24.03.2014

1

Yrd.Doç.Dr. Gaye Açıkdilli

Yrd.Doç.Dr. Erdem Kırkbeşoğlu

İŞLETME TÜRLERİ 1. Faaliyet alanlarına göre işletme türleri

2. Tüketici türlerine göre işletme türleri

3. Üretilen mal veya hizmet çeşitlerine göre işletme türleri

4. Üretim araçlarının mülkiyet biçimine göre işletme türleri

5. Büyüklüklerine göre işletme türleri

İŞLETME TÜRLERİ

1. Üretim işletmeleri: ihtiyaçları giderici ekonomik

mal ve hizmetleri üretmek amacıyla faaliyette bulunan işletme.

Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri

a. Mal üreten işletme; fabrika, imalathane gibi isimler alarak hammadde veya yarı mamul maddeleri kimyasal değişime uğratarak kullanan işletme.

24.03.2014

2

b. Hizmet işletmesi ise üretim faktörlerinden soyut çıktı üretimi için yararlanır.

Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri

2. Ticari işletmeler

üretilmiş olan mal ve hizmetleri alıp kimyasal ve fiziksel bir değişime uğratmaksızın ya da kısmen değişikliğe uğratarak pazarlayan veya tüketiciye iletilmesine aracı olan kuruluş

3. Her iki faaliyeti birlikte yürüten işletmeler

bazı işletmeler değişik nedenlerle hem üretim hem de ticari faaliyetleri birlikte yürütebilirler.

İŞLETME TÜRLERİ Tüketici Türlerine Göre İşletme Türleri

En son tüketici

mal ve hizmetleri ihtiyaçları için satın alan kullanan ve kesinlikle fiziksel veya psikolojik olarak yok eden kişi. (Aile,birey…)

Örgütsel tüketici

mal ve hizmet üretimi veya pazarlaması amacı ile mal ve hizmet talep eden kullanan kişi ve kuruluş. (fabrikalar,aracılar…)

24.03.2014

3

1. En son tüketiciye yönelik işletmeler

2. Örgütsel tüketiciye yönelik işletmeler

3. Her iki tüketici grubuna aynı zamanda yönelen ve faaliyette bulunan işletmeler

piyasa koşulları ve her iki tüketici grubuna yönelerek toplam satışları arttırma, daha büyük bir işletme görünümü kazanma, işletme olanaklarının yeterli olması gibi nedenlerle her piyasaya yönelik faaliyet göstermekte, mal ve hizmet üretmektedir.

İŞLETME TÜRLERİ Üretilen Mal veya Hizmet Çeşitlerine Göre İşletme

Türleri

Üretilen mal ve hizmete göre sınıflandırmada iki ölçüt önemlidir.

1. Mal ve hizmetleri kullanım sürelerine göre işletme türleri

-Dayanıksız mallar ve bunları üreten işletmeler (ekmek, peynir)

-Dayanıklı mallar ve bunları üreten işletmeler (buzdolabı, çamaşır makinesi)

2. Mal ve hizmetin ait olduğu sektöre göre işletme türleri

-Tarımsal mal üreten işletmeler (tarım, ormancılık, avcılık, balıkçılık)

-Endüstriyel mal üreten işletmeler (maden-kömür,demir; sanayi-tekstil, gıda, kağıt, ağaç, deri, enerji…)

-Hizmet üreten işletmeler (ticaret, ulaştırma, turizm, banka, sigorta)

24.03.2014

4

İŞLETME TÜRLERİ Üretim Araçlarının Mülkiyet Biçimine

Göre İşletme Türleri 1. Kamu işletmeleri: sermayelerinin tamamı veya

büyük kısmı devlet ya da devlete bağlı kuruluşlar olan işletme

2. Özel işletmeler: sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı özel kişilerce karşılanan işletme

3. Karma işletmeler: hem kamu hem özel sermaye katkısı ile kurulmuş işletme

İŞLETME TÜRLERİ Büyüklüklerine Göre İşletme Türleri

Büyük İşletme

Küçük ve Orta İşletme

Mikro İşletme

İşletmelerin Büyüklüklerine Göre Sınıflandırılmasında Kullanılan

Ölçütler:

Nicelik Belirten Somut Ölçütler (işletmelerin çalıştırdığı personel sayısı, sermaye miktarı, satış miktarı, tutarı, kullanılan makine sayısı, işletmenin kuruluş alanı, hammadde miktarı…)

Nitelik Belirten Soyut Ölçütler (yönetim biçimi, sermaye koyanların sayısı, niteliği, teknoloji kullanım düzeyi, faaliyet alanının bölgesel, ulusal ya da uluslar arası olması, ait olduğu iş kolu içindeki durumu, diğer iş kollarına göre yeri)

16

BÜYÜK İŞLETMELER Türkiye’de Büyük İşletme Tanımı: 250 ve üstünde işçi

çalıştıran, ve yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 40

milyon TL den fazla olan işletmeler.

AVANTAJLARI

Ar&ge için ayrılan yüksek bütçe

Büyük satın alımlar nedeniyle maliyet verimliliği

İşbaşı/işdışı eğitim

Finansal güç

Etkin yönetim

Verimli üretim

DEZAVANTAJLARI

Esnek olamama

Yönetim yanlışları toplumda

bunalımlara neden olabilir

Aşırı politik güç

24.03.2014

5

17

KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER (KOBİ’LER)

Türkiye’de KOBİ Tanımı:

İşçi sayısı 249 veya daha az olan,

Yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 40 milyon TL veya daha az olan,

Yukarıdaki ilk iki ölçütten büyük bir şirketler grubunda bağlı işletme olarak yer almayan,

işletmeler KOBİ olarak tanımlanırlar.

*** Türkiye’de KOBİ tanımına giren işletmelerin toplam işletmeler içindeki oranı: %99,89

18

KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELERİN TANIMI, NİTELİKLERİ VE SINIFLANDIRILMASI HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK (2012 Resmi Gazete)

KOBİ Sınıflandırılması:

Mikro işletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri bir milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler.

Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri sekiz milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler.

Orta büyüklükteki işletme: İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri kırk milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler.”

19

KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER (KOBİ’LER)

AVANTAJLARI Kurulması kolaydır

Maliyetleri düşüktür

Gözardı edilmiş niş’leri kapsayabilir

Patron-çalışan ilişkileri yakındır

Müşteri hizmetlerinde etkilidir

Esnektir

Yenilikçi ve yaratıcıdır

DEZAVANTAJLARI Büyük şirketlerle rekabet

etmekte zayıftır

Büyümesi zor ve kısıtlı olabilir

Finansmanı kısıtlıdır

Yönetim becerileri yetersiz olabilir

Haftaya görüşmek üzere……………..