heilsa - · pdf fileella við tilvísing frá lækna. foreldur og onnur,...
TRANSCRIPT
H E I L S AHesin parturin kunnar um heilsuverki Froyum,
hvussu almennar heilsutnastur eru skipaar, um Heilsu-
trygd, og hvat t ger fyri at sjkramelda teg um trvur er t.
H E S I N P A R T U R I N F E V N I R U M
Heilsutrygd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Kommunulknin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Hvussu setir t teg samband vi lkna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Heilivgur og apotek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
i KOMMUNULKNIN - HVUSSU BLEGGI EG EINA LKNAVITALU? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
i HVNN SKAL EG RINGJA TIL?KOMMUNULKNAN, LKNAVAKTINA ELLA 1-1-2? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Neytnastur - 1-1-2 og 1870 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Viger sjkrahsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Barnsburur og tnastur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Barnsburur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Tannrkt, slarheilsutnasta og fysioterapi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Barnaheilsutnastur rgeving og vitjan heima av heilsufringi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Hvat geri eg, um eg ikki fi fari til arbeiis vegna sjku? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
4 2
Allir einstaklingar sum bgva Froyum,
sum hava froyskt persntal, p-tal,
vera av sr sjlvum tryggjair undir
Heilsutrygd.
Heilsutrygd fevnir um almenna
og serfriliga heilsuviger og
stuul, annahvrt fullan ella fyri ein
part fyri heilivg, tannrkt og ara
serfringaviger t.d. fysioterapi,
psykoterapi og ftarkt.
Heilsutnasturnar eru fggjaar yvir
landsskattin og vi avgjaldi fr llum
bgvum landsins gjgnum Heilsutrygd.
Burturs fr gjaldinum til Heilsutrygd er
heilsurkt sni heild keypis Froyum.
Kortini eru nkur undantk sambandi vi
heilivg, tannrkt og ara serviger.
Allir bgvar eldri enn 18 r rinda eitt
mnaargjald til Heilsutrygd. Gjaldi
er sett vi lg og er samansett av
eini fastari upphdd og einum vsum
prosentparti av skattskyldugari inntku.
Gjaldi verur sjlvvirkandi tiki av
inntkuni, ta ger TAKS (av A-inntku
og vanligari ln), og hetta gjald kann
broytast.
Heilsutrygd er stovnurin, sum
hevur yvirskipau byrgdina av
kommunulknunum. T i t ert
skrsettur Landsflkayvirlitinum og
hevur fingi ttt p-tal, sendir Heilsutrygd
tr eitt brv um kommunulknan, t
hevur fingi.
Uppgvan hj kommunulknanum er
at veita vanligar medisinskar tnastur
sum t.d. koppsetingar og regluligar
barnaheilsukanningar. Kommunulknin
kann eisini senda teg til serlkna, um ta
er neyugt t.d. eygnalkna.
Kanna eftir kommununi og finn adressu,
upplatingartir, telefonnummar og nr, i
til ber at bleggja t.
vanligari arbeist kanst t ringja til
skrivaran hj lknanum og fa tr eina
t til eitt vital. Kanska hevur tn lkni
bkingartnastu netinum (t frt alt
eina vttan telefonini, hevur t brkt
online-bkingarskipan).
Kommunulknin kann skriva tr eina
vsing til tann heilivg, tr trvar.
San mst t fara apoteki og
heinta heilivgin. Lknin sigur tr,
nr heilivgurin er klrur at heinta
apotekinum.
Heilivgur verur seldur apotekum.
Nakrar vrur fast handkeypi, og arar
eru vsingarheilivgur, til tr vrurnar
trvar tr lknavsing. Onkur heilivgur
er bligari vi vsing, t Heilsutrygd rindar
ein part.
KOMMUNULKNIN HVUSSU SETIR T TEG SAMBAND VI LKNA?HEILSUTRYGD
HEILIVGUR OG APOTEK
4 3
HEVUR T TRV LKNAVITALU 1
Uppgvurnar hj kommunulknanum eru almenn medisinsk hjlp, koppsetingar og regluligar barna- og heilsukanningar.
RING TIL KOMMUNULKNAN OG BLEGG TR T 2
Ver til tina til vitaluna, helst 5 min. frammanundan (ella blegg online).
LKNIN KANNAR TEG3
Kommunulknaskipanin hevur ein tdningamiklan leiklut bi samband vi sjklingaviger og sum partur av heilsuverkinum annars. Kommunulknin kann senda teg vari til serlkna ella tskriva vsing um heilivg.
VSING FR LKNANUM4
Hevur t trv t.d. heilivgi, skrivar lknin tr eina vsing til ta.
HEILIVGUR5
T i t hevur tosa vi lknan, kanst t fara apoteki vi vsingini.
KOMMUNULKNIN HVUSSU BLEGGI EG EINA LKNAVITALU?
4 4
1-1-2 er neytelefonummari Froyum.
Ta m bara vera brkt til neyarkall, t
i flk eru lvarsliga skadd ella sjk, um
trvur er brviger ella vi lvsvanda.
1870 er telefonin til lknavaktina, og hon
er opin eftir vanliga arbeist. Trvar tr
at tosa vi ein lkna uttan fyri vanliga
arbeist, og t ikki kanst ba, til lknin
letur upp dagin eftir, so kanst t ringja til
lknavaktina uttan fyri arbeist. Henda
landstnastan er opin aftan vanliga
arbeist fr kl. 16 seinnapart til kl. 08
morgni og annars allar arar tir, t i
lknahlini eru stongd. Henda tnastan
er fr fyri at meta um tna stu, geva tr
beinleiis r ella senda lkna heim til tn
ella kanska senda tey teg sjkrahs til
kanningar.
Lknavaktin kann ringja til lknar rum
prtum av landinum, sum eru vakt og
kunnu koyra t til sjkling, er trvur t.
Kommunulknin kann senda sjkling
sjkrahs.
Tr sjkrahs eru Froyum - Trshavn,
Klaksvk og Suuroy.
Landssjkrahsi Trshavn er
hvussjkrahs. Landssjkrahsi viger
flestu sjkur og skaar, men summum
frum kann ta vera neyugt at fa
viger uttanlands.
HVNN SKAL EG RINGJA TIL?KOMMUNULKNAN, LKNAVAKTINA ELLA BRHJLP 1-1-2?
Kommunulknin: Tosa vi kommunu- lknan um ll vanlig heilsuml.
Lknavaktin, r ing 1870: Henda tnastan er tla persnum, sum hava brtrv lknaligari hjlp, sum kann standast av sjku ella skaa, og sum ikki kann ba til t frt fatur tnum egna kommunalkna (opi uttan fyri vanliga arbeist, um vikuskifti og frt). Er t iva, so ring.
Brhjlp, r ing 1-1-2: l vshttandi og brfe ing is stum.
NEYTNASTUR -1-1-2 OG 1870 VIGER SJKRAHSI
4 5
Heilsutnastur, mean gingi verur
vi barni og sambandi vi fingar, eru
keypis hj hvrjari kvinnu, sum br
Froyum og hevur froyskt persnstal,
vanliga nevnt p-tal.
Konuflk, sum ikki hava p-tal, hava
ikki rtt til keypis sjkrahsviger,
hast tr eru giftar og eru fluttar
bsta Froyum. Tr fa rokning sum
tlendingar sambrt serligari gjaldskipan.
Barnsburarkanningum standa
kommunulknar og jararmur fyri
kring alt landi. Ultraljskanningar vera
gjrdar, vanliga 18. barnsburarviku.
Gigni er stovnur, i veitir heilsufriliga
tnastu til allar smbarnafamiljur,
sklabrn og tannringar, og hevur
heimavitjanir alla vigonugtina, um flk
vilja ta, ella um familjan hevur serligan
trv. Mli er at geva komandi foreldrum
vegleiingar til at tryggja, at barni fr
eina heilsuga byrjan lvinum.
Heilsufringar, sum arbeia hj Gigni,
standa fyri hesum heimavitjanum.
Gigni hevur regluligar heimavitjanir hj
llum nggjum familjum Froyum.
Hvusendamli er at fremja heilsu,
fyribyrgja sjku, styrkja og menna
foreldrafrleikan og avdka avbjingar
vlveruni hj barninum og tess menning
so tliga og so skjtt sum gjrligt.
Heilsusjkrasystrar eru tbnar innan
barna- og familjuheilsu. Sjkrasystirin er
fr fyri at geva hent og gagnlig r, skuldi
t veri iva um okkurt, og hon hjlpir tr
at sggja til, at barni fr eina trygga og
heilsuga byrjan lvinum.
BARNSBURUR OG TNASTUR
AT GEVA BARNINUM NAVNEftir at barni er komi, hevur t 6 mnair at velja tr eitt navn. T hevur skyldu at skrseta navni alment hj rtta myndugleika, renn 6 mnaamarki. Kirkjan tni kommunu stendur fyri navnaskrsetingini.
Ert t tlendskur rkisborgari, og t velur tr eitt navn samsvari vi reglur og sivenju tnum egna heimlandi, sum ikki er gkent navnalistanum, mst t lata inn umskn vi skjalprgvan til Umhvrvisstovuna. Fyri meira kunning um hesi viurskifti, set teg samband vi Umhvrvisstovuna tlf. 342400, www.us.fo.
Fyri meiri almenna kunning um nvn kanst t fara inn heimasuna hj Mlrnum. Har er m.a. ein almennur navnalisti bi fyri mannflka- og konuflkanvn: www.malrad.fo.
4 6
Fingar fara fram sjkrahsi og
allarflestu frum Landssjkrahsinum.
Vanliga eru mamma og barn millum 2 og
5 dagar sjkrahsinum eftir fingina.
Heilsusystrar ella heilsufringar kanna
brnini regluliga heima upp til 18 mnair.
Heilsufringar hj Gigni starvast ti
sklum kring landi og standa fyri
regluligum heilsukanningum, persnligum
vitalum, foreldravegleiing og kunning
um evni, sum hava vi heilsu at gera.
Kommunulknin stendur fyri
barnakanningum upp til 5 ra aldur og
llum koppsetingum.
Tannrkt fyri vaksin er arbeii hj
tannlknum privatari vinnu. Heilsutrygd
rindar ein part av kostnainum av
tannrktini.
Brn upp til 18 r fa keypis almenna
tannviger. Tannlknatnastuna
til brn umsita kommunurnar. Fr 18
rum og til 23 r stendur H