KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERE YÖNELİK VERGİSEL TEŞVİKLER

Okan ŞAKARMaliye BakanlığıHesap Uzmanı

KONULAR• Yatırım ve önemi, yatırımlarda teşviklerin önemi, yatırımın

etkileri• Devlet teşviklerine yönelik eleştiriler• Vergisel teşvikler ve çeşitleri• KÖY’lere yönelik vergisel teşvikler - İndirimli kv-gv - Gelir vergisi ücret istisnası - Kdv istisnası• Yeni teşvik sistemine yönelik eleştiriler• Soru cevap

Yatırım ve önemi

• Yatırım gelişmekte olan ülkelerde kalkınmanın en önemli aracıdır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde yatırımlar sürdürülebilir kalkınmanın dayanağı olmaktadır.

• Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerde yatırımların belirli bir seviyeye çıkarılması için teşvik edilmesi hayati önem taşımaktadır.

Yatırımın etkileri• Ekonominin hem arz hem talep yönünü doğrudan etkiler• Kısa vadede yatırım mallarına olan talebi artırarak toplam

talebi• Orta ve uzun vadede üretim kapasitesini genişleterek

toplam arzı artırmaktadır• İstihdamı artırır• Toplam milli hasılayı artırır• Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltır• İç tasarruf yetersizliğini azaltır, döviz ihtiyacı karşılanır, cari

açık azaltılır (yabancı sermaye yatırımları)• Neticede, sosyal gelişmeyi sağlar

Yatırımlarda devlet yardımları• Teşvik kavramı ekonomide kamunun bazı sektörlere hızlı

gelişmesi için maddi manevi desteği, yardım ve özendirmesini ifade eder

• Gelişmekte olan ülkelerde gerek sürdürülebilir kalkınmanın önemi

• Bununla birlikte sermaye bu ülkelerde sermaye birikiminin yetersizliği

• Teknoloji yoğun üretim seviyesinin düşüklüğü ve tasarrufların katma değeri düşük yatırımlarda kullanılması, gibi sebepler bu ülkelerde yatırımlarda devlet teşvikini gerekli kılmaktadır

Teşviklerin özellikleri

• Devlet tarafından verilir.• Özel teşebbüse verilir• Makro ve mikro amaçlar doğrultusunda üretim ve

yatırımın artırılması hedeflenir• Teşvikler iktisat politikası aracıdır ve maliye

politikası araçlarına gereksinim duyar• Ayni/nakdi yardım şeklinde veya karşılıksız olabilir• Doğrudan/dolaylı olarak verilebilir

Teşvik çeşitleri• Gümrük ve fon istisnaları• Arazi tahsisi• Bina ve techizat sübvansiyonu• Kredi desteği, kolaylığı• Lisans know-how kolaylığı• İndirimli navlun• Yeni pazarlar bulma• Yabancı personel çalıştırma• Sigorta primi işveren desteği• Vergisel destekler

Teşviklere yönelik eleştiriler• Teşvikler rekabet eşitsizliğine yol açmaktadır• Teşvik alamayan bölgelerin negatif teşvike maruz kalması• Selektif olmaması• Kamu gelirlerinin azalması sebebiyle kamu finansmanında bozulmaya

sebep olmaktadır (OECD arzulanan yatırım artışından fazla olması)• Uygulamanın girişimciler tarafından gerekli tepkiyi görmemesi

(Barlow&Wender yatırım kararları üzerindeki belirleyicilikte 4. sırada)• Büyüklüğü ve zamanlamasını olumlu etkiliyor• Kötü niyetli şirketler tarafından suiistimallere yol açması (Denetim

eksikliği) • Kayıt dışılık yüksek vergi yükü düşük ise hem teşvik etkisi düşük kalıyor

hem de etkinliğini azaltıyor. Dolayısıyla negatif teşvike dönüşebiliyor (Öncelik hukuki yapının düzeltilmesi, kayıt dışı ile mücadele olmalı)

Vergisel teşvikler• En önemli ve en sağlıklı kamu finansman aracı vergidir• Verginin finansman fonksiyonu yanında bir diğer önemli

fonksiyonu da maliye politikası aracı olmasıdır• Devlet teşviklerinden en sık kullanılan ve etkili

politikalarından birisidir• Gelirin yeniden dağılımı fonksiyonu olarak da

adlandırılmaktadır• Kısa dönemde devlet tarafından vazgeçilen gelir olmakla

birlikte uzun vadede arz/talep ve büyümeyi olumlu etkileyerek vergi otoritesinin vergi alma tabanını genişleteceği kabul edilmektedir.

Vergisel teşvik türleri• Muafiyet• İstisna• Belli bir seneye kadar muaf tutulma• Vergi ertelemesi• İndirim hakkı• Düşük vergi oranı • Ücret gelirleri istisnası• Hızlandırılmış amortisman ve fon uygulaması• Kar dağıtımı, varlık satış istisnası• Şirket birleşmeleri

Vergisel teşvik türleri

• Kurumlar vergisi• Gelir vergisi• Katma değer vergisi• Özel tüketim vergisi• Stopaj istisnası• Damga vergisi• Gümrük vergisi• Harçlar

Konularına Göre Vergisel Teşvikler A-YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI

B-AR-GE İNDİRİMİ

C-AR-GE FAALİYETLERİNE YÖNELİK DİĞER TEŞVİKLER

D-EĞİTİM VE ÖĞRETİM İŞLETMELERİNDE KAZANÇ İSTİSNASI

E-ARAÇLAR, PETROL ARAMALARI VE TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARDA KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI

F-ENDÜSTRİ BÖLGELERİNDE UYGULANAN VERGİSEL TEŞVİKLER G-TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİNDE UYGULANAN VERGİSEL

TEŞVİKLER

• H-SERBEST BÖLGELERDE UYGULANAN VERGİSEL TEŞVİKLER

I-ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNDE UYGULANAN VERGİSEL TEŞVİKLER

J-KREDİ TEMİNİNE İLİŞKİN İŞLEMLERDE VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASI

K-YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN ARTIRILMASINA YÖNELİK VERGİSEL TEŞVİKLER

L-KÜLTÜR YATIRIMLARI VE GİRİŞİMLERİNE YÖNELİK VERGİSEL TEŞVİKLER

M-İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ

N-KOBİ BİRLEŞMELERİNDE VERGİSEL TEŞVİKLER

Kalkınmada öncelikli yörelere ilişkin teşvikler

• KVK md. 32/A – indirimli kurumlar vergisi uygulaması

• GVK md 32 ücret istisnası• KVK geçici 4. madde tekstil sektöründe

indirimli kurumlar vergisi• Katma değer vergisi istisnası

GVK md 32 ücret istisnası uygulamasıYasal düzenlemeler

• GVK md 32’ye (5904 sayılı Kanunun 2 inci maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük; 01.01.2009)Ücretlerin vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra, varsa teşvik amaçlı diğer indirim ve istisnalar dikkate alınır.

• GVK geçici md 73: 5766 Sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen geçici madde. Geçerlilik:01.01.2008; Yürürlük:06.06.2008)(1) 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında gelir vergisi stopajı teşviki uygulanan ücretlerin vergilendirilmesinde, öncelikle Kanunun 32 nci maddesinde yer alan asgari geçim indirimi dikkate alınır.

GVK md 32 ücret istisnası uygulamasıYasal düzenlemeler

• 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (06.02.2004)

• 5350 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (18.05.2005)

• 5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (01.05.2007)

• Vergi ve sigorta primi teşvikleri ile enerji desteği açısından Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2001 yılı için belirlenen fert başına gayri safi yurt içi hâsıla tutarı, 1500 ABD Doları veya daha az olan iller ile bu iller dışında kalan ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca 2003 yılı için belirlenen sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre endeks değeri eksi olan illeri kapsamaktadır

5350 sayılı Kanun

• Vergi ve sigorta primi teşvikleri ile enerji desteği açısından Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2001 yılı için belirlenen fert başına gayri safi yurt içi hâsıla tutarı, 1500 ABD Doları veya daha az olan iller ile bu iller dışında kalan ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca 2003 yılı için belirlenen sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre endeks değeri eksi olan iller de ilave edilmiştir.

• Geçici 2. madde ile Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri de dahil edilmiştir

• 5615 sayılı kanunun değişmeden önceki 5084 sayılı kanun uygulamasında teşvik kapsamındaki illerde 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gv ve kv mükelleflerinin, iş yerlerinde çalıştırdıkları işçilerin tamamı ile 01.04.2005 tarihinden önce işe başlamış olan gv. Kv mükelleflerinin yarattıkları ek istihdam ölçüsünde gv. tevkifatı teşvikinden yararlanmakta idi.

• 5615 sayılı kanun ile yapılan ve 01.05.2007 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren değişiklikle birlikte teşvik kapsamındaki il ve ilçelerde 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayanlar için en az 10 işçi çalıştırma koşulu getirilmiş, 01.04.2005 tarihinden önce işe başlayanlar için ek istihdam yaratma şartı aranmamıştır.

• Dolayısıyla bu kişiler de 10 işçi çalıştırması şartıyla teşvikten yararlanabilecektir.

• Böylelikle 01.04 2005 tarihinden önce ve sonra işe başlayanlar için gv teşviki açısından uygulama farklılığı ortadan kaldırılmış ve 5615 sayılı kanun ile hesap karmaşasına son verilmiş ve işe başlama tarihi dikkate alınmaksızın teşvikten yararlanmak için 10 işçi çalıştırma şartı yeterli sayılmıştır.

• Devir, birleşme, isim değişikliği, istihdamın kaydırılması gibi ek istihdam yaratmayan durumlar yararlanamayacaktır.

Uygulamanın başlama ve sona erme tarihleri

• Uygulama ilk olarak Mayıs 2007 ücretleri üzerinden hesaplanan gv. İçin geçerli olacaktır

• Yeni uygulamaya göre teşvikten yararlanılacak son tarih 31.12.2012’dir.

İndirimli kurumlar vergisi uygulamasıYasal düzenlemeler:

• Kvk 32/a - 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” Yürürlük;28.02.2009

• Kvk geçici 4 - 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” Yürürlük;28.02.2009 (Tekstil sektörü hk.)

• Kvk 32/a - 5904 sayılı Kanunun Geçici 2 inci maddesi ile değişiklik yapan kanun Yürürlük;03.07.2009

• 2009/15199 sayılı bkk - Yürürlük;16.07.2009 (28.8.2006 tarih ve 2006/10921 sayılı bkk yürürlükten kaldırılmıştır.)

• 2009/1 sayılı tebliğ - Yürürlük;28.07.2009

2009/15199 sayılı bkk ile getirilen teşvikler

• Yabancı yatırımcılara sağlanan teşvikler• Büyük ölçekli yatırımlara sağlanan teşvikler• KÖY’lere ilişkin teşvikler

2009/15199 sayılı bkk ile getirilen teşvikler

• Gümrük vergisi muafiyeti• Yatırım yeri tahsisi• Sigorta primi işveren hissesi desteği• Vergi indirimi (Kv-Gv-Kdv) (Stopaj desteği yok)• Faiz desteği

Amaç

• MADDE 1 – (1) Bu Kararın amacı, Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda öngörülen hedefler ile uluslararası anlaşmalara uygun olarak;

• tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek,

• üretimi ve istihdamı artırmak, • yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir

kalkınmayı sağlamak,

Amaç

• uluslararası rekabet gücünü artıracak teknoloji ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımları özendirmek,

• doğrudan yabancı yatırımları artırmak, • bölgesel gelişmişlik farklılıklarını gidermek, • çevre korumaya yönelik yatırımları desteklemek,• araştırma ve geliştirme faaliyetlerini

desteklemektir

Sağlanan teşvikler:(Genel)

• 4 üncü maddede belirtilen asgarî sabit yatırım tutarının üzerindeki tüm yatırımlar, bölgesel ayrım yapılmaksızın:

• gümrük vergisi muafiyeti ile• katma değer vergisi (KDV) istisnasından

yararlanırlar.

Sağlanan teşvikler:(KÖY’ler)

I inci ve II nci bölgelerde;• Vergi indirimi,• Sigorta primi işveren hissesi desteği,• Yatırım yeri tahsisi,III üncü ve IV üncü bölgelerde;• Vergi indirimi,• Sigorta primi işveren hissesi desteği,• Yatırım yeri tahsisi,• Faiz desteği,

Müracaat edebilecek gerçek ve tüzel kişiler

1 sayılı tebliğ madde 4 : (Tam/dar mükellef)• gerçek kişiler,• adi ortaklıklar, • sermaye şirketleri, • kooperatifler, • iş ortaklıkları, • kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, • dernekler ve vakıflar

• kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları %50’yi geçen kurum ve kuruluşlar)

• yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri müracaat edebilir.

• Kurulacak şirketler adına yapılacak teşvik belgesi talepleri dikkate alınmaz

KVK’ya göre müracaat edemeyecek gerçek ve tüzel kişiler

• Finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar,• iş ortaklıkları,• taahhüt işleri,• 4283 sayılı Kanun (Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin

Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun)

• 3996 sayılı Kanun (Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun) kapsamında yapılan yatırımlar

• Rödovans sözleşmelerine (Ruhsat sahalarındaki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi suretiyle üçüncü kişilere veya kuruluşlara tasarruf hakkı sağlamak üzere ruhsat sahiplerinin bu kişilerle yapmış oldukları sözleşme) bağlı olarak yapılan yatırımlar hariçtir.

Yararlanma şartları• Müracaat edebilecek gerçek tüzel kişiler • Sabit yatırım tutarı ve asgari kapasite şartı• Müracaatın uygun görülmesi (makro ekonomik programlar, arz-talep

dengesi, sektörel, malî ve teknik değerlendirmeler çerçevesinde projenin uygun görülmesi )

• Teşvik belgesi düzenlenmesi• Müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları• Tamamlanmış yatırımlar ile müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş

bulunan yatırım harcamaları teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmez.

• Teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyen harcamalar (1 sayılı tebliğ madde 9/2)

Teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyen harcamalar

• Kararın 6 ncı maddesi birinci fıkrasında belirtilenler (yatırım malları ile otomobil ve hafif ticarî araç yatırımlarında yatırım dönemi içinde kalmak kaydıyla, CKD aksam ve parçalarının ithali, gemi ve elli metrenin üzerindeki yat inşa yatırımları ile ilgili tekne kabuğu ithali)hariç olmak üzere ham madde, ara malı ve işletme malzemesi,

• Arazi tipi olanlar dahil otomobil, minibüs vb. binek araçları, porselenden, seramikten ve camdan mamul sofra ve mutfak eşyası,

• Ulusal çapta yayım yapan günlük gazete basım hizmetlerine yönelik teşvik belgeleri hariç diğer teşvik belgeleri kapsamında baskı, basım ve matbaa makinaları

• Gıda ürünleri ve içecek imalatı ile entegre hayvancılık yatırımlarında; kamyon, kamyonet, frigorifik kamyon, frigorifik kasa, soğutucu ünite, çekici, kamyon kasası ve kamyonet kasası,

• Havayolu taşımacılık hizmetlerine yönelik yatırımlar dışındaki diğer yatırımlar için uçak ve helikopter

• Kullanılmış yerli makine ve teçhizat,• teşvik belgeleri kapsamına dahil edilmez.• Diğer yatırım konularında ise sektörel özellikler dikkate

alınarak teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyecek harcamalar belirlenir.

• Teşvik belgelerine ait ithal ve yerli listelerde inşaat malzemelerine yer verilmez.

• Hazine müsteşarlığının yatırım harcamalarını sınıflama ve sınıflandırma yetkisi yoktur fakat BKK uyarınca teşvik belgesi kapsamında harcamaları belirleme yetkisi verilmiştir.

• Genel teşvik sisteminden teşvik edilmeyecek veya teşviği belli şartlara bağlı yatırım konuları bkk ek-4’te sayılmıştır

• Teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyecek harcamaların bir kısmı doğrudan yatırım harcaması olarak kabul edilmezken bir kısmı ise şartlı olarak kabul edilmektedir. (Uçak ve helikopter alımı havayolu taşıma amacıyla alınmalı)

Bakanlar Kurulu’na verilen yetki• Bakanlar Kurulu; • İstatistiki bölge birimleri sınıflandırması ile kişi başına düşen milli

gelir ve sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerini dikkate almak suretiyle illeri gruplandırmaya ve gruplar itibarıyla teşvik edilecek sektörleri ve bunlara ilişkin yatırım ve istihdam büyüklüklerini belirlemeye,

• Her bir il grubu için yatırıma katkı oranını %25’i, yatırım tutarı 50 milyon Türk Lirasını aşan büyük ölçekli yatırımlarda ise %45’i geçmemek üzere belirlemeye, kurumlar vergisi oranını %90’a kadar indirimli uygulatmaya,

• Yatırım harcamaları içindeki arsa, bina, kullanılmış makine, yedek parça, yazılım, patent, lisans ve know-how bedeli gibi harcamaların oranlarını ayrı ayrı veya topluca sınırlandırmaya yetkilidir.

Bölgesel teşvikler kapsamında il sınıflandırması

• 2009/15199 sayılı bkk kapsamında bölgesel gelişmişlik ve ekonomik farklılıkları en aza indirmek amacıyla belirlenen illerde yardım yoğunlukları farklılaştırılmıştır

• 28.08.2002 tarih ve 2002/4720 sayılı bakanlar kurulu kararında yer alan istatistiki bölge sınıflandırması düzey 2 bölgeleri çalışmasına göre iller sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak aşağıdaki 4 gruba ayrılmıştır:

I.Bölge II.Bölge III.Bölge IV.BölgeTR10 TR22 TR52 TR82

İstanbul Balıkesir Konya Kastamonu Çanakkale Karaman Çankırı (Bozcaada,

Gökçeada hariç) Sinop

TR21 TR32 TR63 TR90Tekirdağ Aydın Hatay TrabzonEdirne Denizli Kahramanmaraş Ordu

Kırklareli Muğla Osmaniye GiresunTR31 TR61 TR71 TRA1İzmir Antalya Kırıkkale Erzurum

Isparta Aksaray Erzincan Burdur Niğde Bayburt

TR41 TR62 TR33 TRA2Bursa Adana Manisa Ağrı

Eskişehir Mersin Afyonkarahisar Kars

I.Bölge II.Bölge III.Bölge IV.BölgeTR42   TR72 TRB2

Kocaeli Kayseri VanSakarya Sivas MuşDüzce Yozgat Bitlis Bolu Hakkari

Yalova TR81 TRB1TR51   Zonguldak  Malatya

Ankara Karabük Elazığ Bartın Bingöl TR83 Tunceli Samsun TRC2

    Tokat ŞanlıurfaÇorum DiyarbakırAmasya TRC3TRC1 Mardin-Batman

Gaziantep Şırnak-Siirt

Asgari Sabit Yatırım Tutarı

• I ve II. Bölgelerde 1 milyon TL• III ve IV. Bölgelerde 500 binTL• Bölge ve düzey bazında hangi sektörün desteklendiği ve

asgari yatırım tutarları (alt kısıtlamalar) bkk ek-2’de belirtilmiştir

• Bkk ek-3’de belirtilen büyük ölçekli yatırım asgari tutar şartını sağlayamayan yatırımların bölgesel desteklerden yararlanması mümkündür

• Asgari tutarın altında kalan yatırımlar yalnızca gümrük ve KDV desteğinden faydalanabilecektir

4. BÖLGE

TRB1 11-12-13-14

*madencilik ve taşocakçılığı yatırımları (1 inci grup madenler, mıcır, rödovanslı madencilik hariç)

500 Bin TL

(Malatya,

Elazığ,

15 *gıda ürünleri ve içecek imalatı (Ek 4 de yer alan teşvik edilmeyecek konular ile dip not 6'da belirtilen ve genel teşvik sisteminden yararlanacak konular hariç)

1 Milyon TL

Bingöl,

Tunceli)

121 *entegre hayvancılık yatırımları (entegre

damızlık hayvancılık yatırımları dahil)süt inekçiliği entegre tesislerinde 300 büyük baş,

büyük baş besicilik entegretesislerinde

500 büyük baş/dönem

süt ve et yönlü küçük

baş entegretesislerinde 1000 küçük baş/dönem

kanatlı entegre tesislerinde 200.000

adet/dönem

Yatırıma katkı tutarı ve indirim oranı

• Eski yatırım indirimi uygulamasında iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerinin belli oranlar şeklinde hesaplanan indirimin, indirilecek tutara ulaşıncaya kadar kurum kazancından düşülmesi esas alınmaktaydı

• Ayrıca indirimden yararlanma hakkı harcamaların yapıldığı yıl başlamaktaydı

• Yeni uygulamada ise kazançtan indirim değil vergi oranında indirim esas alınmaktadır

• Amaç hedeflenen yatırım maliyetlerinin bir kısmının devletçe karşılanmasıdır

• İndirimli stopaj uygulaması bulunmamaktadır

31/12/2010 tarihinden sonra başlanan yatırımlar:

  Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar

BölgelerYatırıma

katkı oranı (%)

Kurumlar vergisi veya gelir vergisi

indirim oranı (%)

Yatırıma katkı oranı

(%)

Kurumlar vergisi veya gelir vergisi

indirim oranı (%)

I 10 25 25 25II 15 40 30 40III 20 60 40 60IV 25 80 45 80

31/12/2010 tarihine kadar başlanan yatırımlar:

• Kvk 32/a - 5904 sayılı Kanunun Geçici 2 inci maddesi ile yapılan değişikliğe istinaden 31.12.2010 tarihine kadar başlanan yatırımlar için aşağıdaki oranlar uygulanacaktır: (Yürürlük;03.07.2009)

31/12/2010 tarihine kadar başlanan yatırımlar:

 Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar

BölgelerYatırıma

katkı oranı (%)

Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı

(%)

Yatırıma katkı oranı

(%)

Kurumlar vergisi veya gelir vergisi

indirim oranı (%)

I 20 50 30 50II 30 60 40 60III 40 80 50 80IV 60 90 70 90

• Örnek: III. Bölgede yer alan B ilinde (31.12.2010’a kadar başlanması kaydıyla) katkı oranı %40, indirim oranı ise %80 dir. 1 milyon TL’lik yatırım yapılmıştır. 2010 yılı kazancı 100.000 TL’dir. Buna göre:

Katkı tutarı= Yatırım tutarı x Katkı oranı = 1.000.000 x %40= 400.000 TLİndirimli oran= %20- (%20x%80)= %4 Tahsil edilecek vergi= 100.000 x%4= 4.000Bakiye tutar= 400.000-4.000=396.000 TL(Yatırım/karlılık oranı %10 olduğu varsayımıyla

takriben 100 yıl)

Katkı tutarının hesabında dikkate alınacak harcamalar

• Yatırım harcamaları içindeki arsa, bina, kullanılmış makine, yedek parça, yazılım, patent, lisans ve know-how bedeli gibi harcamaların oranlarını ayrı ayrı veya topluca sınırlandırmaya yetkilidir. (KVK 32/a)

• Arazi, arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tâbi olmayan diğer harcamalar indirimli vergi uygulamasından yararlanamaz (Bkk md.10/4)

Tebliğe göre Teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyen harcamalar

• MADDE 9- (1)Tamamlanmış yatırımlar ile müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmez.

• (2) Teşvik belgeleri kapsamında;• a) Kararın 6 ncı maddesi birinci fıkrasında belirtilenler hariç olmak

üzere ham madde, ara malı ve işletme malzemesi,• b) Kullanılmış yerli makine ve teçhizat,• c) Arazi tipi olanlar dahil otomobil, minibüs vb. binek araçları,

porselenden, seramikten ve camdan mamul sofra ve mutfak eşyası,• d) Ulusal çapta yayım yapan günlük gazete basım hizmetlerine yönelik

teşvik belgeleri hariç diğer teşvik belgeleri kapsamında baskı, basım ve matbaa makinaları

• değerlendirilmez.

Katkı oranına esas yatırım tutarının hesaplanmasında nitelik arzeden

durumlar• Eski yatırım indirimi uygulamasında sadece inşa edilen

binalar teşvikten yararlanabilmekteydi• Yeni uygulamada ise hem inşa edile hem satın alınan

binalar dahil• Arazi arsalar hariç tutulduğu için maliyete dahil

edilmemesi gerekir• Vuk gt. 163 ve 334 ile Gvk g.t. 187 nolu tebliğlere göre kur

farkı ve kredi faizlerinden aktifleştirme dönemi sonuna kadar oluşanların maliyete ilave edilmesi lehe oluşan kur farklarının da maliyetle ilişkilendirilmesi gerekmektedir

İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulanacak kazancın tespiti

• KVK 32/a’ya göre madde belirtilen ve Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulur.

• Buna göre teşvik belgesi kapsamındaki kazançlar diğer kazançlar ile ayrıştırılması gerekmektedir

• Bu kazançlara ilişkin alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirlerinin de indirimli oranda vergilenmesi gerekmektedir

• Fakat yatırımlardan elde edilen nakit girdilerin faiz, repo, döviz benzeri araçlarda kullanılmasından elde edilen gelirlerin normal oranda vergilendirmesi gerekmektedir.

Tevsi Yatırımlar• EK-4 YATIRIM CİNSLERİ • Komple yeni yatırım: Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve

teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa, bina-inşaat harcamalarını da ihtiva eden, yatırımın yapılacağı yerde aynı üretim konusunda mevcut tesisi veya altyapı bütünlüğü bulunmayan yatırımlardır. Ayrıca, mevcut tesislerde makine ve teçhizat ilavesi nedeniyle kapasite artışının %100’ü geçmesi halinde bu yatırımlar yeni yatırım sayılır.

• Tevsi: Mevcut bir yatırıma ilave üretim hattı veya makine ve teçhizat ilave yapılması suretiyle üretim miktarının artırılması veya yeni bir yatırım hüviyeti taşımayan, mevcut üretim hattında yer alan makine ve teçhizatların bir bölümünün kapasite açısından ve işlevsel olarak üretim akışındaki diğer makine ve teçhizatlarla uyum içinde olmadığı durumlarda makine ve teçhizatların değiştirilmesi veya yenilerinin ilave edilmesi ve genişleme yapıldıktan sonra mevcut tesis ile alt yapı müşterekliği oluşturarak bir bütün teşkil eden, aynı işletmede aynı mal ve hizmetin kapasitesini en fazla %100’e kadar artırmaya yönelik yatırımlardır

• Modernizasyon: Mevcut tesislerin üretim hatlarında, gelişen teknoloji sonucunda teknik ve/veya ekonomik ömrünü tamamlamış makine ve teçhizatlara teknolojiye uygun parçaların eklenmesi veya mevcut bir aksamın gelişmiş bir modeli ile veya makine teçhizatın yenileri ile değiştirilmesini, tesiste eksik kalmış yatırım harcamalarının tamamlanmasını, nihai ürünün doğrudan kalitesinin yükseltilmesini veya modelinin değiştirilmesini içeren yatırımlardır.

• Ürün Çeşitlendirmesi: Mevcut tesis ile altyapı müşterekliği olan, aynı işletmede mevcut makine ve teçhizata yapılacak ilave yatırımla farklı bir nihai ürün elde edilmesine yönelik yatırımlardır.

• Entegrasyon: Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak kaideten aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır.

• Tebliğde yatırımlar işletmeye geçiş tarihi bakımından

• Komple yeni yatırımlar ve• Diğer yatırımlar, olarak iki başlıkta ele alınmıştır. Dolayısıyla

yukarıda sayılan tüm yatırım türleri tevsi yatırımların tabi olduğu hükümlere tabi olacaktır.

Tevsi yatırımlarda kazancın ayrıştırılması

• İşletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmelidir

• İzlenemiyor ise kazancın ayrıştırılması gerekmektedir• Kvk 32/a hükmünce indirimli oran uygulanacak

kazanç yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonu aktifte bulunan sabit kıymet tutarına oranlanarak belirlenecektir

• Oran= Tevsi yatırım / Tevsi yatırım +Dönem sonu sabit kıymet tutarı

Tevsi yatırımlarda kazancın ayrıştırılması

• Sabit kıymet tanımı açık değil • KVK g.t. 4’te (KOBİ’ler) VUK 313’teki amortismana

tabi kıymetlerin esas alınacağı belirtilmiştir• Arazi arsanın durumu• Yeniden değerlenmiş oran esas alınmalı (2005 yılı)• Sabit kıymet miktarı değişirse her yıl revize

edilmeli

İndirimli KV Başlama Tarihi• İşletmeye geçiş tarihi (Tebliğ Md. 12)• a) Komple yeni yatırımlarda;• i) İmalat sanayi, madencilik, seracılık ve soğuk hava

deposu yatırımlarında ilgili merciilerden onaylı kapasite raporunun,

• ii) Denizyolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında denize elverişlilik belgesinin veya klas sertifikasının,

• iii) Havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden faaliyette bulunulduğuna dair onay yazısının,

İndirimli KV Başlama Tarihi• iv) Demiryolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında Devlet

Demir Yolları Genel Müdürlüğünden uygun görüş yazısının,• v) Jeotermal enerji ile veya enerji santralleri atık ısısı ile konut

ısıtma/soğutma yatırımlarında ilgili yerel yönetimin onayının ve ısının başka bir yatırımcıya ait jeotermal kaynak veya santrallerden temin edilmesi halinde asgari 10 yıllık temin sözleşmesinin,

• vi) Diğer hizmetler sektörü yatımlarından turizm, eğitim, hastane, huzurevi, öğrenci yurdu gibi yatırımlarda ilgili bakanlıklardan işletme belgesi, uygunluk belgesi, izin belgesi, ruhsat veya lisansın

• alınmasını müteakip teşvik belgesinin tamamlama vizesinin yapıldığı tarihtir.• b) Diğer yatırım cinslerinde ise teşvik belgesinin tamamlama vizesinin

yapıldığı tarihtir. Bu durumda da yatırım konusuna bağlı olarak yukarıdaki belgelerin ibrazı şarttır.

Diğer Hususlar

• Birden fazla ilde yatırım yapılması halinde her ile isabet eden oran ayrı ayrı değerlendirilecektir

• Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanır.

• Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde indirimli vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için yararlanır.

Diğer Hususlar• Bu madde gelir vergisi mükellefleri hakkında da uygulanır• Şartların ihlali halinde zamanında tahakkuk ettirilmemiş

vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte tahsil olunur

• Yatırımın asgari 5 yıl süre ile bulunduğu bölgede faaliyette bulunması gerekir

• İzin alınması halinde kanunda geçen hükümler çerçevesinde nakil mümkündür

• Yatırıma konu makine ve teçhizatın satılması halinde tahsil edilemeyen kv, gv, kdv ve faiz desteği tahsil edilir (Şartlar dahilinde izin alınıp satış yapılabilir)

Tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerine taşınma desteği

• KVK geçici 4: • MADDE 12 – (1) Tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri

sektörlerinde I inci ve II nci bölgelerdeki illerde faaliyette bulunan işletmelerin IV üncü bölgedeki illere 31/12/2010 tarihine kadar bütünüyle taşınması ve en az elli kişilik istihdam sağlanması hâlinde bu tesisler için;

• a) 5520 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarınca kurumlar vergisi veya gelir vergisi beş yıl süreyle yüzde yetmişbeş oranında indirimli olarak uygulanır,

• b) Bu Kararda belirtilen esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir,• c) Çalışanların asgarî ücrete tekabül eden sigorta primi işveren hissesinin

tamamı taşınma tarihinden itibaren beş yıl süre ile bütçeden karşılanır.• (2) Tesislerin taşınma işleminin 2009 yılı sonuna kadar tamamlanması

hâlinde taşınma giderleri bütçeden karşılanabilir.• (3) Bu Kararın 10 uncu maddesinin altıncı fıkrası hükmü taşınma desteği için

de uygulanır.

Yeni teşvik sistemine yönelik eleştiriler

• Selektif olması (rekabet gücü, ilçeler, sosyo-ekonomik durum)

• Yıllara yaygın olması ve kar elde etme şartına bağlı olması• Sabit kıymet tanımı yok, değerleme hükümleri belirsiz• Büyük ölçekli yatırımların başvuru süreci (Teşvik belgesi

aranması yerine izne tabi olmalı)• KV’nin durumu (%20, %10, %30’u 450 mük.)• Denetim, (müracaat aşamasında vergisel durum)• Yaptırım yok• Kayıtdışı sorunu

62

Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu

İzmir Grup BaşkanlığıE-Posta: okan.sakar@huk.gov.tr

Tel : 0 (232) 464 79 92Fax : 0 (232) 464 81 69

SORU & CEVAP