ISTORIJA JEVREJA

ISTORIJA JEVREJA

Prema legendi Jevreji su se doselili iz Mesopotamije pod vođstvom patrijarha Avrama i naselili Hanaan, današnja Palestina (oko 2000. godine p.n.e.).

U to vreme Jevreji su bili nomadska stočarska plemena, a među ljudima su vladali krvavi zakoni “oko za oko”, “zub za zub” i “glava za glavu”. Oko

1700. g.p.n.e. Veliki deo Jevreja prešao je u Egipat i naselio istočnu pokrajinu Gošen, gde su

vremenom napustili nomadski život i naučili da obrađuju zemlju i da se bave zanatima.

Osnivanjem Novog Egipatskog Carstva položaj im se pogoršao, faraoni ih prisiljavaju da kao robovi

podižu utvrđenja i utvrđuju granicu.

Nakon smrti Ramzesa II u XIII v.p.n.e. dižu bunu pod vođstvom Mojsija koristeći nemire u Egiptu, napuštaju

Egipat i vraćaju se u Palestinu. Na putu, Mojsije im je na brdu Sinaju dao

zakone “Deset božjih zapovesti” čije osnovne

odredbe pokazuju imovinsku i društvenu

razliku, jer štite privatnu svojinu i autoritet vođa.

Od povratka u Palestinu nastaje

doba sudija kada se Jevreji dele na plemena kojima vladaju izabrane

plemenske starešine, sudije.

Izborom sudije Saula stvara se

jedinstvena jevrejska država.

SAUL

Jedinstvena i samostalna

jevrejska država postojala je na prelazu iz II u I milenijum s.e. u vreme kraljeva Saula, Davida i

Solomona.

DAVID

Posle Solomonove smrti ova država se

raspala na dva kraljevstva Izrailj sa

prestonicom u Samariji i Judeju s

prestonicom u Jerusalimu, a do

sredine I milenijuma i one su izgubile samostalnost.

SOLOMON

Izrailj su osvojili Asirci, a Judeju uz Asirce i Vavilonci, kada je razoren i Jerusalim. Tada je najveći broj Jevreja odveden u vavilonsko ropstvo. U Vavilonu su kao besplatna radna snaga podizali raskošne palate i hramove, o

čemu govore brojne jevrejske legende.

JERUSALIM

ZID PLAČA

Naredna dva veka Jevreji su proveli pod dominacijom Persijanaca. Politička autonomija

omogućila im je da obnove nešto od materijalne kulture. Kad je Aleksandar Veliki uništio persijsku državu, nastao je period jakog uticaja helenističke kulture na jevrejsku, tako da je grčki jezik ušao u književnost i javnu komunikaciju. Od tog vremena

počinje veliko rasipanje Jevreja (dijaspora). Dijasporu čini veliki broj porodica koje su

međusobno povezane, sastaju se prilikom zajedničkih verskih obreda, a stanuju odvojeno.

Prvi je Aleksandar Veliki formirao jevrejsku koloniju u Aleksandriji, a pred kraj stare ere osnivaju se jevrejske kolonije u Siriji i Grčkoj. Ovakav oblik

raseljavanja Jevreja nastavljen je kroz oba milenijuma nove ere, pa su jevrejske kolonije

nastajale na svim kontinentima. U srednjem veku najtolerantniji prema Jevrejima

su bili Arapi, tako da su za vreme njihove vladavine doživeli politički i kulturni preporod,

posebno u periodu od X do XII veka.

Netrpeljivost hrišćana u srednjem veku dovodi do progona Jevreja. Prve protivjevrejske zakonske

odredbe donesene su u Vizantiji: Teodosijev kodeks i naročito Justinijanov kodeks koji je postao

uzor protivjevrejskog zakonodavstva u mnogim evropskim državama. Položaj Jevreja se u srednjem veku pogoršava jačanjem uticaja

rimokatoličke crkve i zavođenjem inkvizicije 1480. godine.

Bežeći iz Španije i Portugalije, Jevreji nalaze utočište u

Otomanskom carstvu i u zemljama pod

turskim uticajem. Ova grana Jevreja dobiće

naziv Sefardi (hebrejski Španci).

SEFARDSKA PORODICA

BOSNA

Karlo Veliki je pozvao mediteranske Jevreje da nasle nemačke teritorije oko 800. godine. Ova grana Jevreja dobiće

naziv Aškenazi (hebrejski Nemci).

AŠKENAZI- ISELJENICI U SAD

Izolacija Jevreja postaje naročito teška u doba reformacije i katoličke reakcije, kada je papa Pavle

IV propisao 1555. bulu da Jevreji Moraju da stanuju u getu(odeljenim delovima grada).

Francuskom revolucijom počinje novi period u istoriji Jevreja. Godine1791. francuski Jevreji su

izjednačeni u građanskim pravima sa ostalim građanima. Od tada Jevreji se bore za slobodu

veroispovesti i građansku ravnopravnost.

I u Rusiji Jevreji su proganjani u više navrata 1881, 1882, 1891, 1906, 1907.

Na osnovu rasnog antisemitizma, koji je između dva svetska rata u Nemačkoj  ozakonjen

Nirnberškim zakonima, Hitler je posle izbijanja Drugog svetskog rata doneo plan o biološkom uništenju Jevreja i drugih “inferiornih rasa”. Taj

plan sprovodio se u nekoliko faza na teritoriji čitave okupirane Evrope.

Ubijeno je oko šest miliona Jevreja. Masovno stradanje jevrejskog naroda od strane Hitlerove

Nemačke  nazvano je holokaustom.

Godine 1948. osnovana je država Izrael, u koju se uselilo nekoliko stotina hiljada Jevreja iz svih

krajeva sveta. Useljavanje je bilo praćeno krvavim sukobima između Jevreja i Arapa. Do danas,

uprkos mnogim mirovnim inicijativama i pregovorima, nije došlo do trajnog mira između

Jevreja i Arapa.

AUŠVIC