journal of criminology and forensic science ส านักงานศาล ... ·...

วารสารวชาการอาชญาวทยาและนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ Journal of Criminology and Forensic Science

ปท 3 ฉบบท 1 เดอนมกราคม – มถนายน 2560 Volume 3 Number 1 January – June 2017

วตถประสงค เพอเพมชองทางการเผยแพรผลงานวชาการ องคความรของคณาจารย นกวจย และนกศกษาใหมการตพมพเผยแพรในระดบชาต

ทปรกษากตตมศกด ผบญชาการโรงเรยนนายรอยต ารวจ รองผบญชาการโรงเรยนนายรอยต ารวจ (1) รองผบญชาการโรงเรยนนายรอยต ารวจ (2) ผบงคบการอ านวยการ โรงเรยนนายรอยต ารวจ ผบงคบการปกครอง โรงเรยนนายรอยต ารวจ ผบงคบการศนยฝกต ารวจ โรงเรยนนายรอยต ารวจ ผบงคบการศนยบรการการศกษา โรงเรยนนายรอยต ารวจ คณบดคณะต ารวจศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ คณบดคณะสงคมศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ

บรรณาธการวารสาร ศ.พล.ต.ต.หญง ดร.พชรา สนลอยมา คณบด คณะนตวทยาศาสตร

ผทรงคณวฒประจ ากองบรรณาธการ สถาบนอดมศกษา/สถาบนการแพทย รศ.พล.อ.ต.นพ.วชาญ เปยวนม รศ.ดร.สดา เรยงโรจนพทกษ รศ.ดร.สณย กลยะจตร รศ.ดร.เชษฐ รชดาพรรณาธกล รศ.อจฉราพรรณ จรสวฒน ผศ.พเศษ พล.ต.ท.ดร.ณรงค กลนเทศ ผศ.ดร.อาภาศร สวรรณานนท ผศ.ดร.ธงชย เตโชวศาล ผศ.ดร.ณฏฐน พนธวศวาส ผศ.ดร.วฤษาย รมสายหยด ดร.กตตยาพร สงหสมพนธ ดร.ธเนศ เกษศลป นพ.วศาล วรสวรรณรกษ

ส านกงานศาลยตธรรม ดร.ดล บนนาค

กระทรวงยตธรรม พ.ต.ต.ดร.ชวนสถ เจนการ ดร.พญ.ปานใจ โวหารด สภาการศกษา โรงเรยนนายรอยต ารวจ ศ.ร.ต.อ.ดร.สธรรม เชอประกอบกจ

ส านกงานต ารวจแหงชาต พล.ต.ท.ดร.ปยะ อทาโย พล.ต.ต.พงษพนธ วรรณภกตร พล.ต.ต.ศรพงษ ตมลา พล.ต.ต.นพ.พรชย สธรคณ ศ.พล.ต.ต.วรพล กลบตร ศ.พล.ต.ต.ดร.จกรพงษ ววฒนวาณชย ศ.พล.ต.ต.หญง ดร.พชรา สนลอยมา รศ.พ.ต.อ.วรธช วชชวาณชย รศ.พ.ต.อ.หญง ดร.สมวด ไชยเวช ผศ.พ.ต.ท.ดร.สฤษด สบพงษศร พ.ต.ท.ดร.ธต มหาเจรญ พ.ต.ท.ดร.นรนทร เพชรทอง

อ านาจหนาท ประเมนบทความทจะตพมพลงในวารสารวชาการอาชญาวทยาและนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจโดยตรวจสอบความถกตองเหมาะสมของเนอหา และภาษาตามหลกวชาการ

เจาของและการตดตอประสานงาน งานสงเสรมวชาการ ส านกงานคณบดคณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ ส านกงานต ารวจแหงชาต อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม 73110 โทรศพท/โทรสาร 0–3431–1110

ก าหนดการเผยแพร ปละ 2 ฉบบ จ านวนพมพ: 227 เลม

พมพท: โรงพมพโรงเรยนนายรอยต ารวจ ต าบลสามพราน อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม 73110 โทรศพท/โทรสาร 0–3431–1110

จ าหนายปลกราคาเลมละ 150 บาท (รวมคาจดสง) กรณสมครสมาชกราย 1 ป เปนเงน 200 บาท (รวมคาจดสง)

ก

ปท 3 ฉบบท 1 เดอนมกราคม – มถนายน 2560 Volume 3 Number 1 January - June 2017

การจดงานแถลงขาว “สถานต ารวจล าสมย” บรณาการ “กระบวนการยตธรรม” พรอมขบเคลอนประเทศไทย 4.0 รองรบประชาคมอาเซยน

วนจนทรท 24 เมษายน พ.ศ. 2560 ณ หองประชมศรยานนท อาคาร 1 ชน 2 ส านกงานต ารวจแหงชาต

ข


โครงการฝกอบรมการตรวจวตถพยานโดยใชเทคนคกลองจลทรรศน Polarized Light Microscopy (PLM)

โดยวทยากรผเชยวชาญระดบสง จากประเทศสหรฐอเมรกา Dr.Thomas A. Kubic Professor จาก John Jay College of Criminal Justice

เมอวนท 31 พฤษภาคม พ.ศ.2560 ถง วนท 2 มถนายน พ.ศ. 2560 ณ หองประชมคณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ

โครงการฝกอบรมเชงปฏบตการ การสบสวนอาชญากรรมผานทางสอสงคมออนไลน และการแสวงหาพยานหลกฐานทางดจทล

เมอวนท 19 ถง 23 มถนายน พ.ศ. 2560 ณ หองประชมคณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ

ค


บทบรรณาธการ

ความเจรญทางวทยาการแหงเทคโนโลยทรดหนาไปแบบกาวกระโดดไดสงผลใหปญหา สงคมดานตางๆ โดยเฉพาะเรองของปญหาอาชญากรรมและความขดแยง มการพฒนารปแบบของ ความสลบซบซอนมากขนเรอยๆ หนวยงานในกระบวนการยตธรรมจงตองมการพฒนาระบบ การด าเนนงานใหมความล าสมยอยเสมอ การบรณาการศาสตรทางดานอาชญาวทยากบกระบวนการทางดานนตวทยาศาสตรจงมความจ าเปนอยางยงส าหรบการด าเนนงานของกระบวนการยตธรรม ในปจจบน ดงนนการจดท าวารสารวชาการอาชญาวทยาและนตวทยาศาสตร จงมวตถประสงค เพอเปนสอกลางดานการเผยแพรบทความทางวชาการในสาขาอาชญาวทยาและสาขานตวทยาศาสตรรวมทงการแลกเปลยนองคความรระหวางนกวชาการ นกวจย ขาราชการต ารวจ บคลากร ในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนผสนใจทวไป

บทความในวารสารฉบบนม เนอหาสาระทมความหลากหลายท งดานอาชญาวทยา และนตวทยาศาสตรประกอบดวยบทความทนาสนใจ 3 สวน คอ สวนทหนง บทความวจย จ านวน 1 เรองไดแก การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 สวนทสอง บทความวชาการ จ านวน 3 เรอง ไดแก 1) การตรวจสอบลายมอชอ (ลายเซน) ดวยโปรแกรมตรวจสอบลายมออเลกทรอนกส 2) บทบาทของงานนตโบราณคดและนตมานษยวทยาในการสบสวนอาชญากรรม 3) ผลกระทบตอนตวทยาศาสตร จากการผลตล ากลองปน แบบโพลโกนอล และสวนท 3 บทความวทยานพนธ จ านวน 2 เรอง ไดแก 1) การศกษาคณสมบตทางแสงของเสนใยสงเคราะหดวยกลองจลทรรศนแบบแสงโพลาไรซ 2) แนวทางการพฒนาการบรหารจดการกองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย

กองบรรณาธการหวงเปนอยางยงวาองคความรทน าเสนอในวารสารฉบบนจะอ านวยประโยชนแกทานผอานทงดานการศกษาและแนวทางในการปฏบตงาน และยนดรบขอเสนอแนะเพอการพฒนาวารสารวชาการอาชญาวทยาและนตวทยาศาสตรใหเปนวารสารทมคณภาพ มคณคาทางวชาการ และมมาตรฐานอนเปนทยอมรบในระดบชาตและระดบสากลตอไป

ศาสตราจารย พลต ารวจตรหญง ดร.พชรา สนลอยมา บรรณาธการ

ก

ง


จ


สารบญ

เรอง หนา

บทบรรณาธการ ก

บทความวจย การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ประจ าป งบประมาณ พ.ศ. 2558

1

ศ.พล.ต.ต.หญง ดร. พชรา สนลอยมา

บทความวชาการ

การตรวจสอบลายมอชอ (ลายเซน) ดวยโปรแกรมตรวจสอบลายมออเลกทรอนกส 12 พ.ต.ท.พชศาล พนธวฒนา

บทบาทของงานนตโบราณคดและนตมานษยวทยาในการสบสวนอาชญากรรม 20 ผศ.พ.ต.ท.ดร.สฤษด สบพงษศร

ผลกระทบตอนตวทยาศาสตร จากการผลตล ากลองปน แบบโพลโกนอล 37 นายสกลกฤษณ เอกจกรวาล

บทความวทยานพนธ

การศกษาคณสมบตทางแสงของเสนใยสงเคราะหดวยกลองจลทรรศนแบบแสงโพลาไรซ 51 นางสาวกณฐกา กาบมาลา

แนวทางการพฒนาการบรหารจดการกองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย นายวชต แยมยม

60

0


1


การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ (Integrity and Transparency Assessment – ITA) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

ศ.พล.ต.ต.หญง ดร.พชรา สนลอยมา*

พ.ต.ท.หญง ธรรมภรณ ธนวฒนวงศธร** พ.ต.ท.ดร.ธต มหาเจรญ***

เปมกา สนทพจน**** บทคดยอ

ในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ส านกงาน ป.ป.ท. ไดรวมกบโรงเรยนนายรอยต ารวจ ด าเนนการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ทงสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน จ านวนทงสน 657 หนวยงาน มวตถประสงคเพอจดท าขอเสนอแนะส าหรบการยกระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐของไทยใหสงขน โดยใชเครองมอการประเมน 3 ประเภท ทส านกงาน ป.ป.ช. พฒนาขน ไดแก แบบประเมนส าหรบเจาหนาท ในหนวยงาน แบบประเมนส าหรบผรบบรการหรอผมสวนไดสวนเสย และแบบประเมนใชหลกฐานเชงประจกษ

ผลการประเมน พบวา หนวยงานภาครฐทเขารวมการประเมนมผลคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก รอยละ 19.66 อยในเกณฑระดบสง รอยละ 76.98 และอยในเกณฑระดบปานกลาง รอยละ 3.35 และเมอวเคราะหตามดชนการประเมนทง 5 ดชน พบวา ดชนทหนวยงานภาครฐทเขารวมการประเมน ไดคะแนนสงสด คอ ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน รอยละ 89.64 รองลงมา คอ ดชนความพรอมรบผด รอยละ 81.27 ดชนความโปรงใส รอยละ 73.10 ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกรรอยละ 65.51 และดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน รอยละ 64.02 ผลการประเมนหนวยงานภาครฐระดบกรม พบวา โดยภาพรวมมคาเฉลยคะแนนเทากบ 78.31 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนในระดบสง เมอท าการวเคราะหเปนรายกรมจ าแนกตามเกณฑการใหคะแนน พบวา มกรมทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก คดเปนรอยละ 35.37 และมกรมทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสง คดเปนรอยละ 64.63 ในระดบจงหวด พบวา โดยภาพรวมมคาเฉลยคะแนนเทากบ 76.27 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนในระดบสง เมอท าการวเคราะหเปนรายจงหวดจ าแนกตามเกณฑการใหคะแนน พบวา มจงหวดทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก คดเปนรอยละ 7.89 และอยในเกณฑระดบสง คดเปนรอยละ 92.11 ส าหรบระดบทองถน พบวา โดยภาพรวมมคาเฉลยคะแนนเทากบ 71.64 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนในระดบสง เมอท าการวเคราะหเปนรายหนวยงาน

*คณบดคณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ **อาจารย (สบ 3) กลมงานคณาจารย คณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ ***อาจารย (สบ 3) กลมงานคณาจารย คณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ **** นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาอาชญาวทยา การบรหารงานยตธรรมและสงคม มหาวทยาลยมหดล

2


จ าแนกตามเกณฑการใหคะแนน พบวา มองคกรปกครองสวนทองถนทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก คดเปนรอยละ 7.83 อยในเกณฑระดบสง คดเปนรอยละ 85.41 และอยในเกณฑระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 6.76 จากผลการประเมน รฐบาลควรมการด าเนนโครงการอยางจรงจงและตอเนอง พรอมทงก าหนดไวในแผนการปฏบตงานระยะยาวของหนวยงานราชการเพอรองรบยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ระยะท 3 (พ.ศ. 2561 – พ.ศ. 2565) ทงน เพอใหเกดขบเคลอนและพฒนาในดาน การปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐในระยะยาว และควรมการประชาสมพนธใหประชาชนตระหนกถงปญหาการทจรตในสงคมไทย ตลอดจนสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตอตานการทจรต ใหมากยงขน เพอรวมกนในการปองกนและปราบปรามการทจรตในหนวยงานภาครฐอยางยงยนตอไป

ค าส าคญ : คณธรรม, ความโปรงใส, หนวยงานภาครฐ Abstract

In 2015 fiscal year, the Office of Public Sector Anti-Corruption Commission cooperates with Royal Police Cadet Academy (RPCA) to conduct assessment of public sector. Including central sector, regional sector and local sector. Targets include a total of 657 units, to make recommendations for leading to raise integrity and transparency level in the conduct of government of Thailand to be better with a third assessment by the Office of the National Anti-Corruption Commission set; an assessment comments of the officials within the agency, an assessment comments of clients or stakeholders of the agency and an assessment of public sector using empirical evidence. Summary of the integrity and transparency found that the units have a score in the very high level representing 19.66 percent, the high level 76.98 percent and the medium level 3.35 percent. Analyzing the fifth assessing index showed that the index of public sector participating in the assessment highest score is Corruption - Free Index representing 89.64 percent, followed by an Accountability Index representing 81.27 percent, the third is a Transparency Index representing 73.10, the fourth a Morality Culture in the organization Index 65.51 percent, and the last score is a Work Integrity Index representing 64.02 percent. The results of integrity and transparency to conduct of public sector found that the overall of public sector to assess participants with an average score of 78.31 points, equivalent criteria integrity and transparency level. The analysis depends on the department by scoring, score is very high represented 35.37 percent and a department of score in the high represented 64.63 percent. The results of provincial level found that the overall of provincial level public sector participated in the assessment, with an average score of 76.27 points, equivalent to the criterion of integrity and transparency at a high level. Analyzed by province, scoring criterion found that in the very high level representing 7.89 percent and the high level representing 92.11 percent. The results of regional level found that the overall local government attended with participate assessment, an average score of 71.64 points, equivalent to the criterion of the integrity and transparency at a high level. An analysis made by the local government attended

3


scoring discovered that local governments at a very high representing 7.83 percent, at the high level representing 85.41 percent and medium level representing 6.76 percent. By the results, the government should have taken the project seriously and continuously. As well as, a long-term in action plan set out in public sector for sever the national strategy, the preventing and suppression of corruption Phase 3 (2018 -2022), in order to drive and develop long term of prevention and suppression of corruption in the government sector and should be promoted to public awareness of the problem of corruption in Thailand. As well as, encouraging people to contribute in the corruption prevent even more. To enhance and sustain prevention and suppression of corruption in the public sector.

Keywords : Integrity, Transparency, Public sector

บทน า ประเดนเรองคณธรรมและความโปรงใสเปนสงส าคญยงประการหนง ทรฐบาลพยายาม

ผลกดนใหเกดขนในหนวยงานภาครฐทกหนวยงาน เพราะเปนเครองมอทสงคมจะปองกนและรถงปญหา การฉอราษฎรบงหลวงไดอยางสะดวก หนวยงานภาครฐจงตองปฏบตงานหรอการกระท าการใดๆ ทปฏบตอยางตรงไปตรงมา เปดเผย เปนธรรม และเสมอภาค ทงยงตองสามารถตรวจสอบและชแจงอธบายได เมอมขอสงสย การใชงบประมาณตองเปนไปอยางคมคา สามารถตอบสนองความตองการของประชาชน ไดอยางแทจรง บคลากรของรฐตองมจตส านกทด มจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ ในขณะทหนวยงานกตองมการวางระบบปองกนการทจรตประพฤตมชอบโดยชดเจนและมประสทธภาพ มการเตรยมพรอมขอมลส าหรบบรการประชาชนมการวางระบบกลไกหรอชองทางใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารของภาครฐไดอยางมขอจ ากดนอยทสด นอกจากน ยงตองมการวางระบบการตรวจสอบทนาเชอถอและเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย การบรหารจดการ และการตดตามประเมนผลการด าเนนงานของภาครฐได ประการสดทาย ผน าองคกรของรฐตองยดถอและเปนแบบอย างในเรองความซอสตยสจรตและอาศยหลกธรรมาภบาลในการบรหารโดยค านงถงประโยชนสวนรวมของชาตเปนทตง

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ (ส านกงาน ป.ป.ท.) เปนหนวยงานกลไกหลกของฝายบรหารในการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ สงกดกระทรวงยตธรรม มบทบาทหนาทหลกทส าคญ 2 ประการ ไดแก บทบาทในการขบเคลอนใหหนวยงานภาครฐมการบรหารจดการโดยหลกธรรมาภบาล และบทบาทในการแกไขปญหาการทจรตในภาครฐอยางมประสทธภาพ รวดเรว และเปนธรรม การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนน งานของหนวยงานภาครฐ (Integrity and Transparency Assessment - ITA) จงเปนเครองมอหนงทจะชวยยกระดบธรรมาภบาลในหนวยงานภาครฐ อนจะเปนการแกไขปญหาการทจรตทยงยนตอไป

ในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ (ส านกงาน ป.ป.ท.) และส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ส านกงาน ป.ป.ช) ด าเนนโครงการประเมนระดบคณธรรมและความโปรงใสของหนวยงานภาครฐ โดยส านกงาน ป.ป.ท. ไดรวมกบโรงเรยนนายรอยต ารวจ ด าเนนการประเมนหนวยงานภาครฐทงสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน เปาหมายรวมจ านวนทงสน 657 หนวยงาน

4


วตถประสงค 1. เพอประเมนผลระดบคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ

ทเขารวมโครงการ 2. เพอจดท าขอเสนอแนะแกหนวยงานภาครฐทเขารวมโครงการใหความส าคญและถอปฏบตตามระเบยบ กฎหมาย จรรยาบรรณและจรยธรรม เพมขน

วธด าเนนการประเมน

1. ขอบเขตดานกลมเปาหมาย ส านกงาน ป.ป.ท. ด าเนนการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของ

หนวยงานภาครฐ ( Integrity and Transparency Assessment - ITA) กบหนวยงานกลมเปาหมาย ในความรบผดชอบ จ านวน 657 หนวยงาน ประกอบดวย

1) สวนราชการระดบกรมสวนกลาง จ านวน 147 กรม 2) สวนราชการระดบจงหวด 76 จงหวด ประกอบดวย สวนราชการสวนภมภาค

จงหวดละ 3 หนวยงาน ไดแก ส านกงานจงหวด ส านกงานสาธารณสขจงหวด และส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด รวมทงสน 228 หนวยงาน

3) องคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 282 แหง ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด 76 แหง เทศบาลนคร 30 แหง เทศบาลเมอง 174 แหง และองคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษ 2 แหง ไดแก กรงเทพมหานครและเมองพทยา

ส าหรบกรงเทพมหานครไดมการขอชะลอการเขารวมประเมนในรอบน จงคงเหลอหนวยงานราชการระดบทองถนทเขารบการประเมน จ านวน 281 แหง สงผลใหคงเหลอหนวยงานภาครฐทเขารบการประเมนในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ทงสน 656 หนวยงาน

2. เครองมอทใชในการประเมน คณะทปรกษาไดด าเนนการส ารวจตามระบบการประเมนคณธรรมและความโปรงใส

การด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ (Integrity and Transparency Assessment - ITA) ดวยแบบประเมน 3 แบบ ตามทส านกงาน ป.ป.ช. ก าหนด คอ

1) แบบประเมน Internal Integrity and Transparency Assessment เปนการประเมนจากขอคดเหนของเจาหนาทภายในหนวยงาน

2) แบบประเมน External Integrity and Transparency Assessment เปนการประเมนจากขอคดเหนของผรบบรการ หรอผทมสวนไดสวนเสยของหนวยงาน

3) แบบประเมน Evidence-Based Integrity and Transparency Assessment เปนการประเมนการปฏบตงานของหนวยงานภาครฐโดยใชหลกฐานเชงประจกษ

5


3. ดชน คาถวงน าหนก และเกณฑการใหคะแนน การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ แบงเปน 5 ดชน ดงน 1) ดชนความโปรงใส (Transparency Index) ประเมนจากความคดเหนของประชาชน

ผรบบรการหรอผมสวนไดสวนเสย ตามประสบการณในการรบบรการจากหนวยงานภาครฐ และจากขอมลเอกสารหลกฐานเชงประจกษ (Evidence - Based) บนพนฐานของขอเทจจรงในการด าเนนงานของหนวยงาน มคาน าหนกรอยละ 26

2) ดชนความพรอมรบผด (Accountability Index) ประเมนจากความคดเหนของประชาชนผรบบรการหรอผมสวนไดสวนเสยตามประสบการณในการรบบรการจากหนวยงานภาครฐมคาน าหนก รอยละ 18

3) ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน (Corruption – Free Index) ประเมนจากการรบรของผรบบรการหรอผมสวนไดสวนเสยทมตอการใหบรการของหนวยงานภาครฐมคาน าหนก รอยละ 22

4) ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกร (Integrity Culture Index) ประเมนจากความคดเหนของเจาหนาทภายในหนวยงานภาครฐ และจากขอมลเอกสารหลกฐานเชงประจกษ (Evidence - Based) บนพนฐานของขอเทจจรงในการด าเนนงานของหนวยงาน มคาน าหนกรอยละ 16

5) ดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน (Work Integrity Index) ประเมนจากความคดเหนของเจาหนาทภายในหนวยงานภาครฐทมตอการด าเนนงานของหนวยงาน มคาน าหนกรอยละ 18

4. เกณฑการแปลผลคะแนน คะแนนของผลการประเมนระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานของหนวยงาน

ภาครฐ มคาคะแนนระหวาง 0 – 100 คะแนน วเคราะหขอมลโดยใหน าหนกแตละขอค าถามในแบบส ารวจทง 3 ประเภท ไดแก แบบส ารวจความคดเหน Internal Integrity & Transparency Assessment: IIT แบบส ารวจความคดเหน External Integrity & Transparency Assessment: EIT และแบบส ารวจใชหลกฐานเชงประจกษ Evidence – Based Integrity & Transparency Assessment: EBIT โดยเกณฑการใหคะแนนคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ แบงเปน 5 ระดบ ดงน

ระดบ 5 80 - 100 คะแนน = มระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานสงมาก ระดบ 4 60 - 79.99 คะแนน = มระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานสง ระดบ 3 40 - 59.99 คะแนน = มระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานปานกลาง ระดบ 2 20 - 39.99 คะแนน = มระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานต า ระดบ 1 0 - 19.99 คะแนน = มระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานต ามาก

การประเมนคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ไดก าหนดดชนในการประเมนโดยค านงถงหลกธรรมาภบาล จรรยาบรรณสากล และวฒนธรรมของประเทศไทย รวมถงขอเทจจรงของการทจรตทเกดขนภายในหนวยงานภาครฐ ผลการประเมนถอเปนจดเรมตนใน การรณรงคและเสรมสรางวฒนธรรมขององคกร โดยใหความส าคญกบการด าเนนงานทมความโปรงใส ความพรอมรบผด ความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน วฒนธรรมคณธรรม ในองคกร และคณธรรมการท างานในหนวยงาน ดงนน หนวยงานจะไดทราบถงประเดนในการแกไข ปรบปรง และพฒนาวธการ

6


ด าเนนงานภายในองคกรทจะน าไปสการยกระดบคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานใหสงขน ไดรบการยอมรบและความเชอมนจากผรบบรการจากทกภาคสวน

ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ (Integrity and Transparency Assessment - ITA) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 พบวา โดยภาพรวมหนวยงานภาครฐทเขารวมการประเมนจ านวนทงสน 656 หนวยงาน มคาเฉลยคะแนนเทากบ 75.41 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนคณธรรมและความโปรงใสในระดบสง ซงจ าแนกตามกลมเปาหมายทงระดบกรม ระดบจงหวด และระดบทองถน ไดดงน

1. ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐระดบกรม

ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐระดบกรม จ านวน 147 กรม พบวา โดยภาพรวมหนวยงานภาครฐระดบกรมทเขารวมการประเมนมคาเฉลยคะแนนเทากบ 78.31 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนคณธรรมและความโปรงใสในระดบสง และเมอท าการวเคราะหเปนรายกรมจ าแนกตามเกณฑการใหคะแนน พบวา มกรมทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก จ านวน 52 กรม คดเปนรอยละ 35.37 และมกรมทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสง จ านวน 95 กรม คดเปนรอยละ 64.63 โดยกรมทมคะแนนเฉลยสงสด 10 อนดบแรก ไดแก

อนดบท 1 กรมราชองครกษ อนดบท 2 กรมสงเสรมสหกรณ อนดบท 3 ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา อนดบท 4 ส านกงานปลดกระทรวงพลงงาน อนดบท 5 ส านกงานกจการยตธรรม อนดบท 6 กรมธนารกษ อนดบท 7 ส านกงานปลดกระทรวงกลาโหม อนดบท 8 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ อนดบท 9 ส านกราชเลขาธการ อนดบท 10 ส านกงานสถตแหงชาต

ทงน เมอวเคราะหตามดชนการประเมนทง 5 ดชน พบวา ดชนทหนวยงานระดบกรม ไดคะแนนสงสด คอ ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน รองลงมา คอ ดชนความพรอมรบผด ล าดบท 3 คอ ดชนความโปรงใส ล าดบท 4 คอ ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกร และล าดบสดทายทไดคะแนนต ากวาดชนดานอนๆ คอ ดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน

2. ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐระดบจงหวด

ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐระดบจงหวด 76 จงหวด (สวนราชการสวนภมภาค 3 หนวยงาน ไดแก ส านกงานจงหวด ส านกงานสาธารณสขจงหวด และส านกงานทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมจงหวด) รวมจ านวน 228 หนวยงาน พบวา โดยภาพรวมหนวยงานภาครฐระดบจงหวดทเขารวมการประเมนมคาเฉลยคะแนนเทากบ 76.27 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนคณธรรมและความโปรงใสในระดบสง และเมอท าการวเคราะหเปนรายจงหวด

7


จ าแนกตามเกณฑการใหคะแนน พบวา มจงหวดทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก จ านวน 6 จงหวด คดเปนรอยละ 7.89 และอยในเกณฑระดบสง จ านวน 70 จงหวด คดเปนรอยละ 92.11 โดยจงหวด ทมคะแนนเฉลยสงสด 10 อนดบแรก ไดแก

อนดบท 1 จงหวดสมทรสาคร อนดบท 2 จงหวดปทมธาน อนดบท 3 จงหวดชมพร อนดบท 4 จงหวดพทลง อนดบท 5 จงหวดสรนทร อนดบท 6 จงหวดยโสธร อนดบท 7 จงหวดสมทรสงคราม อนดบท 8 จงหวดประจวบครขนธ อนดบท 9 จงหวดอทยธาน อนดบท 10 จงหวดราชบร

ทงน เมอวเคราะหตามดชนการประเมนทง 5 ดชน พบวา ดชนทหนวยงานระดบจงหวด ไดคะแนนสงสด คอ ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน รองลงมา คอ ดชนความพรอมรบผด ล าดบท 3 คอ ดชนความโปรงใส ล าดบท 4 คอ ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกร และล าดบสดทาย ทไดคะแนนต ากวาดชนดานอนๆ คอ ดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน

3. ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐระดบทองถน

ผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐระดบทองถน (องคการบรหารสวนจงหวด 76 แหง เทศบาลนคร 30 แหง เทศบาลเมอง 174 แหง และเมองพทยา) รวมจ านวน 281 แหง พบวา โดยภาพรวมองคกรปกครองสวนทองถนทเขารวมการประเมน มคาเฉลยคะแนนเทากบ 71.64 คะแนน เทยบเทาเกณฑการประเมนคณธรรมและความโปรงใสในระดบสง และเมอท าการวเคราะหเปนรายองคกรปกครองสวนทองถนจ าแนกตามเกณฑการใหคะแนน พบวา มองคกรปกครอง สวนทองถนทไดคะแนนอยในเกณฑระดบสงมาก จ านวน 22 แหง คดเปนรอยละ 7.83 อยในเกณฑระดบสง จ านวน 240 แหง คดเปนรอยละ 85.41 และอยในเกณฑระดบปานกลาง จ านวน 19 แหง คดเปนรอยละ 6.76 โดยองคกรปกครองสวนทองถนทมคะแนนเฉลยสงสด 10 อนดบแรก ไดแก

อนดบท 1 องคการบรหารสวนจงหวดสงหบร อนดบท 2 องคการบรหารสวนจงหวดสโขทย อนดบท 3 ส านกงานเทศบาลเมองพนสนคม อนดบท 4 องคการบรหารสวนจงหวดพทลง อนดบท 5 องคการบรหารสวนจงหวดลพบร อนดบท 6 องคการบรหารสวนจงหวดแมฮองสอน อนดบท 7 ส านกงานเทศบาลเมองนางรอง อนดบท 8 องคการบรหารสวนจงหวดขอนแกน อนดบท 9 องคการบรหารสวนจงหวดฉะเชงเทรา อนดบท 10 ส านกงานเทศบาลเมองบานฉาง

8


ทงน เมอวเคราะหตามดชนการประเมนทง 5 ดชน พบวา ดชนทองคกรปกครองสวนทองถน ไดคะแนนสงสด คอ ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน รองลงมา คอ ดชนความพรอมรบผด ล าดบท 3 คอ ดชนความโปรงใส ล าดบท 4 คอ ดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน และล าดบสดทาย ทไดคะแนนต ากวาดชนดานอนๆ คอ ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกร

สรปผลการประเมน สรปผลการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ประจ าป

งบประมาณ พ.ศ. 2558 พบวา หนวยงานภาครฐทเขารวมการประเมนทงระดบกรม ระดบจงหวด และระดบทองถน จ านวนทงสน 656 หนวยงาน มหนวยงานทไดคะแนนอย ในเกณฑระดบสงมาก จ านวน 129 หนวยงาน คดเปนรอยละ 19.66 หน วยงานท ไดคะแนนอย ในเกณฑระดบส ง จ านวน 505 หนวยงาน คดเปนรอยละ 76.98 และหนวยงานทไดคะแนนอยในเกณฑระดบปานกลางจ านวน 22 หนวยงาน คดเปนรอยละ 3.35 และเมอวเคราะหตามดชนการประเมนทง 5 ดชน พบวา ดชนทหนวยงานภาครฐทเขารวมการประเมนไดคะแนนสงสด คอ ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน คดเปนรอยละ 89.64 รองลงมา คอ ดชนความพรอมรบผด คดเปนรอยละ 81.27 ล าดบท 3 คอ ดชนความโปรงใส คดเปนรอยละ 73.10 ล าดบท 4 คอ ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกร คดเปนรอยละ 65.51 และล าดบสดทายทไดคะแนนต ากวาดชนดานอนๆ คอ ดชนคณธรรมการท างาน ในหนวยงาน คดเปนรอยละ 64.02

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ โดยภาพรวมหนวยงานภาครฐทเขารวมการประเมนทงระดบกรม ระดบจงหวด และระดบ

ทองถน ไดคะแนนในระดบสงถงระดบสงมากทกดชน แตเพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน จงควรท าการพฒนาและปรบปรง โดยการเพมศกยภาพของตวชวดยอยของแตละดชนเพอใหหนวยงานไดน าไปพฒนาและปรบปรงการปฏบตงานภายในหนวยงาน ดงตอไปน

1) ดชนความโปรงใส (Transparency Index) มคะแนนโดยภาพรวมอยในระดบสง และมประเดนทหนวยงานไดคะแนนต าและควรปรบปรงอยางเรงดวน คอ ระบบใหผรองเรยนตดตามผลการรองเรยนดวยตนเอง ดงนน ผบรหารของหนวยงานตองใหความส าคญตอเรองนอยางจรงจ ง โดยตองก าหนดนโยบายหรอมาตรการใหเรองการแจงผลการด าเนนการตามขอรองเรยนกลบตอผรอง และใหหนวยงานมระบบก ากบ ตดตามพรอมทงระบบรายงานผลการแจงกลบและแจงผลการด าเนนการของผรอง อกทงหนวยงานควรเพมชองทางการรองเรยนใหผรองเรยนสามารถเขาถงและตดตามผล การรองเรยนดวยตนเองไดอยางสะดวก โดยอาจประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศ เชน การจดตงศนย ใหขอมลทางโทรศพท (Call Center) หรอสอสงคมออนไลนตางๆ ทงน หนวยงานตองมการบรหารจดการระบบการใหบรการททนสมย โดยจดใหมจดรบบรการเบดเสรจครบวงจร ( One Stop Service) เพอลดขนตอนทไมจ าเปนและความสะดวกรวดเรวส าหรบผรบบรการ ในขณะเดยวกนหนวยงานควรมการจดอบรมเจาหนาทเพอใหความรเกยวกบวธการปฏบตในการรบเรองรองเรยน เพอใหเจาหนาทในหนวยงานมทกษะการตอบขอซกถามในประเดนรองเรยนเรองตางๆ ไดอยางชดเจน ประการส าคญหนวยงานตองปลกฝงการใหบรการดวยใจ (Service Mind) ใหกบบคลากรภายในหนวยงานดวย

9


2) ดชนความพรอมรบผด (Accountability Index) มคะแนนโดยภาพรวมอยในระดบสงถงสงมาก โดยเฉพาะหนวยงานในระดบกรมจะไดคะแนนในระดบสงมากเกอบทกหนวยงาน อยางไรกตาม เพอใหเกดการพฒนาและเพอรกษาระดบและมาตรฐานไวตอไป หนวยงานควรพฒนา โดยเนนการใหบรการดวยความสภาพ ยมแยม มความกระตอรอรนในท างาน เพอใหประชาชนไดรบบรการและความชวยเหลออยางทวถง พรอมทงยงเปนการสงเสรมใหเกดภาพลกษณทดแกระบบ การใหบรการของหนวยงานราชการ ตลอดจนควรมการมอบเกยรตบตรหรอมอบโลเกยรตคณเชดช ความดใหแกขาราชการหรอเจาหนาทหนวยงานภาครฐทปฏบตงานดวยความกระตอรอรน ทมเท และเสยสละ เพอเปนการสรางขวญก าลงใจในการปฏบตงานราชการ และเปนตนแบบทดแกขาราชการหรอเจาหนาทหนวยงานภาครฐคนอนๆ

3) ดชนความปลอดจากการทจรตในการปฏบตงาน (Corruption – Free Index) มคะแนนโดยภาพรวมอยในระดบสงมากควรรกษามาตรฐานไวตอไป อยางไรกตาม เพอใหเกดการพฒนา ทเสรมสรางศกยภาพการด าเนนงานมากยงขน หนวยงานภาครฐควรมการปลกจตส านกในเรองของ ความซอสตยสจรตใหแกบคลากรอยางตอเนอง มการตรวจสอบระบบการท างานของเจาหนาทภายในหนวยงานอยางสม าเสมอ และควรเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยหรอภาคประชาชนรวมแสดงความคดเหนและตรวจสอบการท างานของเจาหนาทภายในหนวยงาน ประการส าคญควรมบทลงโทษเจาหนาท ในหนวยงานภาครฐทกระท าการทจรตอยางเดดขาด รนแรง และรวดเรว

4) ดชนวฒนธรรมคณธรรมในองคกร (Integrity Culture Index) มคะแนนโดยภาพรวม อยในระดบสง อยางไรกตาม หนวยงานควรมการปลกจตส านกในเรองคณธรรมจรยธรรม การยดมนในหลกจรรยาบรรณวชาชพ การยนหยดในสงทถกตองเปนธรรม ยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาผลประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน รวมทงใหมการพฒนาเครอขายและสรางความรวมมอกบ ทกภาคสวน เพอปองกนการทจรต อกทงหนวยงานตองมระบบตดตาม ตรวจสอบ และลงโทษ ผกระท าการทจรต อยางมประสทธภาพ

5) ดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน (Work Integrity Index) มคะแนน โดยภาพรวมอยในระดบสง แตเปนดชนทหนวยงานภาครฐไดคะแนนนอยทสด ขอเสนอแนะเพอการพฒนาส าหรบดชนคณธรรมการท างานในหนวยงาน คอ ประเดนเกยวกบวธการหรอระบบการรกษาบคลากรทมความรความสามารถ โดยหนวยงานตองมการบรหารจดการดานบคคลทมความเปนธรรม มระบบการประเมนผลการปฏบตงานทชดเจน รวมทงการประเมนความดความชอบตามระดบคณภาพผลงาน และสงเสรมความกาวหนาในต าแหนงหนาทส าหรบผทมความรความสามารถ และมศกยภาพ ในการท างานทโดดเดน ตลอดจนการวางระบบความกาวหนาในต าแหนงหนาทอยางชดเจน และเหมาะสม ทงน หนวยงานกควรเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการเสนอแนวความคดทแตกตาง และมอสระในการปฏบตงานภายใตขอบเขตหนาทไดอยางเตมท

2. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) รฐบาลควรมการด าเนนโครงการอยางจรงจงและตอเนอง พรอมทงก าหนดไวในแผนการ

ปฏบตงานระยะยาวของหนวยงานราชการเพอรองรบยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ระยะท 3 (พ.ศ. 2561 – พ.ศ. 2565) ทงน เพอใหเกดการขบเคลอนและพฒนาในดานการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐในระยะยาว

10


2) รฐบาลควรมการประชาสมพนธใหประชาชนตระหนกถงปญหาการทจรต ในสงคมไทย ตลอดจนสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตอตานการทจรตมากยงขนเพอรวมกนในการปองกนและปราบปรามการทจรตในหนวยงานภาครฐอยางยงยนตอไป

3) หนวยงานทรบผดชอบการประเมนโครงการควรมการก าหนดเกณฑเรองการตดคะแนนหนวยงานภาครฐทจดสงเอกสารลาชา ทงน เพอใหการรวบรวมเอกสารและการประเมนผลรวดเรว และมประสทธภาพตรงตามวตถประสงคของโครงการ

4) ควรมการปรบขอค าถามในแบบประเมนคณธรรมและความโปรงใสใหมความชดเจนมากยงขน เพอใหผท าแบบประเมนเขาใจขอค าถามแตละขออยางชด เจนและสามารถตอบค าถาม ไดอยางตรงประเดนตามวตถประสงคของโครงการ

5) ควรมการปรบการประเมนผลกลมผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย (External) โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมผรบบรการจากหนวยงานภาครฐ เชน การตดตอขอเอกสารตางๆ จากทางราชการ หรอการรองเรยนหนวยงานภาครฐ และกลมผมสวนไดสวนเสย เชน หนวยงานคสญญา ซงท าสญญาจดซอจดจางกบหนวยงานราชการ เนองจากหนวยงานบางแหงไมไดมภารกจในการใหบรการประชาชนโดยตรง ผรบบรการจงไมสามารถตอบค าถามในแบบประเมนไดทกขอค าถาม ดวยเหตนจงควรมการแบงกลมประเมนผลในสวนของผรบบรการและผมสวนไดเสยใหชดเจน และออกแบบประเมนใหสอดคลองกบกลมเปาหมายทก าหนดไว เพอใหการประเมนผลสามารถสะทอนคณธรรมและความโปรงใสในการด าเนนของหนวยงานภาครฐแตละหนวยงานไดอยางชดเจน และตรงกบกลมเปาหมายมากยงขน

บทสรป การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ถอเปน

มาตรการเสรมเชงบวกดานการปองกนและปราบปรามการทจรต โดยก าหนดดชนในการประเมนทค านงถงการบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาลเปนหลก มงหวงใหหนวยงานภาครฐเกดการบรหารจดการทจะน าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรม คานยม และทศนคตดานคณธรรมและความโปรงใสของผบรหารและบคลากรภายในหนวยงาน ใหเกดความตระหนกตอความรบผดชอบและการมสวนรวม ในการตอตานการทจรตภายในองคกร น าไปสการยกระดบคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐของไทยใหส งข น จนไดรบความเช อมนและการยอมรบจากทกภาคส วน ทงในระดบประเทศและระดบสากล

11


เอกสารอางอง

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ. (2557). คมอการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ( Integrity & Transparency Assessment : ITA) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558.

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ. (2558). คมอการประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ( Integrity & Transparency Assessment : ITA) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 (ฉบบปรบปรงเมอมนาคม 2558).

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ. คมอค าอธบายแบบส ารวจใชหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-Based Integrity & Transparency Assessment: EBIT).

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ. (2558). คมอค าอธบาย (เพมเตม) แบบส ารวจใชหลกฐานเชงประจกษ Evidence-Based : ITA ปงบประมาณ พ.ศ. 2558.

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต. (2558). คมอ ITA การประเมนคณธรรมและความโปรงใสการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ( Integrity & Transparency Assessment : ITA) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 (ส าหรบหนวยงานทรบผดชอบการประเมนผลและทปรกษา).

Anti-Corruption & Civil Rights Commission Republic of Korea. (2014). Integrity Assessment of Public Organization.

Anti-Corruption & Civil Rights Commission Republic of Korea. (2014). Introduction to Integrity Assessment.

Transparency International. (2014). Corruption Perception Index. Berlin, Germany.

12


การตรวจสอบลายมอชอ (ลายเซน) ดวยโปรแกรมตรวจสอบลายมออเลกทรอนกส The Signature Verification by Digital Signature Detection Program

พ.ต.ท.พชศาล พนธวฒนา*

บทคดยอ

การลงลายมอชอ (ลายเซน ) ทมผลบงคบตามกฎหมายเปนไปไดหลายลกษณะ เชน แกงได ตราประทบ และเครองหมายอน ซงแตละลกษณะตางมองคประกอบทแตกตางกน บางครงการลงลายมอชอ วธปกตดวยการเซนของบคคลทวไปอาจเกดปญหาเรองของการปลอมแปลงไดงาย อนเนองมาจากบคคลลงลายมอชอโดยค านงถงความสะดวกสบายเปนหลก ปญหาดงกลาวเมอเขาสกระบวนการยตธรรมเปนเรองของเจาหนาทจากส านกงานพสจนหลกฐานต ารวจ ส านกงานต ารวจแหงชาต และสถาบน นตวทยาศาสตร กระทรวงยตธรรม ทตองตรวจพสจนหลกฐานพยานหลกฐาน เจาหนาทผปฏบตงานสามารถตรวจสอบลายมอชอโดยใชเครองมออปกรณตางๆ ชวยพสจนหาความจรง บทความนไดเสนอ แนวทางการใชอปกรณการตรวจลายมอชอ (ลายเซน) ทเรยกวาโปรแกรมตรวจสอบลายมออเลกทรอนกสไวเปนทางเลอกหนงส าหรบการปฏบตงาน

ค าส าคญ : การตรวจสอบลายมอชอ, โปรแกรมตรวจสอบลายเซนมออเลกทรอนกส

Abstract

The signature (signatures) that is legal effective could be many possible manners, such as marking impression, sealing and other signs. Each characteristic has a different style. Sometimes, typical signature could cause forgery since the people mostly concerned of easiness. These problems bring a major concern to officer from Criminalistics unit of Royal Thai Police and Central of Forensic Science, Ministry of Justice. All important tools are required to prove the case. These articles present the method to examine signature. Which is called Digital Signature Detection for the one way to work.

Keywords: The signature verification, Digital Signature Detection program

*อาจารย (สบ 2) กลมงานคณาจารย คณะต ารวจศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ

13


บทน า ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 1 (7) บญญต “เอกสาร” วาหมายถง กระดาษหรอวตถอนใด

ซงท าใหปรากฏความหมายดวยตวอกษร ตวเลข ผง หรอแผนแบบอยางอน จะเปนโดยวธพมพ ถายภาพ หรอวธอนอนเปนหลกฐานแหงความหมายนน และมาตรา 1 (10) "ลายมอชอ" หมายความรวมถงลายพมพนวมอและเครองหมายซ งบคคลลงไวแทนลายมอชอของตน (ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2559) ลายมอชอหรอลายเซนกคอ ชอหรอสญลกษณแทนชอของบคคลซงบคคลนนลงไวในหนงสอหรอเอกสาร เพอรบรองหรอแสดงวาตนเปนผท าหนงสอหรอเอกสารนน และหมายความรวมถงลายพมพนวมอและเครองหมาย ซงบคคลลงไวแทนลายมอชอของตน (ส านกงานราชบณฑตยสภา , 2560) เอกสาร ทลงลายมอชอ จงหมายถงกระดาษหรอวสดอนใดทบคคลไดท าเครองหมายหรอพมพนวมอเปนสญลกษณแทนลายมอชอของบคคลนน

การลงลายมอชอในเอกสารมวตถประสงคทส าคญ 2 ประการ ประการแรก เพอยนยนตวบคคล และประการทสอง เพอแสดงวาบคคลทลงลายมอชอเหนชอบกบขอความทลงลายมอชอก ากบไวอนเปนการรบรองเนอความในเอกสารวาถกตองแทจรง ดงนนเมอบคคลลงลายมอชอในเอกสารใดกหมายความวาไดรบรองขอความในเอกสารนนแลว อยางไรกดหากลายมอชอเกดขนโดยไมมเจตนาเขยนขน เพอรบรองขอความกถอไมไดวาเปนการลงลายมอชอเพอรบรองขอความเอกสารนน เชน การลงลายมอชอเพอลองปากกาแมในกระดาษทใชลองปากกาจะมขอความอยางใดกไมถอเปนการรบรองขอความ หรอดารานกแสดงเซนชอของตนใหแฟนเพลงแฟนละคร แมวากระดาษทแฟนๆ น ามามขอความอยางหนงอยางใด กไมถอวาเปนการรบรองขอความนน หรอแมแตกรณการปมหวแมโปงมอหรอปมลายพมพนวมอแทนการลงลายมอชอ (ลายเซน) ทมผลบงคบใชตามกฎหมายตองมพยานลงลายมอชอรบรองการปมลายพมพนวมอจ านวน 2 คน จงถอเสมอนเปนการลงลายมอชอตามกฎหมาย เรองนมตวอยางคดตามค าพพากษาศาลฎกาท 7156/2541 ความวา

“ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 9 วรรคสองบญญตไวชดวา พยานทจะรบรอง ลายพมพนวมอตองม 2 คน ปรากฏวาตามสญญากเงนม ผ. เปนพยานรบรองลายพมพนวมอของจ าเลยเพยงคนเดยว สวนโจทกลงลายมอชอแตในชองผใหกเทานนไมไดลงลายมอชอในชองพยานรบรอง ลายพมพนวมอ แมโจทกจะเปนผเขยนขอความตามสญญากยมเงนโดยเฉพาะจะไดเขยนขอความวา รอยพมพนวมอ ง . ไวกตาม แตโจทกไมไดลงชอเปนพยานรบรองลายพมพนวมอของจ าเล ยดวย ดงนถอไมไดวาโจทกลงชอเปนพยานรบรองลายพมพนวมอของจ าเลย พยานรบรองลายพมพนวมอของจ าเลยมไมถง 2 คน สญญากยมเงนยอมจะถอเสมอกบจ าเลยลงลายมอชอยงไมได โจทกจงฟองรองบงคบคดแกจ าเลยไมได ตองหามตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 653” (ฎกา, 2560)

รปแบบทใชแทนการลงลายมอชอยงประกอบดวย (1) แกงได หมายถง รอยกากบาทหรอขดเขยนซงบคคลไมรหนงสอขดเขยนลงไวเปนส าคญ เครองหมายนอาจมรปใดๆ กได เชน เปนรปสเหลยม กากบาท สามเหลยม ดอกจนหรอรปรอยอนใดทบคคลผ ไมรหนงสอท าลงไวแทนการลงลายมอชอ (2) ตราประทบ หมายถง รอยตราทแกะขนเปนรปตางๆ เมอประทบลงกเหมอนกนทกครง เปนการท าเพอแทนการลงลายชอ (3) เครองหมายอน หมายถง สงทท าขนแสดงความหมาย เชน เครองหมายหรอเครองหมายการคา ดงนนเครองหมายอนท านองเชนวานนเปนการบญญต เพออดชองวางหากวามเครองหมายอนใด ทเขาลกษณะของลายพมพนวมอ แกงได ตราประทบ แตมลกษณะท านองเดยวกนทท าลงเอกสารดวยเจตนาแทนการลงลายมอชอกใหมผลเชนเดยวกบการลงลายมอชอ ดงนนเหนไดวา

14


ความหมายการลงลายมอชอ (ลายเซน) เปนไปไดหลากหลายลกษณะ แตในบทความนจะเปนเฉพาะการลงลายมอชอในเอกสารโดยตวบคคล ซงปจจบนแยกออกเปนการลงลายมอชอ (ลายเซน) ทใชปากกาหรอหมกเขยนลงกระดาษหรอวตถใดๆ ทเปนเอกสารกบการลงลายมอชอในเอกสารอเลกทรอนกส

เน อเรอง ปญหาการลงลายมอชอ (ลายเซน) ทเกดขนมกเกยวกบการปลอมแปลงเพอประโยชนอยางหนง

อยางใด ลายเซนทมการปลอมแปลงไดงายมกเปนการลงลายมอชอ (ลายเซน) จ าพวกอกษรยอตวอยางเชน ชอนก ลายเซนจะมลกษณะเปน น. หรอชอกก กจะเซนวา ก. ซงผทมการลงลายมอชอ (ลายเซน) ลกษณะนมกค านงเรองความสะดวกสบายเปนหลก แตมแนวโนมทจะเกดปญหาอนเนองจากสามารถปลอมแปลงไดงาย ตางจากการลงลายมอชอ (ลายเซน) ทปลอมแปลงไดยาก มความปลอดภยมกมเสนเยอะตวดไปมา มจดตดหลายแหง หรอแมแตเซนเปนภาพวาด ภาพกยากตอการปลอมแปลงไดเชนกน (ความหมายตามแนวค าพพากษา “ลงลายมอชอ” ไมวาจะเขยนเปนภาษาอะไรหรอจะลากเสนหรอวาดภาพอะไรกได สาระส าคญคอ “เจตนา” ทจะใหมนเปนลายมอชอ (ลายเซน) (ภาพท 1)

ภาพท 1 ตวอยางลายเซนบคคลตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศ

เอกสารทลงลายมอชอ (ลายเซน) ทตองอาศยหลกนตวทยาศาสตรเพอพสจนยนยนผเปนเจาของลายมอชอในกระบวนการยตธรรมคอ เอกสารทมการปลอมแปลงลายมอชอหรอลายเซน ซงมกเปนเอกสารทเกยวกบการเงนธนาคาร โฉนดทดน หนงสอมอบอ านาจ หนงสอสญญากยมเงน หนงสอพนยกรรม ในประเทศไทยมตวอยางมากมายทจ าตองอาศยพยานเอกสารตามหลกนตวทยาศาสตรเพอใชพสจน เชน กรณลายเซนของสมเดจพระมหารชมงคลาจารย (สมเดจชวง) กบใบมอบอ านาจและใบคมอจดทะเบยนทตองตรวจสอบ (มตชนออนไลน, 2559; ไทยรฐออนไลน, 2559) กรณถกรางวลท 1 มลคา 30 ลานบาท ทตองสงใหต ารวจพสจนหลกฐานตรวจสอบเทยบเคยงลายเซนท สลกไวหลงสลากทถกรางวล (ไทยพบเอสนวส, 2559) กรณตรวจสอบลายเซนผบรหารสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบงหรอ สจล. (ครอบครวขาว 3, 2558) หรอกรณทนกธรกจหญงแจงความตอเจาหนาทต ารวจวาถกเจาหนาทของธนาคารปลอมลายเซน (คมชดลก, 2560) โดยหนาทในการตรวจพสจนหลกฐานพยานหลกฐาน ตามกระบวนการยตธรรม ไดแก ส านกงานพสจนหลกฐานต ารวจ ส านกงานต ารวจแหงชาต

15


และสถาบนนตวทยาศาสตร กระทรวงยตธรรม ซงในสวนความรบผดชอบของเจาหนาทต ารวจในการตรวจสอบพยานเอกสาร ไดแก กลมงานตรวจเอกสาร กองพสจนหลกฐานกลาง ซงปฏบตหนาทตรวจพสจนลายมอขอความ ลายมอชอ (ลายเซน) (ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2558) ทตองตรวจสอบการปลอมแปลงเอกสารลายมอชอทสามารถแยกได 5 ประเภท ไดแก (1) การปลอมโดยวธเลยนแบบ (Simulation) (2) การปลอมโดยลากทาบแบบ (Tracing) (3) การถกจบมอใหเขยน (Guide Hand) (4) การเขยนขนเองโดยไมมตวอยาง (Free-Hand) และ (5) การเขยนขนโดยบคคลหลายบคคล (Joint Writers) (UNODC, 2010; ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2558)

กรรมวธในการตรวจพสจนลายเซน เปนสวนหนงของงานตรวจพสจนพยานเอกสาร (Forensic Document Examination Section) ทตองใชผเชยวชาญเพอท าการตรวจสอบ หรอผเชยวชาญตรวจสอบโดยใชอปกรณตรวจสอบชนดตางๆ ซงผทตองการใหตรวจสอบตองจดเตรยมเอกสารตวอยางทสงตรวจพสจนประกอบดวย (1) ตวอยางลายมอชอ (ลายเซน) ทเคยเขยนไวเดมในเอกสารตามสถานทตางๆ ของรฐและเอกชน เชน ศาล สถานต ารวจ ธนาคาร ทวาการอ าเภอ ขนสง ไฟฟา สรรพากร องคการบรหารสวนจงหวดหรอต าบล เปนตน และ (2) ตวอยางลายมอชอ (ลายเซน) ทเขยนตอหนาพนกงานสอบสวนหรอเจาหนาทศาลในกระดาษทมเสนบรรทดจ านวน 5 หนากระดาษเตมพรอมการรบรองจากเจาหนาททกแผน (สถาบนนตวทยาศาสตร กระทรวงยตธรรม, 2554) วธการตรวจสอบพสจนลายเซนโดยผเชยวชาญจะเรมจากตรวจดทกลายเสนเพอหาเอกลกษณการเขยนของแตละตวบคคล ธรรมชาตของคนทวไปการเขยนชอเดยวกนซ าๆ จะเขยนไดไมเหมอนกนมความผดเพยนไปบางแตกจะมลกษณะเดนทคลายคลงกนอยเสมออนเปนผลจากการถกหลอหลอมลกษณะการเขยนตงแตเลกจนโต (Dewhurst, 2016) หลกของการตรวจสอบลายมอชอหรอลายเซน คอ การศกษาคณสมบตของการเขยน และรปลกษณะของตวอกษรของลายมอชอเขยนขอความหรอลายมอชอทเปนปญหาและตวอยางโดยละเอยด แลวใชเปรยบเทยบกน โดยปกตการบงคบกลามเนอของมนษยใหเขยนหนงสอหรอสงใดๆ ในเอกสารจะไมมความเทยงตรงเหมอนกบเครองจกร ดงนนการเปรยบเทยบลายมอปญหาและตวอยางจงสามารถทจะกระท าไดแตตองอาศยปรมาณการเขยนจ านวนหนงเพอใชเปนฐานขอมลประกอบการวเคราะห ในขนตนควรจะหาใหไดปรมาณมากทสดตามความเหมาะสมของลกษณะตวอยางทแบงได 2 ประเภท (1) ตวอยางลายมอทเคยเขยนไวเดมกอนเกดเหต และ (2) ตวอยางลายมอทเขยนขนใหม

ตวอยางลายมอทเคยเขยนไวเดมกอนเกดเหตเปนตวอยางลายมอทเจาของลายมอเขยนไวในเอกสารใดๆ กอนทจะเกดปญหาขน เชน ลายมอในสมดบนทก จดหมาย ค ารองขอบตรประชาชน บญชทะเบยนสมรส ค าขอเปดบญชธนาคาร บญชรบบตรเอทเอมหรอบตรเครดต เปนตน ขอดของตวอยางลายมอประเภทนจะไดลายมอทเปนลายมอปกตของเจาของลายมอ และระยะเวลาของการเขยนอาจใกลเคยงกบลายนวมอในเอกสารปญหามากกวา สวนขอเสยคอถาเปนตวอยางลายมอเขยนขอความและตวอกษรในตวอยางอาจจะไมตรงกบขอความในเอกสารปญหาทจะตรวจเปรยบเทยบ ท าใหการตรวจพสจนท าไดล าบากและใชเวลามาก ตวอยางประเภทนจงควรหาใหไดมากทสดเพออ านวยตอการตรวจพสจน สวนตวอยางลายมอทเขยนขนใหมในทางปฏบตปกตจะใหเจาของลายมอเขยนลงกระดาษเปลา ตอหนาพนกงานสอบสอนหรอเจาหนาทซงมวธปฏบตดงน (1) จดอปกรณการเขยนใหเหมอนกบเอกสารปญหา เชน หากลายมอปญหาเขยนดวยปากกาหมกซมบนกระดาษทมเสนบรรทดกควรใหผทเขยนลายมอตวอยางใชปากกาหมกซมลงบนกระดาษเปลาทมเสนบรรทด (2) ใหเขยนตามค าบอกโดยไมตองบอกตวสะกดการนต (3) ใหเขยนขอความใหตรงกบลายมอปญหา (4) ใหเขยนตวอกษรประเภทเดยวกบลายมอปญหา

16


เชน ลายมอหวดกตองเขยนลายมอหวด ลายมอบรรจงกตองใหเขยนบรรจง (5) ใหเขยนซ ากนใหเตมหนาประมาณ 5 หนากระดาษ และ (6) กรณสงเกตเหนตวอยางลายมอเขยนแตกตางกบลายมอปญหามากควรใหเขยนทงมอซายและมอขวา แลวเขยนก ากบแตละแผนดวยวาใชมอขางไหนเพอน าไปใชวเคราะหไดถกตอง (UNODC, 2010)

วธการตรวจพสจนลายมอชอ (ลายเซน) โดยใชอปกรณตรวจสอบชนดตางๆ มหลากหลายประเภทตามแตวาระในการใชเพอตรวจสอบลายเซนนน เชน บคคลทวไปสามารถใช Mass Check Singature Machien Ap-809 หรอเครองสองไฟแบลกไลท (Backlight) เพอตรวจดลายเซนทอยดานหลงสมดบญชธนาคารซงขณะนมแอปพลเคชนใหลงโปรแกรมได หรอเครองจบผดหมกลายเซน SERS Chips เพมประสทธภาพการตรวจวดสารเคมดวยเทคนค Raman Spectroscopy (เดลนวส, 2559) IBM Sametime Community Server โปรแกรมทใชตรวจสอบความถกตองของลายเซน (Nielson, Azaria, Reinharts, & Yasin, 2003; ไอบเอม, 2558) โปรแกรม Similan POD (Point of Delivery) ทสามารถส าเนาลายเซนแบบดจตอล (สมลนเทคโนโลย, 2559) เครองวเคราะหสารเคมทางวทยาศาสตร Atomic Absorption Spectrophotometer ทสามารถประยกตใชในงานนตวทยาศาสตรกบการตรวจชนดของหมกทเซนบนเอกสารของกลาง (Chasteen, 2013) Microsoft Visual Basic โดยใชทฤษฎ Dynamic Time Warping (DTW) รวมกบทฤษฎ Extended R-Square (ER2) เชอมกบโปรแกรม MATLAB และใช Microsoft Access 2007 เกบฐานขอมลเพอใชยนยนตวบคคล (ณฐวฒ ตงอดมสร, อานนท ศรสนต และเกศน โพธเพชร, 2553) หรอโปรแกรมตรวจสอบลายเซนมออเลกทรอนกส (Digital Signature Detection) ทใชเปรยบเทยบลายมอชอ (ลายเซน) (ทกษณา กรไกร และสจตรา โหมดหรญ, 2550) ในบทความนจงยกตวอยางการท างานโปรแกรมตรวจสอบลายมออเลกทรอนกสทอธบายรายละเอยดพอสงเขปไดดงน

ภาพท 2 ตวอยางอปกรณตรวจสอบลายมอชอ

จากภาพท 2 ประกอบดวย 4 ภาพเรยงจากซายไปขวา โดยภาพซายสดคอเครองสองไฟแบลกไลท ถดมาไดแก เครองจบผดหมกลายเซน ภาพท 3 คอ Atomic Absorption Spectrophotometer และภาพสดทายหรอภาพท 4 ไดแก โปรแกรมใชตรวจสอบความถกตองของลายเซน

การท างานโปรแกรมตรวจสอบลายเซนมออเลกทรอนกส (Digital Signature Detection) เรมจากการบนทกการลงลายมอชอ (ลายเซน) และขอมลทจ าเปนโดยใช Pen Tablet จากนนท าการเซนชอแลวจงท าการเปรยบเทยบโดยโปรแกรมวเคราะหขอมลทใชหลกการเปรยบเทยบ 4 วธ (1) หลกการแผนท (Map) (2) หลกการนบจ านวน (Dot) (3) หลกการหาความยาวรวมของลายเซน (Length) และ (4) หลกการหาคาความชน (Slope)

17


1. การเปรยบเทยบโดยใชหลกการแผนท (Map) หลงจากเซนชอลงในพนทส าหรบลงลายมอชอจะไดเปนคา Pixel โดยใชตวแปร i และ j เกบคาเปนคาพกด เมอท าการเซนชอเสรจโปรแกรมจะสรางตารางขนมาทบพนทการลงลายมอชอ (ลายเซน) ขนาด 50x50 ซงจะท าการเกบคาวาในชองนนมการลากเสนผานหรอไม ถาผานกจะนบคาโดยไมสนใจวาจะผานพนทนนๆ กครง หลงจากนนจะน าคา ของจ านวนชองทไดเปรยบเทยบกบลายเซนทมอยในขอมล

2. การเปรยบเทยบโดยใชหลกการนบจ านวน (Dot) หลงจากเซนชอ โปรแกรมจะท าการเกบคาจ านวนของ dot เปนแบบพกด (x, y) โดยคาจ านวน dot ขนอยกบความเรวทใชลงลายมอชอ (ลายเซน) ของแตละบคคลกลาวคอ ถาบคคลใดทลงลายมอชอชาโปรแกรมกจะท าการวนรอบมาเกบคาของจ านวน dot ไดมาก แตถาลงลายมอชอเรวจ านวน dot ทออกมาจะไดคานอย หลงจากนนจะน าคาของจ านวน dot มาเปรยบเทยบกบการลงลายมอชอหรอลายเซนบคคล

3. การเปรยบเทยบโดยใชหลกการหาความยาวรวม (Length) เปนการหาความยาวระหวางจดเ พอใหไดความยาวรวมของลายมอชอ (ลายเซน ) โดยจะใชจ านวนจดท เกบคาไวมาหาคารวม เมอไดคาความยาวรวมจะน าไปเปรยบเทยบกบบคคลอนๆ เชนกน โดยสตรการหาความยาวรวมทใชคอ ความยาว = √ (X1-X2)2 + (Y1-Y2)2

4. การเปรยบเทยบโดยใชหลกการหาคาความชน (Slope) ในทกๆ ครงทมการเปลยนทศทางของลายเซนจะน ามาคดคา slope โดยคาของ slope ทไดจะน ามาคดวาเปนคาบวกหรอคาลบ แลวเกบคาทไดไว ถาคาทออกมามคาเปนศนยจะไมน ามาคดเพราะถอวาลายเซนยงไมมการเปลยนทศทาง เมอไดคา slope เรยบรอยจะน ามาเปรยบเทยบลายเซน

เมอไดผลการเปรยบเทยบทง 4 หลกการ จะก าหนดเงอนไขวาคาทออกมาตองไมต ากวา 90-110% ยกเวนหลก slope ทคาตองอยระหวาง 70-130% หากคาหนงคาใดไมตรงทก าหนดขอมล จะไมแสดงผลวเคราะห และหากวาผลของคาตรงก าหนด โปรแกรมจะน าคาทง 4 รวมกนและเฉลยอกครงกอนจะแสดงผล การแสดงผลจะแสดงขอมลของบคคลทมผลการเปรยบเทยบทมคาใกลเคยงกบลายเซน ทบนทก อยางไรกดนอกจากหลกการทงสทใชวเคราะหข อมลเปรยบเทยบลายเซนเพอตรวจสอบ ความเปนบคคล ผใชยงสามารถเพมหลกการอนเขาไปในตวโปรแกรมไดตามแตความรความสามารถ เพอเพมความสมบรณและความนาเชอถอของโปรแกรมการวเคราะหใหมากยงขน

ภาพท 3 ตวอยางขนตอนการตงคาการท างานโปรแกรมตรวจสอบลายเซนมออเลกทรอนกส

18



คมชดลก. (2560). แจงความแบงกปลอมลายเซนท าประกน. สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.komchadluek.net/news/regional/258300

ครอบครวขาว 3. (2558). ขาวอาชญากรรม: พฐ.เรงตรวจสอบลายเซนผบรหาร สจล . สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www2.krobkruakao.com/ข าวอาชญากรรม /116217/ พฐ-เรงตรวจสอบลายเซนผบรหาร-สจล-.html

ฎกา. (2560). คนหาค าพพากษาฎกาท 7156/2541. สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก https:// deka.in.th/view-27479.html

ณฐวฒ ตงอดมสร อานนท ศรสนต และเกศน โพธเพชร. (2553). ระบบตรวจสอบลายเซนเพอยนยนตวบ คคล . สบคนว นท 9 กมภา พนธ 2560 จาก file:///C:/Users/Administrator.XHG8GJ AQDWTDTWZ/Downloads/MTH380ab.pdf

เดลนวส. (2559). จบผดหมกลายเสน ชพขยายสญญาณรามาน . สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.dailynews.co.th/it/381719

ทกษณา กรไกร และสจตรา โหมดหรญ. (2550). โปรแกรมตรวจสอบลายเซนมออเลกทรอนกส. สบคนวนท 7 กมภาพนธ 2560 จาก http://203.158.6.11:8080/sutir/bitstream/123456789/ 2671/1/2550-27-1.1.pdf

ไทยพบเอสนวส. (2559). ตร.ประสานกองสลากฯ สงลอตเตอรรถกรางวล 30 ลานบาทพสจนลายเซน. สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://news.thaipbs.or.th/content/25542

ไทยรฐออนไลน. (2559). (23 กรกฎาคม). ยนผดกฎหมายเบนซสมเดจชวง. สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.thairath.co.th/content/670461

มตชนออนไลน. (2559). (20 กมภาพนธ). เปดเอกสารเทยบลายมอชอสมเดจชวง 2 แบบอนไหนจรงปลอม? . สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.matichon.co.th/news/45049

สถาบนนตวทยาศาสตร กระทรวงยตธรรม. (2554). งานตรวจพสจนพยานเอกสาร: ค าแนะน าการจดสงพยานเอกสารตรวจพสจน . สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.cifs.moj. go.th/main/images/document/DOC_Download.pdf

สมลนเทคโนโลย. (2559). โปรแกรมระบบส าเนาและลายเซนดจตอล ณ จดรบสงสนคา (door to door electronics systems): Interface ระบบลายเซนแบบด จ ตอล . สบคนว นท 9 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.similantechnology.com/similan-pod.html

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2558). พระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการส านกงานต ารวจแหงชาต พ .ศ .2552. ส บ ค น ว น ท 8 ก ม ภ า พ น ธ 2560 จ า ก http://web.krisdika.go.th/data/ law/law2/%b503/%b503-2a-9998-update.pdf

19


ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2559). พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ.2499.

ส บค น ว นท 8 ก มภา พนธ 2560 จาก http://web.krisdika.go.th/data/law/law4/%bb 06/%bb06-20-9999-update.pdf

ส านกงานราชบณฑตยสภา. (2560). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2554: คนหาค าศพท ค าวา ลายมอชอ. สบคนวนท 8 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.royin.go.th/dictionary/

ไอบเอม. (2558). IBM knowledge center การต งคา trust store ใบรบรองส าหรบการตรวจสอบลายเซนต SAML. สบคนวนท 9 กมภาพนธ 2559 จาก http://www.ibm.com/support/ knowledgecenter/th/SSKTXQ_9.0.0/admin/config/st_adm_security_cert_trust_ store_for_saml_sig_valid.html

Chasteen, T.G. (2013). Hydride generation atomic absorption spectroscopy: Introduction. Retrieved February 8, 2017, from http://www.shsu.edu/chm_tgc

/primers/pdf/HGAAS.pdf Dewhurst, T.N. (2016). Empirical investigation of biometric, non-visible, intra-signature

features in known and simulated signatures. Australian journal of forensic sciences 48(6), 659-675.

Nielson, S.P., Azaria, A., Reinharts, Y., & Yasin, F. (2003). Working with the sametime community server toolkit. New York: IBM Corporation.

UNODC. (2010). Guide for the development of forensic document examination capacity. Retrieved February 9, 2017, from https://www.unodc.org/document

s/scientific/Forensic_Document_Examination_Capacity.pdf

20


บทบาทของงานนตโบราณคดและนตมานษยวทยาในการสบสวนอาชญากรรม (Role of Forensic Archaeology and Forensic Anthropology in Crime Investigation)

ผศ.พ.ต.ท.ดร.สฤษด สบพงษศร*

บทน า การสบสวน คอ การแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐาน ซงวธการแสวงหา คอ การน าสหวทยาการ (Interdisciplinary) ทงหลายมาใช เพอใหไดมาซงขอเทจจรงและหลกฐาน โดยเมอมคดเกดขนแลวภารกจหลกในการสบสวนนนมวตถประสงคส าคญ คอ การเอาตวผกระท าผดมาด าเนนคดรวมทงการแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐาน เพอน าไปผานกระบวนการในการสอบสวนและเพอใหขอเทจจรงและหลกฐานทไดมานน สามารถน ามาเปนพยานหลกฐานทจะใชยนยนวาผนนเปนผกระท าผดจรง (ไพฑรย เพมศรวศาล, 2548) ดงนนจงเหนไดวา การสบสวน จ าเปนทจะตองอาศยศาสตรตางๆ มาชวยในกระบวนการสบสวนโดยเฉพาะในการสบสวนหลงเกดเหต ทหลกฐานตางๆ จะตองเขาสกระบวนการสอบสวนเพอพฒนาไปเปนพยานหลกฐานตอไป นตวทยาศาสตร (Forensic Science) ไดเขามามบทบาทตอการสบสวนสอบสวนอยางมาก โดยเฉพาะทางดานของการตรวจสถานทเกดเหต (Crime Scene Investigation) เพอเกบรวบรวมวตถพยานตางๆ ในสถานทเกดเหต และการตรวจพสจนหลกฐานวตถพยาน (Criminalistics) เพอการพสจนหาตวผกระท าผดหรอพสจนความบรสทธของบคคลทถกกลาวหา เนองจากวตถพยานมอยมากมายหลายประเภท อาท วตถพยานทมาจากรางกาย เชน กระดก เลอด น าลาย น าอสจ เสนขน เสนผม เปนตน วตถพยานทเปนวตถสงของ เชน กระสนหรอปลอกกระสนปน กระจก อาวธตางๆ เปนตน และวตถพยานทเปนรอยประทบตางๆ เชน รอยลายนวมอแฝง รอยยางรถยนต รอยเครองมอ เปนตน ดงนน นตวทยาศาสตรจงประกอบไปดวยองคความรจากศาสตรตางๆ จากหลากหลายสาขาน ามาประยกตใชในกระบวนการสบสวนสอบสวน เชน นตโบราณคด (Forensic Archaeology) นตมานษยวทยา (Forensic Anthropology) นตทนตวทยา (Forensic Odontology) นตพฤกษศาสตร (Forensic Botany) เปนตน

*อาจารย (สบ 3) กลมงานคณาจารย คณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ

21


ปญหาหนงของการสบสวนเพอการแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐาน ซงมกพบในสถานทเกดเหตโดยเฉพาะกบคดทผกระท าผดมการน าศพหรอสงของไปฝงไวในหลม (Buried Items) โดยมวตถประสงคเพอปดบงซอนเรนอ าพรางศพหรอสงของ หากการขดกกระท าโดยผทไมมความรจะเปนการท าลายศพ และวตถพยานโดยรอบได ซงปญหาทมกจะพบไดในระหวางการขดกศพ (Exhumations) นน ไดแก การรกษาสถานท เกดเหตบรเวณทพบศพยงไมด เพยงพอ เกดการปนเปอนในบรเวณทขดกศพ ขอจ ากดในเรองของเวลาในการด าเนนการขดก (Time Constrains) การดแลซากศพโดยทไมมนกนตมานษยวทยาหรอบคลากรทางการแพทย ขาดการวนจฉยรวมถงความโปรงใส (Transparency) ในแหลงทขดพบศพ การขดกโดยทไมไดใชหลกวชาทางโบราณคดหรอธรณวทยา และการท าหลกฐานส าคญสญหาย หรอไปท าลายสภาพแวดลอมของหลมศพ (Burial Context) (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013) ดงนน ประเภทคดตางๆ ทควรจะตองน าเอาองคความรทางดานโบราณคดและมานษยวทยา มาชวยในการขดกศพเพอการสบสวนนนมตงแต คดอาชญากรรมธรรมดา (Common Criminal Cases) เชน คดฆาตกรรมแลวน าศพไปฝงเพออ าพรางปดบงซอนเรนศพ หรอคดอาชญากรรมเกยวกบสทธมนษยชน (Human Rights Cases) เชน การฆาลางเผาพนธ (Genocide) หรอคดความขดแยงภายในหรอระหวางประเทศ ( Internal External Conflicts) เชน คดการฆาผมความคดเหนทางการเมองทขดแยงกน หรอในคดแพง (Civil Cases) เชน การโตแยงเรองสทธการครอบครองพนทของชมชน หรอแมกระทงในกรณภยพบตขนาดใหญทมผเสยชวตจ านวนมาก (Mass Disasters) เชน การตายจากแผนดนไหว โคลนถลม คลนสนาม เครองบนตก เปนตน โดยเฉพาะอยางยงในการสบสวนกรณคดบคคลสญหาย (Missing Person Investigation) ทนอกเหนอจากเจาหนาทต ารวจและฝายสบสวนแลว จ าเปนจะตองใชทมสหวทยาการ (Interdisciplinary Team) อนประกอบดวย นกนตพยาธ นกนตมานษยวทยา นกนตโบราณคด นกนตทนตวทยา นกนตรงสวทยา ผเกยวของอนๆ เชน นกกฏวทยา นกเคม นกชววทยา เปนตน เขามาชวยในการแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐาน (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013) จากความส าคญดงกลาวขางตน จงท าใหเจาหนาทรกษากฎหมายหรอต ารวจ และ ผทเกยวของในกระบวนการสบสวนสอบสวน จ าเปนตองรจกและท าความเขาใจในบทบาทหนาท และศกยภาพของงานดานนตโบราณคดและนตมานษยวทยา ทจะเขามาชวยในกระบวนการสบสวนคดอาชญากรรมทเกดขน เพอใหการเกบรวบรวมพยานหลกฐานมความรดกมถกตองตามหลกวชาการ สามารถน ามาใชเพอน าไปสกระบวนการในการสอบสวน เพอใหขอเทจจรงและหลกฐานทไดมานน สามารถน ามาเปนพยานหลกฐานทจะใชยนยนระบตวผกระท าผด หรอชวยผถกกลาวหาทบรสทธไดอยางแทจรงตอไป

22


ความหมายของนตโบราณคดและนตมานษยวทยา วชาโบราณคด (Archaeology) จดเปนหนงในสาขาของศาสตรทางดานมานษยวทยาทเนนการศกษาทางดานการส ารวจ การขดคน/ขดกและเกบหลกฐานซงเปนสาขาวชาเฉพาะ ดงนน นตโบราณคด (Forensic Archaeology) ซงมาจากค าวา Forum, Ancient และ Knowledge จงหมายถง การศกษาถงสาเหตของอาชญากรรมและแนวทาง รวมถงวธการแกไขปญหาและการคลคลายคด โดยการประยกตใชหลกการ เทคนคตลอดจนระเบยบวธการทางโบราณคดมาใชในงานทางนตวทยาศาสตร เชน การขดคนอยางเปนระบบ การเกบและลงทะเบยนพยานวตถจากสถานทเกดเหต เพอประโยชนตอรปคดซงมผลทางกฎหมาย (นฤพล หวงธงชยเจรญ, 2550) สวน นตมานษยวทยา (Forensic Anthropology) เปนการศกษาทประยกตพนฐานความร ตลอดจนเทคนคและระเบยบวธการงานทางดานมานษยวทยากายภาพ (Physical Anthropology) บรรพมานษยวทยา (Paleoanthropology) กายวภาคศาสตร (Anatomy) และพยาธวทยาโบราณ (Paleopathology) มาใชเพอศกษาโครงกระดกหรอบคคลนรนามในบรบททางกฎหมาย ทางการแพทยหรอเก ยวของกบศาล ทมอายหล งการเสยชวต ( Post Mortem) ไม เกนกว า 50 ปท ผ านมา (นฤพล หวงธงชยเจรญ, 2550) ความเกยวเนองของงานนตโบราณคดและนตมานษยวทยา นตมานษยวทยาจะมความเกยวเนองกบนตโบราณคด ในกรณทมศพถกฝงกจะน าเอาเทคนควธการทางโบราณคดเขามาใชในการส ารวจ การจดท าแผนทและแผนผง การขดกศพอยางเปนระบบ แลวเมอไดโครงกระดกหรอชนสวนศพขนมากจะตองอาศยนกนตมานษยวทยา มาชวยในการจ าแนก ( Identification) และแปลความหมาย ( Interpretation) จากโครงกระดกหรอชนส วนของศพ เพอการพสจนบคคล การพสจนพยาธสภาพของกระดก และการพสจนหาชวงอายหรอระยะเวลาหลงการตายเพอประโยชนในการสบสวนสอบสวนของเจาหนาทตอไป ข นตอนของการสบสวนโดยใชนตโบราณคดและนตมานษยวทยา ขนตอนในการสบสวนโดยใชหลกการทางนตโบราณคดและนตมานษยวทยานน มขนตอนดงน (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013)

1. ขนการสบสวนหาขอมลประวต (Historical Investigation) ซงเปนขนตอนทจะตองหาแหลงขอมลทอาจจะไดมาจากการสมภาษณหรอจากเอกสารตางๆ เชน สมภาษณปร ะจกษพยานผเหนเหตการณ หรออาจมเอกสารภาพถายเปนหลกฐาน เปนตน เพอน ามาใชเปนขอมลประวตในการตงสมมตฐานเพอการจ าแนกและระบต าแหนงหรอจ านวนของหลมฝงศพในพนท โดยแหลงขอมลนน จะประกอบดวย

23


(a) (b) ภาพท 1 (a) แหลงขอมลจากการสมภาษณประจกษพยานผเหนเหตการณ (Guillaume Ribot, n.d.)

(b) แหลงขอมลทไดจากการถายภาพเพอเปนหลกฐาน (Independent, n.d.)

1.1 ขอมลทเกบไดกอนเสยชวต (Collection of Ante-Mortem Data) ไดแก ประวตทางดานการรกษาทางการแพทย ดานมานษยวทยา (Anthropological) ดานทนตวทยา (Odontological) หรอ ดานสารพนธกรรมดเอนเอทไดจากสารคดหลงตางๆ เชน ตวอยางของน าลาย เลอด เปนตน 1.2 ขอมลดานการส ารวจหลมฝงศพ (Search for Grave Sites) เพอคนหาหลมฝงศพในพนท 2. ขนการคนหาศพและพยานหลกฐานทเกยวของดวยเทคนคทางดานโบราณคด (Archaeological Recovery of the Body and Associated Evidence) โดยการวเคราะหและแปลความในสงทไดคนพบมา 3. ขนการตรวจวเคราะหในหองปฏบตการ (Laboratory Analysis) โดยการจ าแนกศพและการตดสนใจเพอหาสาเหตของการเสยชวตโดยนกนตมานษยวทยา

บทบาทของงานนตโบราณคดในการสบสวน บทบาทของงานนตโบราณคดทเขามามสวนชวยในงานสบสวนโดยใชเทคนค ตลอดจนระเบยบวธการศกษาภาคสนาม เพอการสรางประมวลภาพ (Reconstruction) และแปลความหมายเกยวกบเหตการณทเกดขน ซงไดแก การคนหาและการส ารวจแหลงหลมศพ (Search and Prospect Locating Remains) ซงมรายละเอยดดงตอไปน 1. การคนหา สามารถแบงออกเปน 2 วธการหลก ไดแก วธการคนหาแบบไมรบกวนชนดน และวธการคนหาแบบรบกวนชนดน โดยมรายละเอยดในแตละวธการ ดงน (เอดเวรด ดบเบลย คลแลม, 2533)

24


1.1 วธการคนหาแบบไมรบกวนชนดน (Non-Intrusive Ground) ไดแก 1.1.1 การคนหารองรอยทมองเหนไดดวยตาเปลา (Visual Signs) ซงโดยทวไปแลวซากศพอาจอยบนพนผวดน หรอในหลมตนๆ หรอถกฝงอยในหลมลกกได กรณทถกฝงอยในหลมลก จะปรากฏเปนรอยยบลงไปเนองจากดนทถมกลบหลมนนทรดตวเมอเวลาผานไป หรออาจปรากฏเปนเนนขนมาเมอดนสวนเกนถกน ามาถมเพม นอกจากนน อาจพบรองรอยของหลมจากความแตกตางกนของการเจรญเตบโตของตนไมในบรเวณนนกได 1.1.2 การใชสนขกภยส ารวจดมกลน (Air-Scent Dogs) โดยวธการนสามารถชวยประหยดเวลาในการคนหา ท าใหสามารถเขาถงเปาหมายไดรวดเรวข น เนองจากสนขมความสามารถ ในการดมกลนไดดกวามนษยถง 30 เทา และยงสามารถตรวจหาโครงกระดกทถกทงไวในทโลงถงหนงป ไดเนองจากยงหลงเหลอกลนจากการเนาเปอยอย รวมทงสนขทผานการฝกในการคนหา ยงสามารถ แยกความแตกตางระหวางซากศพมนษยกบซากสตว หรอสามารถบอกต าแหนงของศพทจมอยใตน าไดโดยการดมกลนของศพเนาเปอยไดจากบนผวน าอกดวย แตวธการใช สนขส ารวจกภยดมกลนดงกลาว กมขอจ ากดหลายประการ เชน ในเรองทตองมผควบคมดแลสนขในการตรวจคนหา หรอการทตองมสภาพภมอากาศทมความเหมาะสมในการดมกลนของสนข ตวอยางเชน พนทนนควรตองมความชน มดนทรวน มลมพดออนๆหรอมอากาศเยน (ต ากวา 32 องศาเซลเซยส) เนองจากวาในบรเวณทมลมพด หรอในบรเวณพนดนทมน าไหลผานใตศพ กจะสามารถพดพาเอากลนศพเนาใหกระจายออกไปไดไกล แตถาในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม เชน สภาพอากาศรอนแหงและลมสงด หรอมฝนตกหนกกยอมสงผลตอประสทธภาพในการดมกลนของสนขลดลงไดเชนกน 1.1.3 การดผลการรบกวนชนดน (Soil Disturbances) โดยเมอระบบของชนดนถกรบกวนดนทใชกลบหลมจะไมเหมอนเดมเพราะเปนดนทถกผสม เชน กรณทสของดนทถกกลบในหลมฝงศพจะแตกตางกบสของดนทยงไมไดถกขด เปนตน แตเมอเวลาผานไปนานความแตกตางของสดน จะคอยๆ ลดลงเชนกน ในหลมทถกขดใหมๆ มกจะปรากฏให เหนในลกษณะดนทมผวนนขนมา โดยขนาดของเนนดนปากหลมจะมความสมพนธกบระดบความลกของหลม กลาวคอ ถาเนนดนสงมากขนเทาใด หลมนนกมกจะมความลกมากขนเทานน แตเมอระยะเวลาผานไป ดนกจะถกอดตวใหแขงขน อตราการยบตวของดนจะขนอยกบระยะเวลาและความชนของดน โดยอตราการยบตวสวนใหญมกเกดขนในชวงระยะเวลา 2-3 เดอนแรก นอกจากนนแลวอตราการยบตวของดนยงขนอยกบประเภทของดน และความลกของหลมทถกขด โดยพบวา ประเภทของดนทมปยสดผสมอยมากจะยบตวไดมากทสด สวนประเภทดนทผสมทรายจะยบตวนอยทสด ในบางกรณอาจพบการยบตวของดนครงทสอง ซงเกดจากเมอศพเนาเปอยสวนทองของศพจะเปนโพรงจงท าใหดนบรเวณนนยบตวลงไปไดอก ซงการยบตวครงทสองนจะพบไดกรณศพถกฝงในหลมทตนกวาสองเมตร

25


1.1.4 การดความแตกตางของพชบรเวณหลมฝงศพกบบรเวณอน เนองจากบรเวณทถกขดหลม มการขดและกลบดนซงการมศพถกฝงอยจะสงผลตอการเจรญเตบโตทดขนของพช หรออาจจะเลวลงกไดโดยขนอยกบสภาพของการขดท าลายพชบรเวณหลมนน เชน การขดดนไปท าลายระบบรากตนไม เปนตน ซงความแตกตางของพชนน สามารถตรวจพบไดจากการส ารวจทางพนดน หรอทางภาพถายทางอากาศ 1.1.5 การดรองรอยทเกดจากสตว (Animal Signs) โดยสตวทกนซากอาจท าลายซากศพ โดยเฉพาะศพทอยบนผวดนหรอถกฝงไวตนๆ ดงนน จงตองใชการสงเกตรองรอยขดใหมๆ ของสตว หรอการสงเกตพวกนกหรอสตวกดแทะ ทอาจเอาเสนผมหรอชนสวนของเสอผาศพไปท ารง หรอการสงเกตสนขทมกคาบเอาชนสวนศพหรอกระดกออกมาแทะในทโลง ซงมกจะไมไกลจากทฝงศพหรอกระดกนน 1.1.6 การใชภาพถายทางอากาศ (Aerial Photography) หรออากาศยานโดรน (Drone) โดยปกตนยมน ามาใชกรณทคนหาหลมศพขนาดใหญ (Mass Grave) เพอก าหนดขอบเขตพนท ในการปฏบตงาน 1.1.7 การสมภาษณซกถามพยานผรเหนเหตการณ โดยมกนยมใชกรณทมหลมศพขนาดใหญ โดยใชการซกถามพยานใหบอกเลาเหตการณในทเฉพาะ โดยใหหางจากจดเกดเหตเพอไมใหพยานเหนจดเกดเหต เมอสมภาษณเสรจจงคอยขอใหพยานพาไปดจดทพบศพ เพอเปนการทวนสอบซ า (Cross Check) วาพยานนนไดพดความจรงตรงกบทใหการไวหรอไมอยางไร ซงวธนสามารถชวยใหสามารถเขาไปในพนทเกดเหตไดโดยตรง 1.2 วธการคนหาแบบรบกวนชนดน (Intrusive Ground) ไดแก 1.2.1 การเจาะตรวจสอบพนดนโดยใชเครองเจาะ (Probing) เปนการหยงดพนดนโดยใชทอนโลหะยาวประมาณ 120 ซ.ม. แทงลงไปในดนทตองการคนหาหลมฝงศพ โดยดนบรเวณหลมจะมความออนนมกวาบรเวณขางเคยง 1.2.2 การใชเครองตรวจสอบไอระเหยของแกสทตดไฟได (Combustible Gas Vapor Detectors) ในการคนหาตรวจจบ เนองจากเมอศพมการเนาเปอยจะเกดแกสหลายชนด เชน แกสไฮโดรเจนซลไฟด แกสมเทน แกสแอมโมเนย เปนตน ดงนน เครองตรวจสอบจะสามารถใชบงชวาบรเวณใดทมแกสเพมขนเหนอหรอใกลกบซากศพทถกฝงอยได 1.2.3 การส ารวจล าดบชนดน (Soil Stratigraphy) โดยดนบรเวณทไมถกรบกวนจากการขดจะแสดงสภาพตามธรรมชาตของชนดน สวนดนทถกรบกวน เชน ดนทถกกลบหลมศพจะเปนดนผสมโดยทจะไมพบประเภทชนดนทเกดโดยธรรมชาต 1.2.4 การใชการวเคราะหดน (Soil Analysis) โดยสงทใชแสดงใหเหนวาบรเวณนนถกรบกวนจากการขดหลม เชน สวนประกอบทเปนอนทรยสาร ลกษณะองคประกอบของดน ความเปนกรดดางของชนดน สวนประกอบทางเคมของเนอดนทแตกตางไปจากบรเวณทไมไดถกรบกวน เปนตน

26


1.2.5 การใชเครองมอเจาะเกบเนอดน เพอตรวจดชนดนในบรเวณทคนหา โดยจะใชเครองมอประเภทหนก เชน รถตกดน รถแบคโฮ เพอปาดดชนหนาดนเมอตองการคนหาในบรเวณ พนทกวางๆ และไมมขอมลทตงเกยวกบหลมฝงศพ หรอหลมฝงศพนนเกามาก โดยมขอควรระวงเพอไมใหไปท าลายศพหรอโครงกระดก ใหปาดหนาดนแตละครงลกเพยง 2-3 นวเทานน 2. การส ารวจ สามารถแบงออกเปน 2 วธการหลก ไดแก วธการส ารวจทางกายภาพ ของพนดนแบบทางออม และวธการส ารวจทางกายภาพของพนดนแบบทางตรง โดยมรายละเอยดในแตละวธการ ดงน (เอดเวรด ดบเบลย คลแลม, 2533) 2.1 วธการส ารวจทางกายภาพของพนดนแบบทางออม (Passive Geophysical Prospecting Methods) 2.1.1 การส ารวจแรงดงดดของโลก (Gravity Surveying) โดยการตรวจหาลกษณะแตกตางของแรงดงดดของโลก ซงจะเกยวกบความหนาแนนของพนดน 2.1.2 การส ารวจแรงสนามแมเหลก (Magnetic Surveying) โดยใชเครองมอวดอ านาจสนามแมเหลก โดยวดความแตกตางของสนามแมเหลกตางๆในโลก โดยทสนามแมเหลกจะเปลยนแปลงไปไดเพราะวตถทอยใตผวโลก ดงนนความผดปกตของสนามแมเหลกจะเกดขน เมอดนชนตางๆ นนถกรบกวนจากการขด ท าใหสามารถส ารวจพบหลมทถกขดได 2.1.3 การส ารวจความตางศกย (Self-Potential Surveying) โดยตรวจหาความเปลยนแปลงของกระแสไฟฟาทมอยในพนดนตามธรรมชาต เนองจากแรธาตสารละลายในดนจะกอใหเกดปฏกรยาทางเคม ท าใหเกดกระแสไฟฟาออนๆ ทไหลในดนซงจะถกวดไดโดยเครองมอน แตกมขอจ ากดในบางกรณทอาจจะตรวจไมพบซากศพได นอกจากวาศพนนมการฝงวตถทสามารถเปลยนสวนประกอบของสารเคมในบรเวณหลมศพได

(a) (b) (c)

ภาพท 2 (a) การส ารวจแรงดงดดของโลก (Gravity Survey Applications, 2017) (b) การส ารวจแรงสนามแมเหลก (Azhar Mahmood, 2015) (c) การส ารวจความตางศกย (Enrico Sciubba, 2015)

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjKtZTk8dDTAhVFlpQKHT7DAv8QjRwIBw&url=http://imtgeophysics.com/?page_id=72&psig=AFQjCNGuQpAQdZg0rVf0BBc6dwB_NJkI3Q&ust=1493803320967427

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjyjoTm8tDTAhUBrI8KHadfBb0QjRwIBw&url=http://www.mdpi.com/journal/energies/special_issues/geothermal-energy&psig=AFQjCNGsVWJaLAbpH0PRuLQw7rmGAUcwVw&ust=1493803738904243

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwimjuST8tDTAhUBM48KHQCSD6oQjRwIBw&url=https://www.slideshare.net/maharazhar786/applications-50352338&psig=AFQjCNECTBKGTEBjSY_amNCxNjd30ax_kA&ust=1493803546954590

27


2.2 วธการส ารวจทางกายภาพของพนดนแบบทางตรง (Active Geophysical Prospecting Methods) เปนการวดสญญาณทตอบสนองกลบมาโดยใชเครองรบ ไดแก 2.2.1 การส ารวจโดยใชความตานทานกระแสไฟฟา (Electrical Resistivity Surveying) โดยผานกระแสไฟฟาลงไปในดนและวดความแตกตางของความตานทานในพนดนทมตอกระแสไฟฟาทผานลงไป 2.2.2 การส ารวจโดยใชแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic Surveying หรอ EM) โดยใชสนามแมเหลกทท าขน เพอวดความแตกตางของตวน ากระแสไฟฟาในดน ซงโดยทวไปมกใชส าหรบการก าหนดขอบเขตของหลมหรอสสานฝงศพ ซงตรวจพบไดจากความแตกตางของสภาพการน าไฟฟา ของดนเพยงเลกนอย 2.2.3 การส ารวจโดยใชเครองตรวจหาโลหะ (Metal Detectors) โดยใชสนามแมเหลกทท าขนเพอตรวจหาวสดโลหะชนดตางๆ ทฝงอย 2.2.4 การส ารวจโดยใชแสงเรดารสองทะล พน ดวยเครอง GPR (Ground Penetrate Radar) ซ ง เครองดงกลาวอาศยหลกการท างานโดยใชหลกวา สวนผสมของดนนน จะมองคประกอบของธาตโลหะทแตกตางกน โดยเฉพาะในชนของหนาดน (Top Soil) เครองจะสงสญญาณเรดารสะทอนแรธาตโลหะในดน ท าใหทราบถงหลมหรอแรธาตในดนทแตกตางกน โดยเครองดงกลาวจะมประสทธผลสงสดในความลกไมเกน 1-2 เมตรจากผวดน 2.2.5 การส ารวจดวยคลนสนสะเทอนแบบหกเห (Seismic Refraction) โดยอาศยหลกทวา สงแปลกปลอมทถกฝงอยในดนจะท าใหการเดนทางของคลนนนเรวขนหรอชาลงได และควรจะถกเครองตรวจพบไดวาคลนทมาถงนน เรวกวาหรอชากวาคลนทอยตดกน เนองจากการขดหลมและ การกลบหลมนน จะท าใหดนอดแนนนอยลงกวาเดม ดงนน หลมฝงศพจงเปนสงทท าใหคลนเดนทางไดชาลง

(a) (b) (c)

(d) (e)

ภาพท 3 (a) การส ารวจโดยใชความตานทานกระแสไฟฟา (Paul Bauman, 2005) (b) การส ารวจโดยใชแมเหลกไฟฟา (H. –W. Tseng, 1997) (c) การส ารวจโดยใชเครองตรวจหาโลหะ (Dig Guidance, 2016) (d) การส ารวจโดยใชแสงเรดารสองทะลพน ดวยเครอง GPR (Ground Penetrating Radar, n.d.) (e) การส ารวจดวยคลนสนสะเทอนแบบหกเห (Seismic Reflection, n.d.)

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjG_PnZ2tDTAhUFSo8KHVBhCmUQjRwIBw&url=http://csegrecorder.com/articles/view/2-d-resistivity-surveying-for-hydrocarbons-a-primer&psig=AFQjCNGwwP5nfObJd3ojZZsvnpY08AacbA&ust=1493797288509669

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiXpNS329DTAhWIM48KHUffCrwQjRwIBw&url=http://geosiamservices.com/services/ground-services/surface-electromagnetic-survey/&psig=AFQjCNHdj2UPZRbj-k9npnfA5nveL1Ot1A&ust=1493797411521008

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiG6MG-2tDTAhUMpI8KHc-9B08QjRwIBw&url=http://www.obmdc.online/our-club/dig-guidance.html&psig=AFQjCNFlEJ6qIhGSDx5curWrTyZuLAR2HQ&ust=1493797156966074

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiK4a2L3NDTAhXIRY8KHVUKDR8QjRwIBw&url=https://earthquake.usgs.gov/learn/glossary/?term=seismic reflection or refraction line&psig=AFQjCNHMVozvCc1YZ7AYDGc6GSNpY2axxg&ust=1493797660110530

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjnwtPi2dDTAhVGsI8KHdMaBHYQjRwIBw&url=http://www.gprdata.com/about_gpr.php&psig=AFQjCNG24kYDbjknBLg_xEzbaDZOYQ0BfA&ust=1493797027386619

28


เมอทมคนหาและส ารวจนนสามารถก าหนดต าแหนงไดแลว จะเรมท าการส ารวจพนทโดยละเอยดเพมเตม ดงน (นฤพล หวงธงชยเจรญ, 2550) 1) การเดนส ารวจในสถานทเกดเหตและบรเวณโดยรอบ โดยใชวธเดนแถวหนากระดาน ในพนททก าหนด (Grid Method) โดยมองหาความผดปกตบรเวณบนผวดนหรอรองรอยหลกฐานบนผวดน เชน บรเวณทมศพถกฝงไว 1-2 ป จะพบวาทผวดนมลกษณะเปนขอบชนแตกตางจากผวดนโดยรอบหลม ซงในทางโบราณคดจะตองมการวดคาของสดนดวยดชนคาส หรอ Munsell Color Guide รวมทงวดคาความเปนกรดดางของเนอดนดวย 2) การขดหลมตรวจสอบ หรอ Test Pits เปนการตรวจสอบวา บรเวณใดนาจะเปนจดทศพถกฝง โดยมทงแบบการขดแบบจตรส (Grid) ขนาด 1x1 เมตร หรอ แบบแนวยาว (Trench) ขนอยกบสภาพพนทและความเหมาะสม 3) การตรวจสอบความหนาแนนและความแตกตางของเนอดน เนองจากหลมทถกขดเพอฝงศพ จะมการรบกวนชนดน ท าใหความหนาแนนของชนดนเปลยนไป รวมทงมการผสมของเนอดนในชนดน จนท าใหสามารถระบไดวา บรเวณดงกลาวเปนหลมทมการขดรบกวนชนดน 4) การบนทกจดเกบพยานหลกฐานและพยานวตถในระดบผวดน โดยใชการถายภาพ การน าพยานหลกฐานมาแบงประเภทของพยานวตถ และการก าหนดใหหมายเลขของพยานวตถแตละชน 3. การจดท าแผนทและแผนผง (Mapping Remains) เรมจากการถายภาพในแตละขนตอนของการท าแผนผง และกระบวนการขนตอนของการเกบกศพ การถายภาพสภาพแวดลอมและผคน การถายภาพระยะใกลส าหรบแหลงขดคนทมความพเศษโดยพจารณาใชมาโครเลนส (Macro Lens) รวมถงการถายภาพทงในระดบความลกและตนของแหลงขดคน ซงการถายภาพนนมขอควรระวง ดงน คอ ดานของความชดเจนโดยเฉพาะปายแสดงตางๆ (Labels/Markers) การใชแสงไฟเพอความชดเจนโดยเฉพาะกบพยานวตถและควรระวงเรองแสงเงา รวมทงการระวงใหมภาพเฉพาะทเกยวของเทานน ไมควรถายภาพตดตวผปฏบตงาน เวนแตวา มวตถประสงคเพอใชเปนสงเปรยบเทยบขนาดกบพนททจะถายภาพเทานน (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013) สวนการจดท าผงบรเวณและก าหนดต าแหนงจากจดทเคลอนทไมไดทสามารถอางอง เชน การอางองกบเสาไฟฟาซงมหมายเลขก ากบอยในแตละเสาไฟฟา หรอสงกอสรางอาคาร เปนตน เพออางองมายงสถานทเกดเหตบรเวณหลมฝงศพ โดยใชการถายระดบสมมต หรอ Datum ซงในการท าผงระดบความชนตามระดบสมมตทสามารถอางองไดนนจะตองใหความสนใจดวาในบรเวณพนททจะขดคนนน มสภาพเปนพนทดอนหรอเปนเนน หรอเปนพนทลาดเอยงองศามากนอยเพยงใดดวย เนองจากถาเปนพนททมความลาดเอยงสง จะมผลตอพยานหลกฐานทอย ในบรเวณนนได เชน อาจจะมการไหลเทลงมาของพยานหลกฐานมากองรวมกนอยบรเวณทราบ เปนตน

29


(a) (b) ภาพท 4 (a) การจดท าผงบรเวณและก าหนดต าแหนงจากจดทเคลอนทไมได (Forensic Archaeology, 2010) (b) การวดระดบความชนตามระดบสมมตทสามารถอางองได (งานค านวณระดบ, ม.ป.ป.)

สวนการท าผงเหตการณหรอหลมฝงศพนน จะแสดงถงระดบต าแหนงของศพหรอโครงกระดกหรอวตถพยานทเกยวของ เชน ศพนนนอนอยในทาใด พบโครงกระดกทระดบความลกของชนดนทเทาใด หรอในบรเวณใกลเคยงภายในหลมศพพบหลกฐานใดบางทเกยวของ เชน รองเทา ลกกระสนปนหรอ อปกรณท ใช ในการข ดฝ งศพ เปนตน นอกจากน น ควรจะต องจดท าผ งช นดนภาย ใน หลมฝงศพ โดยเมอไดมการขดกน าศพขนมาเพอสงตรวจพสจนแลวควรจะตองท าผงชนดนทงสดาน เพอดวามรองรอยการทชนดนถกขดเพอฝงศพนนมลกษณะเปนเชนใดดวย (นฤพล หวงธงชยเจรญ, 2550)

(a) (b) ภาพท 5 (a) การจดท าผงชนดน (การบรณะเจดยภเขาทอง, 2015)

(b) ลกษณะชนดน (Re-sampling the National Soil Inventory of Scotland, 2007)

30


4. การขดคนอยางเปนระบบ (Grave Excavation) ในการขดคนอยางเปนระบบนน จ าเปนททมขดกตองด าเนนการอยางเปนระบบตงแต การท าผงหลมฝงศพ โดยใชแกนทศเหนอใตเปนแนวเพอสรางผงหลมขด มการวดระดบสมมตเพอใชในการอางองต าแหนงของศพและเพอดความสมพนธกบพนทอนทเกยวของ เชน ศพนรนามถกฝงนอนในทาทท ามมอยเทาใดกบแนวทศเหนอใต ศพนนอยลกลงไปเทาใดจากจดอางอง ลกษณะของดนทหลมเปนอยางใด พยานวตถทพบนนมอะไรบาง และด าเนนการสงไปใหกบผเชยวชาญทางดานใดบาง เปนตน สวนในบางกรณ ทมการน าเอาเครองจพเอส (GPS) มาใชในการก าหนดต าแหนงของหลมฝงศพ มกจะใชในกรณทมเวลาจ ากดในการขดกหลมฝงศพ เชน กรณขดกในพนทอนตราย จงมกใชเครองจพเอสก าหนดพกดต าแหนงของหลม แลวด าเนนการขดเอาศพนนขนมาเพอด าเนนการสงหองปฏบตการทนท การขดคนนนเปนกระบวนการทมความเฉพาะ และหากเกดความผดพลาดในระหวางกระบวนการขดคน กจะไมสามารถท าการขดซอมแซมไดอก ดงนนการขดคนและการขดกศพนนจงไมใชเพยงแคการขดคนพยานวตถแตเพยงอยางเดยว แตจะตองรวมถงการรวบรวมขอมลขาวสารอกดวย รวมทงการแปลผลตความ (Interpreting) ในสงทคนพบ เชน เพอใหทราบวามจ านวนทงสนกศพในหลมนน หรอทราบวาเปนการฝงเดมหรอมการเคลอนยายศพมาฝง หรอทราบวามการจดทาทางศพในหลมอยางไรหรอไม เปนตน รวมถงการหาความสมพนธทเกยวเนองกบการส ารวจเบองตน และทางหองปฏบตการ เชน การทพบวากระดกคอทขดพบในหลมมการเรยงตวผดปกต ซงอาจเกดจากคนรายท าลายหรอสตวมาท าลาย จะตองมการน าไปวเคราะหในหองปฏบตการวาเกดจากสาเหตใด เปนตน (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013) ดงนน ระเบยบวธการขดคนทถกตอง (Correct Excavation Methodology) จงมดงน (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013) 4.1 การมจรยธรรมและการใหเกยรตเคารพตอซากศพทขดพบ ไมดงหรอทงรางศพ 4.2 การขดคนจะตองใหมการเกบรวบรวมชนสวนซากศพหรอเกบขอมลตางๆ ใหไดมากทสด 4.3 จะตองจ าแนกความแตกตาง (Identification) รวมถงกระบวนการทบถม (Depositional process) เชน ล าดบของการทบถมจากล าดบท 2 ไปล าดบท 1 (Second Sites to First Sites) เปนตน 4.4 จะตองมการก าหนดความสมบรณและไมสมบรณของซากศพใหมความถกตองแมนย า เชน พบชนสวนโครงกระดกจ านวนกชน ขาดชนสวนใดไปบาง เปนตน 4.5 การขดคนจะตองมการหาความสมพนธเชอมโยงของซากศพทอาจพบไดตอไป (The Future Re-Association of Remains) 4.6 การขดคนจะตองชวยประหยดเวลาในการผาชนสตรศพ และสามารถชวย นกนตมานษยวทยาในการวเคราะหโครงกระดกหรอดเอนเอ

31


5. การจดเกบพยานวตถ (Collecting Remains) ในการจดเกบชนสวนศพ โครงกระดกหรอพยานวตถทเกยวของ ตองค านงหลกการทางวชาการ เชน กรณทไมสามารถลงไปในหลมฝงศพเนองจากมศพฝงอยเปนจ านวนมาก ตองใชวธการนอนราบหรอใชไมกระดานวางพาดอยบนปากหลมแลวใชมอเออมลงไปท าการขดก หรอในการเกบโครงกระดกนนขนมาจากหลมฝงศพ และควรจะตองเกบตามลกษณะทางกายวภาค (Anatomy Pattern) โดยเรมเกบรวบรวมจากปลายเทาไปยงกะโหลกศรษะ เนองจากขอมลรายละเอยดทมมากจะเปนบรเวณชวงบนล าตวถงศรษะ ดงนนจงควรเรมท าจากสวนทงายกอนคอจากปลายเทา หรอการเกบกระดกแตละชนขนจากหลมผเกบควรจะตองมการขานชอของกระดกชนนนๆ (ถาร) ดวยทกครง พรอมกบการใหรหสโคดเพอใหผจดไดบนทกรายละเอยดของกระดกแตละชนทเกบขนมา หรอการจบชนกระดกขนมาจากหลมฝงศพ จะตองระมดระวงและมวสดรองรบเพอปองกนชนสวนกระดกหลดรวงลงมาได เปนตน (Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider, 2013) นอกจากนนควรตองค านงถงหวงโซแหงการครอบครองพยานหลกฐานหรอ Chain of Evidence อกดวยเพอแสดงหลกฐานใหเปนทยอมรบในชนศาลและมน าหนก โดยจะตองสามารถพสจนถงความแนนอนของหลกฐานทน ามาแสดงวา น ามาจากคนหรอสถานทใดโดยเฉพาะเจาะจง สามารถอางองถงแหลงทมาได ซงไดแก การจดท าเลขทะเบยนพยานวตถ การถายภาพบนทกพยานวตถ การวาดภาพลายเสน การกรอกรายละเอยดพยานวตถลงในแบบบนทกตางๆ การสงเกบพยานวตถเขาคลงวตถ ของกลาง โดยในเรองของการจดเกบพยานวตถนน มขอควรค านงทส าคญ ดงน ตองรวาใครคอผทเกบพยานหลกฐานจากสถานท เก ดเหต และใครคอผขนสงไปยงหองปฏบตการเ พอตรวจพสจน กรณสงพยานหลกฐานไปใหผเชยวชาญเพอตรวจพสจน จะตองปรากฏวาพยานหลกฐานเหลานนไดถกสงไปใหผเชยวชาญทไหนและเมอใด และสถานทจดเกบพยานวตถนน เจาหนาททกคนในทมตองทราบวาพยานหลกฐานเหลานนถกจดเกบอย ณ ทใดดวย (นฤพล หวงธงชยเจรญ, 2550)

บทบาทของงานนตมานษยวทยาในการสบสวน บทบาทของงานนตมานษยวทยาทเขามาชวยในงานสบสวน โดยใชเทคนค ตลอดจนระเบยบวธการศกษาเพอการจ าแนก (Identification) และแปลความหมาย (Interpretation) จากโครงกระดกหรอชนสวนของศพ เพอการพสจน อตลกษณปจเจกบคคล การพสจนพยาธสภาพของกระดก และการพสจนหาชวงอายหรอระยะเวลาหลงการตาย เพอประโยชนในการสบสวนสอบสวนของเจาหนาทตอไป ซงไดแก (นฤพล หวงธงชยเจรญ, 2550) 1. พสจนจ าแนกบคคล ในกรณทศพมการถกฝงนอนซอนทบกนเปนจ านวนมากในหลม นกนตมานษยวทยา จะตองมหนาทในการพสจนรายละเอยดในแตละศพ เพอจ าแนกบคคลและประเมนจ านวนศพทถกฝง โดยการพสจน ในสงตอไปน 1.1 การพสจนเพศสภาพของผ เสยชวต โดยศกษาจากลกษณะความแตกตางทางกายภาพหรอความสมพนธกบสภาวะการก าเนด เชน รปแบบของกระดกเชงกรานหรอกะโหลกศรษะระหวางเพศชายกบเพศหญงทแตกตางกน

32


1.2 การประเมนอายของผเสยชวต โดยศกษาจาก 1.2.1 ขนาดและการเจรญเตบโตของกระดก โดยเมออายเพมจากเดกสผใหญกจะมการเจรญเตบโตของกระดก เชน การทกระดกมขนาดยาวและใหญขน เพอรองรบขนาดรางกายทโตขน เปนตน 1.2.2 การพฒนาการขนของฟน เชน ฟนกรามซท 3 (Third Molar) จะขนเมอมอายตงแต 18 ปขนไป เปนตน 1.2.3 ระดบการเชอมตอของกระดก เชน กระดกยาว (Long Bone) จะมการเชอมตอทหวกระดกเกดขนทงสองดานของกระดกและหลายกระดก มต าแหนงเชอมตอมากกวาสองแหง หรอกระดกเชงกรานสามชนมการเชอมตอประสานกนเมอมอายมากขน เปนตน 1.2.4 ระดบการสกหรอของกระดกเชงกราน โดยถามการใชงานมาก เชน ยกของหนก กจะมความสกหรอมาก เปนตน 1.2.5 ระดบของการเชอมตอของรอยประสานกะโหลกศรษะ 1.2.6 ระดบการสกหรอของปลายกระดกซ โครงดานในบรเวณท เชอมตอกบ กระดกออนของ Sternum 1.2.7 การสกหรอของฟนและเคลอบฟน 1.2.8 ระดบความหนาแนนของเนอกระดกทมความแตกตางกนไปในแตละชวงวย 1.3 การพสจนก าหนดเชอชาตของผเสยชวตจากกะโหลกศรษะ โดยศกษาจาก 1.3.1 ลกษณะทไมสามารถวดได หมายถง ลกษณะความสมพนธทปรากฏบนกระดก เชน ฟนตดคหนา (Incisor) ของเชอชาตคนเอเชย จะมลกษณะเดนเปนฟนรปรางคลายใบจอบชดเจนมากกวาชนชาตอน เปนตน 1.3.2 ลกษณะทสามารถวดและค านวณทางสถตเชงปรมาณได เชน การวดรอยSuture บรเวณสนจมกบนกะโหลกและความสงของดงจมก เพอแสดงความแตกตางของเชอชาตระหวางชาวเอเชย ยโรปและแอฟรกน หรอการศกษาวดจากกะโหลกศรษะโดยใชสถตการจ าแนกตวแปรและสมการถดถอย (Regression Analysis) เปนตน 1.4 การประเมนสดสวนความสงของผเสยชวต โดยศกษาจาก การศกษาทางสถต เชน การศกษาความยาวของกระดกเปรยบเทยบกบสมการดชนความสงทมผศกษาไวแลว หรอการศกษาทางกายวภาค ไดแก กรณกระดกเตมโครงทสามารถศกษาความสงไดโดยตรง เปนตน

2. พสจนพยาธสภาพของกระดก เพอหาสาเหตและประเภทของการเสยชวต ไดแก 2.1 การศกษาถงพยาธสภาพทปรากฏบนกระดก เชน การปรากฏรองรอยโรค การหกการแตกของกระดกทอาจพบเกดขนในชวงทงกอน ระหวาง หรอหลงจากเสยชวต หรอรองรอยการถกท าราย จากการถกยงถกแทงบนกระดก โดยรปแบบการศกษารองรอยเปรยบเทยบกบอาวธหรอเครองมอทเชอวาใชท ารายผเสยชวต

33


2.2 การก าหนดการพสจนหาสาเหตการเสยชวต และประเภทของการเสยชวต ไดแก การตายโดยธรรมชาต การฆาตวตาย การตายจากอบตเหต การตายจากภยธรรมชาต และการตายท ไมสามารถก าหนดสาเหตได 3. พสจนหาชวงอายหรอระยะเวลาหลงการตาย โดยดวาเสยชวตมาแลวนานเทาใด 3.1 การศกษาจากสภาพของกระบวนการเสอมสลายของศพ ซงสามารถศกษาชวงเวลาทเนอเยอเสอมสลายจนเหลอแตกระดกไดตงแต 1 วน จนไปถง 3 ป โดยขนอยกบปจจยดงตอไปน ทสงผลตอการเสอมสลายของศพหรอการเปลยนแปลงหลงเสยชวต (Postmortem Change) ดงน (Ivana Wolff, 2013) 3.1.1 ประเภทของการฝงศพหรอหลมศพ เชน การทศพถกทงอยบนพนดนหรอ ศพถกฝงในหลม ความลกของหลมฝงศพ หรอการใสโลงศพแลวจงน าไปฝง ท าใหเกดสภาวะเหมาะสมเกดการเรยงของเคราตน (Keratin) ทผวหนงศพเปนชนๆ (Cornification) 3.1.2 สภาพภมอากาศ ไดแก อณหภมและความชมชน เชน ศพทถกแดดเผาจนแหงเหนแตกระดก (Skeletonization) หรอกรณทศพแชอยในหนองน าทเปนถานหนเลน (Peat-Bog) ซงจะท าใหเกดการสกดเอาแรธาตออกจากกระดก (Demineralization of Bones) ท าใหรางกายศพ มสคล าออนนมไมเนา

ภาพท 6 ศพแชอยในหนองน าทเปนถานหนเลน (Peat-Bog) ท าใหรางกายศพมสคล าออนนมไมเนา (Tollund Man, n.d.) 3.1.3 สภาพดนและสภาพความเปนกรดดางของดน เชน กรณเกดการสะสมของเกลอหรอแรธาตทกระดก (Salt/Minerals Deposits) 3.1.4 การรบกวนจากพช เชน การเกดรากพชงอกแผไปบนกระดก เนองจากรากพชนนชอบความชนในกระดก ท าใหกระดกเกดความเสยหายเปนรหรอแตกหกได โดยเฉพาะบรเวณของกระบอกตาหรอชองวางบรเวณจมกบนกะโหลกศรษะทพชมกชอบงอกเจรญเตบโต หรออาจท าใหเกดคราบสเขยวจากตะไครหรอคราบสน าตาลจากซากพชทเนาสลายเกดขนบรเวณผวของกระดกกได 3.1.5 ระยะเวลาทศพถกฝงในหลมหรอศพถกทงไวกอนน าไปฝง

34


3.1.6 การกระท าของบคคล เชน การเผาปดบงอ าพรางศพจนท าใหกะโหลกศรษะแตก การผาชนสตรศพท าใหเกดรอยตดบนกระดกซโครงดคลายถกท าราย หรอ การยอมสกระดกหรอ การฟอกขาวกระดก (Staining or Bleaching) 3.1.7 คณสมบตทางรางกายของแตละบคคล (Body Mass) หรอการปวยเปนโรคตางๆ กอนเสยชวต (Ante-Mortem Disease) รวมทงบาดแผลทเกดขนในขณะทเสยชวต (Peri-Mortem Injuries) 3.2 การศกษาทางนตกฏวทยา (Forensic Entomology) โดยเปนการศกษาแมลงทพบรวมกบศพ เชน แมลงกลมเตาทองกบแมลงวนทมกพบอยรวมกบศพ โดยการเกบตวอยางหนอนทพบอยบนศพ ใตศพ หรอบนชนผวดนใตศพ โดยจะศกษาตวหนอนดวยกลองจลทรรศนเพอดวา เปนแมลงชนดประเภทใด มอายเทาใด เพอค านวณยอนกลบหาระยะเวลาหลงการเสยชวตได 3.3 การศกษาทางนตพฤกษศาสตร (Forensic Botany) โดยศกษาพนททมการขดหลม ฝงศพ ซงจะมความแตกตางของวชพชหรอตนหญาตางๆ หรอใชการศกษาจากวงปของตนไมบรเวณพนทใกลเคยงกบทเกดเหตกได เชน กรณทพบวารากไมมการเจรญเตบโตมลกษณะเปนวงป โดยแตละวงป จะแสดงถงการเจรญเตบโตเปนจ านวนป ดงนนกรณทพบรากไมในกระดกมจ านวน 5 วงป สามารถอางองถงไดวาศพทพบนนนาจะเสยชวตมาแลวอยางนอย 5 ปหรออาจมากกวานน อกทางหนงศพนนอาจถกน ามาทงไว ณ บรเวณทพบมาเปนเวลาอยางนอย 5 ปขนไป เปนตน 3.4 การศกษาทางเคม โดยศกษาจากสภาวะการเนาสลายของ Amino Acid หรอ เนอกระดก 4. การรวมขดคนหรอขดกศพดวยเทคนควธทางโบราณคด ซงจะเปนการท างานรวมกนระหวางนกนตโบราณคดกบนกนตมานษยวทยาในการขดกศพและน าศพ หรอโครงกระดกขนมาเพอศกษาตอไป 5. การพสจนจ าแนกก าหนดอตลกษณบคคลนรนาม โดยมกใชกบศพทมจ านวนมากในหลมเดยวกน (Mass Grave) ซงจะใชศาสตรดานนตชววทยา (Forensic Biology) มาศกษาโดยการศกษาทางดานดเอนเอ และทางดานซโรโลย

35


บทสรป ในกรณทเกดเหตการณประเภทคดตางๆ ตงแต คดอาชญากรรมธรรมดา หรอคดอาชญากรรมเกยวกบสทธมนษยชน หรอคดความขดแยงภายในหรอระหวางประเทศ หรอในคดแพง หรอกรณภยพบตขนาดใหญทมผเสยชวตจ านวนมาก หรอการสบสวนกรณคดบคคลสญหาย ทมความจ าเปนตองมการด าเนนการคนหา ส ารวจ ขดกศพหรอโครงกระดกตลอดจนพยานวตถตางๆ ทเกยวของ รวมทงการตรวจสถานทเกดเหตเพอเกบรวบรวมพยานหลกฐานตางๆ โดยทงานนตโบราณคดนน สามารถเขามามบทบาทชวยเหลอเจาหนาทในการสบสวน โดยใชหลกการและเทคนคทางโบราณคดเบองตนส าหรบ ส ารวจ คนหาและอธบายเหตการณในอดตผานพยานหลกฐาน เพอน ามาใชใหเกดประโยชนทางดานกระบวนการยตธรรม โดยใชเทคนคทางการส ารวจทางธรณวทยาและภาพถายชวยในการขดคนอยางระมดระวง โดยจะตองมการจดบนทกและเกบรวบรวมรกษาทกสงทพบในทกระดบชนดน เชน เศษส เสนผม เสอผา เปนตน โดยทสและชนดนอาจจะถกน ามาใชในการสบสวนดวย สวนงานนตมานษยวทยานน กสามารถเขามามบทบาทชวยเหลอเจาหนาทในการสบสวน ในการประเมนสภาพศพ พยาธสภาพกอนเสยชวต (Ante-Mortem) ความผดปกตตางๆ และชวยในการวเคราะหศพรวมกบแพทยนตเวชภายหลงเสยชวต (Post-Mortem) ดงนนจงควรทจะตองน าเอา องคความรทางดานนตโบราณคดและนตมานษยวทยา เขามามสวนชวยในการด าเนนงานสบสวนคดอาชญากรรมทเกดขน เพอใหการเกบรวบรวมพยานหลกฐานมความรดกมถกตองตามหลกวชาการ สามารถแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐาน เพอน าไปผานกระบวนการในการสอบสวน เพอใหขอเทจจรงและหลกฐานทไดมานนสามารถน ามาใชประโยชนเปนพยานหลกฐานตอไป

36


เอกสารอางอง นฤพล หวงธงชยเจรญ. (2550, ส.ค. 31). นตโบราณคด โบราณคดในงานนตวทยาศาสตร. ในศนยมานษยวทยา สรนธร (ประธาน), โบราณคดในงานนตวทยาศาสตร. การประชมจดโดย ศนยมานษยวทยา สรนธร (องคกรมหาชน), ศนยมานษยวทยาสรนธร ตลงชน. ไพฑรย เพมศรวศาล. (2548). หลกการสบสวนคดอาญา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: พทกษอกษร. เอดเวรด ดบเบลย คลแลม. (2533). การคนหาซากศพมนษย [The detection of human remains] (ศนยการแปล คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,ผแปลและเรยบเรยง). กรงเทพฯ: ม.ป.ท. (ตนฉบบพมพป ค.ศ. 1990). Ivana Wolff. (2013 , May 27-31) . Pathology applied in forensic anthropology. In Khunying Porntip Rojanasunan (Chair), Couse on Forensic Anthropology, Identification of Human Remains and Disaster Victim Identification.Organized by Central Institute of Forensic Science Ministry of Justice. Mercedes Salado-Puerto and Luis Fondebrider. (2013, May 27-31). The development of skill in human identification. In Khunying Porntip Rojanasunan (Chair), Couse on Forensic Anthropology, Identification of Human Remains and Disaster Victim Identification. Organized by Central Institute of Forensic Science Ministry of Justice.

37


ผลกระทบตอนตวทยาศาสตร จากการผลตล ากลองปน แบบโพลโกนอล Consequences of Polygonal Rifling Design on Forensic Science

สกลกฤษณ เอกจกรวาล*

บทคดยอ

ล ากลองปนเปนสวนประกอบหนงทมผลตอการใชงานของอาวธปน โดยล ากลองปนแบบโพลโกนอล เปนหนงในล ากลองปนยคใหมทถกพฒนา และผลตขนเพอประโยชนในการใชงาน โดยการลดพนทผวสมผสระหวางลกกระสนปนกบเกลยวล ากลองปนใหมพนทนอยลง เพมประสทธภาพการยงอาวธปนใหมความแมนย า และท าลายเปาหมายไดรนแรงมากขน ท าใหการเกดต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน มพนทขนาดเลกลงและรอยครดตนขน ซงสงผลกระทบในการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองปนแบบโพลโกนอล เนองจากเครองมอ ทใชอยในปจจบนมก าลงขยายไมเพยงพอ ทจะท าใหผช านาญสามารถเหนลกษณะต าหนพเศษ ทเกดจากเกลยวล ากลองปนบนพนผวลกกระสนปนไดอยางชดเจน สงผลถงการพจารณาคดในกระบวนการยตธรรม ดงนนผเขยนจงเสนอ การใชเทคโนโลยและคอมพวเตอรในปจจบนทมความทนสมย เพอเปนแนวทางการแกไขปญหาการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองปนแบบโพลโกนอลในอนาคต

ค าส าคญ: ต าหนพเศษบนลกกระสนปน, ล ากลองปนแบบโพลโกนอล, อาวธปนกงอตโนมต

*นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขานตวทยาศาสตรและงานยตธรรม มหาวทยาลยศลปากร

38


Abstract

Polygonal rifling is a type of gun barrel that designed for a specific purpose. Friction areas between the bullet and the barrel are minimized in order to create higher destructive power and improve an efficiency in precision of the firearms, while leaving much smaller and shallower marks on the bullet surface when compared to the conventional rifling. As a result, the forensic comparison of such individual marks caused by polygonal rifling pattern has been affected. Moreover, due to an insufficient magnification of the current equipment, forensic scientists may not be able to ascertain the marks and might lead to the limit of the prosecution in the justice system. Therefore, the author proposed a certain implementation of modern computer-based technology as a guideline to tackle an issue related to polygonal rifling that might arise in the near future

Keywords: Individual Marks on bullet, Polygonal rifling, Semi-automatic.

39


บทน า

เมอมการใชอาวธปนในการกอเหตอาชญากรรม วตถพยานทสามารถเชอมโยงไปถงอาวธปนทใชในการกอเหตไดกคอ ลกกระสนปน และปลอกกระสนปน แตในบางครงกไมพบปลอกกระสนปน ในสถานทเกดเหต เนองจากอาวธปนทใชอาจจะเปนอาวธปนรวอลเวอร หรออาวธปนลกโม ซงจะไมมการคดปลอกกระสนปนในสถานทเกดเหต หรออกในกรณ คอคนรายยงอาวธปนออกมาจากภายในรถยนต ซงท าใหปลอกกระสนปนตกอยภายในหองโดยสารของรถยนต จงท าใหวตถพยานประเภทลกกระสนปน มความส าคญมากยงขน แตดวยเทคโนโลยการผลตอาวธปน ในชวงหลงไดมการผลตล ากลองปน แบบโพล โกนอล (Polygonal Rifling) ขน โดยการลดพนท ผ วสมผสระหวางลกกระสนปนกบ เกลยวล ากลองปนใหมพนทนอยลง เพมประสทธภาพการยงอาวธปน และท าลายเปาหมายไดรนแรงมากขน ท าใหการเกดต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน มพนทขนาดเลกลงและรอยครดตนขน ซงสงผลกระทบในการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทถกยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling เนองจากกลองจลทรรศนเปรยบเทยบทใชอยในปจจบน มก าลงขยายไมเพยงพอ ทจะท าใหผช านาญสามารถเหนลกษณะต าหนพเศษ บนพนผวลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling ไดอยางชดเจน สงผลถงความมนใจของผช านาญในการออกรายงานการตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปน ซงอาจมผลถงการพจารณาคดในกระบวนการยตธรรม ซงเทคโนโลย และคอมพวเตอรถกน ามาใชในงานนตวทยาศาสตรมากขน เชน การเปรยบเทยบรอยลายนวมอ การเปรยบเทยบหลกฐานทางชววทยา (DNA) และการเปรยบเทยบดานอาวธปน ดวยเหตผลตางๆ ทกลาวมา จงควรใหความสนใจกบเทคโนโลยทมความทนสมย มาชวยในการตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปนทยง ออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling

ดงนน จงท าใหผเขยนตองการกลาวถง คณสมบตของล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling และความแตกตางจากล ากลองปนแบบอนๆ รวมถงปญหาการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษ บนพนผวลกกระสนปนทถกยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling นอกจากนยงกลาวถงเทคโนโลยและคอมพวเตอรขนสงทมการน ามาใชเพอวเคราะหพนผวลกกระสนปน

อาวธปนลกโม (Revolver) กลไกการท างานของอาวธปนลกโม สามารถยงไดทงทขนนกกอน (Single Action) หรอ

ไมขนนก (Double Action) การขนนกจะเปนการหมนลกโมน ากระสนลกใหมมาเตรยมพรอมในรงเพลง เมอเหนยวไก นกจะสบลงมาทแกปปน การยงลกษณะนจะมความแมนย ากวาการเหนยวไกโดยไมขนนก การเหนยวไกโดยไมขนนกกอนนนจงหวะแรกของการเหนยวไกจะเปนการขนนกและหมนลกโม จงหวะทสองจงจะเปนการสบไก สวนลกโมปนจะหมนตามหรอทวนเขมนาฬกา จะขนอยกบการออกแบบของผผลต

40


รองรอยทนกสบลงทแกปปน จะมลกษณะแตกตางกนไปของปนแตละกระบอก การตรวจรอยสบของนกปนจงอาจสามารถเปรยบเทยบหาอาวธท ใชย งได ( เล ยง หยประเสรฐ , 2550) บรเวณทนกสบจะเกดรอยยบลงทแกปปน ซงกคอ รอยของเขมแทงชนวนในกลไกของอาวธปนลกโม

อาวธปนกงอตโนมต (Semi-Automatic) กลไกการท างานของปนพกกงอตโนมตไมมลกโม แตกระสนจะถกจดเรยงไวในตลบ

(Magazine) ซงจะสงลกปนเขาสรงเพลงหลงการยง และปลอกกระสนปนทยงแลว ตองถกผลกดนออกไปนอกรงเพลงทกครงหลงการยง ซงการคดปลอกกระสนและสงกระสนปนลกตอไปเขาสรงเพลงจะเปนไปโดยอตโนมต และสามารถยงตอไปไดโดยการเหนยวไกอยางตอเนอง

ในการยงกระสนปนนดแรก ผยงตองขนล าโดยเลอนชดครอบล ากลองไปดานหลงเ พอให กระสนปนลกแรก เขาไปอยในรงเพลงและเปนการขนนกไปดวย เมอกระสนอยในรงเพลงแลวกสามารถยงและกจะมการคดปลอกกระสน สงกระสนเขารงเพลงดงกลาว (เลยง หยประเสรฐ, 2550)

เกลยวภายในล ากลองปน แยกออกมาได 2 ประเภท 1) ประเภททมเกลยวภายในล ากลอง ประเภทนใชกบกระสนปนลกโดด เมอยงปนแรงอด

ของแกสจะขบดนใหลกกระสนปนวงไปครดไปในเกลยวภายในล ากลองปน แลวหมนออกไปจากปาก ล ากลองปน ท าใหสามารถวงผานอากาศออกไปตรงตามทศทางทเลง

2) ประเภททไมมเกลยวภายในล ากลอง ประเภทนใชกบกระสนลกปราย ไดแก อาวธปนลกซอง ซงล ากลองปนภายในเรยบ ไมมรองเกลยวภายในล ากลอง ขนาดเสนผานศนยกลางของล ากลองมหลายขนาด (ศกดชย อศวนอานนท, 2555)

สวนประกอบของกระสนปน 1. ปลอกกระสนปน (Cartridge Case) สวนมากจะผลตขนจากโลหะทองเหลอง 2. ชนวนทายกระสนหรอแกปปน (Primer) เมอถกกระแทกดวยปลายเขมแทงชนวน

จะเกดเปนประกายไฟ เพอเปนเชอประทในการจดระเบดเผาไหมดนสงกระสน 3. ดนสงกระสนปนหรอดนปน (Gun Powder) บรรจอยในกระสนปน (สวนของ

ปลอกกระสนปน) เมอเกดการลกไหมจะใหแกสปรมาณมากในชวงระยะเวลาอนสน ซงแกสทเกดขนนจะดน ลกกระสนปนใหวงออกจากล ากลองปน

4. ลกกระสนปน (Bullet) คอสวนของกระสนปนทจะวงออกจากล ากลองปน ไปยงเปาหมายเมอมการยง ลกกระสนปนในปจจบนมอยดวยกน 2 แบบ คอ Lead Bullet ลกกระสนทท ามาจากตะกว และ Jacketed Bullet เปนลกกระสนปนทมโลหะหมแกนตะกวหรอแกนเหลกไวอกชนหนง (ศกดชย อศวนอานนท, 2555)

41


ภาพท 1 สวนประกอบของกระสนปน (American Bar Association Section of Science & Technology Law, 2007)

รอยบนลกกระสนปนทถกยง ภายในของล ากลองปน (ยกเวนล ากลองปนลกซอง) จะมเกลยวล ากลองปน เพอชวยรกษา

เสถยรภาพของวถกระสนปน ท าใหลกกระสนปนเกดการหมนรอบตวเองเมอถกยงออกไป ในภาพท 2 (a) เกลยวล ากลองปนประกอบดวย สวนทต าเรยกวา “รองเกลยว” (Groove) และสวนทสงเรยกวา “สนเกลยว” (Land) โดยสนเกลยวจะบงคบลกกระสนปนใหหมนรอบตวเอง เกดเปนรอยครดบนพนผว ลกกระสนปน ทถกยงออกจากล ากลองปน (The Land Engraved Areas (LEA) โดยจะเกดรอยบนพนผวลกกระสนปนหลายรอย (LEAs) ซงรอยเกลยวล ากลองบนพนผวลกกระสนปนนน ดงภาพท 2 (b) สามารถใชเพอจ าแนกประเภทหรอขอบเขตของอาวธปนทใชในการกอเหตอาชญากรรมได แตไมใชลกษณะต าหนพเศษบนลกกระสนปน (George Gerules et al., 2013)

(a) (b)

ภาพท 2 (a) รองเกลยวสนเกลยวภายในล ากลองปน, (b) รปแบบของรอยทเกดขนบนพนผวลกกระสนปน (American Bar Association Section of Science & Technology Law, 2007)

งานวจยเรอง Automatic Identification of Bullet Signatures Based on Consecutive Matching Striae (CMS) Criteria กลาววา การเกดรอยจากเกลยวล ากลองทครดลงบนพนผวลกกระสนปน ไมไดเกดทงหมดของพนผวรอบลกกระสนปน บางพนทของรอยเกลยวล ากลองบนพนผวลกกระสนปน กเกดขนไมชดเจน ท าใหบรเวณนนไมสามารถน ามาใชเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปนได (Wei Chu et al., 2013) อยบนหลกการของความจรงทวา ไมมอาวธปนกระบอกใด ทท าใหเกดรอยต าหน

42


พเศษบนพนผวลกกระสนปนมความคลายคลงกน นอกจากการยงผานล ากลองปนกระบอกนนๆ (Toni B. Brinck, 2008) การกดกรอนของสนม สงสกปรกและคราบเขมา เมอระยะเวลาผานไปสามารถสรางต าหนชวคราวหรอถาวร ลงบนพนผวลกกระสนปน การเปลยนแปลงเหลานจะท าใหเกดต าหนพเศษของอาวธปนแตละกระบอกเพมขน ซงจะตรวจเปรยบเทยบอาวธปนหลายๆ กระบอกไดงายขน แมจะมาจากผผลตรายเดยวกน (American Bar Association Section of Science & Technology Law, 2007)

ววฒนาการของล ากลองปน ปจจบนอาวธปนมหลายแบบ มการพฒนาออกแบบล ากลองปนอยางตอเนอง เพอท าให ลกกระสนปนทถกยงออกไปจากล ากลองปน เกดการหมนรอบตวเอง ขณะเคลอนทผานล ากลองปน โดยการรกษาวถกระสนใหเปนแนวเสนตรง จะชวยเพมประสทธภาพการยงอาวธปนใหมความแมนย า ระยะหวงผลทไกลออกไป (Ashraf Mozayani, Carla Noziglia, 2006) และท าลายเปาหมายไดรนแรงขน จงท าใหมการออกแบบล ากลองปน มความหลากหลาย เชน Conventional Rifling , Ratchet Rifling , Polygonal Rifling เปนตน

ภาพท 3 รองเกลยวและสนเกลยวภายในล ากลองปนแบบ Conventional Rifling, Ratchet Rifling, Enfield Rifling, Hybrid Rifling และ Polygonal Rifling จากซายไปขวาตามล าดบ (Brian J. Heard, 2008)

ภายในล ากลองปนทมเกลยวล ากลอง เปนสวนทท าใหลกกระสนปนเกดการหมนรอบตวเอง ขณะเคลอนทออกจากล ากลองปน สงผลท าใหวถกระสนมความเสถยร จ านวนรองเกลยวสนเกลยว ของผผลตแตละราย จะมความแตกตางกน เชน รปแบบล ากลองปน, เกลยวล ากลองปนวนซายหรอวนขวา อางองตามรปแบบเขมนาฬกา เมอมองจากหองจดระเบดภายในอาวธปน (Peter White, 2008) ภาพท 3 แสดงรองเกลยวสนเกลยวภายในล ากลองปน ทมลกษณะเปนเหลยมทกแบบ ยกเวนรองเกลยวสนเกลยวภายในล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling จะมความโคงมน ไมเปนเหลยมเหมอนรองเกลยวสนเกลยวภายในล ากลองปนแบบอนๆ ซงเปนนวตกรรมการผลตล ากลองปน ทถกพฒนาขนมา โดยลดแรงเสยดทานระหวางพนผวลกกระสนปนกบล ากลองปน เพอเพมอนภาพในการท าลายเปาหมายใหมากขน มการนยามศพท Polygonal Rifling วาเปนเกลยวล ากลองปนทมความโคงมน แทนเกลยวล ากลองปน ทเปนสเหลยมแบบเดม (Ashraf & Carla, 2006)

43


การวเคราะหพยานวตถ การวเคราะหวตถพยานกระท าไดโดยศกษาคณลกษณะ 2 ประการ คอ คณลกษณะทวไป

(Class Characteristics) และคณลกษณะเฉพาะ ( Individual Characteristics) คณลกษณะทวไปนน ใชส าหรบบอกชนดหรอประเภทของสงนนๆ สวนความเปนคณลกษณเฉพาะ ใชบอกความเปนเอกลกษณ (Identity) ของวตถสงนน ตวอยางเชน ขนาดลกกระสนปน จ านวนรองเกลยวสนเกลยว จะบอกใหทราบวา ยงมาจากปนชนดใด ขนาดใด สวนลายเสนทรองเกลยวสนเกลยวถายทอดมาจากลกษณะเฉพาะของล ากลองปน จะเปนเครองชชดวา ลกกระสนปนยงมาจากอาวธปนกระบอกใด (กองบญชาการศกษา ส านกงานต ารวจแหงชาต, 2558)

เอกลกษณประจ าตวของเครองมอ อยบนพนฐานความจรงทวา รองรอยของเครองมอทเกดจากกระบวนการผลตไมมทางทจะซ ากน และสามารถทจะใชตรวจสอบเอกลกษณของอาวธปน หรอเครองมอ ซ งผตรวจสอบจะตองมความร เกยวกบเทคนคการผลตอาวธปน และเครองมอ อยางกวางขวาง เพอใหผตรวจสอบสามารถแยกแยะระหวางสงทเปน คณลกษณะเฉพาะทไมซ ากน “Individual Characteristics” หรอเปนคณลกษณะทวไป “Class Characteristics”

คณลกษณะทวไป “Class Characteristics” เปนลกษณะทแสดงความเปนกลม หรอชนดของเครองมอ ตวอยางเชน เสนผานศนยกลางของล ากลองปน ยหอและรนของอาวธปน ซงเปนลกษณะทวไปทเกยวของกบกระบวนการผลต และไมสามารถเปลยนแปลงได แตในระหวางกระบวนการผลต ยอมมขอผดพลาดตางๆ เกดขน โดยอาจเกดขนจากแมพมพ หรอขอบกพรองบางอยางนน จะเปนคณลกษณะเฉพาะทเปนเอกลกษณไมซ ากน “Individual Characteristics” (Ashraf & Carla, 2006)

ข นตอนการตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปน การตรวจเปรยบเทยบพนผวลกกระสนปน จากอาวธปนตองสงสยทใชในการกอเหตอาชญากรรมนน เมอเจาหนาทต ารวจไดวตถพยานทเปนลกกระสนปนจากสถานทเกดเหต หรอจากในรางกายผไดรบเจบหรอเสยชวต ตองท าการสบสวนสอบสวนหาอาวธปนตองสงสยทใชในการกอเหต เพอน ามาตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน โดยน าอาวธปนตองสงสย บรรจกระสนชนดเดยวกนกบวตถพยาน ยงลงแทงกน าเกบลกกระสนปน (Ballistic Bullet Recovery Water Tank) เพอรกษาสภาพของลกกระสนปน แลวน ามาตรวจเปรยบเทยบกบลกกระสนปน ทพบในสถานทเกดเหต หรอจากในรางกายผไดรบบาดเจบหรอเสยชวต ดวยกลองจลทรรศนเปรยบเทยบ (Comparison Microscope) หากเจาหนาทต ารวจไปตรวจคนอาวธปนตองสงสย แลวพบกระสนปนทถกเกบไวใหน าสงกระสนปนดงกลาว เพอมายงเปรยบเทยบลกกระสนปนดวย (George Gerules et al., 2013)

44


การตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปน แบบ 2D ผช านาญจะอาศยความร ความสามารถ ทกษะและประสบการณทสะสมของแตละคน พจารณาลกกระสนปนของกลาง ทไดมาจากสถานทเกดเหต หรอจากรางกายของผไดรบบาดเจบ หรอเสยชวต วายงมาจากอาวธปนชนดใด และขนาดเทาไร ซงในบางครงอาจจะสามารถบอกถง ยหอ -รน ของอาวธปนทใชในการกอเหตได ท า ใหพนกงานสบสวนสอบสวน สามารถท างานในวงทแคบลง และรวดเรวขน ในการตามหาตวผกระท าความผด โดยเครองมอทผช านาญใชในการตรวจเปรยบเทยบวาลกกระสนปน ถกยงมาจากอาวธปนกระบอกเดยวกนหรอไม หรอถกยงมาจากอาวธปนตองสงสยหรอไมนน คอ กลองจลทรรศนเปรยบเทยบ (Comparison Microscope) (แสวง บญเฉลมวภาส, 2556) ในระหวางการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน โดยใชกลองจลทรรศนเปรยบเทยบ ผช านาญจะตองท าการหมนลกกระสนปนตวอยาง (Control) และลกกระสนปนส าหรบใชในการตรวจเปรยบเทยบ เพอเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปนทเขากนได (Wei Chu et al., 2013) ภาพของกลองจลทรรศนเปรยบเทยบ ซงเปนเครองมอทใชในการเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน หรอปลอกกระสนปน ดวยภาพ 2 ภาพ ในแบบ 2D คอ แกน X , แกน Y (George Gerules et al., 2013)

ภาพท 4 กลองจลทรรศนเปรยบเทยบ Comparison Microscope (George Gerules et al., 2013) ลกกระสนปนตวอยาง2(Control) ทไดจากสถานทเกดเหต หรอจากรางกายของผไดรบบาดเจบหรอเสยชวต จะถกวางภายใตกลองจลทรรศนเปรยบเทยบ พรอมกบลกกระสนทถกยงในหองปฏบตการ จากอาวธปนตองสงสยทใชในการกอเหตอาชญากรรม เพอเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปนทางนตวทยาศาสตร โดยผช านาญจะมองหาคณสมบตหลายประการ ในการ เปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทเกดจากเกลยวล ากลองปน มลกษณะเปนแนวยาวตามลกกระสนปน การตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษ บนพนผวลกกระสนปน จะประสบความส าเรจไดนน ตองแสดงใหเหนถงความเชอมโยงระหวางลกกระสนปน ทถกยงจากอาวธปนตองสงสยกบอาชญากรรม (Chris Cooper, 2008)

45


การตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนข นตน การตรวจเปรยบเทยบลกษณะรองรอยบนลกกระสนปนขนตน คอ จ านวนของเกลยวล ากลอง

และทศทางของการบดของเกลยว ลกษณะเชนน สามารถมองเหนไดดวยตาเปลา ซงจะเกดขนบนพนผวลกกระสนปน ทถกยงออกจากล ากลองปน ของผผลตรายเดยวกน จงท าใหผผลตท าการออกแบบล ากลองปน ใหมความแตกตางกนในหลายๆ รน ซงผลจากความแตกตางของรปแบบ จากผผลตแตละราย ชวยใหตรวจสอบอาวธปนทถกใชในการกอเหตอาชญากรรมได (American Bar Association Section of Science & Technology Law, 2007) (a) (b) (c)

ภาพท 5 การเปรยบเทยบลกษณะรองรอยบนพนผวลกกระสนปน (Michael and Lucien, 2011)

ภาพท 5 (a) แสดงภาพลกกระสนปนทงสองฝง มขนาดเทากน และจ านวน 6 รองเกลยวเทากน แตมทศทางของเกลยวล ากลองปนทแตกตางกน ซงลกกระสนปนทงสองน จะตองถกยงผานล ากลองปนทแตกตางกน โดยทศทางของลกกระสนปนดานซาย จะบดไปทางซาย ในขณะทลกกระสนปนดานขวา บดไปทางขวา ท าใหแยกแยะความแตกตางของทศทางการบดได

ภาพท 5 (b) แสดงภาพลกกระสนปนทงสองมขนาดเทากน และทศทางการบดเกลยวล ากลองปนเปนทางเดยวกน แตกตางกนตรงทจ านวนเกลยวล ากลองปน โดยสงเกตไดจากขอบของรอง บนพนผวลกกระสนปนทไมตรงกน จะตองถกยงผานล ากลองปนทแตกตางกน โดยลกกระสนปนดานซาย มทศทางบดเกลยวล ากลองไปทางขวา และมจ านวน 6 รองเกลยว ในขณะทลกกระสนปนดานขวามทศทางบดเกลยวล ากลองไปทางขวา และมจ านวน 12 รองเกลยว ท าใหแยกแยะความแตกตางของจ านวนรองเกลยวได

ภาพท 5 (c) แสดงภาพลกกระสนปนทงสองมขนาดเทากน มทศทางการบดเกลยวล ากลองปนเปนทางเดยวกน มจ านวนเกลยวล ากลองปน และความกวางของพนทเทากน แตลกกระสนปนทงสองน อาจจะถกยงมาจากล ากลองปนทมลกษณะเหมอนกน หรอถกยงมาจากล ากลองปนเดยวกนนน ตองตรวจสอบดวยกลองจลทรรศนเปรยบเทยบ โดยผช านาญดานอาวธปน (Michael G. and Lucien, 2011)

46


เทคโนโลยเครองมอในการตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปน แบบ 3D ตงแตชวงตน ค.ศ. 1990 แนวความคดเกยวกบการเปรยบเทยบหลกฐานจากอาวธปน ดวยระบบคอมพวเตอร ไดรบความสนใจเปนอยางมาก เหตผลคอเพอใหผตรวจสอบดานอาวธปน ใชประโยชนจากการพฒนาของระบบคอมพวเตอรไดอยางมประสทธภาพ (Benjamin Bachrach, 2002) เลเซอรถกน ามาใชจ านวนมาก โดยมงความสนใจไปทการสรางขอมลความสงของพนผววตถ ใหมความละเอยดสง และสามารถวดความลก (Z-depth) ของพนผววตถได เลเซอรจงถกน ามาใชในกลองจลทรรศนคอนโฟคอล (Confocal Microscopy) เพอตรวจสอบความสงของพนผวลกกระสนปน ใหมความละเอยดสงขนโดยกลองจลทรรศนคอนโฟคอล แบบเลเซอร (Laser Confocal Microscopy) ใชเลเซอรแทนแหลงก าเนดแสง สองไปทพนผววตถ และสรางพนผวในรปแบบ 3D (George Gerules et al., 2013) การเลอกใชเทคโนโลยของเซนเซอร ในการตรวจสอบพนผวลกกระสนปนแบบ 3D เปนสงส าคญ ส าหรบเซนเซอร ประเภท Confocal มคณสมบตทส าคญ คอ มมตกกระทบ และมมสะทอนของแสงเลเซอร ทใชในการวดทมทศทางตงฉากกบพนผวลกกระสนปน ซงท างานโดยการฉายแสงเลเซอร ลงบนพนผวลกกระสนปนทตองการวดและตรวจสอบ แสงเลเซอรจะถกฉายผานเลนสอยางตอเนอง เพอรกษาการสะทอนของแสงเลเซอรทตกกระทบพนผวลกกระสนปนในแนวระนาบ ซงการสองและการสะทอนของแสงเลเซอร จะถกตรวจสอบจดโฟกสของพนผวลกกระสนปนภายในเลนสเดยวกน (Benjamin Bachrach, 2002)

(a)

(b)

ภาพท 6 การเปรยบเทยบขอมลจาก (a) กลองจลทรรศนคอนโฟคอล และ (b) กลองจลทรรศนเปรยบเทยบ (Wei Chu et al., 2013) ภาพท 6 (a) แสดงขอมลกราฟเสนลกษณะพนผวลกกระสนปน จาก Consecutive Matching Striae (CMS) (ภาพบน) ซงพบการจบครอยบนพนผวลกกระสนปนทคลายคลงกน จ านวน 6 จด ณ ต าแหนงทเสน A ลากผานในแนวตง สวนภาพท 6 (b) แสดงการเปรยบเทยบขอมลภาพ จากกลองจลทรรศนเปรยบเทยบ (Comparison Microscope) ทผช านาญตองเปรยบเทยบรอยบนพนผวลกกระสนปนทมความคลายคลงกนดวยตาเปลา (Wei Chu et al., 2013)

47


การตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษเพอยนยน การตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน หรอพนผวปลอกกระสนปน

เพอยนยนเฉพาะลงไปถงอาวธปนทใชในการกอเหตอาชญากรรม เปนเรองยากมากทลกษณะต าหนพเศษซงเปนเอกลกษณของอาวธปนกระบอกหนง จะไปตรงกบลกษณะต าหนพเศษซงเปนเอกลกษณของอาวธปนอกกระบอก ในทางทฤษฎนนเปนไปไมไดเลย ทจะท าใหพนผวลกกระสนปน หรอปลอกกระสนปนจากอาวธปนสองกระบอก มความเหมอนกนเมอถกสองจากกลองจลทรรศน แมล ากลองปนจะถกผลตอยางตอเนอง จากขนตอนในการผลต การตด และเครองมออนๆ ในท านองเดยวกน รอยเขมแทงชนวนกมความเชอมนไดวา ลกษณะต าหนพเศษจะไมมทางซ ากน (American Bar Association Section of Science & Technology Law, 2007)

ภาพท 7 รปแบบการตความหมายของลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทถกยงออกอาวธปนกระบอกเดยวกน โดยลกกระสนทงสองฝงจะถกหมนเพอหาลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปนทตรงกน (John R. Vanderkolk, 2009)

ล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling คณสมบตพเศษอยางหนงของอาวธปน ยหอ กลอค (Glock) คอ เทคนคการผลตอาวธปนขนสง ทชวยท าใหอาวธปนประสบความส าเรจในเชงพาณชยเปนอยางด เชน น าหนกเบา, ขนาดกะทดรด, ทนทาน, แรงรคอยลต า, แมกกาซนบรรจกระสนไดมาก, การบ ารงรกษางาย และมชนสวนนอยชน เปนตน แตในการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทเกดจากเกลยวล ากลองปน นกนตวทยาศาสตรยงไมสามารถยนยนลกษณะต าหนพเศษจากล ากลองปน แบบ Polygonal ไดอยางชดเจน จงเปนสงทตองใหความส าคญเปนพเศษในงานดานนตวทยาศาสตร เพราะอาวธปนยหอ กลอค (Glock) ทมล ากลองปน แบบ Polygonal เปนอาวธปนทเจาหนาทต ารวจนยมใชกนอยางแพรหลายในสหรฐอเมรกา ไดรบรายงานวา 60% ของหนวยงานดานความมนคง และบงคบใชกฎหมายทวประเทศใชอาวธปน ยหอ กลอค (Glock)

48


อาวธปนยหอ Glock เปนทรกนในหมของผตรวจสอบดานอาวธปน วาลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปนนน มรองรอยไมคอยจะตรงกบอาวธปนทถกยงออกมา ซงดเหมอนวาจะเปนผลกระทบจากการผลตล ากลองปน แบบ Polygonal (Criminal Defense Newsletter, 2008)

ขอดของล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling 1. ความเรวของลกกระสนเพมสงขน และท าลายเปาหมายไดรนแรงขน 2. ยดอายการใชงานของล ากลองปน และลดปรมาณของคราบเขมาดนปนทตกคาง 3. งายตอการท าความสะอาด และท าความสะอาดไดอยางรวดเรว 4. ลดแรงฉดดงของอากาศ และรกษาลกษณะทางกายภาพของลกกระสนปน 5. ลดความรอนจากการยงแบบตอเนอง

ปญหาในการตรวจพสจนทางนตวทยาศาสตร ปญหาหนงในการตรวจทางนตวทยาศาสตร ดานอาวธปนและเครองกระสนของประเทศไทยนน คอการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกก ระสนปน ทยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling ซงมความโคงมน จงท าใหมความแตกตางจากล ากลองปนแบบอนๆ คอ พนทผวสมผสระหวางลกกระสนปนกบเกลยวล ากลองปน มพนทนอยลงท าใหการเกดต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน มพนทเลกลง และรอยครดตนขน โดยเครองมอส าหรบการตรวจเปรยบเทยบลกษณะ ต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ของประเทศไทยท ใชอย ในปจจบน คอ กลองจลทรรศน เปรยบเทยบ (Comparison Microscope) นน มก าลงขยายไมเพยงพอ ทจะสามารถท าใหผช านาญมองเหนล กษณะต าหน พ เศษ ท เ ก ดข นบน พนผ วล กกระส นปน ท ย งออกจากล ากล อ งป น แบบ Polygonal Rifling ไดอยางชดเจน สงผลถงความเชอมนของผช านาญในการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ซงอาจมผลตอการพจารณาคดในกระบวนการยตธรรม โดยในหนงสอ Forensic Evidence : Science and The Criminal Law ไดกลาววา เมอมนษยไมสามารถมองเหนความแตกตางของพนผวในภาพทมขนาดเลก หรอการเปลยนแปลงทละเอยดบนภาพพนผวได แกไขสงเหลานโดยการใชคอมพวเตอรเปนตวชวย และเพมการมองเหนของมนษย (Terrence F. Kiely, 2001) ซงการใชงาน, การบ ารงรกษา, การกดกรอนของสนม, คราบเขมา และสงสกปรก สามารถสรางลกษณะต าหนพเศษของอาวธปนแตละกระบอกโดยไมตงใจ ไดอยางชวคราวและถาวร การเปลยนแปลงเหลาน ท าใหบอกถงความแตกตางของเอกลกษณจากอาวธปนแตละกระบอกไดมากขน ถงแมวาจะมาจากผผลตรายเดยวกน (American Bar Association Section of Science & Technology Law, 2007)

49


บทสรป การตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ดวยกลองจลทรรศนเปร ยบเทยบ (Comparison Microscope) ซ ง เปนการ เปร ยบเทยบด วยสายตาของผ ช านาญ ในแบบ 2 มต และเครองตรวจ ตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปนและปลอกกระสนปนอตโนมต ( IBIS) ซงเปนการเปรยบเทยบดวยซอฟแวรคอมพวเตอร ในแบบ 3 มต สามารถใชเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษ บนพนผวลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองแบบอนๆ ได แตยงไมสามารถตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหน พ เศษบนพนผวลกกระสนปน ทย งจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling ได หากผช านาญไมพบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปนทชดเจน ผลกระทบตอการตรวจเปรยบเทยบลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน จากการผลตล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling นน ถงแมยงไมมวธการ หรอเครองมอทจะชวยใหเหนลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling ไดอยางชดเจน แตเทคโนโลยและคอมพวเตอรในปจจบนมความทนสมย ไดรบการพฒนาไปอยางตอเนอง มความถกตองและแมนย ามากขน อกทงมความเปนกลางในการตดสนความถกตอง เปนทยอมรบในระดบสากล จะเหนไดวาเทคโนโลยถกใชในงานนตวทยาศาสตรมากขน เชน การเปรยบเทยบรอยลายนวมอ การเปรยบเทยบหลกฐานทางชววทยา (DNA) และการเปรยบเทยบดานอาวธปน ดวยเหตผลตางๆ ทกลาวมาขางตน นกนตวทยาศาสตรจงควรใหความสนใจ กบเทคโนโลยทมความทนสมย มก าลงขยายทสงขนมาชวยในการตรวจเปรยบเทยบลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling เพอท าใหเหนลกษณะต าหนพเศษบนพนผวลกกระสนปน ทยงออกจากล ากลองปน แบบ Polygonal Rifling ไดอยางชดเจน สามารถเชอมโยงการกระท าความผดกบอาชญากรรม และเพอสรางความเสมอภาคในกระบวนการยตธรรม

50


เอกสารอางอง กองบญชาการศกษา ส านกงานต ารวจแหงชาต. (2558) คมอต ารวจ ฉบบปรบปรง เลมท 33 หลกสตร

นกเรยนนายสบต ารวจ เลยง หยประเสรฐ. (2550) นตเวชศาสตรส าหรบพนกงานสบสวนสอบสวน, พมพครงท 4 กรงเทพฯ : ส านกพมพสตรไพศาล. ศกดชย อศวนอานนท. (2555) คมอการใชพยานหลกฐานทางนตวทยาศาสตร ส าหรบพนกงานอยการ

ส านกงานคดแรงงานภาค 9 ส านกงานอยการสงสด แสวง บญเฉลมวภาส. (2556) นตเวชศาสตรและกฎหมายการแพทย พมพครงท 2 กรงเทพฯ :

ส านกพมพวญญชน. Ashraf Mozayani, Carla Noziglia. (2006) The Forensic Laboratory Handbook. Totowa.

New Jersey. Humana Press Inc. Brian J. Heard. (2008) Handbook of Firearms and Ballistics. United Kingdom.John Wiley & Sons Ltd. Benjamin Bachrach. (2002) Development 3D based Automated Firearms Evidence

Comparison System. Journal of Forensic Sciences, 2002, pp. 1253-1264

Chris Cooper. (2008) Eyewitness Forensic Science. United States of Dorling Kindersley Limited. George Gerules, Sanjiv K. Bhatia, Daniel E. Jackson. (2013) Review A survey of image

processing techniques and statistics for ballistic specimens in forensic science. Science and Justice.2013 Jun;53(2):236-50

Peter White. (2008) Crime scene to court : the essentials of forensic science. Cambridge. Royal Society of Chemistry. Toni B. Brinck. (2008) Comparing the Performance of IBIS and BulletTRAX-3D Technology Using Bullets Fired Through 10 Consecutively Rifled Barrels. J Forensic Sci. 2008 May;53(3):677-82. Wei Chu, Robert M. Thompson, John Song, Theodore V. Vorburger. (2013) Automatic identification of bullet signatures based on consecutive matching striae (CMS) criteria. Forensic Science International 231. Pages 137-141

51


การศกษาคณสมบตทางแสงของเสนใยสงเคราะหดวยกลองจลทรรศนแบบแสงโพลาไรซ A Study of the Optical Properties of Synthetic Fiber by

Polarized Light Microscope

กณฐกา กาบมาลา*

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาคณสมบตทางแสงของเสนใยสงเคราะห ส าหรบใชเปนฐานขอมลในการเปรยบเทยบเพอระบชนดหรอประเภทของเสนใยโดยใชลกษณะทางกายภาพในการวเคราะหเบองตน โดยทดลองศกษาเสนใยทพบมากในประเทศไทยจ านวน 10 ชนด

ผลการวจย สรปไดวาเสนใยสงเคราะหแตละประเภทแสดงคา Birefringence, คา Retardation Wavelength และ Interference Color ของเสนใยทแตกตางกน ท าใหสามารถแยกแยะไดตงแตเบองตน ดวยกลองจลทรรศนแบบโพลาไรซ โดยแสงทปรากฏนนเปนเอกลกษณเฉพาะตวของเสนใย ถาพบวตถพยานประเภทเสนใยในทเกดเหต จงมความเปนไปไดทจะน ามาใชในขนตอนการสบสวนในคดทไมพบผตองสงสยในทเกดเหตโดยสามารถน ากลองจลทรรศนชนดนไปตรวจสอบเบองตนได เนองจากมความสะดวก นาเชอถอ รวดเรว และทส าคญไมท าลายชนสวนตวอยาง ดงนนงานวจยนจงเปนประโยชนอยางมากทจะน ามาใชในดานงานนตวทยาศาสตร

ค าส าคญ: เสนใยสงเคราะห, กลองจลทรรศนแบบแสงโพลาไรซ, วตถพยาน, สณฐานวทยา

*นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขานตวทยาศาสตร คณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ

52


Abstract

This research aims to study the optical properties of synthetic fibers for identify types of fibers from physical and optical characteristics as a preliminary analysis. Ten types of synthetic fibers that mostly found in Thailand are used in this research.

The finding shows that the optical properties such as birefringence, retardation wavelength and interference color of each fiber are different and can be determined by using a polarized light microscope (PLM). If the fiber is found as a trace evidence at the crime scene, it will be possible to consider the method in this research as a forensic investigation. Because it is convenient, easy, fast and non-destructive method.

Keywords: Synthetic fiber, Polarized Light Microscope, Trace Evidence, Morphology

53


บทน า สภาพปญหาทางสงคมในเรองของความรนแรง การท ารายรางกาย การทะเลาะววาท ความขดแยง

อบตเหต ความเครยด ฯลฯ ทสามารถเปนชนวนเหตทน าไปสคดในดานอาชญากรรม ซงนบวนจะทวความรนแรงเพมมากขน สงผลกระทบตอความปลอดภยในชวตและทรพยสน ในบางคดเปนคดสะเทอนขวญ รนแรง และเปนทสนใจของประชาชนในสงคมทเฝาตดตามการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจในการสบคนวตถพยานเพอหาผกระท าผดมาลงโทษตามกระบวนการทางกฎหมาย โดยเฉพาะคดทางดานอาชญากรรมในอดตการสบสวนสอบสวนจะใหความส าคญ และใหน าหนกความนาเชอถอกบพยานบคคลมากกวาวตถพยานในทเกดเหต (อรรถพล แชมสวรรณวงศและคณะ, 2546) การใหการของพยานบคคลจดไดวาเปนหลกฐานทไมนาเชอถอ เนองจากพยานบคคลสามารถใหการกลบค าในชนศาลได สงผลใหรปคดเปลยนแปลงไป ซงอาจท าใหไมสามารถน าตวผกระท าความผดทแทจรงมาลงโทษได แตในปจจบนการเขาตรวจสถานทเกดเหตจะพบวตถพยานหลายอยางอยในตวผเสยหาย ณ สถานทเกดเหต (ธรยทธ วไลวลยและ วรวรรณ พนธมนาวน, 2548) ซงสามารถน าไปขยายผลการสอบสวนหาผกระท าความผดทแทจรงได โดยการน ากระบวนการและองคความรทางดานนตวทยาศาสตร มาใชรวมกบกระบวนการยตธรรม สงผลใหเกดความถกตอง แมนย า ชดเจน มความนาเชอถอ ท าใหเจาหนาททมสวนเกยวของในคดเขาใจ และเพอใหเปนการยอมรบวตถพยานทางดานนตวทยาศาสตร เนองจากเปนพยานหลกฐานทสามารถพสจนได มความแมนย าสง ตรวจสอบได และเปนทยอมรบในระดบสากล ซงพยานหลกฐานทพบในทเกดเหตอาจเปนวตถพยานทางชวภาพ เชน เสนผม เสนขน สารคดหลง คราบโลหต และวตถพยานทางกายภาพ เชน เสนใย เศษกระจก คราบส รอยฝามอ รอยฝาเทา เปนตน (จารวรรณ อมพฤกษ, 2555)

จากววฒนาการทางเทคโนโลย เครองมอและอปกรณททนสมย ไดถกน ามาใชในงานดานนตวทยาศาสตร เพอพสจนหาความจรงทางคดในการสบสวนสอบสวนตดตามจบกมผกระท าความผดดงทกลาวมาแลวขางตน วาวตถพยานในสถานทเกดเหตมหลายชนด และในสถานทเกดเหตยงมวตถพยานอกประเภทหนงทไมควรมองขาม คอ เสนใย จากผเสยหาย หรอผกระท าความผด ทสามารถน ามาประกอบเปนพยานวตถได โดยเสนใยแตละชนดทพบในทเกดเหตนน จะมโครงสรางของเสนใยทแตกตางกนตามลกษณะทางเคมและกายภาพ นอกจากนยงเปนพยานหลกฐานทพบบอยในสถานททมการตอสขดขนระหวางผเสยหายและผกระท าความผด มการสมผส และเสยดสกบเสอผา ผาหม ผาปทนอน คดทมการสมผส เสยดสกบเสอผา เครองนงหม พรม เชน คดขมขนหรอแมกระทงคดลกทรพยทคนรายปนเขาบาน และท าลายสงกดขวาง อาจมชนสวนเสนใยของคนรายถกของมคมเกยว หรอครด ท าใหเสนใยของเสอผาของผกระท าความผดตดอยในสถานทเกดเหต เปนตน ต าแหนงทจะสามารถพบวตถพยานประเภทน เชน ชองทางเขา – ออก บรเวณทมการตอสขดขน หรอบรเวณอนๆ ใกลเคยงผเสยหายแมเพยงเศษเลกนอยกสามารถน าไปพสจนขนพนฐานดวยกลองจลทรรศน ซงเปนเครองมอทขยายภาพสงท มขนาดเลกทไมสามารถเหนดวยตาเปลาได ท าใหเหนรายละเอยดมากขนกวาทตาเปลาจะมองเหน การศกษาโครงสรางของเสนใยใหละเอยดขนจงเปนประโยชนตอเจาหนาทในการน าผลพสจนหลกฐานการคดกรองเบองตนเพอเปนการเปรยบเทยบเสนใยทพบในสถานทเกดเหตกบเสนใยตวอยางวามลกษณะทางโครงสรางตางกนหรอวาเปนชนดเดยวกนหรอไม (กญชล ศรมงคล,2552)

ดงนน ผวจยจงมความสนใจในการศกษาวธการตางๆ ทสามารถน ามาใชในการตรวจสอบพสจนยนยนลกษณะทางกายภาพ หรอ คณสมบตตางๆ เพอแยกประเภทของเสนใยแตละชนดไดและสามารถน ามาใชประโยชนในการตรวจพสจนเปรยบเทยบเสนใยทพบในสถานทเกดเหตกบบคคลตองสงสยหรอ

54


ผเสยหาย เพอคนหายนยนผกระท าความผดและผทเกยวของกบการกระท าความผดในคดตางๆ ได อนจะเปนประโยชนในการสบสวน พสจนหลกฐานและด าเนนคดเพอหาผกระท าผดมาลงโทษตอไป

วตถประสงค 1. เพอศกษาลกษณะเสนใยสงเคราะหแตละประเภทและน ามาจดท าฐานขอมลของคณสมบตทาง

แสงของเสนใยสงเคราะห 2. เพอศกษาการวเคราะหเสนใยดวยเทคนคการใชกลองจลทรรศนแบบแสงโพลาไรซ (Polarized Light Microscope)

วธการศกษา การวจยครงนเปนการวจยในรปแบบของการทดลอง โดยใชเสนใยสงเคราะหจ านวน 10 ชนด

มาท าการทดสอบ 1. วสดอปกรณและเครองมอทใชในการวจย

1.1 วสดทใชในการวจย เสนใยสงเคราะห จ านวน 10 ชนด ไดแก Nylon 66, Modacrylic, Triacetate, Dacron 64

polyester, Rayon, Diacetate, Dacron 54 polyester, Orlon 75 Acrylic,Polyolefin, Creslan 61 acrylic

1.2 สารเคมทใชในการทดลอง Immersion oil Type A nD = 1.5105 ±0.002 Immersion oil Type A คอ น ามนชนด A ส าหรบเลนสใกลวตถ nD คอ สารทมดชนหกเหเทากบแกวทใชท ากระจกสไลดเปนตวกลางระหวาง วตถกบเลนส

1.3 เครองมอทใชในการวจย กลองจลทรรศนแบบใชแสงโพลาไรซ (Polarized Light Microscopy) ยหอ: Leica รน: DM750P

2. วธการวจย 2.1 การเตรยมกลมตวอยางเสนใย

2.1.1. การเตรยมเสนใยโดยจะน าเสนใยสงเคราะหแตละประเภทมาวางบนสไลดพรอมเขยนชอเสนใยแตละประเภทใหเรยบรอย

(a) (b)

ภาพท 1 (a) และ (b) สไลดตวอยางเสนใยสงเคราะห 10 ชนด

55


2.1.2 ท าการหยด Immersion oil Type A nD = 1.5105 ± 0.002 ลงบนเสนใยแลวท าการปดสไลดเพอท าการทดสอบในขนตอนตอไปโดยใช กลองจลทรรศนแบบใชแสงโพลาไรซ ยหอ: Leica รน: DM750P

ผลการวจย ในงานวจยนจะท าการวเคราะหเสนใยสงเคราะหทงหมด 10 ชนด ดวยเทคนคการใชกลอง

จลทรรศนแบบใชแสงโพลาไรซ (Polarized Light Microscopy) ซงไดผลการทดลองของเสนใยทง10 ชนดโดย

คา Birefringence = ผลตางระหวางคาดชนหกเหสงสดและต าสดของวตถหกเหค (ส าหรบวตถ หกเหคเมอท าการอานคาดชนหกเหไดครบแลว ใหน าเอาคาสงสดและต าสดจากคาทงหมดทไดมาลบกนเพอหาคาผลตาง)

คา Retardation Wavelength คอคาแถบสทปรากฏแถบมดหรอแถบสวางเนองจากการหกเหหรอการเลยวเบนของแสงท าใหเกดภาพทขอบระหวางตวกลางทมความยาวของทางเดนของแสงแตกตางกนเมอเพมระยะหางระหวางเลนสใกลวตถกบวตถ โดยสงผลใหมนเกดปฏกรยาตอการมองเหนเปนคลนความยาว ปรากฏดงตารางท 1

ตารางท 1 ผลการทดลองของเสนใยทง 10 ชนด

ประเภทเสนใย คา birefringence

คา Retardation Wavelength

(nm)

รปภาพของเสนใย

Nylon 66

0.020

400

Modacrylic

0.015

420

Triacetate

0.030

575

56


Dacron 64 polyester

0.045

830

Dacron 54 polyester

0.075

1650

Rayon

0.015

300

Diacetate

0.017

490

Orlon 75

0.022

470

Polyolefin

0.026

500

Creslan 61 acrylic

0.040

800

57


สรปและอภปรายผล การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาลกษณะทางกายภาพ หรอคณสมบตตางๆ เพอแยกประเภท

ของเสนใยสงเคราะหแตละชนดได และสามารถน ามาใชประโยชนในการตรวจพสจนเปรยบเทยบเสนใย ทพบในสถานท เกดเหตกบบคคลตองสงสยหรอผ เสยหาย เ พอคนหายนยนผกระท าความผด และผท เกยวของกบการกระท าความผดในคดตางๆ ได นอกจากนยงมประโยชนในการสบสวน พสจนหลกฐาน และด าเนนคดตามกฎหมายอนน าไปสการน าตวผกระท าความผดทางอาญามาลงโทษตามกระบวนการยตธรรมจงขอสรปภาพโดยรวมของผลการวจย พรอมขอเสนอแนะทางวชาการและขอเสนอแนะทางปฏบต จากผลการศกษาลกษณะรปรางสณฐานวทยาของเสนใยสงเคราะหดวยกลองจลทรรศนเสนใยสงเคราะหแตละประเภทจะแสดงคา Birefringence, คา Retardation Wavelength และสของเสนใยทแตกตางกนสามารถแยกแยะไดตงแตเบองตน โดยใชกลองจลทรรศนแบบแสงโพลาไรซ โดยแสงทปรากฏนนเปนเอกลกษณเฉพาะตวของเสนใย (BRAUN, R.D. 1987)

เสนใย Nylon 66 มคา birefringence 0.020 คา Retardation Wavelength 400 nm สของเสนใย สน าตาลอมเหลอง

เสนใย Modacrylic มคา birefringence 0.015 คา Retardation Wavelength 420 nmสของเสนใย สน าตาลออน

เสนใย Triacetate มคา birefringence 0.030 คา Retardation Wavelength 575 nm สของเสนใย สน าเงนอมมวง

เสนใย Dacron 64 polyester มคา birefringence 0.045 คา Retardation Wavelength 830 nm สของเสนใย สเขยวอมเหลอง

เสนใย Dacron 54 polyester มคา birefringence 0.075 คา Retardation Wavelength 1650 nm สของเสนใย สเทาอมเขยว

เสนใย Rayon มคา birefringence 0.015 คา Retardation Wavelength 300 nm สของเสนใย สเหลองอมน าตาลออน

เสนใย Diacetate มคา birefringence 0.017 คา Retardation Wavelength 490 nm สของเสนใย สน าตาลเขม

เสนใย Orlon 75 มคา birefringence 0.022 คา Retardation Wavelength 470 nm สของเสนใย สน าตาลออน

เสนใย Polyolefin มคา birefringence 0.026 คา Retardation Wavelength 500 nm สของเสนใย สน าตาล

เสนใย Creslan 61 acrylic มคา birefringence 0.040 คา Retardation Wavelength 800 nm สของเสนใย สเขยวอมเหลอง

58


ขอมลการศกษา พบวา ถาพบหลกฐานในทเกดเหต เปนเสนใยชนดใดกตามคลายกบทศกษา และมความเปนไปไดทจะน ามาใชในขนตอนการสบสวน และไมพบผตองสงสย ในทเกดเหต สามารถน ากลองจลทรรศนชนดนไปตรวจสอบเบองตนได เนองจากมความสะดวก งาย รวดเรว และทส าคญไมท าลายชนสวนตวอยางสามารถน าไปใชตรวจสอบในขนตอนตอไปไดสะดวก ดงนนจงเปนประโยชนอยางมากทจะน ามาใชในดานนตวทยาศาสตร

59



กญชล ศรมงคล. (2552). การศกษาทางจลภาคของรอยฉกขาดบนผาทเกดจากเครองมอชนด ตางๆ. วทยานพนธระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

จารวรรณ อมพฤกษ.(2555). การวเคราะหเสนใยธรรมชาตและเสนใยสงเคราะหในงานทางนตวทยาศาสตร โดย Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FT-IR). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตวทยาศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

อรรถพล แชมสวรรณวงศ และคณะ. (2546). นตวทยาศาสตร 2 เพอการสบสวนสอบสวน. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ทซจ พรนตง.

Braun, R.D. (1987). Introduction to Instrument Analysis. New York: McGraw-Hill Book. Petraco, Nicholas. (2000). Color Atlas and Manual of Microscopy for Criminalists and

Conservator. New York: CRC Press. Wheeler, B.P., Wilson, L.J. (2008).Practical Forensic Microscopy A Laboratory Manual.

England: Wiley-Blackwell Book.

60


แนวทางการพฒนาการบรหารจดการกองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย (Development of Administration for Thai Legal Aid Fund)

วชต แยมยม *

บทคดยอ

การศกษาวจยน มวตถประสงคเพอศกษาบรบทกระบวนการด าเนนการใหความชวยเหลอ

ทางกฎหมายดานการสนบสนนเงนชวยเหลอในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนศกษาแนวทางการบรหารจดการเพอสรางความเตบโตและความยงยนของกองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย ด าเนนการเกบขอมลโดยการศกษาทางเอกสารและการสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒจากหนวยงานทเกยวของกบการด าเนนงานของกองทนยตธรรม รวมไปถงนกวชาการจากสถาบนการศกษาตางๆ ทเปดสอนหลกสตรทางดานกฎหมาย ดานอาชญาวทยา และการบรหารงานยตธรรม ผลการศกษาพบวา กองทนยตธรรมควรพฒนาแนวทาง การบรหารจดการเพอสรางความเตบโตของเงนกองทนดวยการน าเงนบางสวนจากดอกเบยหรอการสงเบยประกนภยของคนทงประเทศเขาสมทบ การก าหนดใหมการหกคาจางทนายความของคนทมฐานะด และประสบกบคดทมมลคาทางคดสงบางสวนตามอตราทก าหนด การหกสมทบเงนคาปรบจากการกระท าผดทอาจกอใหเกดความเสยหายรายแรง และการมนโยบายปลอยสนเชอส าหรบการอ านวยความยตธรรมแบบถวนหนา ส าหรบแนวทางการบรหารจดการเพอสรางความยงยนใหกบกองทนยตธรรมนน ควรมการก าหนดหลกเกณฑการด าเนนงานทชดเจนและเปนมาตรฐาน พฒนาระบบการบรหารงานบคคล ทมประสทธภาพ ลดภาระคาใชจายทไมจ าเปน และสรางความเชอมนใหกบประชาชนดวยการสงเสรมการสรางภาคเครอขายการมสวนรวมทเขมแขง

ค าส าคญ: การพฒนา, การบรหารจดการ, กองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย

*นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาอาชญาวทยาและงานยตธรรม มหาวทยาลยมหดล

61


Abstract

This research aims to study the context of process of helping in the legal aid fund for justice process and finding administrative guidelines for development and sustainability of the legal aid fund. The data was conducted from documentary research and in-depth interview of experts from related units concerned with the legal aid fund as well as faculty members from universities who are teaching law, criminology and justice affairs as well. The results of this research found that administrative guidelines for creating the development of legal aid fund are: to bring some money from interest or send premium insurance of all citizens to the legal aid fund, to deduct employment fees from lawyers who had good status and experienced with high value cases of which the rate of specified contributions went into the legal aid fund, to bring fine fees from offense incidents which causes funds from serious damage contributions to go into the legal aid fund, and to have a loan policy for enhancing the justice-for-all. Development of administration for creating sustainability of the legal aid fund such as efficient operative criteria, clear standards of operation, development of effective people for administration, reducing unnecessary expenditure, and creating the confidence of people by promoting creative strong participative network.

Keywords: Development, Administration, Justice Fund Thailand

62


บทน า การอ านวยความยตธรรมทสมบรณแบบนน ตองอาศยหลกความยตธรรมทางกฎหมาย

(Legal System) ควบค ไปกบหลกความยตธรรมทางสงคม (Social Justice) โดยเฉพาะในกลม ผยากไรซงถอเปนผดอยโอกาสและมศกยภาพทจ ากดทงในฐานะทางสงคมและฐานะทางเศรษฐกจ เนองจากกลไกในการด าเนนการดานงานยตธรรมของรฐนนเปนกระบวนการทมระเบยบแบบแผน สลบซบซอนและเปนทางการ ซงจะตองอาศยความรและเทคนคทางกฎหมายตางๆ ตลอดจนการ มคาใชจายทคอนขางสง ปจจยเหลานลวนเปนอปสรรคขดขวางการเขาถงความยตธรรมของคนยากไรทงสน เพราะเหตแหงความดอยโอกาสทจะไดรบการศกษา ฐานะทางสงคมทแตกตาง และสถานภาพทางเศรษฐกจทไมเอออ านวย จงมกถกเอาเปรยบและละเมดสทธจากคนทมศกยภาพสงกวาอยเสมอ เมอเกดขอพพาทซงจะตองเขาสกระบวนการยตธรรม หากมการตอสภายใตกตกาทเปนธรรมแตไมเสมอภาคในสถานภาพทตางความเทาเทยมแลวไซร กระบวนการยตธรรมกหาไดสรางความยตธรรมใหกบประชาชนไดอยางแทจรงไม

บรรดานานาอารยประเทศทวโลก ตางมมาตรการในการใหความชวยเหลอดานกระบวนการยตธรรมแกประชาชนในรปแบบตางๆ เชน ในประเทศสหรฐอเมรกา มการจดตงกองทนของรฐในนาม ATJ Fund (Access to Justice Fund) รบผดชอบงานโดยมลนธเนตบณฑตของมลรฐมชแกน ท าหนาทเปนตวแทนรบบรจาคและใหความชวยเหลอทางกฎหมายในการฟองคดแพงของคนจน ในประเทศออสเตรเลย มการจดตงกองทน LFC (Litigation – Funding Company) เพอชวยเหลอคาใชจายในการฟองคดและหากแพคดกสามารถจะไดรบการชดเชยจากกองทนน ในประเทศองกฤษ มหนวยงานชอวา National Council of Welfare ใหบรการชวยเหลอทางกฎหมายแกคนจนมาต งแตป ค.ศ. 1970 หรอประเทศในภมภาคเอเชย เชน ประเทศสงคโปร กมองคกรชอ Singapore Legal Aid Bureau ซงจดตงเมอป ค.ศ. 1958 โดยใหความชวยเหลอทางกฎหมายทมคณภาพแกบคคลทมรายไดจ ากด หรอในประเทศญปน กมการจดตงศนยใหความชวยเหลอและสนบสนนทางกฎหมาย หรอ The Japan Legal Support Center เมอป ค.ศ. 2006 โดยเนนไปในดานการใหความชวยเหลอทางการเงนและการเนนคณภาพการใหบรการทางกฎหมายแกประชาชน (จ าเนยร จวงตระกล และ ฐนนดรศกด บวรนนทกล, 2554)

ส าหรบการใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชนของประเทศไทยนน เปนภารกจของกระทรวงยตธรรมและองคกรทางดานกระบวนการยตธรรมตางๆ ซงไดมการด าเนนการมาแลวหลายรปแบบตลอดระยะเวลาหลายป ทงน แนวคดเรอง “กองทนยตธรรม” ถอเปนภารกจงานดานการชวยเหลอทางกฎหมายอกอยางหนง ซงรเรมจากภารกจในการอ านวยความยตธรรมใหกบประชาชนในประเดนหลก 2 ประการ คอ การชวยเหลอประชาชนใหเขาถงกระบวนการยตธรรม และการเยยวยาผเสยหายและจ าเลยทถกยกฟอง (ปกปอง ศรสนท, 2555) มวตถประสงคในการสนบสนนกองทนแกประชาชนผยากไรและดอยโอกาสทไดรบความเดอดรอนและไมไดรบความเปนธรรมเมอตองเขาสกระบวนการยตธรรม โดยการสนบสนนเงนชวยเหลอเพอเปนคาใชจายตางๆ เชน คาใชจายในการวางเงนประกนการปลอยตวชวคราว คาใชจายในการจางทนายความ คาธรรมเนยมขนศาล คาใชจายในการด าเนนคดเกยวกบการพสจนและการแสวงหาขอเทจจรง ตลอดจนคาใชจายอนๆ ทเกยวของกบการคมครองสทธและเสรภาพตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ เปนตน (ระเบยบกระทรวงยตธรรมวาดวยกองทนยตธรรม พ.ศ. 2553)

63


ถงกระนนการด าเนนการใหความชวยเหลอของกองทนยตธรรมกยงไมครบวงจรและประสบความส าเรจอยางเตมท เนองจากการด าเนนงานทผานมานนยงคงประสบกบปญหาและอปสรรคตางๆนานปการ ดงเชนปญหาเงนกองทนไมเพยงพอตอความตองการการชวยเหลอของผมาขอรบบรการทเพมขน เนองจากกองทนไดรบเงนสนบสนนจากรฐบาลเพยงปละประมาณ 30 ลานบาท (ปกปอง ศรสนท, 2555) แมวาในระเบยบกระทรวงยตธรรมวาดวยกองทนยตธรรม พ.ศ. 2553 จะไดระบชองทางรายรบของกองทนจากแหลงตางๆ อยกตาม แตเงนอดหนนของรฐบาลยงคงเปนชองทางหลกทางเดยว ท าใหการบรหารจดการกองทนขาดสภาพคลอง เปนทนากงวลวาในอนาคตหากไมมแนวทางแกไขทยงยน อาจสงผลกระทบตอความเตบโต และความยงยนของกองทนในระยะยาวได

ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมงแสวงหาแนวทางหรอวธการใดๆ กตาม ทจะสามารถบรหารจดการเพอเพมชองทางการไดเงนสนบสนนเขาสกองทนยตธรรม เพอความเตบโตและสรางสภาพคลองในการบรหารจดการกองทน ในขณะทการแสวงหาแนวทางการสรางความมนคงยงยนของกองทนกมความส าคญไมแพกน ซงหากกองทนยตธรรมมความมงคงและยงยนแลว จะเปนกองทน ทเปนทพงของประชาชนผยากไรในการบรรเทาความเดอดรอนเมอตองเขาสกระบวนการยตธรรม สรางความเชอมน ในความศกดสทธของกระบวนการยตธรรมทถวนทวและประชาชนสามารถเขาถง อนวตตามหลกสทธมนษยชนอยางครอบคลมและบรรลวตถประสงคหลกของการอ านวยความยตธรรม ตลอดจนสนบสนนการเขาถงความยตธรรม (Access to Justice) ของประชาชน ใหเปนไปดวยความรวดเรว ทวถง และเปนธรรม อยางแทจรง

วตถประสงค 1. เพอศกษาบรบทกระบวนการด าเนนการใหความชวยเหลอทางกฎหมาย ดานการสนบสนน

เงนชวยเหลอในกระบวนการยตธรรม ของกองทนยตธรรม 2. เพอศกษาแนวทางการบรหารจดการเพอสรางความเตบโตและความยงยนดานเงนทนของ

กองทนยตธรรม 3. เพอเปนขอเสนอแนะและขอมลเบองตนส าหรบเปนแนวทางการพฒนาการบรหารจดการ

เพอความเตบโตและยงยนของกองทนยตธรรม

ขอบเขตการศกษา การวจยนเปนงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ท าการศกษาขอมลจากแหลงขอมล

เอกสาร (Documentary Data) และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยก าหนดขอบเขตของการวจยไว ดงน

1. ขอบเขตดานเนอหา เปนการศกษาในบรบทของกระบวนการบรหารจดการเพอสรางความเตบโตและยงยนดานงบประมาณของกองทนยตธรรม

2. ขอบเขตดานประชากร ท าการศกษาจากผ ใหขอมลหลกทมความเกยวของและ มประสบการณในกระบวนการด าเนนงานของกองทนยตธรรม หรอผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของซงมคณสมบตตามทผวจยก าหนด

3. ขอบเขตดานพนท ท าการศกษาจากหนวยงานทเกยวของกบการด าเนนงานของกองทนยตธรรม หนวยงานในกระบวนการยตธรรม หนวยงานทเกยวของกบการด าเนนงานของกองทนตางๆ

64


ตลอดจนสถาบนการศกษาในภาครฐทเปดสอนหลกสตรทางดานกฎหมาย ดานอาชญาวทยา และการบรหารงานยตธรรม

ผใหขอมลหลก ผศกษาใชวธการเลอกผใหขอมลหลก (Key Informant) โดยใชวธการเลอกผใหขอมลแบบไมม

ความนาจะเปน (Non-Probability Sampling) ซงเปนวธ เลอกผ ใหขอมลแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ผสมผสานกบการใชเทคนคการไดมาซงกลมผเชยวชาญทนาเชอถอ (Snowball Technique) จนไดผใหขอมลครบตามจ านวนทตองการ และสอดคลองกบเปาหมายและวตถประสงคของการวจย ทงน ไดด าเนนการเกบขอมลจากบคลากรผทรงคณวฒทมสวนเกยวของกบการด าเนนงานของกองทนยตธรรม ซงมประสบการณในภาระงานของกองทนยตธรรมไมต ากวา 3 ป หรอเปนผบรหารระดบสงในหนวยงานทด าเนนงานเกยวกบกองทนยตธรรม หรอหนวยงานทเกยวของกบวตถประสงคของการศกษาวจย จ านวนทงสน 16 คน

เครองมอทใชในการศกษา เครองมอทใชส าหรบการศกษาวจยครงน ผวจยใชแบบสมภาษณ (Interview) ในการสมภาษณ

เชงลกกบผใหขอมลหลก (Key Informant) ทเปนบคลากรผทรงคณวฒทมสวนเกยวของกบการด าเนนงานของกองทนยตธรรม และผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของตามวตถประสงคของการศกษาวจย โดยแบงประเดนการสมภาษณเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคและแผนภาพการศกษาวจย ดงน

1. ทศนะเบองตนเกยวกบบทบาทของกองทนยตธรรมกบการชวยเหลอทางกฎหมาย ดานการสนบสนนเงนชวยเหลอในกระบวนการยตธรรม

2. แนวทางการบรหารจดการเพอเพมรายไดสมทบเขาสกองทนจากชองทางตางๆ 3. แนวทางการบรหารจดการเพอลดรายจายทไมจ าเปนของกองทน 4. แนวทางการบรหารจดการเพอสรางความเตบโตและการงอกเงยของเงนกองทน 5. แนวทางการบรหารจดการเพอสรางความมนคงและยงยนของกองทน 6. แนวทางการสรางความเชอมนแกประชาชน ตอภารกจของกองทนยตธรรมในมตดาน

การสนบสนนเงนชวยเหลอในกระบวนการยตธรรม

การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลทไดจากการศกษาคนควาเอกสารและการเกบขอมลภาคสนาม ผวจย

ไดประมวลแนวคดจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ประกอบกบขอมลทไดจากการสมภาษณกลมผใหขอมลหลก น ามาวเคราะหตามขอตกลงเบองตนและขนตอนตางๆ ของการวเคราะหขอมล เชงคณภาพ โดยเรมจากการจดระเบยบและลงรหสขอมลทไดจากการศกษาทางเอกสารและการสมภาษณผใหขอมลหลกเพอตรวจสอบความถกตองและตรงประเดนของเนอหา ก าหนดแนวคดทฤษฎทใช ในการอธบายเพมเตมนอกเหนอจากทก าหนดไวแลวในชวงระยะเรมตนของการวจย และด าเนนการวเคราะหขอมลโดยใชวธการตความ (Interpretation) และการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ใหสอดคลองตรงตามวตถประสงคของการวจย

65


สรปผลการศกษาและอภปรายผล จากผลการศกษาเรองแนวทางการพฒนาการบรหารจดการกองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย

ผวจยไดแบงประเดนการอภปรายใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ดงน

1. บรบทกระบวนการด าเนนการใหความชวยเหลอทางกฎหมาย ดานการสนบสนน เงนชวยเหลอในกระบวนการยตธรรม ของกองทนยตธรรม

โครงสรางการบรหารงานของกองทนยตธรรมมฐานะเปนนตบคคลภายใตพระราชบญญตกองทนยตธรรม พ.ศ. 2558 ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) ทพยายามผลกดนใหกองทนยตธรรมมสถานะเปนนตบคคล โดยไดรวมยกรางพระราชบญญตกองทนยตธรรม พ.ศ. ... (ฉบบประชาชน) เพอสรางแนวปฏบตและวางหลกการท างานของกองทนยตธรรมในรปแบบใหม

วตถประสงคของกองทนยตธรรมตามพระราชบญญตกองทนยตธรรม พ.ศ. 2558 ประกอบไปดวยการชวยเหลอประชาชนใน 4 ประเดนหลกๆ ทสอดคลองกบผลการศกษาของ สราวธ ไสยกจ (2556) ทพบวา กองทนยตธรรมเปนกลไกทรบรองสทธความยตธรรมตามอนสญญาระหวางประเทศวาดวยสทธมนษยชน จงด าเนนการสนบสนนคาใชจายในการชวยเหลอทางกฎหมายเพอคมครองสทธและเสรภาพของผไดรบความเดอดรอนหรอไมไดรบความเปนธรรม และผลการศกษาของ ธญสดา ไพบลย (2557) ทเสนอแนะใหกองทนยตธรรมเพมภารกจการชวยเหลอประชาชนใหครอบคลม ทงตงแตยงไมเกดคดความ เมอเกดเปนคดความแลว และภายหลงการพพากษาคด นอกจากน การด าเนนงานตามวตถประสงค ของกองทนยตธรรมยงสอดคลองกบตวแบบการใหความชวยเหลอทางกฎหมาย (Model of Legal Aid) ของ Mulherin & Coumarelos (2007) ทเรยกวา A Full-Blown Social Insurance Approach โดยเปนหลกประกนสงคมทใหประชาชนผมคณสมบตตามทก าหนดไว สามารถเขาถงการใหความชวยเหลอ ทางกฎหมายโดยไมเสยคาใชจาย

การศกษาจากขอมลของส านกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน (2559) พบวา ในป พ.ศ. 2559 มจ านวนแรงงานตางดาวในประเทศไทยถง 1,539,475 คน ถงแมวากตการะหวางประเทศ วาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (2550) และหลกการและแนวทางของสหประชาชาตวาดวย การเขาถงการชวยเหลอทางกฎหมายในกระบวนการยตธรรมทางอาญา (2556) ไดก าหนดถงสทธ ทประชาชนจะพงไดรบความคมครองและการชวยเหลอทางกฎหมายเมอเขาสกระบวนการยตธรรม อยางเสมอภาคและเทาเทยม โดยปราศจากอคตและการแบงแยกเชอชาต ศาสนา หรอสถานะ ความแตกตางใดๆ แตหากไมมการก าหนดมาตรการพเศษส าหรบการชวยเหลอชาวตางชาตเปนการเฉพาะ จ านวนผขอรบการสนบสนนการชวยเหลอจากกองทนยตธรรมทเปนชาวตางชาตจะเพมสงขนอยางตอเนอง และจะสงผลกระทบตอเสถยรภาพทางการเงนส าหรบการชวยเหลอประชาชนชาวไทยของกองทนยตธรรม ในระยะยาว

ดานการบรหารงานกองทนยตธรรมตามพระราชบญญตกองทนยตธรรม พ.ศ. 2558 ทใหคณะอนกรรมการพจารณาใหความชวยเหลอในสวนภมภาค มอ านาจในการอนมตเงนชวยเหลอตามขอบเขตทก าหนด อนจะเปนการแบงเบาภาระการพจารณาของคณะกรรมการกองทนยตธรรมในสวนกลาง และเปนการเพมความสะดวกรวดเรวใหกบประชาชนผขอรบการชวยเหลอนน สอดคลองกบผลการศกษา ของ ณรงค ใจหาญ และคณะ (2556) ทไดเสนอแนวทางในการพฒนากองทนยตธรรมไววาควรใชหลกการกระจายอ านาจการพจารณาอนมตใหการชวยเหลอไปยงสวนภมภาค โดยทสวนกลางเปนผก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการพจารณา เพอใหคงความเปนเอกภาพและลดความลาชาของขนตอน ในการ

66


พจารณาใหความชวยเหลอ และสอดคลองกบผลการศกษาของ ธญสดา ไพบลย (2557) ทเสนอใหมการกระจายอ านาจในการพจารณาโดยใหมคณะกรรมการพจารณาหลายชด เพอความรวดเรวและชวยเหลอประชาชนไดทนทวงท

ประเดนเรองการกระจายอ านาจในการพจารณาใหความชวยเหลอไปยงสวนภมภาค ของกองทนยตธรรมนน หากมการใชแนวคดการบรหารจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management – NPM) เขามาประยกตใชกบการด าเนนงาน จะท าใหการบรหารจดการมประสทธภาพและคลองตวมากขน เพราะแนวคด NPM มมาตรฐานตวชวดการด าเนนงานทชดเจน โดยเนนการใหผบรหารมออาชพมอสระและความยดหยนในการตดสนใจใชทรพยากรไดอยางคมคาและมประสทธภาพ

ส าหรบมมมองทางดานเศรษฐศาสตร การกระจายอ านาจในการพจารณาใหความชวยเหลอไปยงสวนภมภาคนน สงผลดในแงของประสทธภาพและความคลองตวของการบรหารงาน แตขอเสยคอเปนการเพมชองทางใหประชาชนเขามาขอรบการสนบสนนไดงายขน ซงจะสงผลโดยตรงตอการไหลออก ของเงนกองทนยตธรรมอยางรวดเรว เสยงตอการขาดสภาพคลองของเงนกองทนในระยะเวลาอนสน

ดานผลสมฤทธของการด าเนนงานของกองทนยตธรรม สอดคลองกบผลการศกษาของ ฐนนดรศกด บวรนนทกล (2558) ทพบวา ตงแตป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2556 ประชาชนมความคดเหนวากองท นย ต ธ ร รมด า เน น ง าน ได ผลส า เ ร จ ต ามว ตถ ป ระส งค โ ดยภาพรวมอย ใ นระด บมาก โดยเฉพาะความคดเหนเกยวกบการด าเนนงานของกองทนยตธรรมทสอดคลองกบนโยบายพนฐาน แหงรฐตามรฐธรรมนญ และสอดคลองกบผลการศกษาของ ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงยตธรรม (2552) ทพบวา ผมาตดตอขอรบการสนบสนนจากกองทนยตธรรมมความพงพอใจตอการใหความชวยเหลอและบรรเทาความเดอดรอนทตอบสนองตอกลมเปาหมายในระดบสง

ดานปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานในเรองของความลาชาและความยงยากของขนตอนการใหบรการ สอดคลองกบผลการศกษาของ ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงยตธรรม (2552) ทพบวา การตดตอกบส านกงานยตธรรมจงหวดของผขอรบการสนบสนนยงไมสะดวกมากนก บางครงเอกสารการขอรบการสนบสนนไมครบถวน จงท าใหผขอรบการสนบสนนตองมาตดตอ ทส านกงานยตธรรมจงหวดมากกวาหนงครง

เรองศกยภาพทางการเงนในการใหความชวยเหลอประชาชนทมแหลงทมาของเงนสนบสนนหลกจากการจดสรรงบประมาณของรฐเปนหลก ท าใหการด าเนนการชวยเหลอประชาชนยงมขอบเขตทคอนขางจ ากด สอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) ทพบวา การด าเนนงานของกองทนยตธรรมเพอการชวยเหลอประชาชนผยากไรในกระบวนการยตธรรมมภารกจทเพมขนทกป ซงสวนทางกบงบประมาณสนบสนนทกองทนยตธรรมไดรบการจดสรร

เรองรปแบบของการประชาสมพนธทยงไมเขาถงกลมเปาหมาย สอดคลองกบผลการศกษาของสถาบนวจยและพฒนากระบวนการยตธรรม ส านกงานกจการยตธรรม (2550, อางใน : ส านกนโยบายและแผนยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงยตธรรม) ทพบวา ประชาชนมระดบความพงพอใจนอยตอการเขาถงขาวสารและการประชาสมพนธ ตลอดจนหลกเกณฑการพจารณารายไดของผขอรบการสนบสนน

เรองการขาดแคลนทรพยากรบคคลส าหรบกระบวนการด าเนนงานของกองทนยตธรรม สอดคลองกบผลการศกษาของ ธญสดา ไพบลย (2557) ทพบวา อตราก าลงของบคลากรผปฏบตงาน

67


มความขาดแคลน จงไดเสนอแนวทางเพอการก าหนดอตราก าลงบคลากรของกองทนยตธรรมเปนการเฉพาะ เชน การก าหนดต าแหนงหรอมาตรฐานความกาวหนาในอาชพ เปนตน เพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางเตมศกยภาพ และเกดขวญก าลงใจในการปฏบตงาน

2. แนวทางการบรหารจดการเพอสรางความเตบโตดานการระดมเงนสนบสนนเขาสกองทนยตธรรม

ผลการศกษาขอมลการรายงานการ รบ-จาย เงนกองทนยตธรรม เมอป พ.ศ. 2557 พบวา กองทนยตธรรมมรายจายดานการด าเนนงานเพมขนถงรอยละ 53.36 แสดงใหเหนถงภารกจของกองทน ทมการขยายเพมมากขนทกป และจากการสมภาษณผใหขอมลหลกจงไดพบแนวคดส าหรบการเพม ชองทางการระดมเงนสนบสนนเขาสกองทนยตธรรม ใหมรายรบทสอดคลองและเกนดลภาระการใชจาย เพอสรางความยงยนใหกบสภาพคลองทางการเงนของกองทน ดงแนวคดทนาสนใจ ดงตอไปน

1. การน าเงนบางสวนจากดอกเบยหรอการสงเบยประกนภยของคนทงประเทศ หกสมทบเขาสกองทนยตธรรมในอตราทเหมาะสม สอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) ทไดเสนอวา กองทนยตธรรมควรมรายไดจากการหกเงนบางสวนของเบยประกนภยของคนทงประเทศ โดยก าหนดในกฎหมายใหบรษทประกนภยหกเบยประกนตามอตราทก าหนดสงเขาสมทบกองทนยตธรรม

การน าเงนบางสวนจากดอกเบยหรอการสงเบยประกนภยของคนทงประเทศหกสมทบเขาสกองทนยตธรรม เปนการสงเสรมใหผทมฐานะดไดชวยเหลอผดอยโอกาสผานกระบวนการทางกฎหมาย เนองจากคนมฐานะดในสงคมมศกยภาพทจะซอประกนภยในรปแบบตางๆ เพอปองกนอนตรายทจะเกดขนในอนาคตและมงหวงใหบรษทประกนภยจายคาทดแทนหากมความเสยหายเกดขน ในขณะทคนจนไมมศกยภาพทจะด าเนนการในสวนนได จากขอมลขางตนผวจยจงขอเสนอใหกองทนยตธรรมท าความรวมมอกบส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย ในเรองของการบรรจภารกจดานการสงเสรมการชวยเหลอซงกนและกนของคนในชาตเกยวกบการอ านวยความยตธรรมอยางเสมอภาคและเทาเทยมใหเปนสวนหนงของแผนการด าเนนงานและแผนการใชจายงบประมาณประจ าป ผานภารกจของกองทนยตธรรม โดยจดสรรจากเงนสมทบรอยละ 0.5 ทบรษทประกนภยน าสง ในอตราตราสวน ทเหมาะสมและคณะกรรมการใหความเหนชอบน าสมทบเขาสกองทนยตธรรม

อกกรณหนงผวจยจงขอเสนอใหกองทนยตธรรมท าความรวมมอกบกรมการประกนภย ในการขอเฉลยเงนทไดจากการขายทอดตลาดรถทกอใหเกดความเสยหาย เฉพาะในสวนของเงนทตองคนใหแกเจาของรถหรอทตองตกเปนเงนของกองทนทดแทนผประสบภยจากรถในกรณทไมมเจาของรถมาแสดงเจตนาขอเงนคนภายในหาป ในอตราสวนไมเกนรอยละ 0.5 ของเงนดงกลาว เขาสมทบกองทนยตธรรม โดยอาศยหลกการของการจายคาเสยหายเชงลงโทษ (Punitive Damage) ทใหผกระท าผดจายคาเสยหายเพมเตมนอกเหนอจากคาเสยหายทพสจนไดทางคดมาประยกตใช ซงการจายคาเสยหายดงกลาวมจดมงหมายเพอใหผกระท าผดไดเกดความหลาบจ า และเปนกรณตวอยางไมใหผอนมพฤตกรรมเชนเดยวกนน

2. การก าหนดใหมการหกคาจางทนายความของคนทมฐานะดและประสบกบคดทมมลคาทางคดสงบางสวนตามอตราทก าหนดสมทบเขาสกองทนยตธรรม สอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) ทไดเสนอวา กองทนยตธรรมควรมรายไดจากคาจางทนายความบางสวนทหกจากค าจางทนายความของคนทมฐานะด โดยก าหนดในรางพระราชบญญตจดตงกองทนยตธรรมใหสภาทนายความเรยกเกบคาธรรมเนยมทนายความประจ าปสงเขากองทนยตธรรม

68


แนวคดนยงสอดคลองกบการจดตงกองทนใหความชวยเหลอทางกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาทมชอวา The Legal Service Trust Fund ซงเปนกองทนแบบใหเปลาทสนบสนนใหหนวยงาน NGOs โดยความดแลของหนวยงานยตธรรมแหงมลรฐแคลฟอรเนย ด าเนนการใหความชวยเหลอทางกฎหมายในคดแพงแกประชาชน ทงน กองทนดงกลาวไดมการออกระเบยบใหมการน าเงนภาษจากการประกอบวชาชพทางกฎหมายในอตรารอยละ 1 สมทบเขาสกองทนเพอการชวยเหลอประชาชนทไดรบความเดอดรอนดวย

นอกจากน สมาคมเนตบณฑตแหงอเมรกา (American Bar Association, 2013) ยงไดก าหนดหลกปฏบตของนกกฎหมายเกยวกบการอทศตนเพอใหบรการชวยเหลอทางกฎหมายแกสาธารณะ (Pro Bono) ไว ในหลก ABA’s 1908 ขอ 6 โดยใหผประกอบวชาชพทางกฎหมายตองบ า เ พญสาธารณประโยชนอยางนอยปละ 50 ชวโมง ส าหรบประเทศไทยแมจะยงไมมการด าเนนงานในลกษณะเชนน แตในอนาคตอาจมแนวทางส าหรบสงเสรมใหทนายความไดมโอกาสบ าเพญสาธารณประโยชน โดยไมตองเพมภาระใหกบวชาชพ เชน การใหบรการทางกฎหมายโดยไมคดคาใชจาย การบรจาคเงนสมทบกองทนใหความชวยเหลอทางกฎหมาย หรอการแบงสวนคาวาความในอตราสวนทก าหนด โดยความเหนชอบของสภาทนายความเขาสมทบกองทนยตธรรม เปนตน

3. การน าเงนคาปรบจากการกระท าผดทอาจกอใหเกดความเสยหายรายแรงหกสมทบเขาสกองทนยตธรรม เชน เงนคาปรบทมาจากการเมาแลวขบ หรอเงนคาปรบจากการฝาฝนกฎจราจร เปนตน ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) ทไดเสนอวา กองทนยตธรรมควรมรายไดจากเงนคาปรบบางสวนจากผกระท าความผด โดยก าหนดในกฎหมายใหศาลน าเงนคาปรบบางสวนตามอตราทกฎหมายก าหนดสงเขาสมทบกองทนยตธรรม

ผวจยเสนอใหมการน าหลกการคาเสยหายเชงลงโทษมาประยกตใชกบการละเมดกฎหมายตางๆ โดยออกเปนระเบยบหรอขอบงคบใหสอดคลองกบบรบทของกฎหมายเรองนนๆ ตวอยาง เชน การละเมดกฎจราจรตามพระราชบญญตจราจรทางบก (ฉบบท 7) พ.ศ. 2550 โดยก าหนดหลกเกณฑใหผฝาฝนกฎจราจรเปนนตย เชน ผทถกด าเนนคดเพราะฝาฝนกฎจราจรเกน 3 ครง ใน 1 เดอน หรอ เกน 15 ครง ใน 1 ป หรอใหผทถกด าเนนคดเพราะขบขรถยนตในขณะเมาสรา เปนตน ซงเปนการกระท าทจงใจประมาทเลนเลออนจะกอใหเกดความเสยหายรายแรงแกผอนได ตองจายคาเสยหายเชงลงโทษในอตราสวนทเหมาะสม เชน ไมเกนรอยละ 5 ของมลคาแหงคาปรบทางคดทพสจนไดในแตละครง แลวน าสมทบเขาสกองทนยตธรรมเพอชวยเหลอผไดรบความเดอนรอนในกระบวนการยตธรรม ซงเปรยบเสมอนการใหผกระท าผดไดจายภาษความประมาทเลนเลอเพอชวยเหลอผอนดวย

4. การมนโยบายปลอยสนเชอส าหรบการอ านวยความยตธรรมแบบถวนหนา หลกการของแนวคดน คอ การขยายภารกจการอ านวยความยตธรรมไปสประชาชนทไดรบความเดอดรอนแตขาดคณสมบตทจะไดรบการพจารณาอนมตเงนชวยเหลอแบบเตมจ านวน ดวยการปลอยสนเชอเพอเปนคาใชจายในทางคดโดยคดดอกเบยในอตราต า ทงน อาจน าขอมลอตราดอกเบยการปลอยสนเชอของธนาคารแหงประเทศไทย มาอางองส าหรบการก าหนดอตราดอกเบยทต ากวาของสนเชอกองทนยตธรรม

อยางไรกด เมอวเคราะหตามแนวคดการบรหารจดการกองทนจากการศกษาของส านกวจยกฎหมายและแรงงาน บรษท เอกเซลเลนท บสเนส แมเนจเมนท จ ากด (2550) พบวา หากกองทนยตธรรมมแนวคดทจะขยายภารกจการชวยเหลอประชาชนทไมไดมคณสมบตตามเกณฑทจะตองไดรบ การสนบสนน ดวยการปลอยสนเชอส าหรบการอ านวยความยตธรรมแบบถวนหนานน จะตองมการบรหาร

69


จดการความเสยงทรดกมและมประสทธภาพ เชน การก าหนดสดสวนของจ านวนเงนกองทนทสามารถน ามาด าเนนการส าหรบการปลอยสนเชอได โดยก าหนดเพดานของจ านวนส าหรบการปลอยสนเชอไวไมเกนรอยละ 20 ของงบประมาณทไดรบการจดสรรในแตละป หรอการก าหนดใหมการใชหลกทรพย หรอต าแหนงหนาททางราชการเปนหลกประกนส าหรบการกยมในแตละครง เปนตน

3. แนวทางการบรหารจดการเพอสรางความยงยนดานเงนทนของกองทนยตธรรม จากการศกษาแนวทางการพฒนาการบรหารจดการเพอสรางความยงยนดานเงนทนของ

กองทนยตธรรม พบวา ความยงยนดานเงนทนและการบรหารงานดานอนๆ ของกองทนยตธรรมท จะประสบความส าเรจตองประกอบไปดวยการด าเนนการ ดงตอไปน

1. การมหลกเกณฑการด าเนนงานของกองทนยตธรรมทมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) และผลการศกษาของ ธญสดา ไพบลย (2557) ทตองการใหกองทนยตธรรมมฐานะเปนนตบคคลภายใตพระราชบญญต เพอความคลองตวในการด าเนนงาน และสรางความยงยนใหกองทนสามารถชวยเหลอประชาชนไดอยางเตมท

2. ความชดเจนของมาตรฐานการด าเนนงานของกองทนยตธรรม สอดคลองกบผลการศกษาของ ธญสดา ไพบลย (2557) ทไดเสนอวา กองทนยตธรรมควรมการก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาทชดเจน เพอลดการใชดลยพนจของคณะกรรมการพจารณาใหความชวยเหลอ

3. การพฒนาการบรหารงานบคคลทมประสทธภาพ สอดคลองกบแนวคดการบรหารจดการภาครฐแนวใหม (NPM) ในประเดนของการควบคมผลลพธ (Output Control) ทมการจดสรรทรพยากรหรอการใหรางวลตอบแทนทสมพนธกบผลของการปฏบตงาน โดยใหความส าคญกบผลส าเรจของงานมากกวาขนตอนหรอกระบวนการของการด าเนนงาน

4. การลดภาระคาใชจายทไมจ าเปนโดยการใชมาตรการในการชวยเหลอดวยวธการอนแทน การชวยเหลอโดยการใชเงน สอดคลองกบผลการศกษาของ ปกปอง ศรสนท (2555) ทไดเสนอแนวทาง การพฒนาเพอสรางความยงยนของกองทนยตธรรมใน 2 ประเดน คอ ประเดนแรก เรองการเพมรายได ของกองทนยตธรรม และประเดนทสอง เรองการลดรายจายทไมจ าเปนของกองทนยตธรรมและสอดคลองกบผลการศกษาของ ณรงค ใจหาญ และคณะ (2556) ทเสนอวากระทรวงยตธรรมควรประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในกระบวนการยตธรรม ในการใชหนงสอรบรองแทนการน าหลกทรพยมาวางตอศาลในกรณประกนตวผตองหาหรอจ าเลย เพอเพมสภาพคลองในการท างานและน าเงนกองทนไปชวยเหลอผตองหาหรอจ าเลยคนอนๆ ตอไป

5. การสรางเครอขายการมสวนรวมในการด าเนนงานของกองทนยตธรรม สอดคลองกบผลการศกษาของ ณรงค ใจหาญ และคณะ (2556) ทเสนอวา กองทนยตธรรมควรใหการสนบสนนแกหนวยงานทมศกยภาพในการชวยเหลอประชาชนในแตละพนท เพอใหการชวยเหลอนนสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนในแตละพนทอยางครอบคลม และสอดคลองกบผลการศกษาของ ธญสดา ไพบลย (2557) ทเสนอวา ควรมการสรางเครอขายเพอใหการสนบสนนและชวยเหลอการด าเนนงานของกองทนยตธรรม

6. การสรางความเชอมนใหกบประชาชนโดยเฉพาะในเรองของการปองกนการทจรตคอรรปชนและการปองกนเรองผลประโยชนทบซอนในการด าเนนงาน ตลอดจนการปองกนการตกเปนเครองมอของความขดแยงทางการเมอง สอดคลองกบผลการศกษาของ จ าเนยร จวงตระกล และคณะ (2554) ทพบวา การกระจายอ านาจการพจารณาสนบสนนเงนหรอคาใชจายกองทนยตธรรมบางสวนมาอยทส านกงาน

70


ยตธรรมจงหวด จะสามารถแบงเบาภาระงานของคณะกรรมการกองทนยตธรรมในการพจารณาค าขอรบความชวยเหลอ ทงจะชวยลดความลาชาในการพจารณาดวย แตอาจมขอเสยในกรณทยตธรรมจงหวดขาดประสบการณในการพจารณาและวนจฉย อาจเกดปญหาในเรองการใชอ านาจและความรบผดชอบ หากถกแทรกแซงจากฝายการเมองกจะสงผลกระทบตอการจดสรรงบประมาณเปนอยางยง ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ ฐนนดรศกด บวรนนทกล (2558) ทพบวา ในภาพรวมของการด าเนนงานของกองทนยตธรรมในระยะทผานมา ประชาชนมความพงพอใจตอการด าเนนงานของกองทนยตธรรมอยในระดบมาก

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

จากการศกษาวจย เรอง แนวทางการพฒนาการบรหารจดการกองทนยตธรรมส าหรบประเทศไทย ผวจยไดขอเสนอแนะเพอเปนขอมลเบองตนส าหรบการก าหนดนโยบายดานการพฒนา การบรหารจดการกองทนยตธรรม เพอสรางความเตบโตความยงยนดานเงนทนของกองทนยตธรรม อนจะเปนประโยชนตอการบรรลวตถประสงคหลกของการอ านวยความยตธรรม ตลอดจนสนบสนนการเขาถงความยตธรรม (Access to Justice) ของประชาชน ใหเปนไปดวยความรวดเรว ทวถง และเปนธรรม อยางแทจรง ดงตอไปน

1. กองทนยตธรรมควรมนโยบายสนบสนนทนการศกษาวจยเพอการพฒนาระบบการบรหารจดการอยเสมอ และควรมการประเมนผลการด าเนนงานเปนประจ าทกป เพอใหไดทราบถงผลสมฤทธ ของการด าเนนงาน ปญหาอปสรรค ตลอดจนแนวทางส าหรบการปรบปรงแกไขกระบวนการด าเนนงาน ใหมประสทธภาพยงขน

2. กองทนยตธรรมควรมนโยบายสนบสนนการจดโครงการเพอการประชาสมพนธภารกจของกองทนยตธรรมใหเขาถงประชาชนไดมากทสด โดยอาจใหส านกงานกองทนยตธรรมสวนกลางและยตธรรมจงหวดแตละแหงมโครงการกองทนยตธรรมเคลอนท เพอใหการบรการทางกฎหมายเบองตนหรอการประชาสมพนธกองทนโดยเนนการมสวนรวมของประชาชนหรอผน าชมชน อยางนอยปละ 1-2 ครง

3. กองทนยตธรรมควรมนโยบายส าหรบการพฒนาการใหบรการในรปแบบของศนยบรการเบดเสรจ (One Stop Service) ใหครอบคลมทกจงหวดทวประเทศ มการจดตงศนยโทรศพทสายดวน ใหค าปรกษา (Hotline) ตลอดจนการมระบบตดตามผลการขอรบการสนบสนนแบบออนไลน ทประชาชนสามารถเขาถงไดทกททกเวลา

4. กองทนยตธรรมควรมนโยบายดานการระดมเงนเขาสกองทนจากชองทางทหลากหลายนอกเหนอจากงบประมาณทรฐบาลจดสรรใหในแตละป โดยอาจแบงเงนสวนหนงจากเงนคงเหลอในบญชของแตละรอบปงบประมาณทไมกระทบตอการใชจายเพอภารกจหลกของกองทนยตธรรม มาบรหารจดการเพอสรางความงอกเงยของเงนทน ทงน อาจจางทปรกษาทมความเชยวชาญดานการบรหารจดการเรองการระดมเงนทนโดยเฉพาะ มาชวยในการวางแผนหรอด าเนนการ โดยมคณะกรรมการกองทนยตธรรมเปนผก ากบดแลอยางใกลชด

5. นอกจากการสรางเครอขายความรวมมอเพอการด าเนนเงนงานใหบรรลวตถประสงค ตามภารกจอยางมประสทธภาพแลว กองทนยตธรรมควรมนโยบายดานการท าขอตกลงความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ส าหรบการระดมทนสมทบเขาสกองทนยตธรรม เพอสนบสนนใหเกดชองทางของรายไดทหลากหลายนอกเหนอจากงบประมาณทรฐบาลจดสรรใหในแตละป

71


6. กองทนยตธรรมควรมนโยบายจดตงศนยไกลเกลยขอพพาทขนทงในสวนกลางสวนภมภาค เพราะในบางกรณทค พพาทสามารถตกลงกนไดกองทนยตธรรมกจะได ไมตองเสยคาใชจ าย ทไมจ าเปน อนเปนการลดภาระเรองคาใชจายไดอกทางหนง

7. กองทนยตธรรมควรมนโยบายดานการปองกนการทจรตคอรรปชนและการปองกนเรองผลประโยชนทบซอนอยางเดนชดและเปนรปธรรม เนองจากการด าเนนภารกจของหนวยงานภาครฐ ทเกยวกบเรองการเงนหรอการจดสรรงบประมาณนน ตองค านงถงความโปรงใสและการตรวจสอบไดเปนส าคญ

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยคร งตอไป 1. ควรมการศกษาความพงพอใจของประชาชนตอการไดรบการชวยเหลอจากกองทน

ยตธรรม ตลอดจนการวเคราะหการด าเนนงานของกองทนยตธรรมในลกษณะ SWOT Analysis เพอน ามาสการก าหนดยทธศาสตรและการวางแผนการด าเนนงานในระยะยาวตอไป

2. ควรมการศกษาเชงประเมนผลการด าเนนงานของกองทนยตธรรมในระดบจงหวด เพอน าไปสการพฒนาปรบปรงกระบวนการด าเนนงานในรปแบบการกระจายอ านาจสจงหวดใหมประสทธภาพและตอบสนองตอความตองการของประชาชนในทกพนทไดดยงขน

3. ควรมการศกษาความตองการของประชาชนตอการชวยเหลอทางกระบวนการยตธรรมดานอนๆ นอกเหนอจากภารกจของกองทนยตธรรมทด าเนนการอยแลว เชน ความตองการความชวยเหลอดานคดแพง เปนตน เพอน าไปสการขยายขอบเขตภารกจการชวยเหลอประชาชนของกองทนยตธรรมใหครอบคลมมากยงขน

72



จ าเนยร จวงตระกล และ ฐนนดรศกด บวรนนทกล. (2554). รายงานการวจยฉบบสมบรณ รปแบบและแนวทางการกระจายอ านาจการพจารณาสนบสนนเงนหรอคาใชจายของกองทนยตธรรมสส านกงานยตธรรมจงหวด. ส านกงานกจการยตธรรม กระทรวงยตธรรม.

ฐนนดรศกด บวรนนทกล. (2558). โครงการศกษาประเมนผลส าเรจกองทนยตธรรม . กรงเทพฯ: กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม.

ณรงค ใจหาญ, รณกรณ บญม, กนกวรรณ ชาตสวรรณ และ ล แสงสนตธรรม. (2556). รายงานวจยขอเสนอแนะทางนโยบาย เรอง กองทนยตธรรม : ขอมล และบทวเคราะหผลการท างาน และประสทธภาพในการใหความชวยเหลอทางกฎหมายอนเนองมาจากสถานการณความขดแยงในจงหวดชายแดนภาคใต. กรงเทพฯ: มลนธ คอนราด อาเดนาวร.

ธญสดา ไพบลย (2557). กองทนยตธรรมเพอการอ านวยความยตธรรมแกประชาชนอยางเทาเทยม . รายงานสวนบคคลโครงการพฒนานกบรหารการเปลยนแปลงรนใหม รนท 6. กรงเทพฯ: สถาบนสงเสรมการบรหารจดการบานเมองทด ส านกงาน ก.พ.ร..

ปกปอง ศรสนท. (2555). การปฏรปกองทนยตธรรม. กรงเทพฯ: เปนไท. สราวธ ไสยกจ. (2556). กลไกการรบรองสทธในความยตธรรมภายใตกระทรวงยตธรรมกรณกองทน

ยตธรรม. วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร. _____. (2007). Internation Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). Bangkok,

Thailand: National Human Rights Commission of Thailand. _____. (2013). United Nations Principles and Guidelines on Access to Legal Aid in

Criminal Justice Systems. New York: UNODC. Cappelletti, Mauro and Bryant Garth (1978). "Access to Justice: the Newest Wave in the

Worldwide Movement to Make Rights Effective," 27 Buffalo Law Review 181. Chirstopher Hodges, J. P. (2012). Litigation Funding: Status and Issues. UK: University of

Lincoln. Rhode, D. L. (2003). Pro Bono in Principle and in Practice. California: Standford Law

School.

73


การจดสมมนาเพอน าเสนอผลงาน การสรางเครอขายรวมพฒนานวตกรรมและการสรางเสรมสขภาพ

โครงการ รร.นรต.องคกรสรางเสรมสขภาพ : แหลงเรยนรเพอการขยายผลและการสรางเสรมสขภาวะ

วนพธท 14 มถนายน พ.ศ. 2560 ณ หองประชมเตมยาเวส โรงเรยนนายรอยต ารวจ อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม

journal of criminology and forensic science ส านักงานศาล ... ·...

Documents