1/15

คณภาพอากาศภายในอาคารส านกงาน

Indoor Air Quality in Office Buildings

กญญา มวงแกว

นกวทยาศาสตรช านาญการ

ค าส าคญ : คณภาพอากาศภายในอาคาร (Indoor air quality)

คณภาพอากาศภายในอาคารส านกงานและสถานประกอบการ มบทบาทส าคญไมเฉพาะตอความสบายของพนกงานเทานน ยงสงผลกระทบตอสขภาพอนามยดวย โดยเฉลยพนกงานใชเวลาอยในส านกงาน ประมาณ 40 ชวโมงตอสปดาห การใชเวลาอยในอาคารทปดสนท มอากาศในระบบหมนเวยนอากาศเบาบาง ท าใหพนกงานส านกงานจ านวนไมนอย มอาการผดปกตหรอเจบปวยดวยโรคทมสาเหตมาจากมลพษอากาศภายในอาคาร

ภาวะมลพษทางอากาศภายในอาคาร (Indoor air pollution) หมายถง ภาวะทอากาศภายในอาคารมสงเจอปนอยในปรมาณและระยะเวลาทนานพอทท าใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามยของมนษยหรอตอสงแวดลอมบรเวณนน ๆ (นภดนย, 2554) มลพษทางอากาศภายในอาคาร มแหลงทมาของสารมลพษ ดงน

1. สถานทตงอาคาร ทตงอาคารอยใกลกบทางหลวงและถนนทมการจราจรคบคง ซงเปนแหลงของอนภาคของแขงทลอยอยในอากาศและสารมลพษอน ๆ ในอาคารใกลเคยง ทดนทเคยใชประโยชนดานอตสาหกรรม หรอทดนทมระดบน าใตดนสง อาจจะท าใหเกดการชะของน าหรอสารมลพษเขาสอาคารได

2/14

2. รปแบบอาคาร เชน ขอผดพลาดจากการออกแบบและกอสราง รากฐานทไมด หลงคา โครงสรางอาคารประต หนาตาง อาจเปนทางเปดน าสารมลพษและความชนเขาสอาคาร หรอต าแหนงของทอน าอากาศเขาสอาคารอยในต าแหนงทสารมลพษถกดงกลบเขาสอาคาร เปนตน

3. การออกแบบระบบอาคารและการบ ารงรกษา เมอการท างานของระบบความรอน เยนและระบายอากาศ (Heating, Ventilation and Air Conditioning, HVAC) ไมเหมาะสม ความดนของอากาศในอาคารจะมสภาพเปนลบ ท าใหสารพษจากภายนอกแทรกซมผานเขามา เชน อนภาคแขวนลอยในอากาศ ควนจากทอไอเสย อากาศชน สารมลพษจากอาคารจอดรถ เปนตน และเมอมการปรบปรงหรอออกแบบอาคารใหม ระบบ HVAC ไมไดรบการปรบปรงใหเหมาะกบการใชงานในพนทนน ๆ

4. งานปรบปรงอาคารใหม ขณะทก าลงด าเนนงานการปรบปรงนน อาจมกลนส ฝน และสงปนเปอนอน ๆ จากวสดกอสราง ซงเปนแหลงของสารมลพษทอาจจะหมนเวยนอยในอาคาร การจ ากดบรเวณ และเพมการไหลเวยนอากาศจะชวยเจอจางและก าจดสารมลพษทเกดขนได

5. การไหลเวยนอากาศเสยเฉพาะท เชน หองครว หองปฏบตการ รานซอมบ ารง อรถ รานท าเลบ รานเสรมสวย หองน า หองเกบรวบรวมขยะ หองซกรด หองเกบตลอกเกอร หองถายเอกสาร เปนตน อาจเปนแหลงของสารมลพษ หากไมมการระบายอากาศทดพอ

6. วสดกอสราง เชน ฉนวนกนความรอน วสดกนเสยงทช ารดเสยหาย ผนง เพดาน พรม มาน ทมความชน เปนตน อาจเปนแหลงของสารมลพษอากาศภายในอาคารได

7. การตกแตงอาคาร ไดแก เฟอรนเจอรตาง ๆ อาจปลดปลอยสารมลพษสอากาศภายในอาคารได

8. การดแลบ ารงรกษาอาคาร ไดแก การใชสารฆาแมลง สารท าความสะอาด หรอผลตภณฑเพอสขภาพเฉพาะบคคล อาจเปนแหลงปลดปลอยสารมลพษอากาศภายในอาคารได ควรท าความสะอาดพรมและท าใหแหงกอนน ามาใช เพอปองกนการเจรญของจลนทรยซงเปนแหลงของมลพษอากาศภายในอาคารได

9. ผใชอาคาร สารมลพษอาจมาจากตวผใชอาคาร กจกรรมของผใชอาคาร หรอผลตภณฑทผใชอาคารใชอยเปนประจ า ไดแก น าหอมหรอโคโลญน

3/14

ประเภทของสารมลพษในอาคาร แบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ สารมลพษทางชวภาพ สารมลพษทางเคม และอนภาค (ทไมใชอนภาคทางชวภาพ)

สารมลพษทางชวภาพ เชน แบคทเรย ไวรส เชอรา ไรฝน สะเกดผวหนงของสตว ละอองเกสร เปนตน อาจมาจากการดแลความสะอาดและการบ ารงรกษาทไมดพอ การควบคมความชนไมดพอ (มน ารว น าซมผานรอยรวตามผนงอาคารหรอน าทวม)

สารมลพษทางเคม ไดแก แกสและไอระเหยตาง ๆ ทปลดปลอยจากผลตภณฑทใชในอาคาร (อปกรณส านกงาน เฟอรนเจอร วสดปพนและผนง สารฆาแมลงและสารท าความสะอาด เครองอปโภคบรโภค) อบตเหตสารเคมหกรวไหล วสดกอสราง กาวและสทาผนง การเผาไหม เชน คารบอนมอนอกไซด ฟอรมาลดไฮด และไนโตรเจนไดออกไซด เปนตน

สารมลพษทเปนอนภาค (ไมใชอนภาคทางชวภาพ) ไดแก อนภาคของแขงหรอของเหลวทไมมชวต สารแขวนลอยในอากาศ ฝน สงสกปรก หรอสารอน ๆ ทอาจจะถกดงเขาสอาคารจากภายนอก และอาจมาจากกจกรรมทเกดขนในอาคาร เชน การกอสราง การพมพงาน การถายเอกสาร การใชงานเครองมออปกรณตาง ๆ เปนตน

คณภาพอากาศภายในอาคาร เกยวของกบอาการตาง ๆ เชน ปวดศรษะ วงเวยน ผนคน ปวดกลามเนอ ออนลา อดโรย ขาดสมาธในการท างาน ระคายเคองระบบทางเดนหายใจ เปนตน ซงอาการเหลานจะเกดขนขณะอยในอาคารและจะหายไปในไมชาเมอออกจากอาคาร หรอเมออยหางจากอาคารระยะเวลาหนง (เชน ในวนสดสปดาห ชวงลาพกผอน เปนตน) รวมทงการปวยดวยโรคทมความเชอมโยงกบสารมลพษในอากาศหรอสภาพแวดลอมภายในอาคาร ไดแก โรคหอบหด โรคปอดอกเสบภมไวเกน (hypersensitivity pneumonitis) ซงผลกระทบตอสขภาพนน อาจท าใหเกดความเจบปวยในทนททสมผสกบสารมลพษในอากาศภายในอาคารหรออาจจะสงผลในเวลาหลายปตอมา ซงผลกระทบในระยะยาวอนเนองมาจากมลพษอากาศภายในอาคาร ไดแก โรคระบบทางเดนหายใจ โรคหวใจและโรคมะเรง ซงท าใหรางกายทรดโทรมหรอถงแกชวตได

อาการของโรคทเกดจากคณภาพอากาศภายในอาคารทไมดนน ขนอยกบปจจยหลายประการ ไดแก ชนดของสารมลพษทไดรบสมผส ความเขมขนทไดรบ ความถและชวงเวลาของการสมผส ซงบงบอกความรนแรงของผลกระทบตอสขภาพ อายและโรคประจ าตว เชน หอบหดและภมแพอาจมผลตอความรนแรงของผลกระทบดวย นอกจากน ความชนยงมผลกระทบตอสขภาพอยางมนยส าคญ ความชนทเหมาะสม ท าใหเชอราและแบคทเรยในอาคารเจรญไดด และกอใหเกดมลพษอากาศภายในอาคาร ทสงผลกระทบตอสขภาพของพนกงาน เชน อาการหอบหด หายใจล าบาก หายใจขด คดจมก แนนจมก ไอ จาม และไซนสอกเสบ เปนตน นอกจากน ความชนยงท าใหโรคหอบหดทเปนอยมอาการทรดลงไดอก

4/14

ตารางท 1 สารมลพษทพบทวไปในอากาศภายในอาคาร ผลกระทบตอสขภาพ และการควบคมปองกน

สารมลพษ คณสมบต แหลงก าเนด คามาตรฐาน/คาแนะน า ผลกระทบตอสขภาพ การควบคมและปองกน

คารบอนมอนอกไซด (CO)

แกส ไมมส ไมมกลน การเผาไหมทไมสมบรณ การจราจร อาคารจอดรถ

ในพนทท างาน: ACGIH1 TLV-TWA(5) (8 hrs.) = 25 ppm OSHA4 REL-TWA(6) (10 hrs.) = 35 ppm OSHA4 PEL-TWA(7) (8 hrs.) = 50 ppm

การแพพษ CO ความเขมขนต า ท าใหปวดศรษะและคลนไส หากไดรบความเขมขนสง เปนเวลานาน จะท าลายสมองและอาจถงแกชวตได

ระบบการไหลเวยนอากาศทด ตรวจเชคอปกรณเผาไหม เชน เตาเผาโดยผ เช ยวชาญเปนประจ า การตรวจวดระดบ CO ในอาคาร

คารบอนไดออกไซด (CO2)

แกส ไมมส ไมมกลน ไมมรส

การเผาไหมทไมสมบรณ กระบวนการหายใจแบบใชออกซเจนของสงมชวต ควนบหร

ระดบ CO2 ในอากาศภายนอกอาคารทยอมรบได 300-500 ppm (ASHRAE(2)) OSHA(4) PEL-TWA(7) (8 hrs.) = 5,000 ppm

ความเขมขนสง ท าใหระดบของ CO2 ในเลอดสงขน เกดภาวะการคงของ CO2 ใ น เ ล อ ด (Hypercarbia) อาจจะท า ให ป วดศ รษะ หมดสตชวคราว และอาจเสยชวตได

ระบบการไหลเวยนอากาศทด มอตราการไหลเวยนอากาศจากภายนอกทด ความหนาแนนของผใชอาคารเหมาะสม ไมแออด การตรวจวดระดบของ CO2 ในอาคาร

สารก าจดสตวรบกวน ส า ร เ ค ม ส า ห ร บก าจ ด ไล ห ร อลดจ านวนสตวรบกวน เ ช น สา ร เคม กล มออ ร ก า โ นคล อร น ออรกาโนฟอสเฟต คารบาเมต

ยาฆาแมลง (Insecticides) สารปองกนก าจดวชพช (Herbicides) สารก าจดเชอรา (Fungicides)

Lethal concentration8 (LC50) ระดบความเขมขนของสารเคม ทท าใหสตวทดลองตายไป 50 % โดยการหายใจเทานน ม 4 ระดบ คอ 1. รนแรง < 10 ppm

ค ว า ม เ ป น พ ษ ท ง พ ษเฉยบพลนและพษเรอรง ท าใหเกดความผดปกตและโรคตาง ๆ เชน มะเรงจนรนแรงถ งแกช ว ต ระดบความรนแรง ขนอยกบระดบความเขมขน ระดบความเปนพษ และปรมาณทไดรบ

ปฏบตตามค าแนะน าการใชงานของผผลตอยางเครงครด และใชในททมอากาศถายเทด เชน ผสมหรอเจอจางสารฆาแมลงในทโลง เปนตน เพมการระบายอากาศเมอมการใชยาฆาแมลง ใชวธทางเลอกทไมใชสารเคม -

5/14

ตารางท 1 (ตอ) สารมลพษทพบทวไปในอากาศภายในอาคาร ผลกระทบตอสขภาพ และการควบคมปองกน

สารมลพษ คณสมบต แหลงก าเนด คามาตรฐาน/คาแนะน า ผลกระทบตอสขภาพ การควบคมและปองกน

สารก าจดสตวรบกวน (ตอ)

ไพรทรอยด พาราควอท ไกลโฟเสท เปนตน

สารก าจ ดหนและสตวแทะ (Rodenticides)

2. มาก 10-100 ppm 3. ปานกลาง >100-1,000 ppm 4. นอย >1,000-10,000 ppm

ส า ห ร บ อ าก า ร แ พ พ ษโดยท ว ไป ได แก ปวดศรษะ อาเจยน เหงอไหล และออนแรง

ไมเกบสะสมสารฆาแมลงเกนความจ าเปน ก าจดภาชนะบรรจอยางถกวธและปลอดภย ดแลความสะอาดอาคารใหสะอาด แหง และระบายอากาศไดด เพอหลกเลยงปญหาแมลงรบกวน

เรดอน แกสกมมนตภาพรงส ไมมส ไมมกลน ไมมรส มอย ท ว ไปทกหนทกแหง

ก า ร ส ล า ย ต ว ต า มธ ร ร ม ช า ต ข อ ง ธ า ตย เ ร เนยมและนว ไคลดกมมนตร งสท อย ในดน หองใตหลงคา หองใตดน วสดกอสราง น า พรอนธ ร ร ม ช า ต พ น ด น ใ ตอาคาร แหลงน าใตดน

ระดบ เ รดอนในบ าน เ ร อน โรงเรยน (US EPA(3)) < 4 pCi/L(9) ระดบ เ รดอน เฉล ยภ าย ในอาคาร (US EPA(3)) = 148 Bq/m3 (10)

อาจจะแควงเวยนศรษะ หรออาจรนแรงจนถงขนเปนมะเร งปอดทท าใหเสยชวตได

การเลอกใชวสดกอสราง การระบายอากาศทด การลดความดนทผวดน (Active soil depressurization, ASD) การอดความดนและเจอจางอากาศภายในอาคาร (Building pressurization & dilution) การปดกนเสนทางเขาออกของแกสเรดอน (Sealing Radon entry routes)

6/14

ตารางท 1 (ตอ) สารมลพษทพบทวไปในอากาศภายในอาคาร ผลกระทบตอสขภาพ และการควบคมปองกน

สารมลพษ คณสมบต แหลงก าเนด คามาตรฐาน/คาแนะน า ผลกระทบตอสขภาพ การควบคมและปองกน

ส ง ป น เ ป อ น ท า งชวภาพ

สงมชวต ไดแก สตว พช และ จลนทรย

สะเกดผวหนงสตว ละอองเกสร จลนทรยทจบอยกบฝนทลอยอยในอากาศหรอตกลงสพน ผา มาน พรม ซงเปนแหลงสะสมฝน คอลยท าความเยน เครองท าความชน น าจากเครองปรบอากาศ ทอลมเครองปรบอากาศ

ดชนบงชการปนเปอน: แบคทเรย 1,000 CFU/m3 (11)

ของปรมาตรอากาศ เชอรา 1,000,000 ตอฝนหรอ วสด 1 กรม แบคทเรยหรอเชอรา 100,000 ตอน านงหรอเมอกเหลว 1 มลลลตร

โรคหอบหด (Asthma) ภ า ว ะ ภ ม ไ ว เ ก น (Hypersensitivity) ไซนสอกเสบ (Sinusitis)

ก าจดแหลงของความชนสะสม บรเวณทมความชนสง เออตอการเจรญของเชอรา พนผวทเปยกชนเปนแหลงเพาะพนธแมลง เชน ไรฝน เปนตน ดแลรกษาความสะอาดอาคารและสถานทอยางเครงครด ใชเครองดดฝนทใชแผนกรอง HEPA (High Efficiency Particulate Air Filter) เพอลดปรมาณสารกอภมแพ

ความชน ไอน าในอากาศ น ารวจากหลงคา หนาตาง ทอประปา ฝกบว น าทวม ถาดรองน าทง สวนหยอม พนดนเปยกแฉะ ไอน าจากหองครวทไมมระบบระบายอากาศหรออากาศถาย เทไมด ทอระบายอากาศ การเผาไหม เปนตน

ความชนสมพทธท เหมาะสมตอความสบายกาย 30-60% (ASHRAE(2)) ความช น ส ม พทธ ท ส ง กว า 60% อาจท าใหเชอจลนทรยเจรญไดด

โรคหอบ หด ภาวะภมไวเ ก น (Hypersensitivity) ไซนสอกเสบ (Sinusitis)

การออกแบบอาคารทด การกอสรางทด การบ ารงรกษาโครงสรางอาคารทด ควบคมความชนดวยการควบคมอณหภมและการระบายอากาศ มระบบการไหลเวยนอากาศทด ปองกนไมใหเกดบรเวณทอากาศนง

7/14

ตารางท 1 (ตอ) สารมลพษทพบทวไปในอากาศภายในอาคาร ผลกระทบตอสขภาพ และการควบคมปองกน

สารมลพษ คณสมบต แหลงก าเนด คามาตรฐาน/คาแนะน า ผลกระทบตอสขภาพ การควบคมและปองกน

แบคทเรย Legionella

แบคทเรยทอาศยอยในน า เจรญไดดในน านงหรอน าไหลชา

ระบบน าอนในบานเรอน ฝกบว เครองฉดน า หอหลอเยน เปนตน

- โ ร ค ล เ จ ย น เ น ล โ ล ซ ส (Legionellosis) หรอ โ ร ค ล เ จ ย น แ น ร (Legionnaires’ Disease)

ดแลบ ารงรกษาหอหลอเยนเพอย บ ย ง ก า ร เ จ ร ญ แ ล ะ ก า รแพรกระจายของ Legionella ดวยการตรวจเชคสภาพและท าความสะอาดอยางทวถงอยางนอยปละครง เปลยนชนสวนทผกรอน ก าจดสาหรายและคราบไคล ใชสารเคมท าลายเชอในหอหลอเยน หากเปนไปได ควรใช ระบบบ าบดน าหลอเยนแบบอตโนมตเ พ อ ค ว บ ค ม ค ณ ภ า พ น า ทไหลเวยนอยางตอเนอง ควบคมอณหภมของระบบน าอนภายในบานเรอน ปองกนไมใหเกดสภาวะน านงในถงเกบน าและมการท าความสะอาดอย า งสม า เ สมอ เ พ อปองกนการเจรญของแบคทเรย Legionella

8/14

ตารางท 1 (ตอ)

หมายเหต ACGIH(1) = American Conference of Governmental Industrial Hygienists

ASHRAE(2) = American Society of Heating, Refrigerating and Air-conditioning Engineers

EPA(3) = United States Environmental Protection Agency

OSHA(4) = Occupational Safety and Health Administration

TLV-TWA(5) = Threshold Limit Value- Time-weighted Average

REL-TWA(6) = Recommended Exposure Limit- Time-weighted Average

PEL-TWA(7) = Permissible Exposure Limit- Time-weighted Average

Lethal concentration(8), LC50 = 50% Lethal Concentration

pCi/L(9) = picocuries per liter

Bq/m3 (10) = Becquerels per cubic meter

CFU/m3 (11) = Colony-forming units (viable) per cubic meter

ตารางท 1 บงชถงแหลงของสารมลพษทพบไดทวไปภายในอาคาร ซงเปนปจจยเสยงตอการเกดภาวะมลพษอากาศภายในอาคารและอาจสงผลกระทบตอสขภาพของผใชอาคารได ดงนน คณภาพอากาศภายในอาคารทเหมาะสมตองมความสมพนธกบสขภาพและความสะดวกสบายของผใชอาคารนน จงควรมแนวทางการปองกนปญหาคณภาพอากาศภายในอาคารอยางมประสทธภาพและประสทธผล ดงน

1. การระบแหลงมลพษอากาศภายในอาคารและการประเมนความรนแรงของผลกระทบ

วธตรวจสอบคณภาพอากาศภายในอาคาร เชน การระบแหลงของมลพษ การตรวจสอบการท างานของระบบ HVAC การสงเกตการณกระบวนการผลตและการปฏบตงาน การตรวจวดระดบของสารมลพษและการตรวจการไดรบสารมลพษของพนกงาน โดยการทดสอบทางการแพทยหรอทางกายภาพ การสมภาษณ การทบทวนผลการตรวจสขภาพ ประวตการท างาน และประวตการบาดเจบและเจบปวย ทงน ผรบผดชอบดแลอาคาร ควรมความรและความเขาใจเกยวกบประวตของอาคาร (การกอสราง การใชงาน การบ ารงรกษา เปนตน) หากเปนไปได ควรเปนผเกบรกษาพมพเขยวและเอกสารการกอสราง รวมทงขอมลการปรบปรงอาคารไวดวย

ในการระบแหลงมลพษและการประเมนผลกระทบ มขอควรปฏบตทส าคญ ดงตอไปน

9/14

ตรวจตราและประเมนโครงสรางอาคารภายนอก หลงคา ผนง ฐานราก และแกไขปญหาทพบในทนท ตรวจสอบรอยรว ยาแนวประต หนาตาง และความชนทปรากฏชดอยางสม าเสมอ ท าความสะอาดและท าวสดและของประดบตกแตงทเปยกชนใหแหงภายใน 24-48 ชวโมงหลงการตรวจพบ เพอปองกนการเจรญของเชอรา

ตรวจสอบความดนของอาคาร เพอใหมนใจวา อาคารอยภายใตสภาวะทมความดนเปน

บวกเลกนอย (มอากาศออกไปจากอาคาร เมอเปดประตดานนอก)

ตรวจสอบอณหภมและความชน ใหอยในชวงทเหมาะตอความสบาย (อณหภมระหวาง 68-78 องศาฟาเรนไฮต หรอ 20-25.5 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 30-60 %)

10/14

บ ารงรกษาระบบ HVAC อยางสม าเสมอ รวมทงดแลระบบการน าอากาศภายนอกเขาสอาคารดวย

ตรวจวดระดบของกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ซงระดบของ CO2 เปนดชนชบงประสทธภาพของการระบายอากาศและความหนาแนนของประชากรในเบองตน

การดแลรกษาความสะอาดอาคารเปนอยางด

การบ ารงรกษารกษาอาคารเพอปองกนและบ ารงรกษาอาคารตามปกต โดยการจดท าโปรแกรมการบ ารงรกษาเพอปองกน ซงดแลระบบตาง ๆ ของอาคารทงหมดและสวนประกอบอน ๆ ดวย และใหรกษาระบบการท างานไวทระดบสงสดตามคณลกษณะของผผลต และเพอใหสามารถตรวจพบปญหาไดตงแตเรมแรก

11/14

เมอมการการปรบปรงอาคารตามก าหนด จดสวนพนททท าการปรบปรงใหเปนเอกเทศจากระบบการหมนเวยนอากาศเพอเจอจาง เมอมผใชอยในอาคาร

2. วธการควบคมมลพษอากาศภายในอาคาร

วธการควบคมเพอลดความเขมขนของสารมลพษในอากาศภายในอาคารโดยทวไปมอย 3 วธ ดงน

2.1 การจดการแหลงก าเนด

การจดการแหลงก าเนด ไดแก การก าจด การแทนท และการปดแหลงก าเนดนน ซงวธการเหลานเปนวธการควบคมทมประสทธภาพสงสด

หนวยงาน U.S. Consumer Product Safety Commission แนะน าใหตดตงพรมทปลดปลอยสารอนทรยระเหยงาย (VOC) ในระดบต า ๆ และสนบสนนใหผบรโภคเลอกใชพรมทผผลต ผขายและผตดตง เขารวมโปรแกรมฉลากเขยว (Green label) ดวยความสมครใจ ซงตราสญลกษณสเขยวและสขาวบงบอกวาผลตภณฑนนไดรบการทดสอบจากหองปฏบตการอางองและผานเกณฑการปลดปลอย VOC ในระดบทต ามาก อยางไรกด ตราสญลกษณนน ไมไดรบรองวาพรมนนจะไมท าใหเกดปญหาสขภาพ นอกจากน การตดตงสงกดขวางชวคราวหรอการจดพนทขางเคยงซงมความดนเปนลบเพอกกสารมลพษไวระหวางการกอสราง กเปนการจดการแหลงก าเนดทมประสทธภาพสงเชนกน

2.2 การควบคมทางวศวกรรม

2.2.1 การระบายอากาศเฉพาะท

การใช Hood หรอทอชนดหวดดแบบฝาชครอบ (canopy hood) ตงอยเหนอแหลงของสารปนเปอน ซงเปนวธทมประสทธภาพในการก าจดสารมลพษเฉพาะท (point sources) กอนทจะกระจายสอากาศภายในอาคาร

Local exhaust ventilation (LV) system with filter

12/14

2.2.2 การระบายอากาศแบบทวไปหรอการระบายอากาศแบบเจอจาง

ระบบระบายอากาศทไดรบการออกแบบมาอยางเหมาะสม ท างานไดปกต และมการบ ารงรกษาอยางสม าเสมอ จะชวยควบคมปรมาณของสารมลพษทางอากาศใหอยในระดบปกต ระบบ HVAC ทถกออกแบบมาอยางดและท างานปรกตจะควบคมอณหภมและระดบความชนสมพทธ ท าใหเกดความสบายเชงอณหภาพ (thermal comfort) ชวยกระจายอากาศจากภายนอกทเขามาใหเพยงพอตอการระบายอากาศทเหมาะสมของผใชอาคาร และชวยเจอจางและก าจดกลนและสารปนเปอนอน ๆ ดวย จงจ าเปนตองมการทดสอบและท าใหระบบHVAC ท างานอยางสมดล เมอมการเคลอนยายฉากกนในอาคาร เมอมการทาส และการท าความสะอาดพรม ซงการเพมการระบายอากาศเพยงชวคราวสามารถชวยเจอจางความเขมขนของไอระเหยของสารตาง ๆ ในอาคารได

2.2.3 การฟอกอากาศ

การก าจดอนภาคออกจากอากาศขณะอากาศผานไปตามระบบ HVAC โดยสวนใหญระบบ HVAC มการกรองเพอขจดสงสกปรกออกจากพนผวของคอยลเพอประสทธภาพการถายเทความรอน รอยเปอนทเกดขนรอบหวจายลมเยน (air supply diffusers) สวนมาก มาจากการทอนภาคสงสกปรกถกดกไวและสะสมอย เนองจากการละเลยการท าความสะอาดหรอการท าความสะอาดไมทวถง

13/14

3. การควบคมดานการบรหาร

3.1 ตารางเวลางาน

การจดตารางเวลาการท างาน ชวยลดการสมผสสารมลพษในอาคารไดอยางมนยส าคญ ดงน

ขจดหรอลดเวลาการสมผสสารมลพษของพนกงาน ไดแก จดตารางการบ ารงรกษาหรอท าความสะอาดในชวงเวลาทไมมผใชอยในอาคาร

ลดปรมาณสารเคมทตองใช ไดแก จ ากดปรมาณสารเคมทใชโดยพนกงานระหวาง การบ ารงรกษาหรอท าความสะอาดอาคาร

ควบคมต าแหนงของการใชสารเคม ไดแก ด าเนนงานการบ ารงรกษาบนอปกรณทเคลอนทได หรอจดวางต าแหนงของเครองมอ เชน เครองพมพ เครองถายเอกสาร เปนตน ในหองทแยกตางหาก

3.2 การศกษา

การใหความรเกยวกบคณภาพอากาศภายในอาคารแกผใชอาคารเปนเรองส าคญ หากผใชอาคารมความรเกยวกบแหลงของสารมลพษและผลกระทบ ภายใตการควบคมและการท างานของระบบระบายอากาศอยางเหมาะสม ผใชอาคารสามารถปองกนและด าเนนการเพอลดการสมผสกบสารมลพษภายในอาคารดวยตนเองได

3.3 การดแลรกษาความสะอาดอาคาร

การรกษาความสะอาดของอาคาร ควรประกอบดวย การปองกนสงสกปรกทมาจากสงแวดลอม (การใช walk-off mat systems) การก าจดสงสกปรกทอยในอาคาร ก าจดขยะ เกบรกษาอาหารอยางเหมาะสม และเลอกใชผลตภณฑท าความสะอาดและวธการท าความสะอาดทลดการน าสารมลพษเขาสอาคาร

คณภาพอากาศภายในอาคาร อาจสงผลกระทบในทางลบตอสขภาพของผใชอาคารได ดงนน จงควรมการเฝาระวง ควบคม และปองกนปญหาทอาจเกดขนจากคณภาพอากาศภายในอาคาร โดยการตรวจวดระดบของสารมลพษในอากาศภายในอาคารอยางสม าเสมอ ตรวจสอบและบ ารงรกษาระบบ HVAC system อยางเหมาะสม และกวดขนดแลเรองความสะอาดใหด เพอคณภาพชวตและคณภาพสงแวดลอมทดของผใชอาคาร

กรมวทยาศาสตรบรการ กลมงานสงแวดลอม โครงการฟสกสและวศวกรรม ใหบรการวเคราะหทดสอบคณภาพอากาศภายในอาคารทงดานกายภาพ เคม และชวภาพ ผใดสนใจสามารถสอบถามและขอขอมลเพมเตมไดท โทรศพท 02-201-7144-6 โทรสาร 02-201-7147

14/14

เอกสารอางอง

1. กองสขาภบาลสงแวดลอม ส านกอนามย กรงเทพมหานคร. 2554. คมอ การบรหารและการจดการสารเคมอนตรายในสถานประกอบการ. กรงเทพ: บรษท เอช อาร พรนซ แอนด เทรนนง จ ากด. 83 หนา. ISBN 978-616-7217-71-0.

2. ธชพงศ ศรสวรรณ, 2006. เรดอน: มหนตภยเงยบในอาคาร. Journal of Architectural/Planning Research and studies. Volume 4 (2): 23-37.

3. นภดนย อาชวาคม. 2554. คณภาพอากาศภายในอาคาร. ออนไลน. http://www.eng.chula.ac.th/files/larngearforum/download/larngearforum2554/20110319/Nopdanai_AirQuality.pdf

4. ลภดน โมกขะสมต. 2553. การจดการคณภาพอากาศภายในอาคาร. ออนไลน. http://www.arch.ku.ac.th/2010/attachments/sheet/IAQ.pdf

5. เลศชย เจรญธญรกษ . 2541. วทยาการระบาดสงแวดลอม. ขอนแกน : คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. 187 หนา. ISBN 9746742701

6. ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. ผลกระทบตอสขภาพจากสารเคมก าจดวชพช. ออนไลน. http://envocc.ddc.moph.go.th/contents/view/106

7. Office of Air and Radiation. Indoor Environments Division. United States Environmental Protection Agency (U.S. EPA). 1997. An office building occupant’s guide to indoor air quality. [Online]. http://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/office-building-occupants-guide-indoor-air-quality-printable-version

8. Francisco Radler de Aquino Neto and Luiz Fernando de Goes Siqueira. 2000. Guidelines for indoor air quality in offices in Brazil. Proceedings of Healthy Buildings. Volume 4, 549-554.

9. Occupational Safety and Health Administration (OSHA), U.S. Department of Labor. 2011. Indoor air quality in commercial and institutional buildings. [Online]. http://www.osha.gov/SLIC/indoorquality/

กลมงานสงแวดลอม โครงการฟสกสและวศวกรรม กรมวทยาศาสตรบรการ

โทร. 0 2201 7146 E-mail : kanya@dss.go.th

มกราคม 2559