igmdondurulmusmeyvevesebze

DONDURULMUMEYVEVESEBZE

HazrlayanE.idemCVANER

2007

T.C.BabakanlkDTicaretMstearlhracatGelitirmeEtdMerkezi

GEMEhracatGelitirmeEtdMerkezi,2007 1

DONDURULMUMEYVEVESEBZE

rnnGmrkTarifePozisyonu(GTP)veAdGTPNo rnAd

07.10 DondurulmuSebze08.11 DondurulmuMeyve20.04 DierSebzeKonserveleri,Dondurulmu

TRKYEDERETM

Dondurulmumeyvevesebze retimi lkemizde1970li yllarn banda balamve busektr30ylaansreierisinde,hzlbirgeliimgstermitir.

lkemizdeki ilk dondurulmu meyvesebze ileme tesisi Kayseride kurulmu olmaklabirliktegenelolarak,80liyllarakadar,meyvevesebzeler,dieramalarlakurulmufabrikalardailenmitir.

Trkiye'de dondurulmu meyve ve sebze retiminde kullanlan ham ve yardmcmaddelerintamamyurtiindenkarlanmaktadr.Ancakszkonususektr,zamanzamanbaz meyve ve sebze eitlerinde retiminin yetersiz kald dnemlerde ithalataynelinmitir.

Dondurulmumeyve ve sebze sanayiinde ilenen balca rnler sebzelerden patates,yeilvekrmzbiber,domates,prasa,bezelyevefasulye,meyvelerdeniseilek,vine,kiraz, erik ve kaysdr. Sektrde ilenmeye uygun hammadde eitlerinin salanmasamacyla szlemeli retim yntemine de bavurulmaktadr. Genel olarak kullanlanhammaddenin%3040 szlemeliretim ilekarlanmakta,geri kalan isekkreticiveyerel toptanclardansalanmaktadr.Szlemeli tarmdahaokMarmaraBlgesindekrmz biber, yeil biber, brokoli ve brksel lahanas retiminde uygulanmaktadr.

Sektrde kurulu tesislerin nemli bir blm teknolojik adan yksek standartlardadr.Tesislerdemeyvelervesebzelerhavaileyahzl(ani)dondurma''sharpfreezing''metoduile ya da Bireysel Hzl Donduma (Individually Quick Freezing IQF ) metodu ileilenmektedir.zelliklesonyllardaengelimidondurmayntemiolarakbilinenIQFmetodudahayaygnolarakkullanlmaktadr.

Son yllarda tketiciler tarafndan giderek daha fazla tercih edilmeye balanandondurulmumeyvevesebzelereolantalebinsanayilemesrecivelkemizdekimeyvevesebzenineitvemiktarynndenzenginliidikkatealndndahammaddeninbolluubir avantaj olarak kullanlarak daha da artaca dnlmektedir. Ayrca, dnyada velkemizde kadnlarn i dnyasnnaktif birer yesi olmas ve yalnz yaayanbireylerinsaysndaki artn sonucunda bu rnlere olan talebin de artrmasna yol amtr. Bueilimlersektrdekiyatrmlarnartmasnayolamtr.

Bugn iin lkemizde 27 tesis dondurulmu meyve ve sebze sektrnde faaliyetgstermekte olup, bunlardan bir blm yabanc ortakldr. 2004 ylnda 170 000 tonretimin yaplm, bir nceki yla gre yaklak % 27 orannda bir art olmutur. 2005ylnda ise retimin 150 000 ton olarak gerekletii tahmin edilmektedir.


Sektrdekiiletmelerinbykbirksmdondurulmumeyvevesebzeretimininyansradondurulmusurnleri,dondurulmuunlumamuller,konservemeyvevesebze,meyvesuyu, reel, marmelat, kurutulmu sebze retimi gibi farkl rn gruplarnda da faaliyetgstermektedir. Bu nedenle, sektrde ortalama kapasite kullanm oran %4050seviyelerindekalmaktadr.Ancak,sadecedondurulmumeyvevesebzeretmekamacylaplanlanp kurulan tesislerde kapasite kullanm oran %7090 dzeyine kmaktadr.

TrkiyeninDondurulmuMeyveveSebzeretimiMiktar:1000Ton

Yl Miktar2001 98

2002 1052003 125

2004 1702005* 150

*=TahminigereklemeKaynak:DPTEkonomikveSosyalGstergeler20012006

TRKYE'NNDITCARET

HRACAT

Trkiyede,ncekiyllardadondurulmumeyvevesebzeretimininyaklak%70iihraedilmekteiken2002ylitibariyleorandadyaanmayabalamtrveburnlerinihracat2002ylnda%76,2003ylnda%74,2004ylnda%61oranndagereklemiolup,2005ylndada%57oranndagerekletiitahminedilmektedir.BalcaihrapazarmzAvrupaBirliilkeleridir.ABD,JaponyaveOrtaDoulkeleriisediernemlialclarmzarasndayeralmaktadrlar.2005ylihracatveretimverilerinikarlatrdmzdaretimin%57'sinindpazarlarayneldiigrlmektedir.

MerkeziveDouAvrupalkelerine,Balkanlara,TrkiCumhuriyetlereveUzakDoulkelerinedesonyllardaihracatyaplmayabalanlmtr.teyandandnyannndegelentketicileriarasndayeralanJaponyaveABDdiernemlipazarlarmzarasndadr.nmdekiyllardayukarda anlanlkelerinmevcutpazar potansiyelinilkemizceilerikiyllardadahaiyideerlendirilebileceidnlmektedir.

Trkiye'ninYllaraGreDondurulmuMeyveveSebzehracat(M:Miktar=Ton,D:Deer=1000Dolar)

2003 2004 2005 2006M D M D M D M D

Meyve 23.312 34.109 18.091 25.907 18.758 25.400 20.787 31.811Sebze 63.814 39.469 78.036 56.420 60.239 45.514 80.417 57.832SebzeKonserveleri 2.760 1.665 4.176 2.860 3.459 3.168 3.169 3.881

Toplam 89.886 75.243 100.303 85.187 82.456 74.081 104.373 93.524Kaynak:DTMDTicaretMstearl


TrkiyeDondurulmuMeyveveSebzehracat(M:Miktar=Ton,D:Deer=1000olar)

2003 2004 2005 2006rnAd M D M D M D M DPatates 814 282 359 160 162 149 1.628 741Bezelye 361 201 21 30 90 83 106 127Fasulye 315 245 503 455 90 78 112 131DierBaklagiller 0 0 7 6 6 15 4 9

Ispanak 64 62 62 70 168 159 263 298TatlMsr 19 28 11 18 13 19 6 7Zeytinler 1 2 2 6 24 135 7 44TatlBiberler 42.364 26.421 55.370 40.082 43.387 32.515 44.940 33.215Mantarlar 553 2.933 564 3.275 983 4.790 764 671Domatesler 7.909 3.059 8.073 3.507 8.530 3.649 829 3.976Enginarlar 0 0 0 0 6 8 8.819 4.312Soan 5.245 2.040 5.732 2.531 1.963 753 0 4Havu 21 12 25 12 8 9 0 0Prasa 3.075 1.361 2.828 1.515 2.881 1.397 18.202 10.640Karnabahar,Lahana 471 389 1.118 989 457 379 40 29

DierSebzeler 2.254 2.170 3.164 3.597 1.420 1.309 2.507 1.471

SebzeKarmlar 348 266 197 167 52 65 431 362

Patateslenmi 2.387 1.292 3.480 2.163 1.842 1.423 1.818 1.484

TatlMsrKons. 3 4 5 7 6 8 2 3

TurulukLahanaKons. 2 1 0 0 0 0 0 0

KeberelerKons. 1 2 2 5 46 66 1 6

ZeytinlerKons. 5 17 43 69 20 37 72 82

BezelyeKons. 49 31 50 43 92 73 49 52

TazeFasulyeler,Kons.

17 16 61 48 92 72 27 31

Soanlarlenmi 2 5 4 10 16 77 30 164

DomatesKons. 4 26 176 167 28 101 138 596

MantarlarKons. 5 12 2 5 6 21 10 44

BamyaKons. 35 35 79 81 79 94 37 59


PatlcanKons. 5 9 14 32 40 97 21 45

NohutKons. 15 15 6 4 10 10 23 35BarbunyaKons. 10 14 5 7 6 10 39 72

KarnabaharKons. 1 1 5 3 1 2 30 42

BiberKons. 75 76 26 30 890 595 529 627SebzeKarmlarKons.

64 46 65 43 70 59 121 109

DierSebzeKonserveleri 80 65 154 143 216 422 216 425

ToplamSebze 66.573 41.135 82.212 59.280 63.699 48.681 83.586 61.713

ilekler 11.124 18.457 8.118 13.098 7.292 11.068 8.998 15.341Ahududu,Bgrtlen,DutVb.

425 647 285 463 155 378 93 215

Vine(PrunusCerasus)

3.701 4.414 1.797 2.043 3.265 4.243 1.438 2.321

Kiraz 2.712 4.970 3.557 5.699 2.959 4.270 4.603 6.787Erik 509 443 235 182 1.285 991 309 244Kays 2.823 3.134 1.169 1.347 1.233 1.370 2.185 3.103eftali 125 154 57 74 61 81 161 242zm 61 46 87 93 65 64 221 248DierMeyveler 1.834 1.844 2.786 2.909 2.444 2.937 2.779 3.308

ToplamMeyve 23.312 34.109 18.091 25.908 18.758 25.401 20.787 31.811

TOPLAM 89.886 75.243 100.303 85.187 82.456 74.081 104.373 93.524Kaynak:DTMDTicaretMstearl

Dondurulmumeyvevesebzeninihracatrnbazndaincelendiinde,2006ylndasebzegrubundan tatl biber, enginar, domatesve prasa ba eken rn eitleri olmulardr.Meyvelerden iseilek, kirazvekays2006yl verilerinegre ihracattanenbykpayalan rnlerdir. Dondurulmu konserve sebzeler arasnda ise biber en byk payalmaktadr.

Bu rnlerin balca ihra pazarlar Avrupa Birlii lkeleri olmakla birlikte, 2006 ylndatoplam77lkeye ihracatyaplmtr. ngiltere,Almanya,Fransa,Belika,Hollandamiktarve deer baznda ilk be sray paylaan lkeler olmulardr. Bu durum rn bazndaincelendiinde lkelerin rn baznda ve yllar itibariyle taleplerinde farkllklar olduugrlmektedir.rnein2006ylndatatlbiberinenokihraedildiiilklkeAlmanya,Belikavengiltereenginarnenokihraedildii ilklkeKazakistan,AzerbaycanveAvustralyadr.


TrkiyeninlkelereGreDondurulmuMeyveveSebzehracatMiktar=Ton,D:Deer=1000Dolar)

lkeAd 2003 2004 2005 2006M D M D M D M D

ngiltere 20.067 18.157 21.427 17.822 16.712 13.838 23.691 19.063Almanya 15.008 11.631 18.703 16.023 16.933 15.945 19.134 18.645Belika 11.852 7.752 14.935 10.698 13.074 8.991 16.416 10.974Fransa 14.622 10.918 15.709 12.164 11.034 9.060 12.854 9.391Hollanda 5.475 5.264 6.288 5.565 5.788 5.607 7.226 7.615talya 2.684 4.911 1.693 3.398 2.486 4.633 2.506 5.442A.B.D. 1.936 1.241 1.465 1.028 1.776 1.927 2.793 3.802Yunanistan 4.225 2.982 6.207 5.426 2.082 1.594 2.937 2.826sve 2.132 1.550 2.055 1.880 1.963 1.673 2.555 2.298rlanda 1.423 816 1.857 1.159 1.217 815 2.598 1.835Avusturya 514 719 768 1.034 1.202 1.451 1.193 1.748svire 1.160 2.225 1.245 2.057 1.321 1.871 783 1.057Danimarka 1.753 1.141 1.539 1.208 1.166 824 1.432 982Finlandiya 1.080 780 960 1.025 792 785 1.141 967Norve 767 534 886 855 487 571 674 684KuzeyKbrsT.C. 279 259 453 438 733 774 606 630

Irak 219 216 157 164 286 433 460 623Polonya 373 363 212 245 292 223 671 591Avustralya 6 8 46 66 81 235 191 556Japonya 360 336 321 289 563 571 480 484GenelToplam 89.886 75.244 100.303 85.187 82.456 74.081 104.373 93.524

Kaynak:DTMDTicaretMstearl

THALAT

Dondurulmu meyve ve sebze sektrnde ithalat retimin yetersiz kald durumlardabavurulan bir yntem olup, ithal edilen rn eit ve miktar yllar itibariyle farkllkgsterebilmektedir.2006ylndaithalattaennemlikalemsebzedetatlmsr,meyvedeisebrtlen,ahududugrubundaolmutur.

Dondurulmu meyve ve sebze ithalatnn yapld lkelerde de yllara gre farkllkyaanabilmektedir. Dondurulmumeyve sebze ithalatmzn byk lde Avrupa Birliilkelerinden gerekletirilmi olup , 2006 yl ithalatn yaklak %17'lik blmMacaristandanyaplmtr.


TrkiyeDondurulmuMeyveveSebzethalat(M:Miktar=Ton,D:Deer=1000Dolar)RNADI 2003 2004 2005 2006

M D M D M D M DPatates 0 0 55 13 70 13 64 52Bezelye 180 116 3.187 2.112 2.295 1.590 657 418Fasulye 0 0 92 58 43 28 31 22DierBaklagiller 0 0 2 2 0 0 4 8Ispanak 14 14 0 0 4 3 0 0TatlMsr 713 588 881 623 924 677 694 647Mantarlar 0 0 4 29 17 119 29 151Enginarlar 0 0 59 149 79 152 65 118Havu 1 1 2 2 0 0 0 0Lahana 37 30 62 52 0 0 0 0DierSebzeler 139 76 288 268 59 53 117 119SebzeKarmlar 0 0 0 0 199 4 0 0

Patates Kons.V.D. 298 265 809 811 505 517 133 205

TatlMsrKons. 0 0 18 10 0 0 2 5BiberKons. 5 9 11 39 13 70 9 45SebzeKarmlarKons. 0 0 8 48 0 0 0 0

Dier SebzeKons. 3 4 24 48 45 98 74 157

ToplamSebze 1.455 1.160 5.500 4.263 4.253 3.324 1.879 1.948ilekler 41 26 103 224 108 152 69 86Ahududu,Brtlen,Dutvb 1 1 15 27 122 221 75 189

Vine (PrunusCerasus) 84 114 0 0 22 33 58 96

Kiraz 20 38 7 20 22 35 0 0Erik 0 0 8 11 0 0 0 0Kays 20 33 24 42 5 6 37 34eftali 0 0 0 0 43 49 0 0DierMeyveler 1 2 38 48 61 92 3 15ToplamMeyve 166 213 195 372 383 587 242 421TOPLAM 1.621 1.373 5.696 4.636 4.637 3.911 2.121 2.369

Kaynak:DTMDTicaretMstearl


TrkiyeninlkelereGreDondurulmuMeyveveSebzethalat(M:Miktar=Ton,D:Deer=1000Dolar)

LKEADI 2003 2004 2005 2006M D M D M D M D

Macaristan 687 563 893 810 964 770 500 402Hollanda 173 198 340 407 204 257 197 257SrbistanKarada 160 101 1.818 1.170 1.331 928 337 252

Msr 0 0 323 370 146 210 173 215A.B.D. 7 11 28 54 46 100 84 207BosnaHersek 0 0 0 0 200 122 300 191Bulgaristan 64 73 0 0 140 106 156 140Malezya 0 0 0 0 0 0 53 122talya 20 33 8 48 15 102 14 106Fransa 21 20 23 128 26 99 21 94ngiltere 0 0 27 87 13 70 38 70spanya 0 0 0 0 0 0 49 60Belika 219 150 332 267 280 235 23 45Ukrayna 0 0 0 0 0 0 10 44Polonya 0 0 18 12 440 302 30 36Rusya 0 0 0 0 0 0 37 34Almanya 56 95 1.227 741 347 354 40 30Yunanistan 44 34 77 95 48 54 29 27

GenelToplam 1.620 1.373 5.695 4.636 4.438 3.911 2.121 2.369Kaynak:DTMDTicaretMstearl

DNYATCARET

Dnyadondurulmumeyvevesebzernleriticaretisreklibirgeliimgstermektedir.BurnlerindnyadakienbyktketicisiABD,BatAvrupalkeleri(ABveEFTAlkeleri),JaponyaveKanadagibigelimilkelerdir.

Almanya,FransavengiltereburngrubunuyksekmiktarlardatketenAvrupaBirliilkeleriolarakdikkatekmektedir.GneyAvrupalkelerindetketimyapsTrkiyedekiyapyandrmaktaolup,meyvevesebzeounluklatazeolaraktketilmektedir.Ancakyinede,deienyaamkoullarnabalolarakdondurulmumeyvesebzetketimindebulkelerdnyadakiilk25lkearasndayerlerinialmaktadrlar.

Dondurulmusebzernleriarasndadnyadatketilenennemlirnpatatestir.Dnyadondurulmupatatesrnleritketimitekbanadierdondurulmusebzekalemlerinintketimindenyksektir.BundaenbykrolABDoynamaktadr.BatAvrupalkelerindedierdondurulmusebzernleritketimidondurulmupatatesrnleritketimindenyksektir.Ancak,ABDnindondurulmupatatesrnleritketimidierdondurulmusebzernleritketimininhemenhemenikikatdr.DnyadaenoktketilendondurulmuMeyveiseilektir.


2005ylverilerinegreennemlidondurulmusebzeithalatslkeJaponyaolup,dnyaihracatnn yaklak %15'i bu pazara ynelmektedir. Bu lkeyi ABD, Almanya, Fransa,ngiltereveBelikaizlemektedir.

DnyaDondurulmuSebzethalatDeer:1000Dolar)

LKEADI 2003 2004 2005Japonya 378.148 431.466 449.400ABD 381.730 447.221 423.389Almanya 394.761 399.913 394.935Fransa 305.616 347.987 359.358Birleik Krallk 188.893 237.366 229.483Belika 200.021 210.017 225.961talya 164.313 192.942 202.551Hollanda 87.578 84.393 106.635spanya 63.945 73.604 83.474Kore 41.539 59.639 58.584Kanada 49.626 48.090 56.331Avustralya 34.736 44.187 55.005sve 46.510 48.558 51.773Danimarka 37.698 44.831 47.123Avusturya 40.185 46.522 41.937Rusya 25.446 28.299 41.485rlanda 33.563 36.295 34.718Portekiz 25.602 27.667 27.207GENELTOPLAM 2.770.508 3.126.546 3.218.590Kaynak:FAO

2005ylndaennemlidondurulmumeyveithalatslkeleriseAlmanya,ABD,Belika,KanadaveAvusturyaolmutur.

DnyaDondurulmuMeyvethalat(D:Deer:1000Dolar)

LKEADI 2003 2004 2005Almanya 456.849 380.307 368.882ABD 217.388 243.065 310.171Belika 78.231 85.947 90.485Kanada 64.659 73.910 88.605Avusturya 48.394 52.148 58.877in 24.587 23.360 31.262Danimarka 45.110 39.592 29.320Kore 18.174 23.397 22.660Finlandiya 20.016 23.640 21.886Rusya 9.434 12.733 18.864Norve 15.800 16.502 16.053Meksika 5.507 8.514 7.974


Litvanya 8.321 5.802 6.318Slovenya 4.282 3.955 4.626Brezilya 1.785 753 4.024rlanda 4.828 2.478 3.886GENELTOPLAM 1.772.82

01.829.377 1.938.576

Kaynak:ITCTrademap

DnyaDondurulmuSebzehracat(Deer:1000Dolar)

LKEADI 2003 2004 2005D D D

Belika 731.871 803.727 822.129in 347.403 429.563 488.674spanya 180.837 208.299 209.399Fransa 186.383 196.556 206.272Meksika 179.619 204.259 201.056Polonya 148.226 178.959 187.773Hollanda 172.131 170.659 169.286Kanada 60.558 75.036 75.733ABD 70.983 69.771 68.843YeniZelanda 53.092 57.776 61.143Almanya 73.445 76.511 59.528BirleikKrallk 51.172 56.747 58.976Tayland 44.469 54.062 50.678Trkiye 37.546 56.242 45.347talya 33.132 37.737 38.231sve 31.675 33.525 34.496Macaristan 26.622 22.650 32.808Portekiz 20.516 26.919 30.026Peru 19.165 21.002 27.381GENELTOPLAM 2.634.432 2.997.451 3.053.507

Kaynak:FAO

2005ylverileriitibariylendegelendondurulmusebzeihracatslkelerBelika,invespanya'dr.Trkiyeayndnemdeszkonusurngrubunun ihracatnda14.sradayeralmtr.

Uluslararaspiyasalardadondurulmumeyvevesebzernlerineolantalebinnmzdekiyllarda da artn srdrmesi beklenmektedir. Geleneksel hale gelmi rn gruplarnnyan sra zgn biimde ilenmi ve katma deeri yksek olan ve perakende tketimehazr rnler ile organik rnlerin depazarpaylarnn artacangrlmektedir.Organikolarakretilmidondurulmumeyvevesebzelergelimilkepazarlarnda ilgigrmekteveorganikolmayanlaragreyaklak2katfiyatlasatlmaktadr.


DnyaDondurulmuMeyvehracat(Deer=1000Dolar)

LKEADI 2003 2004 2005Deer Deer Deer

Kanada 116.845 143.987 187.576in 101.555 102.262 116.960Belika 94.227 109.375 103.557ABD 84.844 93.870 100.401Meksika 63.118 59.646 66.372Almanya 78.598 55.278 50.539Ukrayna 18.256 25.958 42.596Morokko 29.909 25.097 30.050Avusturya 16.392 23.270 27.657Rusya 17.826 27.310 21.277Finlandiya 8.190 15.581 20.016Litvanya 13.250 14.221 17.476KostaRika 9.678 8.816 11.052Belarus 4.471 5.974 8.864Peru 3.018 5.477 8.343Estonya 4.649 5.540 8.564Brezilya 6.294 5.200 6.334Romanya 4.273 4.488 6.316BosnaHersek 2.422 3.678 5.514GENELTOPLAM 2.715.368 2.319.768 1.801.200

Kaynak:ITCTrademap

ULUSLARARASISTANDARTLAR

UluslararasGda Standard Codex Alimentarius kapsamnda yer alan dondurulmumeyvevesebzestandartlarndarnngenel ierii,retim,tamavedatmkoullar,etiketlemeveambalajlamakurallar,analiz yntemleri, katkmaddeleri,hijyen,depolamassgibikonularndauyulmasgerekenkurallaraklanmtr.

AVRUPABRLSTANDARDLARI

AvrupaBirliine ihracedilecek tmgdalarn ise Birliin, GdaGvenliveGdaHijyenistandardlarnauygunolmasnzorunludur.BenzeriekildeInsanTketimineUygun HzlDondurulmu Gdalarla ilgi kurallar89/108EEC sayl Konsey Direktifi ile belirlenmitir.Sz konusu direktif ile retim , etiketleme, paketleme , depolama, saklama,pazarlama ,tamakonularndayelkelerinyasalarndauyumlatrmalargerekenortakkurallar yeralmaktadr. Gdalarn etiketlenmesi konusu ise 2000/13/EC sayl Konsey Direktifi iledzenlenmi olup Hzl Dondurulmu Gdalara da bu konuda ayrca yer verilmitir.2003/89/ECsayldirektifiledeayrcaetiketteyeralanindekilerblmndeyeralmasgereken bilgiler detayl olarak anlatlmakta olup zellikle allerjen olabilcek maddelerinbelirtilmesi istenmektedir. Tm bu standadlara uygun olmayan rnlerin Avrupa Birliisnlarierisindesatlmasnaiseizinverilmemektedir.

DONDURULMU MEYVE VE SEBZETRKYEDE RETMTRKYE'NN DI TCARETHRACATTHALAT

DNYA TCARETULUSLARARASI STANDARTLAR

igmdondurulmusmeyvevesebze

Documents