T.C ESKEHR OSMANGAZ NVERSTES MHENDSLK VE MMARLIK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM ESKEHR

LETME STAJ RAPORU

Magnesit A.

HAZIRLAYAN:

151620081060 kr Tayrek

11.07.2011-27.07.2011

NDEKLER EKLLER DZN ZELGELER DZN 1.GR 1.1. letmenin Tarihesi 1.2.Bal bulunduu irketin yaps 1.4.letmede alan igrenlerin says 1.5.letmenin tr 1.7.letmenin faaliyet alan ve yapt iler ile kuruluun rn yelpazesi 2.LETMEYE AT TEORK VE UYGULAMALI BLGLER 2.2 letmeye Ait Tesisler

Sayfa no

1 1 1 2 2 2 3 3

1.3.letmenin varsa bal bulunduu st kurulu ve bal dier kurulular_________ 2

1.6.letmenin kaynaklar ve sermaye yaps___________________________________ 2

2.1.letmenin alma Blgesi _____________________________________________ 3 ______________________________________________ 2.2.1 Maden Sahas _____________________________________________________ 4 2.2.2 Delme Patlatma ____________________________________________________ 4 2.2.3 Descos Tesisi _____________________________________________________ 5 2.2.4. Permos Tesisi _____________________________________________________ 6 2.2.5. Ykama Tesisi _____________________________________________________ 7 2.2.6. Dner Frn ______________________________________________________ 7 11 12 2.2.7. Dik (Dey) Frn __________________________________________________ 9 2.2.8. Har Tesisi ______________________________________________________ 2.2.9. Stoklar _________________________________________________________

2.3. Dner Frn Sinter retimi in Ktle Ve Enerji Denklikleri___________________ 13 2.3.1. Dner Frn Sinter retimi Ktle Denklii _______________________________ 14 2.3.2. Dner Frn Sinter retimi in Enerji Denklii ___________________________ 16 2.4. letmenin Ekonomik Analizi ___________________________________________ 18 2.5. letmede Bulunan Proses Kontrol Sistemleri _____________________________ 20 2.6. letmenin Sahip Olduu Kalite Gvence Sistemleri _________________________ 21 3. SONU ______________________________________________________________ 21 4. KAYNAKLAR _______________________________________________________ 22

Sayfa no EKLLER DZN ekil 1.2.1 irket Ynetimi Yaps ___________________________________________ 1

ekil 2.2.1. MAGNEST A. Tesis almalar Ak emas ________________________ 3 ekil 2.2.1.1. Magnesit A. Ak Maden Ocaklar _________________________________ 4 ekil 2.2.2.1. Delme ve Patlatma lemi_________________________________________ 5 ekil 2.2.3.1. Descos (Rulo tipi manyetik ayrc) __________________________________ 5 ekil 2.2.4.1. Permos ( Ya tambur tipi manyetik seperatr) _________________________ 6 ekil 2.2.5.1. Ykama Tesisi Ak emas _____________________________________ 7 ekil 2.2.6.1. Dner Frn Prosesi Ak emas ___________________________________ 8 ekil 2.2.6.2. n stmal Dner Frnn ematik Gsterimi __________________________ 9 ekil 2.2.7.1. Dey Frnlar Prosesi Ak emas ________________________________ 10 ekil 2.2.7.2. Bir Dik Frnn ematik Gsterimi _________________________________ 11 ekil 2.2.8.1. Har Tesisi Ak emas _______________________________________ 12 ekil 2.3.1. Dner Frn Sinter retim Sistemi Ak emas ________________________ 13 ekil 2.5.1. XRF Cihaz __________________________________________________ 20 Sayfa no ZELGELER DZN izelge 2.2.3.1. Manyetik Ayrcdan geirilen manyezitin SiO2 ve Fe2O3 tenr deerleri__6 izelge 2.2.9.1. Ham Manyezit Kalite Gruplar ___________________________________13

1.GR 1.1.letmenin Tarihesi Magnesit A., (MA) yabanc sermayeli Tevik Yasas kapsamnda 1963 ylnda Kurulmu ve Eskiehirdeki kendi tesislerinde manyezit retimi ile faaliyete balamtr.Maden ocaklar ise Dutluca Ky mevkisinde bulunmaktadr. retim faaliyetleri balangta 4 adet dik frnla yrtlm,daha sonra 1982-1993 yllar arasnda cevher zenginletirme tesisleri ilave edilmitir. Sper iletken teknolojisi kullanan manyetik seperatrlerle zenginletirme yapan Descos tesisi bunlardan biridir.1996 ylnda dik frnlara ek olarak 1 adet dner frn Dutlucadaki maden ocann yaknlarnda ina edilmitir.2000 ylnda ise 4 adet dik frndan 2 tanesi modernize edilmi ve Dutlucaya tanmtr.2009 ylnda yatrm tamamlanan nc dik frn ayn yl ierisinde retime balamtr. Gnmzde tesislerin toplam kapasitesi 180.000 ton/yl yksek kalitede sinter manyezite ulamtr.retilen bu miktarn byk bir ksm ihra edilmektedir.

1.2.Bal bulunduu irketin yaps

ekil 1.2.1. irket Ynetimi Yaps

1.3.letmenin varsa bal bulunduu st kurulu ve bal dier kurulular Dnyada refrakter retiminde saygn bir konuma sahip olan bir Avusturya irketi olan RHI firmasna bal olarak alan bir iletmedir. 1.4.letmede alan igrenlerin says letme bnyesinde 5 adet mhendis 7 adet teknisyen 3 adet usta 90 adet ii 15 idari personel bulunmaktadr. 1.5.letmenin tr letme bir anonim irketidir. 1.6.letmenin kaynaklar ve sermaye yaps letme ham madde kaynaklarnn byk bir ksmn kendi ocaklarnda karm olduu ham manyezit cevheri ile karlamakta olup taeron firmalardan gelen ham maddeleri de sinterletirmek zere satn almaktadr. Sermaye yapsnn temelini RHI firmasndan gelen yatrmlarla birlikte ihra edilmekte olan sinter manyezitler oluturmaktadr. 1.7.letmenin faaliyet alan ve yapt iler ile kuruluun rn yelpazesi letmenin faaliyet alan yksek atee dayankl yksek kaliteye sahip refrakter malzeme retimi zerinedir.irketin byk ounluunu kendi ocaklarndan karm olduu ve az da olsa taeron firmalardan da alnan ham manyezit cevheri frnlarda sinterleme ilemine tabi tutularak manyezit sinteri elde edilir. Elde edilen sinter malzemesi yksek refrakter,yksek mukavemet zelliklerine sahip olup demir elik sektrnde,elektrik ark ocaklar ve konvertrlerde kullanlmak zere yerli ve yabanc irketlere satlr.Tesisteki tm retim sistemlerinde Veitsch-Radex ve Didier gruplarnn oluturduu RHI Refractories/Avusturya teknolojisi kullanlmaktadr. Bunun yan sra Srg Plakas Onarm Birimi adndaki blmde eitli srg plaka sistemlerine ait plakalarn onarm da gerekletirilmektedir.Buradaki tesisin kapasitesi 50.000 para/yl olup ve rnler byk bir ksm yurt iindeki demir-elik fabrikalarna satlmaktadr.

2.LETMEYE AT TEORK VE UYGULAMALI BLGLER 2.1.letmenin alma Blgesi Magnesit A. Ktahya 30. km Nemli-Dutluca blgesinde yer alan bir iletmedir.Eskiehir-Ktahya arasnda kalan bu blgenin manyezit cevheri bakmndan olduka zengin bir blge olmas irketin bu blgeye konumlanmasnda temel etkendir.Madensel retimle balayan manyezit teknolojisi cevher yatann ekline,boyutlarn vb etmenlere bal olup Nemli-Dutluca kylerinin ak ocak iletmeciliine uygun bir blge olmas da irketin konumunun bu blgede olmasnda nemli bir etkendir. 2.2 letmeye Ait Tesisler

ekil 2.2.1. MAGNEST A. Tesis almalar Ak emas

[1]

2.2.1. Maden Sahas irketin sahip olmu olduu ak maden ocaklar gn iersinde srekli maden karma ilemini srdrmektedir.Ana yaps %8-10 arasnda deien tenrlere sahip olan maden yataklarndaki cevher younluu 2,45 ton/m3 -2,65 ton/m3 arasnda deimektedir. Maden ocaklarnda karlan manyezit cevheri ierisinde Serpantin ktlesi ierisinde ve serpantin ile i ie teekkl etmi, as ve blok tipinde bir oluum arz eden manyezitte, kristal yapsnda AI2O3, Fe2O3 ve CaO ihtivaeden MgCO3 mikro kristalleri yan sra,genellikle optik olarak grlebilen SiO2 Opalve serpantin safszlklar bulunmaktadr.Maden karlrken kire ierii az olan blgeler tercih edilmelidir.nk azaltlmas en g olan bileenlerden biri de CaO tenrdr.

ekil 2.2.1.1. Magnesit A. Ak Maden Ocaklar 2.2.2. Delme Patlatma Cevher karma srecinde kontroll patlatma ad verilen bir yntem kullanlmaktadr. Kontroll patlatma, normal yntemler ile yaplan basamak, yol evi, tnel ve kanal patlatmalarnn istenmeyen sonu ve etkilerinden kurtulmak iin gelitirilmi zel yntemlerin genel addr. Kontroll patlatma uygulamalarna, madencilik, yol yapm,baraj inaat, tnel yapm gibi faaliyetlerde youn olarak bavurulmaktadr.Hat delme,son kesme,n kesme vb. yntemler kontroll patlatma eitleri olup, delme patlatma ilemlerinde ok etkisini

karlayacak serbest yzeyler,n kesme delikleri ve dinamitin yerletirildii blge olduka nemlidir.

ekil 2.2.2.1. Delme ve Patlatma lemi

2.2.3. Descos Tesisi Bu tesiste ocaklardan karlan ham cevherin yksek alan iddetli srekli mknatslar kullanlarak manyetik ayrma metoduyla manyezit cevheri ierisindeki Fe2O3 ve SiO2 tenrlerinde bir azalma beklenmesi amalanm olup manyezit cevherinin zenginletirilme ilemi gerekletirilmi olur. Bu tesiste herhangi bir kimyasal ilem olmakszn manyetik ayrma metoduyla fiziksel bir arndrma metodu sz konusudur.Descos tesisinde kullanlan rulo tipi manyetik ayrcnn alma parametreleri; rulo dn hz, besleme tane boyu, blc bak ayar, bant kalnl, manyetik rulo konfigrasyonu ve aama says olarak sralanabilir.

ekil 2.2.3.1. Descos (Rulo tipi manyetik ayrc

izelge 2.2.3.1. Manyetik Ayrcdan geirilen manyezitin SiO2 ve Fe2O3 tenr deerleri 2.2.4. Permos Tesisi Bu tesiste fiziksel boyutta yaplan ilemlerle manyezit ierisindeki SiO2 tenrnn drlmesi hedeflenir. Permos Tesisine gelen manyezit cevheri Permos verilmeden nce 0-12 mm krclarda krlarak tane boyutu kltldkten sonra rutubetinin giderilmesi iin stclar ierisinde 4550oC scaklklara kadar stlp tekrar oda scaklna soutulmas ve bu esnada madenlerin birbirine srtnmesi de salanarak hem kirliliklerin giderilmesi hem de nem miktarnn azalmas beklenir.Eleklerden de geirilen manyezit seperatrlerle ayrlmak zere Permosa verilir.Buradan kan manyezitin SiO2 tenrnde azalma sz konusu olacaktr.Dolaysyla cevher zenginletirilmi olacaktr. Orta Alan iddetli Ya Tambur Tipi Manyetik Separatr olarak da bilinen Permos 0-3 mm tane aralnda 0 100 mton/saat kapasiteli separatrlerdir. [4]

ekil 2.2.4.1. Permos ( Ya tambur tipi manyetik seperatr)

2.2.5. Ykama Tesisi Ykama tesisinde yaplan tm fiziksel ilemler bir i ak diyagramyla verilebilir.

Ham cevher

Krc Bunker

Bantlar Ykama tesisi

Triyaj ( el ile ayklama)

Tambur

Ykama

ekil 2.2.5.1. Ykama Tesisi Ak emas

Ykamadan kan cevherin ierisindeki Fe2O3 ve SiO2 tenrlerinin yan sra CaO tenrnnde de az da olsa bir d gzlenir. 2.2.6. Dner Frn letme bnyesinde kesintisiz retim yapan mevcut dner frnda, ham manyezit 1750-2000 oC aralnda sinterletirme ilemi yaplmaktadr. n stma nitesi ve dner frn nitesi ana bileenlerinden oluan dner frn tesisinde yakt olarak

doalgaz kullanlmakta ve bununla beraber sisteme, daha verimli bir yanma prosesi elde edebilmek amacyla oksijen de verilmektedir. Tesisin ana bileenlerinden olan dner frn nitesi ile elektrofiltre arasnda bir ham cevher n stma nitesi, tesise sonradan ilave edilmitir. Dner frndan kan scak baca gaznn, bir tamburdan geirilmek suretiyle, tesise beslenen ham cevherin n stmada kullanlmas esasna dayal olan n stma sistemi ile atk baca gazndaki sdan faydalanlarak nemli miktarda enerji tasarrufu salanmaktadr. Manyezit cevherindeki CO2 gaznn ok byk blmnn yaklak 1000oCde tamamen cevherden uzaklamasna karn yani kalsine ileminin tamamlanmasna karn geriye kalan MgO hava rutubetinden dahi etkilenmekte ve dolaysyla refrakter retimine uygun olmamaktadr. Ancak, scakln 1600oC zerine karlmas ve bu scaklklarda malzemenin bir mddet pimeye braklmas ile MgO, salam yapl ve kbik periklas kristallerine dnmektedir. Scaklk ve scakla maruz brakma ne kadar fazla, soutma ne kadar uzun srede ve yava olursa periklas kristallerinin tane irilii de o kadar bymekte ve dolaysyla younluu artarak rutubet ve asitlerle dayankl stabil hale gelmektedir. Dner frnlara ait i ak emas u biimde verilebilir.

ekil 2.2.6.1. Dner Frn Prosesi Ak emas

ekil 2.2.6.2. n stmal Dner Frnn ematik Gsterimi

2.2.7. Dik (Dey) Frn letme bnyesinde yer alan mevcut 3 adet dey frnda 1750-2000 oC aralnda sinterleme ilemi yaplmaktadr. Aralksz olarak retim yapan frnlarda yakt olarak doalgaz kullanlmakta ve bunun yannda yanma verimliliini arttrma amal oksijen verilmektedir. Her bir dey frn yllk 28.150 ton sinterletirilmis manyezit retim kapasitesine sahiptir. Frnlar iin ayr ayr jet-puls sistemli torbal filtre mevcuttur.

Yanma blgesi konumu bellidir ve mikronize yakt, frna girdii anda yksek scaklkla karlaarak hemen yanmaktadr. Gazlama potansiyeli yksek olan yaktlar(petrokok) kullanmak risk oluturmaz.

Dik frnlara beslenen manyezitin dner frna beslenenden baz farklar vardr. Frnlara beslenen manyezitin kimyasal i yaplar, reaktiviteleri, kristal yaps ve retilen malzemenin kullanlacak alanlar gibi birden fazla etmenlere bal olduunu sylemek mmkndr. En gze arpc fark herhangi bir n stma ve kalsinasyon ilemine tabi tutulmakszn dik frnlarda manyezitin dorudan piirilmesidir.

ekil 2.2.7.1. Dey Frnlar Prosesi Ak emas

ekil 2.2.7.2. Bir Dik Frnn ematik Gsterimi

2.2.8. Har Tesisi Refrakter harlarnn ana ham maddesi dner frn ve dey frnlarda retilen sinter manyezittir. Sz konusu malzeme eitli krma ve eleme ilemlerinden geirilerek tane boyutuna gre silolarda toplanmaktadr. Silolardan belirli bir reeteye gre otomatik olarak alnan sinterler eitli balayc ve katk maddeleri ile kartrlmakta ve rn olarak uvallar ierisinde ambalajlanmaktadr. Refrakter harlar demir elik sektrnde elektrik ark oca, pota, konvertr ve

tandi gibi eitli noktalarda kullanlmaktadr.Mevcut har tesisinin kapasitesi 105.000 ton/yldr.

Har tesisine ait i ak emas u ekildedir.

ekil 2.2.8.1. Har Tesisi Ak emas 2.2.9. Stoklar

Manyezit; forml MgCO3 olup, teorik olarak bileiminde % 52.3 CO2, % 47.7 MgO ve ok az miktarda Fe2O3 bulunan, sertlii 3,4-4,5 arasnda, zgl arl 2,9-3,1 olan mineraldir. Rengi beyaz, sar veya gri ve kahverengi arasnda deiir. Tabiatta Kriptokristalin (jel/amorf) ve Kristalen (iri kristalli) olmak zere iki ekilde teekkl eder. Sert ve kompleks bir mineral olup, serpantin veya benzeri kayalarn alterasyonu veya dolomitlerin kontakt metamorfizmas sonucu teekkl eder. Sedimanter oluumlu manyezit yataklar da vardr. Kriptokristalen manyezit, genellikle saf olarak bulunmakla

beraber, bir miktar demir, kire, alminyum pek az serbest silis karm olabilir. Cevherin kalitesi de ierdii bileiklerin miktarlarna gre artar yada azalr. Bunun yan sra cevherden elde edilecek verimi gsteren C/S oran da olduka nemlidir. Genellikle bu oran 2,5tir.Bu da 1 ton sinter retimi iin 2,5 ton ham cevher beslemek gerektiini gsterir.[3]

izelge 2.2.9.1. Ham Manyezit Kalite Gruplar 2.3. Dner Frn Sinter retimi in Ktle Ve Enerji Denklikleri

Ham cevher beslemesi

Bunker

n stma sistemi

Dner Frn (B)

Manyezit sinteri

(A)

ekil 2.3.1. Dner Frn Sinter retim Sistemi Ak emas (A) Dner frn prosesinde n stma sistemine 25oCde 2,5 ton/st ham cevher beslemesi yaplmaktadr.n stma sistemine beslenen ham cevher 400oC civarnda kimyasal deiime urayarak kalsine magnezya haline geer ve n stma sistemini terk ederek dner frna girer.Bu ksmda hem ktle hem de enerji denklii kurulabilir.

(B) Dner frnda 1800oCye kadar ulalan scaklklarda sinterleme ilemi gerekleir.Manyezit sinterlemeye balad andan itibaren reaktivitesini tamamen kaybeder . Sonrasnda artan scakln etkisiyle 1800oCde sistemi terk eden rn youn sinter manyeziti adn alr. Ancak bu ksmlarda herhangi bir ktle deiimi olmakszn manyezit sinterinin metalrjik sl ilemlerle; dayankllk, younluk,mukavemet,deformasyona olan diren gibi baz parametrelerinde deiiklikler meydana gelmektedir.Ve sinterleme ilemi esnasnda verilmesi gereken enerji hesaplanabilir. 2.3.1. Dner Frn Sinter retimi Ktle Denklii

400OC MgCO3 + s Kalsinasyon MgO + CO2

retilen MgO %95 saflkta olup CO2 atk gaz olarak uzaklamaktadr.Sinterleme ilemi esnasnda 400oC scakla gelindiinde MgCO3 kalsinasyona urar ve ate zaiyat ile ktle kaybn hesaplamak mmkndr.Dnm %100dr.

(A) n Istma Sistemi in Ktle Denklii

n stma sistemi F (MgCO3) R (% 95 saflkta MgO)

W (atk gaz CO2)

F=W+RtonMgCO 3 1000 kg 1kmolMgCO 3 kmolMgCO x x = 29,76 st 1ton 84 kgMgCO 3 st

F = 2,5

3

W = 29 ,76

kmolMgCO st

3

x

1kmolCO 2 1kmolMgCO

x3

44 kgCO 2 1ton x = 1,31 ton CO2 1kmolCO 2 1000 kg

F-W=R2,5 1,31 = 1,2 ton MgO MgO %95 saflkta olduundan ; 1,2 ton x 0,95=1,14 ton/st saf MgO1000 kg 1km gO olM ton saf MgO x 1ton x 40 kgM gO st

1,14

= 28,5 kmol/st MgO

1,2-1,14=0,06 ton/st (Fe2O3,SiO2,Al2O3,CaO tenrleridir)

2.3.2. Dner Frn Sinter retimi in Enerji Denklii (A) n Istma Sistemi in Enerji Denklii

Giren maddelerin scakl 25oCdir.Kalsinasyon sonrasnda scaklk 400Cdir.Bu esnada meydana gelen toplam entalpi deiimi yledir :

Girenler;MgCO3

Oluum Entalpisi Bulunmas:kmolMgCO stkj kmolMgCO

= 29,76

3

x -1096000

= -32616960 kj /st3

rnler;kj kmolMgO x -601700 kmolM gO st

MgO

= 28,5

= -17148450 kj /st

CO2

= 29,76

kj kmolCO 2 x -393500 kmolCO st

= - 11710560 kj /st2

= (-17148450 + -11710560) (-32616960) = 3757950 kj/st rnler entalpisinin hesaplanmas

MgO

= 28,5

kj kmolMgO x51,3 kmolMgOK st

x(673 298 ) K =548340 kj / st

CO2

=29,76

kj 2 kmolCO 2 x43,76 x(673 298 ) K = 488361 kj / st kmolCO 2 K st

= 548340 + 488361 = 1036701 kj / st

= 3757950 +1036701

= 4794651 kj/st (n stma sistemi iin entalpi deiimi)

(B) Dner Frn in Enerji Denklii 400oC scaklkta dner frna giren kalsine magnezya 1800oC scakla kadar piirilirek sinterleme ilemi tamamlanr. Bu esnada meydana gelen toplam entalpi deiimi yledir:H Q= T T = n.cp MgO .(T2 T1 ) Hkj kmolMgO x51,3 kmolMgOK st

T = 28,5 H

x(2073-673) K

T = 2046870 kj/st (dner frn iin entalpi deiimi) H

Yani sinterleme ileminin tamamen gereklemesi iin sisteme verilmesi gereken enerji miktar ;

T = 4794651 + 2046870 = 6841521 H

kj/st

[2]

Elbetteki sistemde baca gaz kayplar,yzey kayplar,sl verimin etkisi,giri akl kayplar gibi birok parametre entalpi hesabnda ok etkilidir .Ve bu kayplar gz nne alndnda sisteme verilmesi gereken s enerjisinden ok daha fazlas verilmesi yani fazladan doalgaz ve oksijen beslemesi sz konusudur.Ayrca yksek scaklklarda 1 ton sinter retimi iin harcanan enerjinin sinter kalitesine gre 5000000-10000000 kj/st arasnda deitii MA Frn letmeleri Mdrl tarafndan bilgi olarak edinilmitir.

***NOT : Dik frn sisteminde de dner frn sisteminden farkl bir yntem uygulanmadndan bununla birlikte dizayn olarak dik frnn kalsine ve sinterleme ilemlerinin ayn sistem ierisinde bulunmas sebebi de gz nnde bulundurularak dner frnda ktle ve enerji denklii kurulmasna karar verilmitir.

2.4. letmenin Ekonomik Analizi Magnesit A. ekonomisinin temelini ihra edilen sinter manyezit oluturmakla birlikte irket yatrmlarnn nemli derecede byk bir blm RHI Refractories irketi tarafndan karlanmaktadr. Prosese giren hammadde; mevcut durumda yllk 387.875 tonu firmaya ait kendi sahasndan, yllk 100.000 tonu nc ahslardan temin edilmektedir.Tonaj fiyat sinter kalitesine gre deitmektedir ve sat gelirleri hakknda ise u tr bilgiler verilebilir. Refrakter tula manyeziti ortalama 44,5 dolar/ton tlm sinter manyezit tozu ortalama 80 dolar/ton Kostik kalsine manyezit ortalama 50-60 dolar

-

Pelletlenmi refrakter tula sinter ortalama 100 dolar/ton fiyatlarndan ihra

edilmektedir. Ancak yaplan 2000li yllarda yaplan bir aratrmaya gre Trkiye, 1005 liradan (70 dolar) darya sinter magnezit ihra ederken, ayn yl tonu ortalama 5177 liradan (364 dolar) magnezit tulas satn almtr.Bu da elimizdeki cevherleri tam anlamyla deerlendiremediimizin bir gstergesidir. Tm bunlarn yan sra Magnesit A.nin iletmi olduu 3 adet dik frn, 1 adet dner frn ve 1 adet har tesisinin tkettii dogalgaz miktar 37.753.000 Sm3/yl dr. 1 adet dner frn, 3 adet dsey frn ve 1 adet har tesisinde kullanlan elektrik enerjisi miktar 11.809.650 kWh/yl dr. Her iinin gnlk ime kullanma suyu gereksinimi 0,15 m3 olaca varsayldnda gnlk ime ve kullanma suyu: (99+32) x 0.15 m3 = 19,65 m3 tr. letmenin karllk ve enerji tasarruflar iin yapt bir takm aratrma almalar ve raporlar bulunmaktadr. rnek olarak; - ime suyunun yer alt suyundan karlanmas -Frnlar iletmesinde kullanlan doalgazn, daha uygun bi fiyata anlat Beygaz datm firmasndan temin edilmesi -Frnlar iletmesinde ihtiya duyulan elektrik enerjisi EnerjiSA dan temin edilmesi bir kesinti olmas durumda ise irket bnyesinde yer alan 4 adet jeneratr ile salanmas gibi tasarruf yntemlerinin yan sra frnlar bnyesindeki s kayplarndan kaynaklanan fazla enerji harcanmas problemi iin de uygun modelleme,montaj ve revizyon almalar yaplmaktadr.

2.5. letmede Bulunan Proses Kontrol Birimleri

Magnesit A. bnyesinde bulunan proses kontrol birimi Kalite Kontrol Laboratuvardr.Gerek ham madde gerekse rn analizi yaplarak malzemenin istenilen zelliklere uyup uymadn belirleyen ve hatay minimize eden Kalite Kontrol Laboratuvar dier tesislerden tamamen bamsz almaktadr. Frnlarda yaplan kalsine ve sinterletirme ilemleri sonucunda elde edilen manyezit sinteri , Maden sahalarndan karlan ham cevherler,maden zenginletirme tesislerinden (Descos,Permos,Ykama Tesisi) kan manyezitler ve Har tesisinden gelen manyezit numuneleri numune hazrlama blmnde kimyasal analize hazrlanarak Kalite Kontrol Laboratuvarna verilir.Numune hazrlama blmnde 40 g numune bir miktar balayc kimyasal madde ile homojen bir ekilde toz halde pudra deirmeninde kartrlr. Sonrasnda kimyasal analize verilen numune Kalite kontrol Laboratuvarnda press cihaznda tablet haline getirildikten sonra XRF cihazna verilir ve manyezit ierisindeki MgO,Fe2O3,SiO2,Al2O3,CaO tenrleri saptanarak manyezitin kalite grubu belirlenir. Manyezitin kalite grubu retime uygunluk,aratrma ve gelitirme almalar,maden zenginletirme gereksinimi,mteri memnuniyeti gibi bir ok konuya k tutmaktadr.

ekil 2.5.1. XRF Cihaz

2.6. letmenin Sahip Olduu Kalite Gvence Sistemleri

irketin kendisine temel prensip olarak edindii kalite gvence sistemi ISO 9001dir. Bunun yan sra RHI Refractoriesin kendi iletmelerinde belirlemi olduu bir kalite alma prosedr belirlenmitir.[1]

3. SONU Magnesit A. bnyesinde yapm olduum 15 i gn sreli zorunlu iletme stajnda manyezit cevherinden manyezit sinter retimi prosesi incelendi. Magnesit A. yksek atee dayankl,kaliteli refrakter malzemelerin temel yaptan oluturan manyezit sinterinin retimini gerekletirip bu malzemenin darya ihracat ve baz yerli sanayi kurulularna pazarlanmas ilerini yrtmektedir. Ham manyezit cevherlerinin byk bir blm irketin kendi maden sahalarndan karlmakta olup Descos,Permos ve Ykama Tesislerinde cevher zenginletirme ilemleri gerekletikten sonra dik frnlara ve dner frna beslemesi yaplarak manyezit cevherinin sinterlemesi salanr.Bunun yan sra irket bnyesinde bulunan Har tesisinde frnlardan alnan sinter, eitli kimyasal balayclarla refrakter har haline getirilir ve bu harlar daha dayankl malzeme retimi iin daha uygundur. Proses kontrol almalar sonras elde edilen verilere gre MgO bakmndan daha zengin olan ham cevherler ve sinterler daha kaliteli grupta yer alrken Fe2O3,SiO2,Al2O3,CaO tenrleri yksek alan malzemeler daha dk kalite gruplarnda stoklara kaldrlrlar. Ayrca ktle ve enerji denkliklerinin kurulabilecei proses frnlardr,dner frnda yaplan kalsinasyon ve sinterletirme ilemleri iin gerekli ktle ve entalpi hesaplamalar yaplmtr.

4. KAYNAKLAR 1) Magnesit A. Ak izelgeleri ve Kalite alma Talimatlar 2) nel O.,Akn A.,2008, Kimya Mhendisliinde Ktle Ve Enerji Denklikleri,Osmangazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Kimya Mhendislii Blm,ESKEHR 3) http://www.cedgm.gov.tr/CED/Files/cedsureci/ced_basvuru_dosyasi/1160_ptd.pdf 4) http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/73448411df1962c_ek.pdf