R. D. D. RUPERTIABBATIS TUITIENSIS DE TRINITATEET OPERIBUS EJUSLIBRI XLII IN NUMEROSCOMMENTARIORUM LIBER PRIMUS (NUM. CAP. I-XIV) CAPUTPRIMUM.Deeoquoddictumestin Apocalypsi:Etcumdevorassemlibrum, amaricatusestventermeus,etquodhunc librumNumerilegentibus,recteamaricatio timorisineosit,quodnumeratifiliiIsrael prosternuntur. ApertuminApocalypsiJoanneslibrumaccipit, utdevoretillumdemanuangelifortisstantis supramareetsuperterram.Qui,dum praedicatoresfortioresmittitadfortiora,sive minoresadminorapericula,profectopedem suumdextrumsupramare,sinistrumautem ponit super terram. Etaccepi,inquit,librum,etdevoraviillum,et eratinoremeotanquammeldulce.Et,cum devorassemeum,amaricatusestventermeus (Apoc. X). Liberiste,quemethicangelusapertumhabet inmanu,etinaliolocosignatumaccipiens Agnussolvitseptemsignaculaejus(Apoc.V), sancta Scriptura est quam in semetipso implevit unusidemqueChristus,etangeliidestnuntii, nobisofficiofunctus,ettanquamagnuspro peccatisnostrisimmolatus.Ethunclibrumnos quoque cum Joanne de manu angeli accipere ac devorare, ore licet exiguo, nec satis firmo dente conati sumus, estque in his, quae hactenus dicta sunt, in ore nostro tanquam mel dulce, sed jam nuncadest,undeamariceturventernoster, undetimoremagnojureconcutiaturinterior sensusnoster.HicenimestliberNumeri,quo omnesfiliiIsraeljubenteDominoper generationisetfamiliasacdomossuas,et nomina capitum singulorum a vicesimo anno et suprarecensitisunt,ettameninterram repromissionisnonintroierunt,sedeorum corpora in deserto prostrata sunt. Hoc est, unde amariceturventerhominisspiritualis, quicunquelibrumpraedictumstudiose devoravit.Quidenimamariusquamquodin hoclibronumeratiprosternuntur,et dinumeratiodeincepsiteratur.Testantequippe Apostolo: Haecinfiguranostrifacta,etadcorrectionem nostram scripta sunt (I Cor. X). Qua in figura nostri sunt facta, vel quid de nobis praefiguraverunt,nisiquianosomnes secundumpraesentemfideiprofessionem numerati sumus, quippe qui omnes in baptismo Christinominanostradedimus,ettamennon omnes sic currimus ut comprehendamus (I Cor. IX). Igitur cantantes quidem: Quamdulciafaucibusmeiseloquiatua, Domine!supermeletfavumorimeo(Psal. CXVIII), devocationenostragaudeamus,sedde incertitudinecursusautcomprehensionis nostrae timentes amaricemur, secundum verum ac mysticum sensum praesentis libri quem nunc ingredimur.CAPUTII.Nominaprincipum,tribuumac domorum,etinterpretationesearum,etquod professionemsignificentinChristum credentium. (CAP.I.)Principum,tribuumacdomorum,in cognationibus suis, ista sunt nomina: De tribu Ruben, Elizur filius Sedeur. De Simeo, Salamiel filius Surisadai. De Juda, Naason filius Aminadab.DeIssachar,NathaneelfiliusZuar. DeZabulon,HeliabfiliusHelon.Filiorum autemJoseph.DeEphraim,Elisama,filius Ammiud.DeManasse,Gamalielfilius Phadassur.DeBenjamin,Abidanfilius Gedeonis. De Dan, Abjezer filius Amisaddai. De Aser,PhesielfiliusOchran.DeGad,Eliasaph filius Duhel. De Nephtali, Ahira filius Henan. Hi nobilissimi principes multitudinis. Horumnominafereomniasecundumproprias interpretationesinsigniasunt;Rubenquippe vidensfiliosinterpretatur:Elizur,patermeus fortis,Sedeur,uberumlux;Simeon,audiens tristitiam;Salamiel,retribuensmihiDeus,vel pax mea Deus; Surisadai, continens ubera mea, velfortismeusDominus;Juda,confessio; Naason,serpentinusvelaugurium;Aminadab, populimeispontaneus;Issachar,merces; Nathaneel, donum Dei; Zuar, pusillus; Zabulon, habitaculumfortitudinis;Heliab,Deusmeus pater;Helon,exercitusfortitudo;Joseph, augmentum;Ephraim,frugifersivecrescens; Elisama,Deusmeusaudivit;Ammiud,populus meusinclytus;Manasse,oblivio;Samaliel, retributioDei;Phadassur,redemptiofortis; Benjamin,filiusdexterae;Abidan,patermeus judex; Gedeon, tentatio iniquitatis, vel circuiens uterum;Dan,judicium,autjudicans;Ahiezer, fratermeusadjutor;Amisaddai,populusmeus sufficiens;Aser,beatus;Pheziel,occurremihi, Deus;Gad,accinctus;Eliasaph,Deusmeus congregavit;Duhel,agnoscantDeum; Nephthalim,dilatavitme;Ahira,fratrismei amicus;Henan,nubes.Haec,inquam,nomina fereomniasplendidasunt,etpulchram omniumnostrorumprofessionemsignificant, quiinpraesentiviacurrimus,quimare baptismi omnes transivimus, et omnes jam non in nube et in mari, sed in eo quod per nubem et maresignificatumest,baptizatisumusqui omnesescamspiritualemmanducamus,et spiritualempotumbibimusdepetra(ICor.X), quaenonjaminfigura,sedinveritateest Christus.SedinApocalypsidicitspiritus Ecclesiis; Quivicerit,sicvestieturvestimentisalbis,et nondelebonomenejusdelibrovitae,et confitebornomenejuscoramPatremeoet coram angelis ejus (Apoc. III). Cum de illo qui vicerit, dicit: Nondelebonomenejus,etconfitebornomen ejus, profectodeopposito,idestdeilloquinon vicerit,subaudirivultquoddeleatnomenejus, quod non confiteatur nomen ejus, quantumlibet inpraesentiEcclesiapulchrescriptumesse videatur, quantumvis alte inter Christianae fidei professoresrecitetur.Nempeetistiprincipes nominatim,etomnesquisubillisavicesimo anno, et supra numerati sunt. Quorumfuitnumerussexcentatriamillia virorum,quingentiquinquagintaadbella procedere valentium. Omnes,inquam,indesertoprostratisunt, praeterJosuefiliumNun,etCalephfilium Jepphone.Ordinemquoqueexercituum consideremus,quoniamnecipsumafigura nostri vacare credimus.CAPUT III. De ordine exercituum, vel positione castrorum,quodilludsignificet,quodin Apocalypsicivitasternarumdispositione portarum. MetabunturautemcastrafiliiIsrael, unusquisqueperturmasautcuneos,atque exercitumsuum.Porrolevitaepergyrum tabernaculifigenttentoria,nefiatindignatio supermultitudinemfiliorumIsrael,et excubabunt in custodiis tabernaculi testimonii. Ac deinceps: (CAP. II.) AdorientemJudasfigettentoriaperturmas exercitussui,eritqueprincepsfiliorumejus Naason,filiusAminadab,etomnisdestirpe ejussummapugnantium,septuagintaquatuor millia sexcenti. In Canticis canticorum sponsus dicit: Pulchraes,amicamea,suavisetdecora,sicut Hierusalem,terribilisutcastrorumacies ordinata (Cant. VI). Item: Equitatui meo in curribus Pharaonis assimilavi te, amica mea (Cant. III). Ergononsolumduceratione,sedethac, praeunteauctoritate,praedictumordinem castrorum in figura dispositum fuisse credamus sanctaeEcclesiae.Quidenimpulchrius,quid rationabilius,secundumvivificantemspiritum, tali castrorum ordine? Ad orientem tribus Israel tres,adoccidentemtribustres,admeridiem tribustres,etadaquilonemmetabunturcastra tribustres.EtinApocalypsideillasancta civitateDei,quaeestEcclesiaquamhaec,ut praedictumest,ordinatasignificatcastrorum acies, ita scriptum est: Ethabebatmurummagnumetaltum,habens portasduodecim,etinportisangulos duodecim, et nomina scripta, quae sunt nomina duodecimtribuumfiliorumIsrael.Aboriente portae tres, ab aquilone portae tres, et ab austro portaetres,etaboccidenteportaetres(Apoc. XXI). Hinc egregius atque orthodoxus versificator ait: Seu pueros sol primus agat, seu fervor ephebos Accendat nimius, seu consummabilis aevi Perficiat lux plena viros, sive algida boreae Aetas decrepitam vocet ad pia sacra senectam, Occurrit trinum quadrina ad compita nomen. Hocigiturliquetquiatalistribuumdispositio, plenitudinisgratiaefiguraest,quanuncab omnigenteetnatione,abomnisexuetaetate venientes,excipitsanctaeTrinitatisunicaet apostolicafides.Sedetpraetereanotandum quiaDanadaquilonispartemcastrametatus est.Namquiadestirpeejus,utcreditur, Antichristusventurusest,recteadaquilonem sedet,quiinmalaaccipitursignificatione, propheta dicente: Abaquilonepandeturmalumsuperomnes habitatores terrae (Jer. I). EtquidemAseretNephthalim,quicumeo castrametatisunt,nominibussuisbona significant.Aserquippebeatus,Nephthalim latitudo interpretatur, sed omnes videlicet Dan, AseretNephthalimexancillis,omnesex concubinisgeneratisunt.Caeterumad orientem,undesoloritur,Judas,Issacharet Zabulon,quiomnesexLialibera.Ad occidentemvero,undesuavesetvernispirant zephyri,Ephraim,ManassesetBenjamin,qui omnesexRachelliberaprogenitisunt,fixere tentoria.Porroadmeridianamplagam,unde clariorquidemdieifacies,sednimiusinterdum aestus fervet, Ruben, Gad, Simeon castra metati sunt,quorumunusGaddeancilla,caeteride libera ori sunt.CAPUTIV.Quidmysticesignificet,quod Levitae non sint numerati inter filios Israel. Levitaeautemnonsuntnumeratiinterfilios Israel. Sic enim praecepit Dominus Moysi. Levitae in praesenti Ecclesia Christi, hi sunt qui altarideserviunt,quisacrishonoribussancti sunt,quialtarisofficiacelebrandasusceperunt. Deistissacricanonespraecipiunt,uta saecularibuscurisabstineant(IITim.II). Episcopus,inquiunt,autpresbyter,aut diaconus,nequaquamsaecularescuras assumat,verbigratia,negotiavelvenationes exercendo,autinbellumeundo.Sinaliter dejiciatur.Beneergolevitae,praecipiente Domino,nonsuntnumeratiinterfiliosIsrael, quia videlicet non sicut populum, sic sacerdotes aut ministros altaris esse decet. (CAP.III.)Intereos,scilicetlevitas,Aaron sacerdossummuseminet,cujusprimogenitus Nadab,deindeAbiuetEleazaretIthamar. QuorumNadabspontaneus;Abiu,patermeus est,sivepatermeusipse;Eleazar,Deusmeus adjutor,siveDeimeiadjutorium;Ithamar,ubi amarus,siveubipalmainterpretatur.His nominibuspenetotussacerdotalisaclevitici ordinisnostristatusexprimitur.Namplerique exnobisadaltarisofficianimisspontaneisunt secundumnomenNadab,etnimiuminDeo gloriantursecundumnomenAbiu,quilaicum populum aspernantur tanquam solis ipsis Pater sitDeus.Caeterumquisuigradushonore humiliteretdignefunguntur,hisecundum nomen Eleazar recte dicere possunt, Deus meus adjutor,velDeimeiadjutorium,quiavidelicet quidquid ab eis digne perfecteque agitur, a Deo fiericreditur,etsecundumnomenIthamarhoc abillisexigitur,utperamaramcastigationem corporissuisiccurrant,utbraviumaccipiant, nefortealiispraedicando,ipsireprobifiant(I Cor. IX). Mortui,inquit,suntNadabetAbiucum offerrent ignem alienum, videlicet in typum Judaeorum vel haereticorum, quorum sacrificia mortua sunt.CAPUTV.Dedispositionefamiliarum levitarumcircatabernaculum,etquodad orientemMoysesimuletAaronsintcastra metati. LocutusestDominusadMoysen,dicens: NumerafiliosLeviperdomospatrumsuorum et familias omnem masculum ab uno mense, ut supra.NumeravitMoyses,utpraeceperat Dominus,etinventisuntfiliiLevipernomina sua,Gerson,etCaath,etMerari.FiliiGerson, LebnietSemei.FiliiCaath,AmrametJesuar, Hebron et Oziel. Filii Merari, Meoli et Musi, etc.Ethorumsacramysteriapulchravel speciosasignantvocabula.Levinamque additus,siveassumptusinterpretatur;Gerson, advena; Caath, patientia; Merari, amaritudines; Lebni,filiomeo;Semei,audivelauditiomea; Amram,populusexcelsus;Jesuar,estmeridies sivemeridianus;Hebron,participatio fortitudinis,velaugmentumsempiternum; Oziel, fortitudo mea, Deus; Mooli, chorus meus; Musi,atrectator,sivepalpatormeus.Hivel horum familiae omnes leviticae, sicut pro officio mediisuntinterDeumetpopulum,itaet positionemediiexcubabantintertabernaculum etcastraduodecimtribuum.EtGersonitae quidemposttabernaculumadoccidentem, Caathitaeveroadmeridianamplagam, Meraritae ad septentrionalem. Moyses autem et Aaroncumfiliissuis,antetabernaculum foederis, id est ad orientem. Ubi notandum quia Moysespopulidux,etAaronpontifexsummus pariter ad orientem castra metantur. Unde et in psalmo canimus: MoysesetAaroninsacerdotibusejus(Psal. XCVII), quiavidelicetinpraesentiEcclesiasemper ducumautconsulumfascibus,regumquoque velimperatorumgladiismultumindiget sacerdotalissanctitas,etcumsibiconveniunt, nihiltutius;cumautemadversusinvicem dissentiunt,nihilstatuiChristianitatisinhoc mundo potest esse perniciosius.CAPUTVI.Deeoquodait:Tollesquelevitas proprimogenitisfiliorumIsrael,etquodante primogenitifueruntsacerdotes,etcurinunam leviticam tribum sacerdotium delatum est. LocutusestDominusadMoysen,dicens:Ego tulilevitasafiliisIsraelproomniprimogenito quiaperitvulvaminfiliisIsrael.Eruntque levitaemei,meumestenimomne primogenitum,exquopercussiomnes primogenitos in terra Aegypti. Ac deinceps: Numera primogenitos sexus masculini, de filiis Israel,amenseunoetsupra,ethabebis summameorum.Tollesquelevitasmihipro omni primogenito filiorum Israel. Jametaliolocodictumesttraditionem Hebraeorumessequodusqueadsacerdotium Aaron, omnes primogeniti ex stirpe Noe fuerint sacerdotes,etDeovictimasimmolarint,cujus videlicetNoeprimogenitusSemipsefuerit Melchisedech,ethaecesseprimogenitaquae Esau vendiderit Jacob. Quare ergo transponitur inlege,veladunamtribumLevicongregatur omnissacerdotalisdignitas,etuniversaaltaris ministratiocoarctaestintribuejussola? Videlicetquiasacrificiavelministeriatemporis illiusnonjussafuere,sedpermissa,quodjam multislocissuperiusinprophetarum testimoniiscomprobavimus.Verumnamque sacrificiuminEcclesiafuturumeratsecundum ordinemMelchisedech,quodet primogenitorumest,imouniusprimogeniti sancti et immaculati, cui juravitDominusetnonpoenitebiteum:Tues sacerdosinaeternumsecundumordinem Melchisedech (Psal. CIX). Hic dicit in alio psalmo: Holocaustumetpropeccatononpostulasti, tunc dixi: Ecce venio (Psal. XXXIX), subauditursacrificaturuscarnemmeamet sanguinemmeumpromultisinremissionem omniumpeccatorum.Quidenimaliud postulabat,quamaliamvolebatDeus redemptionem,nisisanctietimmaculati carnem et sanguinem? Nunquid, ait, manducabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo? (Psal.XLIX.)etmultahujusmodi.Ergo antequamhaberentsacrificiumquodofferrent, utquidexjussulegisadsacerdotiumvocati primogeniti accederent? Igitur sicut offerendum erat tunc temporis sacrificium, non jussum, sed permissum,sicsacerdotesvelministriomnes detribuLevi,nonjussi,sedadmissisunt,non tamsacerdotesquamsacerdotumvicarii vacantiumprimogenitorum,quovictitarent, tandiuaccepturipretium,donecveniret primogenitusquiseipsumnonredimeret,sed futurorumbonorumassistenspontifex semetipsum pro nobis omnibus offerret, factus,utpraedictumest,sacerdosin aeternum secundum ordinem Melchisedech. QuodpulchrerespiciensevangelistaLucascum dixissetdeVirginequamdeSpiritusancto concepisse narraverat: Et peperit filium suum (Luc. II), statim addidit, primogenitum (ibid.), quodvidelicetsecundumpraedictamejus narrationemsuperfluumesset,nisimagnum secundumScripturasmysteriumattenderet. Dixit ergo primogenitum, utsubaudiatlegisperitusvirecclesiasticuseum essequisacerdotiumleviticum,sacerdotium vicariumtandemamoveret,etipse primogenituscumomnicorporesuo,quodest Ecclesia,sanctuariocoelestisuosacerdotio functusastaret.Etbenequinquesicliaccipi jubenturproredemptioneprimogeniti,quod videlicetquinquesensibusfungiturcorporalis haec vita, quam primogenitus iste non redemit, sedpronobisomnibusmortiobtulit.Curvero potius haec tribus, id est levitica, admittitur pro primogenitis?Videlicetquiadetribuilla fueruntMoysesetAaron,quifiliosIsrael eduxeruntdeterraAegypti,dedomoservitutis, et dignum erat ut ex qua fuit salus temporali, ex eademtribuministroshaberentsacrificii temporalis.CAPUT VII. De cultu filiorum Caath, et quid sit mysticequodait,utportentinvoluta,utnon tangant vasa sanctuarii, ne moriantur. (CAP. IV.) HicestcultusfiliorumCaath:Tabernaculum foederis,etSanctumsanctorumingredietur Aaron et filii ejus, quando movenda sunt castra, etdeponentquodpendetantefores, involventqueeoarcamtestimonii,etoperient rursus velamine hyacinthinarum pellium. Ac deinceps: CumqueinvolverintAaronetfiliiejus sanctuarium,etomniavasaejus,in commotionecastrorum,tuncintrabuntfilii Caath,utportentinvoluta,etnontangantvasa sanctuarii, ne moriantur. Magna cultus divini reverentia, magna et severa disciplina. Aaron,inquit,etfiliiejusintrabunt,ipsique disponentoperasingulorum,etdividentquae portarequisdebeat.Aliinullacuriositate videantquaesuntinsanctuariopriusquam involvantur, alioquin morientur. Ergosecundumhancnormamsacerdotes hodiequelegitimisunthitantum,quibuspro meritoelectionissecretasuaDeuscredidit, qualibus in Evangelio suo Salvator dicit: VobisdatumestnossemysteriumregniDei, caeteris autem in parabolis (Matth. XIII). Ipsiarcamtestimoniimensampropositionis, thuribula,etmortariola,cyathosquoqueet craterasadlibaminafundenda,candelabrum cumlucernisetforcipibussuis,emunctoriiset cunctisvasisolei,necnonetaltareaureum, omniaquevasaquibusministratur,in sanctuariocontrectentmanibus,etinvolvant palliishyacinthinis,atquecoccineis,filiiautem Caathinvolutaportent,etnontangant,ne moriantur,idest,illimysteriaincarnationis, nativitatis,passionis,resurrectionisChristiFilii Dei,adventusquoqueSpiritussancti,libero intuitu oculorum cordis, quos Deus illis aperuit, aspiciant,etoresacrocontrectent,pulchrisque litterisadornent.Istiautemauliant,vel expositaabillislegant.Isti,inquam,quibus datumestregnumDeiaudireinparabolis,et ipsinonaudeantexpositoresvelauctoresesse, nelabanturinhaeresim.Portent,inquam, minuseruditi,autvasasacracumfiliisCaath, autcortinastabernaculi,ettectumfoederis, cunctaquetentoriacumGersonitis,auttabulas testimonii,etvectesejus,columnas,etbases earum;columnasquoqueatriipercircuitum cumbasibus,etpaxillis,etfunibussuis,idest aut,sipossunt,mysticalegant,exposita valenteraPatribusorthodixis,aut,sinon possunt, legant alii, vel praedicent historicorum novorum,velantiquorumfacta,aliimoralia sanctorumpraecepta,inquibusinfirmiscirca fidem minus est periculi.CAPUTVIII.Quodhujuspraecepti praevaricatiosit,ubiadsacrimysteriiordinem admittuntur indigni. Atveronunc,quodpericulosissimumest,filii Caath,filiiGerson,etfiliiMerari,quinon perveneruntaddignitatemAaron,etfiliorum ejus,nonsolumnonarcenturaconspiciendis veltangendisinterioribussanctuariisanctis, verumetiamadvocanturetirruuntirreverenter intus,quandoadsacrosanctaaltarisChristi mysteriatalesaccersuntur,qualespromerito vitae,proqualitatevelquantitatescientiae laicusquoquenoninjuriacontemnatpopulus. Quihodietalesfacileadmittunt,nonaudiunt Dominum loquentem ad Moysen et Aaron: NoliteperderepopulumCaathdemedio Levitarum,utvivantetnonmoriantur,si tetigerintsanctasanctorum,Aaronetfiliiejus intrabunt, etc.Namrevera,quiaquicunquenomenvel tonsuramclericiarripuerunt,irruuntadmissi adChristisanctuarium,tanguntqueet contrectantindignesanctasanctorum,idcirco moriuntur, et non solum in anima, verum etiam in corpore citius feriuntur. Nam ideo,inquitApostolus,intervosmultiinfirmi, et imbecilles, et dormiunt multi (I Cor. XI).CAPUTIX.Deeoquodpraecipitutejiciantde castrisomnemleprosum,etquiseminefluit,et qui pollutus est super mortuo. (CAP. V.) LocutusestDominusadMoysen,dicens: PraecipefiliisIsraelutejiciantdecastris omnemleprosum,etquiseminefluit, pollutusqueestsupermortuo.Tammasculum quamfeminamejicitedecastris,utnon contaminent ea, cum habitaverint vobiscum. Ordinatacastrorumacie,qualis,secundum coelestia,quorumhaecexemplariasunt, malignisspiritibusterribilisessedebeat,tota videlicetsanctatotamunda,nuncdemumsub nominibusleprosi,etfluxumseminispatientis, quaecunquenoxia,quaecunquesuntimmunda, lexspiritualisanathematizariimperat.Qualiter circa ejusmodi sit agendum, superius in Levitico planius edixerat. Verum nonnihil interest. Nam illicquidemvirumquipatiturfluxumseminis, extracastranonjubetprojici,quiavidelicet durumnimisestutomnemquimultiloquio subditur,eteoseinquinat,confestimacoetu suo,aequeuthaereticum,sanctaEcclesia projiciat. Ergo cum dicens, ejiciant de castris omnem leprosum, addidit, et qui semine fluit, intelligioportetunumeumdemquequisic seminefluitutetiamleprosussit,idestsic incontinentis linguae est ut etiam haereticus sit. Nam et hoc addidit continuo, pollutusque est super mortuo. Etenim unus idemque et leprosus est et semine fluit, et pollutus est super mortuo, quando is qui haereticusestpraedicareaudet,tacerenon valens,etmundaloquinesciens,sicque interficitauditoressuos,atqueitapolluitur supermortuo.Ejiciantergo,inquit,decastris omnemquiejusmodiest,tammasculumquam feminam.Verumdecaeterispeccatisnon eadem districtio legis est. Nam sequitur: Virsivemuliercumfecerintexomnibus peccatisquaesolenthominibusaccidere,etper negligentiamtransgressifuerintmandatum Domini,atquedeliquerint,confitebuntur peccatumsuum,etreddentipsumcaput, quintamquepartemdesupereiinquem peccaverunt, etc.Peccatisomnibusremedium,vel redemptionisregulaproponitur.Leproso autem, et qui semine fluit, nihil aliud nisi, ut de castris ejiciatur. Ergo nec illud in Evangelio suo sinehujusmysticaelegisconsonantiaChristus loquitur, dicens: Quiaomnepeccatumremitteturhominibus; Spiritusautemblasphemiaenonremittetur.Et quicunquedixeritverbumcontraFilium hominis, remittetur ei; qui autem dixerit contra Spiritumsanctum,nonremitteturei,nequein hoc saeculo, neque in futuro (Matth. XII). Verum de hoc supra in Levitico uberius dictum, nunc coepta prosequamur.CAPUT X. De viro cujus uxor erraverit, qualiter investigaredebeat,etcujusreimysteriumin Christo sit. LocutusestDominusadMoysen,dicens: LoquerefiliisIsrael,etdicesadeos:Vircujus uxorerraverit,maritumquecontemnens dormieritcumalioviro,ethocmaritus deprehenderenequiverit,sedlatetadulterium, ettestibusarguinonpotest,quianonest inventainstupro,sispirituszelotypiae concitaveritvirumcontrauxoremsuam,quae velpollutaest,velfalsasuspicioneappetitur, adduceteamadsacerdotem,etofferet oblationemproilla,decimampartemsati farinae hordeaceae, etc.Secundumsuprascriptamcastrorum metationemquadrifidam,valdelaudabilisest amicaChristievangelicaEcclesia,utrecte admiretur ipse, et dicat: Quaeestistaquaeprogreditur,velquae ascendit per desertum, sicut aurora consurgens, pulchrautluna,electautsol,terribilisut castrorum acies ordinata (Cant. VI). Ista,inquam,laudabilisest,sedquidfietde Synagogaadultera?Quidfacietvirejus,vel maritusantiquus,quemillacontemnens dormivitcumalioviro?EtenimcontemptoDeo amatoresuo,contemptoDeiFilioChristo, petulantererravit,etcumdiabolodormivit. Verumhocmaritusdeprehenderenequit,sed latet adulterium. Quis enim facile contentiosam Synagogam deprehendere vel convincere queat? Nempeillaquidemadulteriumfecit,sedtantis tergiversationibusseipsamdefendit,utrarus quisquesitadeolegisperitus,adeovalensin Scripturis,quatenusillamconvincere argumentandopossit,quodnonDei,sed synagogaSatanaesit(Apoc.II).Latetergo quodammodoadulterium,ettestibusarguinon potest,quandovidelicetconfiteturquiaDeus Abraham,DeusIsaacetDeusJacobDeussuus est,etconvinci,utpraedictumest,vixpotest, quodfactisillumneget,quianonestinventain stupro,quianullivisibiliterservitidolo,sicut olimservivitAstaroth,coluitBaal,initiataest Beelphegor. Quid ergo vir ejus faciet? Sispiritus,inquit,zelotypiaeconcitaverit maritumcontrauxoremsuam,quaevelpolluta est,velfalsasuspicioneappetitur,adduceteam adsacerdotem,etofferetoblationemproilla, decimam partem sati farinae hor deaceae. Planespirituszelotypiae,idestaemulationis uxoriaeconcitavitvirumejusDeumcontra uxoremillamquaereveraquidempollutaest, sedsecundumcontentiosamaestimationem suamsuspicioneappetitur.Concitatusergo adducit eam ad sacerdotem, ad illum pontificemmagnum,quipenetravitcoelos, Jesum Christum Flium suum (Hebr. IV), ut judicialem sub illo accipiat sententiam. Et offeret, inquit, oblationem pro ea, decimam partem sati farinae hordeaceae. Hocsecundumlitteramfactumsit,etfieri debueritproilla,quaecunquemaritum contempsit,etinoblationenonsimilam fermenti,sedhordeumhabuerit,quodest jumentorumpabulum,quiafluxumsecutaest jumentorum.Caeterum,secundumjam coeptumspiritualemsensum,totaadulterae Synagogaeoblatioquasihordeaceaest,quia Scripturarum solam litteralem paleam legit tam grossam tamque hirsutam, ut strangulari potius queat quam refici. Non fundet, ait, super eam oleum, nec imponet thus. Quare? Quiasacrificiumzelotypiaeest,etoblatio investigans adulterium. Namreveranondeditillisanctumcharitatis spiritum, nec aliquem boni odoris fructum, quia vehementerignemiracundiae,causapraedicti incendit adulterii, Offeretigitureamsacerdosetstatuetcoram Domino.Assumetqueaquamsanctaminvas fictile,etpauxillumterraedepavimento tabernaculimittetineam.Cumquesteterit mulier in conspectu Domini, discooperiet caput ejus, et ponet super manus illius sacrificium, etc.Planaestexaminationishujuslittera,et nihilominusinspiritusuperillamSatanae synagogammanifesteadimpletaest. Postmodum ubi Christus in coelum ascendit, et illaapostolosquoqueejusflagellavit,etexeis occidit,lapidavit,etdecivitateincivitatem persecutaest,postmodum,inquam,statutaest coramDomino,discoopertocapite,circumdata atqueangustataabexercituRomano,undique absque omnimoda Dei protectione. Tunc posuit supermanusilliusgenerationismalaeet adulteraesacrificiumrecordationis,et oblationem zelotypiae, ut veniret super illam omnissanguisjustus,quieffususestsuper terramasanguineAbeljustiusquead sanguinemZachariaeprophetae,quem occideruntintertemplumetaltare(Matth. XXIII). Ipseautemtenebitaquasamarissimas,in quibus cum exsecratione maledicta congessit, videlicet, juxta Prophetam dicentem: Pluitsuperpeccatoreslaqueos,igniset sulphur,etspiritusprocellarumparscalicis eorum (Psal. X). Item: Fiatmensaeorumcoramipsisinlaqueum,et inretributiones,etinscandalum(Psal. LXVIII). Haec,inquam,maledictacongestainaquas Scripturarum,quasillasibiamarissimasfecit, tenuitvirquondamejus,etapposnitoriillius, cum illa conquestione prophetica: Quomodo,sicontemnatmulieramatorem suum,siccontempsitmedomusIsrael(Jer. III). Item: Frons mulieris meretricis facta est tibi (ibid.): Sequitur: Adjurabitqueeam,etdicet:Sideclinastiaviro tuo,atquepollutaes,etconcubuisticumaltero viro,hismaledictionibussubjacebis:Dette Dominusinmaledictionem,exemplumque cunctoruminpopulosuo.Putrescerefaciat femurtuum,ettumensuterustuus disrumpatur.Ingredianturaquaemaledictaein ventremtuum,etuterotuotumescente, putrescatfemur.Etrespondebitmulier:Amen, amen. Eccehodieliquet,ettotomundopalamfactum est quia mulier illa maledicta est, adultera illa in exemplumcunctorumpositaest,putrefacto femoreclaudicansabomnibussemitissuis,et tumensuterusejusdisruptusest,itautnulla penitusnascipotestexeavitalissoboles. Romanoenimexercituagente,captaetcaptiva ducta est in omnes gentes, et ita maledictionem suamcircumfert,illam,inquam, maledictionem, quae non a Deo est, sed ab ipsa, quia sic locuta est, sic sibimet imprecata est: Sanguisejussupernosetsuperfiliosnostros (Matth. XXVII), etusquehodieconfirmatillamjugiter. Respondent enim semper et dicit: Amen, amen. Igiturclarumestquiaavirosuodeclinavit,et cumalteroconcubuit,quiaChristumoccidit, diaboloadhaesit.Namsinonitaesset, nequaquamistismaledictionibussubjaceret. Dixit enim ista zelotypiae lex. Sinondormivitviralienustecum,etsinon pollutaes,desertomarititoro,nontibi nocebuntaquaeistaeamarissimae,inquas maledicta conjeci. Sedquisestilleliberinquosacerdosista maledictascripsit?Nempeisteestliberjudicii inquoscriptasuntmaledictaquaecunquesibi animapeccatrixascivit,exquoAdamprimus peccavit.Seddelevithaecaquisamarissimis, quasipsedetorrenteinviabibit(Psal.CIX). Tulit enim peccata totius mundi. Verum easdem rursumaquasamarissimasadulteraeilliin potum dedit, quia sic dixit, sic sibimet elegit, ut supra dictum est, clamans suo praesidi Pilato: Sanguisejus super nos et super filios nostros, ad quod et usque hodie dicit: Amen, amen, jugiter Christum maledicens.CAPUT XI. De lege Nazaraeorum, et de eo quod aitevangelista:Utadimplereturquoddictum estperprophetas,quoniamNazaraeus vocabitur. (CAP. VI.) LocutusestDominusadMoysen,dicens: LoquerefiliisIsrael,etdicesadeos:Virsive muliercumfecerintvotumutsanctificentur,et se voluerint Domino consecrare, a vino et omni quodinebriarepotestabstinebunt.Acetumex vino,etexqualibetaliapotione,etquidquidde uva exprimitur, non bibent, etc.IstalexNazaraeorum,idest,sanctorum siveconsecratorumest,dequalibusinlibro Machabaeorum scriptum est: EtsuscitaveruntNazaraeosquiimpleverant dies,etclamaveruntvocemagnaincoelum, dicentes:Quidistisfaciemus,etquoeos ducemus? (IMach.III.)Videlicetambitiosiusin calamitatesuaDeumdeprecabantur,tales habentespatronos,scilicetNazaraeos,qui plurimummerebanturdeclementissimoDeo, quiaimpleverantdiessuos,afflictisacra continentia,votivaabstinentia.Sedquidsibi vult,autquidrationishabethaecillorumlexin eo maxime quod dicit: Siautemmortuusfueritsubitoquisquam corameo,pollueturcaputconsecrationisejus, quodradetillicoeademdie,itautdiespriores irritifiant,quoniampollutaestsanctificatio ejus. Quid,inquam,inhocrationisestquod tantoperesupermortuumingredi,etsuper patris quoque et matris, fratris et sororis funere contaminariprohibetur,utsimortuusfuerit quisquamsubitocorameo,polluaturillico,et dies praeteriti irriti ducantur? Ergo quoniam in hacoccidentelitteranihilproficimus, vivificantemspiritumnecessariorequirimus. Nempe ista est lex sub qua factus est Dei Filius, ista,inquam,lexest,quamsicimplevitille Nazaraeus,utpropterillum,imodeilloscripta essecredantur.Hocsciensevangelista Matthaeus, cum dixisset: AudiensautemJosephquodArchelaus regnaret in Judaea pro Herode patre suo, timuit illoire,etadmonitusinsomnissecessitin partes Galilaeae, et veniens habitavit in civitate, quae vocatur Nazareth (Matth. II), continuo subjunxit: Utadimplereturquoddictumestper prophetas:QuoniamNazaraeusvocabitur. (ibid.) Nempesiquaerasubivelperquosprophetas dictum est, quia Nazaraeus vocabitur, eteccejaministoprophetarummaximohic dictum est, quia Nazaraeus vocabitur, siquidemvelaminelitteraeamotoclaritatem spiritusintueamurlegitime.Ethocbene prospecto, simul et illud clarebit cur evangelista praedictus tali in loco, vel causa, tali testimonio usussit,quiavidelicetquodhicMoysesdictis, hocapudillumDominusnosterinfantulus praesignavitfactis,cumfugiensJudaeam propterArchelaumibiregnantem,venit Nazareth, et habitavit ibi.CAPUTXII.QuomodoisteNazaraeus,idest sanctusDominusDeusnosterJesus spiritualiter legem Nazaraeorum impleverit. Omni,inquit,temporeconsecrationissuae supermortuumnoningredietur,necsuper patrisquidemetmatris,etfratris,etsororis funerecontaminabitur,quiaconsecratioDei supercaputejusest.Omnesdiesseparationis suae,sanctuseritDomino.Siautemmortuus fueritsubitoquispiamcorameo,polluetur caput consecrationis ejus. Quod radet illico in eadem die purgationis suae. Nazaraei,idestsanctihujus,quiveresolusest sanctus, quipeccatumnonfecit,necinventusestdolus in ore ejus (I Petr. II), omne tempus consecrationis, omne fuit tempus vitae praesentis, ex quo conceptus est de Spiritu sanctousquequoresurrexitamortuis.Toto quippeillotemporesuosupermortuum ingressusnonest,supernulliusfunera contaminatus est, quia nullum unquam vel leve peccatumadmisit,nulliusunquampeccato consensit, imo nec ingrediens in hunc mundum, ullasecumvestigiatraxitpeccatioriginalis,per quodmorsinhuncmundumintroivit,utpote consecrationemsupercaputsuumhabens,Dei sui, id est plenariam effusionem Spiritus sancti, dequoetconceptusest,exuteroVirginis. Consecrationem, inquam, Dei sui, quia videlicet Deusilliestsecundumnaturamhominisquam assumpsit,secundumquametNazaraeusest, quemadmodum dicit: AscendoadPatremmeumetPatremvestrum, Deum meum et Deum vestrum (Joan. XX). Nazaraeusistecapillosnutrivit,quiapeccata generishumanisupersetulit,etpoenitentiam usqueadmortemproomnibusegit,baptizatus aJoanneinpoenitentiamcumpublicaniset peccatoribus,afflictusinjejunioquadraginta diebusetquadragintanoctibus,itaut processerit obediensPatriusqueadmortem,mortem autem crucis (Phil. II). Sedmortuusestsubitoquispiamcorameo, videlicet populus iste Judaicus clamando; Crucifige, crucifige (Matth. XXXII), clamando: Sanguisejussupernosetsuperfiliosnostros (ibid.). Ibimortuusestillepopulussubito,etillo morticinio Nazaraei hujus caput quasi pollutum est,nonsibi,sedilliquimortuusest.Unde enimpopulusillemortuusest,nisiquiamotus invidia, pro eo quod cecinerant turbae: HosannafilioDavid.Benedictusquivenitin nomine Domini (Matth. XII). commentatusestqualiterNazaraeusiste maledictum fieret legis dicentis: Maledictus a Deo est omnis qui pendet in ligno (Deut. XXI), videlicet ut hoc facto comprobaretur hunc illum non esse de quo Propheta cecinit: Benedictus qui venturus est in nomine Domini (Psal. CXVII). ErgoundemortuusestJudaeus,inde Nazaraeus iste pollutus, id est maledictum legis factusest.Imoundesicillepollutusest,inde istemortuusest.RasitillicoNazaraeuscaput suum,itatamenutdiesprioresirritifactisint, quoniampollutaestsanctificatioejus.Cuinisi mortuoillidiesprioresirritifactisunt?Nempe indevaemortuotali,quiaexquocoram Nazaraeoistocecidit,nihilprodestilliquod talisSanctussanctorumcarnemdecarneejus accepit,quodinterraejustrigintatribusannis visusest,etcumhominibusconversatusest (BaruchIII),quiuniversacondidit.Itafacti sunteiprioresNazaraeidiesirriti,imoet omnesdiesuniversisaeculi,exquocum Abraham,IsaacetJacob,patribusejus, colloquiumhabuit.Irritumhincfactumest pactum,irritalegislatio,irritumomne obsequium,intantumutetiamomnia quaecunqueillisanctafuerant,jamoderit animaDei,exquomanussuashujussanguine implevit(Isai.I).RasitNazaraeuscaputsuum superillum,etquaeomniasupersesusceperat peccatatotiusmundi,hujuspeccata,quia mortuusest,rejecitsuperipsum.Etnostra quoquepeccatarasitquidemeademnovacula passionis, verum non super nos illa rejecit, quia nonnobismortemsuamimputavit,sedomni vento dispergenda dedit, et sic ait Propheta: Quantumdistatortusaboccidente,longefecit a nobis iniquitates nostras (Psal. CII).CAPUTXIII.Deeodem,quisecundum mysticam legem significet, quod raso capite, pro eoquicoramilloceciditmortuusJudaicus populus, et irriti facti sunt praeteriti dies ejus. Radet,inquit,illicoineademdiepurgationis suae,etrursumseptima.Inoctavoautemdie offeretduosturtures,velduospulloscolumbae sacerdotiinintroitutabernaculifoederis testimonii.Facietquesacerdosunumpro peccato,etalteruminholocaustum,et deprecabiturproeo,quiapeccavitsuper mortuo. Sanctificabitque caput ejus in die illo et consecrabitDominodiesseparationisejus, offerens agnum anniculum pro peccato. BeneetseptimadieradetNazaraeuscaput suum,inoctavoautemsacrificiorenovatur, quiavidelicetpassiohujussanctiseptem protractaestdiebus.Namadecimaluna,qua diecivitatemingressusest,quadiesecundum legemtollebaturincunctasdomosJudaeorum paschalisagnus,quartadecimalunaad vesperamimmolandus,abilla,inquam,die septimadiesexstititSabbatumsepulturaeejus. Octavadeincepsdie,quaeestprimaSabbati resurrexit a mortuis, et tunc novum sacrificium, quodsubarticulosuaepassionisinstituerat, perfecit,offerensduosturturesvelduospullos columbae,idestSpiritumsanctumtribuens, charitatisgeminaeinintroitufoederis testimonii, in apertione regni coelestis, quod illa die nobis devicta morte reseravit. Facietque,inquit,sacerdosunumpropeccato, et alterum in holocaustum, quia videlicet unum dedit Spiritus sancti datum inremissionempeccatorumaddiligendum proximum, alterum in diversarum distributione gratiarumaddiligendumDeum.Unumadhuc positusinterris.alterumjamincoeloresidens ad dexteram Patris. Hos, inquam, turtures duos velcolumbaepullosdeditsacerdoti,idestut daretinsuapotestate,accepitNazaraeusipse, sacerdosipsevelpontifexmagnus,quicoelos penetravit (Hebr. IV). Et deprecabitur, inquit, pro eo, subauditur ipse sacerdos pro seipso Nazaraeo; deprecabitur, inquam,proseipso,idestprocorporesuo,pro nobisfidelibussuis,quosfecitesse concorporales sibi, testante Paulo cum dicit: QuiestadextrisDei,quietiaminterpellatpro nobis (Rom. VIII), nontamensubmissapreceorans,sedpotenter jure advocati pro nobis interpellans. Sanctificabitque, inquit, caput ejus, etc.,utsupra.Sanctificatumestcaputhujus Nazaraei, quia nunc, juxta Zachariam, ablatis ab eo sordidis vestibus nostrae mortalitatis, quibus fueratindutus,positaestcidarismundasuper caput ejus, et indutus est mutatoriis (Zach. III), coronatusvidelicetgloriaimmortalitatiset honore incorruptionis. Et ita consecravit dies separationis suae, utjamnonmoriatur,morsilliultranon dominetur (Rom. VI), offerens adhuc agnum anniculum pro peccato, videlicetpermanusEcclesiaecorpussuumet sanguinemsacrificansprocunctopopulo catholicoinsanctoaltarismagnoatque ineffabilimysterio,itatamenutdiespriores irriti facti sint, sicut supra dictum est.CAPUTXIV.DeeodemNazaraeoChristo, quandoimplendisuntdiesquosexvoto decrevit. Istaestlexconsecrationis:Cumdiesquosex voto decreverat, complebuntur, adducet eum ad ostiumtabernaculifoederis,etofferet oblationemejusDominoagnumanniculum immaculatumpropeccatoinholocaustum,et ovemanniculamimmaculatampropeccato,et arietem immaculatum hostiam pacificam, etc.QuandoimpletieruntdiesNazaraeihujus, quosexvotodecrevit?utiquecumplenitudo gentiumsubintroierit(Rom.II).Tuncenim tempuseritutreliquiaefiliorumIsraelsalvae sint(ibid.),quodexvotodecrevit, quemadmodum dicit: Nonsummissusnisiadovesquaeperierunt domus Israel (Matth. XV). Quamvishocdispensationetemporalidictum debeatintelligi,quialicetpersemetipsumsolis praedicavitJudaeis,tamenadillosveniet,et reliquiaseorumrecolligetcircafinemsaeculi. Tuncdabitproillistrimodumsacrificium,de quoinLeviticopleniusdictumest,scilicetillud quoddiciturpropeccatosacrificiumfidei, pacificam hostiam spei, holocaustum charitatis. Tunc radeturNazaraeusanteostiumtabernaculi foederis, idesttolletpeccataillorumsacramento ejusdem passionis suae, qua tulit peccata mundi ipsesacerdos,ipseNazaraeus,ipseostium tabernaculi foederis, tabernaculi coelestis. Tolletque capillos ejus, id est peccata Judaici populi, et ponet super ignem, completa prophetia, quae dicit: Si abstulerit Dominus sordem filiarum Sion, et sanguinemJerusalemlaveritdemedioejusin spiritu judicii et spiritu ardoris (Isai. IV), tunc tollet ab illis, vel suscipiet, armum et pectusculum arietis,idestbonaoperacumconfessione cordis et oris, et femur quoque,idestfiduciamcarnis,utjamnon glorietursicuthactenus,incarne,sedinfide Abrahae.Posthaecpotestvinumbibere Nazaraeus, quia videlicet ex tunc in aeternum et ultraregnabitChristus,completo,quod nondum impletum videmus, omnia subjecisti sub pedibus ejus (Psal. VIII; I Cor. XV).CAPUTXV.Moraliterquid,quodNazaraei capillos nutriunt, quos post votum incidunt. Moraliterdumdevitandissuperfluis cogitationibusagitur,hoctrahamusin exemplumquodcapillosnutriunt,quospost votumdetonsosinignesacrificiideinceps incendunt.QuidenimquodNazaraeicapillos nutriunt,nisiquodpermagnamvitae continentiam,praesumptionumcogitationes crescunt?Sedquidestquoddevotione completa,caputNazaraeusradere,capillosque inignesacrificiiposteaponerejubetur,nisi quodtuncadperfectionissummam pertingimus,cumsicexterioravitiavincimus, utetiamcogitationessuperfluasamente resecemus?Quasnimirumsacrificiiigne concremareestflammaseasdiviniamoris incendere, ut totum cor in Dei amore ardeat, et cogitationessuperfluasconcremans,quasi Nazaraeicapillos,devotionisperfectione consumat.CAPUTXVI.Deeoquodait:Sicbenedicetis filiisIsrael,quodtertiodictumsitDominus, quod est Pater, et Filius et Spiritus sanctus. LocutusestDominusadMoysen,dicens: Loquere Aaron et filiis ejus: Sic benedicetis filiis Israel,etdicetiseis:BenedicattibiDominus,et custodiatte,ostendatDominusfaciemsuam tibi,etmisereaturtui.ConvertatDominus vultumsuumadte,etdettibipacem. InvocabuntnomenmeumsuperfiliosIsrael,et ego benedicam eis. Quod hic Dominus loquens Moysi sub velamine litteraeeisabscondit,hocpraefatusille Nazaraeus sanctificato capite jam resurrectionis indutusmutatoriis,gloriosaclaritaterevelavit. Dixit enim discipulis suis: Euntesdoceteomnesgentes,baptizanteseos innominePatris,etFilii,etSpiritussancti (Matth. XXVIII). Quae enim alia, praeter hanc, benedictio est qua benedicat sacerdos ille sanctus filiis Israel? Benedicat, inquit, tibi Dominus, subauditur Pater, ostendat et faciem suam tibi, subauditur Filius, convertat vultum suum ad te, subauditurSpiritussanctus.Quidhoc pulchrius,quidjucundius?Eccehicin antiquissima lege novae gratiae lucem videmus, nominissanctiTrinitatemquamoditJudaeus, quam dissipat haereticus Arius, quam confundit Sabellius,hicinantiquoNumerilibro amabiliterconjunctum,claredistinctum agnoscimus. Et nota singularum enuntiationum pulchritudinem, Dominus, inquit, scilicet Pater, benedicat tibi, quod est bona dare, et custodiat te, quod est a malis liberare, Dominus Filius ostendat faciem suam tibi, quod est bona dare, et misereatur tui, quod est a malis liberare. Dominus Spiritus convertat vultum suum ad te, quod est bona dare, et det tibi pacem, quodestamalisliberare.Namhicgeminusest divinaebenedictionisfructus,utbonis repleamur,etmaliscareamus,utsignatihoc nomineTrinitatis,jamhicinpraesenti peccatorumremissionem,etquodlibetdivinae gratiaedonumpercipiamus,etinfuturopoenis inferni,corporumquoquecorruptione exuamur, quod in gloria resurrectionis futurum speramus. Invocabunt,inquit,nomenmeumsuperfilios Israel, et ego benedicam eis. Quia dixerat Aaron et filiis suis, sic benedicetis filiis Israel, ne quis putaret benedictionem esse nominis, vel abhominequempiambenedici,definivitquod dixerat. Invocabunt,inquiens,nomenmeumsuper filios Israel, et ego benedicam eis. Nemo ergo de auctoritate glorietur hominis, ut, verbi gratia, dicat quisque nostrum: EgoquidemsumPauli,egoautemApollo,ego veroCephae,egoautemChristi.Nunquid,ait Apostolus,Pauluscrucifixusestprovobis,aut in nomine Pauli baptizati estis? (ICor.VIII.)Igiturquocunqueinvocante nomenDominisupernos,solusquibenedicit ipse est Dominus Deus unus, Pater, et Filius, et Spiritussanctus,cuietcumPsalmista,cum praesentis loci sensu dicimus: BenedicatnosDeus,Deusnoster,benedicat nos Deus (Psal. LXVI).CAPUTXVII.Deerectionetabernaculi,et oblationibusprincipum,quodomnesaequalia obtulerunt. (CAP. VII.) Factum est autem in die qua complevit Moyses tabernaculum,eterexitillud,unxitqueet sanctificavitcumomnibusvasissuis,altare similiteretvasaejusobtuleruntprincipes Israel,etcapitafamiliarumquierantper singulastribus,praefectieorumquinumerati fuerant,muneracoramDomino,sexplaustra tecta cum duodecim bobus, etc.Postmultasetamplasmysteriorum exercitationes,iterumadtabernaculumreducti libentersequimur,utindethesauros absconditoseruamus,laetantessuperhaec sanctalegiseloquia,sicutquiinvenitspolia multa(Psal.CXVIII).Completoatqueerecto tabernaculo,jubenteDominosinguliducesper singulosdiesofferuntmuneraindedicatione altaris,etomniumeademsuntmuneraquae offerunt,utDominusordinavit.Profectonon omnium tribuum quantitas eadem, vel numerus idemerat,sedinaliisplures,inaliisfuere paucioresrecensitipercognationesetdomos, acfamiliasetcapita,etnominasingulorum,a vicesimoannoetsupra,sicutpraeceperat DominusMoysi.Nam,verbigratia,deJuda numerusfuitduplex,etplusquamduplum majoreamultitudinequaedeManasse recensitaest.Quidergohocsibivultquod oblationumomnium,quasobtuleresinguli duces,eademquantitasest,necplusa septuagintaquatuormillibussexcentis,qui fueredeJuda,quamatrigintaduobusmillibus ducentis,quifueredeManasse,Domino jubente, exactum est? Nempe: PrimadieobtulitoblationemsuamNaason, filiusAminadab,detribuJuda,acetabulum argenteum,pondocentumtrigintasiclorum, phialamargenteamhabentemseptuaginta siclos,juxtapondussanctuarii,utrumque plenumsimilaconspersaoleoinsacrificium, mortariolumexdecemsiclisaureisplenum incenso,bovemdearmento,etarietem,et agnumanniculuminholocaustum,hircumque propeccato,etinsacrificiopacificorumboves duos,arietesquinque,hircosquinque,agnos anniculos quinque, etc. Secundo die Nathanael filius Zuar dux de tribu Issachar, etc. TertiodieprincepsfiliorumZabulon,Heliab filius Helon, etc. QuartodieprincepsfiliorumRuben,Helizur filius Sedeur, etc. QuintodieprincepsfiliorumSimeon,Salamiel filius Surisadai, etc. Sexto die princeps filiorum Gad, Eliaseph filius Duel.SeptimodieprincepsfiliorumEffraim, ElisamafiliusAmmiud.Octavodieprinceps filiorumManasse,GamalielfiliusPhadazur. NonodieprincepsfiliorumBenjamin,Abidan filiusGedeonis.Decimodieprincepsfiliorum Dan,AhiezerfiliusAmiseddai.Undecimodie princepsfiliorumAser,PhesielfiliusOchran. DuodecimodieprincepsfiliorumNephtalim, Ahira filius Henan. Aequaliaobtulereuniversi,etnonfatigatur calamusMoysi,totieseademrepeterein singuliseisdemverbis,eisdempenesyllabis. Quid,inquam,hocsibivult,nisiquia mysteriumgrandeistoquoquelocolegislittera subtegit.CAPUTXVIII.QuodtuncChristushunclegis locumimpleverit,quandoduodecimsibi apostoloselegit,etquodtunctabernaculum erectum et sanctificatum est, quando ille passus est, et resurrexit, et exinde duces, id est apostoli munera fidei obtulerunt. Igitur et nunc ad eum respicimus inquosuntomnesthesaurisapientiaeet scientiae absconditi (Col. II), quiinsemetipsolegemadimplevit, quemadmodum dicit: Nolite putare quia veni legem solvere: non veni solvere, sed adimplere (Matth. V). Utique et adimplendo hanc partem legis vocavitadsequosvoluit,ascendensin montem,etveneruntadeum.Etfecitutessent duodecim cum eo, et ut mitteret eos praedicare etdeditillispotestatemcurandiinfirmitateset ejiciendi daemonia (Marc. III) Et cum, inquit Marcus, audissentsui,exierunttenereeum.Dicebant enim quoniam in furorem versus est (ibid.). Atillevereetunicebeatusvir,noninfurorem versuserat,sedinlegeDominivoluntasejuset inlegeejusmeditabaturdieacnocte(Psal.I), quippequiipsumtotiuslegissacrariumerat, ipsumverbumlegis,ipsumVerbumDei incarnatumerat.Tuncmeditabaturlegem implere,idestsecundumpraesenshujuslegis mysteriumduodecimspiritualiumcastrorum ducesordinare.Namethucrespiciens,eisdem apostolis dicit alio loco: Amendicovobisquodvosquireliquistis omnia,etsecutiestismeinregeneratione,cum sederitFliushominisinsedemajestatissuae, sedebitisetvossupersedesduodecim, judicantesduodecimtribusIsrael(Matth, XIX). Dixerat enim illi Petrus: Ecce nos reliquimus omnia et secuti sumus te? Quid ergo erit nobis? (ibid.) Multumeoshonoravit,multumhonoremet grandepraemiumsignavit,cumillisita respondit.Vultenimintelligisequidem Dominumessetabernaculicoelestis,ipsos autemducesforetribuumDomini,dequibus Psalmista cum dixisset: Jerusalemquaeaedificaturutcivitas,cujus participatio ejus in idipsum (Psal. CXXI), continuo subdidit: Illucenimascenderunttribus,tribusDomini, testimoniumIsrael,adconfitendumnomini Domini (ibid.). EtquodillisducibusduodecimfiliorumIsrael jussum est facere vel offerre corporaliter, hoc ab ipsis, vel per ipsos implendum fore spiritualiter. Quandoenimerectum,unctumqueet sanctificatumestcumomnibusvasissuis tabernaculumilludcoeleste,cujussecundum exemplar tabernaculum istud Moyses fecit, tunc utiquequandotabernaculipontifexJesus ChristusFiliusDeisanguinemsuumfudit,in quouniversamEcclesiam,quantacollecta fuerataboriginemundi,remissionem peccatorumconferendounxitetsanctificavit. Subsecutideniqueconfestimprincipesisti, bovesetplaustraobtuleruntadportandum tabernaculum,veltabernaculisanctuarium, dumpatriarcharumetprophetarumfidem,per mundumuniversumpraedicandam susceperunt,hocmodoipsiboves,ipsiplaustra sunt,ipsirectores,ipsiportitoresEcclesiae sunt. Obtulerunt singuli acetabulum argenteum pondo centum et triginta siclorum, qui numerus exunitatecentena,etternariodeceno consistens,uniusDeitriumquepersonarum rectesignificatfidem.Phialamquoque argenteamhabentemseptuagintasiclos,qui numerus ex denario, septenarioque compositus, evangelicamseptiformissanctiSpiritus gratiam,etlegis,cujusdecempraeceptasunt, veramdesignatscientiam.Obtuleruntetiam mortariolumaureum,exdecemsiclisaureis, incensoplenum,idest,ChristumDeiFilium consonavocepraedicaverunt,cujusdeVirgine concepticorpusaureum,corpusimmaculatum, omne in se continens purae orationis incensum pretiosum,mortispassionepronobisest contribulatum.Haecistiobtulerunt,haecad laudemetgloriamDeipraedicaveruntsinguli diesuo,idestunusquisquesecundum mensuramgratiae,velrevelationis,quam accepitaDomino,abunoeodemqueSpiritu sancto.Etaliiquidemplures,aliipaucioresad fidemtraxerunt,sedidemomneseodem Spiritu,eteodemsensupraedicaverunt, quemadmodumistiprincipestribuum,etalii plura, alii pauciora suae tribus millia sub manu habuerunt,sedomnesaequalia,cunctieadem vasa obtulerunt. Et illi quidem similam in vasis, similam,inquam,visibilemoleovisibili conspersamobtulerunt.Istiautemspiritum legisinlitteralatentem,verametinvisibilem similampraedicaverunt,verumetvitalem cibumomniumanimarumcredentium. Obtulerunt bovemetarietem,etagnumanniculumin holocaustum,hircumquepropeccato.Etin sacrificiopacificorumbovesduos,arietes quinque,hircosquinque,agnosanniculos quinque. Haec,inquam,principesnostrisinguli obtulerunt;nampraedicantesaliis,neipsi reprobifierent,semetipsosafflixerunt, semetipsos etiam passionibus objecerunt (I Cor. IX).Namipsisunt,quorumsinguliinpsalmo sexagesimo quinto dicunt: Etlocutumestosmeumintribulationemea. Holocaustamedullataofferamtibicumincenso arietum, offeram tibi boves cum hircis. Istorumnamqueprincipumtotusillepsalmus voxest.Acsidicatquisqueeorum,etiamin tribulationepositus:Aliispraedicaboutetipsi adidemmeoinducanturexemplo,ethic interimofferamtibiholocaustamedullata,id estmeipsumfactumholocaustummedullatum, totuminterioricharitatisignecombustum, incensisarietibus,incensisbobusethircis,id estomnirepugnantia,omniextollentia,omni foeditatevitiorumcarnisetspiritus.Nam idcircoquinquearictesquinquesuntagni, quinquesunthirci,quiavidelicetinquinque sensibus caro cum licet, lascivit.CAPUTXIX.Deeoquod,cumingrederetur Moysestabernaculumfoederis,audiebatvocem loquentisadsedepropitiatorio,etexemplum deActibusapostolorum,quandoMoyses ingressus sit, et in re auditum et factum sit quod praefigurabatur illic. (CAP. VIII.) CumqueingredereturMoysestabernaculum foederisutconsuleretoraculum,audiebat vocemloquentisadsedepropitiatorioquod eratsuperarcamtestimoniiinterduos cherubim,undeetloquebaturei.Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens: Loquere Aaron etdicesadeum:Cumimposuerisseptem lucernascandelabrorum,inaustraliparte erigantur. Ex quo tabernaculum sanctificatum est. Moyses ingrediturintabernaculumfoederis,quia videlicetexquosanctaperChristumEcclesia redempta est, ex tunc homo reconciliatus factus estDeofamiliaris.Extunc,inquam,consulens oraculum Moyses, audiebatvocemloquentisadsede propitiatorio,quoderatsuperarcamtestimonii inter duos cherubin, quiaprofectoquierantdiscipuliMoysi,extunc cognoverunt consilium Dei, quod habebat super gentibusuniversis,quodillisquoquead poenitentiamviamvelletofferre.Quamenim audiebat vocem loquentis? Ait: LoquereAaronetdicesadeum:Cumposueris septemcandelabrorumlucernas,inaustrali parte erigantur. Et continuo Scriptura sequitur et dicit: Hocigiturpraecepit,utlucernaecontra boream e regione respiciant ad mensam panum propositionis. Contraeampartemcandelabrumrespicit,ad quamluceredebebunt.Tanquamdiceret:Cum septemlucernascandelabroruminaustrali parteerigipraecipiatcontramensam propositionispanum,ipsaautemmensa,sicut in Exodo scriptum est (Exod. XXV, XXXVII), in parteaquilonisponijussaest;hocigitur praecepit,utlucernaecontraboreameregione respiciant.Vehementerintimatumnobisesse monuit, quod candelabrum septem lucernarum, idestChristuminquoseptemlucidispiritus requiescunt,adaquilonem,idestadgentes, verumhactenussolemnonhabentes,pium gratiae suae convertere voluerit intuitum, et illic haberemensampropositionispanum,idest veritatemScripturarum,sivecorporiset sanguinisejussacramentum.Namquod candelabrum,Christumgloriaresurrectionis coronatum,septemverolucernaesanctum septiformemSpiritum,ipseautemboreassive aquilonosgentessignificet,pleniusinExodo dictumest(Exod.XXV).Hoc,inquam, vehementernobisinsinuatumessevoluit, scilicetsicsibipraeceptumfuissecertigratia mysterii,memorvidelicetexemplarisquodin monte Dominus ostenderat sibi. Cum,inquit,ingredereturMoyses tabernaculumfoederis,utconsuleretoraculum, audiebat vocem loquentis ad se de propitiatorio, quoderatsuperarcamtestimoniiinterduos cherubim unde et loquebatur ei. InActibusapostolorumhabemus,quando Moysesingressusintabernaculumfoederis,et oraculoconsulto,vocemhujusmodi,vocem tantaepropitiationisaudierit,interduos cherubim,idestdeconcorditestificatione utriusque Testamenti: Facta seditione non minima Paulo et Barnabae adversusgentes,quibusaperueratDeusostium fidei,statueruntutascenderentPauluset Barnabasetquidemaliiexaliisadapostoloset presbyteros in Jerusalem, super hac quaestione (Act. XV). Ac deinceps: Cumautemmagnaconquisitiofieret,surgens Petrusdixitadeos:Virifratres,auditeme.Vos scitis quoniam ab antiquis diebus in nobis elegit DeusperosmeumaudiregentesEvangelii verbum et credere (ibid.), etc. Etpostquamtacuerunt,responditJacobus dicens:Virifratres,auditeme.Simonnarravit quemadmodumprimumDeusvisitavit,sumere exgentibuspopulumnominisuo,ethuic concordantverbaprophetarum,sicutscriptum est:Posthaecrevertar,etaedificabo tabernaculum David quod cecidit, et diruta ejus reaedificabo et erigam illud, ut requirant caeteri hominumDominum,etomnesgentessuper quasinvocatumestnomenmeum,dicit Dominusfacienshaec.Notumasaeculo Domino est opus suum (ibid.). etc.IgituringredienteMoyse,etconsulente oraculumvoxauditaestjubentis,utcontra boreameregionerespiceretcandelabrum septemlucernarum,etutcontraeampartem lucerentlucernae,quamrespicitcandelabrum, quiavidelicetfactaquaestione,dumconsulitur Spiritussanctioraculum,hocmanifestis auctoritatibusdefenditur,quodChristussit exspectatiogentium.Sedethodiequoque Moysesingredieturtabernaculumad consulendumoraculum,quotiesbonirectores, cumseresdubiasdiscernerenonposse cognoscunt,adsecretummentis,velutad quoddamtabernaculumrevertuntur.Divina legeperspectaquasicorampositaarca Dominumconsulunt,etquodpriusaudiunt intus,hocforispostmodumagentes innotescunt.Utenimexterioribuscuris inoffense deserviant, ad secreta cordis recurrere incessabiliter curant, et sic vocem Dei, quasi per occultaminspirationemaudiunt,dum meditationementisacarnalibussensibus abstrahuntur.CAPUTXX.DepurificationeLevitarum,quid sitmystice,quodjubenturomnespiloscarnis suae radere. EtlocutusestDominusadMoysen,dicens: TolleLevitasdemediofiliorumIsrael,et purificabiseosjuxtahuncritum.Aspergantur aqualustrationis,etradantomnespiloscarnis suae.Cumquelaverintvestimentasua,et mundati fuerint, tollent bovem de armentis, etc. Radant, inquit, omnes pilos carnis suae. Pilicarnissuntvitaeveteriscogitationes,quas sicamenteincidimusutdeamissioneearum nullodolorefatigemur.Pilicarnissunt quaelibetsuperfluahumanaecorruptionis. Levita namque assumptus vocatur. Oportet ergo Levitas omnes pilos carnis radere, quia is qui in obsequiisdivinisassumitur,debetanteDei oculoscunctiscarniscogitationibusmundus apparere.Nonillicitascogitationesmens proferat,etpulchramanimaespeciem,quasi pilisfructificantibusdeformemreddat.Sed quantumlibet,utdiximus,quempiamvirtus sanctae conversationis evexerit, adhuc tamen ei devetustatevitaenasciturquodtollatur.Unde etipsiLevitarumpiliradipraeceptisunt,non evelli.Rasisenimpilisincarneradices remanent,etcrescuntiterumutrecidantur, quiamagnoquidemstudiosuperfluae cogitationesamputandaesunt,sedtamen amputari funditus nequaquam possunt. Semper enimcarosuperfluagenerat,quaesemper spiritusferrosollicitudinisrecidat.Sedhaecin nobistuncsubtiliusconspicimus,cum speculationisaltapenetramus.Verumhanc munditiae,velpulchritudinisperfectionem consequinonpoterit,nisiquicunctaspriusab animosuosaeculifacultatesamorisdivini novacularaserit.ProindeDominusnoster,qui legemnonsolvere,sedadimplerevenit(Matth. V),utistaquoqueLevitarumlexasuis assumptispossitimpleri,dicitadolescenti diviti: Si vis perfectus esse, vade et vende omnia quae habesetdapauperibus,ethabebisthesaurum in coelo, et veni, sequere me (Matth. XIX). Ac deinceps: Etomnisquireliqueritdomumvelfratres (ibid.), etc. Hanc plane Levitarum esse rasuram Moyses quoqueinDeuteronomioprobat,cumdicitin benedictione Levi: Qui dixit patri suo et matri suae: Nescio vos; et fratribussuis:Ignorovos,hicustodierunt eloquiumtuum,etpactumtuumservaverunt, judiciatua,oJacob,etlegemtuam,oIsrael (Deut. XXXIII).CAPUTXXIDeeisdem,etquidsitquodfilii IsraelmanussuperLevitas,etLevitaemanus suasponuntsupercapitaboumquiimmolandi sunt. Sic, inquam, spiritualiter debere radi filios Levi, probathicipseMoyses,cumetillicprotinus subjungit: Ponentthymiamainfuroretuo,et holocaustumsuperaltaretuum(Deut. XXXIII), et hic cum dixisset: Aspergantur aqua lustrationis, et radant omnes pilos carnis suae, continuo subdidit: Cumquelaverintvestimentasua,etmundati fuerint,tollentbovemdearmentis,et libamentumejus,oleosimilamconspersam. Bovemautemalterumdearmentoaccipiespro peccato,etapplicabisLevitascoram tabernaculofoederis,convocataomni multitudinefiliorumIsrael.CumqueLevitae fuerint coram Domino, ponent filii Israel manus suassupereos,etofferetAaronLevitasmunus in conspectu Domini a filiis Israel, ut serviant in ministerioejus.Levitaequoqueponentmanus suas super capita boum. etc. Quidnam est aqua aspersos levitas, et rasos lotisquevestibusmundatos,bovemalterumin holocaustum,alterumpropeccato,manibus suissupercapitapositis,coramDomino tangere,positisanteavelinsimulmanibus filiorum Israel super se? Quid, inquam, hoc est, nisispiritualispropositivirosapropriisvitiis mundatos,acunctisfacultatibuscurisque saeculirasos,adhocsolumvacareadquod assumptisunt,videlicetutponantthymiamain furoreDomini,etholocaustumsuperaltare ejus,idestinterveniantpropeccatis populorum?FiliinamqueIsraelmanussuas super Levitas, qui ab ipsis decimas accipiant, et Levitaemanussuasponuntsupercapitaboum, equibusunum,inquit,faciespropeccato,et alteruminholocaustum,quandospiritualis ordinisviri,saeculariumpeccatasuscipiunt, quorumexeleemosynisvivunt,eteacoram Domino sacrificiis orationum oblatis deprimere, etusqueadremissionemvelindulgentiam eorumsuperarecontendunt.Quodquiamagna estinstantiafaciendum,infinecapituli,trina repetitione commemoratur factum. FeceruntqueMoysesetAaronetomnis multitudofiliorumIsraelsuperLevitis,quae praeceperat Dominus Moysi. Et deinde. Purificatique sunt, et laverunt vestimenta sua, etc. Ac deinde tertio. SicutpraeceperatDominusMoysideLevitis, ita factum est.CAPUTXXII.DeeoquodLevitaeaviginti quinqueannisetsupraministrent,et quinquagesimo anno custodes vasorum fiant. Locutus est Dominus ad Moysen, dicens: Haec estlexLevitarum:Avigintiquinqueanniset supra ingredientur ut ministrent in tabernaculo foederis.Cumquequinquagesimumannum impleverint,servirecessabunt,eruntque ministrifratrumsuorum,intabernaculo foederis,utcustodiantquaesibifuerant commendata. Quid per annum quintum ac vicesimum, in quo flosjuventutisoboritur,nisiipsacontra unumquodquevitiumbellasignantur?Etquid perquinquagenarium,inquojubilaeirequies continetur,nisiinternaquiesedomitobello mentisexprimitur?Quidveropervasa tabernaculi,nisifideliumanimaefigurantur? Levitaeergoabannovicesimoquinto tabernaculodeserviant,etaquinquagenario custodesvasorumfiant,utvidelicetquiadhuc impugnantiumvitiorumcertaminatolerant, aliorumcuramsusciperenonpraesumant. Electienimcumadhucintentationesunt, subesseeos,acservirenecesseest,etobsequiis laboribusquefatigari.Cumverotentationum bellasubegerint,quoapudsejamdeintima tranquillitatesecurisunt,animarumcustodiam sortiantur.Mentisquippeaetatetranquilla, dumcalorrecesserittentationis,custodes vasorumsunt,quiadoctoresanimarum,vel rectores fiunt.CAPUTXXIII.Deeoquodait:Homoqui immundusfueritsuperanimahominissivein viaprocul,faciatPhaseDominomense secundo. (CAP. IX.) FaciantfiliiIsraelPhaseintemporesuo, quartadecimadiemensishujusadvesperam juxtaomnescaeremonias,etjustificationes ejus.PraecepitqueMoysesfiliisIsrael,ut facerentPhase.Quifecerunttemporesuo quartadecimadiemensisadvesperamin monteSinai.Juxtaomniaquaemandaverat Dominus Moysi, fecerunt filii Israel. Magnaesolemnitatis,quaeHebraicedicitur Phase,idesttransitus,definitionemetlegem novimusundeetinExodopleniusdiximus, videlicetquiaPaschanostrumimmolatusest Christus,etejussanguinesemelquidempostes nostrossignavimus,quandoinmorteejus baptizatisumus;semperautemcarnibusejus, eteodemsanguinecumazymissinceritatiset veritatisepularidebemus(ICor.V).Sed videamus quid sequitur: Ecceautemquidamimmundisuperanima hominis,quinonpoterantfacereindieillo Pascha,accedentesadMoysenetAaron, dixerunteis:Immundisumussuperanima hominis.Quarefraudamur,utnonvaleamus offerreoblationemDomino,intemporesuo inter filios Israel? PerhancoccasionemconsultoDomino,quod deerat legi, ita suppletum est. Homo,inquit,quifueritimmundussuper anima,siveinviaproculingeutevestra,faciat PhaseDomino,mensesecundoquartadecima die mensis ad vesperam, cum azymis et lactucis agrestibus comedent illud, etc.HaecparslegisetJudaicaeimmunditiae prophetia,etsingulorumhominum discernendaecausaeregulaest.Judaeinamque superanimaimmundisunt,quiaChristum occiderunt, et idcirco caecitas contigit in illis, ut nonvideant,quiaverumPaschaChristusest, donecplenitudogentiumadistudpaschale conviviumsubintret(Rom.XI).Futurum tandem est ut reliquae ex eis salvae fiant (ibid.), nonaliterquamperesumejusdemAgni,non aliterquamsignatispostibusfrontiumsuarum sanguineChristi.Hoc,inquam,futurumest. Immundiigitursuperanima,PhaseDomino primomensenonfaciunt,secundoautem facturisunt,quiavidelicetsanguineChristi polluti Judaei, nunc ejus carnem non comedunt nequesanguinembibunt,circafinemvero saeculicomesturiacbibiturisunt,quiexeis eruntresidui.Porrosupersingulishominibus haecdiscretasynodicaedistrictioniscensura est,utquisummograduPhaseDominofacere, idestsacrosanctaaltarismysteriacelebrare debuerant,verbigratia,presbyterautdiaconus sisuperanimaimmundusfuerit,idestsi crimenquodmortedignumsitadmiserit,laica deinceps communione contentus sit. Hoc modo plane secundum hanc mysticam legem quasi de primomensedifferturinsecundum,quiade superiore gradu detruditur ad infimum.CAPUTXXIV.Deeoquodelevatanube proficiscebanturfiliiIsrael,etquodinlocaubi stetisset, ibi castrametabantur. Cumqueablatafuissetnubes,quae tabernaculum protegebat, tunc proficiscebantur filiiIsrael,etinlocoubistetissetnubes,ibi castramentabantur.AdimperiumDomini proficiscebantur,etadimperiumejusfigebant tabernaculum, etc.Gloriosumquidemethonorificum secundumhistoriamfuitducibusillis, exercitibusillis,quodadimperiumDomini proficiscebantur,etadimperiumilliusfigebant tabernaculumcunctisdiebus,quibusstabat nubes super tabernaculum, manontes in eodem loco,quodperverbumDominifigebant tentoria,etperverbumilliusproficiscebantur, erantqueinexcubiisDominijuxtaimperium Domini,permanumMoysi.Verumilla coelestia,quorumsecundumexemplaistafacta sunt,occultioraquidem,sedgloriosioraquam haecsunt.Quaesuntilla?videlicetquodpatres nostri,ducesnostri,quispiritualiprocinctu expeditidevexeruntadnossanctuarium Domini,incarnationemsivenativitatem, passionem,etexmortuisresurrectionematque ascensionempraedicantesChristiFiliiDei,non adsuumarbitrium,quovolebantipsi proficiscebantur, sed quando, quo vel quomodo imperabat illis spiritus Jesu. Nam hinc est illud quod in Actibus apostolorum legimus: TranseuntesautemPhrygiametGalatiae regionem,vetitisuntasanctoSpirituloqui verbuminAsia.Cumvenissentautemin Mysiam,tentabantireBithyniam,etnon permisiteosSpiritusJesu.Cumautem pertransissentMysiam,descenderentTroadem, etvisiopernoctemPauloostensaest.Vir Macedoquidameratstans,etdeprecanseum dicens:TransiensinMacedoniam,adjuvanos; utautemvisumvidit,statimquaesivimus proficisciinMacedoniam,certifactiquia vocasset nos Deus evangelizare eis (Act. XVI). IgituretistiadimperiumDomini proficiscebanturpraecedenteillosnube,quae estChristus,videlicetsecundumhumanum corpus, de qua nube plenius in Exodo diximus.CAPUTXXV.Deduabustubisductilibus argenteis,etdedistinctioneclangoris,elcur duae tantum fieri jussae sint. (CAP. X.) LocutusestDominusadMoysen,dicens:fac tibiduastubasductilesargenteas,quibus convocarepossismultitudinem,quando movendasuntcastra.Cumqueincrepueris tubis,congregabituradteomnisturbaad ostium foederis tabernaculi. Penenaturaleesthumanisanimis,tubarum cantibusaffici,etproqualitatesonituumaut terroreconcuti,autanimositateefferri,aut reverentiacomponi.Quodsciredignatus animorumdatoretconditorDominus, diligentemclangorisdistinctionemfecithoc modo: Sisemelclangueris,venientadteprincipeset capitamultitudinisIsrael.Sinautemprolixior atqueconcisusclangorincrepuerit,movebunt castra.Quandoautemcongregandusest populus,simplextubarumclangorerit,etnon concise ululabunt. Motionemcastrorum,siveexitumadbellum prolixusatqueconcisusenuntiatclangor tubarum;simplex,idestnonconcisus, congreganduminvitatpopulum.Deconcisoet ululante sonitu illud est in propheta Oseae: ClangitebuccinainGabaa,tubainRama, ululateinBethavenposttergumtuum, Benjamin (Ose. V). Secundumproprietatemclangorissiveululatus concisi, proprie ipsam quoque locutionem suam prophetaquadrimembridistinctioneconcidit. Porrodeclangoresimplici,idestnonconciso illud est in propheta Joel: Sanctificatejejunium,vocatecoetum, congregatesenes,omneshabitatoresterraein domum Dei vestri, et clamate ad Dominum A, a, a, diei, quia prope dies Domini, et quasi vastitas a potente veniet (Joel. I). Mediumhorumestclangeresemeladsolos sufficienscongregandosprincipesvelcapita multitudinisIsrael.Juxtasensumspiritualem clangortubarumvoxestpraedicatorum,sine quibusutiquequamvispulchra,quamlibet ordinatacastrorumacies,terribilisnonest. Namquodpraedicationem,velpeccatorum increpationemtubarumclangorsignificet,in prophetistacitumnonest,etcurduaepotius quam tres aut quatuor fieri debuerint, itidem in prophetissignificatum,etinChristorevelatum est.Quidenimaliudnuntiattuba praedicationis,nisifuturumdiemtremendi judicii,quemadmodumetinprophetaJoel paulo ante dictum est: Quia prope est dies Domini? (ibid.) Porro judicis ejusdem, non unus tantum, sedduoadventussunt.Unusquojamvenit judicandus,alterquovenietjudicaturus. Uterque terribilis, praesertim illis apud quos vel contraquospraecipueScripturaprophetica clangit,uterque,inquam,terribilisadventus illis,uterqueadventusjudicii.Namdeprimo adventu dicit: Injudiciumegoveniinhuncmundum,utqui nonvidentvideant,etquividentcaecifiant (Joan. IX). De secundo adventu an sit terribilis, superfluum estquaerere,velprobaretestimoniis.Igitur quiaduosuntadventustremendijudicis,circa quos omnis Scriptura divinitus inspirata, omnis Scripturalegalis,propheticaatqueevangelica omnem operam suam, totum spiritum, et omne conamensuumexpenditrecte,nontresaut quatuor,non,inquam,plures,autpauciores, sedduastantumtubasjubetDominusfacere Moysi.Quaeinhocargenteaesunt,quia praedicatorumverbalucisnitoreparent,et auditorummentemnullasuiobscuritate confundunt. Nam eloquiaDomini,Psalmistainquit,eloquia casta, argentum igne examinatum (Psal. II). Idcircoautemductiles,quianecesseestut praedicatores,quisecundumveritatem Scripturarumambulant,tribulationum tunsionibus crescant.CAPUTXXVI.Deeoquodait:Sisemel clangueris,venientprincipes,etc.,quod secundum haec praedicatio dispensanda sit. Sisemelclangueris,venientadteprincipeset capitamultitudinisIsrael.Sinautemprolixior atque concisus clangor increpuerit, etc.Summoperehaectenendadistinctioest septemangelisstantibusinconspectuDei, quibus datae sunt septem tubae, qui paraverunt se ut tuba canerent (Apoc. VIII), id est omnibus praedicatoribusinEcclesiaDei praeeminentibusquibuscunquedatumest desuperdoctrinaedonumperfectum, quicunqueimpositumsibisanctae praedicationisofficiumsusceperunt.Namin figuraquidemvelsignificatione,duae,utsupra dictumest,tubaefierijussaesunt,sedinreet veritateevangelica,sicutmultipraedicatores, sicetmultasecundumdivisionemgratiarum datasunt,quorumuniversitasperseptenarium angelorumatquetubarumrecteintelligitur numerum.Haec,inquam,distinctiovel discretiosolerterobservandaest,utquando congregandusestpopulus,simplextubarumsit clangor,etnonconciseululans;quandoautem excundumadbellum,prolixioratqueconcisus clangorsiveululansincrepet;quandovero vocanturprincipes,velcapitamultitudinis, clangantsemel,idestcumprimumauditores vocanturadfidem,terribiliteretgraviter futurumillisannuntieturjudicium;quando autemjamhabentibussermoporrigitur, temperateexcitenturadbellumcontra phalangesvitiorum;quandoverocumillis agitur,quijambeneinstitutisuntet spiritualitervivunt,suavitercumillisfamiliare habeaturcolloquium.Huncdiscretionis modum,Paulustubacanentiumoptimus, dispensaresciensRomanis,quiadhucinfide tamrudeserantutnonintelligerent,Deise gratiaetnonsuismeritisessesalvatos,etob hoc contra Judaeos conflictarent, ita gravissime loquitur, dicens: RevelaturenimiraDeisuperomnem impietatem,etinjustitiamhominumeorumqui veritatemDeiininjustitiadetinent,quiaquod notum est Dei, manifestum est illis (Rom. I), etc.,inquibusvitiagentilitatispriora comemmorans,simpliciutiquequasitubarum clangore personat, et non concise ululat, ad hoc tendensutcongregetpopulum,utdiscordes pacificetanimosduorumpopulorum.Porroad CorinthiosjamsecundamscribensEpistolam, necjamdefidevelgratia,seddepugnaagens vitiorum,quasiclangoremconcidens temperatum: Etperarma,inquit,justitiaeadextriseta sinistris,pergloriametignobilitatem,etper infamiametbonamfamam,utseductoreset veraces,sicutquiignotietcogniti,quasi morientes,eteccevivimus,utcastigatietnon mortificati,quasitristes,semperautem gaudentes,sicutegentes,multosautem locupletantes,tanquamnihilhabentes,et omnia possidentes (II Cor. VI). Tandempostplurimahujusmodi,itemquasi cum conciso ululatu dicit: RogaviTitum,etmisicumeofratrem. NunquidTitusvoscircumvenit?Nonneeodem spirituambulavimus?Nonneeisdemvestigiis? Olimputatisquodexcusemusnosapudvos? CoramDeoinChristoloquimur.Omniaautem, charissimi,proptervestramaedificationem. Timeoenimnefortecumvenero,nonquales voloinveniamvos,etegoinveniaravobis qualemnonvultis,nefortecontentiones, aemulationes,animositates,dissensiones, detractiones,scurrilitates,susurrationes, inflationes,seditionessintintervos,neiterum cumvenero,humilietmeDeusapudvos,et lugeammultosexhisquiantepeccaveruntet non egerunt poenitentiam (II Cor. XII). Ubi vero quodammodo solos vocat principes, et inunodiscipulobeneinstitutocunctos commonet,quisuntcapitamultitudinisIsrael, quasitubaclangitsemel,idestsubmisse loquitur,quiavidelicetsapientisemeldixisse satis est: Propterquamcausamadmoneote,ut resuscitesgratiamDei,quaeestinteper impositionemmanuummearum.Nonenim deditnobisDeusspiritumtimoris,sedvirtutis, etdilectionis,etsobrietatis.Noliitaque erubesceretestimoniumDomininostri(IITim. I), etc.,quaeomniasubmisseetpenecommuni loquitur sermone.CAPUTXXVII.Deeoquodait:Siquando habebitisepulum,etc.,quodbenefiatin Ecclesia Christi. FiliiAaronsacerdotisclangenttubis,eritque hoclegitimumsempiternumingenerationibus vestris.Siquandohabebitisepulumetdies festos,etKalendas,canetistubissuper holocaustis, et pacificis victimis, ut sint vobis in recordationem Dei vestri. OptimasanctaRomanaEcclesia,ethoc legitimumsempiternumvoluitessein generationibussuis.Namquotiesepulum habet,etdiesfestos,etKalendas,quisnon admireturquantospiritualiumclangore tubarumconcrepetsuperholocaustiset pacificisvictimissuis?Quodenimestejus epulum,nisicorporisetsanguinisDomini nostri Jesu Christi sacramentum? Qui sunt dies festi ejus, quae Kalendae ejus, nisi incarnationis veletiamnativitatisejusdemChristiFiliiDei diesannuus,ampliusautemgloriosissimum resurrectionisejustempus?Hidiesfestiejus, hae Kalendae ejus sunt, et praeterea sanctorum apostolorum,etbeatorumnatalitiamartyrum. Quis,inquam,auresaudiendihabens,non concutiatur,attonitusclangoreejusinistis diebus?Quisnonadmireturordinemanimi ejus?Tantasactalestubarumspiritualium voces,cummusicaedulcedinispulchritudine circaepulum,quodilliDeusdedit,circa mensamChristi,quihaecfestatribuit,tantas, inquam,actalestubarumcoelestiumvocesde totoScripturarumsanctarumthesaurocirca holocaustomataetpacificasvictimasad canendumatquelegendumconscivit,utsiquis eorumrationeminveniremeruerit,veraciter ejusanimadicerepossitilluddeCanticis canticorum: Introduxitmerexincubiculumsuum, introduxit me rex in cellam vinariam (Cant. I et II).CAPUTXXVIII.Deeoquod,cum proficiscerenturfiliiIsraeldedesertoSinai,ait Moysessocerosuo:Nolinosrelinquere,veni nobiscum, et eris ductor noster. Annosecundo,mensesecundo,vicesimadie mensis,elevataestnubesdetabernaculo foederis. Profectique sunt filii Israel per turmas suasdedesertoSinai,etrecubuitnubesin solitudinePharam,moveruntquecastra: DixitqueMoysesObabfilioRaguelMadianitae cognatosuo:Proficiscimuradlocumquem Dominusdaturusestnobis.Veninobiscum,ut bene faciamus tibi, etc.Plerumquepersuadereelatisutiliamelius possumus,siprofectumeorumnobispotius quamillisprofuturumdicamus,sieorum mehorationemnobismagisquamsibiimpendi postulamus.Facileenimadbonumelatio flectitur,siejusinflexioprodesseetaliis credatur.UndehicquiregenteseDeoiter desertiducenteaereacolumnapergebat,cum Obabcognatumsuumagentilitatissuae conversationevelleteducere,etomnipotentis Dei dominio subjugare, ait: ProficiscimuradlocumquemDominus daturusestnobis,veninobiscum,utbene faciamustibi,quiaDominusbonapromisit Israel.Cuicumrespondissetille:Nonvadam tecum,sedrevertarinterrammeam,inqua natus sum, illico adjunxit: Nolinosrelinquere,tuenimnostiinquibus locisperdesertumcastraponeredebeamus,et eris ductor noster. NequeenimMoysenignorantiaitineris augustabat,quemetadprophetiaescientiam cognitiodivinitatisexpanderat,quemcolumna exteriuspraeibat,quemdecunctisinteriusper conversationemDeosedulamlocutiofamiliaris instruebat.Sedvidelicetprovidusvirelato auditoricolloquens,solatiumpetiit,utdaret; ducemrequirebatinvia,utduxeifieretad vitam.Egititaqueutsuperbusauditorvociad meliorasuadentieomagisfieretdevotus,quo putareturnecessarius,etundeseexhortatorem suumpraecederecrederet,indesesubverbis exhortationis inclinaret.CAPUT XXIX. De eo quod cum elevaretur arca, dicebatMoyses:Surge,Domine,etdissipentur inimici tui, et de exaltatione Christi, secundum sensum psalmi sexagesimi septimi. Cumqueelevareturarca,dicebatMoyses: Surge,Domine,etdissipenturinimicitui,et fugiantquioderuntteafacietua:Cumautem deponeretur,aiebat:Revertere,Domine,ad multitudinem exercitus Israel. Levatanube,moventibuscastraprincipibus, Moysespersistensincontemplatione exemplarisejus,quodilliinmonteostenderat DominusutsaeperepetenshaecScriptura testatur: Surge, inquit, Domine, sive, exsurgatDeus,utdissipenturinimiciejus (Psal. LXVII.) Namhincprincipium,hinccoelestemhabet causamsivemateriampsalmussexagesimus septimus: ExsurgatDeusetdissipenturinimiciejus,et fugiant qui oderunt eum a facie ejus. QuoergoDeusexsurgat?Illicutique,quo exsurrecturumillumnubeslevatafigurat.Hoc nempeinPsalmistapropheticusscrutatus spiritusquidsibivelitquodelevatanube, principes castra moventes proficiscuntur. Ascendistiinaltum,inquit,cepisti captivitatem,accepistidonainhominibus (ibid.). Acdeinceps,inpraesentislocisensumystico persistens, viderunt,inquit,ingressustuos,Deus, ingressusDeimei,regismei,quiestinsancto. Praeveneruntprincipesconjunctipsallentibus, inmediojuvencularumtympanistriarum.Ibi Benjaminadolescentulus,inmentisexcessu. Principes Juda duces eorum, principes Zabulon, principes Nephtalim (ibid.) TertiusacceditApostolus,totoqueamoto velaminesensumamborumrevelatafacie manifestiusloquitur,quaevidelicetsitelevatio nubis,etquicastrorumprincipatus,quae ascensio in altum, et quae dona in hominibus. Unicuiquenostrum,inquit,dataestgratia, secundum mensuram donationis Christi. Propter quod dicit: Ascendensinaltum,captivamduxit captivitatem,deditdonahominibus.Etipse deditquosdamquidemapostolos,quosdam autemprophetas,aliosveroevangelistas,alios autempastoresetdoctoresad consummationemsanctorum,inopus ministerii,inaedificationemCorporisChristi (Ephes. IV.) ExsurgatigiturDeus,idestascendatinaltum Christus, et per istos principes, qui elevata nube carnisejusadnosmissiproficiscuntur,per apostolos,evangelistas,prophetas,doctores, atque pastores, per istos, inquam, principesJuda,principesZabulon,principes Nephtalim. quisuntfidepulchri,spefortesetcharitate dilatati, ubi est et Benjamin adolescentulus in mentis excessu, scilicet, Paulus apostolorum minimus, usque ad tertium coelum raptus. Dissipentur inimici ejus, et fugiant qui oderunt eum a facie ejus, quodfactumest,etfit,etinfinesaeculiusque adconsummatamvictoriamfietCumautem deponeretur arca, aiebat Moyses: Revertere,Domine,admultitudinemexercitus Israel. Ethocutiquefiet,cumplenitudogentium subintraverit.TuncenimDominusadillum carnalemIsraelrevertetur,utexeisreliquiae salventur (Rom. XI).CAPUTXXX.Demurmurepopuli,quodortum est,etquodcucumeres,etpepones concupierint, et de manna cujusmodi fuerit. (CAP. XI.) Intereaortumestmurmurpopuli,quasi dolentiumprolabore,contraDominum.Quod cum audisset, iratus est. Et accensus in eos ignis Dominidevoravitextremampartemcastrorum. CumqueclamassetpopulusadMoysen,oravit MoysesadDominum;etabsorptusestignis, vocavitquenomenlociilliusincensio,eoquod succensus fuisset contra eos ignis Domini. Abhinccausaeordiunturpropterquas,utin initiolibrihujusNumeridictumest,venter comedentisamaricetur.Omnesquirecensiti fuerantavicesimoanno,etsupra,abhinc exterminantur,eteorumcorporaindeserto prosternuntur, in figuram videlicet nostri, ut ait Apostolus(ICor.X),quiomnesbaptismo Christicandidaticurrereincipimus,sednon omnescomprehendimus,etomnespugnare videmur,sednonomnescoronamur.Prima haeccausa,tentatioconcupiscentiumest, tentatio,inquam,etconcupiscentiagulae illecebrosae servientium. Dixerunt enim: Quisdabitnobiscarnesadvescendum? Recordamurpisciumquoscomedebamusin Aegyptogratis,inmentemnobisveniunt, cucumeres,etpepones,porri,etcaepe,etallia. Animanostraaridaest,nihilaliudrespiciunt oculi nostri nisi man. Haec,inquam,dixerunttentando concupiscentes,concupiscendotentantes.Dixit enim Psalmista: EttentaveruntDeumincordibussuis,ut peterentescasanimabussuis.Etmalelocuti suntdeDeo,dixerunt:NunquidpoteritDeus parare mensam in deserto? (Psal.LXXVII)etc.Miseriplaneet contemptibiles,quitalemfastidientespanem, dumconcupiscuntcarnem,illucusquerixa ventrisdevolutisunt,uttamvilesanhelanti desiderio respicerent herbarum species. Inmentem,inquiunt,veniuntnobis cucumeres,etpepones,porrique,etcaepe,et allia. Cucumisnamquenaturafrigidaest,stomacho incommoda. Pepo Graecum nomen est, et origo ejusLatinisincerta,naturaejusnimisfrigida. Porrietcaepenotumest,quiagustuinsuaves sunt,comedentinamqueinterdumlacrymas eliciunt.Deallioquoquecertumest,quod insuavissimumsit.Undeetodioseludens Flaccus, ita conqueritur: Parentis olim si quis impia manu Senile guttur fregerit, Edit cicutis allium nocentius. (HORAT. Epod. I, od. 3.) Proindeculpans,eorumqueculpamScriptura vehementer exaggerans. Eratautem,inquit,man,quasisemen coriandricolorisbdellii.Circuibatquepopulus, et colligens illud frangebat mola, sive terebat in mortariolo,coquensinolla,etfaciensexeo tortulassaporisquasipanisoleati.Cumque descenderet nocte super castra, ros descendebat pariter et man. Adincrepandumillospanisdivinitusaccepti speciemcolorematquesaporem,simulet spontaneamexpressitaffluentiam.Coriandrum herbaestmedicaminibusapta,quaeGraece [k][oac][r][i][o][n]dicitur.Bdelliumsuccinum estexbdelliofluensarborearomatica.Propter hujusmodiconcupiscentiam,accensus,inquit, ineos,ignisdevoravitextremampartem castrorum,vocatumqueestnomenilliusloci incensio,eoquodincensusfuissetcontraeos ignis Domini, sive sepulcra concupiscentiae: ibienim,inquit,sepelieruntpopulumqui desideraverat.CAPUTXXXI.Quodeorumsimilesprimum Judaeisint,deindeomnesquicunquein Ecclesianeglectoproposito,fastidiuntverbum Dei sive mysteria Christi. Horumsimiles,imoetfilii,primolocoilli fuerunt,quiexcircumcisioneconversiin primordiisevangelicaefideipropositasibi mensapanisviviquidecoelodescendit,quod estmannaverum,quodestvivumetverum sacrificium,quodestipseChristus,quodest verumcorporisetsanguinisejussacramentum, hoc, inquam, proposito sibi cibo respexerunt ad ollascarnium,adcarnesveterum holocaustomatumetvictimarum,quaeDeus nonquaesivitdemanibuspatrumipsorum, sicutprophetaetestatisunt(Isa.I;Jer.VII),et proilliscontendentesetrixantescontra apostolosdivisi(Act.XV),reverainAegyptum reversisunt,intenebrasvetustatisantiquae revolutisunt.Secundolocomurmuratorum supradictorumsimiles,imoetfiliisunt, quicunque audita voce dicentis: Veniteadme,omnesquilaboratisetonerati estis, et ego reficiam vos (Matth. XI), bonicursusinitiumarripiunt,sedpristinis inescatidesideriiscursumnonperficiunt, propositumsibifastidientesDeiverbum,vel etiamsacrosanctumaltarisChristiofficium, propterquodlaboresetonerasaeculi reliquerunt,sanctumconfitentesotium,quo vacarepossentadvidendumDeum.Namex istispleriquenonnunquamdesiderio flagraverunt,recordaticarnium,quarumsuper ollasinsaeculosedebant,etpisciumquos comedebant,etinmentemveneruntillis cucumeres,etpepones,porriqueetcaepe,et allia,qualibusinterdumrefrigerarigaudet aestuansquoqueventercrapulatidivitis,juxta illud Flacci: . . . Cum rapula plenus Atqueacidusmavultinulas;necdumomnis abacta Pauperies epulis regum. (HORAT. Sat. II, sat. 2.) Hidumtalibusoccupatidesideriis,sacrae lectionisvelsusceptiofficiinonhabent studium,profectomemoresAegypti,coeleste mannafastidiunt,sicqueinquieti,aliosque turbantes,praelatumsibiquempiamservum Dominivehementeraffligunt,utcumisto MoysedicatadDominum:Quarenoninvenio gratiam coram te.CAPUT XXXII. De eo quod ait: Congrega mihi septuagintaviros,etc.,etquomododixerit,et auferam de spiritu tuo, tradamque eis. EtdixitdominusadMoysen:Congregamihi septuagintavirosdesenioribusIsrael,quostu nosti,quodsenespopulisint,acmagistri,et duceseosadostiumtabernaculifoederis, faciesqueibistaretecum,utdescendamet loquartibi,etauferamdespiritutuo, tradamqueeis,utsustententtecumonus populi, et non tu solus graveris. Una eademque ex fornace et ad bonos lumen, et admaloserumpitincendium,Uno,inquam,ex caminotribulationis,etinreprobosaccensus est ignis Domini et in electos diffusus est, qui in MoyseeratspiritusDomini.Curhoc,nisiut dareturspesomnibusquiaffligunturexemplo Moysi,quipieviverevolentes,malismoribus illorum,quorumcuramsusceperunt,afflicti gemunt, ut sperare scirent, quod ipsis in labore fatigatis,etpenedeficientibus,plurimiex ipsorum proficiant virtutibus? Non enim frustra dictum est: Et auferam de spiritu tuo, tradamque eis, cumdicipotuissetsic:Etdespiritumeodabo eis.NamquiapatientiamerebaturMoysi,ut plures acciperent spiritum Domini, quatenus ex ipsorumprofectu,meritumaccresceretilli, recte sic dictum est, et auferam de spiritu tuo, tradamque eis. Nec vero quia dictum est, auferam, pueriliter suspicemur particulam divisam, atque idcirco Moysi diminutam quam habebat Moyses spiritusDominigratiam.Sicenimignis elementaris ejus est potentiae, ut licet divisus in partes,mutuatitamenluminisdetrimentanon noverit,quantomagisspiritusDominiverus,et aeternusignis,cumpluribusimpertitur, diminutionem non sentit? Igitur quod dixit, auferam, idemacsidixisset,accipiam.Notandumvero diligenter quod cum dixisset: Congregamihiseptuagintavirosdesenioribus Israel, addidit, quostunosti,quodsenespopulisintac magistri. NamreveraDeusnonsenectutemannorum, sed senectutem requirit animorum. Senectusenimvenerabilisestnondiuturna, nequeannorumnumerocomputata.Canienim suntsensushominis,etaetassenectutisvita immaculata (Sap. IV). Istasenectus,velisticani,nontamoculis corporis,sedjudicioagnoscunturrationis,et taleshoclocoDeusmanifesterequirit,dum determinat sic dicendo, quos tu nosti.CAPUT XXXIII. De eo quod locuta est Maria et Aaron contra Moysen, et quae fabula conscripta sit de uxore Aethiopissa. (CAP. XII.) LocutaqueestMariaetAaroncontraMoysen propter uxorem ejus Aethiopissam, et dixerunt: NunquidpersolumMoysenlocutusest Dominus? Nonne et nobis similiter est locutus? Quod cum audisset Dominus, iratus est. Propteruxoremejus,inquit,Aethiopissam.Ex occasioneverbihujusfabulamhujuscemodi scriptoresJudaicitradiderunt.Moyses Thesmuth,filiaeregisAegyptiadoptivus,ab ipsocapitisuoimpositamcoronamregiamin terramprojecitetcomminuit,quodAegyptiis vatibuspraesagientibusfuitindiciumperillum destruendumAegyptiumregnum.Quamrem Pharaopraecavens,huncquiregnisui praevidebaturforeexterminium,praecepitsine moraexstingui,sedafiliaejusoffensae propitia,mortisubtrahitur,etsuopopulo incolumisremittitur.Postmultatempora AethiopibusAegyptumimpugnantibuscum penesuperarenthi,Aegyptiivero succumberent,abariolisdivinatumest AegyptumAethiopiaesubigendamnisi Israelitico duce eorum fulta militia, iret hostiles restringereincursus,perquemsolum communisveraciterexspectareturtriumphus. Mox divina ordinatur providentia, huic periculo aPharaoneMoyses,utfortesihostesuon feriret,saltemabhostibusipseinteriret, eligitur;sedaliterquamsperabat,Deus ordinabat,quiillumetvictoremAethiopum,et prophetiaequondampraedictaeincollisione coronaeregiaepraevidebattestimonium. AccingiturergoMoysesadmilitiam, subscribituretmultamilitummanus,procedit cumspevictoriae,sedaPharaoneexspectatur cumdiscriminesuietAegyptiaeconfusionis. Ventumestadmuroshostiliumurbium.Virtus quamministratDeussuoquandoquefuturo militi,nuncautemAegyptiosatelliti,hostes viriliteroppugnat,frangitincurrentes,elidit omnemquerobureorumhactenusinfractum deblitat,etnonjamutcruentamcumdamno militumsuorumconquiritvictoriam,sedut nobilemcumgloriaetsalutesuorumreportat palmam. Ad cumulum etiam suae laudis, filiam regisAethiopumconjugemsibisociatprimum ab illa expetitus ob gratiam pulchritudinis, dein abipsoadamataobconfoederationem utriusqueregni,quaepleniuscomponebaturex copulataminsperaticonjugii.Reditergoad Pharaonem,nonsolumtriumphum,sedetiam reportanspacisetconcordiaeunanimem affectum.SedduplicimaluissetPharao triumpharelaetitia,sicum,devictohoste, contigisset Moysen victorem oppetere.CAPUTXXXIV.DeuxoreejusAethiopissa,et qualiterMoyses,proeoquodvirmitissimus esset,defensoremsibiDeummagistacendo constituerit,etdeeoquodait:Atnontalis servus meus Moyses. Verumhoc,quiadeScripturisnonhabet auctoritatem,facilecontemnitur.Sedetquid opus est quaerere, extra presentem Scripturam, curobloquentesdixerintuxoremejus Aethiopissam.NamcumMoysesuxorem duxeritfiliamJethrosacerdotisMadian(Exod. II),terraautemMadianvicinasitterrae Aethiopum,recteintelligiturquodproeoquod dicerentuxoremMadianitidem,dixerint uxorem Aethiopissam, sicut se habet amaritudo rixantium, ut semper e vicino rapiat quod valeat adaugendumcontemptum.PauloanteJethro reduxeratillam(Exod.XVIII),etindignari coeperunt de fratre suo, duce suo, quod haberat uxoremalienigenam.Poteratcalumnia confutarivelsolaauctoritateMoysiquod videlicetreprebendinondeberetasubditis praelatuspraesertimisperquemDeustanta tamquemanifestaloqueretur.Invaluitecontra pertinacitersuperbiacarnalis,etsuperbiam spiritualemproficiendoimpetusgeneravit. Dixerunt enim: NunquidpersolumMoysenlocutusest Dominus?Nonneetnobissimiliterest locutus? Videlicetquiapauloantecreveratturba prophetantium,septuagintanamqueseniores propheticumacceperantdeipsoMoyse spiritum, dicente Domino Moysi: Auferamdespiritutuo,tradamqueeis(Num. XI). Idcircoquasipromultitudiueprophetantium, unusprophetarummaximusdecrescebat,et vilescebatineorumoculis.Hocfrequenter acciditetinEcclesiaChristiutmagistrum succrescentesdiscipuli,praelatumillustrem subditi,patremcontentioseaudeantobscurare illustresfilii.Talequid,etPauloapostolo contigerat, cum diceret ipse Corinthiis: Jamsaturatiestis.Jamdivitesfactiestis.Sine nobisregnatis,etutinamregnetisutetnos vobiscum regnemus (I Cor. IV). Ac deinceps: Non ut confundam vos haec scribo, sed ut filios meoscharissimosmoneo.Namsidecemmillia paedagogorumhabeatisinChristo,sednon multosPatres.NaminChristoJesuper Evangelium ego vos genui (Ibid.). IgiturquiasicprimocontigitMoysi, sanciendumfuitexempluminprimis,quod deinceps timerent secuturi. Quod cum audisset Dominus, ratus est. Quare? erat enim, inquit, Moyses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra, dulcisquidemlaus,etvehementermagnalaus, egregiaevirtutis,quampossidensomnis praelatus recte dicere possit: Imitatoresmeiestete,sicutetegoChristi(I Cor. II), ostendensquodjusteDeusiratussit,velirasci debuerit,quiavidelicetMoysesnonutcunque mitis,sedetmitissimuseratsuperomnes hominesquihabitabantinterra.Nullomodo seipsum defendebat, et hoc pacto quasi legitima causadefensoremsuiDeummagistacendo constituebat. Nam mihivindictametegoretribuam,dicit Dominus (Deut. XXXII). Verumtamenparumdictumest,quia mitissimuserat,sedpromeritoMoysilausista longeinferior.SupplevitergoDominusde MoysequodMoysesdeseipsominusdixerat. Ait enim: Auditesermonesmeos.Siquisfueritinter prophetasDomini,invisioneappareboei,vel per somnium loquar ad eum. At non talis servus meusMoyses,quiinomnidomomea fidelissimus est. Ore enim ad os loquor ad eum, et palam. et non per aenigmata Dominum videt. Quareigiturnontimuistisdetrahereservomeo Moysi? Magnacommendatio,fortissimadefensio. Attentosauditoresessevoluitenuntiatio judicantis. Audite, inquiens, sermones meos gravitateusacompetenti.Deindelocutionis suae modos dividit dicendo: Si quis fuerit inter vos propheta Domini, etc. Videlicet quia dixerant: NunquidpersolumMoysenlocutusest Dominus?Nonneetnobissimiliterest locutus? Mensuramsuamcognoscerehabebant,ut minorisetmajorishabendodistantiam,nonse superseextollerent,cumobservandumsit,et inter aequales quod dictum est, honore invicem praevenientes (Rom. XII). In visione, inquit, apparebo ei, vel per somnium loquaradillum.Somniafuturarumpraeferunt imaginesrerum,etsiprudentemhabuerint conjectorem,quaedamprophetiaesunt.Prius rerumfuturarumimaginesvelfigurae conspiciuntur,etdeindeconjiciendoresipsae expartepraevidentur:SicJosephinAegypto somniaPharaonis(Gen.XLI).SicDanielin BabyloniasomniaNabuchodonosorprius audivit,etipsesuavidit,acdeinderevelante spiritu de conjiciendo non in incertum de rebus futuris prophetavit. At non, inquit, talis servus meus Moyses, qui in omni domo mea fidelissimus est. Non hic prius figuras per somnium conspicit, et deindedefuturisrebusconjicit,seupotius econtrapriusresipsasdelonginquofuturas prospicitetdeindefigurisetaenigmatibuspro temporeoperitatqueinvolvit.Namhicsaepe dictum est. Inspiceetfacsecundumexemplarquodtibiin monte monstratum est (Exod. XXV). Ait ergo: Oreenimadosloquorei,etpalamnonper aenigmata Dominum videt. Ac si dicat: Prius claro intuitu rerum futurarum ordinemvidet,etquanquamaenigmata conscribat,etfiguras,rerumtamenveritatem intrinsecus ipse tenet. Quareigiturnontimuisitisdetrahereservo meo Moysi? Percunctatiohaecreosconcludens,iratianimi est,quametprotinuspoenalisententia evestigio secuta est.CAPUTXXXV.QuodMoysesuxoremhabens AethiopissamChristumhabentemdegentibus Ecclesiamsignificat.Lepraveroetseparatio Mariaedetrahentis,peccataSynagogae Christum blasphemantis. Iratusquecontraeosabiit.Nubesquoque recessit,quaeeratsupertabernaculum.Etecce Mariam operuit candens lepra quasi nix, etc.Proptersensumallegoricumsupra repetendumest,ettuncclarebitquidista prophetissapergratiamclarificata,etpropter culpamaDeoconsputa,idest,leprosafacta significet.HoclocoMoysesuxoremhabens AethiopissammysticeChristusDominusest, peccatricemquondamdegentibusnon aspernatus Ecclesiam. Hoc nimium aegre ferunt AaronetMaria,idestcarnaleJudaeorum sacerdotium,ettotaillorumvetusSynagoga; hoc,inquam,aegreferunt,dehocmurmurant, magnumquehabentinvidiaetormentum, semperenimgentiumsalutemoderunt.Hoc ergononferentes,ethacinvidiaetrabe tenebratumcordisoculumhabentes,adipsius DominiChristiodiumprorumpunt,etpropter condescensionemmiserorum,contraipsam misericordiam confligunt. Dicunt enim: Num per solum Moysen, id est num per solum Christum vestrum Deus locutus est? Nonne et nobis, id est prophetis nostris, similiter locutus est? Habetnamquelexnostravirosvirtutis,quide terrapariteretdecoelosignafecerunt,mare RubrumetJordanemfluviumdiviserunt, mannadecoelodeposuerunt,sol