organizojm aktivitete nqendrat rinore n t katr

cepat e Shqipris, ka dh-n kontributin e tij shpirt-ror dhe financiar n aktivi-

Nga data 20 deri n 21nntor 2010, u zhvillua nqytetin e Vlors, konferen-

ca e rinis orthodhokse eMitropolis s Beratit, q umbajt n ambientet e HotelVlora Internacional. N

kt konferenc morn pje-s rreth 80 t rinj, gjimnazi-st dhe student, t cilt vi-nin nga rrethe t ndryshme

t mitropolis s Beratit.Referati i par u mbajt

nga katekistja SevastianiQako, e cila foli mbi temn:

Si ti alternoj n jetn timet mirat q m ofron botadhe shoqria moderne, qt mund t eci n rrugn e

drejt t Krishterimit.Pasdite, t rinjt patn mu-ndsin t vizitonin Sht-

pin Muze t Shpalljes sPavarsis, ku u njohm mtepr me historin e popu-llit ton. Pas shrbess s

mbrmsores, q u mbajt n

kishn e Shn Theodho-rve, t rinjt pjesmarrsndoqn referatin e dyt me

tem: Si do t besojm pot mos dgjojm? , ngakatekisti LeonidhaTodri.

T shtunn n dark, trinjt patn bekimin e madht kishin mes tyre, Mitro-

politin e Beratit, Vlors,Kanins dhe gjith Myze-qes, Hirsin e Tij ImzotIgnatin, i cili mbajti referatine tret dhe t fundit n kt

konferenc me tem: Dile-mat e njeriut n shoqrinmoderne. N prfundim

t referatit t tij, Imzot Ignatitha se jo vetm n t shkua-rn por edhe sot, kisha nukharron detyrat e saj pr rini-

n e krishter me prediki-min, t kremtet, meshat,misteret, letrsin dhe boti-met e krishtera t saj, me

t cilat forcon moralin fetart t rinjve.

Ditn e diel, m 21 nn-tor, t rinjt morn pjes n

Liturgjin Hyjnore, n ki-shn e Shn Theodhorve(Todrit) n Vlor, q u krye

nga Imzot Ignati. Kjo ishte

nj dit mjaft e veant,sepse n kt dit kisha jonkremton Hyrjen n tempull

t Hyjlindses Mari.

Agustin Nako

tete t larmishme dhe ve-primtari shpirtrore, sociale,edukative, kulturore, spor-

tive etj, t cilat nuk i kemipar dhe nuk i kemi provuarn mjediset e tjera. Ai naka dhn mundsi t njohim

m shum besimin, Krishtindhe njri-tjetrin, na ka m-suar t ndihmojm t varfritdhe t kryejm vepra bami-

rse, t vizitojm t smurtdhe t burgosurit, t japimdashuri aty ku ajo nuk ek-

ziston...Vepra dhe puna e Tijjan nj model i pakraha-sueshm pr t ardhmen eKishs dhe pr ne brezin e

ri.

N fund t ksaj dekla-rate, ne krkojm t ndaletfushata e akuzave dhe shpi-

fjeve dhe shprehim gatish-mrin t dshmojm tvrtetn dhe ta mbrojmat, n emr t dashuris

pr Perndin dhe njerzitq e prfaqsojn at medinjitet.

Rinia Orthodhokse

e Tirans, nntor 2010

Konferenca e Rinis Orthodhoksee Mitropolis, Berat


5/16


Festa e bukur e Krishtlindjeve, t ciln efestojm do vit ne t krishtert orthodhoks,sht e bazuar n ngjarjen m t madhe t histo-

ris njerzore, n Lindjen e Shptimtarit Krisht.Prmbledh nj nga dogmat m kryesore t besi-mit t krishter, Mishrimin e Fjals s Per-ndis, Fjala u b mish dhe qndroi ndrne (Jn. 1. 14).

Pritja e kombeve arriti prmbushjen e saj.Profecit u prqendruan n qllimin e tyre. Pro-feti i madh, Isaia, paralajmroi ardhjen e Me-sias, t cilit i jep emrin Emanuel. Shkruanse tek Ai do t prehet fryma e Perndisdhe fryma e urtsis, fryma e vullnetit dhee fuqis, fryma e dituris dhe e shpresta-ris fryma e friks s Perndis (Is. 11:2).

Dhe kur erdhi prmbushja e kohs, Pe-rndia i padukshm u b njeri i dukshm. Moritrup dhe iu predikoi njerzve. sht i njjti trup,i cili do t ofrohej sakrific pr larjen e mkatevedhe pr shptimin e njerzve. Tani shtrihet ngrazhd. M von do t ndehet n Kryq dhe mpas do t hyj brenda Potirit t Shenjt qqndron sipr Tryezs s Shenjt. Do jetEMANUELI i t krishterve t t gjithshekujve.

N Shkrimin e Shenjt gjejm emra t ndry-shm t Birit t Perndis. Secili prej tyre korre-

spondon me nj realitet q prmendet n mreku-llit ose n veprn e Tij. Kshtu dhe emri i Tijprofetik EMANUEL, i cili prkthehet, ashtusi na thot teksti i shenjt, Perndia [sht]bashk me ne, i referohet veprs shptimta-re t hyjnis s njeriut. Me kt emr shpalletbashkimi personal i natyrs hyjnore dhe njer-zore m Krishtin. Nuk sht Perndi indar nga natyra njerzore, as njeri i zhve-

shur nga hyjnia, shkruan Kirilli i Aleksandris.Nga shum etr dhe sidomos nga epoka ediskutimeve kristologjike mendohet se emri

Emanuel prmbledh msimdhnien mbi dynatyrat e Krishtit, t natyrs njerzore, bash-k me ne dhe t [natyrs] hyjnore, Per-ndia.

Mishrimi i Krishtit - Emanuel, prmbledhrealizimin e shpress s Dhiats s Vjetr mbiMbretrin e Perndis. Me Lindjen e Zotit Jisumbaroi koha e paraprgatitjes dhe pritjes. MeEmanuelin midis nesh, prfundoi koha dhefilloi prjetsia pr ne t krishtert. Ne nuk je-tojm m brenda kohs s prishjes, por jetojnq tani brenda prjetsis.

Prbjm ngjarjen mbinatyrore t Mishrimithyjnor, thjeshtsin e saj madhshtore dhe ndiej-m gzimin e thell mistik n thellsit e shpirtitton. Perndia zbret dhe vjen tek njeriu, q talartsoj n vendin e gjrave mbinatyrore. Mi-shrimi i Perndis u b pr hyjnizimin e nje-riut. Perndia ka br kaq shum pr nje-riun, sa u b dhe njeri, shkruan shn MaksimKonfesori.

Por paraqitja e Emanuelit mbi tok kakuptimin e asaj ndiqm, q iu drejtoi nx-nsve t Tij t par dhe apostujve dhe t ciln edrejton gjithmon ndaj t gjithve ne. Ai,

Misterin e t Lindjes s t cilit festojm, dshiront kryej dhe tek ne misterin e hyjnizimit, dukei br bindje ftess s Tij hyjnore. Dshira e Tijhyjnore sht t bhemi Bij Perndie. Pra-ndaj u b i dobt q t na fuqizoj, dhe u mb-shtoll me shprgnj q t na liroj nga prangate mkatit. Shpirti yn krkon gzimin, paqen,shptimin. Krkon Emanuelin. Nuk e ngo-pin prparimi, jeta moderne, komoditetet dhe

dfrimet, t cilat mbizotrojn pr sa i prketans siprfaqsore t jets s prditshme. Gjatkohs s Lindjes s Zotit Jisu, njerzit q udh-tonin m kmb ose me kuaj, kishin pasion teprt thell t shptimit dhe t paqes s brend-shme. Por dhe njeriu i epoks son, i cili udhtonme makina moderne dhe prshkon pafundsin

me avion, ka t njjtn nevoj t thell prlirim dhe shptim.T dashur besimtar. Shpirti yn do ta shuaj

gjithmon etjen e tij, vetm pran EMANUELIT,i cili sht burim i ujit tgjall. Vetm pranTij mund t rimkmbim prarjet e persona-litetit ton dhe t risjellim ikonn e Perndisn bukurin fillestare.

Le ta ftojm n kto Dit t Shenjta q thyj brenda nesh nprmjet Kungats Hyjnore,mbasi t pastrojm grazhdin e shpirtit ton meRrfimin e Shenjt.

Le ta ftojm t zbus instinktet e egra q

nxiten do dit me interesin dhe egoizmin ton.N kt mnyr do t lind brenda neshnjeriu i ri, njeriu i pasioneve t mdha dhe idshirave t shenjta dhe para grazhdit t shenjtdo t psal me mallngjim dhe gzim: I falemLindjes Sate, o Krisht. Amin.

Protopresviter Emanuil Gavrilaqi

Marr nga Kiriktiki DhiakoniaPrktheu: Rozeta Baba

EmanueliJa virgjresha tek do t mbarset, dhe do t lind djal, dhe do tia vn emrin EMANUEL(Matth. 1. 23)

Manastiri i Hyjlindses n Kakome para dhe pas restaurimit


6/16


Ndiej keqardhje, q pr her t tret jam idetyruar, t zhbj akuzat kmbngulse t

z. Frashri. Nse bhej fjal vetm pr shpifjedhe fyerje t adresuara ndaj personit tim, nukdo t isha prgjigjur m. Por me ato q mbshtetz. Frashri synon t ver n dyshim kanonicitetindhe ligjshmrin e Kishs Orthodhokse Auto-qefale t Shqipris, t nj komuniteti n t cilinbjn pjes qindra mijra besimtar. Pr mtepr, sulmi i tij shtrihet edhe ndaj PatriarkansEkumenike.

Le t supozojm pr nj ast - duke e marrsi hipotez - se ka vler teoria e tij jo e vrtetq prsrit, pas 18 vitesh, se Kryepiskopi shti paligjshm. Ather edhe t gjith episkopt,presvitert dhe dhjakont e shtetsis shqiptareq ai i dorzoi klerik jan t paligjshm... Sipasksaj hipoteze nuk do t kishte sot nj hierarkidhe kler kanonik shqiptar. Por nse do t ndodhtedika e till, Kisha e sotme e Shqipris, dukemos pasur episkop dhe klerik kanonik, nukmund t jet Autoqefale. Por as edhe KishOrthodhokse! Kjo hipotez tregon qart se ku

t ojn pikpamjet e z. historian. Ai prpiqett vendos nj bomb artizanale me shprthimt vonuar n ndrtesn e sotme t Kishs Or-thodhokse. Kto q po paraqes nuk jan njapologji, si vazhdimisht e quan z. Frashri,thjesht po aktivizoj mekanizmin shprthyes tarsyetimeve dhe t akuzave t tij.

TOMOSI PATRIARKAL PRAUTOQEFALIN DHE STATUTI

I VITIT 19291.Po e filloj me Statutin e vitit 1929. Z. Fra-

shri ka pohuar i sigurt, n mnyr t prsritur,14 her, se ky Statut sht miratuar dhe legjiti-muar nga Tomosi Patriarkal me t cilin, m 12prill t vitit 1937, iu dha Autoqefalia KishsOrthodhokse t Shqipris. Ai akuzon Patriar-kann Ekumenike sepse vepron kundrStatutit t vitit 1929, q e miratoi me Tomosin

e vitit 1937! Pr m tepr, na qorton: fyetPatriarkann q kishte miratuar Statutin e

vitit 1929. Meq teksti n fjal ka nj rndsi

esenciale, po e paraqesim t plot, edhe mefotokopjen e origjinalit. Si mund t konstatojdo lexues, n asnj pik t tij nuk flitet prStatutin e vitit 1929. Pra, del shum qart se sae vshtir sht ti besosh z. Frashri.

N prgjigjen e mparshme, shpjegova nmnyr t shtjelluar temn e Statutit. Theksojprmbledhtazi se nga ana juridike, Statuti i vitit1929 u zvendsua prfundimisht n vitin 1950nga Kongresi III i Prfaqsuesve Orthodhoks.Ky kongres hartoi Statutin e ri, q n vazhdim u

miratua me Dekretin nr. 1065, t 4 majit 1950dhe u b ligj i Shtetit Shqiptar. Por edhe ky dekretreshti s pasuri fuqi pr shtetin me dekretin 4337t 13 nntorit 1967.

Me ardhjen e demokracis n Shqipri, nukndodhi nj ringjallje automatike e legjislacionitekzistues t kohs s Zogut. Nse do t ishtebr dika e till, do tu ishin kthyer t gjithpronarve, si edhe Kishs, pasurit e tyre, dhedo t ishte riprtrir roli i kujdestaris s pushte-tit shtetror mbi Kishn. Theksova (31.10.10)

se n vitin 1992, n periudhn e tranzicionit

EDHE NJ PRGJIGJE TJETR NDAJ SHPIFJEVEKMBNGULSE

Kryepiskopi i Tirans, Durrsit dhe i gjith Shqipris Prof. Dr. Anastasi

Antar Nderi i Akademis s Athins

FAKSIMILE E TOMOSIT PATRIARKAL PR AUTOQEFALIN


7/16


politik, shteti demokratik i Shqipris nuk kishteende Kushtetut t re. Ishin votuar nga Kuvendipluralist Dispozitat Kushtetuese q nuk i re-feroheshin asnj Statuti Kishtar. N Statutin evitit 1929 ka mjaft dispozita, q e vn Kishnnn kontrollin e mbretit dhe t qeveris, d.m.th.,q bien ndesh me frymn e Kanoneve t KishsOrthodhokse, si edhe me Kushtetutn demokra-tike t votuar n vitin 1998. Po parashtrojm dynene t tij: N nenin 15 t Statutit t vitit 1929,thuhet: N rast q Kryepishkopi i zgjedhur prejSinodhit nuk plqehet prej Mbretit, Sinodhidetyrohet t zgjedh nj tjetr, t cilin ia paraqetMbretit pr plqim dhe dekretim. Paragrafi 3 inenit 21 shkruan: Pr shkaqe t jashtzakon-shme t sqaruara drejtprsdrejti e me DekretMbretror, Kryepishkopi, Peshkopt dhe Ikono-mi i Math Mitrofor,... largohen me nj her ngadetyra me dekret Mbretror. Pra, sht njKish robinj e vullnetit dhe arbitraritetit t pu-shtetarit m t lart t vendit e madje t mbretitt nj besimi tjetr. Z. Frashri ka nostalgji prnj autoqefali t ktij lloji dhe ai do q KishaOrthodhokse Autoqefale e Shqipris t ec nbaz t ktij Statuti n periudhn e re t demo-kracis, e nnshtruar ndaj pushtetit t ksaj botedhe madje ndaj pushtetarve jo orthodhoks.Por kto dekrete jan n kundrshtim absolutme Kanonet e Shenjta t Orthodhoksis dheme konceptin e Autoqefalis, q prjashton do

ndrhyrje t cilitdo pushteti jasht strukturavet Kishs Orthodhokse. Fatmirsisht, rrjedha ekohs ka prjashtuar nj mundsi t till.

Pak dit pas Tomosit Patriarkal dhe Sinodikt 12 prillit 1937, Patriarkana Ekumenike njoftoime Letra Kishat e tjera Orthodhokse Autoqefale.Shembull pr kt sht Letra e 19 prillit 1937,drejtuar Kishs s Serbis dhe Rumanis kuthuhet se Patriarkana Ekumenike ndrmori or-ganizimin e Kishs Orthodhokse n Shqipri ntrsin e saj, pa dallime racore dhe se t gjithakomunitetet n Shqipri, pavarsisht etnis s

tyre do t shijojn po t njjtat kushte pr tu zhvi-lluar nga ana kishtare dhe se do t ken t njjtatt drejta t cilat Kisha u prpoq ti sanksionojzyrtarisht n marrveshjen e saj me Qeverine nderuar mbretrore t Shqipris.... Meshpalljen e Autoqefalis nga Patriarkana Eku-menike, t gjith antart e Kishs Orthodho-kse Autoqefale t Shqipris (shqiptar, gre-k, arumun, sllav etj.) kan t njjtat t drej-ta pa asnj dallim etnik.

Nga ana kishtare, Tomosi Patriarkal dhe Si-

nodik pr Autoqefalin prbn themel t ri, prKishn e Shqipris dhe n mnyr indirekte

mnjanon esencialisht Statutin e vitit 1929. Nuknjeh se ka ekzistuar Kish Autoqefale kanoni-ke prpara vitit 1937. Tomosi pr Autoqefalin,e theksojm prsri kt gj, v nj themel t rikanonik dhe t vlefshm. sht e qart, se nukdo t jepte dika, t ciln e njihte se kishte ekzi-stuar m par. Q t jepej Autoqefalia, Kryepi-skopi Visarion u detyrua t dorhiqet (maj 1936),e u zgjodh nj Sinod i Ri n Konstandinopoj

e tjera fetare t vendit, njihet si person juridikdhe sht e pavarur pr sa i takon administrimitdhe prdorimit t pasuris s saj sipas pari-meve, ligjeve dhe kanuneve t saj. Si e shpje-gova, si rrjedhoj pas ardhjes s demokracisn vitin 1993 u b nj Kongres dhe s fundmi,n vitin 2006 u b nj Asamble tjetr me 257pjesmarrs, q miratoi Statutin e ri, mbshteturn Kushtetutn e vitit 1998, ku morn pjesmidis t tjerve, edhe t gjith klerikt. Sot ma-rrdhniet midis Shtetit dhe Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris mbshteten mbi nenete lartprmendura 10 dhe 24 t Kushtetutsshqiptare dhe rregullohen me hollsi nga Ma-rrveshja midis Kshillit t Ministrave dheKishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris.Kjo marrveshje, pasi u ratifikua n Kuvendine Shqipris, u b, e theksoj kt gj, ligj i shtetit

nr. 10057 / 22.1.2009.

ZGJEDHJA, FRONZIMIDHE PATRIARKANA EKUMENIKE

2. Ndrsa pr sa i takon shtjes s vlef-shmris s zgjedhjes dhe t fronzimit, z. Fra-shri iu rikthehet, duke prsritur po t njjtatfjal si n artikujt e mparshm, duke kmb-ngulur te mendimi i gabuar se nuk u respektuankanonet. Po cilat kanone? sht e pavrtet sem 2.8.1992 u pyetn besimtart e ndodhuraty, nse pranonin ose jo. Gjithashtu t tjerkan br prshkrimin e asaj dite me hollsi.Un po i hyj thelbit, ans nomokanonike dhedua t nnvizoj se thirrja e termit anaksiosnga cilido grup nuk sjell kurrfar pavlefshmrieas t zgjedhjes dhe as t fronzimit. Asnj Ka-non kishtar nuk thot apo nnkupton dika ttill. I solla z. Frashri referenca pr vepra the-meltare t s Drejts kanonike. Por ai nuk e dipse prsrit dhe rithot n mnyr monotoneteorin e tij t fabrikuar. (M hollsisht pr kt

tem shih Gazetn Shqiptare 31.10.2010).Ai mbshtet tezn se n vitin 1991 ekzistonte

Kish Autoqefale meq ekzistonin disa grupebesimtarsh q i kishin mbijetuar persekutimitt sistemit t mparshm. Sipas s Drejtskanonike t Kishs Orthodhokse, pa pranin eepiskopit nuk mund t ekzistoj as episkopata epr m tepr as Kish lokale autoqefale. Rea-liteti kishtar i vitit 1991, si sht e ditur, ishtegrmadh dhe vetm grmadh, varfri dhebraktisje. do element pasurie ishte konfiskuarnga shteti. T vrtetn q parashtrova e njohin

(vijon n faqen 8)

nga Patriarkana Ekumenike n fillim t prillit1937. Njkohsisht me Tomosin, m 12 prill1937, u drgua Letr patriarkale dhe sinodikepr grigjn orthodhokse n Shqipri, ku ajo u

njoftua pr ngjarjet e msiprme dhe ku iukrkua popullit orthodhoks t Shqipris tqndroj me besim rreth Sinodit t Shenjt. Nuki referohet asnj votimi t mparshm t popullitdhe as e krkon nj gj t till.

Kushtetuta e Republiks s Shqipris, dukeiu prgjigjur kushteve t reja t shoqris shqip-tare, e votuar n vitin 1998, prcaktoi karakterinlaik t shtetit dhe me dy nene t saj (neni 10dhe 24), sanksionoi plotsisht lirin fetare dhepavarsin e komuniteteve fetare. N kt

mnyr, bazuar n nenin 10, Kisha OrthodhokseAutoqefale e Shqipris bashk me komunitetet

1991

1980

SOT


8/16


t gjitha Kishat Orthodhokse n bot. Prralle pahijshme jan pra, sa z. Frashri thot nmnyr arbitrare, pa pasur njohje dhe mbshte-tje. M n fund, le ta kuptoj edhe njher, senuk ka t drejt t jap mendime pr t DrejtnKanonike t Kishs Orthodhokse sidomos menjohjet e pakta dhe t pjesshme q disponon.

3. N shnjestr t z. Frashri ksaj radheshtohet edhe Patriarkana Ekumenike e Konsta-ndinopojs dhe Patriarku i sotm EkumenikVartholomeu, nj figur e madhe, e vlersuar jovetm n botn orthodhokse, por edhe n mbarbotn e krishter e jo t krishter. Ai sht i

njohur pr formimin e tij theologjik dhe gjykimine drejt, dhe pr m tepr sht doktor i s Drej-ts Kanonike i Universitetit t famshm Grego-rian t Roms. Pra z. Frashri i jep kshilla Pa-triarkut se far duhet t bnte dhe e qortonpr gjoja shkeljet e ndodhura. Komentet jan tteprta. Patriarkana Ekumenike, pr 16 shekuj,sht nj institucion mbarbotror, i pavarur,garantues; nuk sht zmbrapsur para krkesavenacionaliste - as t Qeveris s Greqis dhe ast Kishs s Greqis dhe t asnj vendi tjetr.Ca m shum nuk zmbrapset prpara teorivet pasakta t njerzve q nuk kan lidhje meshtjet kishtare.

Kur Kisha e Shqipris ishte shprbr plo-tsisht, pas persekutimit t egr, vet autoritetikishtar, Patriarkana Ekumenike, q kishte dhnTomosin e Autoqefalis, mori me shpejtsi ini-ciativa t reja pr t restauruar Autoqefalin,duke zgjedhur nj udhheqje t re kishtare (Shihprshkrimin analitik t ngjarjeve n prgjigjentime t mparshme). Ktu duhet t theksojmedhe nj her se Sinodi i Par Kanonik i Shenjt

i Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris,n prill 1937, u zgjodh n Konstandinopoj ngaPatriarkana Ekumenike.

Z. Frashri pyet veten prse nj ndrhyrje engjashme nuk u b n Kishat e tjera Orthodho-kse, q kishin psuar persekutimin komunist.Prgjigjja sht e thjesht. Kishat e tjera tRusis, Serbis, Rumanis, Bullgaris etj., nukreshtn s pasuri Sinod t Shenjt kanonik dheepiskop dhe, klerikt e ktyre vendeve nuk undaluan t kryejn Liturgjin Hyjnore. N

Shqipri u ndalua do shprehje e jets s Kishspr 23 vite. Nuk u ruajtn as Sinodi dhe as epi-

skopt. Grupet e vogla t paorganizuara t be-simtarve, q ekzistonin n vitin 1991 pa episkop,nuk prbnin Kishn e gjall Autoqefale.

sht parim kishtar baz se pa episkopin nukekziston Kisha. Nse do t kishte ekzistuar qoftedhe nj episkop, procesi i rindrtimit t Kishsdo t ishte i ndryshm.

Pra, i vetmi tekst kishtar serioz, i njohur ngaOrthodhoksia n mbar botn dhe q kishteautoritet kanonik pr periudhn e tranzicionit1991-1992, ishte Tomosi i Patriarkans Ekume-nike mbi Autoqefalin dhe Kanonet e Shenjta.N baz t ktyre u ringrit Kisha OrthodhokseAutoqefale e Shqipris n themele t forta ka-

nonike dhe pr kt arsye sot njihet nga t gjithaKishat e tjera Orthodhokse t bots.

KISHA E SHQIPRIS,MARRDHNIET, BURIMET

4.Z. Frashri kmbngul t shikoj Greqinsi vend armik dhe doknd q lidhet me at sit rrezikshm. Ai ngatrron me t sotmen ek-speriencat familjare traumatike t Lufts sPar Botrore dhe shikon si neprka kryeprif-

trinjt e priftrinjt q vijn nga Greqia. Mefraza nnmuese, kultivon dyshimin dhe armiq-sin. N kt prpjekje t tij ai rreket t prfshijedhe Kryepiskopin. Nuk merr n konsideratshtrirjen bashkkohore t marrdhnieve greko-shqiptare (investimet n fusha t ndryshme tindustris, shndetit, qindra mij shqiptar qpunojn n Greqi, bashkpunimin n NATO,rrugtimin e Shqipris drejt Bashkimit Evropianetj.), por sjell n kujtes klimn e epokave mt vjetra. Nga sa kam dijeni, qeverit dhe partite mdha politike, si t Shqipris ashtu edhe t

Greqis, theksojn, n kundrshtim me ktteori, se marrdhniet midis dy vendeve janmiqsore deri n t shklqyera. Sigurisht, nukmungojn grupet, q ngulin kmb n kundrshtidhe armiqsi. Un, e kam deklaruar n mnyrt prsritur, se besoj me fjal dhe vepra q rru-ga e vetme pr t ardhmen sht bashkpunimii sinqert dhe solidariteti i popujve fqinj. Kurrnuk kam menduar asgj kundr integritetit dhedinjitetit t ndonj vendi. Jam i sigurt se vetmata q punojn sinqerisht pr kultivimin e re-spektit t ndrsjell, miqsis dhe mirkuptimit,

kontribuojn esencialisht n bashkjetesnpaqsore dhe n progresin midis dy vendeve.

5.Z. Frashri deklaron se shqetsohet, sepsen bashkpunim me Patriarkun e sotm tKonstandinopojs Vartholome shkelm

Autoqefalin e KOASH dhe se ajo u kthye

n nj Kish Autoqefale Greke n Shqipri.

Askush nuk duhet t ket edhe shqetsimin mt vogl pr nj gj t till. Pr 19 vite me radh,luftova me prpjekje t mundimshme dhe tvazhdueshme pr arsimimin e klerikve t shte-tsis shqiptare, si kuadro t Kishs son dhepr prgatitjen e tyre q t prballojn t ardh-men. Tre episkopt, tre arkimandritt, 130 prif-trinj, presviter dhe dhjakon, q prbjn kle-rin e sotm, rreth 750 npuns q punojn nsektor t ndryshm t Kishs, shkolla, klinikaetj. dhe qindra mijra qytetar shqiptar q mbu-shin kishat, tregojn n mnyrn m t qart sesa i pabazuar sht ky shqetsim. Sa pr shteta-sit grek q shrbejn sot n Shqipri, prveKryepiskopit jan vetm katr klerik t tjer, ekatr gra. Gjithashtu ndihmojn katr gra ame-rikane dhe dy amerikan laik. Z. Frashri le tshqyrtoj se sa qindra t huaj, nga vende t afrtae t largta punojn pr komunitetet e tjera fetare.

U prpoqm tok me bashkpuntort e mi,vends dhe t huaj, q nga grmadhat t ringre-

m, t organizojm dhe t zhvillojm Kishnlokale, me veprimtari t gjera sociale, me tvetmin qllim pr ti dorzuar stafetn brezit tri t klerikve shqiptar, t cilt do tia dalin mba-n t mbijetojn dhe t durojn presionet dhevshtirsit e shumllojta t s ardhmes.

6. Sa i takon ndihms ekonomike q ka ar-dhur nga jasht, nuk prbn sekret dhe z. Fra-shri ndrmerr t na e zbuloj gjoja kt t fsheh-t. Gjat gjith ktyre 19 viteve t vshtira, Ki-sha Orthodhokse Autoqefale e Shqipris kishte

burime financiare t pakta, por u prball menevoja direkte jashtzakonisht t mdha prmbijetes, pr mbajtjen e klerikve dhe t orga-neve t tjera administrative, si dhe t programe-ve q ka zhvilluar. Pr t gjitha kto, fal auto-ritetit ndrkombtar t Kryepiskopit jan mble-dhur shum ndihma nga vende t ndryshme-Amerika, Greqia, Australia, Turqia, Danimarka,Gjermania, Zvicra, Holanda etj. Sigurisht, mshum t njohur dhe miq i kemi n Greqi. P.sh.nj besimtar i thjesht na dhuroi tr pasurin etij- 3,5 milion euro. Kryepiskopi, sht kthyer

n nj magnet dhe ur q t vijn dhurata prejmiliona eurosh dhe dollarsh. Me kto burime

EDHE NJ PRGJIGJE TJETR NDAJ SHPIFJEVEKMBNGULSE

(vijon nga faqja 7)


9/16


ekonomike jan lehtsuar dhe vazhdojn t leht-sohen mijra njerz t vuajtur, studiojn t rinj,shrohen t smur. Gjithashtu jan vn ndispozicion jo vetm t infrastrukturs kishtare,por edhe m gjer, pr veprn sociale n Shqip-ri. Kujtoj edhe nj her se gjat krizs s vitit 1999,

nprmjet Kshillit Botror t Kishave dheKonferencs Evropian t Kishave, n t cilatbjm pjes, arritm t grumbullojm 12.000.000dollar me t cilat ndihmuam rreth 33.000refugjat nga Kosova.

Prve ksaj vepre t shumanshme, t cilne kemi treguar n nj rast tjetr, ekziston nj kon-tribut i qart n t gjith ekonomin e Shqipris.Me mijra njerz kan gjetur pun, paguhen tak-sat, fuqizohet ekonomia. N vend t falnderimitdhe t mirnjohjes, disa ndrmarrin t na akuzoj-n edhe pr kto gjra. Ata q kan njohuri, edin mir, por edhe populli i thjesht e kuptonfare mir, se Kisha Orthodhokse Autoqefale eShqipris, nn drejtimin e Kryepiskopit, padyshim i ka br mir vendit dhe ka ndihmuarn progresin e tij.

PASAKTSI DHE T DHNAT PABAZUARA N HISTORI

7. Ekzistojn edhe shum pika t pasaktadhe t pabazuara n tekstet e z. Frashri, me

dalje t gjata jasht teme, si dhe shum pasaktsihistorike, tek t cilat po t zgjeroheshim, do tna nevojiteshin shum faqe. N prgjigjen timet mparshme nnvizova shum pasaktsi (nemra dhe n kronologji) q e ekspozojn historia-nin. Gjithashtu kam shkruar (31.10.10) Njprfaqsi kleriko-laike vizitoi PatriarkannEkumenike 5-8.6.1992. Z. Frashri e shtre-mbron informacionin dhe komenton: A mundt quhet si prfaqsi nj komision i prbr

vetm nga dy persona nga t cilt askush

nuk ishte klerik. N prfaqsin q u zgjodhnga Kshilli i Prgjithshm Kishtar morn pjesprve dy laikve, edhe tre klerik (at KozmaQirio, at Gaqi Petri dhe at Joan Trebicka).

N nj pik tjetr prezanton nj fotokopje tnj teksti t sajuar nga Shrbime t uditshmet vitit 1991-92. Me mendim t pakt kritik, ngadshmit e brendshme t ktij teksti do studiuesserioz sht n gjendje t kuptoj se sa pa lidhjedhe i pavrtet sht. Dhe sigurisht, nuk u reali-zuan kurr dhe nuk u vrtetuan parashikimet etij. Sa i takon gjoja fyerjes s z. Frashri nga

Kryepiskopi, ato q mbshtet ai me aq inat, janato q e fyejn n t vrtet. Un thjesht sa i

nxjerr n pah. Ai, papritur, nisi kundr meje njligjrat fyerjesh t palejueshme. Si kryetar iKomunitetit Orthodhoks, q sulmohet pa t drejtkoht e fundit nga qarqe t ndryshme, fakt qsi prfundim minon vet harmonin ndrfetare,kam detyrimin ta mbroj duke zbuluar t vrtetn.Gjithashtu isha i detyruar duke theksuar kompe-tencn time shkencore dhe theologjike - gj qai e kishte ln n harres me nnvlersim - qt qartsoja t vrtetn.

Z. Frashri, i cili pr shum vite pati marr-dhnie t mira deri miqsore me ne, pohoi sedyshimet e tij t para u zgjuan pas deklaratssime pr vrasjen e Aristotel Gums, n t ciln

bra thirrje pr prgjegjshmri dhe shmangiet vetgjyqsis (Shih tekstin e plot n pr-gjigjen time t mparshme). Dhe prsri ai ngulkmb se vajtuat publikisht pr fatkeqin A.Guma si pr nj martir helenorthodhoks. Dikae till nuk ka ndodhur kurr. Pas ksaj ndrmorit mbyll me dhun gojn e kryepiskopit dhe tavarros historikisht me shpifje t panumrta dhekeqinformim t qllimshm t publikut. N 81vitet e jets sime, t jetuar n vende dhe kushtet ndryshme, nuk kam dgjuar dhe as kam le-xuar ndonjher fyerje t tilla kaq personale.Me kt rast, dua t theksoj se nuk ruaj asnjndjenj t keqepr z. Frashri, personalishte kam falur.

Dy prova t fundit pr t njohur shkalln epabesueshmris s z. Frashri lidhen: e parame emrin e gazetares s njohur t nj gazeteme emr t Athins To Vima e zonjs MariaAntoniadhu. Z. Frashri, me cilsin e tij si his-torian, prshpejton t siguroj se zonjaAntoniadhu, e cila dyshoj se nuk sht greke,por shqiptare - nga familja e njohur shqipta-

re himarjote Andoni dhe si grekomane ka nd-

rruar dhe mbiemrin, dhe s bashku me mbi-

emrin ka ndrruar edhe ndrgjegjen.!!. Porajo dhe sa e njohin at, qeshin me kt gjetjehistorike. Sepse sht gjersisht e njohur ngat gjith se familja e saj e ka origjinn nga Pontii Azis s Vogl.

Por aty ku z. Frashri kaprcen do cak tseriozitetit shkencor sht se del n prfundiminq Patriarkana Ekumenike duhetta mbrontekt parim t bekuar nga Krishti n baz tporosis q ai u dha apostujve t vet pr t kri-

juar n do komb kishat e veta.do i krishteri edukuar mund t shikoj nivelin e besuesh-mris t historianit n lidhje me teologjinbiblike dhe historin kishtare.

Nuk do t zgjerohem m tepr n pika tveanta. Nuk mendoj se ka m shum kuptimt zgjas diskutimin dhe parashtrimin e argu-menteve t kundrta. Kisha Orthodhokse Auto-qefale e Shqipris, lavdi Zotit, sht rindrtuarkrejtsisht nga grmadhat, n t cilat e kishtekatandisur regjimi ateist. Ajo zhvillohet n m-nyr krijuese, me prpjekje t vazhdueshme,duke ngushlluar popullin dhe duke lehtsuardhimbjen njerzore. N kt vepr Kryepiskopika prkushtuar t gjitha fuqit e tij dhe prpiqet

pr 19 vjet me radh, duke marr pjes n mu-ndimet, privimet dhe vuajtjet e popullit. Kisha esotme Orthodhokse Autoqefale e Shqipris kakultivuar marrdhnie t przemrta me komu-nitetet e tjera fetare, duke kontribuuar n simbio-zn harmonike t shoqris shqiptare. Gjithashtukultivon marrdhnie miqsore me Kishat evendeve fqinj dhe n prgjithsi, me botn ekrishter. Punon pr fuqizimin e miqsis dhesolidaritetit midis popujve t Ballkanit dhe kon-tribuon n prgjithsi n lartsimin e shoqrisdhe n prparimin e Shqipris.

4 dhjetor 2010


10/16


Kisha e Shenjt e Krishtit, si nj nn e dhembshur, duke shfaqurhapur prkujdesjen dhe interesimin saj t pandrprer kundrejt popullitt shprestarve, nuk rresht s zbatuari detyrn e kujdesimit t shenjtdo her me mnyrn e prshtatshme sipas kohs dhe vendit. Kursht e nevojshme, blaton dhuratat e saj m t begata pr plotsimine nevojave q dalin, n mnyr q administrimi i punve kishtare tbhet pr ta pa pengesa dhe frytshmria m Zotin, e cila sht pa-dyshim qllimi i kujdesimit dhe i drejtimit kishtar, t jet m e madhe.

Kshtu pra edhe tani, meqense t krishtert shprestar ortho-dhoks t t bekuarit prej Perndis Shtet t ri Shqiptar iu drejtuanFronit ton t Shenjt Apostolik Patrikanor dhe Ekumenik, nn strehne fuqishme t t cilit, si trashgimi e vyer, prej shekujsh kan gjeturmbrojtje e, me hirin e Krishtit, n vreshtin e Tij kan gjetur shptim,morn guximin ti drejtohen Atij, si nj nne t dhembshur, dukeparashtruar nevojat e tyre t tanishme kishtare, me urimin e ngrohtdhe krkesn q zona e tyre kishtare t bekohet dhe t shpalletprovinc kishtare m vete, e pavarur, autoqefale, prderisa n kushtete reja t situats s atjeshme politike vetm ky organizim mund tndikoj pr mir n mbarvajtjen dhe zhvillimin e punve kishtare dhet jet i mjaft t siguroj e t proj prparimin e pandrprer t

tyre n prparimin n trsi t Shtetit t bekuar Shqiptar. Vet Shtetii perndimbrojtur Shqiptar, duke u kujdesur n mnyr t besueshmepr mbarvajtjen pa pengesa e t lir t nnshtetasve t vet, ka ofruargaranci pr mvetsin dhe lirin e plot t Kishs Orthodhokse, ecila gjendet brenda kufijve t tij. Prandaj dhe modestia jon, s bashkume fort t nderuarit dhe t shenjtt Mitropolit dhe fort t ndershmitbashkmeshtar dhe vllezr m Shpirtin e Shenjt, duke shqyrtuarme interesim plot dashuri krkesn e tyre birsore dhe me udhrrfyesdispozitat e kanoneve t shenjta dhe rendin e praktikn kishtare,vendosm t pranojm me dashamirsi krkesn q na drejtuan bijttan shpirtror t Krishter Orthodhoks t Shqipris dhe t japimnga ana jon bekimin dhe miratimin pr organizimin e pavarur dheautoqefal t punve t tyre kishtare.

Duke gjykuar pra edhe sinodikisht m Shpirtin e Shenjt, urdhrojmdhe shpallim n kto aste t hareshme q t gjitha eparkit dhe komu-nitetet orthodhokse q prfshihen n t perndishptuarin ShtetShqiptar t jen ktej e tutje t bashkuara n nj organizim t pavarure autoqefal kishtar me emrtimin Kisha Orthodhokse Autoqefale eShqipris. Kjo Kish, e cila sht motra jon shpirtrore, t rregulloje t administroj ktej e tutje shtjet e saj kishtare n mnyr t pa-varur e autoqefale sipas rendit dhe t drejtave sovrane edhe t Kishavet tjera Orthodhokse Autoqefale, t ket dhe t njoh si autoritet supremadministrativ kishtar Sinodin e Shenjt, t prbr prej Kryepriftrinjveorthodhoks kanonik t Shqipris, me Kryetar t tij do her Fort tHirshmin Kryepiskopin e Tirans dhe t gjith Shqipris. Pr zba-timin e unitetit t shenjt kanonik me Fronin ton fort t Shenjt

Apostolik Patrikanor Ekumenik dhe me t gjitha Kishat Orthodhokse

Autoqefale, si dhe pr ta dshmuar kt, Hirsia e Tij Kryepiskopi idohershm i Tirans dhe i gjith Shqipris ka pr detyr q, sipasrendit t Kishs s Shenjt Orthodhokse, t njoftoj pr zgjedhjen dhehipjen e tij n fron nprmjet Letrave fronzuese edhe Kishn ton tMadhe t Krishtit, edhe t gjitha Kishat Orthodhokse Autoqefale motra.Po ashtu duhet t bj pr kt qllim homologjin dhe premtimin eparashikuar n lidhje me zbatimin e padevijueshm t besimit dheshprestaris orthodhokse prej Kishs s Shenjt q drejton dhe q isht besuar, dhe t gjithkaje tjetr q Kanonet e Shenjta e Hyjnoredhe rendi i Kishs s Shenjt Orthodhokse urdhrojn, si dhe t kujtojsipas rendit n diptik emrin e Patrikut Ekumenik dhe t Patrikve ttjer fort t shenjt dhe t Kryetarve Fort t Hirshm t Kishave t

Shenjta Orthodhokse Autoqefale. Urdhrojm gjithashtu q edhe KishaOrthodhokse Autoqefale motr e Shqipris t marr Miron e Shenjtprej Kishs son t Madhe t Krishtit.

Po ashtu, rekomandojm q, pr shtje apo paqartsi t nj natyret prgjithshme kishtare, t cilat i kaprcejn caqet e juridiksionit tKishave Autoqefale n veanti, Hirsia e Tij Kryepiskopi i Tiransdhe i gjith Shqipris ti drejtohet Fronit ton fort t Shenjt Ekumenik,nprmjet t cilit realizohet kungimi me do Episkopat t orthodho-ksve, shpjegues t drejt t s vrtets, duke krkuar n kt mnyrmendimin dhe opinionin e vlefshm t Kishave motra.

Duke gjykuar pra n kt mnyr, gj q pasqyrohet edhe n atoka vendosm dhe miratuam n mbledhjen e rregullt sinodike t 12prillit t ktij viti, vrtetojm pr t gjitha koht edhe nprmjet ktijTomosi Patrikanor e Sinodik t shkruar e t nnshkruar n Kodikun eKishs son t Madhe t Krishtit, i cili i sht lshuar dhe drguarnjkohsisht me prmbajtje t njjt e t pandryshuar edhe Hirsiss Tij, Kryepiskopit t Tirans dhe gjith Shqipris, vllait ton tdashur dhe bashkmeshtartit, zotit Kristofor, Kryetar i Sinodit t Shenjtt Kishs s Shenjt Orthodhokse Autoqefale t Shqipris. Urojmq Perndia, me hirin dhe mshirn e t Parit dhe t Madhit Kryeprifte Bariut Krisht, t mbshtes gjithmon t themeluarn me suksesKish Orthodhokse Autoqefale t Shqipris dhe t shtoj e t projdrejt saj hirin dhe bekimin e Tij pr lavdi t emrit t Tij t Shenjt e ndobi t trsis shprestare t saj, si dhe n t njjtn koh pr ngaz-

llimin e t gjitha Kishave t shenjta Autoqefale motra.

N vitin shptimtar 1937, muaji prill (12), Epimenezi V.

Shprehet Patriku i Konstandinopojs VENIAMIN

Maksimi i Halkidhons, Polikarpi i Pruss,

Gjermanoi i Sards dhe Pisidhis, Leoni i Theodhorupolit,

Meleti i Kristupolit, Gjermanoi i Enit, Ioakimi i Dherks,

Thomai i Pringjiponezit, Genadi i Iliupolit,

Konstandini i Irinupolit, Dhorotheu i Laodhikis.

TOMOSI PATRIKANOR DHE SINODIKMBI BEKIMIN E AUTOQEFALIS S KISHS

ORTHODHOKSE N SHQIPRI

VENIAMINI, me mshir t Perndis,

Kryepiskop i Konstandinopojs, Roms s Re

dhe Patrik Ekumenik

Nr. 609 i prot.


11/16


Art. 14Kufijte e peshkopatave mund te ndryshohen meproponimin e Sinodhit t shenjt, me plqimin eQeverris dhe me dekret Mbretnuer.

Qendra e Kishs Autoqefale caktohet medekret Mbretnor.

Art. 15N rast q Kryepishkopi i zgjedhur prej Sinodhitnuk plqehet prejMbretit, Sinodhi detyrohet tzgjedh nj tjetr, t cilin ia paraqetMbretit prplqim dhe dekretim.

Art. 18Kryepeshkopi dhe Peshkopt e tjer m parse t fillojn n detyrn e tyre detyrohen t

bjn betimet e shnuara m posht, nj prparaMbretit, nj prpara Sinodhit t Shenjt.

Betimi paraMbretit asht:Betohem dhe premtoj mbi nderin tim (siKryepeshkop ose Peshkop)prpara Per-ndis se do t jem kurdoher besnik i Mbretit

t Shqiptarvet, i Atdheut dhe i Statutit tMbretris. Detyrohem t v n be n ktmnyr edhe klerikt q do t dorzohen prej

meje .

Art. 20

Peshkopt munt t transferohen me vendimine Sinodhit dhe pas plqimit e dekretimitMbretnor.

Art. 21Pr shkaqe t jashtzakonshme t sqaruaradrejt pr drejt e meDekret Mbretror, Krye-pishkopi, Peshkopt dhe Ikonomi i Math Mi-

trofor,... largohen me nj her nga detyra medekret Mbretror.

Art. 37T gjitha vendimet q sjellin pushimin e Krye-pisjkopit, t Peshkopve ose t Ikonomit t mathMitrofor i paraqitenMbretit pr Dekretim.

Art. 43Autoritetet e Kishs Autoqefale detyrohen tparaqesin kur krkohen, inspektorit t Ministriss Drejtsis t gjitha t llogarit e tardhuravee t prishmeve...kundr-vepronjsit drgohen

n gjyq prejMinistris s Drejtsis...

Art. 45Kshilli Mikst harton pr do vit buxhetinpreventiv t prgjithshm t Kishs nj kopje et cilit i paraqitetMinistris s Drejtsis.

Art. 53Rregullorja e Administrimit t prgjithshm prt hyr n fuqi duhet t aprovohet ngaMinistriae Drejtsis.

Art. 55Kisha Autoqefale e Shqipris nasnji mnyrnuk mund t pranoj, n do emr qoft, dhuratanga nj fuqi e huaj dhe veprimi i kundrt shkaktonzbatimin e dispozitave t ligjs mbi fajet politike.

Kushtetuta e Shqipris(1998)

Neni 1:1. Shqipria sht republik parlamentare.

Neni 10:1. N Republikn e Shqipris nuk ka fezyrtare.

2. Shteti sht asnjans n shtjet e besimite t ndrgjegjes dhe garanton lirin e shpreh-jes s tyre n jetn publike.

3. Shteti njeh barazin e bashksive fetare.

4. Shteti dhe bashksit fetare respektojn

n mnyr t ndrsjell pavarsin e njri-tje-trit dhe bashkpunojn n t mir t secilitdhe t t gjithve.

5. Marrdhniet ndrmjet shtetit dhe ba-shksive fetare rregullohen mbi bazn e ma-rrveshjeve t lidhura ndrmjet prfaq-suesve t tyre dhe Kshillit t Ministrave.Kto marrveshje ratifikohen n Kuvend.

6. Bashksit fetare jan persona juridik.Ato kan pavarsi n administrimin e pasu-rive t tyre sipas parimeve, rregullave dhekanoneve t tyre, pr sa nuk cenohen inte-resat e t tretve.

Neni 20:1. Personat q u prkasin pakicave komb-tare ushtrojn n barazi t plot para ligjit tdrejtat dhe lirit e tyre.

2. Ata kan t drejt t shprehin lirisht, pa undaluar as detyruar, prkatsin e tyreetnike, kulturore, fetare e gjuhsore.

Neni 24:1. Liria e ndrgjegjes dhe e fes sht egarantuar.

2. Secili sht i lir t zgjedh ose t ndry-shoj fen ose bindjet, si dhe ti shfaq atoindividualisht ose kolektivisht n publik osen jetn private, nprmjet kultit, arsimimit,praktikave ose kryerjes s riteve.

3. Askush nuk mund t detyrohet ose tndalohet t marr pjes n nj bashksi fe-tare ose n praktikat e saj, si dhe t bj pu-

blike bindjet ose besimin e tij.

Statuti i vitit 1929 - Prpara Kishs dhe Atdheutvinte besnikria ndaj Mbretit

Statuti i vitit 1929 krkonte n mnyr krejt t papranueshme dhe n shkelje t kanoneve

t Shenjta q Kryepiskopi dhe Peshkopt prpara se t betoheshin para Ungjillit dhe

Atdheut duhet t betoheshin pr besnikri personale ndaj nj mbreti, q i prkiste nj

besimi tjetr. Madje ata duhet t betoheshin edhe pr besnikrin ndaj mbretit t besimtarve

t krishter orthodhoks t grigjs s tyre.


12/16


Misioni fetar i Kishs son OrthodhokseAutoqefale ndaj shoqris sht sa i madh dhesublim. Por, q ky mision t kryhet si duhet,krkon: njerz t aft e t pajisur me nj kultu-r t shndosh fetaro-enciklopedike; nj kler,

q nuk do t kufizohet vetm n kryerjen e shr-besave fetare, por do t bhet ndriues dhe udh-rrfyes i besimtarve pr vepra t mira dobipru-rse; lexues dhe prhaps t t vrtetave feta-ro-morale, e pra detyra kto q jan themeli ishoqris son njerzore.

Kisha jon Orthodhokse, q n vitin 1929 endjeu nevojn e domosdoshme pr formim tnjerzve t till, prandaj n programin e vet cak-toi eljen e nj seminari, q do ti prgatisteasaj personelin e nevojshm e t aft pr plot-simin e misionit t saj t shenjt.

Ajo e realizoi kt m 1930, duke e elur

shkolln e par n Durrs, i cili nj vit m vo-n u vendos n Tiran, ku vazhdoi aktivitetin esaj deri n fund t vitit 1944.

Ngritja e saj, pr at koh nuk ishte dhe aqe leht pr Kishn ton, sepse krkonte njprgatitje t gjithanshme administrative, prvojn hartimin e programit apo n organizim, gjetjenmsuesve e ambienteve....etj., pa mnjanuarktu faktorin ekonomik, buxhetin pr funksio-nimin dhe vazhdimin e saj, nj problem kryesordhe delikat.

N at koh Kryesia i Kishs i adresoiQeveris Mbretnore lutjen pr prkrahjen

shtetrore n themelimin sa m shpejt tseminarit.. dhe ndrkoh vazhdoi edhe pr-pjekjet brenda vetes e m tej. N deklaratn eshpallur prej saj, m 15 nntor 1930, shnohet:....aprovoi propozimin e Kryesis q t fillo-

j sa m par veprimi i Seminarit t nj re-

ndi.....; pr vitin e ardhshm u vendos t me-

rren masat e duhura pr plotsimin e tij.....

Kshtu pra, fillimisht u hap n Durrs nj kursi shpejt pr prgatitjen e disa priftrinjve, kumsimet zhvilloheshin sipas nj programi tcaktuar. Por, po m 1930, pak koh pas kursit ungrit dhe seminari i rregullt 4-vjear. Pra viti

1930 shnohet si koha e fillimit t shkolls spar teologjike-hieratike t Kishs son, Semi-narit Kombtar Orthodhoks, i cili m von moriemrin Apostull Pavli.

Hapjes s tij i bri jehon edhe shtypi i kohs,i cili lartsonte rolin e tij dhe jepte t dhna torganizimit e funksionimit. Me kalimin e kohs,shkolls iu rrit vlera, u konsoliduan programet dheu prsos organizimi. Reforma kryesore n ri-strukturimin e Seminarit u arrit n vitet 1934-35kur ndryshoi organizimi dhe u shtuan lnd dheor pr t kulturuar m mir seminaristt, nmnyr q t ishin m t denj n realizimin e

detyrave q i prisnin.Nj kontribut t madh n ecurin e sukses-

shme t tij dhan klerikt e lart e t nderuar:Visarion Xhuvani dhe Kristofor Kisi, teologtDhimitr Prmeti (drejtor i par, deri m 1934)dhe Dhimitr Beduli (drejtor nga viti 1935 e derisa u mbyll seminari, n fund t vitit 1944), Epi-

skop Irineu, Prof. Sotir Papakristo e mjaft peda-gog t tjer t nderuar t asaj kohe.

Po kshtu Kisha jon hapi n vitin 1937 nKor dhe seminarin tjetr me emrin JovanBanka, i cili funksionoi deri m 1941.

Pas vitit 1944, pushteti i paslufts i ardhurn fuqi, me forma presioni nga m t ndryshmet,detyroi q Kisha jon t mos mbaj m hapurseminare e t mos jap msime feje. Ky regjimateist arriti deri aty sa m 1967 t suprimojtr institucionet fetare e t ndaloj hapur fenn vend.

Por me ardhjen e demokracis, si dhekontributin e veant t Kryepiskopit Anastas,m 1992 u hap, prsri n Durrs, Seminari iKishs Orthodhokse Ngjallja e Krishtit. Kjoshkoll, n vitin shkollor 1998-99, u ngrit nnivelin e nj shkolle t lart dhe u emrtuaAkademia Teologjike. Sot pra n kt Akademiprgatiten pr Kishn ton Orthodhokse, nje-rzit, t cilt po formojn grupin e intelektualve,teologve dhe klerin e zot e t aft pr t ndriu-ar besimtart tan e pr tu forcuar atyre ndje-njat fetare orthodhokse.

Kristofor Beduli

Ishte jeront i kalives (manastir i vogl), sShn Gjergj Trofeprursit n Nea Skiti (Skiti eRe), n Malin e Shenjt. N kodikun e kalivesfiguron pr her t par n v. 1868 dhe prher t fundit m 1900.

I jepej pr t shkruar dhe botoi pr her tpar (1878) Eklojie (Przgjedhje) e Polieleit, ngaPsaltiri q psalet n agripnit t kremteve tmdha. M par Eklojie ishte vetm ndorshkrime. M von, n v. 1885, botoi dheStihologjin e Nnt t Odeve, si edhe Paraklisine Shn Gjergjit.

Vllazria e tij, q prbhej nga shqiptar,dallohej pr shprestarin dhe pr mbarsin esaj. Kishin edhe mulli uji e gruri. Arritn dhesolln n kt periudh t vshtir uj nga larg,nga burimi, me qyngje qeramike. At Kozmaikishte edhe anije me vela, q lundronte deri nEgjipt. N Aleksandri shiste prodhimet e aske-tve t Athosit. Q prej andej solli pr her tpar pem hurme, q ishte e panjohur n Athos.Shpejt ky fryt u prhap n Malin e Shenjt. Edhesot murgjit t tregojn dylbit dyshe dhe tekeq u prdorn gjat udhtimeve t tij.

Kurora e vjetr e ikons mrekullibrse tShn Gjergjit, q gjendet n kt bashksi mur-

80 vjet nga shkolla e par fetare orthodhokse

gjish, ka dy gur t muar, q ai i kishte sjellnga Misiri. Kur ndrroi jet (1900), nxnsit e

tij u kthyen n Shqipri.At Justini

Jeronti ajorit Kozma nga Elbasani

N Sibiu t Rumanis nga data 9-12 nntor2010, u zhvillua nj konferenc me tem: L-vizja Ekumenike n edukimin teologjik dhe n

jetn e Kishave Orthodhokse.Ajo ishte nj bashkpunim i Kshillit Botror

t Kishave me Episkopatn e Sibiut dhe Fa-kultetin Teologjik Andrea Saguna. N t mo-rn pjes rreth 30 prfaqsues, t cilt ishin ngapothuajse t gjitha Kishat Orthodhokse Lindore,nga Kishat Orthodhokse Orintale, nga Konfe-renca Evropiane e Kishave dhe nga instituteteologjike. Kisha Orthodhokse Autoqefale eShqipris u prfaqsua nga Episkopi ndihmsi Kryepiskopit, Hirsi Nikolla.

N kt konferenc u b nj prezantim i shkur-tr nga t gjitha prfaqsit; se si e sa msohetpr lvizjen ekumenike n institucionet teologjiket Kishave Orthodhokse dhe cila sht e ardh-mja e studimeve ekumenike dhe e prpjekjeve

ekumenike. N kt takim u theksua se KishaOrthodhokse dhe shkollat teologjike kan marrpjes n Lvizjen Ekumenike q n fillimet e saj.

N ditn e fundit t konferencs u bn dyprezantime, nga Hirsia e Tij, Mitropoliti i Sa-sims Genadi dhe Dr. John Jillions (i KishsOrthodhokse t Ameriks), m pjesmarrjen eprofesorve t fakulteteve teologjike nga e gji-th Rumania, msues t Lvizjes Ekumenike.

Kjo konferenc u mbyll me nj komunikat,n t ciln u pasqyruan n mnyr t prmble-dhur diskutimet dhe konkluzionet e punimevet saj.

Takimi n Sibiu


13/16


14/16


Kalendarii Liturgjive Hyjnore,

JANAR 2011

1 E Shtun Rrethprerja e Krishtit.Vasili i Madh. Grigori i Nazianzit.

2 E Diel PARA THEOFANIS.Silvestri i Roms. Osh. Nili, Serafimi.5 E Mrkur Dsh. Theopemti eTheonai. (Kreshm) (Shrbesa e Orve)6 E Enjte Pagzimi i Shptimtaritton Jisu Krisht (Theofania).7 E Premte # Mbledhja e JoanPagzorit, Pararendsit.8 E Shtun Osh. Gjergj Hozeviti,Agathoni. Oshg. Domnika.

9 E Diel PAS THEOFANIS. Dsh.Poliefkti. Osh. Efstrati.11 E Mart Osh. Theodhoskinovjarku. Osh. Vitali n Gaza.14 E PremteMbyllja e Theofanis.Oshd. n Sina e Raitho. Shn Nina.15 E Shtun Osh. Pavli i Tebs. Osh.Joan kaliviti. Dsh. Pansofi.

16 E Diel 12 LLUKAIT. Nderimi ivargonjve t Ap. Petros.17 E Hn Osh. Andoni i Madh.Dsh. i ri Gjergji n Janin.18 E Mart Athanasi e Kirili t

Aleksandris. Dshg. Theodhuli.20 E Enjte Osh. Efthimi i Madh. Petrodoganieri. Dsh. i ri Zaharia.22 E Shtun Ap. Timotheu nga t 70-t.Oshd. Anastas persiani.

23 E Diel 14 LLUKAIT. Dsh. Klimie Agathangjeli. Dionisi n Olimp.25 E Mart Grigor Theologu, iKonstandinopojs. Dshg. Margarita.29 E Shtun Transf. i lips. t IgnatHyjmbajtsit. Osh. Afrahati.

30 E Diel 3 HIERARKT:

VASILI I MADH, GRIGOR THEOLOGU,JOAN GOJARTI.

ku asaj i garantohet pavarsia n organizim,veprimtari dhe administrim si dhe n zgjedhjen

dhe prfaqsimin e saj n baz t rregullavedhe Statutit t saj. Gjithashtu, prcaktohet qartse Kisha zgjedh kreun e saj sipas rregullave dheprocedurave t prcaktuara n Statutin e saj,ku m pas ajo vetm njofton Komitetin Shtet-ror t Kulteve pr zgjedhjen e tij, struktur prfa-qsuese kjo e shtetit n marrdhnie me Komu-nitetet Fetare.

Nj shtje me interes q trajton Marrve-shja sht dhe ajo ekonomike e financiare. Tash-m me ligj shteti ka mundsi, ashtu si edhe kafilluar t zbatohet pr kt vit, t bj financimine Komuniteteve Fetare financiarisht dhe mate-

rialisht. Me Vendim t Kshillit t Ministra-ve mbi financimin nga buxheti i shtetit, m15.05.2009, si parashikonte edhe marrveshja,Kishs i jepet nga fondi i shtetit subvencion prnj pjes t pagave t administrats dhe t ar-simtarve t institucioneve t saj. N t njjtnkoh, Kishs i garantohet pavarsia n administri-min e buxhetit t saj financiar (neni 12 & 13).

Nj pik tjetr e rndsishme, edhe pse deridiku modeste, sht prjashtimi i Kishs nga tgjitha llojet e taksave, por jo nga tatimet dhetarifat (neni 15). Kto prjashtime prfshijnrastet e subvencioneve financiare ndaj saj, ndr-

timit t objekteve t reja, si dhe takss s tra-shgimis dhe kalimit t pasuris. Njkohsisht,prjashtohen nga detyrimi i derdhjes s kon-tributeve pr sigurimin shoqror e shndetsormisionart e huaj q shrbejn pran KishsOrthodhokse. Ndrkoh, marrveshja hap rrugpr nj trajtim t diferencuar t nivelit t pagave,pr efekt t kontributeve shoqrore e shndet-sore dhe tatimit mbi t ardhurat t personelit tsaj. Gjithashtu, i rndsishm sht edhe prcak-timi i prjashtimit nga paraqitja e bilancit kontablvjetor pr nj sr organizmash t Kishs mekarakter fetar e bamirs.

N fushn e arsimit (neni 17), si prme-ndm edhe m sipr, Kishs i jepet liri e plotpr ngritjen e strukturave pr edukim dhe arsi-mim n t gjitha nivelet, si dhe njohjen e vlef-shmris s dokumenteve t lshuara prej tyre.Ktu bjn pjes edhe shkollat fetare, ku prnivelin e lart universitar t tyre jan duke ubr prpjekje pr prfshirjen edhe t ksaj degekrahas atyre t tjerave. N kuadrin e propaga-ndistiks dhe t komunikimit me masn Kishsi sigurohet e drejta e prdorimit t mediave tt gjitha formave, si dhe t ngritjes s struktu-rave t saj pr komunikimin publik (neni 20).

Nj shtje tjetr e rndsishme q trajtonMarrveshja sht edhe ajo e prons dhe e

objekteve t kultit (neni 22,23). Shteti angazho-het n kthimin dhe kompensimin e t gjithapronave si dhe me prparsi e objekteve t kul-

tit, duke cilsuar edhe rndsin shpirtrore ekulturore q prmbajn ato pr kt komunitet.Ktu gjithashtu bhet fjal edhe pr kthimin eshum pasurive t konfiskuara prej saj n kohne regjimit komunist. Kishs i jepet mundsi qt drejtn e pronsis vetm pr objektet e kultitta siguroj edhe prmes dokumenteve arkivore,

jo vetm ato kadastral ose t hipotekuar, dukeprjashtuar pronat e tjera, si truall, tok ar, ku-llot ose pyll. Njkohsisht, bhet fjal pr kthi-min e t gjitha objekteve monumente t kulturst Kishs Orthodhokse, gj q mbetet pr tu ndje-kur n t ardhmen, me gjith vshtirsit dhe

prgjegjsit q prmban nj operacion i till.

3. Disa konkluzione

Nga sa pam m lart, Marrveshja siguronnj baz t mir dhe t rndsishme ligjore e

juridike n rinjohjen dhe konfirmimin e personitjuridik t Kishs Orthodhokse Autoqefale tShqipris, si dhe t t gjitha veprimeve e aktevet mparshme t ndrmarra prej saj.

Njkohsisht, Kisha Orthodhokse Autoqe-fale e Shqipris iu dha mundsia e regjistrimitsi person juridik prmes vendimit t Gjykatss Rrethit, Tiran n t ciln u paraqit dhe u njoh

zyrtarisht edhe ligjrisht Statuti i ri i saj i vitit2006, i cili v themele t sigurta n mbarshtimindhe prparimin e Kishs Orthodhokse nShqipri.

Gjithashtu, Marrveshja garanton pavarsine plot t Kishs, si dhe t drejtn e vet admi-nistrimit, zgjedhjes dhe prfaqsimit t saj pr-mes t zgjedhurve n baz t rregullave, kanone-ve dhe statutit t saj. Njkohsisht, ajo rrit garan-cit nga ndrhyrjet dhe abuzimet e personave tmundshm q ven n dyshim ose mund t keq-prdorin emrin, autoritetin dhe pavarsin e saj.

Gjithashtu, rndsi kan edhe nenet q n

trsi i japin Kishs mundsin e kontributit njetn shoqrore n Shqipri, kjo prmes ngritjess institucioneve t saj n arsim, shndetsi,ekonomi, zhvillim e bamirsi. Ajo gjithashtu g-zon t drejtn e plot t pavarsis n menaxhi-min e burimeve t saj ekonomike, qofshin ktot brendshme apo t jashtme.

Kshtu, Marrveshja bn nj hap pozitivedhe n shtjen e ndjeshme dhe ende t pazgji-dhur t prons, duke dhn mundsin e kthimitt objekteve dhe monumenteve, si dhe t mate-rialeve t konfiskuara nga regjimi komunist.Gjithashtu sht mirpritur edhe kontributi fi-nanciar q shteti ka filluar t jap ndaj Kishs,si shenj e mirkuptimit dhe kontributit ndaj

Marrveshja ndrmjet Kshillit t Ministravedhe Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

dmeve dhe padrejtsive q i jan br asajpr vite me radh.

Duke prfunduar do t thosha se ajo q mbe-

tet pr tu ndjekur nga afr sht implementimin vazhdim i Marrveshjes n disa pika t r-ndsishme t saj, si sht ajo e prons, pr tciln presim t bhet m shum dhe nga ana estrukturave qeveritare dhe nga krahu tjetrkrkohet m tepr angazhim e pun nga ana

jon pr t arritur kto objektiva.3 dhjetor 2010

(vijon nga faqja 13)


15/16


NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (04) 2234 117, 2235 095.Fax: 2232 109

Shtypurn shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesin

e Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

Ende pa hyr n qytet, syri t rrok vetmuj. Kushdo e ka mjaft t vshtir t shquajrrug. Banesat rreth e rrotull jan zhytur nhumbtir, aq sa disave prej tyre u duken vetmatit. Lumi Drin shfaqet i frikshm. Pamja qt ofron u ngjason skenave t filmave. E vshtirt besosh q mbi at tok ku fermert punoninpara pak ditsh, uji ka mbuluar gjithka dhe nukt z syri asnj pllmb dh, por vetm varkame motor. Sa kalon rrugn e vjetr, automjetihyn n afrsi t qendrs s Shkodrs. Kjo pjese qytetit nuk sht mbuluar nga uji. Por sapodel pak prej saj shikon prtej lagjes Xhabije

kalan e Rozafs q prballet me ushtar tpadukshm q lundrojn gjithandej me varka.Duke e par veten t rrethuar nga uji ndihesh ifriksuar nga kjo situat dramatike. Ndaj ne undalm n hyrje t ksaj lagjeje ku jetojn mbi20 mij banor. Pr t shkuar n shtpit e tyre,ata prej ditsh udhtojn me makinat e ushtrisose me varkat e sajuara.

Me qindra pako ndihma me ushqime pr qyte-tart e shumt, t cilt prej kateve t siprmekrkojn ndihm nisen drejt tyre me varkat eshptimit. At Emanuel Lusha, i ardhur bashkme stafin e Kishs Orthodhokse Autoqefale tShqipris nga Tirana, shoqron n varkanjerzit e tjer q transportonin ndihmat. Varkate para shkojn drejt shkolls kryesore t ksajlagjeje, ndrsa kryeplaku me banor t tjer napret me dashamirsi. Falnderimet e qytetarvepr Kishn Orthodhokse dhe ndihmn e saj tprcjellin deri n dalje, ndrsa zbresim nga varkapr t shkuar n nj tjetr destinacion, pikrisht

pr n komunn Rrenc.Duke iu prgjigjur n vazhdim situats dra-

matike n kt zon, pr t gjitha familjet romeq jetojn aty, u realizua brenda dits shprnda-rja tjetr e ndihmave. Kujdesi i Kishs Ortho-dhokse ndaj ktyre familjeve t evakuara nkt komun sht treguar edhe m par mendihma ushqimore dhe me veshmbathje kur ata

jetonin buz lumit Buna. Evakuimi i tyre drejt

Kisha Orthodhokse dhuron ndihma ushqimore pr Shkodrn

ksaj komune pr shkak t prmbytjeve briq ata t na prisnin n kt komun me shumdashuri dhe besim, pasi ata e njohin prej viteshkontributin e muar t Kishs.

Ndihmat u siguruan me kujdesin e drejtpr-drejt t Kryepiskopit Anastas, prmes finan-cimit t Organizats Zvicerjane HEKS (SwissInterchurch Aid), n vlern e pes mij eurove.Kjo ishte ndihma e par pr kt periudh edhuruar nga Kisha Orthodhokse pr zonn eprmbytur t Shkodrs. Ndihmesa t tjera jandhn q n astet e para n shtabin e emergjen-cs s ktij qyteti n muajin janar me 5 ton

ndihma, ndrsa n muajin shkurt u dha nj sasie konsiderueshme t ardhurash, t mbledhuranga besimtart orthodhoks n t gjith Shqip-rin. Gjat ditve n vazhdim do t vijojn fazate tjera t ndihmave pr banor t tjer t qytetitdhe rrethinave q po vuajn nga fatkeqsia eprmbytjeve.

I. Koti

Kisha jon Orthodhokse me faqen e saj zyrtare prpiqett prcjell mesazhin dhe informacionin e saj edhe ninternet.

Ajo i njeh vizitort e saj me:- besimin e krishter orthodhoks,- organizimin dhe veprimtarin e strukturaveinstitucionale,

- lajmet m t fundit,- arsimin, edukimin dhe shrbimin social e kulturor

q ofron n shoqri,- ndrtimin dhe restaurimin e kishave dhemanastireve,

- botimet kishtare etj.Teksti ktu ndrthuret me fotografi, mesazh zanor,

muzikor e filmik.

Kt informacion do ta gjeni n tri gjuh: shqip,anglisht e greqisht.

Me www.orthodoxalbania.org

do t gjeni n internet Kishn Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

Shihemi, lexohemi e dgjohemi n moment

dhe kudo n t gjith globin mewww.orthodoxalbania.org

Faza e par e ndihmave prqendrohet n lagjen Xhabije dhe te komuniteti rom


16/16


Doli n qarkullim libri i Kryepiskopit Anastas

GJURM NGA KRKIMI I TRASHENDENTES

Krkimi i Transhendentes, i s Shenj-ts, i s Hirshmes, ka qen prirje e nje-riut q nga agimi i historis deri m sot, si n

shoqrit primitive, ashtu edhe n ato tzhvilluara. Ky krkim ka ndjekur monopatet ndryshme, q, shpesh, n vend q ta

udhhiqnin m lart, prfundonin n labirintepa rrugdalje. Shum her ai u b objektshfrytzimi nga synime t shumllojshmepolitike, ekonomike dhe shoqrore individsh

e grupesh t ndryshme.

Megjithat, prmes gjith peripecive dhesprovave, kjo prpjekje ruajti nj vler erndsi t veant pr shpirtin e njeriut dhe

pr ecurin e gjinis njerzore n prgjithsi.Krkimi dhe prvoja fetare konfirmojn nmnyr t patundur bindjen se, prfundi-misht, njeriu thirret t tejkaloj vetveten.

Sot, prqasja e popujve t bots - memjetet e informimit, artin, tregtin, organiz-mat ndrkombtar - dhe ndrvarsia e

prshpejtuar e tyre ngjallin nj interesim tprgjithshm pr mnyrn e jetess dhe ide-t filozofike e fetare, q lulzuan n qyte-

trime t tjera. Sado t prparojm, krye-sisht me an t shkencs dhe teknologjis,n nj shoqri globale me karakteristika tprbashkta, shumllojshmria fetare dhe

kulturore e njerzimit nuk rresht s mbije-tuari e s transformuari.

Kshtu, interesimi pr fe t tjera, q ndi-

kojn n jetn e miliona njerzve q na rre-thojn rritet, ndrsa krkesa pr informim tsakt lidhur me shtje fetarologjike shtohet.

* * *

Ky libr nuk sht nj ngrehin unike, e

ndrtuar mbi bazn e nj projekti arkitekturorpr mbulimin sistematik t objektit njohs tHistoris s Feve. sht PRMBLEDHJEstudimesh pr tema themelore t ksaj dege.I ngjan m tepr nj fshati malor, t ndrtuar

me intervale pr t plotsuar nevoja kon-krete. Shumica e teksteve jan shkruar mbibazn e krkesave specifike t nj Enciklo-pedie (1984-1992), konkretisht t Enciklo-

pedis Didaktike Greke, t shtpis botueseEkdhotiki Athinon.

Pr arsye t destinacionit fillestar t tyre,

mnyra e shkrimit dhe kuadri i shtjellimit t

teksteve ishin t paraprcaktuara: hapsir e

kufizuar, hedhje n letr me objektivitet e tdhnave pa gjykime vlersuese, thukti - nganj-her telegrafike - qartsi dhe thjeshtsi n for-mulim, pa referenca, me bibliografi t kufizuar;

por njkohsisht dhe sa m shum plotsi nprmbledhjen dhe shfrytzimin e prfundimevet vlefshme t krkimeve shkencore n nivelndrkombtar.

Katr studime, q botohen n pjesn IV dhenj Shtojc, prbjn risi pr probleme tveanta fetarologjike dhe jan shkruar, sipas

rastit, n mnyrn prkatse. Dy tekste janfragmente nga leksione universitare, ndrsahomelia T krishtert dhe myslimant sot nEvrop u mbajt n Akademin e Athins pr

nj tem aktuale. N Shtojc, e quajta t nevoj-

shme t deponoj nj dshmi personale teologjikelidhur me prqasjen e prvojs fetare t njer-

zimit nga kndvshtrimi Orthodhoks.

Pr tiu prgjigjur krkesave t Katedrs(m von t Departamentit) s Historis s

Feve, n t ciln shrbeva n Universitetin eAthins, nuk u kufizova thjesht n studimin eveprave fetarologjike, por synova n t njjtnkoh t shfrytzoja prvojn e udhtimeve t

ndryshme n shum vende n t gjitha kontinen-tet, ku lulzojn besimet kryesore, si edhe taki-min e drejtprdrejt personal me ithtar dhe

qendra adhurimi t besimeve t ndryshme. Disa

fotografi domethnse nga kto udhtimeshoqrojn kt vllim me shenjn A.J. dhe

kohn e marrjes s tyre.

Kisha ndr mend t prpunoja m tejmaterialin shum t pasur q kam grumbu-lluar me studimin shumvjear t besimeve

t ndryshme, dialogt ndrfetar dhe udhti-met e lartprmendura krkimore gjat dyzetviteve t fundit, pr hartimin e nj prmble-dhjeje t gjer t Historis s Feve. Por pr-

gjegjsit dhe detyrimet ekzigjente pr rior-ganizimin dhe zhvillimin e Kishs Ortho-dhokse Autoqefale t Shqipris e ndrpren

kt prpjekje. Megjithat, si ndihmes t

vogl n krkesn q ekziston pr nj prdi-tsim t prgjegjshm t faqeve kryesore tHistoris s Feve, e pash t arsyeshme t

prmbledh n nj vllim kto tekste me disarishikime, kryesisht pr shkaqe q lidhen meuniformitetin gjuhsor. N fund t do studimishnohet viti i botimit fillestar dhe jepet nj

bibliografi suplementare.

Grumbullimi dhe renditja e studimeve nfjal nn titullin e prgjithshm Gjurm nga

krkimi i Transhendentes, pavarsisht ngaviti i botimit t par, u b n pjest e mposht-

me: A) Tema hyrse. B) Personalitete fetareudhelse. C) Disa nga fet q mbijetojn.D) Tema t veanta. E) Shtojc.

* * *

Njohja e mir e feve t tjera nuk prbnm luks gnoseologjik, por premis pr tperceptuar fenomenin e ndrlikuar fetar,

drejtimet dhe format q mori krkimi i Tran-shendentes, i Perndis, n rajone t ndry-shme t globit. Po ashtu, pr t prqasurbindjet, parimet dhe traditat, n t cilat jan

themeluar jeta dhe qytetrimi i shum po-pujve t tjer dhe, n kt mnyr, ti kup-tojm pak m shum. Por edhe m gjer,pr t par se far ka ndrruar dhe far

ka besuar njeriu n vazhdn e historis, dukezgjeruar kshtu konceptet tona pr njerzi-min, t cilit organikisht i prkasim.

Anastasi

Kryepiskop i Tirans, Durrsit dhe

i gjith Shqipris

Korrik 2010

Libra t rinj

Parathnie

gazeta e dhjetorit 2010

Documents