jeto gjelber_qershor 2016

7/25/2019 Jeto Gjelber_Qershor 2016

1/8

JETO GJELBR QERSHOR 20161

Gazet Periodike, QERSHOR 2016 www.fkpkk-shqiperi.org

JETO GJELBRShp

rndah

et

FALAS

Festohet n Zerqan DitaNdrkombtare e Mjedisit

Druri, mrekulli

natyrore n

shrbim t

njeriut

Njohja me GPS & Map Source, e nevojshme pr nj

menaxhim t suksesshm t burimeve natyrore

Sisteme

innovative pr

ngrohje, pr

lehtsim t

ndryshimeve

klimatike e

punsim lokal

Ja pse

qeveria duhet

t njoh rolin e

komuniteteve

vendore

Federata Kombtare e Pyjevedhe Kullotave Komunale

Faqe 4

Lindita KOKONOZI,Federata Rajonale e Pyjeve

dhe Kullotave Elbasan

Bazuar n krkesat dhe nevojat qka ky staf i sapo ngritur n Bash-kin Prrenjas, Federata Kom-btare e Pyjeve dhe KullotaveKomunale n bashkepunim me

Federatn Rajonale t qarkutElbasan, organizuan n datat16 dhe 17 Qershor nj trajnimteknik mbi prdorimin e pa-

jisjes GPS dhe programeve.. .Faqe 6

Faqe 4

Druri, si material prej t cil-it prodhojm dika, shtprodhim i organizmit t gjallt pems (trungut). Kur themi,prodhimi sht organizm igjall, prodhim prej dikaje qlind, rritet, zhvillohet e vdes , athua nuk nxit nj frik dhe re-spekt!

Nga Miftar LOKAJ,Fondacioni CNVP - Pej

Prgatitur nga stafi iFondacionit CNVP, Kosov

Sistemi i ngrohjes prmes ash-klave me mbeturina t drurit nShkolln fillore Prparimi nDrelaj, Pej dhe puna prgati-tore pr shkolln Anton eta tDolit Gjakov

Nevojitet q prdoruesit e pyjeve dhe institucionet t reflektojn mbimitet e tabut e vjetra q lidhen me menaxhimin e cungishtes


2/8


5 Qershori u caktua si DitaBotrore e Mjedisit n vitin1972, nga Asambleja e Prg-

jithshme e OKB-s. U zgjodhkjo dat sepse prkon meditn e hapjes e Konferencss Kombeve t Bashkuara mbiMjedisin, q u mbajt n vitin1972 n Stokholm, nn ud-hheqjen e Programit Mjedis-or t Kombeve t Bashkuara.

Qllimi i ksaj ngjarje sht t

5 Qershori, Dita Ndrkombtare e Mjedisit

Njsi a administ rat ive Zer-qan shtrihet n lindje tbashkis Bulqiz dhe 5 kilo-metra largsi n vij ajrore ngaqyteti i Bulqizs. E pasur nburime natyrore ajo vendosetn luginn e bukur t lumit t

Zerqanit. Kjo njsi adminis-trative ka n prbrje t saj 13fshatra dhe sht przgjedhur sinjsi pilot n kuadr t projektiPyjet pr Zhvillimin Ekono-mik Lokal FLED, mbshte-tur nga qeveria Suedeze dhezbatuar nga Fondacioni CNVP.Me dat 5 Qershor, DitnNdrkombtare t Mjedisit,Fondacioni CNVP n bash-kpunim me Bashkin Bulqizdhe Federatn e Pyjeve Dibr,organizuan n Zerqan njevent t prbashkt me qllimpromovimin e modeleve dhe

ndarjen e experiencs shum tmir q kjo njsi ka n drejtimt menaxhimit t pyjeve. Njsiaadministrative Zerqan ka neterritorin e saj rreth 4500 hapyje e kullota t cilat prdorennga rreth 1420 familje bazuarn traditn qindravjeare ttrashguar nga t part e tyre.N aktivitet morn pjes rreth70 persona, prfshi edhegrupin ky t grave t ngriturn kuadr t projektit FLED.Prve prfaqsuesve t bash-kis, njsive administrative dheekspertve t pyjeve, morn epjes edhe mesues e nxns tshkolls s mesme t Zerqa-nit me qllim ndarjen e ktyremodeleve edhe me t rinjt.

Akt ivi tet i u ndoq dhe u prcollme shum interes edhe ngaprfaqsuesit e mediave.Nn moton Natyra n shrbi-

Festohet n Zerqan DitaNdrkombtare e Mjedisit

min tuaj, pjesmarrsit e akti-viteti t u mblodhn n hyrj e tfshatit Valikardh dhe m past organizuar u drejtuan drejtZabelit t Madh n Zerqan osesi quhet ndryshe nga banort

Vakufi i Zerqani t. Ky vakufprbhet nga grumbuj pyjordushku me siprfaqe prej 15.5hektarsh, me trung dhe kuror

t veant n form kubeje, melartsi 15 metra dhe mosh mbi100 vjeare. Ai sht shpallurmonument natyre me vendimt kshillit t ministrave dhesht pjes e guids turistike tbashkis Bulqiz.Kryetari i Bashkis Bulqizbri prshndetjen e par prt pranishmit dhe theksoi do-mosdoshmrin e promovimitt ktyre vlerave natyrore. Pasibri edhe nj permbledhje tplaneve t Bashkis n lidhjeme mnyrn se si kto territoredo t menaxhohen nga Bashkiapor duke respektuar t drejtntradicionale t menaxhimit, aikrkoi nga ekspertt dhe sho-qatat t japin idet e tyre nlidhje me mnyrn m t mirt menaxhimit t ktij territo-ri. Nga pikpamja e zhvillim-it t turizmit kryetari bri njpropozim n lidhje me vendos-

jen e nj sinj ali tike m t deta -juar pr turistt . M pas, z.Bu-jar Shehu msues i nderuar dhestudiues e promovues i vlerave tzones, ju tregoi t pranishmvehistorit dhe legjendat q ekzis-tojn lidhur me kt vakuf.Ekspertt e pranishm bnsugjerime pr disa nderhyr-

je me vle r n kt siprfaqe,por pak e vshtir duke paturparasysh q komuniteti shtshum fanatik dhe i ruhet pro-fetcis q ekziston mbi kt ter-ritor.

T pranishmit patn mundsinq gjat vizits n kt pyll tmrekullueshm t shijojnedhe petullat tradicionale tzons prgatitur nga grupi igrave.

Vizi ta vazhdoi me nj ndaleset shkurtr n qendr t nj-sis administrative Zerqanku t pranishmit vazhduan

diskutimin mbi sfidat dhemundsit e banorve lidhurme menaxhimin e pyjeve.Ndalesa e fundit u b n fsha-tin Zall-Strikan, fshat ku shtpilotuar edhe identifikimi iprdoruesve dhe hartografimime pjesmarrje. Pjesmar-rsit u ndaln n t ashtqua-

jturin Zabelet e Hoxhve .Ky shte nj model tipik dhenj tregues shum domethnsmbi mnyrn se si komunitetet

vendore kan rua jtur dhe jan

kujdesur pr pyjet e tyre. Tzott e zabelit Muharem e Dri-ta Hoxha tregojn me prku-shtim kujdesin q kan treguardhe ndrhyrjet q kan br nkt pyll.Prezantimi nga ana teknike iproesit t identifikimi t pr-doruesve u b nga eksperti iFederats Rajonale t Pyjeve, icili u shpjegoi t pranishmvehapat dhe metodologjin e nd-

jekur pr identif ikimin n ter -ren t t gjith parcelave sipasprdoruesve tradicional.Kryetari i Bashkis Bulqiz dheprfaqsuesit e tjer dgjuanme kujdes rreth proesit qFondacioni CNVP ka leht-suar lidhur me identifikimine prdoruesve dhe prgatitjene dokumentacionit zyrat prdhnien n prdorim nga Bash-kia pr prdoruesit. Natyrisht,ky proes sht delikat por ajoka sht e rndsishme shtt gjindet forma dhe mnyra emotivit pr kta prdorues t

cilt kan mbrojtur e jan ku-jdesur me fana tizm pr ktoterritore. Reforma e re territo-rial dhe administrative me ka-limin e menaxhimit t pyjevetek Bashkia sht nj sfid prsektorin por edhe pr pr-doruesit. Njsia administrativeZerqan sht e vetmja njsi nBashkin e Bulqizs q ka tregjistruar n pronsi t gjithpyjet dhe kullotat pran Zyrss Rregjistrimit.Finalizimi i kontratave me pr-doruesit bhet i rndsishmedhe n krijimin e mundsive

t aplikimit pr grante pranprojektit t Shrbimeve Mje-disore q sapo ka shpallur Ban-ka Botrore dhe Ministria eMjedisit.Pyjet n Zerqan jan nj burimi rndsishm i t ardhuravepr prdoruesit dhe pr pun-simin e familjeve. E ardhmja e

njerzve q jetojn n zonat ru-rale vetm me t ardhurat ngapylli do t varen n mnyr tkonsiderueshme nga fakti sesi individt dhe institucionetreagojn mbi ndalimin e de-gradimit t mtejshm t ksajprone dhe kthejn at n njmenaxhim t qndrueshm.Sfida sht q t bien dakorddhe t krijojn struktura ligjorenga Bashkia pr t zbatuar nd-rhyrjet n pyll.Nevojitet q prdoruesit e py-

jeve dhe inst itucionet t ref lek-tojn mbi mitet e tabut e vjetra

q lidhen me menaxhimin ecungishtes. Aktort kryesor tsektorit duhet t ndajn infor-macionin me njri-tjetrin dhediskutojn se si institucionet,

veanr isht administ rata dhepolitik-brsit t informohenpr t njohur realitetin.Ndrgjegjsimi dhe pranimi iktij realiteti dhe veprimeve qduhen ndrmarr sht e nev-ojshme t jet n gjendje prt zbatuar n praktik menax-himin e cungishteve n shkallt vogl, bazuar n njohurittradicionale dhe prvojn t

vendosur n nj mjedis t riinstitucional t menaxhimit tpyjeve me prgjegjsi tanimnga Bashkite e reja qe jan dre-

jt organizmit .N fund pr t pranishmit ushtrua nj drek me gatime tzons n livadhin pran pyllitt fermerit.

nxis aktivitete dhe aksione prt arritur ndryshime pozitive nmbrojtjen e mjedisit dhe t rrisndrgjegjsimin mbi shtjet emjedisit pr t trhequr vmend-

jen politike ndaj ktyre shtjevesi dhe pr t nxitur veprimin in-dividual n kt drejtim.Ndryshimet klimatike dhe zhvil-limi i qndrueshm kan qenfokusi i diskutimeve n kt

dit.

Nn moton Natyran shrbimintuaj, pjesmarrsit eaktivitetit u mblodhnn hyrje t fshatitValikardh dhe m past organizuar u drejtuandrejt Zabelit t Madhn Zerqan ose si quhetndryshe nga banortVakufi i Zerqanit.

Federata Rajonale e Pyjevedhe Kullotave Dibr


3/8


4/8


D

ruri sht prfaqsuesi mi prhapur i flors toksore

i cili lajmrohet n t kaluarn elargt t toks ton n form tfiernave t drunjt. Gjat etapavegjeologjike t cilat kan qen nndikimin e kushteve t ndryshmeklimatike lajmrohen dhe zhvillo-hen shum familje dhe specie tdrurve.Druri, si material prej t cilitprodhojm dika, sht prodhimi organizmit t gjall t pems(trungut). Kur themi, prodhimisht organizm i gjall, prodhimprej dikaje q lind, rritet, zhvillo-het e vdes , a thua nuk nxit njfrik dhe respekt! far raporti ka

njeriu ndaj atij trungu, kur trunguka humbur (ose ne njerzit i kemi

marr!) funksionet e jets?!Pr shkak t mbijetess nkushte t rnda prej n fil-lim t sojit t njeriut, drurisht prdorur pr ndr-timin e strehimoreve tcilat na kan mbrojtur

nga ndikimet natyrore dhe rreziqete ndryshme t bots shtazore.Si zbulim epokal, druri shtprdorur pr lnd djegse nganjerzit e par dhe sht endeburimi primar i energjis ngrohsem t madhe t bots. Druri shtprdorur dhe akoma prdoret silnd djegse pr gatim. Pr t

gjitha kto dhe prdorimet ngjashme druri n fil-lim sht prdorur i pa-prpunuar ose me njprpunim minimal.N nj shkall m t

Druri, mrekullinatyrore n

shrbim t njeriutNga Miftar LOKAJ,

Fondacioni CNVP - Pej

lart t zhvillimit, njeriu i vetdi-jshm pr vetit dhe cilsit e dru-rit, pret dhe sharron pemn (lisin)dhe shfrytzon pjest e saj prt prmirsuar kushtet e jetess.Njeriu u ve zjarrin siprfaqeve tmdha me pyje dhe i transformonato n siprfaqe t punueshmebujqsore. Pyje ka me bollk pornjeriu i preokupuar vetm pr ttashmen nuk mendon pr te ar-dhmen e largt dhe mundsin eshkatrrimit t pyjeve, shfarosjen etyre si dhe humbjen e burimit tatij materiali t dashur dhe t vlef-shm pr njeriun, drurit!sht interesant edhe pr ne sotsi njeriu pasi ka krijuar e siguruar

vet (edhe me ndihmn e drurit)kushtet e mbijetess n tok, kafilluar te zhvilloj ndjenjn przbukurim, dhnien e forms ar-tistike t drurit dhe prodhimevet tij.T prkujtojm monumentetqetsuese (edhe pse relativisht tdimensioneve t vogla) sarkofagetegjiptiane t drurit si dhe dhniene formave t ndryshme artistikeanijeve vitale e aq elegante dhenjhersh t frikshme me ko-

kat e tyre n pjesn e prparme.Prkujtojm gjithashtu punimet eshumta prej druri pr gjueti dhepeshkim, pr ecje npr bor etj.Kush mund t mbetet i ftoht parakonstruksioneve t arkitektursaskete, kishave qindra vjeare nNorvegji t ndrtuara nga druri ipishave dhe hormoqit, kmbanate t cilave simbolikisht ngrihendrejt qiellit.Tek ne druri n kohrat e lash-ta sht prdorur pr ndrtimine kasolleve, debaneve, shtpive,ndrtesave dhe t objekteve t tillasi xhamive, kishave, katedraleve,mullinjve, urave, ative t kalaveetj. atia e kalas s Rozafs nShkodr, pjesa e brendshme emullirit t Haxhi Zeks, Hani iHarais n Gjakov kan n pr-brje t tyre dru.Po ashtu druri sht prdorurshum hert si en s bashku meent argjilore n guzhinat e strgjy-shereve tan pr ruajtjen dhe pr-punim e qumshtit dhe prodhi-meve t tij. Po ashtu, ent prejdruri pr ruajtjen e prodhimeve talkolit, ruajtjen dhe transportin eujit ishin t zakonshme n banesate tyre. Druri sht prdorur ngaparaardhsit tan edhe pr ndr-timin e mjeteve transportuese prsezonin dimror si jan sajat e di-mensioneve t ndryshme dhe qer-ret e drurit si mjete themelore prudhtim dhe furnizim me t miramateriale. Disa prej tyre ruhen simjete shum t rndsishme prkulturn ton n muzet e ndry-shm t vendit.T gjitha kto produkte drurinjeriu i ka punuar prej llojeve tndryshme t drurve halor e

Deban druri

Deban druri

Shkall druri

arshia e drurit n Gjakov

Mulliri i Haxhi Zeks n Pej

Hani i Haraive n Gjakov

Veku pr prodhimin e qilimave

En druri pr ujin dhe prodhimet e qumshtit


5/8


N kuadr t reforms terri-toriale dhe administrativedhe pr t realizuar detyrn sam mir n administrimin epyjeve dhe kullotave, BashkiaPrrenjas ka ngritur Drejtorine Pyjeve. Pran ksaj drejtorie

jan punsuar s fundmi disainxhinier dhe teknik pyjesh.Bazuar n krkesat dhe nevo-

jat q ka ky staf i sapo ngri turn Bashkin Prrenjas, Feder-ata Kombtare e Pyjeve dheKullotave Komunale n bash-kepunim me Federatn Ra-

jonale t qarkut Elbasan, or-ganizuan n datat 16 dhe 17Qershor nj trajnim teknik mbiprdorimin e pajisjes GPS dheprogrameve kompjuterike qlidhen me t (Map Source).Qllimi i ktij takimi ishte

njohja e ekspertve t Shoqa-tave t Prdoruesve t Pyjevedhe Kullotave dhe ekspertvet pyjeve t Bashkive/njsiveadministrative me GPS dheMapSource, si mjete t nevo-

jshme pr proesin e identi fi-

fletor si jan hartina, rrobulli,arneni, bredhi, hormoqi, gsht-enja, bunga, panja, frashri dhedrur te tjer q kan ngjyra, tek-stura, dendsi dhe karakteristika

jashtzakonisht t pasura. Prvektyre druri dallohet pr stabilitet,siguri sizmike dhe higjien. T

tjera avantazhe t prdorimit tdrurit jan: ambientet e ndrtuarame dru jan m t shndetshm,komod dhe estetik, ngrohja medru sht m e leht dhe krijonmundsi pr kursimin e energjiselektrike, izolim m i mir ter-mik i banesave etj. Druri ka vetishum t mira pr absorbimin elagshtirs duke e br lndn edrurit nj nga m t preferuesh-met gjat ndrtimit t banesave.Edhe pse jetojm n nj bottepr t zhvilluar, pa prodhime tdrurit si sht celuloza nuk mundt mendohet prodhimi i letrs.

E kshtu do t mund t vazh-donim me numrimin duke sjellshembuj nga an t ndryshme tbotes mbi shfrytzimin e drurit nhistorin e njerzimit, jo vetm simaterial i jashtzakonshm prplotsimin e nevojave t shuml-lojshme por edhe pr nevojn eshprehjes shpirtrore n gar met bukurn.Duke marr pr baz rndsindhe domosdoshmrin e jashtza-konshme t drurit duhe t syno-

jm shfrytzimin e qndrueshmt tij. Me frik, respekt dhe njo-huri na duhet t marrim vendi-min pr t ndalur jetn e nj druri100 vjear, pr hir t rigjenerimitt organizmit t gjall pems poredhe pr prfitimin e lnds sdrurit pr njerzit. Sa akt i ndrg-

jegjshm sht ky? A e bjm ketdo her vrtet me prgjegjsi?Me prgjegjsi ndaj natyrs dhe

vet njerzve...Prandaj q t jemi n gjendje tarrijm me sukses shfrytzimindhe prpunimin e qndrueshmt drurit, na nevojitet q para segjithash t armatosemi me dije.Druri n t ardhmen do tshfrytzohet para se gjithash aty kudo t jet n kontakt direkte dheindirekt me njeriun.Prandaj druri veanrisht dot duhej ta shfrytzonim nprodhimin e mobilieve, pr pr-punimin e dyerve dhe dritareve,pr punim e shtpizave nga dru-ri, pr rregullimin e brendshmt banesave ( veshje t mureve,ndrtimin e shkallve), prodhimine parketit dhe dyshemeve tndryshme. Po ashtu druri shtnj material i pazvendsueshmpr prodhimin e instrumentevemuzikore (prmendim ktu vetitakustike t drurit). Teknolog-

jia moderne e ngjitjes s druritmundson edhe prdorimin esuksesshm t tij pr projektimearkitekturale t mbajtseve medistanc t madhe (pr ambien-tet sportive, hapsirat e mbyllurat pishinave si dhe pr qllime ttjera).

Njohja me GPS & Map Source, e

nevojshme pr nj menaxhim tsuksesshm t burimeve natyroreLindita KOKONOZI,

Federata Rajonale e Pyjevedhe Kullotave Elbasan

kimit t prdoruesve t pyjeve ekullotave dhe hartografimin mepjesmarrje.Trajnimi u organizua n kuadrt Strategjis Kombtare t An-gazhimit pr Pyjet dhe Kullotat, le-htsuar nga Koalicioni Ndrkom-btar i Toks ILC dhe zbatuarnga Federata Kombtare e Pyjevedhe Kullotave Komunale.N trajnimin dy ditor u trajtu-

an askpektet teorike dhe pr-dorimit praktik t aparatit GPSdhe programit MapSource.Pjesmarrsit ishin specialistpyjesh nga Bash-kia dhe njsitadministrative tPrrenjasit si dhenga Federata Ra-

jonale e Pyjevedhe Kullotave tElbasanit.Dita e par etrajnimit ishte efokusuar n ndar-

jen e njohur ive teorike rreth

Sistemit Global t Pozicionim-it i njohur ndryshe si GPS.Trajneri, z.Arjol Lila, njohu tpranishmit me historikun e kri-

jimi t t GPS, prbrsit e ktijsistemi, parimet e funksionimit,burimet e gabimit gjat kryerjes

s punimeve etj., si dhe prsh-krimin, funksionet, konfigurim-in e parametrave dhe mnyrn eprdorimit t aparatit GPS.Pas prezantimit teorik,pjesmarrsit doln n terren,pran ambjenteve t njsisadministrative Rrajc pr ush-trimin praktik t njohurive tmarra gjat prezantimit n ses-ionin e par. Edhe pse me numr

t kufizuar t aparateve GPS,pjesmarrsit patn mundsin tkryejn veprime konkrete n mat-

jen e koordinatave gjeografikedhe regjistrimin e tdhnave.Dita e dyt, nisuredhe nga nevoja eekspertve t dre-

jtor is s pyjeve tbashkis Prrenjas,

vijo i me pun e ter-renit n nj ngastrpyjore (e quajturDheri i Bardh) n

pronsi t ksaj bashkie pr mar-

rjen e koordinatave gjeografiken mnyr q t prllogaritejsiprfaqja e saj, si edhe t prga-titej harta prkatse.Kjo pr faktin se pr ktngastr pyjore kishte paqartsin lidhje me siprfaqen e saj.

Ekspertt e pyjeve t bashkisPrrenjas ushtruan praktikishtprdorimin e aparatit GPS dhemorn t dhnat prkatse.M pas u shkua srish n zyrku fillimisht u b nj prezantimteorik i programit kompjuterikMapSource, ku prfshihej njo-huria e prgjithshme mbi pro-gramin, dhe m pas u vijua nmnyr t detajuar duke nisur

q nga mnyra e instalimit nkompjuter deri tek mnyra eprdorimit praktik dhe prpun-imit dhe ruajtjes s t dhnavet marra n terren m an taparatit GPS. Shkurtimisht ub prezantimi edhe i programitGIS.Pas prezantimit eksperti i tra-

jnimi t s bashku me ekspertte pyjeve t bashkis Prrenjasbn prpunimin e t dhnavet marra n terren, si edhe pr-gatitn hartn e ngastrs pyjoreq ishte dhe objekti i puns.N mbyllje t trajnimit, secili

prej pjesmarrsve u pajis menj CD, e cila prmbante tgjitha materialet e trajnimit, siedhe programin MapSource, nmnyr q gjithsecili ta instalojn kompjuterat personal prprdorim sipas nevojs.

Pasprezantimit

teorik,pjesmarrsit

doln nterren,...


6/8


Sisteme innovative pr ngrohje,pr lehtsim t ndryshimeve

klimatike e punsim lokalPrgatitur nga stafi iFondacionit CNVP, Kosov

Punojm s bashku pr tprmirsuar pyllin, shtuar-punsimin lokal e krijuar nj am-bient t shndetshm,me m pak ndotje nga gazi kar-bonik, pr t kontribuar n leht-simin e ndryshimeve klimatikeSistemi i ngrohjes prmes ash-klave me mbeturina t drurit nShkolln fillore Prparimi nDrelaj, Pej dhe puna prgatitorepr shkolln Anton eta t DolitGjakov

Me mbshtetjen financiare ngaAmbasada Suedeze dhe zbat-uar nga Fondacioni CNVP nKosov, Shoqata e Pronarve tePyjeve Private Bjeshkt e Rugov-s n Pej e themeluar n vitin2010, n kuadr t projektit Sida- CNVP, sht br partnere meshkolln e Drelaj, ku msojnaktualisht fmijt e tyre, pr tpromovuar sistemet inovative tngrohjes me prdorim t mbe-turinave t drurit. I njjti projektsht n fazn e zbatimit edhe nShkolln Anton eta t Dolit n

Gjakov.

Qllimi i Projektit sht promov-imi i prdorimit t mbetjeve tdrurit pas shfrytzimit t pyllitapo rrallimeve si dhe n sharrapr prodhim energjie t rin-ovueshme, (pra prdorim t mbe-turinave e materialeve t holla pr

ngrohje t hapsirave t Shkollsfillore n Drelaj), q on n shtimt punsimit t popullsis lokale,ruajtje t pyllit e prdorim racion-al t drurit teknik.

Sistemi i instaluar n ShkollnDrelaj me mbshtetje nga pro-

jekti Sida CNVP pr blerjendhe instalimin e sistemit modernngrohs i furnizuar me biomasnga SHPPP Bjeshkt e Rugovs,po transferohet kt viti edhe nshkolln e Dolit, Gjakov.

Potenciali i Biomass drunore:sht vlersuar nga Shoqata ePronarve t Pyjeve t Pejsme mbshtetje t projektit SidaCNVP Fuqizimi i qndrueshemi pylltaris private dhe t decen-tralizuar n Kosov.N pyjet e Rugovs si dhe sharratpr gjat lugins rezulton njkapacitet vjetor i biomass q vjennga mbeturinat pas shfrytzimit tpyllit si dhe sharrat prej 652 m3 n

vit me fuqi kalorifike prej 691772kWh. Nse do t merret n kon-siderat biomasa potenciale ngarrallimi i pyjeve potenciali i prl-logaritur shumfishohet.

Agjencia e Pyjeve t Kosovs,n bashkpunim me Ministrine Puns dhe komunn Gjakov,kan pranuar t ngren eksperi-mente t propozuar nga CNVPpr rehabilitimin e pyjeve cung-ishte t Pashtrikut. Biomasa q re-zulton nga punimet pr prmir-sim t pyllit, shoqata e familjeve

pronare t pyjeve t Gjakovs i kagrumbulluar e transportuar pr tiprdorur pr ti prpunuar e pr-dorur pr ngrohjen e shkolls sDolit. Ngrohja aktuale e bazuarn naft q vjen nga importi dot zvndsohet me mbeturina tbiomass. Kjo influencon n uljet gazit karboni e ndotjes s atmos-fers si dhe n punsim lokal.

MAKINA GRIRSEE DRURIT

Me mbshtetje t projektit Si-da-CNVP, shoqata e pronarvesht pajisur me makin grirset drurit. Makina grirse shtn prputhje me direktivat EC2000/14/EC e cila sht e prod-huar nga LINDDANA TP mekualitet t lart duke prdorurteknologjit m moderne tprodhimit. TP 160 Makinagrirse sht e lvizshme dhe edizajnuar pr bluarjen e drunjven form degsh deri n 16 cm.

sht e paisur me kordon i ciliprdoret pr lidhjen e makinsme traktor. Kapaciteti i makinssht:

Procesi i grumbullimit, transpor-tit, grirjes dhe depozitimit t ash-klave:Prodhimi i ashklave sht i lid-hur ngusht me prodhimin easortimenteve drunore n pyll.Pjesmarrja e pjesve t papr-dorshme t drurit duke e llogaritlvoren, degt e holla dhe cungjet


7/8


n raport me vllimin e prgjith-shm t nj trungu sht 42%.Merret n konsiderim vetmajo mas drunore ndrmjet di-mensioneve 3cm deri n

7cm. Masa drunore nga prerjetparatregtare si dhe mbetjet e dru-rit nga prerjet e planifikuara tshfrytzimit t pyjeve grumbullo-hen n vendgrumbullimet e cak-tuara ku lihen t thahen dhe prejaty me mjete transporti si traktor,kamion etj transportohen deri nshkoll ku sht e vendosur paisjapr grirje.Depozitimi dhe bluarja: Masadrunore e transportuar depono-het n afrsi t depos dhe prmesmekanizmit t makins grirsehidhet direkt n hapsirat e de-pos. Depoja e prhershme shte tipit t mbyllur dhe mundsonqarkullimin e ajrit. Ajo shte ndrtuar ngjitas me objektine shkolls ku sht e instaluarkaldaja e cila furnizohet me ash-kla prmes transportuesit t tipitkrmill.

Pajisja pr grirjen e biomassdrunore sht e lvizshme dhemund t vendoset n traktor.Pr operim me t nevojiten: Njoperator traktori dhe 2 puntorndihms t trajnuar. Prvepuntorve n makinn pr grirjet biomass drunore, angazho-het edhe nj puntor teknik nshkoll pr prkujdesje t sistemitt ngrohjes. Shoqata angazhonfamiljet pronare pr grumbullimnga pylli dhe transport sipas mar-rveshjeve vjetore.

DEPOJA PR DEPOZITIMINE ASHKLAVE

Depoja sht vendosur passhkolls ngjitur me kaldajn menj an t hapur n mnyr q tajroset. Lidhja e kaldajs me de-pon bhet prmes transmetuesitkrmillor me vid pa fund ndrsatrheqja e ashklave nga hapsirabrenda depos bhet prmes sus-ts elastike q prgjat puns merredhe sasin n perimetr 2 m.

PROESI I DJEGIESKaldaja e instaluar n shkolln Prparimi n Drelaj sht ver-sioni m i sofistikuar aktualishtn treg e cila shfrytzon maksi-malisht potencialin energjetikt karburantit (ashklave), min-imizon mbetjet nga karburantiqoft n form tymi me element

Sistemi me shfrytzim t

biomass (ashkla)

Sistemi klasik me dru zjarri

(stufa)

Sistemi me thngjill Sistemi me naft

Shpenzimi i 80 m3ashkla/vitX 20 = 1600

Shpenzimet pr 40 m3X40 = 1600 (N kt rast

ngrohet vetm gjysma e

shkolls)

Shpenzimi i 27 tonthngjill/vit X 130 = 3510

Shpenzimi i 8000 l/vit X 1 =8000

1600 1600 3510 8000

ndots dhe toksik, qoft t hirit,sistemi i transportimit t ashkalven kaldaj sht i automatizuar.Sa m e vogl t jet pjesmarr-

ja e lagshtis n ashklat e drurit ,aq m e lart do t jet shkalla eshfrytzimit energjetik t karbu-rantit dhe aq m e gjat do t jetedhe jetgjatsia e kaldajs.

Ashklat nga depoja prmes trans-portuesit barten n dhomnndezse t kaldajs e cila furnizo-het me oksigjen nga ajri i dhoms.Temperatura e liruar prdoretpr ngrohje t ujit i cili prmesgypave prcjellt n radiator tinstaluar n hapsirat e Shkolls,t cilt i ngrohin ato hapsira.Proesi sht plotsisht i autom-atizuar dhe mund t kontrollohetdhe dirigjohet nga distanca si nrregullimin e temperaturs ashtuedhe n eliminim e pengesave tmundshme nse paraqiten n fy-tin furnizues me ashkla.

AVANTAZHET E PR-DORIMIT TE ASHKLAVE

Prdorimi i ashklave ka ndikime:ekonomike, sociale dhe mjedis-ore.Si lnd e par pr prodhimin eashklave n radh t par shr-bejn mbetjet drunore nga op-eracionet e shfrytzimit t pyjeve,operacionet e tjera silvikulturoredhe mbetjet teknologjike ngaprpunimi i drurit dhe ky mbasesht avantazhi kryesor iprdorimit te ashklave. Por kjonuk sht prparsia e vetme:

Biomasa drunore si lnd epar sht burim i sigurt dhe iriprtritshm i energjis pr dal-lim nga burimet e tjera me orig-

jin fosile,qe clirojne sasi te lartCO2Cilsia e energjis s prodhuar

nga ashklat sht e barabart mecilsin e energjis se prodhuarnga burimet e tjera energjetike(kualiteti, niveli, mundsia etransmisionit etj)Emetimi neutral i CO2 (dioksid

karbonit) n atmosferMbetje e vogl e hirit i cili

mund t prdoret pr plehrimt tokave bujqsoreAktivizon lnd t par t

prhershme vendore dhepunson pronart e pyjeve

Analiza ekonomike sht brmbi bazn e krahasimit t kosotvepr sisteme t ndryshme aplikuarn shkolln fillore Drelaj:

Masa drunore ngaprerjet paratregtaresi dhe mbetjet e druritnga prerjet e planifikuarat shfrytzimit tpyjeve grumbullohenn vendgrumbullimete caktuara ku lihen tthahen dhe prej atyme mjete transportisi traktor, kamion etjtransportohen derin shkoll ku sht evendosur paisja pr

grirje.

59 KW, pesha n kg 585, RPM 540 me shtypje maximum deri n 150 bar


8/8


Kshilli Botues: R. Ndreu, N. ollaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.Kacani

Kryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktor: Nijazi Idrizi, Ferdin Liaj

Redaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif Lushaj

Adresa: Bulevardi Zogu I, Godina e ZP, kati II, Tiran

Mobile: 0355 68 20 77 157; e-mail: [email protected]

Management of forests is re-sponsibility of rural fami-lies and municipalities, but evenresponsibility of the governmentor other national authorities. Thisis being said and accepted almostby all, but in reality it seems likean empty slogan. At all cases, thedecisions taken either deepen thenegative impacts or create newcomprehensive national values.The current situation worsens theposition of the government, whichdid not delegate the managementof this very important asset, alikeit was committed in the first lawon forests after the previous po-litical system collapsed down, be-fore its people and internationalpartners for sustainable use ofthese assets approaching closer tolocal communities.In a time space of 20 years, ourstrategic international donorsand partners, such as the WorldBank, USAID, Governments ofItaly, Switzerland, Sweden andNetherland; FAO and ILC haveassisted us to stop the ecologicalcatastrophe and to find a modelfor renewal of the forest canopy.Only in the forestry sector with-out mentioning the environmentin general this assistance associ-ated by investments and foreseenreforms, exceeds $50 million.

That is why the Governmentshould recognize the role of

local communitiesNational Federation of

Communal Forests and Pastures

Objectives of the projects sup-ported and implemented bygovernments have been partici-patory planning, acceptance andguaranteeing of the use right, as

well as implementation of worksby local communities, avoidingtenders and increasing capacitiesand knowledge of local people. Itmust be highlighted the support ofthe World Bank for preparationof about 250 Forest ManagementPlans for an area of 700 thousandhectares forest and pastures thatregardless their quality are a gooddatabase for the 61 new munici-palities. On these managementplans, the borders between villag-es are clearly defined with partic-ipatory of 10 thousand membersof Forest Commissions in villag-es, who have agreed even on for-est areas in use by communities.

These commissions have sup-ported establishment of 250

Communal Forest and PasturesUser Associations and 12 Re-gional Federations, legalized andregistered as legal entities at Ti-rana Court, which have given a

valuable contribution for over 15years. From these, 22 Associa-tions are included in the carbonsequestration scheme for a 20

years period and to be expandedin the entire Albania in the future.There are even two commissions,the commission that divided theagriculture land and the forestrycommission. For each village isdrafted and signed the agreement

with the bordering villages andit is approved by the council ofcommune. The decision is con-firmed by each prefecture. Thedata are archived both in theProjects Unit and the Ministry ofEnvironment. There are over 20reports of the World Bank whichare delivered every six months

to the respective ministry before2006, by cc always the Ministry ofFinances.In all reports it is mentioned theperformance of user identifica-tion and definition of bordersbetween villages and communes.

All process-verbals, decisions ofcommunes and their approvalsare available and it seems weirdthat the government is trying todeny all this work done, conse-quently not recognizing the vil-lage, tradition and exclusion ofthe community from planningand management. This would bea flashback and a total failure!This greatly surprised us negative-ly and it can put into question thecontinuity of the EnvironmentalServices Project, which is initial-ly drafted to continue the goodpractice started for rehabilitation

of forests and ensuring the basichuman rights of communities.

Since 2013 and ongoing, whenthe high forests were damaged bymassive cuttings, followed by burn-ings, the government attempted toreflect and to omit the responsibili-ty and the accusation as the destroy-er of forests, by transferring a large

part of forests to municipalities. Anew category of forest unregulatedand the raising forest is put undertreatment of the former custodians.The forest continues to grow rapid-ly, thus giving hopes. Today is con-tinuing an open debate based noton analysis, but on the fact that to

whom belongs this forest? Whosthe owner, the state, local govern-ment or families?

We yet dont know the forest areawe have, what area will be trans-ferred to municipalities and if thereexists any clear strategy for theirdevelopment in line with the long

support provided by the interna-tional organizations mentionedabove?Transferring properties to localgovernment is a big step forward,but the next more important stepfor which is being worked for 26

years, is to develop forests andpastures by transferring to peopleand privatizing, the same whatother developed countrieshavedone and where we want to inte-grate to. This is the way to stopthe damage and catastrophes inforests and actually it has startedto give its impact, where a large

part of the terrain is rehabilitating.

jeto gjelber_qershor 2016

Documents