mga sinaunang kabihasnan sa asya
TRANSCRIPT
Ano ang kahulugan ng KABIHASNAN?
• Ang kabihasnan ay isang lipunan na may mataas na antas ng pamumuhay, organisadong pamahalaan, relihiyon, sistema ng paggawa, at antas ng lipunan.( Ayon sa mga Historyador)
• Ayon kay Roger Osborne, isang Amerikanog historyador, ang Kabihasnan ay repleksiyon ng tao at ng kaniyang mga pinahahalagahan.
Ano ang kahulugan ng SIBLISASYON?
• Ang sibilisasyon ay nagmula sa salitang Latin na nag ibig sabihin ay ‘lungsod.’
• Ang sibilisasyon ay nangangahulugang isang lungsod estado na may mataas na antas ng lipunan, politika, pamahalaan at relihiyon .
Limang batayan ng pagtukoy kung may sibilisasyon o kabihasnang nagaganap sa isang lipunan.• Pamahalaan• Ekonomiya• Relihiyon• Sistema ng Pagsusulat• Mataas na antas ng kagaamitan
o teknolohiya
Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
Kabihasnang Asyano
Kabihasnang Aprikano
Mesopota-mia
Ehipsyano
Tsino
Indus
MESOPOTAMIA
• Nagmula sa salitang Latin na “meso” na nangangahulugang “gitna” at “potamus” na nangangahulugang “ilog”.
• Tinagurian ito bilang “lupain sa pagitan ng dalawang ilog.”
• Itinuturing na pinakamatandang sibilisasyon sa buong daigdig.
Ang Mga Sumerians• Sila ang mga kinikilalang nagtatag ng
kaBihasnang Mesopotamia sapagkat sila ang unang pangkat ng sibilisasyong nanirahan sa pagitan ng kambal na ilog.
• Uri ng Pamahalaan– Theocracy – uri ng pamahalaang nasa ilalim ng
pamumuno ng simbahan– Patesi- ang tawag sa kanilang pinuno
• Relihiyon– Naniniwala sila sa iba’t ibang diyos diyosa kung
kayat tinawag silang POLYTHEISTIC.– Anu – diyos ng langit at lupa– Enlil – diyos ng hangin at bagyo
– Ea – diyos ng tubig at katubigan Pagsasaka at Kalakalan-pagsasaka pinakamahalagang hanapbuhay-animal domestication.
– Naniniwala silang ang kanilang mga diyos ang may control sa lahat ng aspekto ng pamumuhay ng tao lalo sa mga puwersa ng kalikasan.
– ZIGGURAT ang tawag sa isang templo kung saan dito nila ginaganap ang kanilang mga ritwal at iba pang gawaing magpapasaya sa kanilang mga diyos.
• Uri ng Pamumuhay– Nabubuhay sila sa simpleng pagsasaka.– Sa tuwing umaapaw ang kambal na ilog, nasisira
ang kanilang mga hanap buhay kung kayat natuto silang mag imbak ng kanilang mga pagkain para napapanahong pag apaw ng tubig.
• Antas ng Lipunan
Mga Pinunong Pari (Patesi) at mga Hari
Mga magsasaka at Artisano
Mangangalakal
MGA ALIPIN
• Dahilan ng Pagbagsak– Dahil sa iba’t ibang estilo ng pamumuno ng
iba’t ibang pinuno ng bawat lungsod estado ay nagkaroon sila ng mga alitan at hindi pagkakaisa na siyang naging hudyat ng madalali nilang pagkakasakop ng ibang pangkat ng mandirigma.
• Sistema ng Pagsulat– CUNEIFORM ang tawag sa kanilang sisitema
ng pagsulat– Nagtataglay ito ng 600 na cuneiform na
tanda ng paggamit nila ng ladrilyo.– natuklasan nina Pietro della Valle at HenryC
reawicke Rawlinson noong 1846
Mga Akkadian• Ito ay naitatag noong 2,300 BCE ni
Sargon I, isang manlalakbay mula sa Akkad.
• Pinaniniwalaang ang panahon ng mga Akkadian naitatag ang KAUNA UANHANG IMPERYO sa daigdig sa pamumuno ni Haring Sargon I.
• Ang mga Akkadians ay nagtagal ng 180 tao.
• Dahilan ng Pagbagsak– Nang mamatay si Sargon I, mahinang mga
pinuno ang pumalit sakanya kung kayat unti unti itong nasakop at bumagsak.
Ang Mga Baby lonians• Itinatag ni Hammurabi noong humigit
kumulang 1700 BCE.• Nagmula sa lupaing ngayon ay
tinatawag na bansang Syria.• Pinuno: Haring Hammurabi– Isang mahusay at makatarungang pinuno– Sa panahon nya nakilala ang Mesopotamia
bilang Babylonia na nangangahulugang “Gate of Gods”
– Hinangad niya ang organisado at makatarungang lipunan.
– Sa kanya nagsimula ang kauna unahang naisulat na batas. Ang kodigo ni Hmmurabi.
• Relihiyon at Paniniwala– Epic of Creation
paglikha ni Marduk sa sang sinukob
– Epic of Gilgameshpaglalakbay ni Erech Relihiyon - unang sinamba ang mga diyos ng
Sumeria, subalit nang lumaon, sinamba nila si Marduk bilang punong-diyos.
• Pag-unlad at Pagbagsak– napag-isa ang buuong buong Babylonia ng
batas niHamurrabi– -napabagsak ito dahil sapaglusob ng
mga barbarong Indo-European (inapo ng tribong Kassite) at paglusob ng mga Hittite na kilala at kinatatakutan sa paggamit ng bakal sa digmaan
Ang Mga Assyrians• Pagkalaan ang pagkamatay ni Hammurabi,
madaling sinakop ng mga barbaryong mula sa kabundukan ng Armenia sa hilagang Mesopotamia ang Babylonia kung kayat sila ang namuno sa Imperyong ito at tinawag silang mga Assyrians.
• Maikli lamang ang panahon ng pamumuno nila dahil sa mga mahinag estratehiya ng ng mga pinuno
• Nakaimbento sila ng mga ilang kagamitang pandigma tulad ng mga itak, Helmet at sibat.
• Sinasabing mababangis ang kanilang mga pinuno kung kayat maraming tumutuligsang mga mamamayan rito, at nang salakayin sila ng mga grupong Neo- Babylonians.
Ang Mga Chaldeans• Pinatalsik ng mga Chaldean ang mga
Assyrians sa ilalim ng mahusay na pamumuno ni Haring Nebuchadnezzar.
• Sa panahon niya umusbong ang pagkamalikhain ng mga mamamayan kung kayat nakapagpatayo sila ng isang magandang gusali sa ilalim ng pamumuno ni Nebuchadnezzar at ito ay tinawag na Hanging Gardens of Babylons.
Iba pang Kabihasnan sa Kanlurang Asya
KABIHASNAN AMBAGDAHILAN NG PAGBAGSAK
Hebrew sa Timog na bahagi ng Kaharian ng Phoenicia.
Itinatag ang relihiyong Judaismo
Walang pagkakaisa ng mga Judio
Hittite sa Asia Minor
Paggamit ng chariot at sandatang gawa sa bakal
Sinalakay ng mga dayuhan mula sa hilagang bahagi ng Asia Minor
Phoenician sa Hilagang baybayin ng Fertile Crescent
Kahusayan sa paglalayag at pakikipagkalakalan
Sinakop ng mga dayuhang barbaryo
Alpabetong may 22 katinig na siyang naging batayan ng alpabetong Greek, na naging batayan din naman ng makabagong alpabetoNaimbento ang kulay na lila mula sa kabibe ng murex
Lydians sa dulong kanluran ng Fertile Crescent at silangan ng Meditteranean
Kauna-uanahang gumamit ng barya sa pakikipagkalakalan.(Gawa ang baryang ito sa pinaghalong ginto at pilak
Sinakop at pinaahalaan ng mga Persiano
Kabihasnang Indus• Pinaniniwalaang ang kabihasnang Indus ay
umusbong sa Lambak ng Ilog Indus pati na rin sa Ilog Ganges.
• Ito ay binanabantayan ng mga kabunbdukan sa hilaga tulad ng kabundukan ng Himalayas at Hindu kush.
Ang tubig ng Ilog ay nagmula sa kabundukan ng Himalayas
Ang Mga Aryans• Bago pa man nakilala ang mga Aryans,
tinatayang may mga mas nauna nang mga tao ang namuhay sa India particular na sa lugar ng Mohenjo-daro at Harappa.
• Pinaniniwalaang bumagsak ang lipunang ito dahil sa mga sumusunod:–Malaking sakuna na lumipol sa mga
taga-Indus, tulad ng lindol at pagbaha– Pananalakay ng mga grupo ng Aryans.
• Tinatayang ang mga Aryans ay mga pangkat ng lagalag na tao na mula sa hilagang-kanluran at tumawid at dumaan sa Khyber Pass tungo sa Lambak ng Indus.• Dahil sa husay nila sa pakikidigma,
madali lamang nilang nasakop ang mga taga-Indus kung kayat maraming nabago sa lugar na ito lalong-lalo na sa kultura.• Sa pangkat nga ng mga Aryans
nagmula ang isang panibagong kabihasnang India.
Mga Impluwensya ng mga Aryans
• Pamahalaan–Ang pamahalaan nila ay
pinamumunuan ng isang Raja–Taglay ng isang Raja ang kakayahang
ipagtanggol ang pinamumunuan. –Hindi lubos ang kaniyang
kapangyarihan sapagkat kinailangan din niyang sumunod sa mga batas.–Kaagapay niya sa pagbuo at
pagpapatupad ng mga batas ang isang tribal council na binubuo ng pinakamahusay na mandirigma.
• Lipunan– Sa pananakop ng mga Aryan sa India ay
pinairal ang pagpapangkat-pangkat ng tao sa lipunan na tinawag na sistemang caste.
• Ekonomiya– Nakipagkalakalan ang mga Indian sa iba’t
ibang bansa sa Timog Silangang Asya tulad ng Burma (kasalukuyang Myanmar), Thailang at Indonesia, gayundin sa Silangang Asya tulad ng China, Japan at Korea.
• Relihiyon– Sa pagdating ng mga Aryan sa India,
umusbong at naipalaganap ang mga relihiyong Hinduism, Buddhism, at Jainism.
• Sistema ng Pagsulat– Ginamit at ipinalaganap ng mga Aryan ang
Sanskrit.
–Gamit ang wikang Sanskrit, naitala nila ang mahahalagang pangyayari sa kanilang buhay sa pagitan ng 1500 at 1400 BCE- tinatawag sa kasaysayan ng India bilang Panahon ng Vedic.–Mababasa ito sa kalipunan ng mga
banal na aklat ng Hinduismo ang Vedas.
Ang Pag-usbong ng mga Imperyo sa India
• Sa kabila ng pagkakaroon ng natural na hangganan India, nagawa parin itong salakayin ng mga dayuhan.
• Noong 600 BCE, sinakop ng mga Persiano sa pamumuno nina Cyrus the Great at Darius I ang India.
• Makalipas ng 200 taon, napasok naman ng Imperiong Macedonian ang India sa pamumuno ni Alexander the Great.
• Sa kabila ng mga pananakop ng mga dayuahan, umusbong din ang mga katutubong kaharian ng India kung saan pinamunuan ito ng mga makapangyarihan at matapang na pinuno.
IMPERYO TANYAG NA PINUNO
MAHALAGANG AMBAG
DAHILAN NG PAGBASAK
Imperyong Maurya (321-232 BCE)
Chandra-gupta
Maurya
Hinati ni Chandragupta Maurya ang kaharian sa mga lalawigan at
Walang humaliling mahusay na pinuno matapos ang
Distrito upang madaling mapamahalaan; nagpagawa ng mga kalsada at pinaunlad ang sistema ng koreo at kalakalan.
Ang pamumuno ni Asoka
Asoka
Sa panahon ni Asoka narating ng kabihasnang Indian ang kabantugan nito.Pinaunlad niya ang kalakalan at komersyo; pinaghusay ang sistema ng transportasyon at komunikasyon; at itinaguyod ang pagpapahalaga sa bawat mamayan.
Imperyong Gupta
Chandra Gupta I
Pinalakas ni Chandra Gupta ang imperyo sa pamamgitan ng pakikipag-alyansa sa mga pamilyang namumuno sa lambak ng Ganges Humina ang
imperyo dulot ng pananalakay ng mga Hun, isang tribong lagalag mula sa hilagang-kanluran ng India.
Samudra Gupta
Pinalawak ni Samudra Gupta ang Imperyo sa pamamagitan ng pakikidigma
Chandra Gupta II
Naganap sa panahon ni Chandra Gupta II ang Ginintuang Panahon sa India na tumagal ng 200 taon
IMPER-YONG MUGHAL/Mogol/Mogul(1526-1851)
Babur Sinakop ni Babur ang hilagang India
Humina at tuluyang bumagsak ang imperyo dulot ng rebelyon laban sa hindi makatarungang patakaran at ng alitan sa pamilya ni Aurangzeb.
Akbar Higit na pinalawak ni Akbar ang imperyo na umabot mula sa Himalayas hanggang sa Ilog Godavari at mula Kashmir hanggang sa Ilog Ganges at Brahmaputra.Pinahihintulutan niyang mamuno ang mga Muslim at binigyan niya ng kalayaan sa relihiyon ang mga mamamayan.
Shah Jahan
Sinakop ni Shah Jahan ang Deccan Plateau at ang Samarkand at ipinatayo ang Taj Mahal.
Aurang-zeb
Ipinagbawal ni Aurangzeb ang pagtatayo ng templong Hindu at pagsasagawa ng suttee, o pagsunog sa balo ng yumaong Hindu.Sapitlitan niyang ginawang Muslim ang may ibang pananmpalataya. Pinatawan rin niya ng mataas na buwis ang mga hindi Muslim.