gÖrsel sanatlar dersİ ÖĞretİm programi ( 1–8....

SANAT ETKİNLİKLERİ DERSİ PROGRAMI KOMİSYONU

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

İLKÖĞRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

( 1–8. Sınıflar)

Ankara, 2006

T.c.MILLi EGITIM BAKANLIGI

TalIm ve Terbiye Kurulu Baskanligi

SAYi: 35t i TARIH:II.O9'U1O6LÖNCEKI KARARiN

SAYi: 287 i TARIH: 11.09.1992

KONU: Ilkögretim Görsel Sanatlar (1-8. Siniflar)Dersi Ögretim Programi

Ilkögretim Genel Müdürlügünün 10.08.2006 tarih ve 17827 sayili teklif yazisi üzerineKurulumuzda görüsülen "Ilkögretim Görsel Sanatlar (1-8. Siniflar) Dersi Ögretim Programi"nin,2006-2007 Ögretim Yilindan itibaren 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. siniflardan baslamak ve kademe li olarakuygulaninak üzere ekli örnegine göre kabulü,

Söz konusu dersin ögretim programina göre;] . Derslerde ders kitabi, ögrenci çalisma kitabi ve benzeri egitim aracinin kullanilmamasi,2. Sadece ögretmenlerin kullanmasi amaciyla ilgili genel müdürlük tarafindan ögretmen kilavuz

kitabi hazirlanarak dagitiminin yapilmasi,

Kurulumuzun 11.09.1992 tarih ve 287 sayili Karari ile kabul edilen "Ilkögretim Resim-Is (1-8.Siniflar) Dersi Ögretim Programi" nin 2006-2007 Ögretim Yilindan itibaren 1, 2, 3, 4, 5 ve 6.siniflardan baslamak üzere kademeli olarak uygulamadan kaldirilmasi

kararlastirildi.

J~Doç. Dr. irfan ERDOGAN

Kurul Baskani

( i~il1 i,)Nazim Irfan TANRiKULU

ÜYE

(~po~ )Necati CANBEK

ÜYE :o~/.~t'po'S

Hüse~~J'~:OYDAK

( ~~ Ii')Merdan TUFAN

ÜYE

( lti'/) },i)Dr. Veli KILIÇ

ÜYE

ONMEZ- ÜYE

ca?~)ÜYE

Doç. Dr. Hüseyin ÇELIKMilll Egitim Bakiini

Ömer ÖZCANÜYE

~~Ahmet Ergun BEDÜK

ÜYE/

Ibra~im BÜKEL

AHalil ASICI

ÜfYE

( (,~reiJ' ii)

Dr. Vahap ÖZPOLATÜYE

:::==-

İLKÖĞRETİM GÖRSEL SANATLAR DERSİ 1-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI’NDA GÖREV ALANLAR

Program Danışmanları Prof. Hasan PEKMEZCİ Doç. Namık Kemal SARIKAVAK Yrd. Doç. Dr. Meliha YILMAZ

Komisyon Üyeleri Dr. Melek Gül ŞAHİNEL Program Geliştirme Uzmanı Ayla BUDAK Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Burcu KARAGÖZ Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Eylem PEŞKERSOY Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Osman YILDIRIM Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Memiş EMECEN Sınıf Öğrt. Mihriban YURT Sınıf Öğrt. Bahar KÜÇÜKTEPE Program Geliştirme Burçin BATAN Ölçme ve Değerlendirme Remzi KURTEL Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Meltem SARANDAL Çevirmen - İngilizce Öğrt. Fatma BALKAN Çevirmen - Almanca Öğrt. Murat CEYLAN Dil Uzmanı

ÖN SÖZ

Sanat, insani özelliklerin geliştirilmesinde ve erdemli bireylerin yetiştirilmesinde en

temel etkinlik alanlarından biridir. Sanat ve sanatsal eylem insanın hem kendi iç dünyasını

hem de çevresini tanımasının, onunla iletişim kurmasının ve ilişkilerini geliştirmesinin,

-bilimin yanı sıra- bir diğer biçimi, yöntemi ve sürecidir. Bu nedenle sanat eğitimi ya da sanat

yoluyla eğitim, sanayi devriminden beri çağdaş eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Daha

yaşanılabilir, barış içinde, mutlu, huzurlu, sağlıklı ve insanca bir dünya kurabilmek amacıyla

bireyin yaratıcı gücünün ortaya çıkarılması ve bu güçle estetik bir çevre oluşturabilmesinin

temel uygulama alanlarından biri, eski adıyla “Resim-İş Eğitimi” olan “Görsel Sanatlar”

dersidir.

Görsel sanatlar, çağdaş toplumların temel taşları olan insanların niteliklerini ve insani

değerlerini geliştirmek, bireysel ve toplumsal duyarlıklarını artırmak için sanat alanında

ortaya koydukları eğitim-öğretim etkinliklerinin genel tanımıdır. Görsel Sanatlar Dersi

Öğretim Programı, görsel sanatlar eğitiminin toplumsal ve bireysel duyarlık eğitimi

olduğunun bilinci içinde hazırlanırken; programda sanat eğitiminin sosyal, kültürel, eğitsel

önemini kavratmak; sosyalleşmede paylaşımcı ve katılımcı kişilik oluşturmak; nitelikli bakış

açısı ve eleştirel düşünceyi geliştirmede sanatın işlevinden yararlanarak çağdaş bir eğitim

programı meydana getirmek amaç edinilmiştir.

2

İÇİNDEKİLER

Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları................................................................................... 4

1. GİRİŞ

1.1. Programın Vizyonu ......................................................................................................... 5

1.2. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı’nın Özellikleri................................................ 6

1.3. Programın Temel Yaklaşımı ........................................................................................... 7

1.4. Programın Yapısı............................................................................................................. 8

1.4.1. Görsel Sanatlar Dersinin Genel Amaçları .................................................................... 8

1.4.2. Görsel Sanatlar Eğitiminin İlkeleri .............................................................................. 9

1.4.3. Temel Beceriler .......................................................................................................... 10

1.4.4. Öğrenme Alanları ....................................................................................................... 11

1.4.4.1. Görsel Sanatlarda Biçimlendirme ........................................................................... 11

1.4.4.2. Görsel Sanat Kültürü............................................................................................... 11

1.4.4.3. Müze Bilinci ............................................................................................................ 12

1.4.5. Kazanımlar ................................................................................................................. 13

1.4.6. Etkinlikler................................................................................................................... 13

1.4.7. Açıklamalar ................................................................................................................ 14

1.4.8. Atatürkçülükle İlgili Konular ..................................................................................... 14

1.4.9. Ara Disiplinler............................................................................................................ 14

1.5. Öğrenme ve Öğretme Süreci ......................................................................................... 15

1.6. Ölçme ve Değerlendirme .............................................................................................. 16

1.6.1. Açık Uçlu Soru Türü ......................................................................................... 17

1.6.2. Doğru- Yanlış Türü Sorular .............................................................................. 17

1.6.3. Eşleştirmeli Soru Türleri .................................................................................. 17

1.6.4. Kısa Cevaplı Soru Türü..................................................................................... 17

1.6.5. Çoktan Seçmeli Soru Türü ................................................................................ 17

1.6.6. Görüşme ............................................................................................................ 18

1.6.7. Gözlemler .......................................................................................................... 18

1.6.8. Öz Değerlendirme ............................................................................................. 19

1.6.9. Grup Değerlendirme.......................................................................................... 20

1.6.10. Kontrol Listeleri .............................................................................................. 21

1.6.11.Derecelendirme Ölçekleri ................................................................................ 22

1.6.12. Performans Değerlendirme ............................................................................. 23

3

1.6.12.1. Performans Ödevleri ........................................................................... 24

1.6.12.2. Proje Ödevleri ..................................................................................... 26

1.6.12.3. Öğrenci Süreç Dosyası ........................................................................ 30

2. KAZANIMLAR

2.1. İlköğretim Birinci Sınıf Kazanımları ............................................................................ 33

2.2. İlköğretim İkinci Sınıf Kazanımları .............................................................................. 37

2.3. İlköğretim Üçüncü Sınıf Kazanımları ........................................................................... 42

2.4. İlköğretim Dördüncü Sınıf Kazanımları ....................................................................... 47

2.5. İlköğretim Beşinci Sınıf Kazanımları ........................................................................... 53

2.6. İlköğretim Altıncı Sınıf Kazanımları ............................................................................ 58

2.7. İlköğretim Yedinci Sınıf Kazanımları ........................................................................... 62

2.8. İlköğretim Sekizinci Sınıf Kazanımları......................................................................... 66

2.9. Atatürkçülük ile İlgili Kazanımlar Tablosu .................................................................. 72

2.10. Kazanımların Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Tablosu.............................................. 76

2.11. Belirli Gün ve Haftalarla İlişkilendirilen Kazanımlar Tablosu................................... 79

2.12. 1-8. Sınıflar Görsel Sanatlar Dersi Örnek Konu Listesi ……………………………..83

3. PROGRAMLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR

3.1. Programın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü ............................................................. 85

3.2. İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Sanatsal Yönelimleri……………………...88

3.3. Etkinlik Örnekleri.......................................................................................................... 90

3.4. Görsel Sanatlarda Yöntem ve Teknikler ..................................................................... 118

3.5. Öğrenme-Öğretme Süreci İle İlgili Açıklamalar......................................................... 139

3.6. Öğrenme-Öğretme Süreci Örneği ............................................................................... 144

3.7. Çalışmaların Sergilenmesi........................................................................................... 150

3.8. Sağlık ve Güvenlik Önlemleri..................................................................................... 152

4. EKLER

4.1. Eser Örnekleri ............................................................................................................. 154

4.2. Müzelerin İnternet Adresleri ....................................................................................... 207

4.3. Terimler ve Kavramlar Sözlüğü.................................................................................. 221

4.4. Kaynakça..................................................................................................................... 233

4

TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI

1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na Göre Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları:

1. Genel Amaçlar

Madde 2-

Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini;

1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa’da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine

bağlı; Türk milletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen,

koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan

haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal

bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev sorumluluklarını bilen ve bunları

davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek,

2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir

kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip; insan

haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı,

yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek,

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş

görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu

kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak,

Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu

artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı

desteklemek ve hızlandırmak nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı seçkin

bir ortağı yapmaktır.

5

1. GİRİŞ

Sanat, bireysel açıdan duyguların, düşüncelerin, hayallerin, yaratıcı çabaların ve insanın

kendini gerçekleştirmesinin bir aracı; toplumları kaynaştırmada bütünleyici yönü ile önemli

bir toplumsal kültür dinamiğidir.

Sanat eğitimi, bireye çağdaş yaşama ve özgür düşünme olanağı kazandırır. Toplum için

birbirini anlayan, eleştiren ve saygı duyan insanların yetiştirilmesine imkân sağlar. Sanat,

yaşama özgün biçimler verir. Kültürlerin anlaşılmasının önemini, kendi kültürümüze sahip

çıkma, onu yaşatma ve gelecek kuşaklara aktarmada etkin bir rol üstlenir. Bu açıdan, görsel

sanatlar eğitimi, eğitimin her basamağında herkes için gereklidir. Çünkü nitelikli bir sanat

eğitimi çağdaş dünyada var olma şartlarından biridir.

Sanatın ve sanat eğitiminin gerekliliği sonucunda, bugüne kadar 1948, 1968 İlkokul,

1951, 1962, 1971 Ortaokul ve 1992 İlköğretim Programları geliştirilmiştir. Günümüz

koşullarında ise yeniden yapılandırılan eğitim sistemimizin öğretim programları kapsamında,

Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı’nın oluşturulmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Görsel Sanatlar dersi içerik olarak; görsel sanat kültürü, müze bilinci ve görsel

sanatlarda biçimlendirme olmak üzere üç öğrenme alanında eğitim ve öğretim yapmayı

hedeflemektedir. Böylece görsel sanatların diğer dallarıyla da ilgilenen ve öğrenciyi

yönlendirebilecek esnekliğe sahip bir program yapılandırılması amaçlanmıştır. Bu programla

sanattan zevk alan, sanatı içselleştiren, bilinçli, estetik zevke sahip ve eleştiri yapabilen

nesiller yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

1.1. PROGRAMIN VİZYONU

Görsel Sanatlar Dersi Programı, öğrencilerin bulundukları yaş düzeyinden başlayarak

bütün yaşamları boyunca temel bir kazanım olarak kendilerini ifade etme yollarını

keşfetmeleri ve bunları kullanarak duygusal, bilişsel, kültürel ve toplumsal yönlerden

donanımlı hâle gelmeleri; sağlıklı, dengeli kimlik oluşturmaları ve nitelikli alışkanlıklar

edinmeleri için hazırlanmıştır.

6

Geleceğin aydın kuşaklarını yetiştirmeyi hedefleyen bu programla;

• Toplumların bugününü ve geleceğini oluşturan yaşam anlayışını benimsemiş,

• Dünyayı algılama ve yorumlama yeterliliğini geliştiren,

• Toplumsal gelişmelere, doğaya duyarlılıkla yaklaşan,

• Günümüzde iletişim ve etkileşim ortamının ve imkânlarının, hızla değişerek bireyin ve

toplumun yaşam dinamiklerine kattığı yeni etkiler ve açılımlara yanıt verebilen,

• Sorgulama bilincine sahip,

• Bilimsel ve teknolojik değişim ve dönüşümlerin toplumlarda yarattığı olumsuzluklara

karşı yeni çözümler üretebilen,

• Olumlu niteliklerle donanarak kendini ifade edebilen,

• Sanatın bireylere ve toplumlara onur kazandıran bir değer olduğunun farkında

olabilen bireyler ve bu bireylerden oluşan bir toplum amaçlanmaktadır.

1.2. GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN ÖZELLİKLERİ

Çağımızın yenilikçi sanat eğitimi yöntem ve aşamaları izlenerek ve velilerle öğrencilerin

beklentileri göz önünde bulundurularak sanat ve eğitim deneyimlerine sahip eğitimci

akademisyen, uzman ve öğretmenlerle geliştirilen Görsel Sanatlar Dersi Öğretim

Programı’nın özellikleri şunlardır:

• Görsel sanatlar alanında yapılan bütün uygulamalarda, kendini ifade etmede, bu ifade

yolu ile iletişim kurmada, yaratıcı düşünmede, problem çözmede, bilgi ve malzeme seçiminde

niteliğe önem veren bir anlayış esas alınmıştır.

• Sanat eğitimi alanındaki çağdaş gelişmeler ve yaklaşımlar sonucunda öğrenciye

güzellik kavramının kazandırılması, algı birikimi, el-göz ve zihin birlikteliğinin sağlanması,

bu amaçla çeşitli tekniklerin bilinçli bir rehberlikle uygulatılması amaçlanmıştır.

• Eğitim ortamları sınıf içi ve sınıf dışı; (park, bahçe, sergi, müze, tarihi yapılar, sanatçı

atölyeleri, sanat ve kültür merkezleri vb.) olarak zenginleştirilmiştir.

• Sanatta uygulamalı çalışmalarla birlikte geçmişten günümüze meydana getirilmiş olan

sanat eserlerini anlama, onları görsel olarak okuma ve onlardan haz alma birikiminin

kazandırılması ilke edinilmiştir.

• Öğrenme ve öğretme sürecinin önceliklerinin dağılımında öğrencinin ilgi ve

ihtiyaçlarının ve günün uyarıcı koşullarının göz önünde bulundurulması ile birlikte eğitimciye

esneklik sağlayan, öğrenci merkezli bir program öngörülmüştür.

7

• Öğrenme ve öğretme sürecinde, öğrencinin ilgisini çekmek, motivasyonunu artırmak

ve özendirmek için her sınıfın düzeyine uygun sınıf içi ve sınıf dışı sergi, gösteri, sunum,

etkinlik ve oyunlaştırmalar (dramatizasyon) için açıklamalara programda yer verilmiştir.

• Görsel sanatlar eğitiminde tekniğin amaç olmadığının, bir anlatım aracı olduğunun

bilinci içerisinde, her yaşın gelişim düzeyine uygun, değişik uygulamalar ve teknikler

önerilmiştir.

1.3. PROGRAMIN TEMEL YAKLAŞIMI

Günümüz bilişim çağında yaratıcı, girişimci, sorun çözücü, bilgiyi yapılandırıcı ve

dönüştürücü bireylere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, özellikle çoğu gelişmiş ve bazı

gelişmekte olan ülkelerde “yapılandırmacılık” tanımlamasıyla “öğrenci merkezli” yeni bir

eğitim uygulama modelinin hayata geçirildiği gözlenmekte, “öğrenci merkezli” eğitim

modelinin çağın ve günün gereklerine daha uygun olduğu düşünülmektedir.

Öğrenci merkezli bu eğitim modeline göre en önemli öge öğrencinin kendisidir. Onun

ilgileri, ihtiyaçları ve beklentileri, yapılandırmacı modele uygun olarak hazırlanacak

programların, temel ilkelerini oluşturmaktadır. Program, her aşamasında öğrencilerin ilgi,

istek, ihtiyaç ve beklentileri göz önünde bulundurularak öğretmene de esneklik sağlayan bir

yaklaşıma sahiptir. Öğrenme süreci öğrencinin etkin katılımını, öğretmenin ise rehberliğini

sağlayacak bir biçimde düzenlenir.

Sanat eğitimi oyunla başlar ve öğrencinin kendi eğilimlerini, becerilerini, yatkınlıklarını

keşfetmesine ortam yaratır. Duygu ve düşüncelerini sanat yoluyla ifade edebilme gücü

kazandırmayı amaçlar. İlköğretim düzeyinde sanat eğitiminin amacı sanatçı yetiştirmek

değildir. Sanat eğitimi bireyin kendisinden hareket eder. Onun geçmiş yaşantıları,

deneyimleri, duygu ve düşünceleri elbette bir başlangıç noktasıdır. Sanat eğitimi karmaşık bir

ruhsal yapıya sahip olan insanın duygularını biçimlendirmesine katkıda bulunur. Bireyin

gerçek anlamda mutlu olması için kendini gerçekleştirmesine ve özgürleşmesine ortam

hazırlar.

8

1.4. PROGRAMIN YAPISI

Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı’nın yapısı dersin genel amaçları, temel

becerileri, öğrenme alanları, kazanımlar, etkinlik örnekleri, açıklamalar, Atatürkçülükle ilgili

konular ve ara disiplinlerden oluşmaktadır.

1.4.1. GÖRSEL SANATLAR DERSİNİN GENEL AMAÇLARI

Görsel sanatlar dersinin amaçları bireysel ve toplumsal, algısal, estetik ve teknik

amaçlar olarak gruplanabilir.

A. BİREYSEL VE TOPLUMSAL AMAÇLAR

1.Öğrenciye doğayı gözlemleme duyarlılığı kazandırmak,

2.Öğrencinin, analiz ve sentez yeteneği (seçme, ayıklama, birleştirme, yeniden organize

etme) ile eleştirel bakış açısını geliştirmek,

3.Öğrencinin yeteneklerini fark etmesini, kendine güven duygusu kazanmasını ve

geliştirmesini sağlamak,

4.Öğrencinin görsel biçimlendirme yolları ile kendini ifade etmesini sağlamak,

5.Öğrencinin ilgisini, bu alandaki çeşitli kaynaklarla besleyebilmek (müze, galeri, tarihî

eser vb.), bu yolla geçmişine sahip çıkma ve geleceğini yapılandırma bilinci kazandırmak,

6.Öğrencinin her alanda kullanılabilecek yaratıcı davranışlar geliştirmesini sağlamak,

7.Öğrencinin ulusal ve evrensel sanat eserlerini ve sanatçıları tanımasını sağlamak,

8.Ulusal ve evrensel değerleri tanıyabilme ve anlayabilme bilincini kazandırmak,

9.Geçmişten günümüze miras kalan sanat yapıtlarından haz alma ve onur duyma

duyarlılığını kazandırmak,

10. İş birliği yapma, paylaşma, sorumluluk alma, kendi işine saygı duyduğu kadar

başkalarının işine de saygı duyma bilinci ve duyarlılığı kazandırmak,

11. Öğrencinin ruh sağlığını koruma, iç dünyasını anlatma, duygusal tepkilerini ortaya

koyma ve bedenine saygı duyma bilinci geliştirmesini sağlamak,

12. Öğrenciye aklını, duygularını, zevklerini sorgulama bilinci kazandırmak.

B. ALGISAL AMAÇLAR

1.Öğrencinin algı birikimini ve hayal gücünü geliştirmek,

2.Öğrencinin görsel algı ve birikimleri ile öznel algılarını sanatsal anlatımlara

dönüştürebilmesine imkân tanımak,

3.Öğrencinin birikimlerini başka alanlarda kullanabilme becerisini geliştirmek,

9

4.Öğrenciye bilgiyi ve birikimi dönüştürme yeteneği kazandırmak,

5.Öğrenciye yeni durumlar karşısında özgün çözümler geliştirme becerisi kazandırmak.

C. ESTETİK AMAÇLAR

1.Öğrencinin, sanatın ve sanat eserlerinin her zaman önemsenecek birer değer olduğunu

kavramasını sağlamak,

2.Öğrenciye doğadan, çevreden ve geçmişten günümüze miras kalan sanat yapıtlarından

haz alma, onlarla gurur duyma ve onları koruma bilincini kazandırmak,

3.Öğrenciye görsel sanatlar sevgisi ve bu sevgiyi yaşamın her alanına yansıtabilme, bunu

davranış biçimi hâline getirebilme yetisi kazandırmak,

4.Öğrenciye, doğada olan ve insan eli ile üretilen her şeyi estetik değerlendirme birikimi

kazandırmak,

5.Öğrenciye kendini ifade edebilmede estetik değerlerden yararlanma yeteneği

kazandırmak.

Ç. TEKNİK AMAÇLAR

1.Öğrenciye her türlü araç ve gereci kullanarak görsel anlatım diline dönüştürme isteği ve

kullanma becerisi kazandırmak ve öğrencinin gelişmesine imkân tanımak,

2.Öğrenciye değişik tekniklerle elde edilen sonuçların etkilerini sezdirebilmek ve

öğrencilerin farklılıklardan zevk alabilmelerini sağlamak,

3.Öğrenciyi farklı tekniklerin getireceği anlatım zenginliğinin farkına vardırabilmek,

4.Öğrenciye kullandığı tekniklerin dışında yeni teknikler arama isteği ve cesareti

kazandırmak,

5.Öğrenciye, amacına uygun malzemeyi seçme, malzemeden anlam çıkarma becerisi

kazandırmak,

6.Öğrenciye kendini ifade etme sürecinde çıkacak sorunlara teknik çözümler üretebilme

becerisi ve güveni kazandırmak.

1.4.2. GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİNİN İLKELERİ

İlköğretimde uygulanacak görsel sanatlar eğitiminde belirlenen amaçlara ulaşılması için

bazı temel ilkelerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bunlar aşağıda sunulmuştur:

1.Her çocuk yaratıcıdır.

2.Her çocuk, farklı algı, bilgi, sezgi ve duygu dünyası ile deneyime sahiptir,

uygulamalarda bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur.

10

3.Uygulamalarda, görsel sanat alanlarına yönelik iki ve üç boyutlu çalışmalar ile çoklu

ortam çalışmalarına yer verilir.

4. Görsel sanatlar dersi, diğer disiplinlerle birlikte eğitsel amaçlardaki bütünlüğü kurmaya

veya bireyin kendini gerçekleştirmesine katkıda bulunur.

5. Dersin işlenişi, kazanımlara yönelik, ilgi çekici olan öğrenme öğretme yöntem ve

teknikleriyle zenginleştirilir.

6. Görsel sanatlar dersi, çocuğu temel alır; öğrenme öğretme süreci, çocuğun kendine

özgü algılama ve anlamlandırma evreni içinde, gelişim basamaklarına göre düzenlenir.

7. Değerlendirmede öğretmen, her çocuğun gelişim sürecini, bireysel farklılıklarını temel

alan bir yaklaşım ile öğrenme öğretme sürecine katılımını ve görsel sanatlar dersinin

kazanımları çerçevesinde bir bütün olarak ele almalıdır.

1.4.3. TEMEL BECERİLER

Temel beceriler, öğrencilerin öğrenme alanlarındaki gelişimleriyle bağlantılı, yatay

olarak bir yılın sonunda, dikey olarak da sekizinci sınıfın sonunda kazanacakları ve hayat

boyu kullanacakları temel becerilerdir. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı içerdiği

kazanımlarla bu temel becerilerin gelişmesini sağlayacaktır. Programla ulaşılması beklenen

temel beceriler şunlardır:

• Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma,

• Kendini ifade etme,

• Eleştirel düşünme,

• Yaratıcı düşünme,

• Sanat aracılığıyla iletişim kurma,

• Problem çözme,

• Araştırma,

• Karar verme,

• Bilgi teknolojilerini kullanma,

• Girişimcilik,

• Sorumluluk alma,

• Başladığı işi bitirme,

• Görsel okuma,

• Kişisel ve sosyal değerlere önem verme,

• Estetik bilinç kazanma,

11

• Estetik algının geliştirilmesi,

• Estetik yaşam kültürü edinme,

• Çevre ve doğa bilinci kazanma,

• Millî, manevi ve evrensel değerlere duyarlı olma.

1.4.4. ÖĞRENME ALANLARI

Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı üç öğrenme alanı altında yapılandırılmıştır:

1.Görsel Sanatlarda Biçimlendirme

2.Görsel Sanat Kültürü

3.Müze Bilinci

1.4.4.1. GÖRSEL SANATLARDA BİÇİMLENDİRME

Çizgi, biçim, doku, leke, yapı, mekân, renk gibi görsel sanat ögeleri ile denge, vurgu,

ahenk, değişiklik, hareket, ritim, dereceleme, oran–orantı gibi sanatsal düzenleme

ilkelerinin, seçilen etkinlik, önerilen yöntem ve teknikler eşliğinde, duyuşsal ve devinimsel

kazanımlara yönelik uygulamalar içinde sezdirildiği, duyumsatıldığı, geliştirildiği ve

pekiştirildiği bir öğrenme alanıdır.

Sanatsal yaratmada görsel sanat ögeleri ve sanatsal düzenleme ilkeleri amaç değil, araç

olarak işlev görmektedir. Ancak bunlar olmadan insanın duygu ve düşüncelerini dışa vurması,

yansıtması, bunlara bir anlam yükleyerek işlevselleştirmesi ya da yepyeni bir biçim

anlayışıyla ortaya koyabilmesi pek olası görülmemektedir. Bu nedenle “Görsel Sanatlarda

Biçimlendirme” öğrenme alanı diğer öğrenme alanlarıyla birlikte dersin temelini teşkil

etmektedir.

1.4.4.2. GÖRSEL SANAT KÜLTÜRÜ

“Görsel Sanat Kültürü” öğrenme alanında, öğrencilerin ulaşmaları beklenen kazanımlar,

“estetik”, “sanat eleştirisi”, “sanat tarihi” gibi varlığını sanattan alan diğer disiplinlerin birbiri

içine geçirilerek sarmal olarak verilmesiyle oluşturulmuştur. Böylelikle sanatsal uygulamalar

yapan ve sanat yapmaktan zevk alan bireylerin yetiştirilmesi hedefinin yanı sıra bir sanat

eserini çözümleyebilen, sanat eseri niteliğini içerenle bu niteliği içermeyeni

değerlendirebilen, sanatçı ile zanaatçı farkını algılayabilen, ve her ikisinin de toplumda yerini

ve önemini kavrayabilen, daha da önemlisi sanatçı ile sanatçı olmayanı birbirinden ayırt

12

edebilen çağdaş bir nesil yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Kuşkusuz görsel sanat kültürü

deyince akla bu disiplinlerden başka pek çok alan gelmektedir. Ancak sınırlı ders saatinden

ötürü branş ve sınıf öğretmenleri için izlenen bu yolun ilköğretim basamağı için uygun

olduğu düşünülmüştür.

1.4.4.3. MÜZE BİLİNCİ

İnsanoğlunun başlangıcından günümüze kadar olan sosyal, iktisadi ve kültürel

hayatındaki birikimlerini bünyesinde toplayan müzeler, onları korumakta ve sergilemektedir.

Müzeler, insanlık tarihinin gelişim evrelerine tanıklık eden, bu evrelerin başlamasında ve

tamamlanmasında rol oynayan en değerli örneklere sahiptir.

Aynı ya da farklı coğrafyalarda, ulusların oluşturdukları medeniyetlerin her alanda

ortaya koymuş olduğu ürünleri bünyelerinde barındıran müzeler, çeşitli ulusların vatandaşları

tarafından gezilmekte ve buralardaki eserler incelenmektedir. Günümüzde teknolojinin

imkânlarıyla daha da kolaylaşan kültürler arası iletişim, farklı ulusların daha kısa sürede

birbirini tanımasına imkân vermektedir.

Varoluşundan günümüze kadar bir çok evre geçirmiş olan insanlık, geçmişini tanıma,

anlama ve bilme merakı ile doludur. Ulusların geçmişlerinde yaşadıkları tecrübelerin, sosyal

ve kültürel birikimlerin maddi kalıntılarını muhafaza eden müzeler, ulusal benliğin

oluşmasında da etkili kurumlardır. Pek çok gelişmiş ülkede müzelerden, etkin bir eğitim

ortamı olarak yararlanılmaktadır. Eğitimde aktif olma, deneyim sahibi olma, çevre, inşa ve

etkileşim kavramlarının ön plana çıkmasıyla müzeler, çocuk eğitiminde önem taşıyan

kurumlar haline gelmiştir. Çünkü müzeler, çocukların yaparak-yaşayarak duyuşsal,

devinimsel, zihinsel, bilişsel ve sosyal gelişimine katkıda bulunabilecek uygun bir ortam

sağlamaktadır. Müzeler, çeşitli kültür varlıklarını tanıtarak, çocuklara o toplumun bir bireyi

olduklarını hissettirerek kişiliklerini ve özgüven duygularını geliştirmeye yardımcı olur.

Çocukların sanatla bağ kurmalarına da katkıda bulunur. Küçük yaşlardan itibaren

müzelerdeki nesnelerle karşılaşan ve bunlarla ilgili etkinlikler yapan bir çocuğun sanat

anlayışı gelişmekte ve sanata bakış açısı farklılaşmaktadır. Bu durumdan yola çıkarak “Görsel

Sanatlarda Biçimlendirme” ve “Görsel Sanat Kültürü” öğrenme alanlarının yanı sıra “müze

bilinci” adı altında bir öğrenme alanının verilmesine gerek duyulmuştur. Bu öğrenme

alanında yer alan öğrenme mekânları, müzelerle birlikte ören yerlerini, anıtları, tarihî yapıları,

sanat galerilerini vb. içine alacak şekilde geniş tutulmuştur.

13

“Müze Bilinci” öğrenme alanı ile öğrenciler;

• Görsel sanatların birbirinden farklı olan kültürel ve tarihsel kalıtını öğrenirler.

Bu çerçevede öğrenci, sadece yerel olanı değil aynı zamanda evrensel olanı da gözlemleye

bilir.

• Çok çeşitli ve zengin bir arkeolojik katmanlardan oluşan Türkiye Cumhuriyeti

topraklarını, Anadolu uygarlıklarını tanır ve bu değerlere sahip çıkma bilincini edinirler.

• Müzelerin eğitim yoluyla bireylere sunacağı geniş olanaklar ve seçenekli bakış

açılarının yanı sıra öğrencilerin yeni yaratımların ortaya çıkarması ve içinde bulunduğu

toplumu, coğrafyayı ve farklı kültürleri kavraması sağlanır.

1.4.5. KAZANIMLAR

Kazanımlar, öğretim sürecinde öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alışkanlıkları

kapsamaktadır. Öğrencilerin görsel sanatlar dersinin amacına ulaşması her öğrenme alanının

kendine özgü kazanımlarının edinilmesine bağlıdır. Kazanımlar, öğrencilerin gelişim

düzeyine ve öğrenme alanının özelliğine göre birinci sınıftan sekizinci sınıfa doğru aşamalı

olarak verilmiştir. Kazanımlara verilen sıra numaraları, bir önem ve öncelik sırası

göstermemekte; yani birinci kazanımın, onuncu kazanımdan daha önemli ve öncelikli bir

kazanım olduğu anlamına gelmemektedir.

1.4.6. ETKİNLİKLER

Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanımların hayata geçirilmesi

ve hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkların kazandırılması için çeşitli etkinlik

örneklerine yer verilmiştir. Bu etkinlikler birer öneri niteliğindedir ve birden çok kazanıma

yönelik kullanılabilir. Öğretmen, bu etkinlikleri olduğu gibi veya çeşitli değişiklikler yaparak

uygulayabilir; aynı zamanda bir ders saatinde birden fazla etkinliğe de yer verebilir. Yeni

etkinlikler hazırlanırken ve uygulanırken bunların hangi kazanımlara yönelik olduğuna

dikkat edilmeli, bu yapılırken öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları da göz önünde

bulundurulmalıdır. Programda yer alan etkinlikler, öğrenci seviyesine uyarlanarak farklı

sınıflarda da uygulanabilir. Bu etkinlikler, uygulamada öğretmene yardımcı olmak amacıyla

hazırlanmıştır.

Programdaki etkinlikler, öğrenci merkezli ve öğrenme sürecinde öğrencinin etkin bir rol

üstlenmesini sağlayacak şekilde hazırlanmıştır. Öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleriyle

14

sürekli iletişim içinde olmaları ve etkinliklerin her aşamasında katılımcı olarak yer almaları

programın uygulanması açısından son derece önemlidir.

1.4.7. AÇIKLAMALAR

İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nda kullanılan

semboller ve anlamları (1-8. Sınıflar) aşağıda gösterilmiştir.

Önemli görülen noktalar ([!]) uyarı sembolü kullanılarak belirtilmiştir. Atatürkçülük ile

ilgili konular, ilgili kazanımlar ve konu belirtilerek (!) sembolü ile gösterilmiştir. Öğrencinin

bu derste öğrendiği ve geliştirdiği becerilerin diğer derslerde de kullanılmasını sağlamak

amacıyla diğer ders ve disiplinlerle ilişkilendirmelere gidilmiştir. Diğer derslerle

ilişkilendirmeler ( ) sembolü ile ara disiplinler ile ilişkilendirmeler ( ) sembolü ile ölçme

ve değerlendirme ise ( ) sembolü ile gösterilmiştir.

1.4.8. ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR

Atatürkçülük konuları, “Atatürk’ün hayatı [Doğum tarihi ve yeri, anne ve babası (ailesi),

Atatürk’ün son günleri, Atatürk’le ilgili anılar], Atatürk’ün çevreye verdiği önem, Atatürk’ün

kişisel özellikleri ve çeşitli yönlerinden ölçülü davranışı, Atatürk’ün kişisel özellikleri ve

çeşitli yönlerinden gurura ve ümitsizliğe yer vermemesi, Atatürk’ün insan sevgisi, Atatürk’ün

eserleri, Atatürk’ün milli kültüre verdiği önem, milletlerin tanınmasında güzel sanatların rolü,

birbirimizi sevmede sanatın rolü, diğer örf ve adetlere hoşgörülü olmanın gerekliliği, sanat-

kültür ilişkileri, görsel sanatların dalları, Atatürk’ün millî tarihimize verdiği önem, Atatürk’ün

resim sanatına verdiği önem, Atatürk’ün bilime verdiği önem, sanat-kültür ilişkileri” olarak

verilmiştir.

Ayrıca bu konular 1-8. sınıf kazanımları ile ilişkilendirilerek kazanım tablolarında ve

açıklamalı olarak ayrı tablolar halinde gösterilmiştir. 1.4.9. ARA DİSİPLİNLER

Ara Disiplinler:

• Rehberlik ve psikolojik danışma,

• İnsan hakları ve vatandaşlık,

• Spor kültürü ve olimpik eğitim,

• Girişimcilik,

15

• Özel eğitim,

• Sağlık kültürü,

• Kariyer bilincini geliştirme.

Programda, ara disiplin kazanımları görsel sanatlar dersi kazanımlarıyla da

ilişkilendirilmiş; ara disiplin kazanımlarının uygulamayla bağlantılı olarak uygun yerlerde

verilebileceği öngörülmüştür.

1.5. ÖĞRENME VE ÖĞRETME SÜRECİ

Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı, öğrencinin birikimini, gelişim basamaklarını

ve bireysel farklılıklarını göz önünde bulunduran ve öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımla

hazırlanmış, bütün kazanım ve etkinlikler de bu açıdan ele alınmıştır. Bu nedenle programda,

öğrenme etkinlikleri bir bütünlük içinde değerlendirilmiş ve öğrencinin katılımını gerektiren

uygulamalara yer verilmiştir. Bu uygulamalar bireysel farklılıklara duyarlı, bağımsız ve grup

içinde öğrenmeyi özendiren, öğretim etkinliklerini okul dışına da taşıyan bir nitelik

göstermektedir.

Program, öğrencilere görsel sanatlar ile ilgili bilgi ve becerileri kazandırmanın yanında,

onların yeni bilgi ve çözümler üretmeyi alışkanlık hâline getirmelerini de amaçlamaktadır. Bu

nedenle öğrenciler bütün öğretim etkinliklerine etkin olarak katılmakta, öğretmen ise bu süreç

içinde öğrenciyi yönlendiren, ona yardımcı olan ve kendini geliştirmesinde yol gösteren bir

rehber konumunda bulunmaktadır. Bu çerçevede,

• Öğrenciler, karşılaştıkları sorunlara bireysel ve grup olarak yaratıcı çözümler

üretir, bu bilgi ve deneyimlerini geliştirerek sosyal çevreleriyle paylaşır.

• Öğrenciler, bağımsız olarak öğrenmeyi, çeşitli araştırma teknikleriyle bilgiye

ulaşmayı, değerlendirmeyi, sorgulamayı ve yorumlamayı hayatlarının bütün safhalarında bir

alışkanlık hâline getirir.

• Öğretmen, öğrenme sürecinde öğrencilerin karşılaştıkları zorluklarda onlara

yardımcı olur ve yapıcı eleştirilerle onları yönlendirir.

• Öğretmen, öğrenme sürecinin her aşamasında öğrencilerin ürünlerini dikkate alır

ve onları destekler.

• Öğretmen, öğrencilerin öğrenme etkinlikleri içindeki gelişimlerini izler,

değerlendirir, onları kendilerini değerlendirmeye özendirir.

• Görsel sanatlar hayatın her alanında bir bütünlük ve devamlılık gösterdiğinden,

16

öğretmen öğrencilerin aileleriyle iş birliği içinde olmalı, okul dışında da estetik duyarlığın

geliştirilmesini sağlamaya yönlendirmelidir.

• Öğrenme-öğretme sürecinde, öğrencilerin etkinliklere istekle katılmaları, ilgi ve

dikkatlerini canlı tutmaları, kendilerini tarafsız gözle değerlendirebilmeleri amacıyla bütün

öğretim süreçlerinin hayata dönük olması amaçlanmıştır.

1.6. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Eğitim, öğrencide istenilen davranış değişikliklerini meydana getirme sürecidir.

Eğitimde, bu amaca ulaşmak için planlı bir biçimde hareket edilir. Bu nedenle, eğitimin çeşitli

evrelerinde ölçme ve değerlendirmeler yapılarak çeşitli kararlar alınır.

Ölçme, bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse

sahip oluş derecesinin belirlenerek sonuçların sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle

ifade edilmesidir. Bir başka deyişle niteliklerin nicelleştirilmesi işlemidir. Değerlendirme ise,

ölçme sonuçlarını kıstaslar kullanarak nitelik hakkında bir karara varma sürecidir. Örneğin,

öğrencinin görsel sanatlar dersinin uygulama çalışmasından 95 puan aldığını düşünelim.

Burada öğretmenin yaptığı not verme işlemi, bir ölçme eylemidir. Değerlendirme ise bir

yargılama işlemidir ve ölçme sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasına dayanır. Örneğin,

geçme notunun 45 olması bir ölçüttür. Bu ölçüte göre 95 alan öğrenci için “geçti” ya da

“başarılı” kararının alınması bir değerlendirmedir.

Eğitim ve öğretim etkinliklerinin vazgeçilmez parçası, öğrencilerin değerlendirilmesidir.

Öğrenci değerlendirmesi farklı boyutları olan bir süreçtir. Eğitim-öğretim etkinlikleri,

öğrencilerin konu alanına yönelik bilgi ve zihinsel becerilerini kapsadığı gibi tutumlar, ilgiler,

öğrenme stilleri gibi duyuşsal ve devinimsel özellikleri de içerir. İyi bir ölçme-değerlendirme

süreci tüm bunları içeren, öğrencinin gelişimini farklı boyutlarda ele alan bir süreçtir. Bu

boyutların her biri kendi içinde çeşitlenen ve farklı teknikleri gerektiren süreçleri kapsar.

Görsel sanatlar eğitiminde temel ilke bireysel farklılıkların gözetilmesidir. Eğitimci

hiçbir zaman herkesin aynı sonucu almasını bekleyemez. İlköğretim düzeyinde sanat eğitimi

oyunla başlar, öğrencinin kendi eğilimlerini, becerilerini, yatkınlıklarını keşfetmesine olanak

sağlar. Bu durumda görsel sanatlar dersinde kullanılacak ölçme değerlendirme araçları öz

değerlendirme, kontrol listeleri, derecelendirme ölçekleri, öğrenci süreç dosyası, performans

ve proje ödevleri, dereceli puanlama anahtarları olacaktır. Aşağıda başlıca ölçme yöntem ve

17

tekniklerine kısaca değinildikten sonra bu derste kullanılabilecek ölçme araçları örnekleriyle

beraber verilmiştir. Bu ölçme araçlarının kullanılması zorunlu değildir. Öğretmen ihtiyaç

hissettiği durumlarda uygun gördüklerinden bir ya da birkaçını seçerek ve sürecin amaçlarına

göre uyarlayarak kullanabilir.

1.6.1. Açık Uçlu Soru Türü

Açık uçlu soru türü öğrencilerin kendi çalışmaları, sanatçıların eserleri, tarihi eserler,

arkadaşlarının çalışmaları vb. hakkında sorulan soruları sözel olarak cevaplaması için

kullanılır. Öğrencilere cevaplaması için duruma göre açık uçlu olarak çeşitli sorular

yöneltilebilir.

Kişinin özgün, araştırıcı, yaratıcı düşünme, görsel ifade ve sanatsal birikimlerini sözle

ifade etme gücünü, belli konulardaki görüşünü, ilgi ve tutumunu ölçmede açık uçlu soru

türleri kullanışlıdır.

1.6.2. Doğru-Yanlış Türü Sorular

Doğru-yanlış türü sorularda, görsel unsurlara dayalı, görsel sanatlara uygun bir cümlenin

mevcut olan bilgilere bağlı olarak doğru mu yanlış mı olduğunun belirlenmesi istenir.

1.6.3. Eşleştirmeli Soru Türleri

İki grup halinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi ögelerinin, belli bir açıklamaya

göre eşleştirilmesini gerektirir. “Kim?, Ne?, Nerede? vb.” soruların cevabını oluşturan olgusal

bilgilerin ölçülmesinde kullanılır.

1.6.4. Kısa Cevaplı Soru Türü

Bir kelime, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen soru türüne denir.

Bu tür sorular, bilgi basamağını ölçmek için uygundur. Öğrenci, sorunun cevabını kendisi

görsel yolla bulur, sözel olarak ifade eder.

1.6.5. Çoktan Seçmeli Soru Türü

Yöneltilen bir soruya seçenekler verilerek öğrencinin doğru seçeneği bulması istenir.

Çoktan seçmeli sorular, yazma, yaratıcı düşünme gibi becerileri ölçmek için uygun değildir;

daha çok bilgi, zihinsel beceriler ve algısal yeteneklerin ölçülmesinde kullanılır.

18

1.6.6. Görüşme

Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin görsel sanatlarla ilgili kazanımlara

yönelik etkinlikleri ve konuları algılama ve anlama düzeylerinin değerlendirilmesine yardım

eder.

1.6.7. Gözlemler

Görsel sanatlar dersi açısından önemli bir yöntemdir. Gözlemler, öğrenciler hakkında

doğru ve hızla algılanabilen bilgiler sağlar.

Aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi öğretmenlere gözlem yapmada kolaylık

sağlayacaktır:

• Ölçütleri koyarken bireysel farklılıkları göz önünde bulundurunuz.

• Her öğrenciyi birkaç kez gözlemleyiniz.

• Her öğrenciyi değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemleyiniz.

• Her öğrenciyi değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre değerlendiriniz.

• Gözlem için yapılan değerlendirmeyi zaman geçmeden kaydediniz.

19

Gözlem Formu Örneği

Öğrencinin

Adı ve Soyadı :

Sınıfı :

Açıklama: Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında bulunan

yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

DERECELER

ÖLÇÜTLER Her zaman

Ara sıra

Hiçbir zaman

1. Tartışmalara katılır.

2. Doğal ya da yapay çevrede görsel biçimlendirme ögelerini ve tasarım ilkelerini tanır.

3. Farklı kültürlere ait veya tarihî dönemlerde yapılmış sanat çalışmalarını karşılaştırır ve farklılıklarını gösterir.

4. Sanatçıların, kendinin, sınıf arkadaşlarının ve diğer öğrencilerin sanat çalışmalarını inceler.

5. Başkalarının sanat çalışmalarına ilgi duyar.

6. Sanat çalışmalarıyla ilgili beğenilerdeki farklılıklara saygı duyar.

7. Bir sanat çalışmasını değerlendirme ve kişisel bir tercihi açıklama arasındaki farkı anladığını davranışları ile gösterir.

8. Sanat eserinin anlamını açıklamak için eleştirel süreci kullanır ve sanatın işlevini, değişkenliğini tartışır.

9. Sanat eseri hakkındaki bilgiyle, sanatçısının yaşamı, yaşadığı toplum ve yaşadığı zaman ile bağlantı kurar.

10. Tarih, kültür ve görsel sanatlar arasındaki ilişkinin farkında olduğunu gösterir.

11. Görsel sanatlar ile diğer sanat dalları arasında bağlantılar kurar.

12. Günlük yaşam kalitesini artırmada, sanattan yararlanır.

13. Sanatın; iş hayatında endüstride, mimaride ve ticarî tasarımda görsel sanatların rolünü örneklerle açıklar.

1.6.8. Öz Değerlendirme

Bireysel veya kendini değerlendirme olarak da adlandırılabilir. Öğrencilerin kendi

öğrenme süreçlerini, özellikle başarı düzeylerini ve öğrenme sonuçlarını değerlendirmeleri

olarak açıklanabilir. Temel amaç, öğrencilerin kendilerini değerlendirme becerilerini

geliştirmektir. Çünkü yaşam boyu öğrenme, bireylerin yalnızca bağımsız çalışmalarını değil;

aynı zamanda kendi başarı ve gelişimlerini değerlendirmelerini zorunlu kılmaktadır.

20

Değerlendirme süreci, öğrencinin öğrenmeye yaklaşımı, öğrencinin kendi güçlü ve eksik

yanları, becerileri hakkında fikir verir.

Öz Değerlendirme Formu Örneği

Öğrencinin

Adı ve Soyadı :

Sınıfı :

Çalışmanın Adı:

Açıklama: Aşağıda görsel tasarım sürecine yönelik öz değerlendirme formu verilmiştir.

Çalışmalarınız boyunca aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında

bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

DERECELER

ÖLÇÜTLER Evet Kısmen Hayır

1. Çalışmamın hazırlık ve uygulama aşamasında diğer sanat alanlarının çeşitli ürünlerinden yararlandım.

2. Çalışmamda neler yapacağımı zihnimde canlandırdım.

3. Zihnimde canlandırdıklarımı görselleştirdim.

4. Verilen konuya uygun kompozisyon oluşturdum.

5. Zihnimde canlandırdıklarımı görselleştirmekten mutluluk duydum.

1.6.9. Grup Değerlendirme

Görsel sanatlarda grup bireylerinin, öğretmenin hazırladığı ölçütlerle kendi çalışmalarını

değerlendirmesi esastır. Grup çalışmalarında bireysel olmayan, genel değerlendirmeler

yapılmalıdır. Görsel sanatlar eğitiminin bir duyarlılık eğitimi olduğu noktasından hareketle,

öğrencilerin birbirlerine olan güvenlerini sarsacak, arkadaşlık bağlarını zedeleyecek,

kıskançlık duygularını harekete geçirecek ölçütlerden kaçınılmalıdır. Ancak, öğrencilerin

grupla yaptıkları çalışmalarda, amaçlarını, kaygılarını, beklentilerini, karşılaştıkları

güçlükleri, beğendikleri yönleri ifade etme yönünde ölçütler hazırlanmalıdır.

Eğitim-öğretim sürecinde yaptırılacak olan grup değerlendirme çalışmaları öğrencilere

not vermek için değil, kendilerini ifade etme ve etkili bir öğrenme için kullanılmalıdır.

21

Grup Değerlendirme Formu Örneği

Grup adı :

Grup üyeleri :

Etkinlik adı :

Sınıf :

Açıklama: Bu form grubunuzla yaptığınız etkinliği grup olarak değerlendirmeniz için

hazırlanmıştır. Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında bulunan

yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

1.6.10. Kontrol Listeleri

Kontrol listeleri öğretmen tarafından hazırlanarak kullanılan ve öğrencinin sürece

katılımını belirleyen bir dizi davranış ve özelliği ölçen listelerdir. Kontrol listelerinde “evet-

hayır” veya “var-yok” şeklinde ölçekler kullanılır. Kontrol listeleri performansa ilişkin belirli

ölçütlerin karşılanıp karşılanmadığıyla ilgili olan sınırlı durumlarda kullanılabilir.

DERECELER

ÖLÇÜTLER Evet

Kısmen Hayır

1. Çalışmaya grubun tüm üyeleri katıldı.

2. Birbirimizin düşüncelerini hoşgörüyle dinledik.

3. Görüşlerimizi özgürce ifade ettik.

4. Bu çalışmayla hedeflerimizi gerçekleştirdik.

5. Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik.

6. Karşılaştığımız güçlükleri tartışarak aştık.

7. Karşılaştığımız sorunlarda yaratıcılığımızı kullandık.

22

Kontrol Listesi Formu Örneği

Açıklama: Aşağıdaki ifadelerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini

ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

Öğrencinin Adı-Soyadı: Tarih :

Ölçütler Evet Hayır

1. Derse ön hazırlık yaparak geldi.

2. Konuya uygun malzemeleri getirdi.

3. Malzemeyi konuya uygun olarak kullandı.

4. Derse istekle katıldı.

5. Farklı uygulama yöntem ve teknikleri denedi.

6. Temiz ve düzenli çalıştı.

7. Malzemeleri israf etmedi.

8. İş bitiminde ortamı temiz ve düzenli bıraktı.

1.6.11. Derecelendirme Ölçekleri

Derecelendirme ölçekleri, ölçülen özelliğe ilişkin performansı çeşitli düzeyleriyle

tanımlayabilir ve ölçütlerin ne dereceye kadar karşılandığını görmeye fırsat verir.

Derecelendirme ölçeklerinde, görsel sanatlar alanının karakterine uygun olarak belli ölçütler

konulsa da “başarısız”, “zayıf” gibi bir ölçüt kesinlikle kullanılmamalıdır.

23

Derecelendirme Ölçeği Örneği

Açıklama: Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini, ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

Öğrencinin Adı-Soyadı: Tarih:

DERECELER ÖLÇÜTLER

Çok iyi İyi Orta

1. Çalışma için hazırlık yapar.

2. İşbirliği içinde çalışır.

3. Çalışmalarına uygun farklı yöntemleri özgürce kullanır.

4. Bilgi alış verişinde bulunur.

5. Duygu ve düşüncelerini çalışmalarına yansıtır.

6. Çalışmalarında özgünlüğe önem verir.

1.6.12. Performans Değerlendirme

Öğrencilerin bilgi ve becerilerini kullanarak ortaya koyduğu ürünlerinin ve ürünü

ortaya koyma sürecinin değerlendirilmesine “performans değerlendirme” denir. Performans

değerlendirme, öğrencinin gösterdiği ilgi, istek, duyarlılık, çaba, tutku, paylaşım, araştırma,

tasarlama, buluş, uygulama, çözüm, analiz, sentez, sonuç vb.’nin bulunduğu tüm süreci

kapsar.

Performans değerlendirmenin birçok yararı vardır. Bunlar:

• Performans değerlendirme, öğrencileri tanımada etkili bir yol ve yöntemdir.

• Performans değerlendirme kaynakları tekrar tekrar kullanılabilir.

• Performansın belirli bölümlerine odaklanıldığından, öğretmenin her bir parçayı

gözlemleyebilmesini ve değerlendirebilmesini sağlar. Örneğin, öğretmen değerlendirmek

istediği çeşitli bölümlerle ilgili hazırlık, tasarlama, uygulama, sorun çözme, sonuca ulaşma

vb. süreçlerine yönelik ölçütler hazırlayarak detaylı değerlendirme imkânı bulabilir. Böylece

öğretmen tek bir değerlendirme aracıyla öğrencinin performansının birçok boyutunu da

ölçebilir.

24

• Öğretmen, aynı değerlendirme aracı ile öğrencinin zaman içindeki gelişimini bir

çizelge kullanarak izleyebilir.

Performansın değerlendirilmesinde performans ödevleri, projeler ve öğrenci ürün

dosyaları kullanılabilir. MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliğine göre “Öğrenciler, bir ders

yılında istedikleri ders veya derslerden bireysel ya da grup çalışması şeklinde en az bir proje,

her yarıyılda derslerden bireysel ya da grup çalışması şeklinde en az bir performans ödevi

hazırlar.” ifadesi yer almaktadır. Görsel sanatlar dersine yönelik önerilen performans ve proje

ödevleri programın ilgili yerlerinde verilmiştir.

1.6.12.1. Performans Ödevleri

Performansın değerlendirilmesinde kullanılan araçlardan biri performans ödevleridir.

Performans ödevi, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve becerilerini günlük yaşamla da

ilişkilendirerek ortaya koymasını gerektiren kısa süreli çalışmalardır.

Öğretmen, uygun gördüğü konularla ilgili kendisi veya okulun zümre öğretmenleriyle

beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerine göre performans ödevleri hazırlayabilir.

Öğretmen,

• Ödev öncesi, verdiği ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarını

çoğaltarak öğrencilere verir,

• Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlar,

• Öğrencilerin çalışmalarını “dereceli puanlama anahtarı” ile değerlendirir.

Performans Ödevi Örneği

Sevgili Öğrenciler,

Sizden, tercih ettiğiniz beş adet günlük gazeteyi tarayarak müze, tarihî eser, ören yeri,

anıt vb. ile ilgili haber, yorum, bilgi ve yazıları toplayarak yorumlarınızı içeren bir rapor

hazırlamanız beklenmektedir.

Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır.

Sınıf İçerik Beklenen Performans Süre Değerlendirme

4

Müze

Bilinci

Araştırma yapma, eleştirel düşünme,

kişisel ve sosyal değerlere önem verme,

millî, manevi ve evrensel değerlere

duyarlı olma

3 hafta

Dereceli puanlama

anahtarı

25

1.Çalışma takviminizi oluşturunuz.

2.Bir günde birkaç gazeteyi veya aynı gazeteyi beş gün süreyle tarayabilirsiniz.

3.Keseceğiniz resim ve yazıları belli düzen içerisinde hazırlamalısınız.

4.Belgelerinizi arkadaşlarınızla tartışmak üzere okuyup kişisel görüşlerinizi de

değerlendirerek raporunuzda belirtmelisiniz.

5.Ödeviniz;

• Bilgilerinizin konu ile bağlantısı,

• Araştırma beceriniz,

• Kaynaklardan ne ölçüde yararlandığınız,

• Yorumlama beceriniz,

• Temiz ve düzenli çalışmanız,

• Tasarımınız,

• Çalışmayı benimsemeniz,

• Eleştirel düşünme düzeyinize göre değerlendirilecektir.

Dereceli Puanlama Anahtarı

Öğrenci Adı-Soyadı :

Sınıfı :

Açıklama: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek

amacıyla hazırlanmıştır. Bu anahtar aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere

dikkat edeceğiniz konusunda size bilgi vermektedir.

DERECELER

ÖLÇÜTLER 3 ÇOK İYİ

2 İYİ

1 ORTA

1.Bilgilerin konu ile bağlantısı

2.Araştırma becerisi

3.Kaynaklardan ne ölçüde yararlanıldığı

4.Yorumlama becerisi

5.Temiz ve düzenli çalışma

6.Tasarım

7.Çalışmayı benimseme

8. Eleştirel düşünme düzeyi

TOPLAM

26

1.6.12.2. Proje Ödevleri

Projeler de performans ödevleri arasında yer almaktadır. Projeler, geniş içerikli, uzun

süreli performans ödevleridir. Projeler, öğrencilerin ilginç buluşlarını, düşüncelerini,

hayallerini, yaratıcılıklarını kullanarak ortaya koyabilecekleri çalışmalardır.

Performans ve proje ödevlerinde, tek bir yol ve yöntem yoktur. Bu nedenle iyi

tanımlanmış ölçütlerle değerlendirilmelidir. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir

performans ödevi, bir dereceli puanlama anahtarı ile eşleştirilmelidir. Öğrenciler, dereceli

puanlama anahtarının bir örneğini alırlar. Böylece öğrenciler, değerlendirme sürecinde nelere

dikkat etmeleri gerektiğini bilerek çalışmalarını ona göre gerçekleştirirler. Ancak dereceli

puanlama anahtarındaki ölçütler, öğrenciyi sınırlandırmayacak, aşırı kontrol altında olduğu

hissini uyandırmayacak, yaratıcılığını kullanmasına engel teşkil etmeyecek ve not alma,

değerlendirilme endişesine kapılarak baskı altında olduğu duygusunu uyandırmayacak şekilde

hazırlanmalıdır.

Proje Ödevi 1

Aşağıda proje ödevi ve bu ödevin değerlendirileceği “dereceli puanlama anahtarı”

verilmiştir. Öğretmen, uygun gördüğü konularla ilgili kendisi veya okulun zümre

öğretmenleriyle beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerine göre yeni projeler hazırlayabilir.

Öğretmen;

• Öğrencilere, proje ödevini ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama

anahtarını çoğaltarak verir,

• Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlar.

• Öğrencilere, sınıf mevcutlarına göre eşit sayıda gruplar oluşturmaları konusunda

rehberlik eder.

• Öğrencilerin çalışmalarını dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirir.


5

Görsel Sanat Kültürü

Seçme, karşılaştırma, biçimlendirme, grup çalışması ve iş birliği

5 ay

Dereceli puanlama anahtarı

27


Sizden yıl sonunda kendi çalışmalarınızdan oluşan bir sergi düzenlemeniz

beklenmektedir.


1. Sınıfın tüm üyeleri bu çalışmaya katılmalıdır.

2. Aranızda iş bölümü yapmalısınız. Gruplarınızı aşağıdaki gibi oluşturabilirsiniz.

• Duyuru Grubu: Afiş, broşür ve davetiye hazırlama varsa kitle iletişim

araçlarıyla serginin duyurulması vb.

• Hazırlık Grubu: Sergilenecek çalışmaların toplanıp seçilmesi, sergi sürecinde

sergiyle ilgilenilmesi ve çalışmaların iadesi vb.

• Sergileme Grubu: Toplanan çalışmaların sergiye hazırlanması (etiketleme ve

paspartu), mekân seçimi ve çalışmaların mekâna yerleştirilmesi

• Açılış Grubu: Organizasyon, müzik, ikram vb.

Çalışmaların sergilenmesinde, görsel sanat dallarına göre heykel, seramik, resim,

mimari tasarımlar, karikatür, fotoğraf vb. ya da teknik ve malzeme farkına göre yoğurma

maddeleri, boyama teknikleri, baskı teknikleri, alçı çalışmaları, artık malzemelerle çalışmalar

vb. gruplama yapılabilir.

28

Dereceli Puanlama Anahtarı 1

Grup adı:

Sınıf :




DERECELER


2 İYİ

1 ORTA

1.Görevlerin zamanında tamamlanması

2.Diğer gruplarla iş birliğinin yapılması

3.Görevlerin nitelikli yapılması

4.Projenin benimsenmesi

5.Projenin öğrenci başarısına katkısı

TOPLAM

Proje Ödevi 2

Aşağıda proje ödevi ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarı

verilmiştir. Öğretmen, uygun gördüğü konularla ilgili kendisi veya okul zümre öğretmenleri

ile beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerine göre yeni projeler hazırlayabilir.

Öğrencilere,

• Proje ödevini ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarını

çoğaltarak veriniz.

• Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlayınız.

• Öğrencilerin çalışmalarını dereceli puanlama anahtarı ile değerlendiriniz.


7 Görsel Sanatlarda Biçimlendirme

Yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma.

3 ay Dereceli puanlama anahtarı

29


Sizden yaşamınızın on beş yıl sonrasını hayal ederek otobiyografinizi görselleştirmeniz

beklenmektedir.


1. Çalışmanızı;

• Nerede yaşıyorum?

• Kimlerle yaşıyorum?

• Nerede oturuyorum?

• Mesleğim nedir?

• Ülkeme katkım nedir?

• Aileme katkım nedir?

• İlgi, yetenek ve becerilerim nelerdir? vb. sorular üreterek seçtiğiniz 5 tanesini

görsel yolla ifade etmelisiniz.

2.Çalışmalarınızı bir dosya hâlinde sunmalısınız. Dosyanızda bugünkü öz geçmişinize

yer vermelisiniz; ayrıca dosyanıza özgün bir kapak tasarlamalısınız.

3.Görselleştireceğiniz hayallerinizi yazılı olarak ifade etmelisiniz.

4. Dosyanızı oluştururken her türlü fotoğraf, boya malzemeleri, İnternet, bilgisayar vb.

kaynaklardan yararlanabilirsiniz.

5. Projenizi 3 ay sonra teslim etmek üzere hazır bulunmalısınız.

6. Projeniz;

• Dosya düzeni ve tasarımı,

• Projenin anlaşılması ve benimsenmesi,

• Özgünlük,

• Anlamsal bütünlük,

• Ürünün niteliği

• Ölçütlerini gerçekleştirme düzeylerine göre değerlendirilecektir.

30

Dereceli Puanlama Anahtarı 2

Öğrenci Adı-Soyadı :

Sınıfı :




DERECELER


3 İYİ

2 ORTA

1 GELİŞTİRİLMELİ

1. Dosya düzeni ve tasarımı 2. Projeyi anlama ve benimseme 3. Özgünlük 4.Anlamsal bütünlük 5. Ürün niteliği TOPLAM

1.6.12.3. Öğrenci Süreç Dosyası

Süreç dosyası, öğrencinin yıl içerisinde yaptığı tüm çalışmaların, ürünlerin bulunduğu

dosyadır. Böylece öğrencide çalışmalarını karşılaştırma, yorumlama, saklama, yaptığı işe

değer verme ve saygı duyma bilinci gelişir.

Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin yaptığı tüm çalışmalar birer değerdir. Bunun yanı

sıra öğrencinin ulaşmak istediği hedef ve bu hedefe ulaşmak için gösterdiği çabanın sonucu

ortaya çıkan eskizler, ürünler, kendini ifade eden yazılar ile süreç dosyalarının içeriğini

oluşturur.

Görsel sanatlar dersinde, öğrenci gelişiminin izlenmesi amacıyla süreç dosyalarının

oluşturulması oldukça önemlidir. Öğrencinin süreç içinde ve süreç sonundaki gelişim

aşamaları hakkında en iyi belgeleri öğrencinin süreç dosyalarından edinmek mümkündür. Bu

amaçla her öğrencinin süreç dosyası oluşturması gerekmektedir.

Öğrenci süreç dosyasının amaçları şunlardır:

1.Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini

değerlendirme becerisi kazandırmaktır.

2.Öğrencinin gelişimini örneklerle ve daha sağlıklı izleyebilmektir.

31

3. Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmaktır.

4.Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmektir.

5.Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını

sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmaktır.

6.Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmektir.

7.Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmektir.

8.Ailenin öğrencinin çalışmaları hakkında bilgi almasını sağlayarak iletişim kurmaktır.

9.Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamaktır.

Öğrenci süreç dosyasının içinde olması gerekenler:

1. Kapak: Başlık, isim, öğretim yılı, içindekiler sayfasının bulunduğu kapak sayfası

hazırlanır.

2. Ön söz: Öğrenci, çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimi hakkındaki

düşüncelerini anlatır.

3. Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar: Öğrencilerin

ödevler (taslak ya da bitmiş hâlleri), günlükler, araştırmalar, problemler ve stratejiler,

diyagramlar, fotoğraflar, resimler, video - kaset ve ses kasetleri ya da cd’ler, grup ödevleri ve

projeler, öğretmen anekdotları, öğretmen kontrol listeleri ve tüm çalışmaları.

32

SÜREÇ DOSYASI DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Performans Düzeyi

Boyutlar

4

(Örnek olacak

nitelikte)

3

(Yeterli)

2

(Kabul edilebilir)

1

(Geliştirilmeli)

İçerik

Süreç dosyası, tüm

gerekli materyalleri

içeriyor.

Süreç dosyası, gerekli

materyallerin büyük

çoğunluğunu içeriyor.


materyallerin birazını

içeriyor.


materyallerin çok azını

içeriyor.

Dosyada bulunanların

özelliği

Dosyada bulunanlar

öğrencinin gelişimini

ve bilgisini yansıtıyor.

Dosyada bulunanlar

öğrencinin gelişimini

yansıtıyor fakat bilgilerin

bir kısmını yansıtmıyor.

Dosyada bulunanlar

öğrencinin hem bilgisini

hem de gelişimini biraz

yansıtıyor.

Dosyada bulunanlar

gerekli bilgileri ve

gelişimi yansıtmıyor.

Düzenleme

Süreç dosyası, tam ve

düzenli olarak

oluşturulmuş. İzleyici,

gerekli her şeyi

bulabiliyor.

Süreç dosyası, iyi

düzenlenmiş, izleyici

aradığı şeyleri bulmakta

çok az sıkıntı yaşıyor.

Süreç dosyası, kısmen

düzenli sayılabilir.

İzleyici aradığını

bulmakta biraz

zorlanıyor.

Süreç dosyasında, düzene

ilişkin bir görüntü var

ama izleyici aradığını

bulmakta çok zorlanıyor.

Kişisel yansıma

Tüm yansımalar

betimleyici ve

öğrencinin iç dünyasını

yansıtıcı kişisel

etkileşimleri içeriyor.

Yansımaların büyük

bölümü betimleyici ve

öğrencinin iç dünyasını

yansıtıcı kişisel

etkileşimleri içeriyor.

Yansımaların bazıları

betimleyici ve öğrencinin

iç dünyasını yansıtıcı

kişisel etkileşimleri

içeriyor.

Yansımaların çok azı

betimleyici ve öğrencinin

iç dünyasını yansıtıcı

kişisel etkileşimleri

içeriyor.

Süreç dosyasının bir bütün

olarak etkililiği

Süreç dosyası,

öğrencinin becerilerini,

yeterliklerini ve

bilgisini çok iyi bir

biçimde gösteriyor.

Süreç dosyası,


yeterliklerini ve bilgisini

göstermeye yardımcı

oluyor.

Süreç dosyası,


yeterliklerini ve bilgisini

kısmen gösteriyor.

Süreç dosyası, öğrencinin

becerilerini, yeterliklerini

ve bilgisini göstermiyor.

1-8. SINIF KAZANIMLAR

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Diğer derslerle ilişkilendirme :Ölçme ve Değerlendirme :Ara disiplinlerle ilişkilendirme 33

GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1. SINIF KAZANIM TABLOSU ÖĞRENME ALANI: GÖRSEL SANATLARDA BİÇİMLENDİRME

KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1.Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı gibi türlerinden yararlanarak görsel çalışmalar yapar. 2. Görsel çalışmalarında çizgiyi kullanır. 3. Dokulu çalışmalar yaparak değişik dokuların farkına varır. 4. Görsel çalışmalarında “uzun-kısa”, “büyük-küçük”, “kalın-ince” unsurları kullanır. 5. Değişik malzemeler arasında görsel ilişki kurar. 6. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder. 7.Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır.

1,6.“Parmak Kuklalarıyla Oyun” Öğrenciler küçük bir kağıda istedikleri boya malzemesiyle akıtarak, damlatarak, parmakla yayarak, baskılar yaparak vb. serbest şekillendirmeler yaparlar. Daha sonra bu kâğıdı öğretmenin de yardımıyla ince külâh şeklinde katlarlar. Renkli artık kâğıtları kaş, göz, ağız, burun şeklinde kâğıt makasıyla kesip yapıştırırlar. İplerle ya da rafyalarla saçlar ilave ederler. Öğrenciler, kuklaları parmaklarına geçirerek, değişik sesler çıkararak diledikleri gibi konuşturabilirler.

2,5,6,7. “Üfleme Oyunu” Kâğıt üzerine damlatılan suluboya ya da renkli mürekkepleri pipetlerle üfleyerek değişik yönlerde çizgisel dağılımlar oluştururlar. Pipet bulunamaz ise, öğrenciler kartonları incecik rulo yaparak kendileri de pipet yapabilirler.

2,5,7. “İplerle Resim” Kâğıt üzerinde artık ipleri yürüterek sevdikleri bir nesne veya figür oluşturacak şekilde ya da serbest hareketlerle diledikleri düzende yapıştırırlar. İsterlerse, kalan boşlukları boyayarak ya da başka artık malzemeleri kullanarak tamamlayabilirler.

2,5,6,7. “Çizgilerin Yolculuğu” Oluklu mukavva üzerine tutkallı boyaları fırça yardımıyla ya da akıtarak uygulamaları ve oluklardan akan boyaların çizgileri oluşturduğunu fark etmeleri sağlanabilir.

4,5,6. “Gezmeye Gidiyorum” Öğrencilere değişik renklerde kumaş parçaları verilir. Bu parçaların her birini en sevdikleri kişilerin (Örneğin, anneanne, kuzen vb.) evi olarak isimlendirmeleri istenir. Kâğıt üzerinde diledikleri yere, yakın evler, uzak evler, büyük evler, küçük evler olarak yapıştırmaları istenir. Kalan boşluklara bol plastik tutkal ya da öğretmen tarafından hazırlanan kola sürülür. Daha sonra, öğrencilere atık ipler verilir. İlk önce gitmek istedikleri evden başlayarak renkli iplerle gezmeye çıkarlar. Sevdiklerini kaç kez ziyaret etmek istiyorlarsa, ipleri evler arasında o kadar sayıda dolaştırarak diledikleri zaman evlerine dönerler. Boşlukları, sevdikleri boya malzemesiyle resim yaparak doldurabilirler.

6, 7. “Canım Atatürk’üm” Öğrencilerden, Atatürk ile ilgili resim ve fotoğraflar getirmeleri istenir. Sınıfta arkadaşlarıyla birlikte bir Atatürk Köşesi oluştururlar. Etrafını krepon kağıtları, fon kartonları vb. renkli kağıtları boyayarak, biçimlendirerek, kurdeleler asarak ya da değişik malzemelerle diledikleri gibi süslerler. Aynı çalışma, öğrenciler okuma -yazma öğrendikten sonra Atatürk’ün sözleri, anıları, Atatürk ile ilgili şiirler, şarkı sözleri vb. ile zenginleştirilebilir.

[!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç-gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (6. Kazanım, 1. Konu). 1. Sınıfta müzik, şiir, öykü, masal, anı, örnekleri sunularak öğrencilerin duygu ve hayal dünyaları zenginleştirilir. Daha sonra öğrencilerin sunulan eseri drama yoluyla ifade etmeleri sağlanır. Sunulan eserlerden yola çıkılarak görsel çalışmalar yapılır. Kolay Baskı: Çeşitli malzemeler üzerine boya sürülerek bir yüzey üzerine iz bırakacak şekilde basılmasıdır. Kolanın Hazırlanışı: Nişasta ile sıcak su sürekli karıştırılarak pelteleşinceye kadar ateşte pişirilir. Kullanılmak üzere bir kapaklı bir kavanoza doldurulur.


ÖĞRENME ALANI: GÖRSEL SANAT KÜLTÜRÜ KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

1. Doğada gezi yoluyla edindiği izlenimlerini paylaşır. 2. Doğayı çirkinleştiren olumsuzlukları fark eder. 3. Doğayı, doğal yaşamı sevmenin, ona saygı duymanın önemini ifade eder. 4. Doğadan çeşitli nesneler seçerek görsel tasarımlar yapar. 5. Doğa ile ilgili duygu ve düşüncelerini görsel olarak ifade eder. 6. Kendi yaşam alanını düzenlerken doğal çevreyi korumanın gerekliliğini kabul eder. 7. Evini, odasını, okulunu, sınıfını düzenli ve temiz tutmanın önemini kabul eder. 8. Gösterilen eserde neler gördüğünü söyler. 9. Gösterilen eser ile ilgili duygu ve düşüncelerini açıklar. 10. Gösterilen eseri yapan sanatçının adını bilgi dağarcığına katar.

: 1, 2, 3, 5,6 . “Gezinti” Öğrencilerle, yakın çevrede / okul bahçesinde gezi yapılabilir. Gezi sırasında öğrencilerden doğayı dikkatli gözlemlemeleri, gezerken ilgilerini çeken varlıkları (hayvan, bitki vb.) göstermeleri, söylemeleri istenebilir. Doğanın, insanlar sunduğu imkân ve kolaylıklar hakkında konuşulur. Doğayı korumazsak yaşanacak olumsuzluklar örnekleri ile açıklanır. Daha sonra doğadaki çeşitli nesne ya da canlılara insanların verdiği zararı konu edinilen bir drama yaptırılır. Her bir öğrenci hangi canlıyı ya da nesneyi canlandırmak istiyorsa o rolü alabilir.

: 1,3,4,6 . “Doğal Nesnelerle Koleksiyon” Öğrenciler, gezi sırasında topladıkları çakıl taşı, midye kabuğu, kozalak, ağaç kabuğu ya da kurumuş yaprak, dal gibi doğal malzemelerin her birini şeffaf minik poşetlere yerleştirirler. Daha sonra bunları poşetlerin ağız kısımlarından bir karton panoya zımbalarlar. Bunun yerine, nesneleri kibrit kutularının çekmecelerine yapıştırdıktan sonra yine bir karton panoya istedikleri düzende sabitleyerek de çalışmayı tamamlayabilirler.

4,5. “Yapraklı Resim” Öğrencilere dökülen kuru ve yeşil yapraklar toplatılır. “Doğa” konulu bir resim yaptırılır. Yeşil yaprakları keserek ya da istedikleri gibi yırtarak, kuru yaprakları ise ufalayarak oluşturdukları resim üzerine diledikleri gibi yapıştırırlar. Kalan kısımları sevdikleri bir renkli boyama tekniğini kullanarak doldururlar.

1,3,5. “En sevdiğim canlı… Çünkü..!” Öğrencilerden, en sevdiği ağacın, çiçeğin, hayvanın hangisi olduğunu ve nedenini açıklamaları istenir. Doğa ile ilgili duygularını, düşüncelerini, gözlemlerini arkadaşları ile paylaşmaları sağlanır. Gazete, dergi ve broşürlerdeki renkli fotoğraf ya da resimlerden sevdikleri doğa nesnelerini yırtarak ya da kâğıt makasıyla keserek yüzey üzerine istedikleri düzende yapıştırırlar. Kalan boşlukları renkli resim yaparak tamamlarlar. Öğrenciler aynı konuyla ilgili çeşitli yoğurma maddeleriyle küçük heykelcikler oluşturarak ya da biçimlendirdikleri hamurları herhangi bir yüzey üzerine yapıştırarak rölyef çalışması da yapabilirler.

11. Görsel tasarımlar tercih edilen malzemeye göre yapılır. (Örneğin, sahil yakınındaki okullarda öğrenciler, midye kabukları, deniz kumu, yosun vb. malzemelerle koleksiyon, kolaj veya baskı yapabilirler.) [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. Koleksiyon: Her hangi bir malzemenin çeşit, özellik, nitelik vb. bakımlardan toplanarak tasnif edilmesidir. Üç Boyut: Boyu, eni, derinliği ve yüksekliği olan, plastik.

6. İnsan Hakları ve Vatandaşlık, 56. 7. Rehberlik ve Psikolojik

Danışma, 3.



11.Gösterilen eserin konusu, etkilendiği renkler, figürler, nesneler vb. unsurlardan yola çıkarak kendine özgü görsel sanat çalışmaları yapar. 12. Görsel çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz duyar.

9. “Ben Olsaydım…” Öğretmen, öğrencilere “Çok küçük boyutlu olduğunuzu ve eser içerisinde gezintiye çıktığınızı düşünün. Nereye giderdiniz?, Kimin yerinde olmak isterdiniz? O mekânda hangi sesleri duyardınız? Eserin adını bir hareketle, kokuyla veya tatla nasıl ifade ederdiniz? Eserin adını ne koyardınız? Bu esere sahip olmak ister miydiniz? Eğer sahip olmak isterseniz evinizin hangi köşesinde sergilerdiniz?” gibi sorular yönelterek duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine yardımcı olabilir.

8, 9, 10, 11, 12. “Benim Eserim” Bk. Etkinlik örnekleri, s. 90.

İmge:Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, düş, hayal, hülya. İnsan bilincine duyumlar yoluyla gelen nesnelerin yansıması.

1, 2, 3, 4. Hayat Bilgisi dersi, “ Dün, Bugün, Yarın” teması, “Mevsim değişikliklerine bağlı olarak canlıların yaşamlarındaki değişiklikleri fark eder.”

3, 4. Türkçe dersi, “Konuşma” öğrenme alanı, “Duygu düşünce ve hayallerini sözlü olarak ifade eder.”

7. Hayat bilgisi dersi, “Okul Heyecanım” teması, “Sınıfını, okulunu ve çevresini temiz tutmak ve korumak için sorumluluk alır.” ve “Benim Eşsiz Yuvam” teması “Kişisel eşyalarını özenli kullanır.”

8. Türkçe dersi, “Konuşma” öğrenme alanı, “Konuşmalarında betimlemeler yapar.”


ÖĞRENME ALANI: MÜZE BİLİNCİ KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

1. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. hakkında fikir sahibi olur. 2. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. ile ilgili edindikleri kartlar, posterler gibi görsel belgelerle müze köşesi yapmaktan haz duyar. 3. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. ile ilgili izlenimlerini paylaşır. 4. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. eserlerden yararlanarak görsel tasarımlar yapar. 5. Görsel çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan sevinç duyar.

1. “Ören Yerinden Müzeye” Öğretmen öğrencileri varsa bir ören yerine götürür ya da ören yeri fotoğrafı gösterir. Öğrencilere şu soruları yöneltebilir: “Burada neler görüyorsunuz? Sizce bu görüntüler neye benziyor? Eskiden burada insanlar yaşamış olabilirler mi? Nereden anladınız? Sizce burada daha önce yaşamış olan insanlar hangi eşyaları kullanıyorlardı? Kullandıkları eşyalar sizce şimdi nerede? Bulunan eşyalar nereye götürülmüş olabilir?” gibi sorularla öğrencilerin ören yeri ve müze hakkında fikir sahibi olmaları sağlanır. Yöneltilen son soruya hiçbir öğrenciden “müze” yanıtı alınamazsa, öğrencilere bu eserlerin nereye götürülmüş olabileceği sorusunu büyüklerine sormaları istenir. Böylece öğrencilerin merakları kışkırtılarak bilgiye ulaşma isteği yaratılır.

1. “Anısına” Öğretmen, öğrencileri varsa bir anıta götürür ya da bir anıt fotoğrafı gösterir. Ardından öğrencilere şu sorular yöneltilir: “ Burada ne görüyorsunuz? Hangi amaçla yapılmış olabilir? Bir öyküsü olabilir mi?” sorularıyla öğrencilerin tahminlerini aldıktan sonra götürdüğü ya da fotoğrafını gösterdiği anıtla ilgili öyküyü anlatır. Ardından “Sizce yerleştirmek için neden burası seçilmiş olabilir?” sorusunu yönelterek anıtlar hakkında öğrencilerin fikir sahibi olmalarını sağlar. Öğrenciler, anıtın öyküsüyle ilgili görsel sanat çalışmaları yaparlar.

: 1, 3, 4. “Müzeyi Tanıyorum” Müzeyi tanıtıcı görsel dokümanlar ve materyaller (fotoğraf, broşür, kartpostal vb.) incelenebilir. Yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî yapı, anıt vb. ziyaret edilebilir. Müzede veya ören yerlerinde gördüklerini anlatırlar. “Neler gördünüz? Ne hissettiniz? En çok dikkatinizi çeken eser hangisiydi? Neden? Sevdiklerinizin de gittiğiniz müzeyi görmesini ister misiniz?” gibi sorularla öğrencilerin müze ile ilgili izlenimlerini paylaşmaları sağlanır. Daha sonra izlenimlerine yönelik resim yaptırılabilir.

2. “Müze Panosu” Sınıf veya okul içinde, tüm öğrencilerin katılımı ile müzelerle ilgili görsel dokümanlarla pano düzenlemesi yaptırılabilir.

4. “Evcilik Oyunu” Öğrenciler müze veya sanat galerilerinde gördükleri ve beğendikleri seramik örneklerinden edindikleri izlenimlerle kil, oyun hamuru gibi yoğurma maddeleri ile vazo, tabak, çömlek, bardak vb. biçimlendirmeler yaparlar. İsterlerse çalışmalarını su bazlı boyalarla renklendirebilirler. Ortaya çıkan ürünlerle “misafircilik” oynarlar.

1. İmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18–24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî yapı veya anıt ziyaret edilmelidir. 2. Yakın çevrede müze veya ören yerine ziyaret gerçekleştirilemediği takdirde, sınıf içerisinde müzeyi tanıtıcı görsel belgeler ve materyaller incelenmelidir.

3. Türkçe Dersi, “Konuşma” öğrenme alanı, “Görgü kurallarına ve değerlere (millî, manevi, kültürel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuşur.”

4. Türkçe Dersi, “Görsel Sunu” öğrenme alanı, “Bilgi, düşünce ve izlenimlerini resim, şekil ve sembol kullanarak görselleştirir.”

2. Türkçe Dersi, “Konuşma” öğrenme alanı, “ Bilgi edinmek amacıyla soru sorar.”

Bu öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme formları, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.



KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1. Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, gibi türlerinden yararlanarak görsel çalışmalar yapar. 2. Çevresinden doku örnekleri göstererek çeşitli yüzeylerde değişik malzemelerle farklı doku çalışmaları yapar. 3. Basit geometrik şekilleri tanır. 4. Basit geometrik şekilleri görsel çalışmalarında kullanır. 5. Ana renkleri tanır. 6. Yığma, dizme ve yerleştirme işlemlerini yapar. 7. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleri ile ifade eder. 8. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır.

1,7. “Kukla Tiyatrosu” Öğrenciler yaptıkları çeşitli kuklaları oynatırlar. Ellerine geçirdikleri eski ama temiz açık renkte bir çoraba düğmeler, minik kumaş parçaları, ipleri yapıştırarak ya da boyayarak yüz unsurları yaparlar. Yün ipleri yapıştırarak saçları oluştururlar. Ayrıca kese kâğıdı ile de aynı yöntemle veya yüz unsurlarını kesip çıkararak el kuklaları oluşturabilirler. Her kukla için değişik sesler uydurarak kuklaları diledikleri gibi konuşturabilirler.

1, 7, 8. “İzindeyiz” Öğretmen, öğrencilerden görsel çalışmalarında kullanmak üzere Atatürk fotoğrafları getirmelerini ister. Sınıfta Atatürk’ün anıları, sözleri, Atatürk ile ilgili şiirler okunur; şarkılar, marşlar söylenir. Öğrenciler getirdikleri fotoğraftan Atatürk görüntüsünü kesip çıkartarak kağıt yüzeyinde diledikleri yere yapıştırırlar. Daha sonra duygu ve düşüncelerini anlatan renkli bir “tamamlama resim” yaparlar. Ardından çalışmalarını sergilerler.

2, 5, 7. “Gökyüzündeki Uçurtmalar” Öğrenciler, gökyüzünde gördükleri hakkında konuşturulur. Daha sonra onlardan bir “gökyüzü” resmi yapmaları ve gökyüzünü resim yüzeyinde diledikleri şekilde renklendirmeleri istenir. Öğrenciler, sarı, kırmızı ve mavi renkli kâğıtlardan büyüklü küçüklü parçalar yırtarlar ve bu parçaları uçurtma olarak gökyüzü üzerine serpiştirirler. Ellerine verilen atık ipleri yapıştırarak veya kalemlerle, boya malzemeleriyle çizerek uçurtmalara ip yapabilirler.

2. “Yoğurma Oyunu” Öğrenciler, yoğurma malzemelerini bir yüzey üzerine yaydıktan sonra çeşitli nesneleri basarak farklı doku etkileri elde edebilirler.

2. “Dokuların Dansı” Parmak boyayı yüzeye yaydıktan sonra eski tarakları çeşitli yönlerde hareket ettirerek kazıma yaparlar. İsterlerse başka bir kâğıdı oluşan dokunun üzerine kapatıp kaldırarak baskısını alabilirler. Aynı işlemi tarak yerine parmaklarıyla da yapabilirler. Bunun dışında parmak boyayı yüzeye yaydıktan sonra parmaklarını sürekli olarak bastırıp kaldırırlar. Böylece, boya toplanmalarından ve oluşan izlerden dolayı ilginç doku etkileri ortaya çıkacaktır.

2, 7. “Renkli İzler” Bk. Etkinlik örnekleri s. 94.

2. Doku: Bir nesnenin yapı özelliklerine bağlı, onun tümünü kapsayan veya temsil eden; görülebilen, dokunulabilen görsel ve dokunsal etki. 3. Basit Geometrik Şekiller: Kare, daire, üçgen, dikdörtgen vb. [!] Tercih edilen araç – gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç-gereç ve teknik seçiminde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. 5. Ana Renkler: Doğada saf hâlde bulunan renklerdir: Sarı, kırmızı, mavi.


ÖĞRENME ALANI: GÖRSEL SANATLARDA BİÇİMLENDİRME KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

2, 6. “Paylaşılan Dokular” Belirgin dokulu kumaş parçaları, eski danteller, örgü bezler ve kabartma muşamba örtüler, damarları belirgin yapraklar gibi çeşitli dokulara sahip objeler sınıfa getirilir. Öğrencilerin bu objeleri birbirleri ile paylaşmaları sağlanır. Seçilen objeleri, boya malzemeleri ile renklendirilerek baskı çalışmaları yapabilirler.

3, 4. “ Renkli Kağıtlarla Oyun” Çeşitli renkli kâğıtları geometrik şekiller hâlinde kâğıt makasıyla (ucu küt makas) büyüklü küçüklü keserek, bir yüzey üzerinde diledikleri biçimde düzenleyebilirler. İstedikleri yerlere geometrik biçimler kazandırdıkları nesneleri boyayıp karton baskı, sebze baskısı vb. yaparak çalışmayı tamamlayabilirler.

3, 4. “ Misafircilik” Geometrik biçimlere sahip çeşitli düğmeleri kullanarak yüzey üzerinde diledikleri gibi düzenleme yaparlar. Çeşitli renk ve kalınlıklarda iplikler yapıştırarak düğmeler arasında misafircilik oynayabilirler.

3, 4, 6, 7. “Hayalimdeki Yer” Öğrenciler gruplara ayrılır. Hayallerindeki oyun bahçesi ya da herhangi bir mekanı çeşitli kutular ve karton rulolar (kâğıt havlu, tuvalet kâğıdı, alüminyum folyo, streç film ruloları gibi) oluşturmak üzere hazırlık yaparlar. Büyük bir fon kartonu üzerine büyüklü küçüklü, uzunlu kısalı karton kutularla binaları oluşturabilirler. Binaları yapıştırmadan önce isterlerse pencere, kapı vb. unsurları oyarak çıkartırlar. Karton rulolarla tüp geçitler, çocuk parkı oyuncakları, kaydıraklar, tüneller, taşıma araçları vb. yerleştirerek yapıştırırlar. Artık iplerle, rafyalarla yollar yapabilir; kalan boşlukları, çalışmada kullanmak istedikleri diğer objeler ve figürlerin renkli resimlerini yaparak tamamlayabilirler.

5, 6, 7. “Hazine Avı” Öğrenciler, yalnızca sarı, kırmızı, mavi renkli malzemeleri toplayacakları bir hazine avına çıkarlar. Buldukları ana renklerde kâğıt, jelatin kâğıtları, kutular, şişe kapakları, boncuklar vb. nesneleri bir torba içine doldururlar. Bu nesneleri plastik tutkalla fon kartonu üzerine yapıştırarak kolaj çalışması yapabilirler. Çalışma, grup çalışması şeklinde de yaptırılabilir.



7. ‘Dolgu Oyuncak yapıyorum’ Kraft kâğıdı ya da kese kâğıdı kalınlığında bir kâğıt, ikiye katlanarak bir yüzüne yapılmak istenen figür ya da nesne, kalıp alma yoluyla çizilir. Kâğıt makası yardımıyla iki kat birlikte kesilir. Her iki kâğıdın da birer yüzü tercih ettikleri bir boya malzemesiyle boyanır. Boyanan kısımlar dışarı bakacak şekilde üst üste yerleştirilir ve kenarlarından öğretmenin yardımıyla tel zımba kullanarak birleştirilir. Birkaç yerinde, zımbalanmadan bırakılan küçük aralıklarla içeriye artık kâğıtlardan yapılan irili ufaklı toplar doldurularak hacim kazandırılır. Kalan boşluklar da zımbalanarak oyuncak tamamlanabilir.

4. Türkçe dersi, “Görsel Sunu” öğrenme

alanı “Bilgi, düşünce ve izlenimlerini resim sembol kullanarak görselleştirir.”

7. Türkçe dersi, “Görsel Sunu” öğrenme alanı “Duygu, düşünce ve bilgilerini görselleştirmede renkleri kullanır.”

3, 4. Matematik dersi, “Geometrik Cisimler ve Şekiller” alt öğrenme alanı “Kare dikdörtgen, üçgen ve çember modelleri oluşturur”



1. Yaşadığı çevrenin düzenlenmesine ilişkin olumlu ve olumsuz örnekler verir. 2. Yaşadığı mekânı beğenisine uygun eserlerle güzelleştirir. 3. Çevresindeki kirliliği ve düzensizliği onaylamadığını görsel sanatlar yoluyla ifade eder. 4. Güzel bir çevrede yaşamanın önemini kavrar. 5. Gösterilen eserin sanatçısının adını bilgi dağarcığına katar. 6. Eserde gördüklerini açıklar. 7. Gösterilen eserde neleri sevip sevmediğini nedenleri ile açıklar. 8. Gösterilen eserden yola çıkarak duygularını, düşüncelerini, hayallerini ve izlenimlerini ifade eden görsel tasarımlar yapar. 9. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan mutluluk duyar.

1. “Eşyalarımı Düzenliyorum” Öğrencilerden, kendi eşyalarını sıralarının üzerinde rasgele yerleştirmeleri, daha sonra bunun sonucunda meydana gelen düzensizliğe karşı duygu ve düşüncelerini ifade etmeleri istenebilir. Ardından öğrenciler eşyalarını yeniden düzenler ve görüşleri alınır.

1, 2, 3, 4. “Çevremizi Temiz Tutalım” Kart, broşür, fotoğraf vb. görsel materyallerden de yararlanılarak “güzel ve kirli çevre” kavramları örneklendirilebilir. “Nasıl bir çevre güzeldir?” konulu tartışma ile öğrencilerin fikir alışverişinde bulunmaları sağlanabilir. Çevrelerinde kirli ve temiz buldukları yerleri ve isterse bunun nedenini söylemeleri sağlanabilir. Öğrencilerden, “kirli-temiz çevre”, “düzenli-düzensiz çevre, okul, sınıf” konulu görsel tasarımlar yapmaları istenebilir. Kendi yaptığı çalışmalar ve edindiği görsel sanat eserleri ile yaşadığı mekânı güzelleştirir.

5, 6, 7, 8. “Anne ve Çocuk” Sınıfa, Neşet Günal’ın “Anne ve Çocuk” isimli tablosunun röprodüksiyonu getirilir. Eser, öğrencilerin görebileceği bir yere asılır. Çeşitli sorular sorularak eserdeki obje ve figürlerin özelliklerini söylemeleri sağlanır. Öğrencilerden, eserde kullanılan beğendikleri veya beğenmedikleri nesne ve figürleri, renkleri söylemeleri; bunların neden hoşlarına gittiğini veya gitmediğini açıklamaları ve esere isim vermeleri istenir. Daha sonra eseri içselleştirerek “Ben olsaydım…”ile başlayan cümleler kurmaları beklenmektedir. Edindikleri izlenimlerden yola çıkarak görsel sanat çalışmaları yaptırılabilir.

[!]Tercih edilen araç-gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (1, 3, 4. Kazanım, 2. Konu) 2. Öğrenciler çiçek yetiştirmeye yönlendirilebilir. 3, 8. Görsel tasarımlar tercih edilen malzemeye göre yapılır. (Örneğin, sahil yakınındaki okullarda öğrenciler, midye kabukları, deniz kumu, yosun vb. malzemelerle koleksiyon, kolaj veya baskı yapabilirler.)

3. Rehberlik ve Psikolojik Danışma,18. 8. Rehberlik ve Psikolojik Danışma,19. 3. Türkçe Dersi, “Görsel Sunu,” öğrenme alanı

“Bilgi düşünce ve izlenimlerini resim, şekil ve sembol kullanarak görselleştirir.”

6, 7. Türkçe Dersi, “Konuşma” öğrenme alanı, “Konuşmalarında betimlemeler yapar.”

8. Türkçe Dersi, “Görsel Sunu” öğrenme alanı “Duygu düşünce ve bilgilerini görselleştirmede renklerini kullanır.”

1, 2,. Hayat Bilgisi dersi, “Okul Heyecanım” teması, “Okul ve sınıf eşyalarını neden özenli kullanması gerektiğini açıklar.”, “Okulu, öğretmeni ve arkadaşları ile ilgili duygu ve düşüncelerini zaman içerisinde nasıl değiştiğini görsel materyaller tasarlayarak açıklar; “Dün - Bugün–Yarın” teması, “Yaşadığı çevreyi temiz tutmasının kendi sağlığı ve gelişimiyle ilişkili olduğunu kavrar.

3. Hayat Bilgisi dersi, “Dün - Bugün Yarın” teması, “Yaşadığı çevreyi temiz tutmasının kendi sağlığı ve gelişimiyle ilişkili olduğunu kavrar.”



1.Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî yapı, anıt vb. yerlerin kurallarına uygun davranır. 2.Müzedeki ve sanat galerilerindeki eserlerin, ören yerlerinin, tarihi yapıların, anıtların vb. önemini kavrar. 3. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. ile ilgili görsel tasarımlar yapar. 4. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihi eser, anıt, vb. ile ilgili görsel çalışmalarını sergiler. 5. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar.

1, 2. “Müzemize Hoş Geldiniz!” Öğrencilerden en sevdikleri eşyaları sınıfa getirmeleri istenir. Getirilen eşyalar, kime ait olduğu, ne zaman alındığı, hangi malzemeden yapıldığı yazılarak sıraların üstüne yerleştirilir. Öğrenciler arasında müze ziyaretçileri ve görevlileri olarak iş bölümü yapılabilir. Müzede eserlere dokunmamak, sessizlik vb. uyulması gereken kurallar hatırlatılarak bir müze ziyareti canlandırılabilir.

1, 2, 3.“Müzemize Davetlisiniz” Öğrencilere, oluşturulan müze ile ilgili, baskı veya kolaj tekniklerini kullanabilecekleri bir posta kartı veya davetiye hazırlatılabilir.

1,2,3. İmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18 – 24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî eser veya anıt ziyaret edilmelidir. [!] Yakın çevrede müze veya ören yerine ziyaret gerçekleştirilemediği takdirde, sınıf içerisinde müzeyi tanıtıcı görsel dokümanlar ve materyaller incelenmelidir. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç-gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır.

Bütün öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme formları, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Diğer derslerle ilişkilendirme :Ölçme ve Değerlendirme :Ara disiplinlerle ilişkilendirme

42


KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1.Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi türlerinden yararlanarak görsel çalışmalar yapar. 2.Oyunlarında kullandıkları çizgi çeşitlerinden örnekler verir. 3.Oyunlarla çizgisel çalışmalar yapmaktan haz alır. 4. Kendi yaptığı çalışmalarda, sanatçıların eserlerinde ve günlük yaşamında karşılaştığı çizgi çeşitlerini tanır. 5. Bir yüzeyde oyunlarla lekeler oluşturur. 6. Geometrik şekillerle görsel tasarımlar yapar. 7. Nesnelerin görünümlerini lekesel olarak algılar. 8. Çalışmalarında çizgi, renk, biçim ve leke ilişkilerini kullanır. 9. Ana ve ara renkleri ayırt eder. 10. Renkleri karıştırarak renk zenginliğini keşfeder. 11. Çevresindeki çiçekler, evler, bitkiler, kuşlar vb. varlıkları belirleyerek,bu varlıkların birer biçimleri olduğunu fark eder. 12. Çevresinden belirlediği biçimlerden hareketle özgün çalışmalar yapar. 13. Yaptığı çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır.

1. “Ilgaz” Öğrencilere, “Ilgaz” şarkısı söyletilir. Şarkı söylendikten sonra çocukların neleri hayallerinde canlandırdıkları anlattırılır. Sonra, her öğrencinin bu konuda istediği bir resmi renklerle, biçimlerle anlatması sağlanır.

2. “Oyunlarımda Çizgi” Öğrencilere hangi oyunlarında çizgileri kullandıkları sorulur. Sek sek oyunu, çizgi bulmaca, futbol sahası çizgileri gibi oyunları hatırlamaları sağlanır. Öğretmen, atladıkları ip, bellerinde çevirdikleri çember ve tırmandıkları ağaç dallarının vb. çizgiye benzeyip benzemediğini sorar.

3. “Çiçekli Renkli Dallar” Sınıfa bol miktarda kolları olan kuru bir dal parçası getirilir. Yere gazete kâğıtları serilir. Öğrenciler, grupça, çeşitli renklerde hazırlanan tutkallı boya ya da akrilik boyayla kalın fırçalar kullanarak dalları rengârenk boyarlar. Dalların uçlarına minik toplar halinde hazırlanan oyun hamurları ya da patlamış mısırlar batırılır.

3. “ Çizgisel Nesnelerle Çalışıyorum” Öğrenciler, bir yüzey üzerine kürdan, kullanılmış kibrit çöpleri vb. çizgi etkisi yaratan malzemeleri yapıştırarak düzenleme yaparlar. Dilerlerse çalışmayı boyayarak renklendirebilir ya da kullandıkları malzemeleri önceden boyalara batırabilirler. 3. 12.“Heykel Yapıyorum” Öğrenciler, renkli plastik kabloları bükerek insan, hayvan, bitki ya da çeşitli nesnelerin heykellerini yaparlar.

4. “Çizgiler Konuşuyor” Öğrenciler, çeşitli sanatçıların çizgisel çalışmalarını sınıfa getirerek çizgileri anlatırlar.

9,10. “Transparan” Mavi, kırmızı ve sarı jelatin kâğıtları ikişerli olarak üst üste koyup ışığa tutulduğunda ara renklerin oluştuğu gözlenebilir.

3. Öğrencilerin konuyu kavrayabilmesi için tel, ip, elektrik direği vb. örnekler verilebilir. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli; araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. 7. Nesnelerin lekesel olarak algılanması; ayrıntısız, silüet halinde algılanması anlamına gelir. Leke: Bir yüzey üzerinde, yüzeyin renk ve tonundan daha farklı renk ve tonda fark edilen daha küçük yüzey. 9. Ana Renkler: Doğada saf halde bulunan renkler: Sarı, kırmızı, mavi. Ara Renkler: Ana renklerin birbiriyle karışımından elde edilen renkler: Sarı+Kımızı= Turuncu Sarı+Mavi= Yeşil Kırmızı+Mavi=Mor


43


5. “Damlatma Oyunu” Resim kâğıdını akan su altına tutarak, kova içerisindeki suya daldırıp çıkartarak yada kalın fırça veya süngerlerle ıslatırlar. Kâğıdın kurumasına izin vermeden, suluboya renklerini istedikleri gibi fırça yardımı ile damlatarak lekesel hoş dağılımlar elde ederler. Aynı çalışma, renkli mürekkeplerle veya su ve toz boya karışımından elde edilen boyalarla da yaptırılabilir.

5, 8. “İzler” Öğrenciler bir kâğıt üzerine renkli mürekkep damlatırlar. Oluşan lekeyi benzettikleri her hangi bir varlığa dönüştürürler. Örneğin, leylek gövdesine benzettikleri lekeye renkli kalemlerle boyun, gaga, bacak kuyruk vb. ekleyerek tamamlama yaparlar. Aynı işlem pek çok lekeyi farklı varlıklara benzeterek tekrarlanabilir.

6, 8. “Kompozisyonum” Mondrian’ın geometrik tarzdaki herhangi bir eserini inceledikten sonra kolaj tekniğini ya da boya malzemelerini kullanarak kendi kompozisyonlarını yapabilir.

7. “Atatürk Albümü” Öğrenciler, Atatürk’ün anne ve babasına ait fotoğrafları, Atatürk’ün asker ve sivil fotoğraflarını ve mümkünse bu fotoğraflara ait tarihleri bularak sınıfa getirirler. Resim kâğıdı ya da renkli fon kartonlarını aynı boyutlarda kesip üst üste koyarlar. Ardından bu kâğıtları sol ya da üst kenarından delgeçle deldikten sonra, istedikleri renkte bir kurdele geçirerek bağlarlar. Getirdikleri fotoğrafları, varsa tarih sırasına göre, yoksa tahminen sıraya koyarak sayfalara yapıştırırlar. Yapıştırma işleminden sonra kalan boşlukları renkli kalemlerle, çeşitli boya malzemeleriyle diledikleri gibi süslerler.

7, 8. “Hayal Perdesi” Bk. Etkinlik örnekleri s. 98.

7, 8. “Ayrıntıları Yok Edelim ” Sevdikleri varlıkların resimlerini renkli kâğıtlar üzerine çizdikten sonra kesme yapıştırma yaparlar. Bk. Etkinlik örnekleri, s. 111.

7. “Gölge Resimler” Öğrencilere, konuyu pekiştirmek için, leke etkisi bol olan mağara resimleri gösterilebilir.

9. “Renkler” Öğrencilerden, bir yüzey üzerinde sınırladıkları alanları, ana renkleri birbirine karıştırarak elde ettikleri ara renklerle boyayarak renk araştırmaları yapmaları istenebilir.

9. “ Renklerle Oynuyorum” Öğrenciler, resim kâğıdı ya da siyah fon kartonu üzerine sarı, kırmızı ve mavi pastel boyalarla resim yaparlar. Pamuk ya da kâğıt mendili sürterek renkleri yaydıklarında, çeşitli alanlarda ara renklerin oluştuğunu görebilirler.


44


9,10. “Kâğıt Batik” Öğrenciler, iki ayrı bardak içine birer ana renkten su + toz boya karışımı hazırlarlar. Kâğıt mendil ya da kâğıt havluyu istedikleri gibi katlarlar ve katlanmış kâğıdın diledikleri yerinden önce bir renge, sonra da başka bir yerinden diğer renge batırırlar. Bu yolla, kâğıt mendili açtıklarında renklerin çakışan kısımlarında ara renklerin oluştuğunu görebilirler. Diğer ara renkleri de başka mendillerle, aynı yöntemle çıkarabilirler. Ayrıca çalışmalarında, renk ve biçimlerde oluşan tekrarları da görebilirler. Bu etkinlik, emici beyaz kâğıt ve kumaş türleri ile uygulandığında farklı sonuçlara da ulaşılabilir.

9. “Renklerin Düğünü” Öğrenciler, karton üzerine mavi, yeşil, mor, sarı, kırmızı, turuncu kurdeleler, rafyalar ve ipler yapıştırarak sarkaçlı düzenlemeler yaparlar.

10, 11, 12, 13. “Ormandaki Kelebekler” Öğrencilerden, renkli kâğıtları herhangi bir biçime benzetme kaygısı gütmeden, büyüklü küçüklü ve diledikleri gibi değişik biçimlerde yırtmaları istenir. Yırtılan kâğıtlar, resim kâğıdı üzerine, değişik uzaklıklarda yapıştırılır. Öğretmen, öğrencilerden yırtılmış kâğıtların her birinin aslında ormandaki ağaçlar ve çiçekler olduğunu düşünmelerini ister. Daha sonra tutkallı boyalar hazırlanır ve öğretmen öğrencilere kendilerinin bir kelebek olduğunu ve ormandaki bu ağaçlar ve çiçekler arasında uçmaya başlayacaklarını hayal etmelerini ister. Tutkallı boyalar, hızlı ve farklı yönlerdeki hareketlerle bardaktan ya da kalın fırçalarla akıtılarak boşluklarda ve biçimlerin üzerinde gezmeleri sağlanır.


45


1. Güzel bulduğu nesne ve varlıklarla ilgili görsel tasarımlar yapar. 2. Beğenilerdeki farklılığa saygı duyar. 3. Görsel çalışmalarında yararlandığı eseri yapan sanatçı hakkında bilgi edinir. 4. Gösterilen eserdeki renklerin, biçimlerin, figürlerin ve objelerin nasıl kullanıldığını açıklar. 5. Gösterilen eserle ilgili duygu ve düşüncelerini ifade eder. 6.Yapacağı görsel sanat çalışmalarında gösterilen eserlerden yararlanır. 7. Görsel sanat çalışmalarını sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan zevk alır.

1, 2. “Hayvanat Bahçesi” Öğrenciler, çevrelerinde, hayvanat bahçesinde gördükleri ya da televizyondan izledikleri hayvanlardan güzel bulduklarını konu edinen bir kompozisyon yapabilirler. Bunun için renkli dergilerden çeşitli hayvan fotoğrafları ya da resimleri keserek ya da yırtarak çıkarabilirler. Bunları bir yüzey üzerine yapıştırdıktan sonra diledikleri yerlere tamamlama resimler yaparlar. Ardından çalışmalarında konu edindikleri hayvanları neden güzel buldukları hakkında konuşurlar.

3, 4, 5, 6. “Lokantada” Öğrencilere Nuri Abaç’ın “Lokantada” isimli eserinin röprodüksiyonu gösterilir. Öğrencilerden “Eserde hangi renkler kullanılmış? Eserde hangi figürler var? Eserde hangi nesneler var? Bu yer neresi olabilir? Orada olmak ister miydiniz? İnsanlar ne yapıyor? Eser sizin olsaydı adını ne koyardınız? Eserden hoşlandınız mı, en çok ne hoşunuza gitti?” gibi sorulara cevap vermeleri istenir. Gösterilen resim asıldığı yerden kaldırılır ve eserden edinilen izlenimden, eserde beğendikleri herhangi bir bölümden ya da eserle ilgili duygu ve düşüncelerinden yola çıkarak görsel çalışmalar yaptırılabilir.

3, 4, 5, 6, 7. “Hareketli Resim Yapıyorum” Öğrencilere, Jackson Pollock’un yaptığı aksiyon resimlerinden birisi gösterilir. Resimdeki renklerin, lekelerin, çizgilerin hareketleri hakkında öğrencilerin fikirlerini söylemeleri sağlanır. Resmin nasıl oluşturulduğu konusunda öğrencilerden damlatma, sıçratma, akıtma vb. cevaplar gelmesine imkân tanınır. Daha sonra, çeşitli renklerde hazırlanmış tutkallı ya da akrilik boyaları damlatma, sıçratma, akıtma vb. yöntemleri kullanarak kendi resimlerini yapabilirler.

[!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (2. Kazanım, 3. Konu) (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (5. Kazanım, 4. Konu) 1. Öğrencilerin beğenileri ile ilgili görüşlerine müdahale edilmemelidir.

2 Girişimcilik 1 “ Kişiler arasındaki farklılıkları tanır.”

1. Hayat Bilgisi dersi, “Benim Eşsiz Yuvam” teması "Hayalindeki evi planlar ve sanat yoluyla ifade eder.”

2. Hayat Bilgisi dersi, “Okul Heyecanım” teması, “Başkalarının duyarlılıklarına saygı göstererek kendi ihtiyaçlarını, isteklerini ve görüşlerini ifade eder.”

1. Türkçe dersi, “Görsel Sunu” öğrenme alanı “Bilgi, düşünce ve izlenimlerini resim, şekil ve sembol kullanarak görselleştirir.”

3. Türkçe dersi, “Konuşma” öğrenme alanı “Konuşmalarında betimlemeler yapar.”


46


1. Müzedeki eserlerin korunmasının önemini kavrar.

2. Müzedeki eserlerin önemini açıklar. 3. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt

vb. yerlere ilişkin değişik kaynaklardan araştırma yapabilmenin yollarını keşfeder.

4. Müzedeki eserlerle ilgili duygu ve düşüncelerini görsel çalışmalarla ifade eder.

5. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar.

1,2,4. “200 Yıl Sonra …” Öğrencilerden, günümüzden 200 yıl sonraki insanların bulacağı bir oda hayal etmeleri ve içine bugün neler yerleştirmek isteyeceklerini düşünmeleri istenir. Fikirleri alındıktan sonra, odanın içine yerleştirmek isteyecekleri eşyalar, yapılar vb. ile ilgili resim çalışması yaptırılır. Daha sonra odanın kapısının kilitlendiği, anahtarın bir ağacın dibine gömüldüğü ve aradan 200 yıl geçtikten sonra anahtarı tesadüfen bir insanın bulduğu ve odaya girdiği anlatılır. Ardından, “Sizce bu odaya 200 yıl sonra giren ve karşısında bizim yerleştirdiğimiz yapıları, eşyaları vb. gören kişi bizimle ilgili ne gibi bilgiler (yaşadığımız kültür, özelliklerimiz, teknolojimiz vb.) edinirdi?” gibi sorular yöneltilir. Alınan cevaplardan yola çıkarak müzelerin kültür mirasımızın koruyuculuğu ve yeni kuşaklara aktarımındaki araç olma işlevleri vurgulanabilir ve müzedeki eserlerin korunmasının önemi kavratılabilir.

3. “Bilgiye Yolculuk” Öğrencilerin yakın çevresinde bulunan müze, ören yeri, tarihî yapı, anıt gibi kültür miraslarından bildiklerini söylemeleri istenir. Bu eserlerle ilgili bilgilere nasıl ulaşılabileceği sorulur. Öğrenciler, farklı sorularla yönlendirilerek İnternet ortamından, daha önce gidip gören kişiler ve yetkililer gibi canlı kaynaklardan; gazete, dergi ve broşürlerden, kütüphanelerden ya da bizzat kendisi giderek bu eserlerle ilgili bilgi edinebilecekleri sonucuna ulaşmaları sağlanır. İstenirse, konuyla ilgili bilgiye ulaşma sürecini kapsayan canlandırmalar yaptırılabilir.

1, 2, 4. İmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18 – 24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî eser veya anıt ziyaret edilmelidir. Yakın çevrede müze veya ören yerine ziyaret gerçekleştirilemediği takdirde, sınıf içerisinde müzeyi tanıtıcı görsel dokümanlar ve materyaller incelenmelidir. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç-gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır.

1. İnsan Hakları ve Vatandaşlık, 21. “Ortak mirasın korunması gerektiğini bilir.”

1, 2. Hayat Bilgisi Dersi, “Dün, Bugün, Yarın” Teması “Müzelerden ve tarihi mekânlardan bir eğitim ortamı olarak yararlanır; nesnelerin müzelerdeki eski hali ile yeni halini karşılaştırarak zaman içindeki değişimi kavrar.”

2. Türkçe Dersi, Konuşma” öğrenme alanı “Görgü kurallarına ve değerlere (milli, manevi, kültürel, ahlaki, sosyal vb.)uygun konuşur.”, “Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü olarak ifade eder.”

Bütün öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme, formları, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.



KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1. Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi türlerinden yararlanarak görsel çalışmalar yapar. 2. Renklerin ışığa göre değiştiğini fark eder. 3. Bir rengin değerlerini kullanarak resim yapar. 4. Renklerin duygu ve düşüncelerle ilişkisini tartışır. 5. Doğal ve yapay (üretilmiş) nesneleri ayırt eder. 6. Çevresindeki benzer biçimlere örnekler verir. 7. Çevresindeki biçim zıtlıklarının neler olabileceğini tartışır. 8. Çevresindeki örneklerden yola çıkarak merkezî ve simetrik dengeyi fark eder. 9. İki ve üç boyutlu çalışmalarında çizgileri kullanmaktan haz alır. 10. Üç boyutlu basit geometrik biçimlerle inşa yapar. 11. Doğaya ve nesnelere ilişkin çeşitli bakış açılarının farkına varır.

2, 3, 4, 13. “Renklerle Oynuyorum” Öğrencilerden bir renk seçmeleri istenir. Seçtikleri rengi neden tercih ettikleri hakkında konuşmaları sağlanır. Öğretmen beyaz ve siyah rengi ortaya koyarak hangisinin ışığa, hangisinin karanlığa benzediğini sorar. Öğrenciler, tercih ettikleri boya malzemelerine göre seçtikleri rengi, farklı kaplarda önce beyazla, sonra siyahla ayrı ayrı karıştırarak ya da sulandırarak resim yaparlar. Bu çalışmayla bir rengin değerlerini elde etmiş olurlar. Çalışmalar bittiğinde, sınıf panosuna yapmış oldukları resimler asılabilir.

7. “Yuvarlak – Köşeli Oyunu” Öğretmen, öğrencilerden çevrelerinde bulunan yuvarlak ve köşeli biçimlerden örnekler vermelerini ister. Örneğin, meyveler yuvarlak hatlı, sıralar köşelidir. Kitap, defter köşeli, şapkalar yuvarlaktır gibi örneklerle biçim zıtlıklarının, temel düzeyde, farkına varmalarını sağlar.

8. “Kendi Motiflerimi Oluşturuyorum” Çevresindeki merkezi dengeye sahip örnekler incelenir. Sonra renkli bir kâğıt üçgen oluşturacak şekilde, bir köşesi çaprazındaki köşe ile üst üste getirilerek katlanır. Katlama işlemi birkaç kez tekrarlanır. Katlamalar sonucu oluşan son üçgenin ortasından, kenarlarından değişik minik biçimler kesip çıkartılır. Kâğıt kat yerlerinden açıldığında merkezden dışarıya doğru dağılan disiplinli tekrarlar görülecektir.

9. “Çizgilerle Heykel” Ömer Uluç’un spiral borularla çalıştığı üç boyutlu eserlerinden örnekler gösterilebilir. Öğrenciler, renkli spiral borular, renkli plastik kablolar vb. kullanarak üç boyutlu çalışmalar yaparlar.

3. Rengin Değeri (valör): Bir renge beyaz ve siyah eklenerek o rengin yoğunluğunun azaltılması veya artırılması. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. 5. Doğal Nesneler: Ağaç kabuğu, yaprak, kum, kayalar gibi doğaya ait nesneler. Yapay Nesneler: Bardak, tabak, ip, kumaş gibi üretilmiş nesneler. 6. Benzer biçimlerin tespit ettirilmesi, sezgi yoluyla ahenk ilkesine temel düzeyde bir giriş yapmak içindir. 7. Biçim zıtlıklarının tespit ettirilmesi, sezgi yoluyla denge ilkesine temel düzeyde bir giriş yapmak içindir. 8. Simetrik Denge: Bir eksene göre ögelerin aynı durumda tekrar etmesidir.



12. Görsel çalışmalarında doğal ve yapay nesnelerden yararlanabileceğinin farkına varır. 13. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder. 14. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı eserleri izlemekten zevk alır.

8, 13.“ Birdi İki Oldu!” Öğrenciler, resim kâğıtlarını ortadan ikiye katlayıp açarlar. Kâğıdın bir tarafına fırça yardımıyla tercih edilen renklerde guaj boya, sulu boya veya tutkallı boya ile damlatarak, fırça ile serbest lekeler, biçimler oluşturarak bir çalışma yaparlar. Daha sonra, kâğıdın diğer tarafı üzerine kapatılıp iyice bastırıldıktan sonra tekrar açılır. Bu yolla, renklerin tesadüfî dağılımlarından da faydalanarak, çift yönlü ilginç görüntüler elde edilir. Böylece, öğrencilerin kompozisyonlarında simetrik dengeyi hissetmeleri sağlanır.

8. “Çelenk Yapıyorum” Öğretmen bir masanın etrafına yerleştirilmiş sandalyelerden oluşan görüntünün, mendil kapmaca oyunundaki düzenin vb. merkezî dengeye örnek olabileceğini söyleyerek öğrencilerden konuyla ilgili başka örnekler vermelerini ister. Merkezî dengenin temel düzeyde anlaşılması sağlanır. Ardından, ince bir telle büyük bir yuvarlak oluşturulur. Daha sonra renkli krepon kâğıtlarını bükerek, katlayarak, kırıştırarak, toplar haline getirerek çiçekler yapılır. Bu çiçekler tel yuvarlağa tutturularak çelenk meydana getirilir.

5, 6, 11, 13. “Deniz Altında Yaşam” Öğrencilerden, deniz altını hayal etmeleri ve orada neler olabileceği konusunda konuşmaları istenir. Daha sonra doğaya çıkılarak değişik çakıl taşları, midye kabukları, ağaç kabuğu, bahçe toprağı, çeşitli yapraklar, ince ağaç dalları vb. toplanır. Toplanılan malzemeler, deniz altını canlandıracak düzende resim kâğıdına yapıştırılır. Öğrenciler, deniz altında yaşadığını düşündükleri canlılara ait resimleri dergilerden keserler ve kâğıt üzerinde diledikleri yerlere yapıştırırlar. Ardından, boş kalan alanları sulu boyayla boyayarak resmi tamamlarlar.

13, 14. “Atatürk Takvimi” Öğrencilerden, Atatürk fotoğrafları ve renkli fon kartonları getirmeleri istenir. Grup çalışması yapılacağı için, herkesin birer fon kartonu getirmesi yeterlidir. Fotoğrafların boyutlarına ve yerleştirme düzenine göre, bir kartondan iki takvim yaprağı oluşturulabilir. Buna göre öğrenciler altışar kişilik gruplara ayrılabilir. Kartonlar eşit büyüklükteki yapraklar hâline getirildikten sonra fotoğrafları ve boyaları kullanarak resim tamamlama, kolaj gibi yöntemlerle karton üzerine düzenleme yapılır. Ay ve gün çizelgeleri bilgisayarda hazırlanarak ya da başka bir takvimden fotokopi yoluyla çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır. Öğrenciler çizelgeyi takvim sayfasında önceden tasarlamış oldukları yere yapıştırırlar. Kalan boşlukları diledikleri malzemeyle süslemeler yaparak tamamlayabilirler. Takvim tamamlandıktan sonra sayfalar üst üste yerleştirilip delgeçle delinir. Kurdele, renkli ip, renkli tel vb. takılıp birleştirilerek tüm takvimler sınıfın en güzel yerine asılır. Öğrenciler istediği takdirde, hediye edilerek okul koridoru, öğretmenler odası, idareci odaları, kardeş sınıflar vb. yerlere asılabilir.

11. Bakış Açıları: Alttan bakış (solucan bakışı), karşıdan bakış (cephe), üstten bakış (kuş bakışı), yandan bakış (balık gözü).



10, 11, 12, 13. “Tek Tek Çıkarak” İnşa çalışmaları grup çalışması şeklinde yaptırılmalıdır. Öğrenciler, çalışmayı hızlandırmak ve kolaylaştırmak amacıyla geometrik etkisi olan hazır biçimlerden birim motif olarak yararlanabilirler. Örneğin, karton kutulardan oluşan birim motifleri kullanarak üç boyutlu düzende tekrarlamalarla inşa çalışmaları yapabilirler. Bu birimleri çalışma öncesinde renklendirebilirler. Plastik bardakları kullanarak da modüler inşa çalışması yapabilirler. Örneğin, plastik bardakları içeriden dışarıya doğru mandallarla tutturarak küre oluşturacak şekilde inşa edebilirler.

9. “ Kâğıt Çubuklarla Heykel Yapıyorum” Kullanılmış defter ve gazete kâğıtlarını ince sopalara dolayarak kağıt çubuklar elde edilir ve çekilerek içerideki sopa çıkartılır. Bantlanarak rulonun açılması engellenir.Aynı işlem sürekli tekrarlanarak çok sayıda kâğıt çubuk elde edilir. İhtiyaca göre bu çubuklar uzunlu kısalı olabilir. Koli bandıyla çubukları yatay, dikey, eğik yönlerde birbirine ekleyerek heykel çalışması yapılır. Bu heykel, serbest biçimde ya da bir nesneye benzetme amacıyla yapılabilir. Sonuç, çizgisel etkiye sahip bir heykel olacaktır. Bu yöntemle büyük boyutlu heykeller de inşa edilebilir. Mutlaka grup çalışması şeklinde yaptırılmalıdır.

12. “Çağrışım’ Genel hatlarıyla somut bir objeyi çağrıştıran bir taş bulunur. Çakıl taşları bu iş için en uygun taşlar olabilir. Bu taşın üzerine beyaz guaj boya ile astar çekilir. Taşın çağrışım yaptığı obje veya figür, taş üzerine kurşunkalemle çizilerek istenen renklerde boyanır. Çizilen biçimlerin belirgin olması için, ince fırça yardımıyla siyah veya uygun görülen bir renkte kontur kullanılabilir. Gerek görülürse çeşitli malzemeler yapıştırılarak ilaveler yapılabilir. Örneğin, pamuklardan sakal, iplerden saç vb.

8. Matematik dersi, “Geometri” öğrenme alanı, “Simetri” alt öğrenme alanı “Düzlemsel şekillerdeki simetri doğrularını belirler ve çizer.”

5. Fen ve Teknoloji dersi, “Madde ve Değişim ” öğrenme alanı, “Maddeyi Tanıyalım” Ünitesi “Doğal, işlenmiş ve yapay madde kavramlarını ayırt eder.”

4. Türkçe dersi, “Konuşma ” öğrenme alanı, “Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurar.”



1. İki ve üç boyutlu görsel sanat eserlerini ayırt eder. 2. Üç boyutlu eserlere, farklı yönlerden bakıldığında değişik görünümleri olduğunu fark eder. 3. Yaşamdaki her varlığın kendine özgü bir güzelliği olduğunu kabul eder. 4. Bulunduğu yöreye ait bir el sanatı ürününü inceler. 5. Yöresel el sanatları ürünlerinin hangi açıdan önemli olduğunu tespit eder. 6. Bulunduğu yöreye ait bir el sanatı ürününden yola çıkarak görsel tasarımlar yapar. 7. Resim ile fotoğraf arasındaki farkı bilir.

1, 2. “ Üçüncü Boyut” Öğrencilerden, öncelikle çevrelerindeki eşyaları incelemeleri istenir ve bu yolla üç boyutluluğu fark etmeleri sağlanır. Daha sonra kuş, balık, çiçek, kurbağa, gemi vb. figür ve nesnelerin resimleri çizilir ve renklendirilir. Öğrenciler, resmini yaptıkları nesneleri, kâğıt katlama (origami) veya yoğurma malzemeleri (kil, alçı, tutkal, oyun hamuru) kullanarak üç boyutlu hale getirirler.

3. “Sürpriz” Öğretmen, öğrencilere sevip sevmedikleri canlıların neler olduğunu sorar. Öğrencilerin genelinin hoşlanmadığını düşündüğü bir hayvanın, örneğin yılanın derisinden bir kesit görüntüsünü, çocuklara yılan olduğunu hissettirmeyecek şekilde, renkli fotokopiyle büyüterek sınıfa getirir. Aynı işlem salyangoz kabuğunun kesiti vb. için de gerçekleştirilebilir. Bu görüntüler, çeşitli bilim-teknik dergilerinden ya da İnternet ortamından sağlanabilir. Öğretmen sınıfa elindeki kesiti göstererek “Bundan hoşlandınız mı? Sizce bu görüntüdeki renkler, çizgiler, biçimler güzel mi?” gibi sorular yöneltir. En sonunda, bu güzel görüntünün ne olabileceğini sorar. Sonuç ortaya çıktığında her canlının kendine özgü bir güzelliği olabileceği fikrine ulaşmaları sağlanır.

4, 5, 6. “Motiflerin Dili” Halı, kilim, yazma, takı, seramik vb. yöresel ürünlerin motif, renk, biçimlerini inceledikten sonra kendi özgün motiflerini oluşturur. Baskı tekniklerini kullanarak düzenlemeler yapar.

[!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (4. Kazanım, 5. Konu) 2. İki Boyut: Eni, boyu olan. Üç Boyut: Eni, boyu, derinliği olan, plastik. Origami: Katlama yoluyla kâğıda boyut kazandırma.

1, 2. Matematik dersi, “Geometri” öğrenme alanı, “Geometrik Cisimler” alt öğrenme alanı, “İzometrik kâğıttaki çizimleri eş küplerle oluşturur.”

2. Türkçe dersi, “Konuşma ” öğrenme alanı, “Konuşmalarında karşılaştırmalar yapar.”



1. Yakın veya uzak çevresinde bulunan ören yeri, tarihî eser, anıt gibi yerlerin geçmişi hakkında ön bilgi edinir. 2. Müzelerin içerdiği eserlere göre Resim Müzesi, Arkeoloji Müzesi, Etnografya Müzesi ve Bilim Müzesi gibi sınıflandırıldığını fark eder. 3. Ören yeri, tarihî eser, anıtlar ve müzelerden yola çıkarak iki veya üç boyutlu görsel tasarımlar yapar. 4. Orijinal eser ile röprodüksiyon arasındaki farkı bilir. 5.Görsel çalışmalarını sınıf, okul panosu ve standında sergilemekten haz duyar. 6. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar.

1,3 ,5. “Takvim” Bu çalışmada her bir yaprağında bir ayın yer aldığı on iki yapraklı bir takvim yapılacaktır. Sınıf mevcuduna göre ikişer, üçer kişilik on iki tane grup oluşturulur. Ardından öğrenciler yıl içerisinden doğum günlerine ya da sevdikleri mevsime ait bir ay seçerler. Her öğrenci yakın çevresindeki bir müzeden beğendiği bir eserin renkli fotoğrafını temin eder. Hata yapma olasılığına karşı fotokopi ile çoğaltma yaptırılabilir. Bu fotoğrafı kullanarak “bir parçası yırtılmış fotoğrafı tamamlama” çalışması yapabilir, birden fazla fotoğrafı bir araya getirip kolaj yapabilir veya fotoğraftaki eserin resmini çizerek bir takvim yaprağı oluşturabilir. Ardından çalışmalarını bir karton üzerine yapıştırarak fon hazırlar. Bu çalışmalarda her öğrenci seramik, resim, heykel, mozaik gibi ayrı alanlara ait eserler üzerinde yoğunlaşabilir. Her öğrenci görsel tasarım yaparak oluşturduğu takvim yaprağının altına seçtiği ayın çizelgesini kesip yapıştırır ya da kendisi oluşturur. Ortaya çıkarılan tüm aylar birleştirilerek on iki yapraklı bir sınıf takvimi meydana getirilir.

1, 3, 5. “Benim Güzel Eserim” Bk. Etkinlik örnekleri, s.103.

2. “Koleksiyon” Öğrenciler, sevdikleri nesneleri biriktirirler. Sonra bu nesneleri sınıflandırarak koleksiyon yapmaya yönlendirilirler. Müzelerin de sundukları eserlere göre sınıflandırıldığını, yaptıkları bu çalışmayla ilişkilendirerek kavrayabilirler.

1. İmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18 – 24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî eser veya anıt ziyaret edilmelidir. 2. Yakın çevrede müze veya ören yerine ziyaret gerçekleştirilemediği takdirde, sınıf içerisinde müzeyi tanıtıcı görsel dokümanlar ve materyaller incelenmelidir. 2. Müze Çeşitleri: Sanat, tarih, arkeoloji, etnografya, bilim, teknoloji, basın, açık hava müzeleri, askerî müzeler vb. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır.

5. Özel Eğitim, 6. “Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir.”



2. “Etnografya Müzesi Kuruyoruz” Öğrenciler, yakın çevrede var ise bir etnografya müzesine götürülmeli, yok ise sanal ortamda etnografya müzesi ziyareti yapmaları ve özellikleri hakkında bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır. Daha sonra öğrencilerden ninelerine, dedelerine, yaşlı komşularına, çocukluk ve gençlik yıllarındaki oyuncaklar, kıyafetler ve kullandıkları eşyaların neler olduğunu ve özelliklerini sormaları istenir. Ardından, büyüklerinden yardım alarak daha sonra iade etmek üzere bulabildikleri eskiden kullanılmış bez bebekler, gaz lambaları, yazmalar, yazma oyaları, yöresel kıyafetler, yöresel dokumalar, danteller, bakır kaplar, para kesesi, kumaş mendil vb. eşyaları sınıfa getirirler. Getirilen eşyalar kayıt altına alınarak numaralandırılır, eşyanın adı ve mümkünse kaç yıl öncesine ait olduğu vb’nin yazıldığı etiketlerle sınıfın ya da okulun bir köşesinde müze ortamı hazırlanır. İstenirse o döneme ait canlandırma yapılabilir

2, 3. “Bil Bakalım” Öğrencilerden, ders öncesi müze çeşitleri hakkında küçük bir araştırma yaparak gelmeleri istenir. Kurulacak olan müze çeşidinin sayısına göre öğrenciler gruplara ayrılır. Müze çeşitlerinin adları ayrı kâğıtlara yazılarak kura çekilir. Öğretmen, çektikleri kurada çıkan müze çeşidinin adını grup dışından hiç kimseye söylememelerini ister. Öğrenciler, yaptıkları araştırmalardan yararlanarak kuracakları müzenin özelliklerini listelerler. Bir grubun sözcüsü belirledikleri özelliklerden bir tanesini söyler. Sınıf, bu özelliğin hangi müze çeşidine ait olduğunu bilmeye çalışır. Bilemezlerse, grup sözcüsü, ikinci özelliği söyler. Oyun, müze çeşidi bilininceye kadar bu şekilde devam eder. Daha sonra diğer gruplara sıra gelir. Ardından grupça konu ile ilgili görsel çalışmalar yapabilirler.

4. “ Karşılaştırma” Öğrenciler, her hangi bir resim müzesinde eserin orijinali ile müzeyi tanıtıcı katalogdan kıyaslama yapabilirler.

4. Orijinal Eser: İlk, tek, çoğaltılmamış, eserin kendisi. Röprodüksiyon: Bir sanat yapıtının orijinal formuna ve elemanlarına sadık kalınarak üretilen kopyası.

1,2. Sosyal Bilgiler dersi, “Kültür Ve Miras” öğrenme alanı, “Geçmişimi Öğreniyorum” ünitesi, “Kültür ögelerinin geçmişten bugüne değişerek taşındığına ilişkin yakın çevresinden kanıtlar gösterir.”

1. Türkçe dersi, “Konuşma ” öğrenme alanı “Bilgi edinmek amacıyla sorular sorar.”

2. Türkçe dersi, “Konuşma ” öğrenme alanı “Bilgi vermek amacıyla konuşur.”

Bütün öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme formları, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.



KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1.Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi türlerinden yararlanarak görsel çalışmalar yapar. 2. Nokta etkisi yaratan varlıklara çevresinden örnekler göstererek, nokta, benek ve lekelerle renkli özgün kompozisyonlar yapar. 3. Nokta ve çizgi etkisi veren üç boyutlu malzemelerle özgün çalışmalar yapmaktan zevk alır. 4. Soğuk ve sıcak renkleri ayırt eder. 5. Zıt renkleri kullanarak görsel çalışmalar yapar. 6. Çevresindeki renk uyumsuzluklarının farkına varır. 7. Merkezî, simetrik ve asimetrik dengeyi ayırt ederek çalışmalarında kullanır. 8. Görsel doku oluşumunda; nokta, çizgi, renk, biçim ve leke tekrarlarının etkisini fark ederek çalışmalarında kullanır. 9. Fotoğraflarda ve resimlerde kullanılan perspektifsel görüş açılarını belirler. 10. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder.

1. “Manilerimiz” Öğrencilerin bildikleri, duydukları maniler anlattırılarak sınıfça paylaşmaları sağlanır. Her öğrencinin sevdiği maniyi renkli çalışmalarla ifade etmeleri sağlanabilir.

2,4. “Renkli Beneklerle Oyun” Öğrenciler, parmaklarını çeşitli boyalara batırarak resim kâğıtlarının üzerine istedikleri gibi parmak baskısı yaparlar. Oluşan iri benekler, renkli kalemlerle çeşitli nesne ve figürlere benzetilir. Örneğin etrafında çıkan kollarla ahtapota, örümceğe; baş, kuyruk, bacaklar ilave edilerek çeşitli kuşlara ya da çaydanlık, bardak, masa gibi nesnelere dönüştürülebilir. Bu konu, sıcak ve soğuk renklerle de ilişkilendirilebilir.

2,4. “Benek Benek” Parmak baskı, fırça baskısı ya da nokta etkisi yaratan, örneğin; delgeçle elde edilen kâğıt pullar, hububat, çekirdek, gazoz kapakları gibi malzemelerle kolaj yaptırılabilir. Ancak, bu tarz kolajda kâğıdı doldurma zorunluluğu getirilmemeli, malzemeler tek tek yapıştırma yerine tutkallı yüzey özerine serpiştirilerek sabitlenmelidir.

4. “Güneşin Renkleri” Öğrenciler, güneşle ilgili bildikleri ve hayal ettikleri hakkında konuşturulur. Daha sonra sarı, kırmızı ve turuncu renklerdeki oyun hamurlarıyla inceli kalınlı, uzunlu kısalı çubuklar hazırlanır ve bunlarla ışınlar saçan bir güneş motifi oluşturulur. Bu yolla, sıcak renklere neden sıcak dendiği öğrencilere sezdirilmeye çalışılabilir.

3. “Noktalı - Çizgili Tabağım” Küçük bir kâse ters çevrilerek bir naylonla gergin bir şekilde kaplanır. Kâsenin tabanının orta noktasından başlayarak kilden oluşturulan minik toplar ve düz, kıvrımlı, spiral şekline getirilen kilden çubuklar, mümkün olduğunca boşluk bırakmaksızın yerleştirilerek kâsenin dış kısmı kaplanır. Topların ve çubukların aynı çapta olmasına (ortalama 1cm.) özen gösterilir. Daha sonra, bir cetvelin ince kenarıyla aşağıdan yukarıya doğru çekmeler yapılarak motiflerin tamamen birleşmesi sağlanır. Bu işlem çok fazla bastırmadan yapılmalıdır. Yaklaşık on-onbeş dakika sonrasında, kil ile kâse birbirinden ayrılır. Kâsenin iç kısmında noktalı çizgili desenler görülecektir. İmkân varsa bu çalışma seramik fırınında pişirilerek sağlamlaştırılır.

[!] Kalemle nokta çalışmaları kesinlikle yapılmayacaktır. Öğrencinin sabrını zorlayan, sıkıcı ve yorucu çalışmalar asla yaptırılmamalıdır. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (7-10. Kazanım, 6. Konu)

4 . Girişimcilik, 10 “İş yerlerini ve belli hizmetleri simgeleyen sembollerin anlamını bilir.” 9. Bakış Açıları: Alttan bakış (solucan bakışı), karşıdan bakış (cephe), üstten bakış (kuş bakışı), yandan bakış (balık gözü).



5. “Zıtlıklar” Öğrenciler, çeşitli büyüklüklerde yırttıkları / kestikleri sarı sünger parçalarını, mor karton üzerine, sanatsal düzenleme ilkelerini gözeterek istedikleri düzende yapıştırırlar. Böylelikle boşluk - doluluk, ritim, kontrast ilişkiler vb. ile ilgili çalışmaları gerçekleştirmiş olurlar.

5. “Parmaklarım Konuşuyor” Öğrenciler, işaret parmaklarının ikisini de birbirinin kontrastı olan renklerle boyarlar ve onları birer karaktermiş gibi, hayal dünyalarına göre konuştururlar. Daha sonra bu renkleri kullanarak parmak baskısı yapabilirler. Öğrenciler aynı etkinliği, diğer parmaklarını kullanıp bazı parmakları sıcak renklerle, bazı parmakları soğuk renklerle boyayarak da yapabilirler. Bu yolla, resim yüzeyinde çeşitli görsel oyunlar elde edebilirler.

7. “Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi” Öğrenciler, “Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi”nin, renk uyumu gözeterek ve merkezî dengeyi esas alarak, görsel olarak tasarımını yaparlar.

7. “Asimetrik İzler” Öğretmen öğrencilerden birini tahtaya çıkararak hareketsiz ve dik duran insanın simetrik dengeye sahip olduğunu tespit etmelerini sağlar. Daha sonra bu öğrenciden simetriyi bozacak duruşlar yapmasını ister. Örnekler çoğaltılarak öğrencilerin asimetrik dengeyi kavramaları sağlanır. Daha sonra asimetrik duruşa sahip insan figürleri resimlemeleri istenebilir.

9. “ Nereden Bakılmış?” Öğretmen, sınıfa Atatürk’le ilgili mümkün olduğunca farklı bakış açılarından çekilmiş fotoğraflar ya da yapılmış resimlerin röprodüksiyonlarından örnekler getirir. Bu örneklerin tamamı, öğrencilerin görüş hizasında olacak şekilde asılır. Öğretmen, öğrencileri “karşıdan bakarak, aşağıdan bakarak, üstten bakarak, yandan bakarak vb yapılmış”. cevapları alacak şekilde çeşitli sorularla yönlendirir. Bu sorular, tüm kompozisyona yönelik olabileceği gibi kompozisyon içerisindeki çeşitli figür ya da nesnelerin konumuyla da ilgili olabilir.

10.‘Hayalimdeki Okul’ Öğretmen, öğrencilere herkesin kendi öğrenme mekânını kendisinin belirlemesini, bu konuda her türlü hayali kurabileceklerini, bunun bir “düşlerini gerçeğe dönüştürme projesi” olduğunu söyler. Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup, kendi içinde hayallerindeki okulda neler olması gerektiğini tartışır. Fikirlerden yola çıkılarak çeşitli yoğurma maddeleri, artık malzemeler, karton kutular, ahşap materyaller, boya malzemeleri vb. ile “Hayalimdeki Okul” projesini gerçekleştirirler.

4. Sıcak Renkler: Güneşe yakın, güneşin renkleri: Sarı, kırmızı, turuncu. Soğuk Renkler: Mavi, yeşil, mor. 5. Zıt Renkler: • Sarı x mor • Kırmızı x yeşil • Mavi x turuncu 7. Asimetrik Denge: Eşit ya da eşit olmayan görsel ağırlıktaki ve çekicilikteki ögelerin düzenlenmesidir.

4. Türkçe dersi, “Görsel Okuma” öğrenme alanı “Renkleri tanır, anlamlandırır ve yorumlar.”

5. Türkçe dersi, “Görsel Sunu” öğrenme alanı, “Duygu, düşünce ve bilgilerini görselleştirmede renkleri kullanır.

10. Türkçe dersi, “Görsel Sunu” öğrenme alanı “Bilgi, düşünce ve izlenimlerini resim, şekil ve sembol kullanarak görselleştirir.”

7. Matematik dersi, “Geometri” öğrenme alanı “ Simetri alt öğrenme alanı, "Çokgenlerin simetri doğrularını belirler ve çizer.” “Düzlemsel bir şeklin verilen simetri doğrusuna göre simetriğini çizer."



1. Bir eserin, görsel sanatların hangi dalına ait olduğunu ayırt eder. 2. Aynı konunun değişik teknik, malzeme ve anlatım biçimleriyle ifade edilebileceğini bilir. 3. Beğenilerin, zaman, eğitim, kültür vb. etkenlere göre değişebileceğini fark eder. 4. Uzak ve yakın çevresindeki doğal ve tarihî güzellikleri tanır. 5. Uzak ve yakın çevresindeki doğal güzelliklerin, kültürel yapıların özelliklerinin bozulmaması gerektiğini nedenleri ile açıklar. 6. Uzak ve yakın çevresinin doğal ve tarihî güzelliklerini görsel çalışmalarında kaynak olarak kullanılır. 7. Sanatçı - zanaatçı ayrımını yapar.

1. “Eşleştirme” Bk. etkinlik örnekleri s. 106.

1, 2. “Sınıflandırma” Atatürk ile ilgili materyaller sınıfa getirilir. Sınıfa getirilen materyalleri görsel sanatların çeşitli dallarına (resim, heykel, fotoğraf, mimarlık vb.) uygun sınıflandırmaları istenebilir.

3. “Beğenilerdeki Farklılıklar"” Öğrencilerden, aile büyüklerine çeşitli konulardaki beğenilerini sorarak bir liste oluşturmaları istenebilir. Sınıfa getirilen listeler, tahtaya yazılarak sınıf ile paylaşılır. Tahtaya yazılanlar okunarak öğrenciler, kendi beğenileri ile aile büyüklerinin beğenilerini karşılaştırırlar. Daha sonra, aynı etkinliği arkadaşları ile de yaparlar.

2. “ Haydi Farklı Anlatalım” Öğretmen sınıfta bir cümle söyler. Bir öğrenci, öğretmenden sonra cümlenin devamı olan başka bir cümle kurar. Her öğrenci kendisinden öncekinin cümlesiyle bağlantılı başka bir cümle söyler ve oyun bir öykü oluşturuluncaya kadar devam eder. Öğrenciler ortaya çıkan öykü ile ilgili, diledikleri tekniği kullanarak görsel sanat çalışmaları yaparlar. Aynı konudan yola çıkılmış olmasına rağmen, çalışmalarda ortaya çıkan farklılıklar tartışılabilir.

7. “Sanatçı - Zanaatçı” Ünlü sanatçılara ait röprodüksiyonlar, sanatçılar hakkındaki gazete broşürleri, yazılar, filmler vb. dokümanlara ulaşılabilir ve bunlardan yararlanılarak sanatçının önemi vurgulanabilir. Çevrede veya sınıf ortamındaki sıra, masa, sandalye, koltuk gibi ürünleri yapanların ise birer zanaatçı oldukları açıklanabilir. Ancak, bu ürünleri tasarlayanların (çizenlerin) birer “tasarımcı” olduğu hatırlatılmalıdır.

1. Görsel Sanatların Dalları: Resim, grafik, baskı resim, heykel, seramik, mimari, tekstil, fotoğraf, karikatür ile sınırlandırılabilir.

2. Özel Eğitim, “1. Kişilerin yetenek, beceri ve güçlerinin değişik olabileceğinin farkına varır.”

4. İnsan Hakları ve Vatandaşlık, 56. Çevrenin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını bir vatandaşlık görevi olduğuna uygun davranışlar gösterir. 6. Renkli çalışmalar, tercih edilen araç-gerece göre yapılmalıdır. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli; araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (1. Kazanım, 7. Konu) 7. Sanatçı: Sanatla profesyonel bir şekilde uğraşan kimse. Zanaatçı: Daha çok teknik yeteneğe ve ustalığa dayanarak üretim yapan kimse.

4. Sosyal Bilgiler dersi, “Kültür ve Miras” öğrenme alanı, “Adım Adım Türkiye” ünitesi, “Çevresindeki ve ülkemizin çeşitli yerlerindeki doğal varlıklar ile tarihi mekânları, nesneleri ve yapıtları tanır.”, “ Ülkemizin çeşitli yerlerindeki kültürel özelliklere örnekler verir.


ÖĞRENME ALANI: MÜZE BİLİNCİ

KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1. Müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. ziyaretleri yapmaya istek duyar. 2. Müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. yerlerde edindiği bilgileri ve gördüğü eserlerin tarihle ilişkisini arkadaşları ile tartışır. 3. Restorasyon ve konservasyonun amacını açıklar. 4. Gördüğü tarihi eserlerden yola çıkarak görsel tasarımlar yapar. 5. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar.

1,2. “Müzeye Gidiyorum” Yakın çevrede ya da imkân dahilinde gidilebilecek farklı çeşitteki müze (sanat, tarih, arkeoloji, etnografya, bilim, teknoloji, basın, açık hava müzeleri ve askerî müzeler) ve galerilere öğrencilerin ziyareti sağlanır.

3. “Kazı Çalışması” Öğretmen vazo, çömlek, testi vb. gibi sağlam bir seramik ürününü öğrencilerle birlikte kırarak parçaları okul bahçesi içinde belli bir alanda öğrencilerin görmediği bir zaman diliminde gömer. Daha sonra öğrencilere evlerinden getirdikleri diş fırçası, kürdan, dal parçası gibi, materyale zarar vermeyecek araçlar yardımıyla bulmalarını sağlar. Bulunan bu parçalara numaralar verilerek kayıt altına alınır. Parçalar özenle sınıfa taşınır. Bir kazının canlandırıldığı bu çalışmayı, sınıf ortamında yapıştırıcı maddelerle birleştirmek suretiyle basit bir restorasyon çalışması gerçekleştirilebilir.

1. İmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18 – 24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî eser veya anıt ziyaret edilmelidir. 2. Müze veya ören yerine ziyaret gerçekleştirilemezse, sınıf içerisinde müzeyi tanıtıcı görsel doküman ve materyaller incelenmelidir. 3. Restorasyon: Bir sanat yapıtını ya da insanlık tarihine tanıklık eden herhangi bir nesneyi korumak ve gerektiğinde olabildiğince ilk hâline getirmek amacıyla, bu yapıtı / nesneyi sağlamlaştırmaya ve yıpranma sürecini durdurmaya yönelik işlemlerin tümü. Konservasyon: Arkeolojide bir eseri olduğu gibi muhafaza etme yöntemi.



4. “Mozaik Yapıyorum” Öğrencilere, bir hafta öncesinden “Antakya Mozaikleri” ile ilgili küçük bir araştırma yapmaları söylenir. Sınıfa getirilen Antakya Mozaikleri’ne ait fotoğraflar incelenir. Mozaik eserlerin biçimsel özellikleri, küçük parçaların nasıl bir araya getirilerek eseri oluşturduğu vb. hakkında öğrencilerin konuşmaları sağlanır. Bu tekniğin mozaik olduğu bilgisine ulaşırlar. Daha sonra kendi mozaik çalışmalarını yaparlar. Bunun için renkli taşlar, bir karton kutunun tabanına çizilmiş olan resme uygun olarak yapıştırılır. Üzerine ayrı bir kapta su ile karılan alçı dökülür. Donduktan sonra karton kutudan çıkarılır. Nemli sünger ile yüzeye sızan alçılar temizlenir.

2. Türkçe dersi, “Konuşma” öğrenme alanı “Bilgi vermek amacıyla konuşur.”

Bütün öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.



KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1. Nokta ve çizgi etkisini üç boyutlu çalışmalarında kullanır. 2. Yüzey üzerinde hareket ve üç boyutluluk etkisi yaratmada çizgileri kullanır. 3. Sanatçıların, mekânı belirtmek için ışık ve gölgeyi nasıl kullandığını tartışır. 4. Kompozisyonlarında üç boyutluluk etkisi yaratmada ışık ve gölgeyi kullanır. 5. Sanat eserlerindeki denge unsurunu tartışır. 6. Renklerin, duygu ve ruh hâllerini yansıttığını fark eder. 7. İki ve üç boyutlu çalışmalarında benzerlik, zıtlık ve tekrarları kullanır. 8. Her rengin bir leke değeri olduğunu fark ederek renklerin açık-orta- koyu değerleri ile kompozisyonlar yapar. 9. Çalışmalarında diğer alanların müzik, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi ürünlerinden esinlenir.

1. “Uzay Merdiveni” Çöp şiş veya kürdanlar, renkli oyun hamurlarından yapılan küçük toplara batırılarak eklenir. Öğrenciler, isteğe göre çöp şiş veya kürdanları uzunlu kısalı kırarak ve farklı yönlerde kullanarak grupla inşa çalışması yapabilirler. Zemin olarak çöp şişleri batırma kolaylığından doalayı köpük (strafor) pano kullanılması uygundur.

4. “Etüt Çalışması” Öğrencilerden, okul bahçesi ve yakın çevreden topladıkları doğal (bitki, ağaç kabuğu, ot, sap vb.) ve yapay (naylon parçaları, karton kutular, şişeler vb.) materyalleri sınıfa getirmeleri istenir. Getirilen materyallerin bir kısmı ya da tamamı, kâğıt üzerine kurşun kalemle ayrıntılı olarak betimlenir. Çalışmalarda ışıklı-gölgeli bölümler, sık ve seyrek çizgiler ve lekelerle hissettirilmeye çalışılır. Ayrıca benzer çalışmalar renkli olarak da yaptırılabilir.

6. “Mutluluk, Korku, Hüzün, Hastalık” Renklerin psikolojik etkilerini kavratma amaçlı araştırma ödevi verilir. Önceki hafta öğrencilerden, derse sevdikleri rengi ve bu rengin en çok nerelerde kullanıldığını düşünerek gelmeleri istenir. Ardından renklerin psikolojik anlamlarına, tartışarak ulaşmaları sağlanır. Öğrenciler, renklerin psikolojik anlamlarını göz önünde bulundurarak görsel tasarımlar yapabilirler.

: 6.“Yıldızlı Gece” Van Gogh un “Yıldızlı Gece” tablosu incelenerek kullanılan renklerle duygu ve ruh halleri arasında ilişki kurulabilir. 8. “Bir Rengin Hikâyesi” Öğretmen sınıfa renkli bir röprodüksiyon ve siyah beyaz fotokopisini getirir. Röprodüksiyonda belirlenen renkleri siyah beyaz fotokopide siyah, gri ve beyaz (açık-orta-koyu) olarak görürler. Böylece, örneğin tam değerindeki morun koyu leke değerine, sarının ise açık leke değerine sahip olduğunu kavrayabilirler. Daha sonra, her rengin kendi içerisinde de farklı leke değerlerine sahip olabileceğini “lavi” çalışması ile kavrarlar.

9. “Gülpembe” Barış Manço’nun şarkıları sınıfça söylenir. Öğrenciler seçtikleri Barış Manço şarkılarından birini görsel biçimlendirme yolu ile ifade ederler.

3. Mekân (Boşluk, Espas): Sanatta mekân iki ya da üç boyutlu olabilir. Fon ile objeler ve figürler arasındaki her türlü ilişki olarak değerlendirilebilir. 6. Öğrencilerden, renklerin psikolojik etkisini araştırmaları istenmelidir. [!] Renkli çalışmalar, tercih edilen araç - gerece göre yapılmalıdır. Tercih edilen araç–gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç-gereç ve teknik seçiminde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. Lavi: Tek renk suluboya ve fırça ile yapılan leke etkili bir resim tekniği (Daha çok ağaç uçla yapılmış desenlerde, leke ile kontrast olanakları ve oylum etkisi sağlanması için kullanılır).



1. Sanat eserlerini ve endüstri ürünlerini örneklerle açıklar. 2. Sanat eserleri ile endüstri ürünlerini karşılaştırır. 3. Ulusal kültür mirasımızdan örnekler verir. 4. Ulusların tanınmasında güzel sanatların önemini tartışır. 5. Ulusal kültürü yansıtan ve tanıtan görsel çalışmalar yapar. 6. Gösterilen sanat eserinde anlatılan ve anlatılması mümkün olan fikirler ve duyguları tahmin eder. 7. Gösterilen sanat eserlerinden edindiği izlenimlerden yola çıkarak görsel tasarımlar yapar. 8. Sanattaki niteliği insan eli ve duyarlığının belirlediğini fark eder. 9. Doğadaki güzellik ile sanattaki güzelliği karşılaştırır.

3, 7. “Suda Yüzen Renkler” Öğrenciler, geleneksel sanatlarımızdan “ebru sanatı ve sanatçıları” hakkında bilgi edinir. Sınıfa getirilen ebru çalışmaları incelenir. Daha sonra bir leğen içerisine doldurulan su, birkaç fiske tuz atılarak yoğunlaştırılır. Ayrı bardaklarda birkaç damla kokusuz terebentinle ezilerek sıvı hale getirilen değişik renklerdeki yağlıboyalar, fırçalar yardımıyla su üzerine damlatılır. Su yüzeyinde renk karışımlarının oluştuğu görülecektir. Su yüzeyinde oluşan görüntünün üzerine resim kâğıtları kapatılıp kaldırılarak baskısı alınır. Bu işlem yüzeyde değişik dağılımlar oluşturularak tekrarlanabilir. Kirlenen su yüzeyi gazete kâğıtlarına emdirilerek temizlendikten sonra çalışmaya devam edilebilir.

3,5. “Güzel Ülkem” Öğrencilerden, dersten bir hafta önce sınıfa, ülkemizin tarihî güzelliklerini tanıtan ve açıklayan yazılar, kartlar, broşürler vb. malzemeler getirmeleri istenir. Getirilen malzemeler, daha sonra öğretmen rehberliğinde, büyük bir mukavvaya, kartona ya da sınıf-okul panosuna estetik kaygı gözeterek ve görsel düzenleme ilkelerine göre yerleştirilebilir veya istek doğrultusunda grup çalışması ile tek tek afişlere de dönüştürülebilir.

3,7. “Şeffaf Renkler” Öğrenciler, geleneksel vitray ve cam boyama sanatlarımız hakkında bilgi edinirler. Sınıfa getirilen röprodüksiyonlar incelenir. Daha sonra, kalın tablalı uçla (tercihen beş nolu) ya da kalın keçe uclu kalemle resim kâğıdı üstüne bağlantılı çizgilerle detaysız bir kompozisyon çizerler. Kağıdın beyaz kısımları kesilerek çıkartılır. Çizgilerden ibaret kalan iskeletin arkasından renkli jelatin kağıtları yapıştırılarak çalışma tamamlanır. Ortaya çıkan çalışmalar pencerelere yapıştırıldığında ışığı geçiren renkli görüntüler ortaya çıkar.

2. Sanat eseri: Yüksek sanatsal nitelikteki resim, heykel, grafik, mimari vb. eserler. Endüstri ürünü: Günlük kullanım amaçlı üretilen, çoğaltılabilen ürünler. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (3. Kazanım, 8. Konu) (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (4-5. Kazanımlar, 9. Konu)

3. İnsan Hakları ve Vatandaşlık, “6. Yakın çevresindeki ortak miras ürünleri hakkında bilgi toplar.”

3. Sosyal Bilgiler dersi, “Kültür ve Miras” öğrenme alanı, “İpek Yolunda Türkler” ünitesi “Orta Asya ilk Türk devletleri ve Türk-İslam devletlerinin Türk kültür, sanat ve estetik anlayışına katkılarına kanıtlar gösterir.”

4. Sosyal Bilgiler dersi “Küresel Bağlantılar” öğrenme alanı, “Ülkemiz ve Dünya” ünitesi, “Uluslararası kültür, sanat, fuar ve spor etkinliklerinin toplumlar arası etkileşimdeki rolünü değerlendirir.”



5. “Güzel Sanatlar ve Ülkemiz” Ülkemizin tarihî güzellikleri ile ülkemizin tanınmasında rol oynayan sanat eserlerine ait belgeler sınıfa getirilerek sanat eserlerinin ağırlıkta olduğu bir “Türkiye Tanıtım Afişi” tasarlanır. Bu etkinlik bireysel ya da grup çalışması biçiminde yapılabilir.

1,2,3,4,5. “Ulusal Kültür Ürünlerimiz” Minyatür, Hat Sanatı, Çini, Seramik, Halı-Kilim, Yazmacılık vb. ulusal kültür eserlerimizden yola çıkarak çeşitli uygulamalarla görsel tasarımlar yapılabilir.

: 7, 8, 9. “Doğadan İzlenimler” Bk. Etkinlik örnekleri, s. 108.

Bütün öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.



1. Müzedeki eserlerle, bu eserlerin ait oldukları dönemler arasında ilişki kurar. 2. Değişik kültürlere saygı duyar. 3. Eserler aracılığıyla Anadolu uygarlıklarını tanır. 4. Görsel tasarımlarında Anadolu uygarlıklarına ait eserlerden yararlanır. 5. Müzedeki eserlerden yola çıkarak çeşitli görsel tasarımlar yapmanın kendi kültür birikimine katkısını tartışır. 6. Yaptığı görsel tasarımlarını sergilemenin kıvancını yaşar. 7. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar.

1. “Bu Eser Hangi Kültüre Ait?” Müze ziyareti sonrası sınıfta çeşitli kültürlere ait eserlerin fotoğrafları gösterilir ve öğrencilerden eserlerin ait olduğu kültürleri tahmin etmeleri istenir. Örneğin, Lidyalılara ait sikke, Hititlere ait “Güneş Kursu” gibi belirgin özellikleri olan eserler gösterilir.

2. “Eser Bulmacası” Öğrenciler sınıf içinde, müzelerden alınma eser fotoğrafları, kartpostalları, afişleri vb. ile eserlerin hangi kültürlere ait olduğunu bulma amaçlı bulmaca oyunu oynayabilirler.

3, 4, 5,6. “Anadolu” Anadolu uygarlıklarına ait eserlerden (ikiz idol, güneş kursu vb.) yararlanarak yoğurma malzemeleri (kil, oyun hamuru vb.) ile üç boyutlu çalışmalar yapabilir veya bir yüzey üzerine çizip renklendirerek iki boyutlu çalışmalar oluşturabilirler.

4, 5. “Sikke Basıyorum” Öğrencilerin, müzelerden ya da fotoğraflardan çeşitli sikke örnekleri görmeleri ve konu hakkında genel bilgi edinmeleri sağlanır. Gördükleri örneklerden esinlenerek ya da tamamen kendi tasarladıkları sikkeleri, yoğurma maddelerinden yaptıkları paralar üzerine baskılar yaparak oluşturmaları istenir.

5. “Maske Yapıyorum” Öğrenciler, Anadolu uygarlıklarına, Afrika yerlilerine, Kızılderililere vb. ait maske örneklerinin fotoğraflarına ulaşarak maskelerin ne amaçla kullanıldığı, ait olduğu kültürle ilgili özellikleri vb. konularda bir araştırma yaparlar. 2,5 litrelik meşrubat şişesi, bir naylonla kaplandıktan sonra kağıt hamuru yoğrulur. Naylon kaplı şişenin bir yarısı yüz yuvarlağı oluşturacak şekilde yarım santimetre kalınlığında parmakla yayılarak kaplanır. Bir bardak içerisindeki suya batırılan parmak, yayılan zemin üzerinde gezdirilerek kaynaştırma ve düzeltmeler yapılır. Hamurla yüz unsurları oluşturulduktan sonra, ilgili yerlere tutkal sürülerek eklenir. Daha sonra suluboya, tutkallı boya, guaj boya ya da akrilik gibi akışkan boyalarla renklendirme yapılır. Yaşken kıvrılmaları engellemek için, maskeler on gün sonra şişeden çıkarılır. Yaptıkları maskelerle canlandırma yapabilirler.



KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1.Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi türlerinden yararlanarak görsel çalışmalar yapar. 2. Nesne ve figürlerin geometrik biçimleri olduğunu algılar. 3. Nesne ve figürleri yalın bir anlayışla geometrik biçimlere dönüştürür. 4. Çalışmalarında ve izlediği sanat eserlerinde görsel biçimlendirme ögelerini ayırt eder. 5. Sanatsal düzenleme ilkelerine doğadan ve çevresinden örnekler gösterir. 6. Kompozisyonlarında çeşitli renk ilişkilerini uygular. 7. Pozitif ve negatif biçimlerin ilişkisini kurar 8. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder. 9.Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır.

1. “ Karikatür Yapıyorum” “Dili dişi kilitlenmek”, “Etekleri zil çalmak”, “Ağzından bal damlamak”, “Dilinde tüy bitmek”, “Tepesi atmak”, “Ele avuca sığmamak”, “Ağzını aramak” vb. deyimlerden yola çıkarak karikatür çalışması yapılabilir.

2,3. “Sadeleştirme” Öğrencilere, bir hafta öncesinden, sınıfa çeşitli meyve ve sebzeler getirmeleri söylenir. Öğrencilerden, sınıfa getirilen bu ürünlerin hangi geometrik biçimlere benzediği sorularak, ayrıntılardan arındırılmış şekilde, resimlerini çizmeleri istenir. Ayrıntıların olmadığı bu çalışmalar, daha sonra öğrencilerin tercih edecekleri boya ile renk geçişleri yapılmadan renklendirilir. Bu uygulamayla amblem çalışmalarına bir ön hazırlık yapılabilir.

7. “Boş ve Dolu” Renkli kâğıtları yelpaze şeklinde diledikleri kadar katladıktan sonra diledikleri motifi kesip çıkartırlar. Katlanmış kâğıdı açtıklarında içinden çıkan biçim pozitif, oyulan kısım negatif olarak adlandırılır. İstendiğinde bu parçalar, başka renkteki kâğıtlar üzerine yapıştırılabilir.

7. “Negatif-Pozitif Baskı” Benzer çalışmalar baskı teknikleri yolu ile denenebilir.

2,3,6. “Ben Bir Grafikerim” Öğretmen, öğrencilere “ Bir reklam firmasında grafiker olarak çalıştığınızı hayal ediniz. Müşteriniz sizden gıda firması için bir amblem tasarlamanızı istedi. Daha önceden sadeleştirdiğiniz ürünlerden birini seçebilirsiniz. Bu ürünün, firmanın simgesi olacağını, yapılacak olan amblemin kurumun tüm yazışmalarında kullanılacağını (antetli kâğıt-başlıklı kağıt, zarf vb.) veya kurumu yazılı - görsel basında tanıtacağını düşününüz. Nasıl bir amblem yapardınız?” diyerek öğrenciyi konuya hazırlar. Öğrenciler, sınıf düzeyine göre ve amaca uygun olarak, amblem ve yazı ögelerinin bütünleştirildiği logo çalışması da yapabilirler.

6, 7. “ Tebrik Kartı” Renkli fon kartonlarının üzerine çizilen şekiller maket bıçağı yardımıyla oyularak çıkarılır. Başka renkteki saydamlar, jelatinler, düzgün bir şekilde oyulan bölümlere yapıştırılır. Oyulup çıkarılma sonrası geriye kalan alanların negatif alanlar, çıkarılan bölümlerin ise pozitif parçalar olduğu hatırlatılır. Pozitif parçalar, kartın arkasına, içine veya öğrencinin tasarımına göre istediği bölümlerine, üzerleri çeşitli desenlerle renklendirilerek yapıştırılır. Tebrik kartının metin bölümü, karton üzerine düzgün bir şekilde yazılır ve çalışma tamamlanır.

3. Şekil: Eni, boyu olan, derinliği olmayan, iki boyutlu biçimler. Form: Işık gölge, renk, anatomi, çizgi ve doku gibi elemanların hepsinin birden oluşturulduğu görüntü veya biçim. 4. Görsel Biçimlendirme Ögeleri: Nokta, çizgi, renk, doku, yoğunluk, değer (valör – renkli / renksiz), şekil, form, leke, mekân (espas, boşluk). 5. Sanatsal Düzenleme İlkeleri: Denge, değişiklik, ahenk, ritim, vurgu, hareket, dereceleme, birlik, oran – orantı. 6. Burada, öğrencilerden, görsel çalışmalarında açık - koyu, sıcak - soğuk gibi zıt renk armonilerini kullanmaları beklenmektedir. [!]Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır.

2, 3. Matematik dersi, “Geometri öğrenme alanı “Düzgün çokgenlerin inşa eder ve çizer.” “Işığın prizmada kırılarak renklere ayrılabileceğini keşfeder”.

5, 6. Fen ve Teknoloji dersi, “Fiziksel Olaylar” öğrenme alanı, “Işık” ünitesi, “Renk filtrelerinin kullanımına günlük hayatından örnekler verir.”



1. Doğanın, sanat eserinin oluşumundaki rolünü örnekler vererek açıklar. 2. Farklı duygu hâllerinin sanatsal yaratıcılığa katkısını fark eder. 3. Görsel sanatlar alanındaki soyut ve somut ifade biçimlerini ayırt eder. 4. Grafik tasarım ürünlerinde sembol, işaret, renk ve lekelerin işlevlerini ayırt eder. 5. Piktogramların evrensel görsel semboller olarak günlük yaşamdaki önemini kavrar. 6.Gösterilen eserin konusunu göz önünde bulundurarak, sanatçının çevresinden nasıl etkilendiğini tartışır. 7. Sanat eserlerinin toplum ile sanatçı arasında bir iletişim aracı olduğunu fark eder. 8. İlgi duyduğu sanat eserleri ve sanatçılar hakkında araştırma yapar. 9. Güzellik kavramının ölçütlerinin kültürlere göre farklılaşabileceğini değer sistemine katar. 10. Bir eserin niçin gerçeğe benzemek zorunda olmadığını tartışır. 11.Yaşadığı çevrenin yöresel özelliklerinden esinlenerek görsel tasarımlar yapar.

3.”Soyut-Somut” Bk. Etkinlik örnekleri, s. 111.

5. ‘Kent Sembolleri’ Her öğrenci kent listesinden bir kentin adını seçer. Seçtiği kentin adının hikâyesini ve sembolünü araştırarak bulur. Kent hikâyeleri sınıfta okunur. Buldukları kent sembolleri sınıfça incelenir. Daha sonra bu sembollerle bir pano düzenlemesi yapılır.

6. Neşet Günal, Turgut Zaim, Nuri İyem gibi sanatçıların eserlerinde ele aldıkları konular tartışılarak yorumlanabilir.

8. “Arşiv” Öğrenciler, sevdikleri eserlerin fotoğraflarını, kartpostallarını kullanarak bir dosya oluştururlar. Bu dosyada, eser ismi, konusu, sanatçısı vb. hakkında çeşitli bilgiler yer alabilir.

9. “Kültürlerin Buluşması” Öğrencilerden bir kültüre ait belli başlı özellikleri (yaşadıkları ortamlar, giyimleri, millî renkleri vb.) araştırması istenir. Seçikleri bu kültüre ait özellikleri kendi kültürleri ile karşılaştırmaları istenir. Yaşadıkları ortamlar, beğenileri, giyimleri, örf ve adetleri ile güzellik anlayışları arasındaki belirgin farklılıkları vurgularlar. Buna göre her uygarlığın güzellik ölçütlerinin kendi kültür özelliklerine göre belirlendiğinin anlaşılması sağlanır.

1. Empresyonizm: İzlenimcilik. 20 yy. sonunda ortaya çıkan, ışık etkirine dayanarak doğayı anlık görüntüsü ile resimlemeye dayanan sanat akımıdır. 1, 3, 6, 7, 8. Renkli çalışmalar, tercih edilen araç-gerece göre yapılmalıdır. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli araç - gereç ve teknik seçimlerinde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (9. Kazanım, 10. Konu). 4. Piktogram: Trafik işaretleri vb. gibi açık bir şekilde anlaşılan resimsel göstergeler. 7. Öğrencilerin, sanat tarihi literatürüne girmiş, müzelerde eserleri yer almış Türk ve dünya sanatçılarına ait eserlere ilgi duyması sağlanmalıdır.

2. Rehberlik ve Psikolojik Danışma, 4. “Duygu ve düşüncelerini ifade etme yollarını ilişkilerinde etkili bir biçimde kullanır.”

5. Girişimcilik, 1. “Elindeki bilgiyi grafik veya tablo biçiminde gösterir.”

8 . Sosyal Bilgiler dersi, “Kültür ve Miras ” öğrenme alanı, “Türk Tarihinde Yolculuk” ünitesi, “Şehir incelemesi yoluyla, Türk kültür, sanat ve estetik anlayışındaki değişim ve sürekliliğe ilişkin kanıtlar gösterir.” “Osmanlı- Avrupa ilişkileri çerçevesinde kültür, sanat ve estetik anlayışındaki etkileşimi fark eder.”



1. Müzelerin, ulusal ve evrensel kültür ürünlerinin geçmişten geleceğe taşındığı mekânlar olduğunu kavrar. 2.Ulusal kültürümüze sahip çıkmanın önemini kabul eder. 3.Tarihî eserlerin ve kültürün taşıyıcısı niteliğindeki sanat eserlerinin kayıt altına alınmasının gerekliliğini ve önemini fark eder. 4. Sanat eserinin özelliklerini kavrar. 5. Tarihî eserlerin özelliklerini açıklar. 6.Tarihî eser ile sanat eserinin özellikleri arasındaki farkı belirler. 7. İlgi duyduğu sanat eserleri hakkında araştırma yapar. 8. Bulunan bir tarihi eserin müzeye nasıl ulaştırılması gerektiğini bilir. 9. Kültürel miras olan eserlerin, kaçakçılığının sonuçlarını tartışır. 10. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar.

4,5, 6. “Pano Düzenlemesi” Türk ve dünya müzelerinde yer alan tarihî eserlere ve sanat eserlerine ait görsel dokümanlar ile sınıf veya okul içerisinde pano düzenlenebilir (grup çalışması).

4,5,6. “Bil-Bul” Tarihî eser ve sanat eserleri ile ilgili çeşitli görsel materyaller getirilerek sınıfa asılır. Küçük kâğıtlardan yapılan fişler üzerine, sanat eserine ve tarihî esere ilişkin özellikler ayrı ayrı yazılarak bir torba içerisinde karıştırılır. Öğrenciler, torbadan seçtikleri fişleri okurlar ve özelliklerin tarihî esere mi, sanat eserine mi ait olduğunu tahmin ederler. Doğru bulunan fişler ait olduğu eserin altına yerleştirilebilir.

8,10.“Yeraltından Müzeye” Bulunan bir eserin müzeye teslim edilme süreciyle ilgili bir araştırma yaparlar. Konuyla ilgili drama yaptırılır. Öğrenciler oynamak istedikleri rolü alır. Canlandırmada, “Eseri bulan kişi en yakın müze müdürlüğüne götürür. Müze müdürü, kendisine bulduğu eseri isterse müzeye hediye edebileceğini ya da biçilecek değere göre müzeye satabileceğini söyler. Satmaya karar verirse, eserle ilgili alana göre uzmanların yer alacağı bir komisyon oluşturulur. Bu komisyon esere, eskilik, ender bulunurluk derecesi vb.ye göre bir değer biçerek eseri satın alır. Müze müdürü, müze olanakları içerisinde eserin korunması mümkün değilse başka bir müzeye gönderilmesi için bakanlıkla yazışarak bir karara varır.” Canlandırma sonrası öğrenciler, konuyla ilgili görsel tasarımlar yaparlar.

8 .“Eser Avı” Öğretmen, önceden sınıf sayısına göre müzedeki bazı eserlerin fotokopisini çektirir. Bir müze ziyareti gerçekleştirilir. Öğretmen, müzeyi gezen öğrencilere farklı eserlerin fotokopilerini dağıtır. Bu objeleri müzede bulmalarını ister. Öğrenciler bulduğu eserlerden bir tanesinin müzeye nasıl ulaştığını araştırır.

1, 2, 3, 4, 5, 6. Îmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18 – 24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî eser veya anıt ziyaret edilmelidir. [!] Yakın çevrede müze veya ören yerine ziyaret gerçekleştirilemediği takdirde, sınıf içerisinde müzeyi tanıtıcı görsel dokümanlar ve materyaller incelenmelidir. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (5-7.Kazanım, 11-12. Konu)

4,5,6. Sosyal Bilgiler dersi, “Küresel Bağlantılar ” öğrenme alanı, “Ülkeler Arası Köprüler” ünitesi “Düşünce, sanat ve edebiyat ürünlerinin, doğal varlıkların ve tarihi çevrelerin ortak miras ögesi olarak yaşatılmasında insanlığın sorumluluğunun farkına varır.”

Bu öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme formları, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.



9. “Eserlerimiz Nerede?” Öğrencilerden, Türkiye’den kaçırılan eserler ve şu anda nerede bulunduklarıyla ilgili bir araştırma yapmaları istenir. Bulunan eserlerin adı, hangi uygarlığa ait olduğu, şu anda hangi ülkede ve mümkünse hangi müzede bulunduğu konusunda tahtaya bir çizelge hazırlanarak öğrenciler tarafından ulaşılan bilgiler çizelgeye işlenir. Ortaya çıkan tablonun değerlendirmesi yapılarak çıkarımlarda bulunulur. Ardından bu eserlerin yeniden ait olduğu yere getirilebilmesi için neler yapılabileceği konusu tartışılır.

7. “Ben Hangi Eserim?” Her bir öğrenci müzede ilgilendiği bir sanat eserini belirleyerek fotoğrafını edinir. Eser hakkında araştırma yaparak özelliklerini belirler. Sınıf, gruplara ayrılır. Her gruptan bir kişi, seçtiği eserin fotoğrafını göstermeden, esere ait özellikleri arkadaşlarına okur. Arkadaşlarının eserle ilgili sorularını yanıtlar. Duydukları özelliklerden yola çıkarak görsel biçimlendirme çalışmaları yaparlar. Oyun farklı öğrencilerle dönüşümlü olarak sürdürülür.



KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR 1. Şiir, öykü, masal, efsane, mitoloji, karikatür gibi çeşitli alanların ürünleri ile ilişki kurarak görsel biçimlendirme çalışmaları yapar. 2. Görsel çalışmalarında ton derecelendirmeleri ile derinlik etkisi oluşturur. 3. Sanatsal düzenleme ilkelerinden yararlanarak özgün kompozisyonlar meydana getirir. 4. Coğrafi ve kültürel etkenlerin renk seçimindeki belirleyici rolünü tartışır. 5. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder. 6. Çizgilerin kişiye özgü olduğunu kavrar. 7.Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır.

1. ‘Karikatür Çiziyoruz” Ünlü Türk karikatürcülerinin eserlerinden örnekler gösterilir. Dünyanın en önemli Karikatür yarışmalarından “Sedat Simavi Karikatür Yarışması”, Uluslararası Akşehir Nasrettin Hoca Karikatür Yarışması ile ilgili örnekler gösterilir. Öğrencilerin istedikleri bir konuda karikatür çizmeleri sağlanabilir.

3. “Atatürk’ün Bilime ve Sanata Verdiği Önem” Öğrencilerden, görsel biçimlendirme ögelerini kullanarak Atatürk’ün sanata ve bilime verdiği önemi anlatan özdeyişlerinden birini içeren tasarım hazırlamaları istenir.

3. “Aynısından Neler Oldu?” Öğrenciler, ritim, ahenk, derecelenme, denge, birlik vb. tasarım ilkelerini kullanarak birim motif tekrarlarıyla oluşturacağı iki ve üç boyutlu çalışmalar yapabilirler. Örneğin, telleri çıkarılmış ahşap mandallardan oluşan birimleri ahşap tutkalıyla birbirine yapıştırarak, çöp şişleri köpük (strafor) parçalarıyla birbirine bağlayarak, kilden para motifleriyle seramik kaplar oluşturarak vb. üç boyutlu modüler çalışmalar oluşturabilirler. Renkli ataşları şerit kartonlara geçirerek, kartonlardan oluşturdukları birimleri tekrar ederek vb. iki boyutlu çalışmalar yapabilirler.

1, 3, 4, 6. Renkli çalışmalar, tercih edilen araç - gerece göre yapılmalıdır. [!] Tercih edilen araç - gereçler, en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç-gereç ve teknik seçiminde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. (!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (5. Kazanım, 13. Konu) 3. Kompozisyon: Bir sanat eserinde, sanatın elemanlarının sanatın ilkelerine göre düzenlenmesi. 4. Form: (üç boyutluluk etkisi) Işık gölge, renk, anatomi, çizgi ve doku gibi elemanların hepsinin birden oluşturulduğu görüntü veya biçim. Perspektif: Resmin iki boyutlu ortamında, üçüncü boyut (derinlik) yanılsaması vermek için kullanılan teknik.

6. Kariyer Bilincini Geliştirme, 2. “Her bireyin kendine özgü ve benzersiz olduğunu belirtir.”



6, 7. “Desen” Desen çalışmalarında gönüllü bir öğrenci sınıfa model olur. Sınıf düzeninin “U” biçiminde olması idealdir. Öğretmen, çalışma öncesinde modelden ölçü almayı gösterir. Sonra kara kalemle kâğıda kabaca yerleştirilen figür, zamanla detaylandırılarak desen çalışması tamamlanır.



1. Sanatın kendine özgü bir anlatım dili olduğunu kabul eder. 2. Sanatın anlatım dilinin evrensel olduğunu fark eder. 3. Farklı sanat akımları hakkında bilgi edinir. 4. Farklı ifade biçimlerinin sanatın dallarını oluşturduğunu fark eder. 5. Duygu ve düşüncelerini görsel sanatların farklı dalları ile ifade edebileceğini bilir. 6. Gördüğü sanat eserindeki görsel biçimlendirme ögelerinin sanatsal düzenleme ilkelerine göre nasıl kullanıldığını açıklar. 7. Karşılaştığı evrensel ve ulusal sanat eserlerinin sanatçılarının yaşam öykülerini öğrenmeye istek duyar. 8. Sanat eserlerindeki konu çeşitliliğini sorgular.

1, 2, 3, 4, 6. “Eser Analizi” Vincent Van Gogh, Toulouse Lautrec, Frida Kahlo, Fikret Mualla, Cihat Burak gibi yaşamlarını eserlerine yansıtan sanatçılardan ait eserlerden örnekler sınıfa getirilir. Öğrencilerin, eserlerden nasıl etkilendiklerini (fırça vuruşları, ele aldıkları konular, renkler, duygular vb.) önce sözel, sonra görsel çalışmalar (resim, heykel vb.) ile ifade etmeleri istenebilir.

5. ‘Kent Projesi’ Öğretmen, gruplara ayrılan öğrencilere yaşadıkları kentle ilgili kaygıları, beklentileri, sevdikleri yerler vb. hakkında sorular sorar. Hayallerindeki kentin tasarımını ahşap materyaller, karton kutular, boya malzemeleri vb. kullanarak yapmaları istenir. Daha sonra oluşturdukları kentin özelliklerini ortaya koyarak tanıtımını yaparlar ve bu özelliklerden yola çıkarak kent sembolü oluştururlar.

7, 12. “Düşünen Adam” Roden’in “Düşünen Adam” heykelinin röprodüksiyonu sınıfa getirilerek öğrencilerin eser üzerinde konuşmaları sağlanır. Daha sonra öğretmen öğrencilere görsel düzenleme ilkeleri hakkında sorular sorar. Öğrencilerle soru-cevap yöntemiyle yapılan görüşmelerin ardından uygulamaya geçilebilir. Öğrenciler, seçtikleri malzemelerle heykel çalışmaları yapabilirler.

1. Renkli çalışmalar, tercih edilen araç - gerece göre yapılmalıdır. [!] Tercih edilen araç - gereçler en az bir ders öncesinden öğrencilere bildirilmeli, araç - gereç ve teknik seçiminde öğrencilerin ilgi ve istekleri dikkate alınmalıdır. 3. Akımlar öğrencilerin yaş düzeyleri dikkate alınarak belirgin özellikleri ile verilmelidir.



9. Görsel sanat eserinin oluşmasında, dönemin düşünce ve inanç sistemlerinin, coğrafi özelliklerinin ve çeşitli olayların etkisini tartışır. 10. Sanatın, kültürü aktarma yollarından biri olduğuna ilişkin örnekler verir. 11. Teknolojik gelişmelerin görsel sanatlara etkisini açıklar. 12. Duygularını, düşüncelerini ve izlenimlerini yansıtan görsel tasarımlar yapar. 13. Gördüğü sanat eseri hakkında bir yargıya varır.

4,6,13. “Eser Eleştirisi “ Bk. Etkinlik örnekleri, s. 114.

9, 10. “Minyatür” Dönemin savaş sahnelerini, eğlence hayatını, yaşantısını anlatan bir minyatür incelemesi yaptırılabilir. Öğrencilere; “Burada neler görüyorsunuz, insanlar neler yapmakta, en çok dikkatinizi çeken unsurlar nelerdir, kıyafetler nasıl, mekan nasıl düzenlenmiş?”, gibi sorular yöneltilebilir.

(!) Atatürkçülük İle İlgili Konular (9- 11. Kazanım, 14-15. Konu) 5. Sanatsal Düzenleme İlkeleri Denge: Eserdeki renk (sarı - mor vb.), biçim (dik çizgi - eğik çizgi, üçgen - çember vb.), doku (organik nesneler - yapay nesneler vb.) gibi kontrastlar aranır. Ritim: Evrende olduğu gibi sanat eserinde de tekrar eden renklerin, şekillerin, dokuların, canlı ve cansız varlıkların tekrar edip etmediğine bakılır. Tekrar, aynı zamanda ritim duygusu verecektir. Birlik: Eserde, biçim, doku, boyut, renk ve ya duygu unsurlarının birbiri ile uyum içerisinde olması. Ahenk: Uyum Birbirini dengeleyen elemanlar dizisi. Derecelenme: (Koram) Hiyerarşi. Parçaların bütün içinde belirli bir öncelik dizgesine göre algılanmaları. Oran-Orantı: Nesnelerin kendi içinde veya başka nesneler ile renk, biçim, leke anlamında ya da boyutlar arasında dengeli bir bütünlük oluşturulmasına yönelik estetik ilişkilerdir. Vurgu: Resimde ilgi çekici odaklara denir. Değişiklik: Monotonluğu bozan farklı dinamikler. Düzen içinde farklıklar meydana getiren ögeler.


ÖĞRENME ALANI:MÜZE BİLİNCİ KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

1. Türk müzeciliğinin kurulmasında öncülük eden kişileri araştırarak bilgi edinir. 2. Seçtiği herhangi bir eserin müzeye ulaşma sürecini araştırır. 3. İnternet üzerinden bir müze ziyareti yapar. 4. İnternet üzerinden araştırdığı müzeye yönelik tanıtıcı görsel çalışmalar yapar. 5. Kültürel mirasa sahip çıkmanın önemini pekiştirmede bilişim teknolojilerinden yararlanır. 6. Müzedeki eserler, tarihi yapılar, anıtlar vb.den yola çıkarak görsel tasarımlar yapar. 7. Ülkemizin müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. zenginliklere sahip olmasından gurur duyar. 8. Tarih, kültür ve görsel sanatlar arasındaki ilişkinin farkına varır.

1. “Osman Hamdi Bey” Türk müzeciliği ve Osman Hamdi Bey ile ilgili dokümanlar, görsel materyaller toplanıp sınıf ortamında tartışılarak yorumlanabilir.

4, 6. “Müzelerimizi Tanıtıyoruz” Müze çeşitlerinden (sanat, tarih, arkeoloji, etnografya, bilim, teknoloji, basın, açık hava müzeleri ve askerî müzeler) herhangi biri tercih edilerek müzenin içeriğine ilişkin kurumsal kimlik çalışması (amblem, zarf, antetli kağıt, broşür) yapılabilir.

3,4,5,6. “Sanal Ortamda Müzeyi Tanıyorum” Sanal ortamın imkânlarından yararlanarak yerli veya yabancı bir müze ziyaret edilir. Bu müze ile ilgili dikkat çekici eserlere vb. ait özellikleri içeren dokümanların çıktısı alınarak karton ya da öğrencilerin seçecekleri bir zemin üzerinde müzeyi tanıtıcı bir afiş tasarlanabilir.

6, 7. “Tarihi Sanat Eserleri Bize Neler Söylüyor?” Öğrenciler, müzelerde yer alan eserlerden istediği birini seçerek “Eser ne zaman yapılmıştır? Hangi uygarlığa aittir? Nerede yapılmıştır?, Hangi amaçla yapılmıştır? Günümüzde hangi açıdan önemini sürdürmektedir? Nerede bulunmuş, müzeye nasıl ulaşmıştır?” gibi soruların yanıtına ulaştıktan sonra eserin taşıdığı sembolleri, yapıldığı döneme ve uygarlığa ait bilgi ve ipuçları taşıyıp taşımadığını, varsa eserle ilgili sembollerin hikaye ya da efsanelerini bulmaya çalışırlar. İnceledikleri eserden yola çıkarak görsel tasarımlar yaparlar. Bu konuda Anadolu antik çağ, Selçuklu ve Osmanlı seramikleri, Anadolu Selçuklu figürlü çinileri; minyatürler, duvar resimleri, halı – kilim, yazma motifleri vb. örneklerden yola çıkılabilir.

7. “Müzede Yangın” Öğretmen, öğrencilerden müzede bir yangın çıktığını düşünmelerini ister. Her bir öğrenciye yönelik ilk önce hangi objeyi kurtarmak isteyeceklerini ve niçin o objeyi tercih ettiklerini sorar. Tercih ettikleri objeyi ele alarak bir öykü yazmalarını ve bu öyküyle ilgili bir görsel tasarım yapmalarını ister.

1. İmkân dahilinde ve “Müzeler Haftası” (18–24 Mayıs) kapsamında, yakın çevrede bulunan bir müze, ören yeri, tarihî eser veya anıt ziyaret edilmelidir. 3, 4. Öğrencilere, öncelikle okulun bilgisayarları ve İnternet bağlantısını kullandırmak üzere yardımcı olunmalı, şayet bu gerçekleştirilemiyorsa Internet kafe vb. yerlere öğretmen nezaretinde gidilmelidir.

4. Türkçe dersi, “Dinleme - İzleme” öğrenme alanı “Çok yönlü iletişim araçlarındaki yayınlardan ilgi, istek ve ihtiyaçlarına uygun olanlarını takip eder.”

Bütün öğrenme alanlarında açık uçlu sorular, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme, grup değerlendirme, formları, gözlem formları, performans ve proje ödevleri, öğrenci ürün dosyaları vb. kullanılarak değerlendirme yapılabilir.

ATATÜRKÇÜLÜK,

ARA DİSİPLİNLER,

BELİRLİ GÜN VE

HAFTALAR

KONU LİSTESİ

72

2.9. Atatürkçülük İle İlgili Kazanımlar

ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR VE AÇIKLAMALAR

ÖĞRENME ALANI DERS KAZANIMLARI

1. S

INIF

1- Konu: Atatürk’ün Hayatı • Doğum tarihi ve yeri • Anne ve babası (ailesi) • Atatürk’ün son günleri • Atatürk’le ilgili anılar Açıklamalar: Atatürk’ün hayatını, son günlerini ve görsel dokümanlarla desteklenebilecek anılarını içeren bir Atatürk Köşesi hazırlanmalıdır.

Görsel Sanatlarda Biçimlendirme

6. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder.

2. S

INIF

2- Konu: Atatürk’ün Çevreye Verdiği Önem Açıklamalar: Atatürk’ün çevre ile ilgili yaptığı çalışmalara (Gençlik Parkı, AOÇ., Türk Yurdu binası- şimdiki Ankara Resim Heykel Müzesi-, otoyollar vb.) örnekler verilerek çevre bilinci kazandırmak hedeflenir.

Görsel Sanat Kültürü .

1. Yaşadığı çevrenin düzenlenmesine ilişkin olumlu ve olumsuz örnekler gösterir. 3. Çevresindeki kirliliği ve düzensizliği onaylamadığını görsel sanatlar yoluyla ifade eder. 4. Güzel bir çevrede yaşamanın önemini kavrar.

73



3- Konu: Atatürk’ün Kişisel Özellikleri ve Çeşitli Yönlerinden Ölçülü Davranışı Açıklamalar: Atatürk’ün insan sevgisi aktarılırken, insanları ilgi ve yeteneklerine göre değerlendirdiği ve insana çok yönlü baktığı vurgulanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 2. Beğenilerdeki farklılığa saygı duyar.

3. S

INIF

4- Konu: Atatürk’ün Kişisel Özellikleri ve Çeşitli Yönlerinden Gurura ve Ümitsizliğe Yer Vermemesi Açıklamalar: Atatürk’ün kişiler arası ilişkilerde ve özellikle devlet adamı kimliğiyle de gurur, ümitsizlik, böbürlenme gibi insan ilişkilerindeki iletişimi olumsuz etkileyecek tutumlardan kaçındığı vurgulanmalıdır.


5. Gösterilen eserle ilgili duygu ve düşüncelerini ifade eder.

4.

SIN

IF

5- Konu: Atatürk’ün İnsan Sevgisi Açıklamalar: Atatürk’ün insan sevgisini aktarırken, insanları ilgi ve yeteneklerine göre değerlendirdiği ve insana çok yönlü baktığı vurgulanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 4. Yaşamdaki her varlığın kendine özgü bir güzelliği olduğunu kabul eder.

5.

SIN

IF

6- Konu: Atatürk’ün Eserleri Açıklamalar: Atatürk’ün en önemli eserinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti olduğu vurgulanır ve bu devleti idame ettirecek gençlere öğütlerinin yer aldığı “Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi” görsel biçimlendirme ögeleri ve sanatsal düzenleme ilkelerine uygun olarak fon kartonları üzerine görsel malzemelerle yazılabilir.


7. Merkezî, simetrik ve asimetrik dengeyi ayırt ederek çalışmalarında kullanır. 10. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder.

74



7- Konu: Görsel Sanatların Dalları Açıklamalar: Görsel sanatların dallarını, Atatürk’ün sanata verdiği önem çerçevesinde tanıtılabilir. Öğrencilerin görsel sanatların dallarına ilişkin en az birer örnek görmesi sağlanmalıdır.


1. Bir eserin, görsel sanatların hangi dalına ait olduğunu ayırt eder.

8- Konu: Atatürk’ün Millî Kültüre Verdiği Önem Açıklamalar: Atatürk’ün millî kültürün korunup geliştirilmesindeki katkılarını gösteren görüş ve uygulamaları (Türk Ocağı binasının ve TBMM binasının inşası vb.) değerlendirilerek bu görüş ve uygulamaları ile millî kültürümüzü çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkarmayı hedef gösterdiği vurgulanmalıdır.


3. Ulusal kültür mirasımızdan örnekler verir.

6. S

INIF

9- Konu: Milletlerin Tanınmasında Güzel Sanatların Rolü Açıklamalar: Sanatın, kültür mirasının yeni kuşaklara aktarımındaki etken rolü vurgulanmalıdır. Görsel sanatların özellikle mimari ögelerin tarih ve kültür mirasını oluşturduğu açıklanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 4. Ulusların tanınmasında güzel sanatların önemini tartışır. 5. Ulusal kültürü yansıtan ve tanıtan görsel çalışmalar yapar.

7.

SIN

IF

10- Konu: Sanat-Kültür İlişkileri Diğer Örf ve Adetlere Hoşgörülü Olmanın Gerekliliği Açıklamalar: Diğer milletlerin örf ve adetlerine hoşgörü göstermenin önemi belirtilerek bu çerçevede güzellik kavramının kültürlere göre ölçütlerinin farklılaşabileceği belirtilmelidir. Atatürk’ün diğer milletlerin örf ve adetlerine karşı hoşgörülü olduğu vurgulanacaktır.

Görsel Sanat Kültürü 9. Güzellik kavramının ölçütlerinin kültürlere göre farklılaşabileceğini değer sistemine katar.

5. S

INIF

75



11- Konu: Atatürk’ün Millî Tarihimize Verdiği Önem Açıklamalar: Türkiye’nin bir kültür mozaiği üzerine kurulu olduğu vurgulanmalı ve millî tarihimizde ülke topraklarında hayat bulmuş tüm uygarlıklar ele alınmalıdır.

Müze Bilinci 5. Tarihi eserlerin özelliklerini açıklar.

7.

SIN

IF

12- Konu: Atatürk’ün Resim Sanatına Verdiği Önem Açıklamalar: Atatürk’ün Türk toplumunun gelişmesi için güzel sanatlara önem verdiği ve çağdaş Türk sanatının oluşması için çalıştığı belirtilerek sanatkârlara verdiği önem Atatürk’ün güzel sanatlarla ilgili söylediği sözlerinden de örnekler verilerek vurgulanacaktır.

Müze Bilinci

7. İlgi duyduğu sanat eserleri hakkında araştırma yapar.

13- Konu: Atatürk’ün Bilime Verdiği Önem Açıklamalar: Atatürk’ün bilime verdiği önem verilirken, bilimsel gelişmenin bir sonucu olan teknoloji ve teknolojik gelişmelerin sanata olan katkısı ve sanatı etkileyiş biçimlerine dikkat çekilecektir.



14- Konu: Sanat - Kültür İlişkileri Açıklamalar: Atatürk’ün milî kültüre verdiği önem verilirken, sanatın kültürün taşıyıcısı konumunda olduğu vurgulanmalı ve sanat kültürünün oluşmasındaki din, dil, coğrafi faktörler ve geçmiş yaşantıların (tarihin) etkisi ile birlikte değerlendirilmelidir.


9. Görsel sanat eserinin oluşmasında, dönemin düşünce ve inanç sistemlerinin, coğrafi özelliklerinin ve çeşitli olayların etkisini tartışır.

8. S

INIF

15- Konu: Atatürk’ün Bilime Verdiği Önem Açıklamalar: Atatürk’ün bilime verdiği önem verilirken, bilimsel gelişmenin bir sonucu olan teknoloji ve teknolojik gelişmelerin sanata olan katkısı ve sanatı etkileyiş biçimlerine dikkat çekilecektir.


11. Teknolojik gelişmelerin görsel sanatlara etkisini açıklar.

76

2.10. Kazanımların Ara Disiplinlerle İlişkilendirilme Tablosu

SIN

IF ÖĞRENME ALANI KAZANIMLAR ARA DİSİPLİN

ALANLARI İLE İLGİLİ

KAZANIMLAR 6. Kendi yaşam alanını düzenlerken doğal çevreyi korumanın gerekliliğini kabul eder.

İnsan Hakları ve Vatandaşlık 56. Çevrenin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasının bir vatandaşlık görevi olduğu bilincine uygun davranışlar gösterir. 1.

SIN

IF

GÖRSEL SANAT KÜLTÜRÜ

7. Evini, odasını, okulunu, sınıfını düzenli ve temiz tutmanın önemini kabul eder.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma 3. Okul ve sınıf içindeki sorumlulukların farkına varır.

3. Çevresindeki kirliliği ve düzensizliği onaylamadığını görsel sanatlar yoluyla ifade eder.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma 18. Çevreye karşı duyarlı olur.

2. S

INIF

GÖRSEL SANAT KÜLTÜRÜ 8. Gösterilen eserden

yola çıkarak duygularını, düşüncelerini, hayallerini ve izlenimlerini ifade eden görsel tasarımlar yapar.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma 19. Kızgınlık, öfke gibi duygularını uygun şekilde ifade eder.

77

SIN

IF

ÖĞRENME ALANI

KAZANIMLAR ARA DİSİPLİN ALANLARI İLE

İLGİLİ KAZANIMLAR


2. Beğenilerdeki farklılığa saygı duyar.

Girişimcilik 1. Kişiler arasındaki farklılıkları tanır.

3. S

INIF

MÜZE BİLİNCİ

1. Müzedeki eserlerin korunmasının önemini kavrar.

İnsan Hakları ve Vatandaşlık 21. Ortak mirasın korunması gerektiğini bilir.

4.

SIN

IF

MÜZE BİLİNCİ

5.Görsel çalışmalarını sınıf, okul panosu ve standında sergilemekten haz duyar.

Özel Eğitim 6. Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir.

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

10. Duygu düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder.

Girişimcilik 10. İş yerlerini ve belli hizmetleri simgeleyen sembollerin anlamını bilir.

2. Aynı konunun değişik teknik, malzeme ve anlatım biçimleriyle ifade edilebileceğini bilir.

Özel Eğitim 1. Kişilerin yetenek, beceri ve güçlerinin değişik olabileceğinin farkına varır.

5. S

INIF


4. Uzak ve yakın çevresinin doğal ve tarihî güzelliklerini tanır.

İnsan Hakları ve Vatandaşlık 56. Çevrenin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını bir vatandaşlık görevi olduğuna uygun davranışlar gösterir.

78

SI

NIF

ÖĞRENME ALANI KAZANIMLAR ARA DİSİPLİN ALANLARI İLE

İLGİLİ KAZANIMLAR


3. Ulusal kültür mirasımızdan örnekler verir.

İnsan Hakları ve Vatandaşlık 6. Yakın çevresindeki ortak miras ürünleri hakkında bilgi toplar.

6. S

INIF

MÜZE BİLİNCİ

5. Müzedeki eserlerden yola çıkarak çeşitli görsel tasarımlar yapmanın kendi kültür birikimine katkısını tartışır.

Kariyer Bilincini Geliştirme 3. Kendi değerlerini örneklerle ifade eder.


2. Farklı duygu hâllerinin sanatsal yaratıcılığa katkısını fark eder.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma 4. Duygu ve düşüncelerini ifade etme yollarını ilişkilerinde etkili bir biçimde kullanır.

7. S

INIF


4. Grafik tasarım ürünlerinde, sembol, işaret, renk ve lekelerin işlevlerini ayırt eder.

Girişimcilik 1. Elindeki bilgiyi grafik veya tablo biçiminde gösterir.

8. S

INIF

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

6. Çizgilerin kişiye özgü olduğunu kavrar.

Kariyer Bilincini Geliştirme 2. Her bireyin kendine özgü ve benzersiz olduğunu belirtir.

79

2.11. Belirli Gün ve Haftalarla İlişkilendirilen Kazanımlar Tablosu Millî Eğitim Bakanlığı Eylül 2005 Tarih ve 2576 Sayılı Tebliğler Dergisinde yayınlanan “Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği” çerçevesinde ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında kutlanacak belirli gün ve haftalar (29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 10 Kasım Atatürk’ü Anma, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ve 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı) alınmış olup, bu kazanım ve etkinlikler, denk gelen haftalarda işlenecektir. Burada yer almayan diğer belirli gün ve haftaların kutlanmasına, anılmasına, kurumların tür, seviye, imkân ve şartlarına; çevrenin ekonomik, sosyal, kültürel ve coğrafi özelliklerine göre okul yönetimleri karar verebilir.

SINIF ÖĞRENME

ALANLARI KAZANIMLAR ETKİNLİKLER KONULAR AÇIKLAMALAR YÖNTEM VE

TEKNİKLER

1

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

6. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder. 7. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır.

6.Sınıftaki bayram hazırlıklarını görselleştirir. 7.Atatürk’ün hayatı ile ilgili derlediği resimlerle sınıf panosu oluşturur.

• Atatürk’ün hayatı • Sınıfımızdaki bayram hazırlıkları

Öğrenci çalışmalarının hazırlanmasında gerekli güvenlik önlemleri alınır (makas, iğne vb.).

• Kolaj (yırtma yapıştırma) • Pastel boya • Parmak boya

80

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

7. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleri ile ifade eder.

2

MÜZE BİLİNCİ

2. Müzedeki ve sanat galerilerindeki eserlerin, ören yerlerinin, tarihi yapıların, anıtların vb. önemini kavrar.

2,7. Belirli gün ve haftalarla çevresinde yakın çevrelerinde bulunan müze, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. yerlere gezi düzenlenir. Bu yerlerde bulunan eserlerin önemi üzerinde konuşulur. Öğrencilerden duygularını ifade edici görsel çalışmalar yapmaları istenir.

• Çevremizdeki müzeler, ören yerleri, tarihî eserler, anıtlar. • Bayramda hissettiklerimiz

• Gezi gözlem • Pastel boya • Parmak boya • Kolaj (yırtma- yapıştırma)

3


6.Yapacağı görsel sanat çalışmalarında gösterilen eserlerden yararlanır.

6. Öğrenciler yapacakları çalışmanın konusuna uygun olarak kolaj tekniği ile görsel tasarımlar yapabilir.

• 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı • 10 Kasım Atatürk’ün kişilik özelikleri

Öğrencilere bir sanatçıya ait “kolaj” tekniği ile yapılmış eserin tıpkı basımı gösterilerek, incelemeleri istenir.

• Kolaj (yırtma, yapıştırma)

4

GÖRSEL

SANATLARDA BİÇİMLENDİRME


13. Öğrencilerden, sınıf, okul ve çevrelerindeki bayram hazırlıkları ile ilgili duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade etmeleri istenir. Mukavva üzerine

• Atatürk’ün İnsan Sevgisi

• Sulu boya • Pastel boya, • Parmak boya, • Kolaj (yırtma- yapıştırma)

81

“Atatürk’ün Anıları” ve “Atatürk Sevgisi” konulu resim çalışmaları yaptırılabilir.

5

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME


10. Öğrenciler, Atatürk’ün hayatı ile ilgili tarih şeridi oluşturarak görsel düzenlemeler yaptırılabilir.

• Atatürk’ün Hayatı

(okul yılları, askerlik hayatı vb.)

Grup çalışması yapılabilir. Öğrenciler getirdikleri resimlerle öğretmen yardımı ile tarih şeridi oluşturabilirler. Tarih şeritleri, seçilen belirli gün ve haftaların tarihi süreçleri göz önünde bulundurularak tasarlanmalıdır.

• Sulu boya • Pastel boya, • Kolaj (yırtma, yapıştırma) • Akrilik, • Guaj boya

6


5. Ulusal kültürü yansıtan ve tanıtan görsel çalışmalar yapar.

5. Birlik ve beraberliğimizde bayramların rolünü ve önemini açıklayan görsel çalışmalar yapılabilir.

• “Bizim Bayramlarımız”

• Sulu boya • Pastel boya • Kolaj (yırtma yapıştırma) • Akrilik • Guaj boya

7


2. Farklı duygu hâllerinin sanatsal yaratıcılığa katkısını fark eder.

2. “Mutluluk” ve “Hüzün” konulu duyguları yansıtan çalışmalar yapılabilir.

• “Hislerimiz” • Sulu boya • Pastel boya • Kolaj (yırtma yapıştırma) • Akrilik • Guaj boya

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

82

8


9. Görsel sanat eserinin oluşmasında, dönemin düşünce ve inanç sistemlerinin, coğrafi özelliklerinin ve çeşitli olayların etkisini tartışır.

9. Millî mücadele dönemini yansıtan bir tablo seçilir. Öğrenciler seçilen tabloyu incelerler. Tablo üzerinde, geçmişteki yaşantı, dönemin sanat eserine yansıması, olayları konularında konuşmaları istenir. Ayrıca gösterilen eserlerden yola çıkarak öğrencilerden görsel tasarımlar yapmaları istenebilir.

• “Kurtuluş Savaşı”

• Röprodüksiyon inceleme • Akrilik • Guaj • Sulu boya

83

2.12. 1-8. SINIFLAR GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖRNEK KONU LİSTESİ

Aşağıda yer alan örnek konuların seçilmesinde öğrenme alanlarının ilgili kazanımları,

sınıfın seviyesi, diğer derslerin konuları, çevrenin özellikleri, öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları

ile belirli gün ve haftalar dikkate alınmalıdır.

Aşağıda ifade edilen konular; programda yer alan kazanımlar ve örnek etkinliklerden

yola çıkılarak hazırlanmış öneri niteliğindedir. Konuların liste haricinde belirlenmesi

durumunda yukarıda yapılan açıklamadaki kriterlerden yola çıkılmalıdır.

Atatürk; Atatürk’ün hayatı, Atatürk’le ilgili anılar, Atatürk’ün ailesi, Atatürk’ün

sanatseverliği, Atatürk’ün ileri görüşlülüğü, Atatürk’ün eğitime verdiği önem, Atatürk’ün

inkılapları, Atatürk ve güzel sanatlar, Atatürk ve cumhuriyet, Atatürk ve mîlli kültür, Atatürk

ve Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve 19 Mayıs, Atatürk ve 23 Nisan vb.

Belirli günler ve haftalar; 10 Kasım Atatürk’ü Anma Günü, 19 Mayıs Atatürk’ü

Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 23. Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, çevremizde

ve okulumuzda bayram hazırlıkları, 29 Ekim Cumhuriyet bayramı, “Cumhuriyete Nasıl

Kavuştuk?” vb.

Manevi Değerler; dürüstlük, ahlâk, dostluk, işbirliği, vefa duygusu, misafirperverlik,

vatan sevgisi, dayanışma vb.

Şiirler, öyküler, hikâyeler, halk kahramanları, masallar, efsaneler; Karacaoğlan,

Keloğlan, Nene Hatun, Dede Korkut, Tepegöz, Deli Dumrul, Gılgamış Destanı, Ali Baba ve

Kırk Haramiler, Binbir Gece Masalları, Çirkin Ördek Yavrusu, Fareli Köyün Kavalcısı,

Karagöz Hacivat, Pinokyo vb.

Atasözleri; “Rüzgâr Eken Fırtına Biçer”, “Sakla Samanı Gelir Zamanı”, “Damlaya

Damlaya Göl Olur”, “Komşu Komşunun Külüne Muhtaçtır” vb.

Fıkralar; Nasreddin Hoca, İncili Çavuş, vb.

Deyimler; başı sıkışmak, etekleri tutuşmak, etekleri zil çalmak, iki ayağı bir pabuca

girmek vb.

84

Eğlencelerimiz, Manilerimiz, Oyunlarımız; saklambaç, misket, körebe, istop, çelik

çomak, kına gecesi, “Düğünümüz Var!” vb.

Yaşantımız; heyecanlarımız, mutluluklarımız, anılarımız, özlemlerimiz, coşkularımız,

sevgilerimiz, tutkularımız, vazgeçilmezlerimiz, sevinçlerimiz, en mutlu günüm, en büyük

arzum, en sevdiğim kişiler, en sevdiğim yer, doğum günüm, arkadaşımın doğum günü,

bayram sabahı, bayram ziyareti, mezuniyetim, yeni yılda beklentilerim, bisikletle gezinti,

otobüs seyahati, tren garı, oyuncaklarımla oynarken, lunaparkta çocuklar, saksıda sardunyalar,

odam, sınıfım, diş muayenesi, basketbol maçı, atletizm, yüzücüler, buz pateni, olimpiyatlar,

futbol maçı, sporcular, mahallemiz, bizim sokak, anne kedi ve yavruları, vahşi doğa, ali

babanın çiftliği, piknik, bahçemiz, çınar ağacının gölgesinde, oyun parkında çocuklar, baloncu

amca, simitçi teyze, temizlik görevlileri, oyuncakçı dede, bakkal amca, inşaatta çalışanlar,

kışın karda oynayanlar, baharda doğanın uyanışı, yapraklar dökülürken, sahildeyim, kumdan

kaleler, balıkçılar, sürü ve çoban, yağmurlu bir gün, güneşli bir gün, ormanda yaşam, tekne

gezisi, benim güzel köpeğim, evcil hayvanlarla dostluk, meyve toplayanlar, ekin ekenler, kır

gezisi, çiçek toplayanlar, çamaşır yıkayan kadınlar, gelincik tarlaları, hasat zamanı,

komşularımız, misafirlerimiz, arkadaşlarım ve ben, çarşı alışverişi, postacı, hasta ziyareti,

akraba ziyareti, ev işlerinde paylaşım, konser izlenimlerim, ailem ve ben, pastanede doğum

günü, postahane, banka vb.

Hayallerimiz; uzayın derinliklerinde, 100 yıl sonra dünyamız, “ben büyüyünce..,

balık olsaydım..” “çiçek olsaydım hangisi olurdum?” hayal kahramanım, bulutlarda

yaşasaydım, yıldızlarda yaşamak, dinozorlar ülkesi, cüceler ülkesi, devler ülkesi, denizin

derinliklerinde yaşasaydım, uçan halı ile seyahat, düşlerimdeki yer, 1000 yıl önce yaşasaydım,

kayıp krallık, kayıp uygarlık, gezegenlerde yaşam, bilgisayarım, telefon olmasaydı nasıl

haberleşirdim? “neyi icat etmeliyim?” ev işlerinde yardımcı robot, doktor robot, fabrika, uzay

mekiği, yaşamı kolaylaştıran makineler vb.

85

3. PROGRAMLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR VE EKLER

3.1. Programın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü

Millî Eğitim Bakanlığı ve YÖK “öğretmen yeterlilikleri”ni belirlemiştir.

Standartların belirlendiği bu yeterlilikler özünde tüm öğretmenlere yöneliktir. Bu bağlamda

görsel sanat dersi öğretmenlerinin de kendi alanlarına ilişkin yeterlilikleri ve beklentiler

aşağıda belirtilmiştir. Bu programın uygulanmasında görsel sanatlar öğretmenlerinden,

• Bir eğitimci olarak, her yönü ile yetkin olma bilinciyle, kendilerini sürekli

sorgulayarak var olan yeterliklerini geliştirme çabasında olmaları,

• Öğrencilerin bireysel farklılıklarından doğan görme, anlama, ifade etme ve bunu

alanın teknik özellikleri ile gerçekleştirme kapasitelerini yeterince analiz etmeleri,

• Öğrencilerin sosyal ve kültürel çevrelerini gereğince analiz etmeleri,

• Öğrencilerin gelişim basamaklarının özelliklerini kitabi bilgiler yerine gözlem,

inceleme, deneyim ve uygulamalardan elde ettiği örneklerle belirlemeleri bunları

önemseyerek ve sorgulayarak eğitim aşamasında kullanmaları,

• Öğrencilerin bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişiminin öğrenme sürecini

etkileyeceğini göz önünde bulundurmaları,

• Öğrencilerin, hangi aşamada olursa olsun; şarkı, türkü, masal, efsane, şiir, fıkra,

mani, hîkaye gibi diğer sanat alanlarının örnekleriyle uyarmaları ve hayal dünyalarını

zenginleştirmeleri,

• Öğrencilerin algı dünyalarını zenginleştirici örneklere ve anlatımlara fırsat

vermeleri,

• Öğrencilerin duyarlıklarını zenginleştirecek drama gibi farklı öğretim

tekniklerinden yararlanmaları,

• Her öğrencinin algılama ve anlamlandırma sürecini keşfedebilme çabası

göstermeleri,

• İlgi ve ihtiyaçlara uygun farklı yöntem ve teknikleri kullanarak öğrencilerin sahip

olduğu önceki bilgileri, becerileri, tutum ve değerler ile bunlar arasındaki bağlantıları

açığa çıkarmaları yeni öğrenileceklerini bunlar üzerinde yapılandırmalarını sağlayacak

öğrenme yaşantıları oluşturmaları,

• Öğrencileri motivasyon amaçlı hazırlık etkinliklerini sunmaları,

• Öğrencileri eğitim yaşantılarında olabildiğince aktif kılmaları,

86

• Sınıf ortamında öğrencilerin birbirleriyle iletişim kurarak öğrendiklerini

anlamlandırma süreçlerine katkıda bulunmalarını sağlaması;

• Öğrencilerin konuya ilişkin çeşitli sorularına uygun ve yeterli yanıtlar

verebilmeleri,

• Öğrenme alanı ile ilgili öğretim yaklaşımı, yöntem ve teknikleri ile ilgili bilgi

sahibi olmaları,

• Öğrenme alanı ile ilgili bilgi teknolojilerinden yararlanmaları,

• Öğrenme alanı ile ilgili sağlık ve güvenlik önlemlerini almaları,

• Öğrenme alanına yönelik kazanımları gerçekleştirmeye yönelik öğrenme-öğretme

etkinliklerini düzenlemeleri,

• Öğrenme yaşantılarında olabildiğince gerçek hayattaki örneklerden yola

çıkmalarını;

• Kazanımlara uygun araç ve gereç seçmeleri, hazırlamaları,

• Öğrencilerin kişisel, ruhsal, etik, sosyal ve kültürel gelişimlerine katkıda bulunacak

etkinlikleri planlamaları,

• İşlenen konuyu önceki ve sonraki konularla ilişkilendirmeleri,

• Öğrenme alanının kazanımlarını öğrencilerin düzeyine uygun biçimde sunmaları,

• Zamanı etkili biçimde kullanmaları,

• Öğrenilenleri öğrencilerin yaşamlarıyla ilişkilendirecek fırsatlar sunarak hem

öğrenilenlere karşı motivasyonu hem de öğrenilenlerin uygulanarak kalıcılığını

sağlamaları,

• Öğrencilerin sınıfta kendilerini özgürce ifade edebilecekleri güvenli bir öğrenme

ortamı sağlamaları ve sürdürmeleri,

• Ödül ve yaptırımları uygun ve etkili biçimde kullanmaları,

• Ses tonlarını etkili biçimde kullanmaları,

• Konuşma ve beden dilini etkili biçimde kullanmaları,

• Malzeme seçimlerinde öğrenciyi masrafa sokmaktan kaçınmaları, malzeme israfını

önlemeleri,

• Öğrencilerin çalışmalarını değerlendirmede tek bir çalışmadan hareket etmemeleri,

bir bütün olarak süreci değerlendirmeleri,

• Öğrencilerin öğrenmesini değerlendirmede sürekliliğin önemini kavramaları ve

uygulamaları,

• Kazanımlara uygun değerlendirme biçimini belirlemeleri,

87

• meslekî öneri ve eleştirilere açık olmaları, beklenmektedir.

Görsel sanatlar ve sınıf öğretmenlerinin insan beyninin her iki küresinin özelliklerini

bilmelerinde yarar vardır.

BEYİNDEKİ SOL VE SAĞ YARIM KÜRELERİN ÖZELLİKLERİ

SOL YARIM KÜRE

Sözel: Betimleme, adlandırma için

sözcüklerin kullanılması.

Çözümsel (analitik): Sıralı bir tarzla

nesnelerin ortaya konulması.

Simgesel: Bir şeye anlam vermek için bir

simge kullanılması.

Soyut: Asılın, özün basite indirgenmesi.

Geçici: Zamanlama sistemini koruma, bir

şeyi başka bir şeyden sonra yapma.

Akılcı: Neden ve durumlara dayalı sonuca

ulaştırma.

Sayısal: Hesaba katmada sayıların

kullanılması.

Mantıksal: Mantığa dayalı sonuçlara

ulaşılması, bir şeyin mantık sırasıyla başka

bir şeyi izlemesi.

Doğrusal: Bağlantılı fikirler açısından

düşünme, bir yerde birleşecek ya da

yakınlaşacak şekilde bir düşüncenin

doğrudan bir diğerini izlemesi.

SAĞ YARIM KÜRE

Sözel Olmayan: Nesnelerin çizgilerine,

şekillerine, biçimlerine, renklerine ilgi

duyma.

Çözümsel (sentezci): Bütünü oluşturmak

üzere nesneleri bir araya getirme.

Somut: Nesneleri o anda oldukları gibi

görme.

Benzer: Nesneler, ilişkiler arasındaki

benzerliği görme.

Geçici olmayan: Zamana duyarlı olmama,

zamanı önemsememe.

Akılcı olmayan: Neden ve durumlar

temeline dayanmama.

Uzaysal: Diğer çizgi, şekil ve renklerle

ilişkili olarak çizgi, şekil ve renklerin

bulunduğu yeri görme.

Sezgisel: Genellikle tamamlanmamış

örüntülere, sezgilere, duyulara ya da görsel

imajlara dayalı olarak bilginin, öğrenmenin

sıçramasını sağlama.

Bütüncül: Her şeyin bir anda tamamını

görme, genellikle türlü sonuçlara uzanan

örüntüler ve yapılar bütününü görme.

Not: Bu tablo Betty Edwards’ın “Drawing on Right Side of the Brain” adlı kitabından

88

J. Michael tarafından uyarlanmıştır.

Öğrencilerin görsel sanatlar dersindeki resimsel gelişimleri ve yaşlarına paralel

gösterebilecekleri zihinsel becerileri, bazı kuramcılar tarafından belirtilmiştir. Burada bir

konuya özellikle dikkat çekmekte yarar vardır: Öğrencilerin resimsel gelişim aşamalarında,

Lowenfeld, Piaget vb. kuramcıların verdiği örneklerden yararlanma eğilimi görülmektedir.

Ancak, çağdaş iletişim ve etkileşim zenginliğinin öğrenciler üzerinde olumlu etkileri

kapsamında görülen, çok sık rastlanan basamaklar üstü gelişim örneklerini de göz ardı

etmemek gerekmektedir. Bu nedenle eğitimciler bu tür öğrencileri belli kategorilere

sokmak gibi katı tavırlar içerisinde olmamalı, onları kendi içlerinde değerlendirmenin

çabasını göstermelidir.

3.2. İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sanatsal yönelimleri

Bir öğrenci için sanat yönelimi, psikolojik açıdan sanat yapma yoludur. Dört temel

sanat yönelimi vardır. Bu yönelimler değişik oluşumlar halinde ortaya çıkar ve bir

öğrencinin doğal çalışma yolunu anlamak ve dolayısıyla onların sanat yapma

dağarcıklarını genişletme yollarını araştırmada yardımcı olur.

1. Şematik Yönelim:

Basit, gelişmemiş ve kalıplaşmış yönelimdir. Böyle öğrenciler, temel dış çizgiler

yaparken ve alıştıkları imgelere (çiçekler ya da çizgi roman karakterleri) gördükleri çeşitli

şablon anlatım örneklerine güvenme eğilimindedir. Ulaşmak istedikleri sonuca ulaştıklarını

göstermek için projeyi aceleyle bitirirler. Çizgileri, genellikle sayfanın tam ortasında yer

alır. Bu öğrencilere algılarını harekete geçirecek görsel zenginliklerini arttıracak örnekler

gösterilmelidir.

2. Mekanik Yönelim:

Cetvel, silgi ve örüntüler gibi mekanik desteklere dayanan bir yönelimdir. Bu

öğrenciler, alışageldikleri bu araçlarla kendilerini güvende hissederler ve çalışmaları çok

düzenli olmakla birlikte katı görünür. Çalışmalarında ve tasarımlarında simetri eğilimi

görülür. Kesin öneriler isterler, tedirgindirler ve daha çok geri bildirime gereksinim

duyarlar. Bu tür öğrencilerin, geniş fırçalar, akıcı olamayan akrilik boyalarla oynamalarına

fırsat yaratılmalıdır. Böylece mekanik tavırlardan içsel tavırlara yönelmesi sağlanacaktır.

Ayrıca kil, kâğıt hamuru gibi yoğurma maddeleri ve hareketli çizimler gibi daha esnek ve

anlatımsal teknikler kullanarak yönlendirilmeye ihtiyaçları vardır.

89

3. Zihinsel Yaklaşım:

Bu tür öğrenciler, sorgulayıcı ve ayrıntıcı bir yaklaşım içerisindedir. Örneğin, bir

portre çiziminde gözlerle ya da ilgilerini çeken başka bir organla daha çok ilgilenme gibi

ayrıntılarla uğraşırlar. Kimi zaman yaptıklarını bitiremeyebilirler. Tamamlamadan bırakma

eğilimleri vardır. Bu davranış, bir eksiklik olarak değerlendirilmemelidir. Sanat alanında

anlatım eyleminde bireyin seçme, ayıklama ve ilgi duyduğu alanlara önem verme tavrının

önemli bir göstergesidir. Öğretmen karşılaştığı bu tür yarım bırakılmış çizimlerin nedenini

öğrenciyi rencide edecek bir şekilde sorgulamamalıdır. Öğretmen, ihtiyaç duyduğunda

öğrencinin dikkatini zenginleştirecek anlatımlara yönlendirme, öğrencinin birkaç noktaya

ilgisini çekme çabası içinde olmalıdır.

4. Sezgisel Yaklaşım:

İçten gelen, anlatımsal bir yaklaşımdır. Bu öğrenciler, nesneleri ayrıntıya girmeden

simgesel olarak anlatma eğilimindedirler. Bu nedenle çalışmayı çabucak bitirir. Bütün

sayfayı kaplar ve çeşitli çizgi ve renkleri özgürce kullanırlar. Bu yönelim bir eksiklik

değildir. Bu öğrenciler de kendileri içinde değerlendirilmelidir. Öğretmen, gerektiğinde

görsel, zihinsel, algısal örneklerle, öğrenciyi yönlendirerek anlatım zenginliği sağlayabilir.

90

DERS : Görsel sanatlar

SINIF : 1

YAKLAŞIK SÜRE : 2 ders saati

TEMEL BECERİLER: Sanat aracılığı ile iletişim kurma, karar verme, eleştirel

düşünme, görsel okuma, estetik algının geliştirilmesi.

ÖĞRENME ALANI : Görsel Sanat Kültürü

KAZANIMLAR : 8. Gösterilen eserde neler gördüğünü söyler.

9. Gösterilen eser ile ilgili duygu ve düşüncelerini açıklar.

10. Gösterilen eseri yapan sanatçının adını bilgi dağarcığına

katar.

11. Gösterilen eserin konusu, etkilendiği renkler, figürler,

nesneler vb. unsurlardan yola çıkarak kendine özgü görsel

sanat çalışmaları yapar.

12. Görsel çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu

çevresindekilerle paylaşmaktan haz duyar.

ARAÇ ve GEREÇLER: Sulu boya, parmak boya, pastel boya, akrilik, fırça, su, su

kabı, resim kâğıdı, resim kalemi, Turgut Zaim’in “Yaylada

Yörükler” adlı eserinin röprodüksiyonu.

TEKNİKLER : Renkli resim teknikleri.

YÖNTEMLER : Soru- cevap, gösterim, uygulama.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZIRLIK: Öğrencilerden, keçilerin yaşam ortamları

ve onlardan elde edilen ürünler ile ilgili ailelerinden, yakın

çevrelerinden bilgi edinmeleri istenir.

BENİM ESERİM

91

1. Sanatçıya ait bir eserin röprodüksiyonu sınıfa getirilerek öğrencilerin

görebilecekleri bir yere asılır.

Turgut Zaim, “YayladaYörükler”

2. Resimden hareketle öğrencilere, keçi zıplaması, keçi sesi, bebek ağlaması,

bir şeyler yiyen çocuk taklitleri yaptırılır.

3. Sınıfa getirilen eseri öğrencilerin dikkatlice incelemeleri için yeterli süre

verilir. Öğrencilerin rahat bir şekilde eseri inceleyebilecekleri bir ortam

sağlanır.

4. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir:

a. Eserde neler görüyorsunuz?

b. Eserde hangi renkler kullanılmış?

c. Sizce oradaki insanlar neler yapıyorlar?

ç) Eserde, uzakta ve yakında hangi hayvanları görüyorsunuz?

d) Sizce keçiler nereye bakıyor?

e) Kadınların heybesinde ve taşıdığı kapta ne olabilir?

f) Oradaki insanlar neler yiyip içecekler?

1. Sizce bu eserin adı ne olabilir?

ğ) Eserde nelerden hoşlandınız / hoşlanmadınız? Neden?

5. Çok küçük boyutlu olsaydınız ve eserde bir gezintiye çıksaydınız;

a. Nereye gitmek isterdiniz?

b. Kimin yerinde olmak isterdiniz? Neden?

c. Hangi sesleri duyardınız?

ç) Eserin içinde olsaydınız siz neler yapardınız?

6. Eser asıldığı yerden kaldırılır.

7. Öğrencilerden eserde etkilendikleri renkler, figürler, nesneler, eserin

konusu vb. unsurlardan yola çıkarak tercih ettikleri malzeme ile görsel

çalışmalar yapmaları istenir.

SÜREÇ

92

8. Görsel çalışmalarını renklendirirken su bazlı boyalar (parmak boya, sulu

boya) veya pastel boya tercih edebilecekleri söylenir.

9. Yapılan tüm çalışmalar sınıf panosuna asılır.

10. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir.

a) Çalışmaya başlarken ne yapmak istemiştiniz?

b) Çalışmanızda istediğiniz her şeyi gerçekleştirebildiniz mi?

c) Hangi renkleri tercih ettiniz? Neden?

ç) Resminize bir isim veriniz.

Not: Aynı soruları diğer çalışmalara da uygulayabilirsiniz

1. Öğretmen her bir öğrenci için “derecelendirme ölçeği” doldurabilir.

DEĞERLENDİRME

93

DERECELENDİRME ÖLÇEĞİ

Öğrencinin

Adı ve Soyadı :

Sınıfı :

Numarası :

Açıklama: Öğrencinin etkinlik boyunca aşağıdaki ifadeleri gerçekleştirme düzeylerini

ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

DERECELER

ÖLÇÜTLER Evet Bazen Hayır

1. Etkinliğe aktif olarak katılır.

2. Etkinliğe katılımda isteklidir.

3. Etkinliğe başlarken yapmak istediklerini ifade eder.

4. Etkinlik sonunda yaptığı çalışmayı ifade eder.

5. Yaptığı çalışmayla ilgili sorulan soruları cevaplar.

94


SINIF : 2


TEMEL BECERİLER : İletişim kurma, karar verme, estetik algıyı geliştirme, çevre

ve doğa bilinci kazanma.

ÖĞRENME ALANI :Görsel Sanatlarda Biçimlendirme.

KAZANIMLAR :2. Çevresinden doku örnekleri göstererek çeşitli

yüzeylerde değişik malzemelerle farklı doku çalışmaları

yapar.

7. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat

teknikleri ile ifade eder.

ARAÇ ve GEREÇLER: Doğal malzemeler; taş, dal parçaları, yaprak, ot, ağaç

kabukları vb. yapay (üretilmiş) malzemeler; kumaş

parçaları, kullanılmaz durumdaki danteller, kabartmalı

muşamba örtüler, yumurta kolileri vb. grup çalışması

yapabilmeye uygun boyutta resim kağıtları kraft kağıdı–

kese kağıdına benzeyen paketleme kağıdı- vb. fırça, çalışma

önlüğü, sünger parçaları, su kabı, parmak boya, suluboya,

akrilik veya tutkallı boya=tutkal+su+toz boya, kolay baskı

örnekleri

TEKNİKLER : Kolay baskı ve renkli resim teknikleri.

YÖNTEMLER : Grup çalışması, gösterim, soru-cevap, uygulama.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZILIK: Öğrencilerden ağaç kabuğu, kumaş

parçaları, kullanılmaz durumdaki danteller, kabartmalı

muşamba parçaları, karton kutular, dökülmüş yapraklar

vb. belirgin dokulu malzemeleri toplayıp, yüzeylerini

inceleyerek getirmeleri istenir.

RENKLİ İZLER

95

1. Öğrencilerden saçlarına, tenlerine, kıyafetlerine, sıralara, duvara,

tahtaya, cama vb. dokunmaları istenir.

2. Öğrencilere nesnelere dokunduklarında ne hissettikleri (pürüzlü, düz,

kaygan vb.) sorulur.

3. Öğrenciler, ağaç kabuğu, kumaş parçaları, kullanılmaz durumdaki

danteller, kabartmalı muşamba parçaları, karton kutular, dökülmüş

yapraklar vb. belirgin dokulu malzemeleri hazırlarlar. Malzemelere

dokunarak ne hissettiklerini söylerler.

4. Sınıf mevcuduna göre öğrenciler 5-6 kişilik gruplara ayrılır.

5. Öğrencilerden çalışma önlüklerini giymeleri, sıralarına koruyucu

muşamba örtüleri sermeleri istenir.

6. Öğrencilere kolay baskı örnekleri gösterilerek incelemeleri sağlanır.

7. Her gruba kolay baskı yapabilecekleri kâğıtlar dağıtılır.

8. Topladıkları malzemeleri boyalara batırarak veya fırça ile boyayarak,

kâğıt üzerine iz bırakacak şekilde basmaları sağlanır.

9. Gruplardan çalışmalarına isim vermeleri istenir.

10. Çalışmalar tamamlandıktan sonra, her öğrenciye uygulama yaptığı

alanın temizlik ve düzenini sağlaması söylenir.

SÜREÇ

96

11. Öğretmen aşağıdaki soruları yönelterek grupların cevaplandırmasını

ister.

a) Çalışmanızda hangi malzemeleri kullandınız?

b) Çalışmanızda hangi renkleri kullandınız?

c) Çalışmanızda en çok hangi malzemenin bıraktığı iz hoşunuza gitti?

ç) Çalışmanızda kaç farklı iz var?

d) Malzemelere dokunduğunuzdaki his ile malzemelerin yüzey üzerine

bıraktığı iz arasında benzerlik ve farklılık var mı?

e) Çalışmanız sırasında zorluklarla karşılaştınız mı? Karşılaştıysanız

nelerdir?

f) Çalışmanız sırasında en çok nelerden hoşlandınız?

12. Çalışmalar tamamlandıktan sonra öğrencilere “grup değerlendirme

formu” dağıtılır.

1. Her öğrencinin sürece katılıp katılmadığı ve grup çalışmasının

gerektirdiği paylaşımın sağlanıp sağlanmadığı değerlendirilir.

2. Öğrencilerin “grup değerlendirme formu”nu doldurmaları sağlanır.

DEĞERLENDİRME

97

GRUP DEĞERLENDİRME FORMU

Grup Adı :

Grup Üyeleri :

Sınıf :

Açıklama: Bu form grubunuzla yaptığınız etkinliği grup olarak değerlendirmeniz için

hazırlanmıştır. Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında

bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.

DERECELER


1. Malzemelerimizi birbirimizle paylaştık.

2. Özgür bir şekilde çalıştık.

3. Çalışma alanımızı paylaşmakta sorun yaşamadık.

4. Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik.

5. Baskı çalışmamızda değişik malzemeler kullandık.

98


SINIF : 3


TEMEL BECERİLER : İletişim kurma, karar verme, estetik algıyı geliştirme

ÖĞRENME ALANI : Görsel Sanatlarda Biçimlendirme

KAZANIM : 5. Bir yüzeyde oyunlarla lekeler oluşturur.

7. Nesnelerin görünümlerini lekesel olarak algılar.

8. Çalışmalarında çizgi, renk, biçim ve leke ilişkilerini

kullanır.

ARAÇ ve GEREÇLER : İki boyutlu leke çalışması örnekleri, (Karagöz-Hacivat

resmi), baskı resim röprodüksiyonu, büyük ebatta koli

kutusu; (televizyon kutusu vb.), beyaz örtü, mandallar, ışık

kaynağı; el feneri vb. çeşitli nesneler; (gözlük, bardak, vazo,

şişe, oyuncak araba, oyuncak bebek ve kolay baskı için

çiçek, dal, yaprak, kartonlar vb.) kâğıt makası, resim kâğıdı,

guaj boya, akrilik, suluboya, tutkallı boya, parmak boya vb.

TEKNİKLER : Kolay baskı ve renkli resim teknikleri.

YÖNTEMLER : Gösterim, soru-cevap, uygulama.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZILIK: Öğrencilerden gölge oyunları ile ilgili bilgi

edinerek gelmeleri istenir.

HAYAL PERDESİ

99

1. Öğrencilerden gölge oyunu hakkında edindikleri bilgileri arkadaşları ile

paylaşmaları istenir.

2. Büyük ebatta koli kutusunun karşılıklı iki tarafındaki yüzey kesilerek

sahne oluşturulur.

3. Oluşturulan sahnenin arkası açık kalacak şekilde, kesilmiş olan diğer

yüzüne beyaz bir örtü gerilerek mandal yardımı ile kenarlarına tutturulur.

4. Sahne, öğretmen masasının üzerine, bütün öğrencilerin görebileceği bir

biçimde yerleştirilir.

5. Sınıf içerisindeki perdeler kapatılarak karanlık, loş bir ortam oluşturulur.

6. Kutunun içerisine ışık kaynağı olarak fener, ışıldak vb. yerleştirilir.

7. Kutunun arkasındaki açık kısımdan içeriye çeşitli nesneler (gözlük,

bardak, vazo, şişe, oyuncak araba, oyuncak bebek vb.) koyulur ve

öğrencilerden nesnelerin ne olduğunu tahmin etmeleri istenir. (Nesneler

kutu içerisine yerleştirilirken öğrencilere gösterilmemelidir)

8. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir.

a) Perdeye yansıyan gölge hangi nesneye ait olabilir?

b) Nesnenin gölgesinde ayrıntıları görebiliyor musunuz?

9.“Karagöz Hacivat” oyununa ait görsel materyaller incelenebilir.

Karagöz Hacivat

SÜREÇ

100

10.Lekesel çalışılmış bir eser röprodüksiyonu sınıfa gösterilerek üzerinde

konuşulur. Konuşma arasında öğrencilere“Eserde neler

görüyorsunuz?”, “Eserde ayrıntıları görüyor musunuz?”, “Eserde hangi

renkler kullanılmış?”, “Gölge oyunundaki nesne görünümleri ile

eserdeki görünümler arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir?” gibi

sorular yöneltilebilir.

Nevide Gökaydın, Litografi

11. Öğrencilere, leke ögesinin “açık, koyu, orta değerler” olduğu

hatırlatılır.

12. Öğrenciler topladıkları hazır nesneleri kullanırlar ya da kartonları kağıt

makasıyla keserek istedikleri şekli verirler. Nesnelerin üzerine

getirdikleri su bazlı boyalarla açık, orta, koyu tonlarda boya sürerek,

resim kâğıdının yüzeyine basarlar.

13.Çalışmalar tamamlandıktan sonra öğrenciler birbirlerine kağıt

yüzeyindeki izlerin, lekelerin ne olduğunu sorarlar.

14. Öğrencilere kolay baskı çalışmasından sonra, “Ağacın Gölgesi”,

“Gölgem ve Ben” gibi konular verilerek özgün lekesel kompozisyonlar

yapabilecekleri yeni bir çalışma yapmaları istenir.

15. “Öz değerlendirme formu” öğrencilere dağıtılır.

16. Tamamlanan çalışmalar panoya asılır.

101

1. Öğrencilerin, “açık-koyu” zıtlıklarını çalışmalarında kullanıp kullanamadıkları kontrol edilir.

2. “Öz değerlendirme formu” öğrencilere dağıtılarak doldurmaları sağlanır.

DEĞERLENDİRME

102

ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrencinin

Adı ve Soyadı:

Sınıfı :

Açıklama: Etkinlik boyunca aşağıdaki ifadelerin gerçekleşme düzeylerini, ifadenin

karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz.


1. Nesnelerin lekesel görünümlerinde ayrıntı

olmadığını öğrendim.

2. Lekenin oluşumunda ışığın etkisini öğrendim.

3. Gösterilen eserde sanatçının konuyu lekesel

olarak ifade ettiğini fark ettim.

4. Kompozisyonumu oluştururken açık ve koyu

değerleri kullandım.

5. Resim yaparken konuların lekesel olarak da ifade

edilebileceğini öğrendim.

103


SINIF : 4


TEMEL BECERİLER :Yaratıcı düşünme, kendini ifade etme, karar verme, estetik

algıyı geliştirme, millî, manevi ve evrensel değerlere

duyarlı olma.

ÖĞRENME ALANI : Müze Bilinci

KAZANIM : 1. Yakın veya uzak çevresinde bulunan ören yeri, tarihî

eser, anıt gibi yerlerin geçmişi hakkında ön bilgi edinir.

3. Ören yeri, tarihî eser, anıtlar ve müzelerden yola çıkarak

iki veya üç boyutlu görsel tasarımlar yapar.

5.Görsel çalışmalarını sınıf, okul panosu ve standında

sergilemekten haz duyar.

ARAÇ ve GEREÇLER : Müze ve müzede bulunan eserlere ilişkin görsel belgeler

(broşür, kartpostal, afiş vb.), yoğurma malzemeleri ( kil,

alçı-tutkal, oyun hamuru vb.), muşamba, örnek

röprodüksiyonlar. Üç boyutlu çalışmaları yapabilmek için

seçilecek yoğurma malzemeleri, sınıf mevcudu ve

imkânlarına göre belirlenmelidir.

TEKNİKLER : Üç boyutlu çalışmalar.

YÖNTEMLER : Gösterim, soru-cevap, drama, uygulama.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZILIK: Öğrencilerden daha önce müze ziyareti

yapmış kişilerle görüşerek, internette araştırma yaparak

müzedeki eserler ile ilgili bilgi edinerek gelmeleri istenir.

BENİM GÜZEL ESERİM

104

1. Daha önce müze ziyareti yapmış olan öğrencilerin edindikleri

izlenimlerini arkadaşları ile paylaşmaları sağlanır. Ayrıca müzeye ilişkin

internet ortamından yapmış oldukları araştırma sonucu edindikleri

bilgileri sunmalarına ortam hazırlanır.

2. Öğrencilere müze ve müzedeki eserlere ilişkin görsel belgeler (fotoğraf,

broşür, afiş, kartpostal vb.) gösterilir.

İkiz İdol, Altın, yük: 3.1 cm, Çift başlı, çift boyunlu, kuş gövdeli idol,

Alacahöyük, İlk Tunç Çağı, Alabaster, yük: 17,9 cm, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, ANKARA İlk Tunç çağı, Kayseri Müzesi, KAYSERİ

3. Mümkünse görsel belgelerdeki üç boyutlu eserlerin maketleri öğrencilere

gösterilir.

4. Gösterilen materyalleri inceleyebilmeleri için yeterli süre tanınır.

5. Gösterilen materyallerdeki eserlerden hoşlarına gidenleri seçerek daha

dikkatli incelemeleri istenir.

6. Uygulama öncesi sıraların kirlenmemesi ve yoğurma malzemelerinin sıra

yüzeyine yapışmaması için sıraların üzerine muşamba gibi örtülerin

serilmesi istenir.

7. Seçtikleri eseri, yoğurma malzemeleri kullanarak üç boyutlu hale

getirmeleri istenir. Öğrenciler yoğurma malzemelerini biçimlendirirken

müdahale edilmemelidir.

8. Yapılan üç boyutlu çalışmaların kuruması beklenir.

9. Öğrenciler yoğurma malzemesinin özelliğine göre çalışmalarını

boyayarak renklendirebilir.

10. Her öğrenci uygulama yaptığı alanın temizlik ve düzenini sağlar.

11. Çalışmalar sınıf içerisinde veya okul standında sergilenir.

SÜREÇ

105

1. Her öğrencinin sürece katılıp katılmadığı ve grup çalışmasının

gerektirdiği paylaşımın sağlanıp sağlanmadığı değerlendirilir.

2. Öğrencilere yaptıkları çalışmalara ilişkin sorular yöneltilir:

a) Gösterilen üç boyutlu tasarım örneklerinden en çok hangisinden

hoşlandınız? Neden?

b) Uygulama esnasında en çok hoşunuza giden şey ne oldu?

DEĞERLENDİRME

106


SINIF : 5


TEMEL BECERİLER : Görsel okuma, karar verme, millî, manevi ve evrensel

değerlere duyarlı olma.

ÖĞRENME ALANI :Görsel Sanat Kültürü

KAZANIMLAR : 1. Bir eserin, görsel sanatların hangi dalına ait olduğunu ayırt eder.

ARAÇ ve GEREÇLER : Çalışma kâğıdı, resim, seramik, mimari, fotoğraf sanatı

röprodüksiyonları.

TEKNİKLER : -

YÖNTEMLER : Gösterim, soru-cevap, eşleştirme.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZIRLIK: Öğrencilerden seramik, fotoğraf, resim,

mimari örneklerini inceleyerek sınıfa gelmeleri istenir.

1. Öğrencilere, görsel sanat dallarına ait eserlerin (resim, seramik, fotoğraf,

mimari vb.) röprodüksiyonları gösterilir.

2. Gösterilen sanat ürünlerinin, görsel sanatların hangi dalına ait olduğunu

düşünsel ve duyuşsal hazırlıkta yapmış oldukları incelemelerden yola

çıkarak tahmin etmeleri istenir.

3. İnceledikleri seramik, fotoğraf, resim, mimari örnekleri hakkında

4. Öğrencilere çalışma kâğıtları dağıtılır.

5. Sanat eserlerini ait oldukları sanat dalları ile eşleştirmeleri istenir.

1. Çalışma kâğıtları toplanarak öğrencilerin eser ve sanat dallarını doğru

eşleştirip eşleştirmedikleri kontrol edilir.

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

EŞLEŞTİRME

107

Aşağıda sanat eserleri ve bu sanat eserlerinin ait oldukları sanat dalları verilmiştir.

Her bir sanat eserini ilgili sanat dalı ile eşleştiriniz.

Sanat Eserleri Sanat Dalları

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Seramik

Fotoğraf

Resim

Mimari

108


SINIF : 6


TEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, sanat aracılığı ile iletişim kurma, karar

verme, görsel okuma, çevre ve doğa bilinci kazanma,

estetik algının geliştirilmesi, kendini ifade etme.


KAZANIMLAR : 7. Gösterilen sanat eserlerinden edindiği izlenimlerden

yola çıkarak görsel tasarımlar yapar.

8. Sanattaki niteliği insan eli ve duyarlığının belirlediğini

fark eder.

9. Doğadaki güzellik ile sanattaki güzelliği karşılaştırır.

ARAÇ ve GEREÇLER : Vincent Van Gogh’un “Sarı Başaklar” adlı eserinin

röprodüksiyonu ve Empresyonizm sanat akımı

sanatçılarına ait doğadan çalışılmış eser

röprodüksiyonları, fırça, su kabı, suluboya, akrilik vb.

TEKNİKLER : Renkli resim teknikleri.

YÖNTEMLER : Gezi-gözlem, soru-cevap, uygulama.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZIRLIK: Öğrencilerden okul bahçesi veya

yakın çevreyi gezerek doğa ile ilgili gözlem yapmaları

ve bitkileri, canlıları, bulutların şekillerini, ağaçları vb.

incelemeleri istenir.

DOĞADAN İZLENİMLER

109

1. Öğretmen tarafından sınıfa getirilen, Van Gogh’a ait eser öğrencilerin

görebileceği bir yere asılır.

“Sarı Başaklar”

2. Öğrencilere yaptıkları doğa incelemelerinden edindikleri

izlenimlerinden yararlanarak aşağıdaki soruları yanıtlamaları istenir.

a ) Eserde neler görüyorsunuz (bulutlar, ağaç, çalılıklar vb.)

b ) Sizce eserin konusu ne olabilir?

c ) Bu eserdeki doğa görünümü ile gözlem yaptığınız doğa arasındaki

benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?

ç ) Doğanın kendisi mi, eserde gördüğünüz hâli mi daha çok hoşunuza

gitti? Doğadan ve eserden en çok hangi görünümlerin hoşunuza gittiğini

anlatınız.

5. Öğretmen daha sonra Empresyonizm sanat akımına ait eserleri, doğanın

bu eserlerde nasıl yansıtıldığı konusunda fikir edinmeleri için sınıfa gösterir.

6. Öğrencilerden renkli peyzaj (manzara) çalışması yapmaları istenir.

7. Ekinlik değerlendirme formu dağıtılır.

8. Çalışmalar sınıf panosuna asılarak değerlendirilir.

1. Her öğrencinin sürece katılıp katılmadığı değerlendirilir.

2. Öğrencilerden “etkinlik değerlendirme formunu” doldurmaları istenir.

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

110

ETKİNLİK DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrencinin

Adı ve Soyadı:

Açıklama: Aşağıdaki form katıldığınız etkinliği değerlendirmeniz amacıyla

hazırlanmıştır. İlgili yerleri lütfen doldurunuz.

…………………………………………anlatan, peyzaj (manzara) çalıştım.

Çünkü…………

……………………………………………………………………………………………

….

Doğanın kendisi ile çalışmamdaki görünümü arasında

………………………………………

…………………………………………………………………………benzerlikler

vardır.

Doğanın kendisi ile çalışmamdaki görünümü

arasında……………………………………..

………………………………………farklılıkları vardır.

Çünkü……………………………

Çalışmamdaki bazı renkleri doğadaki renklerden farklı kullandım. Çünkü ……………..

……………………………………………………………………………………………

…….

111


SINIF : 7


TEMEL BECERİLER: Eleştirel düşünme, sanat aracılığı ile iletişim kurma, karar

verme, görsel okuma, estetik algının geliştirilmesi, estetik

bilinç kazanma.


KAZANIMLAR : 2. Farklı duygu hâllerinin sanatsal yaratıcılığa katkısını fark

eder.

3. Görsel sanatlar alanındaki soyut ve somut ifade biçimlerini

ayırt eder.

10. Bir eserin niçin gerçeğe benzemek zorunda olmadığını

tartışır.

ARAÇ ve GEREÇLER: Süleyman Seyit Bey’in “Kavunlu Natürmort” Sabri

Berkel’in “Soyutlama” adlı eser röprodüksiyonları.

TEKNİKLER : -

YÖNTEMLER : Gösterim, soru – cevap, uygulama.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZIRLIK: Öğrencilerden sanat eserlerinde somut ve

soyut ifade biçimleri ve bu tarzlarda eserleri olan

sanatçılarla ilgili bilgi edinerek gelmeleri istenir.

SOYUT - SOMUT

112

1. Öğrencilerden sanat eserlerinde somut ve soyut ifade biçimleri ile ilgili

edindikleri bilgileri arkadaşları ile paylaşmaları sağlanır.

2. Öğretmen tarafından sınıfa getirilen Süleyman Seyit Bey’in “Kavunlu

Natürmort” ile Sabri Berkel’in “Soyutlama” röprodüksiyonları

öğrencilerin görebileceği bir yere asılır.

Süleyman Seyit Bey “Kavunlu Natürmort” Sabri Berkel “Soyutlama”

3. Öğrencilere, gerçekçi esere ilişkin aşağıdaki sorular yöneltilir:

a) Eserde gördüğünüz nesnelerin ne olduğunu söyleyiniz.

b) Bu nesnelerin biçimlerini, biçimsel özelliklerini anlatınız.

c) Bu nesneler, size hangi geometrik biçimleri çağrıştırıyor?

ç) Nesnelerin nasıl yerleştirildiğini, uzak-yakın, ön plan arka-plan vb.

ifadeleri kullanarak anlatınız.

d)Eserdeki renklerin nasıl kullanıldığını, renk geçişleri ve

hacimlendirmenin nasıl yapıldığını anlatınız?

e) Eserde gördüğünüz nesneler, nasıl bir tatma duygusu uyandırıyor?

3. Öğrencilere, soyut esere ilişkin aşağıdaki sorular yöneltilir:

a) Eserde isim vererek anlatabileceğiniz herhangi bir nesne görüyor

musunuz?

b) Eserde ne gibi biçimler görüyorsunuz?

c) Bu biçimler size neleri anımsatıyor?

ç) Resimde uzak-yakın, ön plan arka plan ilişkisi var mı?

d) Eserdeki renklerin nasıl kullanıldığını, yüzeylerin nasıl boyandığını

anlatınız.

e) Boyanan yüzeylerde renk geçişleri var mı?

f) Bu eser, sizde ne gibi duygular uyandırıyor?

g) Bu eser, sizin hayal dünyanızda ne gibi duygular uyandırdı?

4. Öğrencilere, hangi eserin daha çok hoşlarına gittiği ve nedeni sorulur.

SÜREÇ

113

5. Öğrencilere somut ve soyut eserler hakkında edindikleri bilgilerinden

yola çıkarak, hangi eserin soyut hangisinin somut ifade biçimi olduğu

sorusu yöneltilir, beğendikleri eserden yola çıkarak resim yapmaları

sağlanır. Çalışmalar renklendirilerek sınıf veya okul panosunda sergilenir.

1. Her öğrencinin sürece katılıp katılmadığı değerlendirilir.

2. Öğrencilerin açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlardan çalışmalarından

yola çıkarak görsel sanatlar alanında, soyut ve somut ifade biçimlerini

ayırt etme becerisine ulaşma düzeyleri değerlendirilir.

DEĞERLENDİRME

114


SINIF : 8

YAKLAŞIK SÜRE : 2 ders saati.

TEMEL BECERİLER : Sanat aracılığı ile iletişim kurma, karar verme, estetik

bilinç kazanma, görsel okuma.

KAZANIMLAR : 4. Farklı ifade biçimlerinin sanatın dallarını

oluşturduğunu fark eder.

6.Gördüğü sanat eserindeki görsel biçimlendirme

ögelerinin, sanatsal düzenleme ilkelerine göre nasıl

kullanıldığını açıklar.

13. Gördüğü sanat eseri hakkında bir yargıya varır.

ÖĞRENME ALANI : Görsel Sanat Kültürü.

ARAÇ ve GEREÇLER : Heykel sanatçılarının eserlerinin röprodüksiyonları, sanat

eleştirisi bilgi yaprağı.

TEKNİKLER : -

YÖNTEMLER : Soru- cevap, gösterim, beyin fırtınası.

DUYUŞSAL ve DÜŞÜNSEL HAZIRLIK: Öğrencilerden farklı görsel sanat

dallarına ait eserleri inceleyerek gelmeleri istenir.

1. Öğrencilere daha önceki bilgilerinden yararlanarak, görsel sanat dallarının

neler olduğu sorusu yöneltilir. Hoşlandıkları görsel sanat dallarının özelliklerine

ilişkin konuşmaları sağlanır.

2. Öğretmen, öğrencilerin yakındaki bir Atatürk heykelini ya da müzedeki bir

heykeli incelemelerini sağlar.

3. Öğrencilere “sanat eleştirisi bilgi yaprağı formu” dağıtılarak doldurmaları

istenir.

4. Öğrencilerin formda yer alan sorulara verdikleri yanıtlardan yola çıkarak,

ilgili maddeleri beyin fırtınası yöntemini kullanarak arkadaşlarına ifade etmeleri

istenir. Öğrenciler yorum yapmaksızın tarafsız olarak dinlenir.

ESER ELEŞTİRİSİ

SÜREÇ

115

5. Bu yöntemin uygulanması esnasında öğretmen, eserdeki baskın renkler,

şekiller, dokular, zıtlıklar, tekrarlar ve esere yönelik duygularına, düşüncelerine

yönelik ifade edilen görüşleri; eserin anlatımcı mı, dışavurumcu mu, biçimci mi,

işlevsel mi, olduğunu öğrencilere farklı yönlendirmelerde bulunarak

değerlendirmelerini sağlar.

6. Ulaşılan sonuçlar öğretmen tarafından özetlenir. Yapılan özetlemede ek

olarak eserin kuramı (yansıtmacı, dışavurumcu, biçimci, işlevsel) hakkında bilgi

verilir.

7. Her eserin konusuna, tasarlanışına, kullanılan malzemesine, fonksiyonuna

göre değerlendirilmesi gerektiği hatırlatılır.

8. Öğrencilere, beğenilerdeki farklılığın sanat eserinin estetik değerini

değiştirmeyeceği vurgulanır.

9. Öğrencilerden, en sonunda estetik yargıya varmaları beklenir.

1. Her öğrencinin sürece katılıp katılmadığı kontrol edilir.

2. Estetik yargının sanat eleştirisi inceleme basamakları ile ilişkili olup olmadığı

değerlendirilir.

DEĞERLENDİRME

116

SANAT ELEŞTİRİSİ BİLGİ YAPRAĞI FORMU

Öğrencinin

Adı ve Soyadı:

Açıklama: Aşağıdaki form gösterilen eseri değerlendirmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

İlgili yerleri lütfen doldurunuz.

Betimleme

1. Heykelin biçimi nasıldır? (soyut, figüratif vb.)

2. Heykel ne renktir?

3. Heykel, nasıl bir dokuya (pürüzlü, düz vb.) sahiptir?

4. Nerelerde boşluk görünüyor (Çevresinde, içinde, diğer) ?

5. Heykel hangi malzemeden yapılmış (Taş, mermer, pişmiş toprak, tahta, cam, maden,

diğer) ?

6. Hangi bakış açısından eseri en iyi şekilde görebiliyorsunuz? Çevresinde dolaşarak mı,

karşıdan ya da yandan vb. bakarak mı?

7. Işık gölgeyi heykelin nerelerinde görüyorsunuz?

8. Heykelin konusu nedir?

Çözümleme

1. Heykel hareketli mi? Nasıl bir harekete sahip?

2. Heykel dengeli duruyor mu? Eserin dengesini ne sağlamış?

3. Heykelin ölçüleri gerçeğine oranla nasıl (gerçeğine uygun, gerçeğinden büyük,

küçük)

4. Heykelde en çok dikkatinizi çeken yer neresi? Sanatçı, dikkati oraya çekmek için ne

yapmış?

5. Heykelde düzenli ya da düzensiz tekrarlar var mı?(Kıvrım, hareket, doku, boşluk,

renk vb. açısından)

Yorumlama

1. Heykel nasıl bir ifadeye sahip?(hüzünlü, neşeli, gururlu, mağrur, güçlü vb.)

2. Heykelin aktarmaya çalıştığı tema ya da semboller neler olabilir?

3. Heykel sizde ne gibi bir duygu uyandırdı? (hüzün, neşe, gurur vb.)

117

4. Heykel size neleri çağrıştırıyor?

5. Heykele bir isim veriniz?

Yargı

1. Heykelde benzetme kaygısı güdülmüş mü?(Yansıtmacı kurama uygun mu?)

2. Sanatçı, duygularını vurgulu bir şekilde anlatabilmiş mi? (Anlatımcı kurama uygun

mu?)

3. Heykel daha çok biçimsel özellikleri, (rengi, dokusu vb. ) ile mi dikkatinizi çekiyor?

(biçimci kurama uygun mu?)

4. Heykel yalnızca sanatsal amaçlı mı yapılmış, yoksa aynı zamanda bir amaca, bir

düşünceye de hizmet ediyor mu? (İşlevselci kurama uygun mu?)

5. Yukarıdaki verdiğiniz cevaplara göre sizce bu heykel aşağıdaki kuramlardan en çok

hangisine ya da hangilerine uyuyor? İşaretleyiniz

a) Yansıtmacı-Realist

b) Anlatımcı-Dışavurumcu

c) Biçimci

d) İşlevsel

118

3.4. GÖRSEL SANATLARDA YÖNTEM VE TEKNİKLER

Aşağıda, ilköğretim düzeyinde çeşitli görsel sanat alanlarına ve bu alanlarda

kullandırılabilecek yöntem ve tekniklere kısaca yer verilmiştir. Yöntem ve tekniklerin

sınıflara göre tercihi öğretmenlere bırakılmıştır. Her tekniğin genel malzemelerinin yanı

sıra, tekniğin tanıdığı imkânlar ölçüsünde malzemeler de çeşitlenebilir. Öğrenciler,

tekniğin özelliklerini kullanmaya zorlanmamalı, onlara değişik imkânları keşfetme olanağı

tanınmalıdır. Anlatım zenginliği açısından mümkün olduğunca tek başına değil, birden

fazla tekniğin bir arada kullandırılmasına özen gösterilmelidir. Malzeme ve teknik

konusunda yöresel imkânlar dikkate alınmalıdır.

BOYAMA TEKNİKLERİ

Pastel boya: Yağlı ve kuru pastel olmak üzere iki çeşidi vardır. İlköğretim okulları için

uygun olanı, yağlı pasteldir. Parlak olmayan kâğıtlarda iyi sonuç vermekle birlikte, pastelin

yağlı olma özelliğinden dolayı her türlü kâğıt yüzeyinde denenerek de değişik tatlar

oluşturulabilir. Renkli kartonlara çalışıldığında, kâğıdın renginden de yararlanma imkanı

vardır. Dokulu kâğıtların kullanımı da olumlu sonuçlar verir.

Kuru boya: Renklerin şeffaflığından dolayı öğrencilerin kalemi bastırarak çalışma isteği,

geniş yüzeyleri boyamada yarattığı güçlük vb. nedenlerle yorucu olan ve dolayısıyla

öğrencilerde isteksizlik yaratan bir tekniktir. Bu nedenle kuru boyaların boya malzemesi

olarak kullandırılması önerilmemektedir.

Suluboya: Kapatıcı olmayan, saydam bir boya türüdür. Renklerin açık değerleri beyaz

boya katılarak değil, su ilave edilerek elde edilir. Boyaya ilave edilen su miktarı, renklerin

açıklık derecesini belirler. Beyaz renk kullanılmak istenen yerler ise boş bırakılarak kâğıt

beyazlığından yararlanılır. Suluboya çalışmasına kâğıdın kalın bir fırça ya da süngerle

ıslatılarak başlanması hoş dağılımlar elde edilmesini sağlar. Suluboyalar, tüp içerisinde ya

da her rengin ayrı bölmelerde yer aldığı kapaklı kutularda satılırlar. Değişik kalınlıkta

suluboya fırçaları (Ucu yuvarlak), su kabı, fazla boyayı almak, kağıdı ıslatmak vb. için

sünger ve eğer tüpteki suluboyalar kullandırılıyorsa palet gereklidir. Suluboya ile çok

değişik yöntemler kullanarak resimler yapılabilir. Bu durumda, malzemeler de ihtiyaca

göre farklılıklar gösterecektir.

119

Guaj boya: Kapatıcı özelliğe sahip, su ile inceltilen ve çabuk kuruyan bir boya türüdür.

Okullarda kullanım açısından, kavanozda ve tüpte olanlar tercih edilir. Guaj boyada tercihe

bağlı olarak ucu yuvarlak (suluboya fırçası) ve yassı (yağlıboya fırçası) fırçalar

kullanılabilir.Renkler palete sıkılarak ve palette karıştırılarak kullanılır.Yüzeye sürülüp

kuruduktan sonra renk tonlarında bir miktar koyulaşma ve matlaşma olur.Kapatıcı özelliğe

sahip olduğu için, boyamadan önce ayrıntılı çizimlere izin verir.

Tutkallı boya: Piyasada hazır olarak satılmaz. Toz boya, beyaz plastik tutkal ve su

karışımından elde edilir. Toz boyalar, nalburlardan satın alınarak oldukça ucuza mal

edilebilir. Kullanım esnasında her renk için ayrı bir kap ( Bu iş için plastik bardaklar tercih

edilebilir.) ve fırçalar gereklidir. Toz boyalar karıştırılarak değişik renkler oluşturulabilir.

Karışımda kullanılan toz boyanın miktarı ne kadar az olursa, o oranda açık tonlar elde

edilir. Renk ve renk tonları seçimi, kuruduktan sonra boyanın bir miktar koyulaşacağı

hesaplanarak yapılmalıdır. Özellikle koyu yüzeylerde bu duruma daha çok dikkat

edilmelidir. Geniş yüzeyleri geniş fırçalarla boyamak için ideal bir boyama tekniğidir.

Kâğıt, kumaş, alçı, ahşap, taş, duvar, plastik, cam gibi her çeşit yüzey üzerine

uygulanabilir. İlköğretim öğrencileri açısından düşünüldüğünde bazı tekniklere uygun

hazırlanma özelliklerine sahiptir. Örneğin tutkal miktarı artırılıp su miktarı azaltılırsa guaj

boya yerine, tutkal miktarı azaltılıp su miktarı artırılırsa suluboya yerine, hiç su

kullanmaksızın yalnızca tutkal ve toz boya karışımı ise parmak boya yerine kullanılabilir.

Tutkallı boya, çabuk kuruma özelliğine sahiptir. Bu yüzden, çalışmanın hemen sonrasında

fırçanın bol su ile temizlenmesi gerekir. Cam kavanozlar içerisinde hazırlanıp, ağzı sıkıca

kapatılarak serin bir yerde, uzun süre muhafaza edilebilir.

Akrilik: Su bazlı bir boya türü olmakla birlikte yağlı boya tekniğinin etkisini verir.

Kapatıcı özelliğe sahiptir. Kuruduktan sonra su ile çözünmez. Öğrencilere geniş

yüzeylerde, geniş fırçalar kullanarak diledikleri gibi çalışma imkânı da sağlar. Duvar, bez,

kâğıt, duralit vb. hemen her tür yüzey üzerinde kullanılabilir.

Parmak boya: İsminden de anlaşılabileceği gibi yüzey üzerine doğrudan parmakla sürülen

boyalardır; ancak fırça kullanımına da uygun bir boya türüdür. Satın alınabileceği gibi

daha ekonomik olacak şekilde kendimiz de hazırlayabiliriz. Nişasta(her türü olabilir), ateşe

dayanıklı bir kap içinde su ile eritilir. Ateşte sürekli karıştırılarak pişirilir. İçerisine çok az

miktarda sıvı yağ ilave edilir. Muhallebi kıvamına gelen karışım, ayrı kaplara paylaştırılır.

120

Her bir kaba farklı renkte toz boyalar eklenerek iyice karıştırılır. Özellikle küçük yaş

çocuklarının parmak kasları gelişimine yardımcı olan ve özgürce uygulayabilecekleri bir

boya türüdür. Parmak boya büyük boy çalışmalar için de uygun bir malzemedir.

Keçe uçlu kalemler: Farklı sayıda ve renklerdeki kalemlerin bulunduğu kutularda satıldığı

gibi değişik kalınlıklarda ayrı ayrı da satın alınabilir. Yapılan hatayı düzeltme olanağının

bulunmaması, çizgisel etkisinden dolayı, yüzey boyamada çocuk açısından yorucu olması

vb. nedenlerle, küçük yaş çocuklarına, yalnızca keçe uçlu kalemleri kullandırarak resim

yaptırılmamalı, bunun yerine başka tekniklerle birlikte ve süsleme çalışmalarında kullanma

olanağı tanınmalıdır. Ancak ileri yaşlarda keçe uçlu kalemlerle çizgisel ve grafiksel

çalışmalar yaptırılabilir. Kalın ve yassı uçlu keçeli kalemler, değişik yönlerde tutularak

farklı kalınlıklarda çizgiler oluşturulabileceği gibi, resimler de boyanabilir.

Mürekkep: Renkli mürekkepler, başka malzemelerle birlikte resim çalışmalarında bir

boya malzemesi olarak kullanılabileceği gibi, tek renk mürekkeple lekenin kavratılması

amaçlı lavi çalışmaları da yaptırılabilir. En yaygın bulunan mürekkep renkleri, siyah,

lacivert, kırmızı, kahverengi ve yeşildir. Suluboyada olduğu gibi, rengin açıklık- koyuluğu,

ilave edilen su miktarı oranında değişir.

BASKI TEKNİKLERİ

Fırça baskı: Sulu boya ya da renkli mürekkebe batırılan fırça kâğıt üzerine bastırıp

kaldırılır. Bu işlem, farklı renk ve yönlerde tekrarlanarak bir kompozisyon oluşturulur.

İp baskı: İp; suluboya, tutkallı boya vb. ile boyanarak katlanıp açılmış kâğıt arasına çeşitli

şekillerde yerleştirilir. Kâğıdın diğer yüzü ipin üzerine kapatıldıktan sonra üzerine bir kitap

yerleştirilir. Kuvvetle bastırılarak ipin dışarıda kalan ucu hızla çekilir. Kalan boşluklar aynı

yöntemle tamamlanır. Ortaya çıkan görüntü, istenirse sınırlarından kesilerek koyu renk bir

kâğıt üzerine yapıştırılabilir.

Patates baskısı: Patates, muntazam bir şekilde ortadan kesilir. Bıçak yardımıyla şekil

verdikten sonra fırça ile boyanarak baskısı alınır. Aynı ya da oluşturulan farklı biçimler

istenen renklerde boyanarak tekrarlanan baskılar yardımıyla bir kompozisyon oluşturulur.

121

Şablon baskı: Bir karton üzerine istenen şekil çizilip kesilerek şablon oluşturulur. Bu yolla

değişik biçimlerde şablonlar meydana getirilebilir. Bu şablonlar istenen renklerde

boyanarak kâğıt üzerine bir kompozisyon oluşturacak şekilde baskısı alınır. Şekil kesip

çıkarıldığında, karton üzerinde boş kalan yeri de şablon olarak kullanılabilir.

Doğrudan baskı: Hazır malzemenin boyanıp basılmasıdır. Yaprak, sünger, eldiven,

dantel, ağaç kabuğu baskısı vb.

Parmak, el ve ayak baskısı: “Doğrudan baskı olarak düşünülebilir. Öğrenciler

parmaklarını, ellerini ya da ayaklarını diledikleri gibi boyayıp baskısını alırlar. Bu

baskılarda tutkallı boya veya akrilik boya iyi sonuçlar verir. Parmak baskı için parmak

boyası da kullandırılabilir.

Alçı baskı: Su ile karılan toz alçı plastik bardak içine dökülür. Alçı donduktan sonra,

plastik bardağın ağız kısmından 1 cm lik kısmı kesip çıkarılır. Şekil çizildikten sonra,

baskıda çıkması istenen yerler yüksekte kalacak şekilde oyulur. Bu kalıp boyanarak,

baskısı alınır.

Köpük (strafor) baskı: Köpük levha, beyaz eşya satan yerlerden temin edilebilir.

Yapılacak resim, levhanın üzerine çizilir. Çizgiler, üzerinden ucu küt bir kurşun kalemle

bastırılarak çukurlaştırılır. Köpük levhanın üzerinde oluşturulan bu biçimler istenen

renklerde hazırlanan tutkallı boyalarla ya da akrilikle boyanır. (Boyama aşaması, kalın

fırçalar yardımıyla ve kurumasına izin vermemek için hızlı bir şekilde

gerçekleştirilmelidir) Ardından resim kâğıdı boyanan yüzey üzerine kapatılıp üzerinden el

gezdirilerek baskısı alınır.

Kırıştırılmış kâğıtla baskı: Öğrenciler kâğıtları istedikleri gibi kırıştırdıktan sonra fırça

yardımıyla boyarlar ve yüzeyde tekrarlanan baskılarla yoğun dokulu kompozisyonlar

oluştururlar.

Mono baskı: Matbaa mürekkebi veya guaj boya, sünger rulo (Piyasada badana malzemesi

olarak satılmaktadır.) yardımıyla cam levha üzerine yayılır. Çeşitli malzemelerle kazıma ve

silmeler yaparak kompozisyon oluşturulur. Oluşan kompozisyonun üzerine tek hamlede

122

yerleştirilen kâğıtla baskı alınır. Boya malzemesi olarak, üst sınıflarda matbaa boyası da

kullanılabilir.

İstenen renkteki karbon kâğıdının (kopya kâğıdı) üzerine temiz bir kâğıt

yerleştirilir. Bu kâğıda, kalemle bir resim çizilir. Kalemle taramalar ve boyamalar da

yapılabilir. Kâğıt kaldırılıp ters çevrildiğinde, yapılan resmin aynısının kalemi bastırma

şiddeti oranında karbon kağıdı renginin tonlarıyla ortaya çıktığı görülecektir.

Muşamba baskı: Bu iş için kalın bir yer muşambası kullanılabilir. Çalışma yapılacak olan

muşamba büyüklüğündeki kâğıda kompozisyon çizilir ve muşamba üzerine kopyalanır.

Açık değerde kalması istenen yerler oyulur. Orta değerde olması istenen kısımlarda seyrek

çizgili, çentikli vb. oymalar yapılır. Oyma yapılmayan yerler ise, koyu değerde çıkacaktır.

Bu iş için oyma bıçakları bulunmadığı takdirde, çizme, kazıma, oymaya imkan verecek

aletler kullanılabilir. Daha sonra sünger merdane, cam plaka üzerinde ince bir tabaka

oluşturana kadar ileri-geri hareket ettirilerek matbaa mürekkebini iyice alması sağlanır.

Boya, oyulmuş muşamba yüzey üzerine yine merdane yardımıyla sürülür. Üzerine tek

hamlede resim kâğıdı yerleştirilir ve üzerinden bir tahta kaşıkla bastırılarak baskısı alınır.

KOLAJ

Her tür malzemenin, bir yüzey üzerine, yeni bir kompozisyon oluşturacak düzende

yapıştırılmasıyla yapılan resim tekniğidir. Değişik özelliklere sahip, farklı renk ve

dokudaki malzemelerle bu teknikte çalışmalar yapılabilir. Her çeşitte kağıtlar (kesilerek,

yırtılarak, kırıştırılarak vb.) doğal nesneler ile her tür hazır malzeme ve sağlıklı artık

materyaller aynen ya da verilmek istenen anlama göre formu değiştirilerek kullanılabilir.

Kâğıt, ip, pamuk, tül, kumaş, taş, deri, yaprak, ağaç kabuğu, vb. malzemeler yapılacak olan

resimde tek tür kullanılabileceği gibi, karışık malzeme şeklinde kullanılarak da değişik

tasarımlar oluşturulabilir. Önemli olan, kompozisyonda verilmek istenen etkiye en uygun

malzemenin seçilmesi ve malzemenin imkanlarından yararlanılmasıdır.

GRAFİK TASARIM

Grafik tasarım, bir mesajı görsel iletişim yoluyla hedef kitleye duyurulması işlevini,

güzel sanatların estetik nitelikleri ile birlikte resim ve yazıyı -birbirini tamamlayan bir

düzenleme içinde -kullanarak yerine getirir. Günümüzde modern bilgisayarlar, çok geniş

değişkenlikteki grafik resimlerin üretilmesinde, saklanmasında, geliştirilmesinde güçlü bir

araç olarak kullanılmaktadır. Grafiksel sanatlar tasarımlar, resimler, kelime ve sayıların bir

123

araya geldiği, çoklu renklerin kullanıldığı yapıda olabilir. Öğrencilere çok değişik grafiksel

çalışmalar yaptırılabilir. Ancak, ilköğretim düzeyinde en çok tercih edilen grafiksel

çalışmalar şunlardır:

Afiş: Öğrenciler, herhangi bir ürün, yer, olay veya düşüncenin dikkati çekecek şekilde

görsel olarak tanıtımını yaparlar. Bu nedenle anlatımın ilginç olması çok önemlidir.

Uygulamada renkli boya teknikleri, fotoğraf ve yazılar kullanılır. Yazı, resim ve renklerin

dikkat çekici biçimde düzenlenmesi gereklidir. Kelime ve cümleler kısa seçilmeli, ilginç

olmalı; yazı örneğinin konuya uygun olmasına dikkat edilmelidir. Yazı, resim ve renkler

kesilerek ya da yırtılarak yapıştırılabileceği gibi gerekli görülen yerlerde boya

tekniklerinden de yararlanılır.

Amblem: Bir kurum, bir ürün ya da bir hizmetin yapısını ve niteliklerini tanımlamak üzere

tasarlanan görsel simge. Harf, biçim, motif ya da soyut bir simge gibi çeşitli biçimlerden

oluşabilen amblemin tasarlanmasındaki karakteristik yan biçimlenirken soyutlanmasıdır.

Optik yanılsama: Bir fotoğraf ya da resim, isteğe bağlı olarak, çeşitli parçalara ayrılacak

şekilde kesilir. Parçalar, kaydırma, döndürme, üst üste bindirme vb. yöntemlerle yeniden

düzenlenerek farklı ve esprili görsel etkiler oluşturulur. Örneğin, istenen bölgede kesilen

şeritleri üst üste bindirme ya da kaydırma, iki farklı resmi şeritler hâlinde kestikten sonra

dönüşümlü yerleştirme, resmin bir ya da birkaç parçasını kesip yönünü değiştirme, aynı

boyutlarda kesilen iki ayrı parçanın yerini ve yönünü değiştirme gibi. Bu çalışmada

karakteristik özelliğe sahip portreler tercih sebebi olabilir.

FOTOĞRAF

İlköğretim öğrencilerinin fotoğraf sanatı ile ilgili olarak-imkân varsa-fotoğraf

makineleri ile beğendikleri görünümleri fotoğraflamaları, bastırılan görüntüler üzerinde

yorum yapmaları sağlanabilir. Ancak, teknik ve ekonomik açıdan, sorun yaratacak tarzda

bir uygulamaya gidilmemelidir. Öğrencilere kazanımla ilgili olarak, önceden ellerinde

bulunan fotoğraflardan getirmeleri de söylenebilir. Fotoğraf sanatıyla ilgili konular,

öğrencinin seviyesine uygun bir şekilde tartışılabilir. Kaldı ki öğrenciler, çeşitli görsel

sanat çalışmalarında sık sık fotoğraf sanatı ürünlerinden yararlanmak zorunda

kalacaklardır.

124

KARİKATÜR

İnsan ve toplumla ilgili her tür olayı konu alarak abartılı bir biçimde belirten,

düşündürücü ve güldürücü resim veya çizgilerdir. Öğrencilere, bu alanla ilgili olarak

seviyelerine uygun ve nitelikli karikatür dergileri önerilebilir. Uygulamada öğrencilerden

çizgisel anlamda karikatür özelliğine sahip çalışmalar beklenmemelidir. Karikatür sevgisi

aşılamak ve öğrencilerin temel düzeyde bir karikatür kültürüne sahip olmalarını, espri

yeteneklerinin gelişmesini ve bu anlamda duygu ve düşüncelerini görsel olarak ifade

edebilmelerini sağlamak amaçlanmalıdır. Deyimler, fıkralar hoşa giden kendi ya da

başkalarının yaptığı sakıncası olmayan düşündürücü espriler kaynak olarak kullanılabilir.

BATİK

İlköğretim düzeyinde bağlama-boyama batik yaptırılabilir. Bu teknikte tercihen

pamuklu kumaş kullanılır. Değişik kumaş çeşitlerini bağlayarak uygulanan ve bağlandıktan

sonra boyama aşamasına geçilen bir tekniktir. Kumaş boyası kaynar suya atılıp tuz ve sirke

ilave edildikten sonra bir süre kaynatılmaya devam edilir. Önceden çeşitli yerlerinden

bağlanır ve nemlendirilmiş olan kumaş, kaynamaya devam eden suyun içine atılır. 20–25

dakika kaynatıldıktan sonra çıkarılıp bol su ile çalkalanır. Kuruduktan sonra bağlı yerler

kesilir. (Uygulamalarda sağlık ve güvenlik kurallarına dikkat edilmelidir.)

Ayrıca, ayrı renklerde hazırlanmış su ve toz boya karışımı içine değişik şekillerde

katlanmış kâğıt mendil ya da kâğıt peçetelerin yine değişik yerlerinden boyalara

batırılmasıyla oluşturulan çalışmalar, görsel anlamda batik etkisi yaratırlar. Ancak hemen

belirtelim ki bu çalışma gerçek bir batik tekniği değildir.

KÂĞIT VİTRAY

Gerçek vitray sanatında renkli camlar, bir kompozisyon oluşturacak biçimde,

kurşun şeritler aracılığıyla bir araya getirilerek saydam bir pencere süslemesi oluşturulur.

İlköğretim öğrencilerinin seviyesine uygun, görsel anlamda vitray etkisi yaratan çalışmalar

yaptırılabilir. Bir resim kâğıdına, kalın ve yassı uçlu siyah keçeli kalem ya da mürekkebe

batırılan kalın tablalı uç kullanılarak, birbiriyle bağlantılı çizgilerle kompozisyon

oluşturulur. Kâğıttaki beyaz alanlar kesilerek çıkarılır. Çizgilerden ibaret kalan iskeletin

arkasından, istenen renklerde ve yapıştırılacak kısma uygun biçimde kesilen jelâtin

kâğıtları yapıştırılarak ortaya çıkan çalışma pencereye asılır.

125

SU KÂĞIDI

Geleneksel ebru sanatımızda kullanılan malzemelerin (toprak boya, sığır ödü vb.)

ilköğretim okullarında temin edilebilme imkânının olmayışı nedeniyle ebru çalışmaları

yaptırılamamaktadır. Ancak, bir leğen içerisine doldurulan suya birkaç fiske tuz atılarak

yoğunlaşması sağlandıktan sonra ayrı kaplarda hazırlanmış ve kokusuz terebentin ile

seyreltilmiş yağlı boyalar damlatılır. Böylece farklı renklerle hoş dağılımlar elde edilir.

Suda oluşan görüntünün üzerine kâğıt kapatılıp baskısı alınarak su kâğıtları oluşturulur.

MOZAİK

Değişik renkte bir ya da birkaç malzemenin küçük parçaları yan yana getirilerek

oluşturulur. Bunun için fayans ya da cam parçaları kullanılabilir. Ancak ilköğretim düzeyi

için uygun olan malzeme, renklendirilmiş çakıl taşları, hazır akvaryum taşları vb.’dir.

Bunun için tabanı düzgün olan karton bir kutu bulunur. Yapılacak olan kompozisyon,

kutunun zeminine çizilerek ortaya çıkan biçimler üzerine istenilen renklerdeki taşlar

yapıştırılır. Üzerine, ayrı bir kapta karılan su ile alçı dökülür. Alçı donduktan sonra, karton

kutu açılarak çalışma ortaya çıkarılır. Nemli bir süngerle çalışma üzerinden gidilerek

yüzeye sızan alçılar temizlenir.

RÖLYEF

Kabartma çalışmalardır. Bu amaçla ilköğretim düzeyine uygun çalışmalar

yaptırılabilir.

Alçı rölyef: Bir bez üzerine yayılan kil, merdane yardımıyla eşit kalınlıkta bir levha

hâlinde açılır. Kenarları, plastik bıçakla ya da cetvelin kenarıyla kesilerek muntazam bir

dikdörtgen, kare ya da isteğe bağlı bir form hâline getirilir. Üzerine kil ilave edilerek,

plastik bıçakla ve suya batırılan parmakla düzeltmeler yapılarak istenen biçimde

kabartmalar oluşturulur. Kuruyan kilin çabuk dağılma özelliği vardır. Bu nedenle alçı ile

kalıbı alınarak dayanıklı hâle getirilebilir. Bunun için, oluşturulan çalışma kendisinden

daha yüksek çıtalarla dört tarafından çevrilir. Çıtaların köşelerine kil yapıştırılarak alçının

sızması engellenir. Bir kapta su ile karılan alçı, kil kabartmanın üzerine dökülür.

Kuruduktan sonra, kil ile alçı birbirinden ayrılır. Nemli sünger ile alçı üzerindeki kil

artıkları temizlenir. Oluşan negatif alçı kalıbının tüm yüzeyine zeytinyağı sürülür. Çıtalarla

çerçeveleme işlemi tekrarlanır. Leğende su ile karılan alçı, negatif kalıbın üzerine dökülür.

Kuruduktan sonra pozitif ve negatif kalıplar birbirinden ayrılarak çalışma tamamlanır.

126

Öğrenciler, bir kutunun içerisine muntazam şekilde yayarak oluşturdukları kil levha

üzerine çok ince olmayan değişik nesneleri bastırarak çukurluklar oluştururlar. Karılan

alçıyı kil ile yapılan çalışmanın üzerine dökerler. (Kuruyan alçı ile kil levha birbirinden

ayrıldığında, kabartma etkisine sahip bir çalışma ortaya çıkacaktır.) Alçının yüksekte kalan

kısımlarını ve düz yüzeylerini diledikleri bir su bazlı boyayla renklendirebilirler.

Kâğıt rölyef: Delme, yırtma, kesme, vb. yöntemlerle bir tabaka kâğıdı parçalamadan

kabartma etkisi oluşturulur. Kesilen ya da yırtılan parçaların, kâğıtla en az tek taraflı

bağlantısı bırakılarak katlama, kıvırma gibi yöntemlerle derinlik etkisi kazandırılır. Bu

kâğıt, başka bir kağıt üzerine yapıştırılarak çalışma tamamlanır.

Hazır malzemelerle rölyef: Her çeşit malzemeyle, amaca uygun rölyef çalışmaları

yapılabilir. Ortaya çıkan çalışmanın üzerinden tutkallı ya da akrilik boya akıtılarak,

çalışmanın birliğine katkı sağlanabilir. Örneğin, köpük malzemenin istenildiği gibi

parçalanıp, kesilip, oyulması ile değişik rölyef çalışmaları yapıldıktan sonra boyana bilir.

KUKLA

Özellikle kâğıt hamuru olmak üzere çeşitli yoğurma maddeleriyle, kartonlarla, artık

malzemelerle, kâğıt dolgu tekniğiyle vb. çok değişik kuklalar oluşturulabilir.

Yüzük kukla: Küçük kartonların üzerine, konuşturulmak istenen kelebek, kuş, uğur

böceği vb. çeşitli figürler ya da nesneler çizilip boyandıktan sonra, kenarlarından biçimine

uygun vaziyette kesilir. Arkasına, parmağa geçecek büyüklükte bir karton halka ya da

parmağı sıkmayacak bir halka lastik yapıştırılır. Bu halka parmağa geçirilir ve parmak dik

tutulup hareket ettirilerek yüzük kuklası konuşturulur. Yüzük kuklaları, ince plastik, asetat,

çeşitli artık malzemeler vb. ile değişik şekillerde yapılabilir.

Parmak kukla: Parmağa geçirilerek oynatılan kuklalardır. Külah yapılmış kâğıtlar, küçük,

dikdörtgen ilaç kutuları, eskimiş eldivenlerin parmakları gibi malzemeleri boyayarak, artık

malzemeleri yapıştırarak, gereken yerleri kesip çıkararak kuklayı tamamlar ve

parmaklarına geçirerek oynatırlar. Hiçbir kukla yapmaksızın, yalnızca parmaklarını

boyayarak da konuşturabilirler.

127

El kuklası: Ele geçirilerek oynatılan kuklalardır. Eski, temiz çoraplara, kese kağıtlarına,

eski parmaksız eldivenlere vb.; boyalarla, artık malzemelerle çeşitli ilaveler ve kesip

çıkarmalar yapılarak, kukla haline getirilip, ele takılarak oynatılabilir.

Çomak kukla: Çomak takılarak oynatılan kuklalardır. Çomak yerine ince rulo yapılarak

sağlamlaştırılmış kartonlar kullanılabilir. Bu tür kuklalarda, yumurtanın küçük bir kısmı

kırılıp içi boşaltıldıktan ya da plastik topların küçük bir bölümü kesildikten sonra seramik

hamuru ya da kâğıt hamuruyla ince bir tabaka hâlinde kaplanıp baş formu oluşturulabilir.

Yüz unsurları boyanarak, artık materyaller ilave edilerek vb. baş kısmı tamamlanır. Daha

sonra bir çomağın etrafına pamukları, kumaşları dolama vb. yöntemlerle dolgunluk

oluşturulup, bu çomak baş kısmında bırakılan boşluktan içeriye sokulur ve sabitleştirilir.

Dolgunlaştırılmış olan kısımların üzerine, kâğıtlardan, kumaşlardan elbiseler giydirilebilir.

Çomak kuklalar, öğrencinin yaratıcılığını kullanmasına imkân tanınarak kâğıt dolgu

tekniğiyle, artık malzemelerle vb. değişik formlarda oluşturulabilir. Kukla, çomağından

tutularak oynatılır.

İpli Kukla: İpli kuklalar, parçalı bir şekilde oluşturularak, eklemlerinden hareket etmesi

sağlanır. Parçalar birleştirildiğinde eklemlerinin oynar hâle getirilmesi kaydıyla, her türlü

malzeme kullanılabilir. Özellikle baş formları, çomak kuklada olduğu gibi çeşitli yoğurma

malzemeleriyle, plastik toplarla boyayarak vb. oluşturulabilir. Kumaşların içine pamuk

yerleştirilip yuvarlayarak uzun rulolar oluşturulduktan sonra çeşitli aralıklarla ip kullanarak

boğumlar yapıp, gövde, kollar, bacaklar oynar hale getirilebilir. Kartonlarla da ipli kuklalar

oluşturulabilir. Örneğin, yapılmak istenen kuklanın parçaları mukavva üzerine çizilip

kesilir. Her parçanın üzeri renkli kâğıtlarla, kumaşlarla boyanarak yüz unsurları, elbise

desenleri vb. oluşturulur. Her bir parça, diğerinin üzerine 1’er cm.lik bindirilerek ayaklı

raptiyelerle ( kanatları iki yana doğru açılan raptiye türü) birleştirilir. Eklem yerlerinden ip

geçirilerek oynatılır.

MASKE

Kâğıt hamuru ile maske: 2,5 litrelik meşrubat şişesi naylonla kapladıktan sonra, üzerine

ince bir tabaka hâlinde kâğıt hamuru yayılır ve parmakla ıslatılarak düzeltme ve

kaynaştırmalar yapılır. Maskenin kenarları yüz yuvarlağına ya da yapılmak istenen yüz

formuna uygun vaziyette düzeltilir. Üzerine, yine kâğıt hamuru ile eklemeler yapılarak yüz

unsurları oluşturulur ve su bazlı bir boya, tercihen guaj boya ile boyanır. Şişeden en az on

128

gün sonra çıkarılmalıdır, aksi halde kıvrılmalar olabilir. İstenirse, artık malzemelerle saç,

sakal, bıyık, şapka vb. ilave edilebilir.

Kil ile maske: Kil ile yapılmış olan maskeyi, seramik fırınında pişirme imkânı yoksa, bir

miktar beyaz plastik tutkal ilave edilerek dayanıklı hâle getirilebilir. Kullanıma hazır hâle

getirilmiş olan kil, tahta merdane ile eşit kalınlıkta açıldıktan sonra ( İnce çıtalar arasında

açılarak eşit kalınlık sağlanabilir.), genel yüz formunu oluşturacak şekilde plastik bıçakla

kesilir. Levhanın altına kırıştırılıp nemlendirilmiş gazete parçası yerleştirilerek hafif bir

kavis etkisi verilir. Kil ekleme yöntemiyle yüz unsurları oluşturulur ve plastik bıçakla

düzeltmeler yapılır. İstenirse, ağız ve göz boşlukları oyularak çıkarılabilir, burun delikleri

oluşturulabilir. Çok yüksek olan kısımlar, maske ters çevrilerek hafifçe oyulmalıdır. Aksi

hâlde, maskeyi pişirme imkânı varsa, fırında patlayabilir. Tamamlanan çalışma, su bazlı

boyalarla boyanabilir.

Kâğıtlarla maske: Yapılmak istenen maske, renkli bir karton üzerine ana hatlarıyla

çizilerek, sınırlarından kesilir. Dikey vaziyette tam ortasından katlanıp açıldıktan sonra

kaş, göz, ağız, burun gibi unsurlar istenen renklerdeki kartonlara çizilerek kesilir. Bu

unsurların ilavesinden önce kartonun katlanıp açılması, maskeye kavis kazandırmak

içindir. Yüz unsurlarının biçimlendirme ve yapıştırılmasında da kıvırmalar, katlamalarla üç

boyutluluk etkisi yaratılabilir. Şeritler hâlinde kesilen kartonlar, plastik bıçakla ya da

cetvelin kenarıyla çekilerek rafya kıvırır gibi kıvrılabilir. Bunlarla saç, sakal vb.

oluşturulabilir. İstenirse, renkli kalemlerle, artık malzemelerle çeşitli ilaveler de yapılabilir.

Artık malzemelerle maske: Öğrenciler yaratıcılığını kullanarak, her çeşit artık

malzemeyle maskeler oluşturabilir, isteğe göre de boyayabilirler.

SERAMİK

Kil ile biçimlendirilmiş ve fırınlaşmış her tür eşyadır. Ancak ülkemizdeki

ilköğretim okullarında, kilden yapılmış çalışmaları pişirme imkânı genellikle

bulunmamaktadır. Bu nedenle, yapılan çalışmaların kuruduktan sonra kolayca

ufalanmasını engellemek için, kilin içerisine bir miktar plastik tutkal katılarak yoğrulabilir.

Seramiğin biçimlendirilmesinde çok çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Ancak burada,

yalnızca ilköğretim okulları için uygun olanlar özet bir şekilde ele alınacaktır. Oluşturulan

129

formlara, kazıyarak, kili ekleyerek, baskı yaparak ve boyayarak süslemeler yapabilirler. Kil

ile biçimlendirmede, ilköğretim düzeyinde şu teknikler kullandırılabilir.

Çubuk (fitil) tekniği: Kilden oluşturulan çubukların, aralarına çapraz çentikler atılıp,

balçık ( hafif sulandırılmış çamur) sürülerek birleştirildiği seramik tekniğidir.

Levha tekniği: Bez üzerine yayılan kilin, levhada kullanılmak istenen kalınlıktaki

çubuklar arasına yerleştirilerek tahta merdane yardımıyla açılması ve oluşturulan kil

levhaların kenarlarına çapraz çentikler atılıp, balçık sürüldükten sonra birleştirilerek form

oluşturulmasıdır.

Kalıp Kullanarak Çalışma: Hem çubuk hem de levha tekniği ile kalıp kullanma işlemi

gerçekleştirilebilir. Levha şeklinde açılan seramiğin, bir kalıba örneğin, rulo yapılmış

gazeteye, bir şişeye, tabağa vb. sarılarak biçim kazandırma işlemidir. Kil kurumadan

içindeki kalıbın çıkarılması gerekir. Aksi halde kuruyan kilin küçülmesi nedeniyle çatlama

ve kırılmalar olacaktır. Çubuk tekniğinde de bu yöntemle değişik tabaklar yapılabilir.

Örneğin, ters çevrilip naylonla kaplanan tabağın üzeri, kilden oluşturulan minik toplar,

çubuklardan çiçekler, spiraller vb. ile kaplanır. Daha sonra plastik bir bıçakla aşağıdan

yukarıya doğru çekilerek birleştirmeler yapılır. Biraz bekletilip, kurumasına izin vermeden,

kalıptan çıkarılır. Tabağın iç kısmında, oluşturulan desenler görülecektir.

Para tekniği: Küçük bir parça kil, avuç içinde yuvarlanıp misket haline getirildikten sonra,

bastırarak yassıltılır. Kabın tabanını oluşturacak bu “ para”nın çevresine de aynı yöntemle

oluşturulmuş çamur paralar yapıştırılır. Formun yükselmesi, bir birimin bir sonraki sırada

iki birimi ortalayacak şekilde “balık pulu” dizilişi diyebileceğimiz sistemde

yapıştırılmasıyla gerçekleşir.

Çimdik tekniği: Avuç içinde hareket ettirilebilecek büyüklükteki kil, muntazam bir top

haline getirilir. Baş parmak ile topun merkezinden bastırılarak derin bir çukur oluşturulur.

Sol avuç içine yerleştirilen top, sağ elin başparmağı içeride olmak üzere diğer dört

parmağın da dışarıdan desteğiyle hafif hafif sıkılarak döndürülür. Böylece içerideki çukur

genişletilirken, kabın kenarları da incelmeye devam eder. Yeterli inceliğe ulaştığında,

kasemiz tamamlanmış demektir.

130

HEYKEL

Öğrenciler, yaratıcılıklarını kullanarak her çeşit yoğurma maddesiyle değişik

heykeller yapabilirler. Örneğin, yapılacak olan heykelin iskeleti renkli plastik kablolarla

oluşturulduktan ve kumaş, pamuk, artık kâğıtlar vb. ile dolgunlaştırıldıktan sonra kâğıt

hamuru ile kaplanarak form verilir. Ortaya çıkan çalışmalar boyanarak ve çeşitli

malzemeler yapıştırılarak tamamlanabilir. Bu çalışmada –kesinlikle- metal teller

kullandırılmamalıdır.

Renkli karton, oluklu mukavva gibi kâğıt çeşitleriyle yaratıcı çalışmalar

yaptırılabilir. Oluklu mukavvanın dokusu, heykel çalışmalarında olumlu etkiler yaratır. Her

türlü hazır malzeme ile, artık materyallerle çocukların hayal gücü harekete geçirilebilir.

Renkli plastik kablolarla çizgisel heykeller veya pamuk, ip, kumaş, kurdele gibi tekstil

malzemelerini artık kutuları, plastik şişeleri vb. kullanarak değişik heykel çalışmaları

yapabilirler.

MİMARİ

Bu alanla ilgili olarak öğrencilere, konut, sokak, mahalle, kent, oyun parkı

tasarımları ve modüler inşa (konstrüksiyon) çalışmaları, projeler yaptırılabilir. Malzeme

olarak öğrencilerin her çeşit kâğıt ve kartondan, ilaç kutuları, karton rulolar gibi artık

malzemelerden, yoğurma maddelerinden, ahşap materyallerden vb. yararlanmaları

sağlanabilir.

OYUNCAK

Öğrenciler, yaratıcılıklarını kullanarak kendi oyuncaklarını yapıp oynamaya teşvik

edilmelidir. Bu amaçla, kâğıt dolgu, alçı döküm tekniği, çeşitli yoğurma maddeleri, artık

malzemeler kullandırılabilir.

Kâğıt dolgu tekniği ile kelebek, kuş, kedi gibi çeşitli hayvan figürleri, bebekler,

sevdikleri nesneler vb. oyuncaklar yaptırılabilir. Tercih edilen biçim, iki kat kâğıt üzerine

çizilerek, sınırlarından kesilir. Böylece, aynı biçimden iki tane elde edilir. Yapılmak

istenen biçime uygun boyanır. Bu iki kâğıt kenarlarından tel zımba ile birleştirilir. Birkaç

yerinde zımbalanmadan bırakılan küçük boşluklardan içeriye, kırıştırılarak oluşturulmuş

kâğıt toplar doldurulur. Daha sonra açık yerler de zımba ile birleştirilerek oyuncak

tamamlanır.

Alçı döküm tekniği: Küçük karton kutular, kibrit kutusu çekmeceleri, plastik

çikolata kalıpları, yumurta kartonlarındaki çukurlar, kullanılmaz durumdaki eski küçük

131

kâseler vb. içerisine bir kapta su ile karılan alçı dökülür. Alçı donduktan sonra kalıplardan

çıkarılır ve guaj boya, tutkallı boya, suluboya gibi su bazlı boyalarla boyanır. Ortaya çıkan

bu kalıp oyuncaklar, oyun esnasında çocukların yaratıcılığını harekete geçirecektir.

ORİGAMİ

Kâğıt katlama sanatıdır. Origamide, kâğıdı katlamaya hazır hâle getirdikten sonra

makas kullanılmaz, tüm aşamalar katlayarak gerçekleştirilir. Öğrencilere, origamide

bilinen biçimlerden öğretilip uygulamaları sağlandıktan sonra, kendilerinin de kâğıdı

katlayarak değişik formlar ortaya koyabilmeleri için fırsat sağlanmalı, teşvik edilmelidir.

YOĞURMA MADDELERİ

Kil: Yumuşak bir toprak çeşididir. Çömlek atölyelerinden, kiremit ve tuğla

fabrikalarından, arazide bulunan bir kil yatağından ve bazı kırtasiyelerden temin edilebilir.

Kullanıma hazır hâlde alınmış olan kil, eğer pişirilecekse, içindeki hava kabarcıklarını

çıkarmak için misinayla kesilip, birbirine çarpma ve yoğurma işlemleri gerçekleştirildikten

sonra kullanılır. Hava ile temas eden çamur kuruyacağı için, çalışma esnasında poşet

içerisinden koparılarak çalışılır. Her çamur parçasının diğerine yapıştırılma işleminde, bir

bardağın içine konan bir parça kile çok az su ilave edilerek oluşturulan balçık (Bulamaç)

kullanılır.

Oyun hamuru: Oyun hamuru adıyla piyasada hazır olarak satılan “plastilin”, elastiki bir

yoğurma maddesidir. Çeşitli renkleri vardır. El sıcaklığı ile yumuşar ve zamanla

sertleşmez. Renkler birbirine karıştırılmadığı taktirde defalarca kullanılabilir.

Oyun hamuru öğrenciler ya da “öğrencinin yaş düzeyine göre” veli veya öğretmen

tarafından da hazırlanabilir. Un, plastik tutkal, çok az tuz, zeytinyağı ve istenirse bir miktar

toz boya ilave edilerek bir kap içerisinde yoğrulur. İçerisine bir miktar nişasta ilave

edilirse, çatlama riski azalır. Böylece çok ince açılabilme ve detaylı çalışmalarda

kullanılabilme olanağı sağlar. Hazırlanan oyun hamurunun kuruyarak sertleşme özelliği,

onu piyasada satılan plastilinden ayırır ve dayanıklı olması gereken çalışmalarda

kullanılma imkânı verir. Ancak her hazırlanan oyun hamuru bir kerelik kullanılabilir. Un,

tuz, su, bir miktar toz boya ve sıvı yağın iyice yoğrulması ile de çocukların

oynayabilecekleri bir hamur hazırlanabilir.

Ağaç talaşı elekten geçirildikten sonra, plastik tutkal ve sıvı yağ ilave edilerek yoğrulup

talaş hamuru oluşturulabilir. Bu hamur, daha çok dokulu çalışmalar için uygundur.

132

Tüm hamurlara kum ilave edilerek de, dokulu hamurlar elde edilebilir. Hazırlanan hamur,

hava almayacak poşet içerisinde buzdolabına yerleştirilerek iki haftaya kadar muhafaza

edilebilir.

Kâğıt hamuru: Bir kova içerisine sıcak su doldurulur. İçine küçük parçalar halinde

yırtılan gazete kâğıtları atılır ve yaklaşık 5-6 gün bekletilir. Suda yumuşamış olan kâğıtlar

elle küçük parçalara ayrılır, yarım bardak un serpiştirildikten sonra iki su bardağı beyaz

tutkal ilave edilerek, hamur haline getirilene kadar yoğrulur. Hazırlanan hamur, bir naylon

poşet içerisine konulup hava almayacak şekilde ağzı sıkı bir şekilde bağlanarak muhafaza

edilebilir. Ölçüler ihtiyaca gör orantılı bir şekilde değiştirilebilir. Gerek tutkal, gerekse

kağıt ihtiyaca göre belirlenmelidir. Bu malzemelerle değişik görsel tasarımlarda

çalışmalar yapılabilir.

Alçı: Hızlı ve geç kuruyan türleri vardır. Görsel sanatlardaki kullanımında genellikle çabuk

kuruyan türdeki alçı tercih edilir. Bir leğene ya da kovaya, yapılacak çalışma için gerekli

olan miktarda su doldurulur. İki avuç arasına alınan toz alçı, topakların ezilmesi için, eller

ovuşturularak su yüzeyinin ortasına dökülür. Suyun ortasında tepecik oluşuncaya kadar

alçı dökmeye devam edilir. Daha sonra suyu dalgalandırmadan su ile alçı, topak

kalmayacak biçimde elle karıştırılır. Bu aşamada plastik eldiven kullanılabilir. Hazırlanan

alçı, istenen kalıba dökülür. Alçının kırılma özelliği vardır. Bu nedenle, elde edilmek

istenen alçı bloğun boyutları büyük ise, kırılmayı engellemek için alçıyı dökerken arasına

kendir lifleri yerleştirilir ve sertleşmeye bırakılır. Bu aşamada alçı, önce ısınmaya

başlayacak, sonra da soğuyacaktır. İyice kuruduktan sonra kalıptan çıkarılır.

ARTIK MALZEMELER

Artık malzemeler masraf gerektirmeyen, ekonomik malzemelerdir. Biçimler hazır

olduğu için zamandan kazanç sağlar ve çalışmayı kolaylaştırırlar. Hazır biçimlerin

çeşitliliği ve bolluğu öğrenciyi çok yönlü düşünmeye ve denemeye, malzemenin

olanaklarını ise araştırmaya sevk eder ve yaratıcılığı körükler. Malzemeyi tekniğe uygun

kullanma yeteneğini ve el becerisini geliştirir.

Artık malzemelerin çalışmaya başlamadan hemen önce, bol miktarda ve çeşitte elde

edilmesi kolay olmayacağından öğretmen, eğitim-öğretim yılı başından itibaren öğrencileri

artık malzemeleri biriktirmeleri konusunda yönlendirmelidir. Malzemeler, çeşidine göre

farklı karton kutularda, çekmecelerde vb. biriktirilecek şekilde tasnif edilmelidir. Bu tasnif,

133

kâğıt, ahşap, plastik, metal ve doğal ürünler şeklinde yapılabilir. Artık malzemenin sağlık

koşullarına uygun olmasına çok dikkat edilmelidir.

KÂĞIT VE KÂĞIT TÜRLERİNİN İMKÂNLARINDAN YARARLANMA

Kâğıt, kolaylıkla katlanabilir, kıvrılabilir, kırıştırılabilir, yırtılabilir, kesilebilir,

delinebilir, boyanabilir ve yapıştırılabilir olma özelliklerinden dolayı çok çeşitli çalışma

olanakları sunan ve eğitsel değeri yüksek bir malzemedir. Hem iki ve hem de üç boyutlu

çalışmalar yapma imkânı verir. Kolay biçim alma özelliği, çok çeşitli denemeler yapma

olanağı sağlar. Bu özelliği, kâğıtla yapılan araştırmanın kısa sürede sonuçlanmasına imkân

verir. Kâğıt çeşitleri oldukça fazladır: Dosya kâğıdı, resim kâğıdı, gazete kâğıdı, kraft

kâğıdı ( kahverengi renkte, kese kâğıdına benzeyen ve ambalaj yapmakta kullanılan kaba

kâğıt) krepon kâğıdı, jelatin kâğıdı, el işi kâğıdı, parşömen kâğıdı, mulaj kâğıdı, duvar

kâğıdı, kuşe kâğıt, teksir kâğıdı, pelür kâğıt, yağlı kâğıt, fon kartonu, karbon (kopya)

kâğıdı, bristol, mukavva, oluklu mukavva vb.

SORU-CEVAP

Anlamayı kontrol etmede başvurulan önemli bir tekniktir. Öğrencilerin tümünün

cevabı düşünmesini sağlamak için soru tüm sınıfa yöneltilir. Sorunun cevabını düşünmeleri

için yeterli zaman verilmelidir. Öncelikle gönüllü öğrencilere cevaplamalarına fırsat

verilmelidir. Doğru cevap anında pekiştirilmelidir. Yanlış cevap veren öğrenciler küçük

düşürülmemeli, doğru cevabı bulmaları için yönlendirilmelidir. Öğrencilere tek tek sorular

soruluyorsa, belli bir sıraya göre değil rastgele (random) yöneltilmelidir. Sorular açık uçlu

düşünmeye yönlendirecek türden olmalıdır.

DRAMA

Doğaçlama, canlandırma vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanılarak,

grup çalışması içinde öğrencilerin bir yaşantıyı, bir olayı, bir fikri, bir kavramı ya da bir

beceriyi, ön bilgilerini kullanarak yapılandırması, anlamlandırması ve canlandırmasıdır.

Drama süreci üç aşamada oluşmaktadır:

Isınma Çalışmaları: Müzik yada ritim eşliğinde yürüme, koşma, zıplama, gösterilen

harekete uygun ritim tutma gibi çalışmalar yaptırılabilir.

Oyun : Bu aşamada çalışma grubunun özelliklerine göre oyunlar seçilir ve oynanır.

134

Doğaçlama: Bir metne bağlı olmadan içten geldiği gibi aniden gelişen durumdur. Bireysel

grup yaratıcılığının en çok ortaya çıktığı durumdur. Çünkü yazarak ya da kaydederek değil

zihinde canlandırarak yaşanır. Ayrıntılar önceden saptanmadığı için de özgün bir süreç

olarak gerçekleşir.

Oluşum: Isınma çalışmaları ile başlayan oyunlarla sürdürülen

Değerlendirme Çalışmaları: Rahatlama çalışmaları, öğrencilerin sakinleştirilmesi ve

olayın tamamlandığını hissettirmek amacıyla etkinliklerin sonunda kullanılır.

Değerlendirme de ise amaç, oynama sürecinde neler hissettiklerinin sorularak öğrencilerin

kendi davranışları hakkında bilinçlenmeleri ve diğerlerinin davranışları üzerinde düşünerek

empati geliştirmelerini sağlamaktır.

TARTIŞMA

Bir grup öğrencinin, belli bir konunun kavranması amacıyla karşılıklı görüşler,

fikirler, eleştiriler üreterek ele alınan konuyu kapsamlı ve ayrıntılı olarak irdelemesidir.

Öğrencileri belli bir konu üzerinde düşünmeye yöneltmek, konu ile ilgili anlaşılmayan

noktaları aydınlığa kavuşturmak ve konuya ilişkin bilgileri pekiştirmek, öğrencilerin konu

ile ilgili ön bilgilerini öğrenmek amacıyla kullanılabilir.

ANLATIM

Bir konuya giriş yaparken, bilgi aktarırken ya da özetlerken sıkça başvurulan bir

yöntemdir. Bu yöntemin uygulanmasında görsel ve işitsel araçlardan yararlanmasına,

öğrencilere söz hakkı verilmesine soru sorulmasına ve öğrencilerin not tutmalarına imkân

verilmelidir. İşlenilen konuların öğrencilerin yaşantılarıyla bağlantısı kurulmalıdır. Basit,

kısa ve tam cümlelerle anlatım yapılmalıdır.

BEYİN FIRTINASI

Öğrencilerin bir konu, olay ya da sorun hakkında düşünmeleri için çok sayıda fikir

üretmeleri ve mantıklı olup olmadığı endişesine kapılmadan kendilerini ifade etmeleri

anlayışına dayanır. Birden fazla konu üzerine beyin fırtınası yapılmaz. Temel amaç,

öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmektir. Başarı, sunulan bütün fikirlerin

kaydedilmesi ile sağlanır. Fikir ve düşüncelerin rahatlıkla söylenebileceği bir ortam

sağlanmalıdır. Öğrenciler sınırsız düşünmeye özendirilmelidir. Beyin fırtınası için en fazla

135

on beş dakika süre ayrılmalıdır. İleri sürülen fikirler herkes tarafından duyulmalıdır. İleri

sürülen fikirler asla eleştirilmemelidir. Fikirler amacına göre değerlendirilerek

sınıflandırılmalıdır.

GEZİ-GÖZLEM

Gözlem metodu, her çocukta var olan araştırmaya eğiliminin değerlendirilmesi

olarak ortaya çıkmıştır. Eğitim-öğretimde gözlem, varlık ve olayların kendi tabiî

ortamlarında planlı ve amaçlı olarak incelenmesi demektir.

Gözlem metodu genelde eğitsel ders gezileri olarak da adlandırılır. Çünkü çoğu kez

öğrencileri fabrika, müze, kütüphane, çeşitli devlet kurumları, dağ, orman, göl gibi yerlere

götürerek oralarda doğrudan gözlem yaptırılarak bilgi toplanabilir. Bunun yanında, gözlem

sınıflarda da yapılabilir; sınıfa getirilecek bir maden parçası, bir model, bir tablo, film vs.

incelendikten sonra gözlem sonuçları alınabilir.

Öğretimde daha fazla duyuyu etkileyen metot daha iyi olduğuna göre, yapılacak

gözlemlerin öğrencilerin daha fazla duyusuna hitap etmesi sağlanmalıdır. Bu itibarla

metodun adı gözlem olmasına rağmen göz yanında başka duyularla da bilgi sağlanmaya

çalışılmalı; göze, kulağa, koku almaya ve dokunmaya yönelik gözlemlere de önem

verilmelidir. Daha çok duyuyu etkileyen gözlemin, gözlemcilerin daha fazla ilgisini çektiği

ve daha kalıcı öğrenme yaşantısı sağladığı bilinmektedir. En sağlam ve unutulmayan

bilgilerin, doğrudan doğruya nesnelerden ve olaylardan sağlandığı unutulmamalıdır.

Gözlem yoluyla öğrenciler, olay ve nesneleri gerçek biçimleriyle doğru olarak öğrenirler.

Gözlem yeteneği, öğrencinin yaşı arttıkça gelişir. Gözlemde algı ve dikkatin

gelişmesi çok önemlidir. Bunu geliştirmek için yazma, çizme vb. şeklide sürekli

alıştırmalar yapılmalı, öğrenciler gözleme kişisel olarak da hazırlanmalıdır.

GRUP ÇALIŞMASI

Öğretmenlerin genel olarak sınıf içerisinde kullandığı teknikler olup, gruba dahil

olan üyelerin (öğrencilerin) kendi ilgi ve istekleri doğrultusunda topluluk hâlinde

belirlenmiş amaç veya amaçlara yönlendirilmeleridir. Grup çalışmasının özünde,

öğrencilerin bir konu ile ilgili olarak birlikte çalışmaları ve yaratıcı çözüm yollarını

aramaları vardır.

Planlı ve programlı birer faaliyet olarak yürütülen grup çalışmaları ve grup üyeleri

arasındaki iletişimin sağlıklı olması, tekniğin etkililiğini artıran önemli faktörlerdendir.

136

Grup çalışmaları öğrencilerin işbirliği yapma, paylaşma, tartışarak ortak bir noktada

buluşma, sorumluluk alma, birbirine karşı saygı duyma özelliklerini geliştirir. Bilhassa içe

dönük çocukların diğer öğrencilerle iletişim sağlayabilmesi açısından, grup çalışmaları

büyük önem taşır. Ancak baskın karaktere sahip öğrencilerin gruptaki diğer çocuklar

üzerinde baskı kurmasına, tamamen kendi kurallarını dikte etmesine izin verilmemeli;

eğitimci tüm öğrencilerin fikirlerini söyleyebileceği, özgürce çalışabileceği sağlıklı bir

ortak çalışma ortamı sağlanmalıdır.

GÖSTERİ (DEMONSTRASYON)

Öğretmenin, öğrencilerin önünde bir şeyin nasıl yapıldığını göstermek ya da

prensibi açıklamak için yaptığı işlemlerdir. Gösteride, hem görsel hem işitsel iletişim

kullanılır.

Gösteri, dinleyicilere hem görebilecekleri hem de duyabilecekleri bir ortamda

materyalin tanıtıldığı, yeniliklerin sınıfa gösterildiği, ilke ve uygulamaları açıklayıcı

gösterilerle konunun açıklandığı bir tekniktir. Bu noktada öğrenciden öğrendiklerini atölye,

sınıf ya da her hangi bir öğrenme ortamında uygulaması istenir. Gösterinin en önemli

yararı, bir işin en uygun biçimde ve ustaca nasıl yapılabildiğini göstermesidir.

Demonstrasyon genellikle devinimsel davranışların öğretiminde kullanılmaktadır.

Gösteriyi öğrenciler, öğretmen, kaynak kişiler ve bunların birleşmesinden oluşan ikili ya

da üçlü gruplar yapılabilir.

ARAŞTIRMA

Araştırmada amaç bir sorunu ortaya çıkartmak, soruna çözüm getirmek veya ışık

tutmak amacıyla yapılır. Araştırma sonucunda elde edilecek bulguların güvenilir ve geçerli

olması için bilimsel yöntemlerden gereğince yararlanması gerekir. Araştırma yöntemi,

araştırmada izlenecek ana yol veya stratejidir.

GÖSTERİP YAPTIRMA

Bir işlemin uygulanmasını, bir araç-gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama;

sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Gösteri öğretmen

merkezli, yapma öğrenci merkezlidir. Öğrencilerin daha çok devinimsel becerileri

kazanmalarında etkilidir. Öğrenciler becerileri yaparak-yaşayarak öğrenirler.

137

BENZETME

Öğrencilerin, sınıf içinde bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma

yapmalarına imkan sağlar. Benzetme tekniği bir düşünce değil, bir hareket, bir olaydır.

Uygulamada zaman ve mekân genel olarak sınırlanmakta ve yaratılmak istenen gerçek

durumun anlamlı yönleri seçilmektedir. Pilotların uçuş öncesi yapay koşullarda eğitim

görmeleri, astronotların eğitimi benzetme tekniğine birer örnektir. Bu teknik, öğrenmeyi

soyutluktan kurtarmakta ve yaparak yaşayarak öğrenmeyi sağlamaktadır.

EĞİTİCİ OYUNLAR

Öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesini ve daha rahat bir ortamda tekrar edilmesini

sağlayan bir öğretim tekniğidir. Oyunlar, öğrencilere neşeli ve rahat bir ortam sağlar ve

sınıf içi çalışmalara değişiklik getirir. Oyunlar yoluyla en pasif öğrencilerin bile

etkinliklere katılımı sağlanabilir. Oyunlar, öğrencilerin farklı düzey ve yeteneklerine

uyarlanabilecek esneklikte, basit, kolay ve ilginç olmalıdır.

GÖRÜŞME

Bir konu ya da bir sorunla ilgili bir kişinin ya da bir uzmanın görüşlerini alma

işidir. Sınıf dışı etkinliklerde öğrenciler, çeşitli konularda uzman kişilere gidip bilgi

almalarıyla görüşme tekniğinden yararlanabilirler. Görüşme tekniğinde, daha çok güdümlü

görüşme yolları öğretilmelidir. Güdümlü görüşmede sorulacak sorular önceden

belirlenmelidir.

PROJE

Proje, öğrencilerin yaratıcılığını geliştiren, onları düşünmeye, incelemeye,

araştırma yapmaya yönlendiren bir tekniktir. Proje, öğrencilerin genellikle somut bir ürüne

ulaşmak için tek başlarına ya da küçük gruplar hâlinde bir görev üzerinde uzun bir süre

bireysel ya da birlikte çalışmaları olarak tanımlanır. Öğrencilerin kendi öğrenmelerinden

sorumlu olduklarını ve öğrenmek için enerji dolu olmalarını görmek, projelerin en iyi olan

tarafıdır. Projeler öncesinde öğrencilerin konu hakkında ne bildiklerini ve ne bilmek

istediklerini listelemek için beyin fırtınaları yapmaları sağlanabilir. Bu sayede, öğrencilerin

projelerini nasıl organize edeceklerini düşünmeleri de sağlanmış olur. Projeler öğrencilerin

önemli konularda kendi başlarına karar almalarını öğretir ve kendilerine olan güvenlerini

artırır.

138

ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ

Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesi yoluyla

öğrenmenin sağlanmasıdır. Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencilere bir beceriyi

kazandırmak, o konuda uygulama yaptırmak ya da günlük hayatta karşılaşılan gerçek bir

problemin çözümünü göstermek amacıyla kullanılır. Örneğin öğrencilerden sorunlu bir

olaya aktif olarak katılmaları ve olayın nedenleri hakkında fikirler çözüm önerileri

üretmeleri istenebilir.( Sorunlu olay, gerçek ya da hayalî olabilir.)

139

3.5. ÖĞRENME VE ÖĞRETME SÜRECİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

A. DERSE HAZIRLIK

Derse hazırlık aşaması; öğretmen hazırlığı ve öğrenci hazırlığından (düşünsel ve

duyuşsal hazırlık ile teknik hazırlık) oluşmaktadır. Bu süreçte yapılması gereken çalışmalar

aşağıda açıklanmıştır.

1. Öğretmen Hazırlığı

Eğitimde, öğretmenin ders için ön hazırlığı, amaca ulaşmada en önemli

etkenlerdendir. Bu nedenle öğretmen,

• Öğrenme-öğretme sürecini planlamalı, zamanı iyi ayarlamalıdır.

• Her dersten en az bir hafta öncesinde yapılacak çalışma ile ilgili dokümanları,

kullanılacak teknikle ilgili getirmeleri gereken malzemeleri öğrencilere bildirmelidir.

• Ele alınacak konuyla ilgili öğrencilerin düşünsel ve duyuşsal hazır bulunuşluluğunu

sağlayacak hazırlıkları yapmalıdır.

• Öğrencilerin ilgili dersten edinmesi planlanan kazanımlara ilişkin etkinlik örneklerini

programdan seçmeli ya da kazanımlara yönelik etkinlikleri kendisi hazırlamalıdır. Bu

etkinlikleri hazırlarken çevresel ve kültürel faktörleri, coğrafi özellikleri, öğrencilerin

gelişim düzeylerini, ilgi ve ihtiyaçlarını, ekonomik koşullarını göz önünde

bulundurmalıdır.

• Öğretmen kendisinin yeterince hazırlanmadığı, inanmadığı, özümlemediği, duygusal

ilişki kurmadığı bir konuyu öğrencilerine benimsetmesinin mümkün olmadığı bilinci

içinde olmalıdır.

• Öğrencilerin sağlığı ve güvenliği için, uygulama öncesinde öğrencilere ve çalışma

mekânlarına yönelik gerekli güvenlik önlemlerini mutlaka almalıdır.

• Uygulama yaptırılacaksa, çalışma sırasında öğrencilere dinletmek üzere klasik müzik

kaseti, cd’si vb. temin etmelidir.

140

2. Öğrenci Hazırlığı

Öğrenme alanlarının ilgili kazanımlarına ulaşılabilmesi, için öğrencilerin derse hazırlık

yapmaları gereklidir. Bu hazırlıklar:

2. 1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlık: Öğrenciler ele alınacak konu ile ilgili küçük

araştırmalar yapmaya yönlendirilmelidir. Bununla birlikte öğrencilerden çeşitli sanat

alanlarının şarkı, türkü, şiir, mani, öykü, masal, efsane, atasözü, fotoğraf, resim, afiş gibi

ürünlerinden birini veya birkaçını sınıfa getirmeleri istenmelidir. Bulduklarının yanı sıra

öğrencilerin kendi yazdıkları öykü, masal, şiir, şarkı sözü, çektikleri fotoğraf vb. dokümanları

getirebilecekleri söylenmelidir.

2. 2. Teknik Hazırlık: Öğrencilerin, belirlenen teknik ve yönteme uygun, öğretmen

tarafından önceden söylenen araç-gereç ve temizlik malzemelerini temin ederek derse

hazırlıklı gelmeleri sağlanmalıdır.

B. UYARANLAR (Motivasyon)

Bu süreç öğrencilerin önceden edindikleri bilgileri harekete geçirmeye yönelik

olmalıdır. Temel amaç öğrencinin derse karşı güdülenerek, istekli hale getirilmesidir.

• Bu bölüm, öğrencilerin düşünsel ve duyuşsal hazırlık olarak, yaptıkları

araştırmalardan edindikleri bilgileri; buldukları ya da kendi ürettikleri şiir, şarkı, masal

vb. çalışmaları sundukları bölümdür.

• Süreç içerisinde, ele alınacak konu ile ilgili sorular sorulmalı, bu sorular yoluyla

öğrencilerin günlük yaşamlarıyla ilişki kurulmalı, onların önceden edindikleri bilgileri

hatırlamaları sağlanmalıdır. Böylece öğrenciler cesaretle, öz güvenle ve istekle

uygulamaya hazır hâle geleceklerdir.

• Öğrencilerin yeni edinecekleri bilgi ve becerilere ait özel önem taşıyan kavram ve

sözcükler üzerinde bilgi, deneyim, düşünce ve görüşleri saptanmalıdır. Düşünce ve

görüşlerini çeşitli yollarla (sözel olarak, drama aracılığıyla vb.) özgürce ifade etme

fırsatı verilmelidir.

• Bütün sanat dersleri, duyumsama, duyarlık ve sezgi ekseninde düşünülmelidir.

Motivasyon aşaması bu nedenle öğrencinin tüm duyu organlarının harekete geçirildiği,

ilgi ve isteğin kışkırtıldığı bir aşama olarak gereğince değerlendirilmelidir.

141

• Ders süresince öğrenilecek bilgiyi öğrencinin hayatında nerelerde kullanacağı ya da

onlara hangi yeterlikleri kazandıracağı hakkında bilgi verilmeli, bu bilgilerin günlük

hayatla bağlantısı kurularak öğrenciler derse karşı motive edilmelidir.

C. BİLGİNİN PAYLAŞILMASI

Bu süreç, öğrencilerin derste yapacakları çalışmalarla ilgili bilgilerin ortaya konduğu ve

paylaşıldığı bölümdür. Yeni bilgilerle ilgili gerekli açıklamalar, örnekler üzerinden

yapılmalıdır. Bu süreçte önemli olan, bilgilerin sadece ortaya konması değil, öğrencilerin

daha önceki bilgilerin yeni konularla olan bağlantıları kurulmalıdır.

• Öğrenciler yöneltilen sorularla, verilen örneklerle önceki bilgilerinden yola çıkarak

zihinlerinde yeni bilgileri yapılandıracakları alanı oluşturmaktadırlar. Bilgilerin bu alana

transfer edilmesi ve kalıcılığın sağlanması için yeni bilgileri öğrencilerin keşfederek

ulaşacakları öğrenme yaşantıları oluşturulmalıdır.

• Bu bölümde, ders sürecinde kullanılacak yöntem ve tekniklerle ilgili gerekli

açıklamalar yapılmalıdır. Yapılacak olan açıklamalarda yine bazı kural ve önlemleri

öğrencilerin keşfetmeleri sağlanabilir.

• Yeni bilgilerin sunulmasında salt bilgi aktarımı tercih edilmemelidir. Öğrenciler aktif

kılınmalı, görüşleri alınmalıdır. Geri bildirimler anında verilmelidir. Bu yolla öğrencilerin

zihinlerinde yanlış bilgileri yapılandırmaların da önüne geçilmiş olunur.

Ç. UYGULAMA

Bu aşamada öğretmen:

• Öğrencilerin ele alınan konuyu özgürce çalışarak ortaya koymaları için gereken

ortamı hazırlamalıdır.

• Çalışmalarda zorlayıcı olmamalı, ancak tüm öğrencilerin çalışmaya etkin katılımını

sağlayarak, birkaç ilgi çekme noktası ve uyaranı geliştirmelidir. Öğrencilerin

çalışmalarına müdahale etmeden yönlendirecek bir rehber konumunda olmalıdır.

• Ders boyunca konsantrasyonlarını bozmadan ve onlara hissettirmeden öğrencileri

denetlemeli gözlem yapmalı ve güvenlik önlemlerini almalıdır.

• Malzemesi olmayan ya da eksik olan öğrenciler için, sınıfta bir paylaşım ortamı

oluşturmalıdır. Ancak, malzemesiz ya da eksik malzeme ile derse gelmeyi alışkanlık

haline getirmemeleri konusunda, öğrencileri kırmadan, rencide etmeden gereken

önlemleri almalıdır.

142

• Çalışmalar, duruma göre bireysel ve grup çalışmaları şeklinde yürütülmelidir.

Uygulamalarda, grup çalışmalarına sık sık yer verilmelidir.

• Derse katılmak istemeyen, çeşitli nedenlerle derse yoğunlaşamamış öğrencilerin

bireysel farklılıklara uygun, ilgilerini çekecek öğrenme ortamları yaratarak derse

katılımları sağlanmalıdır. Katılımın sağlanmasında zorlayıcı olunmamalıdır, öğrencilerin

hoşlandıkları, ilgilerini çekebilecek olan konulardan yola çıkmalıdır.

• Öğrencilerin, yaptıkları çalışmalar hakkında duygu ve düşüncelerini paylaşmaları

sağlanmalıdır.

• Çalışmaların tamamı mutlaka sergilenmelidir. Böylece öğrenciler öz güven duygusu

kazanacak, eserlerinin sergilenmesinden haz alacak ve onur duyacaklardır. Panoya

asılan çalışmaların sürekli aynı öğrencilere ait olmamasına dikkat edilmeli, her

öğrencinin çalışmasına yer verilmelidir.

• Öğrencilere birinci sınıftan itibaren karşılıklı duygu, düşünce ve bunların bir ürünü

olan çalışmalara saygı duymaları gerektiği kavratılmalıdır. Tamamlanan çalışmalarla

ilgili duygu ve düşüncelerin paylaşımı sırasında öğrencilerin birbirlerini kesin yargı ve

olumsuz ifadeler kullanarak eleştirmeleri engellenmelidir.

• Süreç içerisinde ele alınan konu gerekli yerlerde Atatürkçülük, diğer dersler ve ara

disiplinlerle ilişkilendirilmelidir.

• Dersin sonunda sınıf / atölye mutlaka temizlenmelidir.

D. DEĞERLENDİRME

Bu bölümde süreç ve sonuç değerlendirmeleri yer almalıdır. Süreç değerlendirmesi

zamanında yapılmalıdır. Değerlendirmede; performans değerlendirme amacıyla hazırlanan

çeşitli formlar, çeşitli sorular, yapılan çalışmalar, araştırma sonuçları, ürün dosyaları

kullanılmalıdır. Öğrencilerin çalışmaları kesinlikle birbiriyle kıyaslanmamalıdır.Öğrencilerin

yaptıkları çalışmalara yorum getirirken öğretmen olumsuz eleştirilerde ve kesin yargılarda

bulunmamaya özen göstermelidir. Öğrencileri farklı deneyimlere ve öğrenme yaşantılarına

sevk etmeli, değişik yöntem ve teknikleri kullanmalarına özendirici rehber rolünde olmalıdır.

Burada asıl önemli olan öğrencilerin çalışmalara katılması ve gösterdiği çabadır.

Çalışmalarda, genel düzeyin üstünde ilgi ve çabalar gösteren, kazanımlar çerçevesinde ilginç

yaklaşımları olan öğrenciler dikkatle ve titizlikle izlenmeye alınmalıdır. Böylesi bir yaklaşım

olmadığında bu öğrenciler sınıfın genel düzeyi içinde sıkışıp kalırlar. Bu tür öğrencilerin

velileri ile özel görüşmeler yapılarak, yönlendirmelere gidilmelidir. Bu yönlendirmeler, gizli

143

ve diğer öğrencilere yanıltılmadan gerçekleştirilmelidir. İlginç yaklaşımlar geliştiren ve farklı

bir coşku ile çalışan öğrencilerin, bu yönlerini daha çok ortaya çıkarmak ve atak yapmalarını

sağlamak amacıyla öğrenci velisiyle görüşülerek malzeme, kitap, katalog desteği sağlanmalı

böylece sınıfın genel düzeyinin üstünde çalışmalar yapmaya yönlendirilmelidir.

Değerlendirme ile ilgili açıklama ve ölçekler, programın ölçme -değerlendirme bölümünde

yer almaktadır.

144

3.6. ÖĞRENME VE ÖĞRETME SÜRECİ ÖRNEĞİ

Ders : Görsel Sanatlar

Sınıf : 3

Öğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda Biçimlendirme.


Konu : Kuşlar

Süre : 40+ 40

Yöntem – teknikler: Gözlem, araştırma, inceleme, soru-yanıt, gösterim, akrilik boya tekniği.

Kazanımlar:

Görsel Sanatlarda Biçimlendirme:

1.Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi türlerinden

yararlanarak görsel çalışmalar yapar.

11. Çevresindeki çiçekler, evler, bitkiler, kuşlar vb. varlıkları belirleyerek bu varlıkların birer

biçimleri olduğunu fark eder.

12. Çevresinden belirlediği biçimlerden hareketle özgün çalışmalar yapar.

Görsel Sanat Kültürü:

4. Gösterilen eserdeki renklerin, biçimlerin, figürlerin ve objelerin nasıl kullanıldığını açıklar.

5. Gösterilen eserle ilgili duygu ve düşüncelerini ifade eder.

7. Görsel sanat çalışmalarını sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan zevk alır.

A. DERSE HAZIRLIK

1. Öğretmen Hazırlığı

Öğretmen, kuşlarla ilgili resimler ve fotoğraflar (Salih Acar’ın “Kuşlar”, resmi, Söbütay

Özer’in Güvercinli resimleri, Orhan Peker’in Güvercinler”i, Nuri Abaç’ın Zümrüd-ü Anka

resimleri, Ara Güler’in “Yeni Cami Önünde Kuşlar”fotoğrafı, Ersin Alok’un “Kuşlar”resmi,

Kuş Cenneti’nden çeşitli fotoğraflar, Kubadabat sarayı kuş figürlü çinileri, Kütahyalı Sıtkı

Olçar Usta’nın “Mavi Kuş” heykel ve seramikleri, Hasan Pekmezci’nin “Kafeste Kuşlar”

isimli tablosu), “Allı Turnam” türküsü, çeşitli kuş masalları, “Zümrüd-ü Anka” efsanesi;

Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun “İstanbul Destanı” gibi şiirler vb. örneklerden temin

edebildiklerini sınıfa getirir.

Güvenlik önlemleriyle ilgili olarak, dersten önce öğrencilere müzik dinletilmeye

başlamadan, kullanılacak prizler kontrol edilir.

145

İstanbul Destanı

İstanbul deyince aklıma martı gelir,

Yarısı gümüş yarısı köpük,

Yarısı balık yarısı kuş…

İstanbul deyince aklıma bir masal gelir,

Bir varmış bir yokmuş…

Bedri Rahmi Eyüboğlu

2. Öğrenci Hazırlığı

2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlık:

Öğrencilere, kuşlarla ilgili şarkı, şiir, masal, resim, fotoğraf, çeşitli kuş heykelcikleri,

kuş bibloları, öykü, fıkra, mani, atasözü vb. doküman ve malzemelerden bulabildiklerini

sınıfa getirmeleri söylenir.

Bununla birlikte öğrencilerden kuşların yaşayışları, çeşitleri, yaşama ortamları, isimleri,

renk ve biçimsel özellikleri (kuğular uzun boyunlu, leylekler uzun gagalı, kırlangıçlar çatal

kuyruklu, kartallar büyük kanatlı, serçeler minik biçimli, flamingolar uzun bacaklı vb.)

konusunda küçük bir araştırma yapmaları istenir.

2.2. Teknik Hazırlık:

Öğrencilerden aşağıda belirtilen malzemeleri getirmeleri istenir.

2.2.1.Boya Malzemeleri: Akrilik boya, ince ve kalın fırça, beyaz veya öğrencinin kendi

beğenisine göre seçeceği renkli kartonlar.

2.2.2.Temizlik gereçleri: Naylon örtü, temizlik bezi, koruyucu önlük (naylon önlük, eski

gömleklerden önlük vb.).

146

B. UYARANLAR ( MOTİVASYON)

Sınıfa getirilen görsel materyaller incelenir.

“Kuşlar” “Kuşlar”

Nevzat Akoral Nevzat Akoral

Ardından şiirler, şarkılar vb. okunur. Değişik kuşların sesleri taklit edilerek canlandırma

yaptırılır. Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları arkadaşlarına kısaca sunmaları, sunulan

eserlerden yola çıkarak kuşlar hakkında konuşmaları istenir. Bu konuda öğrencilere şu sorular

yöneltilebilir:

• En sevdiğiniz kuş türü hangisidir, neden? Sevdiğiniz kuşun rengi nedir?

• Gördüğünüz kuşların biçimsel özellikleri nelerdir?

• Kuşlar size neleri çağrıştırıyor?

• Renkleri ve yaşam ortamları nelerdir?

• Bildiğiniz kuş isimleri nelerdir?

“Kafesteki Kuşlar” Hasan Pekmezci

“Güvercinler” Söbütay Özer

147

Öğrencilere “Ben bir kuş olsaydım...” cümlesini sözlü olarak tamamlamalarına yardımcı

olmak için aşağıdaki sorular yöneltilir:

• Hangi kuş olmayı isterdiniz, neden?

• Kuş olsaydın ne yapardınız?

• Neleri görmek isterdiniz?

• Nerede yaşamak isterdiniz?

• Nereye gitmek isterdiniz?

Getirilen materyallerle “Kuşlar” isimli bir köşe hazırlanır.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA

Anlatılanlardan yola çıkarak örnek olarak getirilen eserlerde kuşların ifade ediliş

biçimleri hakkında öğrencilerden konuşmaları istenir. Getirilen eserlerden gerçekçi ve soyut

olanlar öğrencilerin görebilecekleri yere asılarak, bu eserlerde kuşların hangi biçimsel

özellikleri ile renklerinin vb. kullanıldığını belirlemeleri istenir. Gerçekçi eserler ile soyut

eserlerde kuşların nasıl anlatıldığını açıklamaları sağlanır. Öğrencilere ek olarak “Bu eserleri

yapan sanatçı siz olsaydınız burada nasıl bir kuşu görselleştirirdiniz? Biçimsel özellikleri

neler olurdu? Hangi renkleri tercih ederdiniz? Bu kuş ne yapardı? Eserinizde başka neler

olabilirdi”? gibi sorular yöneltilerek öğrencilerin görüşleri alınır.

Öğrencilere, yapacakları eserlere örnek olması açısından, daha önce akrilik boya tekniği

ile yapılmış olan bir resim gösterilir. Öğrencilerden bu resmin hangi teknik ile yapıldığını

tahmin etmeleri istenir. Kullanılacak tekniğin belirlenmesinde gerekli yönlendirmeler yapılır.

Öğrencilerin düşünceleri alındıktan sonra, bu tekniğin özelliklerinin neler olabileceği

hakkında görüşlerini açıklamaları istenir. Daha önce bu tekniği kullanarak yaptıkları

çalışmalardan yola çıkarak tekniğin ve boyanın özelliklerini açıklamaları sağlanır. Doğru

verilen yanıtlar pekiştirilir. Ders sürecinde “akrilik boya tekniği” kullanılacağı açıklanır ve

öğrenciler derste kullanılacak yöntem ve teknikler hakkında bilgilendirilir. Akrilik boyanın

kapatıcı özelliğe sahip, mat bir boya olduğu söylenir. Boyaları üst üste kullanabilecekleri,

ancak çok fazla sürterek kâğıdı yıpratmaktan kaçınmaları gerektiği ifade edilmelidir. Yanlış

boyanan yüzeylerde boyanın kuruması beklenir. Üzerine yeniden istenen renkte boya

sürülebilir. Üste sürülen boya kurumadan kazıma yapılarak alttaki renklerden de

yararlanılabilir. İsterlerse akrilik boyayı parmakla, pamukla, buruşturulmuş kâğıtlarla, tampon

haline getirilmiş bezlerle vb. sürülerek yayabilecekleri ve böylece renk kaynaşması

148

sağlayabilecekleri anlatılır. İstedikleri yerleri boş bırakarak kartonun renginden de

yararlanabilecekleri hatırlatılır. Bu tür çalışmalarda bütün yüzeyin boyanması çocuğun istek

ve ihtiyacına bırakılmalıdır. Tüm yüzeyin boyanması için öğrenciye baskı yapılmamalıdır.

Ç. UYGULAMA

Yapacakları çalışma öncesinde öğrencilerden konuyla ilgili nasıl bir kompozisyon

oluşturacaklarını belirlemeleri istenir. Akrilik boyanın kullanılmasıyla ilgili bilgiler tekrar

hatırlatılır. Öğrencilerden, koruyucu gömleklerini giymeleri, muşamba örtüleri sıraların

üzerine sermeleri, kullanacakları kâğıtları ve renkli kartonlarını, boyalarını hazırlamaları ve

çalışmaya başlamaları istenir. Bu aşamada öğrencilerin konsantrasyonlarını arttırmak için

klasik müzik dinletilebilir. Öğrenciler çalışmaları yaparken gözlemlenerek gerekli rehberlikte

bulunulur. Bu rehberlikte öğrencilerin yaratıcılıklarını olumsuz etkileyen veya sınırlandıran

eleştirilerde bulunulmamasına özen gösterilmelidir. Yönlendirmelerde, onların birbirlerinin

çalışmalarından etkilenmemelerine, özgün bir ürün ortaya koymalarına dikkat edilmelidir.

Öğrencinin kuş figürü yaptığına inandığı her biçim kabul edilmeli, asla eleştirilmemelidir.

Öğrencinin boy, kilo, saç, kişilik farklılıkları ne ise, yaptığı işlerdeki farklılıklar da aynıdır.

Bu nedenle, herkesin yaptığı işin birbirine benzemesi gibi bir durum söz konusu değildir.

Dergi, kitap, gazete vb. yerlerde bulunan resimlerin büyükler tarafından yapıldığı,

öğrencilerin büyüklerin yaptıklarını taklit etmelerine gerek olmadığı özellikle

vurgulanmalıdır. Sadece öğrencilerin kullanılan teknikle ilgili hatalarında gerekli düzeltmeler

sözel olarak yapılır. Örneğin, “Bu bölümde boyayı fazla bastırmadan kullansaydın diğer

bölümdeki gibi daha iyi sonuç alır mıydın? Acaba değişik renkleri de deneseydin, nasıl bir

sonuç alırdın?” vb.

Çalışmalarını tamamlayan öğrencilerden eserlerine isim vermeleri istenir. Daha sonra

malzemelerini toplamaları söylenir. İlköğretim düzeyinde maket bıçağı kullanılması tehlikeli

olabileceğinden öğrenciler, yaptıkları çalışmalarını daha büyük bir kâğıt üzerine, resmin

boyutuna göre kenarlarından 5-6 cm. boşluk kalacak şekilde yerleştirip yapıştırarak

“paspartu” hazırlayabilirler. Öğrencilere malzemelerini toplamaları söylenir, atıklarını çöpe

atmaları hatırlatılır. Öğrencilerin derste kullandıkları araç gereçleri düzenli bir şekilde

toplamaları ve sınıfı bir sonraki derse hazır hâle getirmeleri sağlanır.

D. DEĞERLENDİRME

Öğrencilerin çalışmalarına isimlerini mutlaka yazarak sınıf veya okul ortamında

sergilemeleri sağlanır.

149

“Öğrencilerin yaptıkları eseri arkadaşlarıyla paylaşırken;

• Eserde ne anlatmak istediniz?

• Bu çalışmayı yaparken sınıfta sunulan eserlerin en çok hangilerinden etkilendiniz?

• Bu çalışma sonrasında kuşların biçimleri, renkleri hakkında neler öğrendiniz?

• Yaptığınız çalışmalarda kuşların özelliklerini nasıl ifade ettiniz?

• Bu eseri yaparken nelere dikkat ettiniz?” gibi açık uçlu sorular yöneltilerek yaptıkları

çalışmalar hakkında konuşmaları sağlanır.

Değerlendirmede, öğrencilerin etkinlik içinde yer alması bile bir önemli kazanım

sayılmalıdır. Öğrencinin etkinliğe katılımı, coşkusu, kendini ifade etme özgürlüğü önemli

ipuçlarıdır. Değerlendirmede önemli olan, öğrencinin çabası, katılımı yani gösterdiği

performanstır.

150

3.7. ÇALIŞMALARIN SERGİLENMESİ

Öğrencilerin tamamladıkları çalışmalar, her dersin sonunda sınıf panolarında ya da okul

koridorlarında sergilenmelidir. Mutlaka tüm çalışmaların birlikte sunulduğu dönem sonu ve

yıl sonu sergileri de hazırlanmalıdır. Bu sergilere öğrenci velilerinin ve diğer izleyicilerin

katılımı, öğrencilere ayrı bir gurur ve motivasyon kaynağıdır. Tamamlanmış her çalışma ve

bu çalışmanın bir panoda veya stand üzerinde sergilenerek arkadaşları, diğer öğretmenleri ve

velileri tarafından izlenmesi, öğrencilere büyük bir mutluluk verecektir. Böylece öğrenciler öz

güven duygusu kazanacak, çalışmalarını sergilemekten haz alacak ve onur duyacaklardır.

Uygulama sonunda sınıf içi panosuna asılacak çalışmaları öğretmen, dönüşümlü

olarak her öğrencinin çalışmasına yer verebilecek biçimde, öğrencilerle birlikte seçmelidir.

Öğrencilerin görsel sanat ürünlerinin sergilenmesinden haz alarak bir sonraki çalışmaya daha

şevkle katılabilecekleri unutulmamalıdır. Öğrencilerin yaptıkları işten gurur duyması, daha

büyük bir istekle uygulamalara katılması, öğretmenin her bir öğrenciye olumlu yaklaşımı ile

sağlanabilir. Her öğrenci ve çalışması, ayrı bir değerdir.

Öğrencilerin bütün bir yıl boyunca yaptığı çalışmalarını arşivlediği bir süreç dosyasının

olması, yıl sonu sergisinde yer alacak çalışmaların seçilebilmesi için önem taşımaktadır.

Ayrıca, yıl içerisinde yapacakları çalışmalarda uygulamalarını temiz ve düzenli bir şekilde

muhafaza etmeleri gerektiği öğrencilere hatırlatılmalıdır. Bu yolla kendi yaptığı işe saygı

duyma, değer verme ve koruma duygusu gelişecektir. Kendi işine saygısı olmayanların,

başkalarının işine saygı duymaları beklenemeyeceği öğrencilere ilköğretim döneminden

itibaren kazandırılmalıdır. Yıl sonu sergi hazırlıkları için öğretmen ve öğrenciler ile beraber

işbölümü yapılmalıdır. İş bölümünde aşağıda yer alan işler sergi öncesi belirlenmeli ve bu

işleri yapmakla sorumlu öğrenciler görevlendirilmelidir.

Paspartu; resim, grafik tasarım, kolaj gibi iki boyutlu çalışmaların, daha düzgün ve

etkili sergilenebilmesi için yapılan çerçevedir. Bunun için, siyah, beyaz, gri ya da çalışmaya

uygun renkteki kartonlardan yararlanılır. Paspartu yapımında çalışma, kartonun ortasına

gelecek ve etrafında uygun boşluk kalacak şekilde yerleştirilir ve yapıştırılır. İstendiği

takdirde bu çalışma, camlı çerçeve içine yerleştirilerek sergilemeye daha uygun hâle

getirilebilir.

151

Yıl içerisinde yapılan iki boyutlu öğrenci çalışmalarının okul koridorlarında ve

sınıflarda sergilenmesi için panolara ihtiyaç vardır. Yıl sonu sergisi de, imkânlara göre,

okulun koridorunda, bahçesinde veya ders atölyesinde yapılabilir. Pano bulunmadığı takdirde

çalışmalar, duvarlara zarar vermeyecek şekilde okul koridorlarında da sergilenebilir.

Üç boyutlu çalışmaların sergilenmesinde ise standlara ihtiyaç vardır. Ancak, stand

bulunmadığı durumlarda üç boyutlu çalışmalar, okulun imkânları dahilinde üzerine örtü

serilmiş sıralar ve masalarda da sergilenebilir. Çalışmaların tümü aynı yerde veya farklı

masalar üzerine yerleştirilebilir.

Yıl içinde veya yıl sonunda yapılan tüm çalışmalarda, öğrencilerin adı, soyadı ve

sınıflarını belirten etiketler mutlaka bulunmalı ve çalışmaların uygun yerlerine

yapıştırılmalıdır.

Öğrenciler düzenleyecekleri sergi için, davet edecekleri idareciler, öğretmenler ve

velilere verilmek üzere bir davetiye hazırlarlar. Davetiyede serginin açılacağı yer, tarih ve

davet yazısı yer alır. Davetiyelerin, kolay baskı teknikleri veya öğrencilerin seviyelerine göre

seçilecek diğer teknikler ile görsel olarak etkili hâle getirilmesi, serginin amacına daha uygun

olacaktır.

152

3.8. SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin, öğrenme-öğretme sürecinde uygulama yaparken,

etkinliklere yönelik belirlenecek çeşitli araç-gereçleri kullanmaları gerekmektedir. Bu nedenle

öğretmenlerin, öğrenme-öğretme sürecinde kullanılmasını önerecekleri araç-gereçleri özenle

seçmeleri, ortamı öğrencilerin sağlığına ve güvenliğine uygun bir şekilde düzenlemeleri

gerekmektedir. İlköğretimde öğrenme-öğretme sürecinde, uyulması gereken sağlık ve

güvenlik önlemleri şunlardır:

• Sınıf veya atölye ortamının, ders öncesinde ve esnasında iyi bir biçimde

havalandırılması gereklidir.

• Sınıf veya atölye ortamının, aydınlık, tozsuz ve rutubetsiz olmasına özen

gösterilmelidir.

• Sınıf veya atölye ortamının, temizliğinin her uygulama sonrası yapılması

gerekmektedir.

• Sınıf veya atölye ortamında mutlaka ilk yardım dolabı ve çöp kutusu olmalıdır.

• Sınıf veya atölye ortamında, öğrencilerin araç-gereçlerini koyabileceği, malzeme

dolabı veya deposu olmalıdır.

• Sınıf veya atölye ortamında, araç gereçlerin kullanımı hakkında açıklayıcı panolar

ve levhalar bulunmalıdır.

• Araç-gereçlerin kullanımı hakkında öğrenciler, uygulama öncesi bilgilendirilmelidir.

• Uygulama öncesi, sıra veya masaların üzerinde muşamba örtüler kullandırılmalıdır.

• Uygulamalarda maket bıçağı gibi kesici ve delici aletleri ilköğretim birinci

kademedeki öğrencilerin kullanmasına engel olunmalıdır. Kesme işlemi için, ucu

sivri olmayan kâğıt makası kullanılmalıdır. Daha üst sınıflarda maket bıçağının

kullanımını gerektiren durumlarda, öğretmen gözetimi ve rehberliği yapılmalıdır.

Sıra veya masa üzerine duralit yerleştirerek maket bıçağının sıralara zarar vermesi

engellenmelidir.

• Uygulama esnasında, sınıf içerisinde yiyecek ve içecek kesinlikle tüketilmemelidir.

• Öğrenciler, uygulama sonrası el ve tırnak temizliğini bol su ve sabun ile yapmalıdır.

• Artık malzemenin kullanılması gereken uygulamalarda, artık malzemeler temiz ve

sağlığa zarar vermeyecek özellikte olmalıdır.

• Uygulama için kullanılacak olan yapıştırıcı malzemeler kokusuz olmalıdır. Mum

tipi katı yapıştırıcılar, plastik tutkal, öğretmen ya da veli tarafından hazırlanacak olan

153

kola kullanılmalıdır. Asetonlu ve kokulu yapıştırıcıların zararları öğrencilere

anlatılmalı, gerekli uyarılar yapılmalıdır.

• Sentetik boya, vernik, terebentin gibi uçucu ve keskin kokulu malzemeler

ilköğretim birinci kademede kesinlikle kullanılmamalıdır.

• İlköğretim okullarında sentetik, selülozik tiner ve benzin türü eriyikler hiçbir şekilde

kullanılmamalıdır.

• Öğretmen, çekiç gibi araç gereçlerin kullanımında rehberlik yapmalıdır.

• Sınıf veya atölye içerisindeki prizlerin kullanımı öğretmen tarafından yapılmalıdır.

• Öğretmen, sınıf veya atölye dışı etkinliklerde, çevre ve ortam koşullarının

gerektirdiği sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında öğrencileri bilgilendirmelidir.

154

Resim Nu. : 1 “Tahtında Oturan Ana Tanrıça Heykelciği”

Pişmiş Toprak, MÖ 6. Binyıl İlk Yarısı (Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara)

155

Resim Nu. :2 “İkiz İdol”

Altın (Yük: 3,1 cm), Alacahöyük, İlk Tunç Çağı (Anadolu Medeniyetleri Müzesi, ANKARA)

Resim Nu. : 3 “Çift Başlı, Çift Boyunlu, Kuş Gövdeli İdol”

156

Resim Nu. : 4

“Ceylan Biçimli Kap”

157

Resim Nu. : 5 “Kucağında Çocuk ile Tanrı Ana”

Altın Takı, MÖ 14 – 13. yy. Hatti Ve Hitit Uygarlıkları (fig.79, Metropolitan Museum, New York)

158

Resim Nu. : 6 Vincent Van Gogh, “Sarı Başaklar”

(1853 – 1890)

Resim Nu. : 7

Vincent Van Gogh, “Selvi Ağaçlı Yol” (1853 – 1890)

159

Resim Nu. : 8

Cezanne, “Natürmort” (1839 – 1906)

Resim Nu. : 9

Degas, “Balerinler” (1834 – 1917)

160

Resim Nu. : 10 Degas, “Desen” (1834 – 1917)

161

Resim Nu. : 11

Edward Munch (1863 – 1944)

Resim Nu. : 12

François Millet, “Başak Toplayan Kadınlar” (1814 – 1875)

162

Resim Nu. : 13

Pablo Picasso, “İspanyol” (1881 – 1973)

163

Resim Nu. : 14 Kandinsky, “Pano 3”

(1886 – 1944)

164

Resim Nu. : 15 Klee, “Minik Cücenin Minik Masalı”

(1879 – 1940)

165

Resim Nu. : 16 Jackson Pollock

(1912 – 1956)

166

Resim Nu. : 17 Osman Hamdi Bey, “Portre”

(1842 – 1910)

167

Resim Nu. : 18 Süleyman Seyit Bey, “Kavunlu Natürmort”

(1842 – 1913)

Resim Nu. : 19

Şeker Ahmet Paşa, “Natürmort” (1841 – 1907)

168

Resim Nu. : 20 Fikret Mualla, “Sokak”

(1903 – 1967)

169

Resim Nu. : 21 Mondrian, “Sarı, Siyah, Beyaz ve Kırmızı”

(1872 – 1944)

170

Resim Nu. : 22

Turgut Zaim, “Yörükler” (1906 – 1974)

171

Resim Nu. : 23 Turgut Zaim, “Atatürk ve Silah Arkadaşları”

(1906 – 1974)

172

Resim Nu. : 24

Turgut Zaim, “Ürgüp” (1906 – 1974)

173

Resim Nu. : 25 Orhan Peker, “Portre”

(1914 – 1970)

174

Resim Nu. : 26

Sabri Berkel, “Soyutlama” (1907 – 1993)

175

Resim Nu. : 27

Şeref Akdik, “Okula Kayıt” (1899 – 1972)

176

Resim Nu. : 28 Şeref Akdik, “Atatürk Telgraf Başında”

(1889 – 1972)

177

Resim Nu. : 29

Neşet Günal, “Anne ve Çocuk” (1923 – 2005)

178

Resim Nu. : 30 Neşet Günal, “Duvar Dibi”

(1923 – 2005)

179

Resim Nu. : 31 Bedri Rahmi Eyüboğlu, “Gecekondular”

(1913 – 1975)

180

Resim Nu. : 32 Mustafa Pilevneli, “Kibele”

(1940 -….)

181

Resim Nu. : 33 Nuri Abaç, “Balıkçı”

(1926 – ….)

182

Resim Nu. : 34 Nuri Abaç, “ Lokantada”

(1926 – ….)

183

Resim Nu. : 35 İbrahim Balaban, “Bereket Ana” (1980)

(1921 –….)

184

Resim Nu. : 36 Mürşide İçmeli, “Umut Dünyası”

(1930 –….)

185

Resim Nu. : 37

Ferruh Başağa, “Kompozisyon” (1914 – ….)

186

Resim Nu. : 38 Hasan Pekmezci, “Kafes Kuşlar”

(1945 –….)

187

Resim Nu. : 39 Söbütay Özer, “Güvercinler”

(1949 – ….)

188

Resim Nu. : 40 Emin Barın, Özgün Yazı

(1913 – 1987)

189

Resim Nu. : 41 İlhap Hulisi Görey, “Beykoz Kunduraları” (Afiş)

(1898- 1986)

190

Resim Nu. : 42 Sadık Karamustafa, “İstanbul Film Festivali” (Afiş)

(1946 – ….)

191

Resim Nu. : 43 Yurdaer Altıntaş, “İstanbul Film Festivali” (Afiş)

(1935 –….)

192

Resim Nu. : 44 Yurdaer Altıntaş, “İstanbul Festivali” (Afiş)

(1935 –….)

193

Resim Nu. : 45

Mengü Ertel, Tiyatro Afişi (1931 – 2000)

194

Resim Nu. :46 Mengü Ertel, Moskova Olimpiyatları Afiş Yarışması

Üçüncülük Ödülü (1980) (1931 – 2000)

195

Resim Nu. : 47

Levnî (17. yy. – 1732)

196

Resim Nu. : 48 Matrahçı Nasuh, “Süleymanname”

197

Resim Nu. : 49

Matrahçı Nasuh, “Süleymanname”

198

Resim Nu. : 50 “Karagöz – Hacivat”

199

Resim Nu. : 51 Nusret Hepgül, “Ebru Örneği” (XX. yy.)

200

Resim Nu. : 52 “Resim Heykel Müzesi” (Ankara)

201

Resim Nu. : 53 “Anıtkabir”

202

Resim Nu. :54 “Atatürk Heykeli” (Ulus, Ankara)

203

Resim Nu. : 55 Rodin, “Düşünen Adam”

(1840 – 1917)

204

Resim Nu. :56 “Mozaik” (Hatay Arkeoloji Müzesi, Antakya)

205

Resim Nu. :57 “Maske”

206

Resim Nu. : 58 “Doku, biçim örneği”

207

4.2.MÜZELERİN İNTERNET ADRESLERİ

Türkiye’deki Müzeler

Anıtkabir Müzesi

http://www.tsk.mil.tr/anitkabir/index.html

Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi

http://www.bodrum-museum.com

Rahmi Koç Endüstri Müzesi

http://www.rmk_museum.org.tr

Vehbi Koç Sadberk Hanım Müzesi

http://www.sadberkhanimmuzesi.org.tr

Sanal Müze

http://www.sanalmuze.com

Alacahöyük

http://rehber.ankararehberi.com/alacahoyuk.asp

Alagöz Karargahı

http://rehber.ankararehberi.com/alagoz.asp

AKM

http://rehber.ankararehberi.com/akm.asp

Atatürk'ün Evi

http://rehber.ankararehberi.com/ataevi.asp

Beypazarı

http://rehber.ankararehberi.com/beypazari.asp

Cumhuriyet

http://rehber.ankararehberi.com/cumhuriyet.asp

Çatalhöyük

http://rehber.ankararehberi.com/catalhoyuk.asp

Doğa Tarihi

http://rehber.ankararehberi.com/dogatarihi.asp

Etnoğrafya

http://rehber.ankararehberi.com/etnografya.asp

Gordion

http://rehber.ankararehberi.com/gordion.asp

208

Hattuşaş

http://rehber.ankararehberi.com/hattusas.asp

Kayseri

http://rehber.ankararehberi.com/kayseri.asp

Kurtuluş Savaşı

http://rehber.ankararehberi.com/kurtulusm.asp

Mehmet Akif

http://rehber.ankararehberi.com/mehmetakif.asp

Resim Heykel

http://rehber.ankararehberi.com/resimheykel.asp

Yazılı Kaya

http://rehber.ankararehberi.com/yazilikaya.asp

İstanbuldaki Müzeler

http://www.bigglook.com/biggtravel/mistanbul.asp

Ankaradaki Müzeler

http://www.bigglook.com/biggtravel/mankara.asp

Bursadaki Müzeler

http://www.bigglook.com/biggtravel/mbursa.asp

İzmir

http://www.izmirturizm.gov.tr/t_muzeler.html

Adana Arkeoloji Müzesi

http://www.kultur.gov.tr/portal/arkeoloji_tr.asp?belgeno=2875

Adana Atatürk Müzesi


Adana Etnografya Müzesi


Adana - Misis Mozaik Müzesi


Adana Örenyerleri


Adıyaman Müzesi


209

Afyon Müzesi


Ağrı İshak Paşa Sarayı


Aksaray Müzesi (Zinciriye Medresesi) ve Bağlı Ören yerleri


Amasya Müzesi


Ankara - Agustus Tapınağı


Ankara - Anadolu Medeniyetleri Müzesi


Ankara - Atatürk Kültür Merkezi Cumhuriyet Devri Müzesi


Ankara - Etnografya Müzesi


Ankara - Gordion Müzesi


Ankara - II. Türkiye Büyük Millet Meclisi Cumhuriyet Müzesi


Ankara - Kurtuluş Savaşı Müzesi (I.TBMM Binası)


Ankara - Şefik Bursalı Müze Evi


Ankara - Resim Heykel Müzesi


Ankara - Roma Hamamı


Antalya Müzesi


Antalya - Alanya Müzeleri ve Ören yerleri


210

Antalya - Alanya Dim Mağarası


Antalya - Noel Baba Kilisesi


Antalya - Perge


Antalya - Side Müzesi


Aydın Müzesi


Aydın - Afrodisias Müzesi


Aydın - Milet Müzesi


Aydın Ören yerleri


Balıkesir - Bandırma Arkeoloji Müzesi


Balıkesir - Kuva-yi Milliye Müzesi


Bartın - Amasra Müzesi


Bilecik Söğüt Müzesi


Bitlis Ahlat Müzesi


Bolu Müzesi


Burdur Müzesi


Bursa Müzeleri


211

Bursa - İznik Müzesi


Çanakkale Müzesi


Çankırı Müzesi


Çorum Müzeleri


Çorum İli Ören yerleri


Denizli Müzeleri ve Ören yerleri


Diyarbakır Müzeleri ve Tarihi Kültürel Değerleri


Diyarbakır Ören yerleri


Edirne Müzesi


Elazığ Müzeleri ve Ören yerleri


Erzincan Müzesi


Erzurum Arkeoloji Müzesi


Erzurum Atatürk Evi Müzesi


Erzurum - Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi ( Yakutiye Medresesi )


Eskişehir Müzeleri


Eskişehir - Seyitgazi Müzesi


Gaziantep Müzeleri


212

Gaziantep - Hasan Süzer Etnografya Müzesi


Giresun Müzesi


Hatay Müzesi


Isparta Müzesi


Isparta - Yalvaç Müzesi ve Ören yerleri


İçel - Anamur Müzesi ve Ören yerleri


İçel - Mersin Atatürk Evi Müzesi


İçel - Mersin Müzesi


İçel - Silifke Müzesi


İçel - Silifke Atatürk Evi


İçel - Tarsus Müzesi


İstanbul - Arkeoloji Müzesi


İstanbul - Aya İrini(St.İrene)


İstanbul - Ayasofya Müzesi


İstanbul - Ayasofya Müzesi I. Mahmud Kütüphanesi


İstanbul - Büyük Saray Mozaikleri Müzesi


İstanbul - Divan Edebiyatı Müzesi (Galata Mevlevihanesi)


213

İstanbul - Fethiye Müzesi (Pammakaristos)


İstanbul - İmrahor Anıtı (İlyas Bey Camii) St.Studios Manastırı Hagios Ionnes

Prodromos Bazilikası


İstanbul - Kariye Müzesi


İstanbul - Türk ve İslam Eserleri Müzesi


İstanbul - Rumelihisarı Müzesi-Yedikulehisarı Müzesi-Anadoluhisarı Müzesi


İstanbul - Tekfur Sarayı


İstanbul - Topkapı Sarayı Müzesi


İstanbul - Yıldız Sarayı


İzmir - Agora


İzmir - Bergama Müzesi


İzmir - Birgi Çakırağa Konağı


İzmir - Efes Müzesi


İzmir - Efes-Selçuk


İzmir - Meryem Ana Evi


İzmir - Arkeoloji Müzesi


İzmir - Atatürk Müzesi


214

İzmir - Çeşme Müzesi


İzmir - Etnografya Müzesi


İzmir - Ödemiş Müzesi


İzmir - Tire Müze Müdürlüğü


Kahramanmaraş Müzesi


Karaman Müzesi


Kars Müzesi


Kastamonu Müzeleri


Kayseri Müzesi


Kırklareli Müzesi


Kırşehir Müzesi


Kocaeli Müzeleri ve Ören yerleri


Konya - Akşehir Müzesi


Konya - Kilistra


Konya - Mevlana Müzesi


Konya Müzeleri ve Ören yerleri


215

Malatya Müzesi


Manisa Müzesi


Mardin Müzesi


Muğla - Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi


Muğla - Fethiye Müzesi


Muğla - Milas Müzesi


Muğla - Marmaris Kalesi ve Arkeoloji Müzesi


Muğla Müzesi ve Ören yerleri


Nevşehir Müzesi ve Ören yerleri


Niğde Müzesi


Ordu Etnografya Müzesi


Osmaniye Karatepe-Aslantaş Geç Hitit Kalesi


Sakarya Müzesi


Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi


Sinop Müzesi


Sinop - Le Musée De Sinop


216

Sivas Müzeleri


Şanlıurfa Müzesi


Tekirdağ Müzesi


Tokat Müzesi ve Ören yerleri


Trabzon Müzesi


Trabzon Ayasofya Müzesi


Uşak Müzeleri


Van Müzesi ve Ören yerleri


Zonguldak Müzeleri


http://www.kultur.gov.tr/portal/default_tr.asp?BELGENO=3068

Ankara – Atatürk’ün Mekanı Müze Köşk


Ankara - Anıtkabir


Ankara - 100. Yıl Kız Teknik Öğretim Müzesi


Ankara - Atatürk Evi


Ankara - MTA Tabiat Tarihi Müzesi


Ankara - Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu Müzesi


Ankara - TRT Müzesi ve Ulusal Kurtuluş Sergisi


217

Ankara - T.C. Ziraat Bankası Müzesi


Ankara - ODTÜ Müzesi


Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi "Oyuncak Müzesi"


Ankara - Eğit-Der Eğitim Özel Müzesi


Ankara - Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi


Ankara - Mehmet Akif Ersoy Evi


Ankara - Beypazarı Kültür ve Tarih Müzesi


Ankara - Hacı Bayram Camii


İstanbul - Orhan Kemal Müzesi


İstanbul - Rahmi M. Koç Müzesi


İstanbul - Sadberk Hanım Müzesi


İstanbul - Tekel Müzesi


Edirne - Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi


Edirne - Türk Psikiyatri Tarih Müzesi


Erzincan Kemaliye Ocak Köyü Özel Müzesi


Erzurum - 23 Temmuz Kongre Salonu Müzesi


Karabük Kardemir Demir Çelik Müzesi


218

Konya Büyükşehir Belediyesi A.R. İzzet Koyunoğlu Müzesi


Suna-İnan Kıraç Kaleiçi Müzesi


Yurtdışanıdaki Müzeler

Aedes Gallery Berlin

http://www.aedes-galerie.de

American Museum of Naturel History

http://www.amnh.org

ARCAM: Architecture Center Amsterdam

http://www.arcam.nl

Bienvenue (Web Museum,Paris)

http://www.ibiblio.org/wm

Exploratorium (The Museum of Science, Art and Homan Perception)

http://www.exploratorium.edu

Guggenheim Museum

http://www.moma.org

Musèe du Louvre

http://www.louvre.fr

Museum of Science

http://www.mos.org

Museum of Finnish Architecture

http://www.mfa.fi

National Postal Museum

http://www.postalmuseum.si.edu

NMSI: The National Museum of Science and Industry

http://www.nmsi.ac.uk

Smithsonian American Art Museum

http://www.nmaa.si.edu

Smithsonian National Air and Space Museum

http://www.nasm.si.edu

219

The British Museum

http://www.thebritishmuseum.ac.uk

The Metropolitan Museum of Art

http://www.metmuseum.org

The Museum of Modern Art

http://www.moma.org

The Natural History Museum (London, England)

http://www.nhm.ac.uk

UCMP: UC Museum of Paleotology

http://www.ucmp.berkeley.edu

United States Holocaust Memorial Museum

http://www.ushmm.org

v&A: Victoria and Albert Museum

http://www.vam.ac.uk

Bienvenue (Web Museum,Paris)

http://www.ibiblio.org/wm

Exploratorium (The Museum of Science, Art and Homan Perception)

Guggenheim Museum

http://www.moma.org

Musèe du Louvre

http://www.louvre.fr

Museum of Science

http://www.mos.org

Museum of Finnish Architecture

http://www.mfa.fi

National Postal Museum

http://www.postalmuseum.si.edu

NMSI: The National Museum of Science and Industry

http://www.nmsi.ac.uk

Smithsonian American Art Museum

http://www.nmaa.si.edu

Smithsonian National Air and Space Museum

http://www.nasm.si.edu

220

The British Museum

http://www.thebritishmuseum.ac.uk

The Metropolitan Museum of Art

http://www.metmuseum.org

The Museum of Modern Art

http://www.moma.org

The Natural History Museum (London, England)

http://www.nhm.ac.uk

UCMP: UC Museum of Paleotology

http://www.ucmp.berkeley.edu

United States Holocaust Memorial Museum

http://www.ushmm.org

v&A: Victoria and Albert Museum

http://www.vam.ac.uk

221

4.3. TERİMLER VE KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

afiş: Önemli bir olayı, günü, özel durumu ya da yeni çıkan bir ürünü tanıtmak için,

fotoğraf ve çeşitli baskı tekniklerinin olanaklarından yararlanılarak yapılan, yazılı ve

resimli görsel bir (grafik) sanat ürünü.

ahenk: Uyum.

akım: Ortak sanat görüşünün özelliklerini gösteren, ortak davranış ve tutum içindeki

sanatçı veya sanat yapıtlarının gruplandığı kategori.

akrilik: İçinde sentetik özellikler içeren su ile inceltilebilen bir suluboya türü.

algılamak: Bir olayı veya bir nesnenin varlığını duyum yoluyla yalın bir biçimde bilinç

alanına almak, idrak etmek.

allegori: Bir olayın semboller-imgeler yoluyla özelleştirilerek (şahıslaştırılarak), doğada

gerçekte olmayan bir biçimde betimlenmesi. (Antik dönemde, mitolojide resim ve

heykellerde sıkça görülür.)

altın oran: İlk kez, Antik Çağda geliştirilen en yetkin oranlamaya ait matematik kuramı

ve bu kurama bağlı olarak Romalı bir mimarın kullandığı klasik ölçü sistemi (Evrensel

anlamda uyumun, idealin ve erdemin bu ölçüye bağlı olduğu düşünülür. Çoğunlukla

“küçük parça ile büyük parça arasındaki ilişkinin, büyük parçayla bütün arasındaki

ilişkinin aynı olması” doğrultusunda hareket ederek çizgiler ve dikdörtgenlerin parçalara

bölünmesi için yaygın olarak kullanılmıştır. Bu mantığa göre bölünmüş bir çizgide, küçük

kısmın büyük kısma oranı, büyük kısmın bütüne oranına eşittir.).

amblem: Bir şeyi simgeleyen biçim, bir konunun yazı veya resimle sembolleştirilmesi.

anatomi: 1. İnsan ve hayvan vücudunu oluşturan ögeleri inceleyen bilim dalı. 2. Kas ve

kemik sisteminin araştırılmasıyla, etüdüyle uğraşan bilimsel bir disiplin alanı.

anıt: “Abide” dir. “Anmak” kökünden türetilen anıt sözcüğü, bir olayı hatırlatmak,

önemli bir kişinin\ kişilerin ya da kültürün anısını yaşatmak; askerî bir başarıyı, toplumun

değer verdiği bir ilke, düşünce, kavram ya da ülküyü yüceltmek, simgelemek amacıyla,

konuyla ilgili bir yere, bir meydan’a, geniş bir alandan görülebilecek biçimde çevreye

egemen bir konuma yerleştirilen yazıt, sütun, heykel ya da mimarî yapıtları tanımlar.

antika: Eski uygarlıklardan kalma, kültürel ve sanatsal değer taşıyan, taşınabilir nitelikte

eşya ve nesneler.

asimetrik denge: Eşit ya da eşit olmayan görsel ağırlıktaki ve çekicilikteki ögelerin

düzenlenmesi.

222

astar boya: Daha az emici hale getirmek için yüzeye sürülen, kalınlık veya saydamlık

verecek bir tabaka olarak kullanılan sıvı (Özellikle “tutkallı astar” sıkça kullanılır.).

batik: Kumaş deri veya kağıt süslemede kullanılan bir baskı tekniği.

betimleme: Tasarlama, bir şeyi sözle veya yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma,

tasvir.

bezeme: Herhangi bir yüzeyi motifle süsleme, tezyin.

biçim: Bir nesnenin görme ya da dokunma organları ile algılanabilmesini sağlayan,

kendine özgü gerçekçiliği olan şekil.

bilişsel alan: Öğrencilerin bilim, hatırda tutma, sebep ve sonucu anlama, bilgilerini

yaşantısında kullanma, öğrendiği bilgileri analiz edip araştırma, sentezleyip yeni düşünsel

bilgiler üretme, yargılayarak değerlendirme gibi zihinsel süreçlerinin bütünüyle ilgilenen

ve bu süreçlerle açıklanan öğrenme ürünleri hakkında bilgi veren alan.

boşluk: Bk. Espas.

cam mozaik: Küçük renkli cam parçacıklarıyla yapılan mozaik.

çini: Duvar kaplaması olarak kullanılan renkli ve genellikle bezeli ve sırlı seramik plak.

deformasyon: Bir konuyu, özelliğini bozmadan, daha etkili anlatabilmek için bazı

yerlerini olduğundan fazla göstermek.

dekorasyon: Mekânı oluşturan ögelerin ve yüzeylerin düzenlenmesi eylemi.

dekoratif: Değişiklik göstermeyen, sınırlı uzunluk ve genişliğe sahip süsleyici unsur.

denge: 1. Ögelerin bir birleri ile olan ilişkilerinin resim düzen içindeki ifadesi. 2. Bir

kompozisyonda renk, biçim, yön, ölçü gibi değerlerin kendi içerisindeki karşıt değerlerini

birbirine yaklaştıran ya da bir bütün içinde algılatan bir tasarım sonunda elde edilmiş olan

nitelik.

desen: Çizgi resim. Görsel bir etki yaratmak amacıyla yapılmış çizgi resimlerin hepsi.

devinim: Yer değiştirme, bir noktanın uzaydaki bir durumdan başka bir duruma geçişi,

zaman içinde durum değiştirme, hareket.

dogma: Doğruluğu sınanmadan, doğru diye öne sürülen öğreti.

dogmatik: Güven ve otoriteyi savunan, katı, kuralcı.

doku: Bir nesnenin yapı özelliklerine bağlı, onun tümünü kapsayan veya temsil eden;

görülebilen, dokunulabilen görsel ve dokunsal etki.

dört boyutlu: Derinlik, genişlik ve uzunluk kadar zamana da bağlı olan, bu kavramların

hepsini içeren boyut ölçüsü.

duyuş: Bir algının insan ruhunda bıraktığı iz.

223

ebru: Tuz ve çeşitli maddelerle yoğunlaştırılmış suya damlatılan ya da serpilen özel

boyaların, üzerine yatırılan bir tabaka kağıda aktarılması ile oluşturulan hareli bezeme.

eleman: Bir sanat eserini oluşturan ve kendi başına da varolabilen parça, unsur, öge.

(Örneğin resimde, renk ve çizgi birer elemandır.)

empresyonizm: Avrupa resminde ilk olarak geleneksel resimden ayrılmayı başaran ve

Rönesans’tan beri izlenilen atölye resminin siyah-beyaz, ışık-gölge ve bilimsel perspektif

kurallarının çözülmesinde başlangıç sayılan sanat eğilimi (1877’de Paris’te sergilenen ve

“Soleil Levant” adını taşıyan bir tabloya yapılan eleştiride alay olarak yazılan

“Impressionist” sözcüğünden doğmuştur, akımın öncüleri Seuart ile Signac’tır.).

enteriyör: Bina içi resmi.

endüstri ürünü: Günlük kullanım amaçlı üretilen, çoğaltılabilen ürünlerdir.

epik: Destansı.

eskiz: Bir tasarımın ya da planın bütün hatlarının özelliklerini gösteren genel çizim.

espas: Resimde derinlik etkisi, mekân.

estamp:Baskı resim. Çinko, bakır, lito taşı, tahta ya da linolyum üzerine yapılmış olan

resim çalışmalarından kâğıda basılmış olanlar.

estetik: Güzelliğin insan aklı ve duyuları üzerindeki etkilerini konu olarak ele alan felsefe

dalı.

etüt: Bir kompozisyon ya da figürün, bir kısmının ya da tamamının ayrıntılı betimlemesi.

figür: Resim ya da heykel sanatlarında, betimlenmiş gerçek ya da hayal ürünü her tür

varlık veya nesne.

figüratif: 1. Resim ve heykelde, doğayı ve nesneleri biçim olarak gösteren eser. 2. Son

zamanlarda soyut sanatın ortaya çıkmasıyla yaygınlaşan; eserde doğadan istifade

edildiğini belli etmek, sanatçının doğacı anlayışını açıklamak için kullanılan terim.

form: Işık gölge, renk, anatomi, çizgi ve doku gibi elemanların hepsinin birden

oluşturulduğu görünüm.

fovizm: 1905-1907 yılları arasında meydana gelen, bir grup ressamın öncülük ettiği

özgün bir sanat akımı (Fouve: Fr. Vahşi hayvan. – Tanımlamayı ilk kez sanat eleştirmeni

Louis Vauxcelles kullandı. Bu sanatçıların “Fouve” olarak tanımlanmalarının nedeni ise

onların boyayı tüpten çıktığı gibi kullanmalarıydı. Modern resmin renk anlayışında köklü

değişiklikler yapan, renk alışkanlıklarını kırmakla modern sanatta adeta bir devrim

gerçekleştiren “fovlar”, bir ağacın gövdesini ya da denizi pekâlâ kırmızı olarak

betimleyebiliyorlardı.).

224

frontal görünüş: Bir kişinin ya da nesnenin, vesikalık fotoğraflarda olduğu gibi, önden

görünüşü.

fütürizm: 1909’ da İtalya’da önce şiirde sonra resimde ortaya çıkan, zamana bağlı çeşitli

durum ve yaşantıları birleştiren bir görüş, sanat akımı.

goblen: Fransa’da duvarlara asılmak üzere yapılan renkli, resimli halılar.

gotik: Avrupa’da Orta Çağ sanatına ait bir üslup devresi (Bu ismin ortaya çıkmasında

İtalyan ressamı Ghiberti’nin rolü olmuştur. Gotik Dönemin zaman bakımından devamı

çeşitli ülkelerde çeşitli değişik olmuştur. Kendi içinde “Erken, Yüksek ve Geç Gotik”

olmak üzere üç devrede incelenir.) .

grafik sanatlar: Tahta baskı, bakır, çinko gravür ve litografi gibi çeşitli basım ve

çoğaltma teknikleri kullanılarak yapılan resimleri ele alan sanat türleri.

gravür: Metal bir plak üzerinde, asit ya da bir uç yardımıyla oyulan yerlere mürekkep

yedirilerek yapılan oyma desenin, bir pres yardımı ile kağıt üzerine geçirilmiş baskısı.

hataî: Filiz ve çiçek motiflerinin stilize edilerek birbirine dolaşması ile meydana gelen,

Orta Asya çıkışlı Türk tezyinatına verilen isim.

höyük: Aynı yerleşim merkezine farklı dönemlerde kurulan şehirlerin yıkılması ve her

yıkılan yapı katmanının bir öncekinin üstüne binmesi sonucu oluşan tepeler.

içerik: Bir sanat eserinde betimlenen olayların, aktarılan bilgilerin tümü.

idealizm: Hayalî düşüncelere yani idelere göre eser yaratma görüşü. Descartes, Gothe ve

Hegel bu felsefenin öncüleridir.

idol: İlkel kavimlerde, tapınılan küçük heykellere verilen ad.

ikon: Hıristiyanlıkta Hz. İsa, Hz. Meryem ya da azizeleri betimleyen resimlere verilen ad.

illüstrasyon: 1. Kitap resimleme sanatı. 2. Kitap resmi.

imge: 1.Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, düş, hayal, hülya. 2. İnsan

bilincine duyumlar yoluyla gelen nesnelerin yansıması.

informel sanat: 1945-1960 yılları arasında ortaya çıkan bütün soyut sanat akımlarını

tanımlayan sanat terimi (İnformel sanat, figürü kesin bir biçimde reddeder.).

ipek baskı: Kumaş, bez vb üzerine yapılan bir çeşit baskı tekniği (Bir kasnak altına

gerilen ince dokulu ipek bir bezin yüzeyinde, çizilen bir resme uygun olarak boya gelecek

kısımları açık bırakılır. Boya gelmeyecek kısımlar ise yağlı boya ile kapatılır. Bu işten

sonra, kasnak içine boya konur ve cetvel gibi bir tahta ile boya kasnak içine yaydırılır.

Daha sonra, bezin kapatılmamış olan yerlerinden sızdırılarak kasnak altına konan resim

kâğıdı ya da bez üzerine geçirilir. Bu teknik ile kasnaklar çoğaltılıp her renk için ayrı

kalıp yapılarak çok renkli ipek baskı resim yapılır.).

225

izlenimcilik: Bk. Empresyonizm.

kakma: Düz bir zemini oyup içine o oyulan yer kadar renkli parçalar yerleştirme tekniği.

karikatür: İnsan çehrelerinin belli karakterlerini, politik olayları, toplumdaki çeşitli

durumları, gülünçleştirme ya da eleştirme amacıyla, deformasyona uğratarak resimleme

işi (İt.caricare-abartmalı sözcüğünden yapılmıştır).

kazıma gravür: Metal, tahta, linolyum vb. gibi maddelerden yapılan oyma için elverişli

yüzeylere, çelik oyma aletleri ile kazınan resim üzerine mürekkep sürülmesi yoluyla

yapılan basım tekniği. (Kazınmış yüzeylerin oyulmamış düz kısımlarına mürekkep

sürülerek yapılan baskıya “düz baskı”, kazınmış yerlere mürekkep yedirilerek yapılan

baskıya ise “derin baskı” denir.)

kiç: Değersiz eser.

klasisizm:16. yüzyılda Andre Palladdio tarafından İtalya’da ortaya konan ve 17.

yüzyılda, İtalya dışında özellikle Fransa ve İngiltere’de gelişmiş olan mimari akım.

kolay baskı: Toplanan doğal malzemelerin üzerlerine boya sürülerek bir yüzey üzerine iz

bırakacak şekilde basılmasıdır.

koleksiyon: 1. Her hangi bir malzemenin çeşit, özellik, nitelik, vb. bakımlardan toplanarak

tasnif edilmesidir. 2.Öğrenme, yarar sağlama veya zevk amacıyla bir araya getirilmiş ve

özeliklerine göre sınıflara ayrılmış nesnelerin bütünüdür.

kompozisyon:Bir sanat eserinde, sanatın elemanlarının sanatın ilkelerine göre

düzenlenmesi.

konservasyon: Arkeolojide bir eseri olduğu gibi muhafaza etme tekniği.

konstrüksiyon:Yapı, bir yapıda taşıyıcı nitelikte olan ve bir araya gelerek bir yapıyı

oluşturan ögeler bütünü.

konstrüktivizm: 1913 yılından sonra gelişen ve saf geometrik biçimleri benimseyen resim

anlayışı (Maleviç, Tatlin ve Rodjenko’nun dikdörtgen, çember ve doğruların

düzenlenmesine dayanan resimlerini 1913’te Moskova’da sergilemeleri sonucu ortaya

çıktı.).

kurgan: Tarih öncesi çağlarda (Tunç ve Demir Çağları), bugünkü Altay ve Güney Rusya

bölgelerinde, eski Türklerin ölülerini gömüp üzerlerine toprak yığarak yaptıkları tepeler.

kübizm: 1907 yılında Cezanne’ın hatırasına saygı olarak Fransız Hükümeti tarafından

açılan retrospektif bir sergide, Picasso ile Brapue’ın kendi aralarında yaptıkları eleştiri ve

yorumlar ile ortaya çıkan bir sanat akımı (Doğa görünüşlerini geometrik bir parçalanmaya

tabi tutup tablo yüzeyini doğa unsurlarından kurtararak yeniden inşa etme amacını güder.

226

Figürün tümünü basitleştiren geometrik inşaya “Sentetik Kübizm”, bir figürün her

taraftan görünüşünü dikkate alarak yapılan parçalamaya ise “Analitik Kübizm” denir.).

lak: “Rhus vernicifera” denilen bir ağacın öz suyundan elde edilen bir tür vernik.

lavi: Tek renk sulu boya ve fırça ile yapılan leke etkili bir resim tekniği (Daha çok ağaç

uçla yapılmış desenlerde, leke ile kontrast olanakları ve oylum etkisi sağlanması için

kullanılır.) .

leke: Bir yüzey üzerinde yüzeyin renk ve tonundan daha farklı renk ve tonda fark edilen

daha küçük yüzey.

litografi: Düz baskının en yaygınlarından olan bir çeşit taş baskı tekniği (Bavyera ile

İsviçre’de çıkarılan ve yağı emen bir çeşit taş üzerine perdah yapıldıktan sonra, yağlı

kalem ve mürekkeplerle sulu boya veya yağlı boya etkisinde istenilen resim çalışması

yapılır. Resim kuruduktan sonra ulu Arap zamkı-nitrik asit karışımı bir sıvı, taş

üzerindeki resme sürülür. Böylece taşın resim yapılmamış kısımlarının tekrar yağ

almasına karşı hassaslığı bozulur. Taşa mürekkep verildikten sonra üzerine konulan kâğıt

ile presten geçirilince, taşın üzerindeki resim kağıt üzerine çıkar.).

megaron: Önünde bir giriş, hol kısmı ve içinde yalnız bir odası olan taştan yapılmış

Yunan evi.

mekân: Sanatta mekân iki ya da üç boyutlu olabilir. Fon ile objeler ve figürler arasındaki

her türlü ilişki.

menhir: Megalit anıtlarının bir çeşidi, herhangi bir kişi ya da olay anısına dikilen

yontulmamış yüksek taşlar.

minimal sanat: 1965 Yılında Richard Wolheim tarafından ortaya atılan ve Amerikan

sanatı çevresi içinde Soyut Ekspresyonizme ve “Pop-Art”a tepki sonucu gelişen bir sanat

anlayışı (Minimal sanat objeleri basit, seri olarak imal edilmiş ve hatta sıralanmış biçimde

kompoze edilmelidir. Temelde, makine ile üretilmiş ve kişiliksiz olmaları önem

taşımaktadır.).

mimesis: İlk sanat kuramında taklit, yansıtma.

minimalizm: ABC sanatı olarak da adlandırılan, Amerika’da 1960’lı ve 1970’li yıllarda

etkili olan ve sanatsal biçimin aşrı yalınlığını savunan sanat anlayışı (“Minimalizm”

terimi, ilk olarak 1965 yılında Richard Wolheim tarafından kullanıldı.).

minyatür: Çok ince işlenmiş, küçük boyutlu resimler için kullanılan terim. (Latince

“kırmızı” anlamına gelen “miniare” kelimesinden gelmektedir. Bir kitapta, konu

başlıkların kırmızı ile belirtmek için kullanılan “miniare” terimi, zamanla yazılı metni

süsleyen ve destekleyen resimler için de kullanılmaya başladı.)

227

modernizm: Bilinen teknikler içinde, çağdaş anlayışa uygun olarak sanat yapma görüşü

ve mesleği, çağcılık.

modele etme: Resim ve heykelde, form verme ve üç boyutlu gösterme işi (Resimde

oylum duygusu uyandırma işidir.).

monografi: Yalnız bir sanatçının hayatı ve eserleri hakkında yazılmış kitap.

monokrom: Tek bir rengin açık - koyu değerleri ile yapılan resim.

monotipi: Tek bir baskı olanağı veren grafik tekniği.

motif: Bezeme ve süslemede bütün oluşturan parçalardan her birine verilen ad.

naif: 1. Saf, doğal, yapmacıksız. 2. Bir sanat alanında, eğitimsiz sanatçılar ve onların

yaptıkları eserleri tanımlamak için kullanılan terim.

natürmort: 1. “Ölü doğa” olarak da adlandırılan, konu olarak cansız varlıkların seçildiği

resim türü. 2. Çeşitli seramik ya da cam kapılar, meyveler, çiçekler, kitaplar, kumaşlar vb.

nesnelere ait resimler.

natüralizm: Güzel sanatlarda, doğanın ışık-gölge, oranlar, renk değerleri ve karakteri,

optik görünüş içinde detaylarıyla yansıttırılması şeklindeki anlayışı.

non-figüratif resim: 1.Figürsüz resim. 2.Wassily Kandisky’in çalışmalarıyla biçimlenen,

soyut sanatı tanımlamak için kullanılan terim. Terim olarak objesiz olmayı değil figürsüz

olmayı gösterir (Kandisky’ye göre resim, artık doğanın ya da nesnelerin bir ifadesi değil,

sanatçının resimsel elemanlarla meydana getirdiği kendine özgü bir varlıktır. Bu anlayışla

birlikte, sanatın doğa ile ilişkisi gittikçe azalmış; bir resim, önce doğanın bir soyutlaması

yani deformasyonu, daha sonra ise resimdeki ögelerin tamamen ilkeler doğrultusunda

düzenlendiği bir varlık olmuştur. Obje, dış dünyadaki bilinen nesne değil, renk ve

çizgilerin renk – biçim ya da matematik düzenidir.).

nötr renkler: İki komplementer rengin karışımından ortaya çıkan renkleri tanımlamak

için kullanılan terim (Kırmızı ile yeşil, mavi ile turuncu, sarı ile morun karışımından nötr

renkler otaya çıkar.).

obje: 1. İnsan bilincinin dışında var olan gerçeklik, maddî şey, nesne. 2. Üzerinde fikir

üretilebilen ve kendi grubundaki varlıkların ayrı değerlendirilebilen ve

konumlandırılabilen varlık.

op art: 1. Optik sanat. 2. Amerika ve Avrupa’da 1960’lı yıllarda ortaya çıkan ve gözün

optik kısmında yanılsama yaratmayı amaçlayan sanat akımı (“Op Art”da optik yanılsama,

resme hareketlilik etkisi verir.).

oran: İki ya da daha fazla benzer şey arasındaki büyüklük, miktar ve derece ilişkisi.

228

orantı: 1. Bütün içindeki parçaların ilişkilerini düzenleyen kurallar. 2. Derece, nicelik ya

da ölçüyle ilgili olan bir parçanın diğeriyle ya da bütünle olan karşılaştırmalı ilişkisi.

oyma baskı: Çinko, bakır ve tahta gibi plaklara kazıma olarak yapılan resimleri kağıda

basma tekniklerinin verilen ad.

örge: Bir bezemeyi meydana getiren ana ögelerden her biri.

panorama: Bir noktadan, bütün çevrenin görünüşünü gösteren manzara resimleri.

panoramik: Bir noktadan, bütün çevreyi içine alan görünüşler.

perspektif: Resmin iki boyutlu ortamında, üçüncü boyut (derinlik) yanılsaması vermek

için kullanılan teknik (İki tür perspektif tekniği vardır: Çizgi ve hava perspektifi.

Çizgi perspektifinde, oylum ve onun içindeki nesneler aynı görüş noktasına göre bir

yüzey üzerine yansıtılır. Bu yansıtma sonucu, nesneler bakış noktasından uzaklıklarına

göre gerçek boyutlarından daha büyük ya da ufak gözükür. Bu görüşe göre, oylumun ve

eşyaların tespiti, çizgi perspektifini oluşturur. Hava perspektifi adı verilen renk perspektifi

ise ilk olarak Japon resminde kullanılmıştır. Bakış noktasından uzaklaştıkça, gözlemci ve

nesneler arasında artan ışığın yansımasını etkileyen atmosfer tabakası yüzünden,

nesnelerin renginin daha mavileştiği gözlenmiştir.).

peyzaj: Manzara resmi.

piktografi: 1. Prehistorik ve antik dönemlerde üretilen resim yazıları tanılamak için

kullanılan terim. 2. Trafik işaretleri vb. gibi açık bir şekilde anlaşılan göstergeler.

piktogram: Trafik işaretleri vb. gibi açık bir şekilde anlaşılan resimsel göstergeler.

plastik sanatlar: Yontma, oyma, kesme, biçme, birleştirme, örme yöntemleri ile

biçimlendirmeye dayanan sanat dalı.

pop art: (İng.) Popüler sanatın kısaltılmış adı. (1954’te İngiliz sanat eleştirmeni

Lawrence Alloway tarafındın kullanıldı. Bu akım sanatçıları, endüstri ürünü artıklardan

gazete parçalarına, insan ile diğer canlı ve eşyalardan alınmış hazır doğa nesnelerine

değin ne varsa çalışmalarında kullanmışlardır.).

portre: Resim sanatında genel olarak bir insan figürün sadece omuzlardan itibaren

yüzünün konu alındığı resimler.

portfolyo: Taşınabilir koleksiyon.

prototip: Model olarak ele alınan, esas, orijinal.

puantilizm: Noktacılık (Georges Seurat, Empresyonizm yöntemlerinden yararlanarak

renk görüntüsünün bilimsel kuramını incelemiş, resimlerini katışıksız renklerle yani

renkleri palet üzerinde karıştırmadan noktalar halinde yan yana getirerek, mozaik gibi

boyayarak yapmıştır.) .

229

rakursi: 1. Kısa görünüş. 2. İnsan, nesne, varlık vb. resmi yaparken derinlik yanılsaması

oluşturmak, resmedilen ögenin mekânda geriye doğru gidişini göstermek için kullanılan

bir betimleme yöntemi.

realizm: 1839 yılında ortaya atılan, konu ve üslup bakımından yaşamı ve doğayı olduğu

gibi yansıtma, biçimleme anlayışı (Realist sanatçılar, “Gerçek, işte güzel olan şey…”

sözünü ilke edinmişlerdi. Bu sanat anlayışına göre plastik sanatlarda, doğadaki oranlar;

plastisite, renk ve ışık değerleri aynen yansıtılmaya çalışılır.).

renk: İnsan gözünün görebildiği ışık tayfının dalga boyu (Üzerine ışık düşen her nesne

ışık tayfının belli bir kısmını emer ve diğer kısmını yansıtır. Işığın yansıyan kısmı renk

olarak ortaya çıkar.).

renk çemberi: Renkleri karıştırma, seçme ve tanımlamada yardımcı olan; renklerin ve

ara renklerin gösterildiği radyal grafik [A: Birincil (ana) renk; B: İkincil (ara) renk; C:

Üçüncül (teriari) renk; 1: Sıcak renk; 2: Soğuk renk.].

renk değeri: Bk. Valör.

renk tonu: 1. Bir rengin en açıktan en koyuya doğru değişen renk yoğunlukları. 2. Bir

rengin açık ya da koyu değeri için kullanılan genel terim.

restorasyon: Bir sanat yapıtını ya da insanlık tarihine tanıklık eden herhangi bir nesneyi

korumak ve gerektiğinde olabildiğince ilk hâline getirmek amacıyla, bu yapıtı, bu nesneyi

sağlamlaştırmaya ve bunların yıpranma sürecini durdurmaya yönelik işlemlerin tümü.

retrospektif sergi: “Geriye bakış” anlamına gelen sanat terimi, bir sanatçının sanat

yaşamı boyunca yaptığı çalışmaların toplu olarak sergilenmesi.

ritim: 1. Gözle görülebilir devamlı biçimlerin tekrarı ile elde edilen akıcılık veya

devamlılık. 2. Görsel tempo, ölçülü vurguların kullanılması. 3. Hareket hissi ya da

görünüşü üretmek için sanatın elemanlarının düzenli tekrarına gönderme yapan sanatsal

ilke.

rokoko: 1700 ve 1760 yılları arasında, hem Barok Sanat’a hem de zarafete düşkünlüğe

tepki olarak önce Fransa’da, daha sonra da İngiltere’de ortaya çıkan bir resim tarzı

(Resimsel nitelikler açısından zayıflık, yumuşaklık ve yüzeyselliğin hakim olduğu bu

tarz, özellikle resim sanatında ve iç mekân dekorasyonunda varlık göstermiş, çarpıcı

renkler, dekoratif motifler, abartılı manzaralar çalışmalarda sıkça kullanılmıştır.).

romantizm: 1830’lu yıllarda bir bakıma neo-klasisizme tepki olarak ortaya çıkan sanat

akımı (Romantizmde önemli olan olay değil, olayda doğmuş olan duygulardır. Bu akım

ressamları, dramatik, duygulu konuları zengin renkler ve enerjik fırça vuruşları ile

betimlemişler; resimler, canlı renklerle daha parlak hâle getirilmiştir.).

230

rölyef: 1. Düz bir yüzeyden bir parçanın ya da yüzeyin tamamının dışarı uzaması için

yapılan tasarım, kompozisyon. 2. Kabartma.

röprodüksiyon: 1. Bir sanat eserinin orijinal formuna ve elemanlarına sadık kalarak

kopyasının üretilmesi. 2. Bir sanat ürünün gerçek boyutları ve tekniği göz önünde

bulundurulmadan üretilen kopyası.

sanat: Birçok alanı, akımı, müzesi, sergi salonu, uygulayıcısı olan sosyal bir kurum.

sanatçı: Sanatla profesyonel bir şekilde uğraşan kimse.

sanat eğitimi: Bireyin zihinsel, duygusal, bedensel eğitiminin ve estetik duygularının

bütünlük içinde geliştirilmesi, yeteneğinin olgunlaştırılması ve yaratıcılığının artırılması

için yapılan eğitim çabası.

sanat eleştirisi: Bir sanat çalışmasının tanımlanması, analiz edilmesi, değerlendirilmesi,

yorumlanması, açıklanması ve yargılanması.

sanatın elemanları: Sanatçının sanat eseri üzerinde kullandığı temel ögeler: renk,

yoğunluk, değer (valör–renkli/renksiz), nokta, çizgi, doku, biçim / form, boşluk (mekân).

sanat eseri: Yüksek sanatsal nitelikteki resim, heykel, grafik, mimari vb. eserlerdir.

sanat sosyolojisi: Belli bir sosyal ilişki içinde sanatın işlevini saptamaya çalışan, artistik

üretim ve tüketim içinde genelleştirilebilir örnekler saptamayı ve bunları belli verilere

sahip bir sosyal düzenin yapısal dinamikleriyle ilişkilendirmeyi sağlayan bilim dalı.

sembolizm: 1880 sonrasında önce edebiyatta, sonra resimde ortaya çıkan ve düşünceyi

sembollerle ifade etmeyi deneyen sanat görüşü (Sembolistler, dinî ve mistik ögeleri

ağırlıklı olarak yer vermişlerdir.).

sentez: Farklı parçaları birleştirerek tutarlı ve yeni bir bütün biçimlendirme ve bunu

yapma yeteneği.

serigrafi: Bk. İpek baskı.

sezgi: Sanatta duyuş suretiyle bir şeyi anlama (Sanat eseri yapımında, bütün anlayışlara

varmada ya da bir buluşa ulaşmada sezgi önemi büyüktür.).

silüet: 1. Siyah kağıttan kesilerek çıkarılmış profil portre. 2. Bir objenin ya da figürün

siyah içinde, mekân ayrıntıları olmadan betimlendiği sanat eseri.

simetri: Bir eksene göre iki yanda, aynı mesafede karşılıklı olarak yer alma.

simetrik denge: Bir eksene göre ögelerin aynı durumda tekrar etmesidir.

simge: İletişim kurma ya da ileti aktarma, bilgi verme amacı içeren gösterge; başka bir

şeyi temsil eden edim ya da şey.

soyut sanat: Doğa görüntülerine bağlı olmayan sanat (20. yy. resim ve heykel

anlayışında yeni bir dünya görüşüdür. Soyut sanat, eşya doğa ve canlıların

231

görünüşlerinden faydalanmayı reddeder; resimde renk, çizgi ve düzelmeleri düzenleyerek

bunlara heyecan verici kompozisyonlara ulaşmayı amaç edinir. Soyut sanatı ilk ortaya

atan ve 1910 yılında eserini veren Kandinsky’dir. Kandinsky’e göre, müzik kompozitörü

nasıl ses birimleri olan notaları kompoze ediyor ve soyut bir anlamda heyecanını

anlatabiliyorsa; resim de renk lekeleri, siyah beyaz tonlar ve boya maddesinin işleniş

olanakları ile heyecan uyandırıcı anlatımlara ulaşabilir.).

spiral: Kıvrımlı, yılankavi biçim, helozonik

stilize: 1. Karakterin kaybolmadan basitleştirilerek tezyini ile şematik hâle sokulmuş

biçim ya da motif. 2. Üsluplaştırılmış.

süprematizm: Soyut geometriciliği benimseyen bir resim anlayışı (Bu terimi Maleviç,

kendi geometrik soyutlaması için kullanmıştır. O, bu sonuca 1913’te “Kübizm” yolundan

geçerek varmıştır: “…1913’ te sanatı, objeye bağlı görüşten kurtarmak için yaptığım

endişeleri çabalarım sırasında kare biçimine kaçtım...” Süprematistler açı, çember,

dikdörtgen ve haç biçimlerini kullanmışlardır.).

sürrealizm: 1924’te Andre Breton tarafından ortaya atılan, doğanın mantıksal görüşünü

değil, insanın bilinçaltı ve rüyalarındaki dünyasını ön plana çıkaran sanat akımı.

strüktür: Bünye, doku.

şablon: Oyulmuş kalıp.

taslak: Resim veya heykeli yapılacak şeylerin esas renk, çizgi ve biçimlerini koruma.

(Daha küçük ebatta ve sanatçının ilk tasarımını veren çalışmalara ise “eskiz” denir. Bk.

Eskiz.)

taş baskı: Bk. Litografi.

tempera: Yağ, reçine, yumurta akı, kazin gibi yapıştırıcı maddeleri madeni boyalarla

karıştırarak yapılan karışım boyalar.

ton: Bir rengin çeşitlerine denir (Kobalt mavisi, Turkuaz mavisi gibi).

ören yeri: İnsanın alet yapan atalarının ortaya çıktığı Alt Paleolitik Çağ’dan günümüze

kadar uzanan süreç içinde kurulmuş uygarlıklardan herhangi birinin ya da birkaçının

maddi kalıntılarının bulunduğu yer. Ören yerleri anıtsal kalıntıları içerebilecekleri gibi,

herhangi bir döneme ait tek bir kalıntıyı ya da ilk bakışta göze çarpmayan, ancak bilimsel

yüzey araştırmaları ve arkeolojik kazılar sonucu saptanabilecek nitelikte buluntu

topluluklarını da içerebilirler.

üslup: Bir devrin ya da bir sanatçının kişiliği; teknik, renk, kompozisyon, biçim ve

anlatım bakımından özellikleri.

valör: Aynı rengin en koyusundan en açığına kadar dereceleri.

232

vitray: İstenen deseni verecek biçimde düzenlenmiş kayıtlar arasına renkli ya da boyalı

camdan parçalar yerleştirilerek yapılan “Pencere” bezemesidir.

yanılsama: 1. Yanlış algılama ve duygu yanılması. 2. Bir şeyi zihinde canlandırmak,

imgesini oluşturmak.

yüksek baskı: Ağaç, linolyum gibi malzemelerden yapılmış düz plakların öbür yerleri

oyularak çıkarılarak ve yalnız basılacak bölümleri bırakılıp mürekkeplenerek basılan

baskı türü.

zanaatçı: Daha çok teknik yeteneğe ve ustalığa dayanarak üretim yapan kimse.

233

4.4. KAYNAKÇA

GÖRSEL SANATLAR KAYNAKÇASI

ABACI, O. (2000), Okul Öncesi Dönem Çocuklarda Görsel Sanat Eğitimi, İstanbul:

Morpa Kültür Yay.

ABACI, O., ALAKUŞ, A. O., GÖKAY, M., MACCARIO, N.K., TUNA, S., İlköğretim

Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri, Ankara: Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği Yay.

AKMEHMET, K.T. Çocuk Eğitiminde Etkin Bir Ortam Olarak Müze, www.

sanart.org.tr.

ARAL, N., KANDIR, A. ve CAN YAŞAR, M. (2002), Okul Öncesi Eğitimi ve Okul

Öncesi Eğitimi Programı (Geliştirilmiş İkinci basım), İstanbul: Ya - Pa Yay.

ARTUT, K. (2002), Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri, Ankara: Anı Yay.

ASLANAPA, O. (2005), Türk Sanatı, İstanbul: Remzi Kitabevi.

BECER, E. (1997), İletişim ve Grafik Tasarım, Ankara: Dost Kitabevi.

BERGER, J. (1986), Görme Biçimleri, İstanbul: Metis Yay.

BOYDAŞ, N. (2004), Sanat Eleştirisine Giriş, Ankara: Gündüz Yay.

BUYURGAN, S., BUYURGAN, U. (2001), Sanat Eğitimi ve Öğretimi, Ankara: Dersal

Yay.

ÇAĞLARCA, S. (1999), Resim-Heykel-Plastik Ögeler, İstanbul: İnkılap Kitabevi Yay.

CHARLES, M.C. (1992), Öğretmenler İçin Piaget İlkeleri (Çev.: Gülten ÜLGEN),

Ankara: Lazer Ofset Matbaacılık.

234

ÇETİN, A. (1981), Sanat ve Uygarlık, Ankara: Bizim Büro Yay.

ÇOBAN, B., NACAR, E. (2006), Eğitsel Oyunlar, Ankara: Nobel Yay.

DEMİREL, Ö. (1998), Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Kardeş Yay.

DOĞAN, H. M. (2001), Estetik, İzmir: Dokuz Eylül Yay.

DOĞAN, İ. (1999), Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar, Ankara: Sistem Yay.

Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (1997), İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yay.

ERİNÇ, S. (2004), Sanat Psikolojisine Giriş, Ankara: Ütopya Yay.

ERİNÇ, S. (1998), Sanatın Boyutları, İstanbul: Çınar Yay.

ERNST, F. (2003), Sanatın Gerekliliği, İstanbul: Payel Yay.

ETİKE, S.(1990), Türk Sanat Eğitiminin Tarihsel Gelişim Süreci İçinde Ortaokul

Resim Eğitimi ve Resim Öğretmeni Yetiştirme (1923-1950), Yayınlanmamış Doktora

Tezi, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.

GENÇAYDIN, Z., (1990), Ortaöğretim Kurumlarında Resim-İş Öğretimi ve

Sorunları”, Sanat Eğitiminin Düşünsel Temelleri, TED VIII. Öğretim Toplantısı 10 -

11 Mayıs 1990 (Yay. Haz.: İnci San ve diğerleri) , TED Bilim Dizisi, Nu.: 8, Ankara.

GENÇAYDIN, Z. (1990), Orta Öğretim Kurumlarında Resim İş Öğretimi ve

Sorunları, Ankara: Şafak Matbaası.

GOMBRICH, E. H. (1997), Sanatın Öyküsü, İstanbul: Remzi Kitabevi.

GÖKAYDIN, N. (1998), Eğitimde Tasarım ve Görsel Algı, İstanbul: MEB Yay.

GÜRTUNA, S. (2004), Çocuk ve Sanat Eğitimi, , İstanbul: Morpa Kültür Yay.

235

GÜVENÇ, B. (1985), Kültürün Konusu, İstanbul: Remzi Kitabevi.

GÜVENÇ, B. (2004), Kültürün ABC’ si, İstanbul: Yapı Kredi Yay.

GÜVENÇ, B.(2003), İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, Ankara.

IŞINGÖR, M., ETİ, E. ve ASLIER, M. (1986), Resim I - Temel Sanat Eğitimi, Resim

Teknikleri, Grafik Resim, Ankara: TTK Basımevi.

İÇLİ, G.(2005), Sosyolojiye Giriş, Ankara: Anı Yay.

İLHAN, A. Ç. (1990), “Ortaöğretim Kurumlarında Resim - İş Öğretimi Sorunları”,

Ortaöğretimde Sanat Eğitim Sorunları, TED VIII. Öğretim Toplantısı 10 -11 Mayıs

1990 (Yay. Haz.: İnci San ve diğerleri), TED Bilim Dizisi, Nu.: 8, Ankara.

İLHAN, A. Ç. (1993), Cumhuriyet Döneminde Sanat Eğitimi, Millî Eğitim (Eğitim –

Sanat - Kültür) Dergisi Cumhuriyetin 60.Yılı Özel Sayısı, Sayı: 62, Ankara.

İLHAN, A. Ç. (1985), Temel Eğitimin İkinci Basamağında (Ortaokullarda) Plastik

Sanatlar Eğitimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü, Ankara.

İlkokul Programı (1948), Ankara: Millî Eğitim Basımevi.



İlköğretim Kurumları Resim - İş Dersi Öğretim Programı (1992), MEB Yayınları

Mevzuat Dizisi: 234, Ankara: Millî Eğitim Basımevi.

KESER, N. (2005), Sanat Sözlüğü, Ankara: Ütopya Yay.

KILIÇKAN, H. (2002), Resim Bilgisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.

236

KIRIŞOĞLU, O. (1991), Sanatta Eğitim, Görmek, Anlamak, Yaratmak, Ankara:

Demircioğlu Matbaacılık.

KIRIŞOĞLU, O. (2002), Sanatta Eğitim ve Görmek, Öğrenmek, Ankara: Pagem Yay.

KIRIŞOĞLU, O., STOKRCKİ, M. (1997), İlköğretim Sanat Eğitimi, Ankara: YÖK /

Dünya Bankası Yay.

KONGAR, E. (1999), Kültür Üzerine, İstanbul: Remzi Kitabevi.

KURTULUŞ, Y. (2001), Sanat Eğitiminde İşbirlikçi Öğrenme, Hacettepe Üniversitesi

Eğitim Fakültesi Dergisi, S: 20, Ankara.

KURTULUŞ, Y. (2000), Türkiye’de Sanat Eğitimi Tarihi (1950 – 1999),

Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.

MACGREGOR, C. (2004), Okul Sonrası 365 Aktivite, İstanbul: Rota Yay.

MÜLAYİM, S.(1994), Sanata Giriş, İstanbul: Bilim Teknik Yay.

OGUZKAN, Ş. (2001), Okul Öncesi Yaratıcılık Eğitimi, İstanbul: Ya - Pa Yay.

Ortaokul Programı (1951), Ankara: Millî Eğitim Basımevi.

Ortaokul Programı (1962), Ankara: Millî Eğitim Basımevi.

ÖNDER, M. (1999), The Museums of Turkey, Ankara: Türkiye İş Bankası Yay.

ÖZSOY, V. (2003), Görsel Sanatlar Eğitimi, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yay.

ÖZSOY, V. (2001), Resim (Sanat) Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri, Ders Notları,

Ankara.

237

ÖZSOY, V. (2002), Sanat (Resim) Eğitiminde Müze ve Okul İş Birliği ve Müzeye

Dayalı Bazı Öğretim Yöntemleri, Millî Eğitim Dergisi, S: 153-154, Kış - Bahar 2002.

ÖZÇELİK, D. A. (1998), Eğitim programları ve Öğretim (4. Baskı), Ankara: ÖSYM

Yay.

PARRAMON, J. M. (1975), Resimde Renk ve Uygulanışı, İstanbul: Remzi Kitabevi.

PARRAMON, J. M. (1999), Çizim ve Resim Sanatı, İstanbul: Remzi Kitabevi.

PEKMEZCİ, H. (2003), Anadolu Güzel Sanatlar İçin Desen, Ankara: Saray Matbaacılık.

ROBİNSON, Sir K. (2003), Yaratıcılık, Aklın Sınırlarını Aşmak, İstanbul: Kitap Yay.

SABAN, A. (2005), Öğrenme Öğretme Süreci, Yeni Teori ve Yaklaşımlar, Ankara:

Nobel Yayın Dağıtım.

SAN, İ. (1979), Sanatsal Yaratma ve Çocukta Yaratıcılık, Ankara: Türkiye İş Bankası

Kültür Yay.

SAN, İ. (2003), Sanat Eğitimi Kuramları, İstanbul: Ütopya Yay.

SARIKAVAK, N. (2006), Sayısal Tipografi, Ankara: Başkent Üniversitesi Yay.

SÖZEN, M., TANYELİ, U. (1986), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul:

Remzi Kitabevi.

STRIKER, S. (2005), Çocuklarda Sanat Eğitimi, İstanbul: Epsilon Yayınevi.

SUNGUR, N. (1992), Yaratıcı düşünce, İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.

TANILLI, S. (2005), Uygarlık Tarihi, İstanbul: Adam Yay.

TANSUĞ, S. (1990), Türk Resminde Yeni Dönem, İstanbul Remzi Kitabevi.

238

TANSUĞ, S. (1993), Resim Sanatının Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.

TEKİN, H. (1996), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara: Yargı Kitap ve Yay.

TEPECİK, A.(1999), Kız Teknik Öğretim Okulları Baskı Teknikleri, Ankara: MEB

Yay.

TELLİ, H. (1990), “Ortaöğretim Kurumlarında Resim-İş Öğretimi ve Sorunları”,

Türkiye’de Resim - İş Öğretimine Genel Bir Bakış, TED VIII. Öğretim Toplantısı 10

- 11 Mayıs 1990 (Yay. Haz.: İnci San ve diğerleri), TED Bilim Dizisi, Nu.: 8, Ankara.

TUNALI, İ. (2005), Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.

TURANİ, A. (1993), Sanat Terimleri Sözlüğü, , İstanbul: Remzi Kitabevi.

TURANİ, A. (1977), Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı, Ankara: Türkiye İş

Bankası Yay.

TURGUT, O. (1992), Cumhuriyet Dönemi İlk ve Ortaöğretim Programları ve Bu

Programlardan Alınan Öğretim Belgelerinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış

Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

TURGUT, İ. (1991), Felsefenin Temel Sorunları, İzmir: Akademi Yay.

Türkçe Sözlük (2005), Ankara: TDK Yay.

YETKİN, S. K. (1979), Estetik ve Ana Sorunları, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi.

YILDIRIM, R.(2004), Öğrenmeyi Öğrenmek, İstanbul: Sistem Yay.

YILMAZ, M. (2005), Görsel Sanatlar Eğitiminde Uygulamalar, Ankara: Gündüz

Eğitim Yay.

239

VURAL, B. (2004), Öğretim Faaliyetlerinde Yöntem Teknik ve Etkinlikler, İstanbul:

Hayat Yay.

WOLFFLİN, A. (1985), Sanat Tarihinin Temel Kavramları, İstanbul: Remzi Kitabevi.

www.mimarlarodasiankara.org

www.sanart.org.tr

ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME KAYNAKÇASI

AİRASİAN, P. W. (1994), Classroom Assessment (2nd ed.), NY: McGraw – Hill, Inc.

ATILGAN H., KAN, A., DOĞAN, N. (2006), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Anı

Yayıncılık.

BAYKUL, Y. (1999), İlköğretimde Ölçme ve Değerlendirme, MEB Yay.

BERBEROĞLU, G. (2006), Sınıf İçi Ölçme Değerlendirme Teknikleri, Morpa Yay.

HALADYNA, T. M. (1997), Writing Test İtems to Evaluate Higher Order Thinking,

Boston: Allyn and Bacon.

KUBISZYM, T. and BORICH, G. (2003), Educational Testing and Measurement:

Classroom Application and Practice, USA: John Wiley & Sons, Inc.

NOVAK, J. D. (1998), Learning, Creating, and Using Knowledge: Concept Maps as

Facilititive Tools in Schools Corporations, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates

Publisher.

gÖrsel sanatlar dersİ ÖĞretİm programi ( 1–8....

Documents