Mga Sinaunang Kabihasnan

A.Kabihasnang SumerAng Sumerya o Sumer (mula sa wikang Akkadian Šumeru; Sumerian 𒆠𒂗𒂠 ki-en-ĝir15, tinatayang "lupain ng mga sibilisadong hari" o "katutubong lupain"[note 1])[1] ay isang sinaunang kabihasnan at historikal na rehiyon sa Mesopotamia sa modernong Iraq noong mga panahong Chalcolithic at maagang panahong Tanso. Bagaman ang mga pinakamaagang historikal rekord sa rehiyong ito ay hindi mas maaga sa ca. 2900 BCE, ang mga modernong historyan ay nagsasaad na ang Sumerya ay unang tinirhan ng mga taong hindi-Semitiko na maaring nagsalita ng wikang Sumeryo sa pagitan ng ca. 4500 BCE at 4000 BCE dahil sa mga ebidensiya ng mga pangalan ng siyudad, mga ilog at iba pa.[2] Ang mga pinagpapalagay na prehistorikong mga taong ito ay tinatawag ngayon ng mga skolar na mga "proto-Euphratean" o mga "Ubaidian",[3] na pinaniniwalaang nagebolb mula sakulturang Samarra ng Hilagaang Mesopotomia(Assyria).[4][5][6][7] Ang mga Ubaidian ang mga unang nagpaunlad ng kabihasnan sa rehiyon sa pamamagitan ng pagpapaunlad ng irigasyon, pagpapaunlad ng kalakalan, pagtatatag ng mga industriya kabilang ang paghahabi, pagkakatad, pagmemetal, masonriya at pagpapalayok.[3] Ang kabihasnang Sumeryo ay nagkaanyo sa panahong Uruk(ika-4 milenyo BCE) na nagpatuloy hanggang sa Jemdat Nasr at mga panahong Maagang Dinastiko. Noong ika-3 milenyo BCE, ang isang malapit na simbiosis na kultural ay nabuo sa pagitan ng mga Sumeryo (na nagsasalita ng Hiwalay na wika) at mga tagapagsalitang Semitikong Akkadiano na kinabibilangan ng malawakang bilingualismo.[8]Ang impluwensiya ng wikang Sumerian sa wikang Akkadian at bise bersa ay ebidente sa lahat ng mga sakop mula sa malawakang panghihiram naleksikal hanggang sa pagtatagpong sintaktiko, morpolohikal at ponolohikal.[8] Ito ay nagtulak sa mga skolar na tukuyin ang wikang Sumerian at Akkadian noong ikatlong milenyo BCE bilang isang sprachbund.[8] Ang Sumerya ay sinakop ng mga nagsasalita ng Semitikong mga hari ng Imperyong Akkadiannoong mga 2270 BCE (maikling kronolohiya) ngunit ang wikang Sumeryo ay nagptuloy bilang isang sagradong wika. Ang katutubong pamumunong Sumeryo ay muling umahon sa loob ng isang siglo ng Ikatlong Dinastiya ng Ur(Renasimiyentong Sumeryo) ng ika-21 hanggang ika-20 siglo BCE ngunit ang wikang Akkadian ay nanatiling ginagamit sa panahong ito. Ang siyudad na Sumeryong Eridu sa baybayin ng Gulpong Persiano ang kauna-unahang siyudad sa mundo kung saan ang tatlong magkakahiwalay na mga kultura ay nagsama-ng mga magsasakang Ubaidiano na nabubuhay sa mga kubong putik at brick at nagsasanay ng irigasyon, mga nomadikong Semitikong mga magpapastol na nabubuhay sa mga itim na told at nagpapastol ng mga tupa at kambing, at mga mangingisda na nabubuhay sa mga kubong reed na maaaring mga ninuno ng mga Sumeryo. [9]

Ang labis na maiimbak na mga pagkain na nalikha ng ekonomiyang ito ay pumayag sa populasyon ng rehiyong ito na tumira sa isang lugar sa halip na magpagala-gala bilang mga mangangaso. Ang Sumerya ay lugar rin ng maagang pag-unlad ng pagsusulat na sumulong mula sa isang yugto ng proto-pagsusulat noong gitnang ika-4 milenyo BCE hanggang sa kuneipormang Sumeryo sa ikatlong milenyo BCE.

Mga mahalagang kontribusyonA. Sistema ng Pagsulat

Cuneiform

MATAPOS lituhin ang wika ng mga tao sa Babel, nagkaroon ng iba’t ibang sistema ng pagsulat. Cuneiform ang sistemang ginamit ng mga taong nanirahan sa Mesopotamia, gaya ng mga Sumeriano at Babilonyo. Ang terminong cuneiform ay galing sa salitang Latin na nangangahulugang “hugis-tatsulok” at tumutukoy ito sa markang naiiwan ng panulat na ginagamit sa basang luwad.

Nahukay ng mga arkeologo ang mga tekstong cuneiform na bumabanggit sa mga tao at pangyayaring binanggit din sa Kasulatan. Ano nga ba ang nalalaman natin hinggil sa sinaunang sistemang ito ng pagsulat? At paano nagpapatotoo ang tekstong ito sa pagiging mapananaligan ng Bibliya?

B. Teknolohiya

AraroAng mga palagay tungkol sa uri o anyo ng araro na ginamit ng mga magsasakang Hebreo noong

panahon ng Bibliya ay salig sa sinaunang mga larawan ng mga araro na ginamit sa kalapit na mga lupain at sa mga araro na ginagamit ng mga magsasakang Arabe nitong nakalipas na mga panahon. Ang ilang araro ay binubuo lamang ng isang simpleng patulis na piraso ng kahoy, marahil ay nilagyan ng metal sa dulo, anupat nakakabit sa isang biga at hinihila ng isang hayop o mga hayop. Kapag ganitong uri ng araro ang ginagamit, malamang na nabubuhaghag lamang ang ibabaw ng lupa anupat hindi lubusang nabubungkal iyon. Sabihin pa, dahil wala namang tuwirang katibayan, may posibilidad na gumamit din sila noon sa Israel ng mas mahuhusay na araro.

Noon, palibhasa’y tumitigas ang lupa dahil sa init ng tag-araw, kinaugalian nang ipagpaliban ang pag-aararo hanggang sa bumuhos ang mga ulan ng taglagas o taglamig na nagpapalambot sa lupa. Pagkatapos ay inaararo na ang lupa at inihahasik ang binhi. Sa kapanahunan ng pag-aararo, ang isang masipag na tao ay hindi matitinag ng mga araw na mas magiginaw o ng mga panahon ng pabagu-bagong klima o ng nagbabantang kaulapan, ngunit ang mga ito ay sasamantalahin ng isang tamad na magsasaka upang makaiwas siya sa pagtatrabaho. Kung wala siyang magiging ani, tiyak na hindi siya kaaawaan ng kaniyang mga kapitbahay dahil naging tamad siya noong panahon ng pag-aararo. (Kaw 20:4;   Ec 11:4 ) Gayunman, kahit sa panahon ng pag-aararo ay dapat ipangilin ng mga magsasakang Israelita ang Sabbath.—Exo 34:21.

Hindi dapat pagtuwangin sa iisang araro ang isang toro at isang asno, walang alinlangang dahil magkaiba ang lakas at bilis ng mga ito. (Deu 22:10) Kadalasan na, isang pares ng baka ang humihila sa araro. (Luc 14:19;   Job 1:14 ) Maaari ring magtrabaho nang sama-sama ang mga kalalakihan, bawat isa ay may isang pares, o pareha, ng mga baka, anupat magkakasunod na nag-aararo ng magkakahilerang mga tudling. Sa kaso ni Eliseo, gaya ng inilalahad sa 1 Hari 19:19, siya ang ika-12 at panghuli kaya naman maaari siyang huminto nang walang magagambalang sinuman sa likuran niya. Iniwan niya ang bukid at ginamit niyang panggatong ang kahoy na mga kasangkapan niya sa pag-aararo nang maghandog siya ng mga toro bilang hain. (1Ha 19:21) Sa The Land and the Book (nirebisa ni J. Grande, 1910, p. 121), iniulat ni W. M. Thomson na kayang-kayang hasikan ng isang tao ang dakong inararo ng isang grupo ng mga kalalakihan.

Kariton na di gulongNoong 1855, libo-libong mga tagapanimulang Mormon ang nagkaroon na katapangan upang harapin ang pakanlurang paglalakbay upang sumali at makisama sa pangunahing katawan ng Simbahang Mormon sa Utah. Maraming libong iba pa ang nagnanais rin, ngunit hindi nila kayang bayaran ang mahal na mga karwahe at mga baka. Upang matulungan ang mga ito, ang Simbahang Mormon, gamit ang pera mula sa pondo para sa pandarayuhan, ay itinatag ang mga kompanya ng kariton, ang bawat isa ay sinasamahan ng isang maliit na grupo ng karwahe na may mga baka upang madala ng mga mas mabibigat na kagamitan. Ang mga banal ay naglakbay mula sa Liverpool sa pamamagitan ng bangka patungo sa New York pagkatapos ay sumakay sa tren sa kanyang pinaka kanlurang punto, ang Lungsod ng Iowa. Mula sa Lungsod ng Iowa, ang mga banal ay naglakad at hinila ang mga kariton ng 1,300 milya.

Isang monumento na idenidika para sa mga tagapanimulang Mormon na kabilang sa kompanya ng mga kariton, sa Temple Square, 2002, Unibersidad ng Brigham Young.Ang unang dalawang kompanya ng kariton ay matagumpay na dumating sa Salt Lake City noong Setyembre 26, 1856. Ang dalawang kumpanyang ito ay kinabibilanang ng 486 tagapanimulang Mormon na gumamit 96 handcarts. Kanilang nagawa ang paglalakbay sa loob ng labing anim na linggo. Ang ikatlong kumpanya ay dumating noong Oktubre 2, kasama ang 320 na mga tao. Gayunman, ang dalawang mga kumpanya ay umalis ng huli na at ginamit ang berdeng mga kahoy upang gawin ang kanilang mga gulong, na nasisira lamang ng madalas. Ito at ang masamang panahon ay mas inantala ang mga naantala ng mga tagapasimula. Ang mga dalawang kumpanya na ito ay ang mga kilalang Martin at Willie na mga kumpanya ng kariton.

Ang isang grupo ng mga misyonero na sumusunod sa tugaygayan, sa pamumuno ni Franklin D. Richards, ang nalampasan ang dalawang mga kumpanya ng kariton. Ang misyonerong grupo ay dumating sa Salt Lake noong Oktubre 4, at si Elder Richards ay iniulat ang malaking bilang ng mga tao na nasa tugaygayan parin sa huling bahagi ng panahon. Marami ang nagulat, lalo na dahil alam nila na ang mga kompanya ng kariton ay mayroon lamang maliit na karagdagang gamit. Dahil ito ay nasa huli na ng panahon, ang mga kasapi sa Utah ay tumigil na sa pagpapadala ng mga karwahe papunta sa tugaygayan, dahil inisip nila na wala ng mga kompanya pa ang darating.

Si Pangulong Brigham Young ay kaagad na nagsimula ng maayos na pagsisikap upang masundo sila. Sa isang Pangkalahatang Komperensya ng Simbahan na ginanap noong Oktubre 5, kaniyang hinikayat ang mga kalalakihan at kababaihan na gawing prayoridad ang pagreskyu sa mga kompanya ng kariton na mga ito. Kung hindi, sinabi niya na, "ang inyong pananampalataya, relihiyon, at propesyon ng relihiyon, ay hindi ililigtas ang kaluluwa ng kahit isa sa inyo sa makalangit na kaharian ng ating Diyos, maliban na lamang kung inyong gagawin ang mga tulad ng prinsipyo na ngayon ay aking itinuturo sa inyo. Pumunta at magdala para sa mga tao na ngayon ay nasa mga kapatagan, at dumalo ng mahigpit sa mga bagay na ang tawag natin ay temporal, o temporal na mga tungkulin, kung hindi, ang inyong pananampalataya ay walang kabuluhan; ang mga pangaral na inyong narinig ay walang kabuluhan sa inyo, at kayo ay lulubog sa impiyerno, maliban kung kayo ay dadalo sa mga bagay na sasabihin namin sa inyo "(Journal ng mga diskurso 4:112).

Pagpapalayok

Tumutukoy ang palayok sa uri ng sisidlan na mula sa hinubog na luad at ibinilad sa init o kaya'y idinarang sa matinding apoy, kung hindi man inihurno, upang tumigas. Karaniwang malalim ang loob nito, at may labi ang pinakabutas na inaangkupan ng takip. Ginagamit ito sa pagluluto o kaya'y lalagyan ng ulam o kanin. Sa modernong panahon, ang palayok ay lumampas na sa orihinal nitong silbi at ginagamit nang palamuti sa bahay o bakuran, at pinaglalagyan ng mga kendi, barya, o kaya'y halamang ornamental.

Karaniwang ginagamit sa paggawa ng palayok ay lupa o clay. Kadalasan, ginagamit nila ang lupang kulay pula o yung lupang mataba. Ang lupang nakatumpok o tinatawag na lupa ng mga tinitirhan ng nuno sa puno ang karaniwang magandang gamitin sa paggawa nito. 

Metalurhiya ng bronse

Ang Panahon ng Tansong Pula, Panahon ng Tansong Dilaw, o Panahon ng Bronse ay,

pakundangan sa isang binigay na lipunan bago ang kasaysayan, ang panahon sa lipunang iyon

kung saan kabilang sa pinakamaunlad na metalurhiya (sa sistematiko at laganap na gamit) ang

patunaw ng tanso at lata mula likas na pagkahayag ng mambato ng tanso at lata, na lumilikha ng

haluang metal na tanso sa pamamagitan ng pagtunaw ng mga metal na iyon ng sama-sama, at

paghahagis sa kanila sa tansong artepakto. Tipikal na kabilang ang arseniko sa likas na

mambatong ito bilang karaniwang impuridad. Bibihira ang mambatong tanso/lata, dahil sa

maliwanag na katotohanan na walang latang tanso sa kanlurang Asia bago ang 3000 BC.

Pinapalagay ang Panahon ng Tanso bilang pangalawang bahagi sa tatlong-panahong sistema para

sa mga lipunan bago ang kasaysayan, bagaman, may mga kulturang may malawak na sinulat

noong sarili nilang Panahon ng Tanso. Sa sistemang ito, sa ilang mga lugar sa mundo, sinundan

ng Panahong Neolitiko ang Panahon ng Tanso.

Pagagamit ng perang pilak

Ang barya o sinsilyo ay isang piraso ng matigas na materyal, kadalasang metal o isang

metalikong materyal, na kadalasang hugis disko, at kadalasang nilalabas ng isang pamahalaan.

Ginagamit ang barya bilang isang uri ng salapi sa iba't ibang transaksyon, mula sa pang-araw-

araw na baryang nasa sirkulasyon hanggang sa malawak na bilang ng mga talaksan ng ginto't

pilak na barya. Sa kasalukuyan, binubuo ang mga mga barya at papel ng bangko ng mga anyo ng

pera ng lahat ng makabagong sistema ng salapi. Ginagamit kadalasan ang mga barya na laganap

(pangkalahatang ginagamit sa pagpapalaganap ng salapi) para sa mga yunit na may mababang-

halaga, at ang salaping papel para sa mas mataas na mga halaga; gayon din, sa karamihan ng

mga sistema ng salapi, ang pinakamataas na halaga ng laganap na barya ay mas mababa kaysa

pinakamababang halaga ng papel na salapi.

C.Matematika

Pagbilang batay sa sampu o decimal system

Ang mga kontribusyon ng kabihasnang mesopotamia pagdating sa larangan ng kaalaman sa

teknolohiya ay paggamit ng araro, pagpapalayok ang gamit ang gulong (wheel-spun pottery),

metalurhiya ng bronse at paggamit ng perang pilak. sa larangan naman ng matematika,

naimbento rin nila ang pagbilang na batay sa sampu o decimal system, ang hugis na bilog ay

hinati nila sa 360 degrees at pagkatuklas ng kalendaryong lunar. isa rin sa kontribusyon nila ay

ang sistema ng pagsulat na kung tawagin ay cuneiform. 

Lalong umunlad ang kultura ng paglitaw ng mas komplikadong sistema ng paniniwalang

ispiritwal; likhang sining tulad ng mga tapayan, alahas, palamuti, sandata at kagamitan:

malalaking gusali at proyekto tulad ng kanal, imbakan ng tubig, imbakan ng butil, ziggurat at iba

pang templo, at matatayog at malalapad na pader.. Sa mesopotamia matatagpuan ang

pinakaunang kabihasnan sa buong daigdig.

Kalendaryong Lunar

Tuwing ika-pitong Buwan sa Kalendaryong Lunar, maraming Tsino ang nag-aalay at nagsusunog ng mga pekeng perang papel para matagpuan ang kapayapaan. Ang buwan na ito ay itinuturing ng mga Budista bilang mapalad; panahon ng kaligayahan; pagpapasalamat, paggalang at pagmamahal sa magulang.

Dapat tayong magdiwang sa pamamagitan ng pag-aalay ng panalangin para sa kapayapaan ng buong mundo, pag-aayuno at pagsasagawa ng vegetarian diet para mapangalagaan ang ating buhay at ang kapaligiran. Magkakaroon ng kapayapaan at kaligayahan kung madadalisay natin ang ating katawan at kaluluwa; at maisasantabi ang mga pamahiin. 

Itinuturing ng mga Budista na ang Ika-pitong Buwan sa Kalendaryong Lunar ay isang mapalad na buwan at buwan ng pag-aalay ng pasasalamat, Sa kabilang banda, ang mga tradisyon sa Tsino ang nagsasabi na sa buwang ito ay dapat nating gunitain ang mga kaluluwa ng mga namayapa sa pamamagitan ng pagsunog ng perang papel at pagsasakripisyo ng buhay ng mga hayop.

Ang paniniwalang ito ay nagmula sa pamumuhay noong unang panahon. Noon, ang kaakibat ng ekonomiya ng pagsasaka ay kahirapan; ang mga pagkain sa araw-araw ay karaniwan lamang maliban kapag may mga kapistahan. Ito lamang ang mga pagkakataon na naghahanda nang masagana ang mga tao. Ngunit sa ating modernong lipunan, hindi na pinangangalagan ang ganitong uri ng tradisyon dahil ang pag-aalay ng sakripisyo ay palaging may kalakip na pagpatay, na nag-iipon ng masamang karma; samantalang ang pagsusunog ng mga perang papel ay nagdudulot ng polusyon sa kapaligiran. Ito’y parehong naghahatid ng hindi kanais-nais na epekto.

D.Sistemang Panrelihiyon

Ziggurat Ang mga sigurat (Ingles: ziggurat[1], zigurat[2]) ay natatanging hakbang-hakbang na mga

templong-toreng kahawig ng mga tagilo o piramide[2], na yari sa mga hinabing mga tambo na

may kahalong putik. Isa itong kayariang yari sa likas na yamang nilikha ng mga malikhaing

mga Sumerio, isang sinaunang mga urbanong kabihasnan na binubuo ng mga mamamayang

nanirahan sa katimugang Mesopotamya noong mga ikatlong milenyo bago dumating si Kristo.

Isa lamang ito sa mga nilikhang bagay ng mga taga-Sumeria, bukod sa arko, gulong, ang

pagsulat ng cuneiform, mga bangka,tahanan, at palasyo.

B.Kabihasnang Indus

Ang Kabihasnang Indus ay umusbong sa lambak ilog ng Indus River, pati na rin sa

Ganges River. Ang dalawang ilog na ito ay matatagpuan sa Timog Asya.

Ito ay binabantayan ng matatyog na kabundukan sa hilaga. Ang kabundukan ng

Himalayas at ng hindu Kush ay may ilang landas sa ilang kabundukan nito, tulad ng

Khyber Pass.

Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas malawak kaysa sa sinaunang Egypt at

Mesopotamia.

Sakop nito ang pinakamalaking bahagi ng Hilagang kanluran ng dating India at ang

Lupain kung saan matatagpuan ang Pakistan sa kasalukuyan.

Mga kontribusyon

A.Sistemang pangpolitika at pang ekonomiya

Paghahabi ng bulak para maging tela

Ang paghahabi ay ang gawaing filipino na nagmumula sa mga panahon ng kastila pa. Ito ang isa sa mga hilig gawain ng mga filipino noon. Sa panahon ng mga kastila, ang malikhaing gawain ng paghahabi ng tela ay tinuturo bilang kasama ng kurikulum sa mga paaralan. Kinukumpara pa nga ng mga babaeng filipino ang kanilang halaga sa kagalingan ng kanilang paghahabi. Sa lipas ng panahon, ang mga paghahabing disenyo ay inlilalagay na sa mga kama, mesa, mga tuwalya, damit, at marami pa.Calado o paglagos ay ang tradisyonal na estillo na gumagamit ng kamay sa pagdedekorasyon na kailangang humila ng mga maliliit na tali sa isang lugar. Gustong matagumpay na pagpapalakas ng natitirang lubid at pagkataps ay isamasama silang lahat kasamang mga iba't-ibang disenyo.Sombrado naman ay ang tinutukoy na pagsasagawa ng mga kurba na disenyo sa isang puting koton sa taas ng isang manipis na tela. Mga puno ng ubas, dahon, at mga bulaklak sa pamamagitan ng sobrang tulis na linya ang inihabi sa mga tela. Ang Lumban Laguna at Taal Batangas ang mga matataas na gumagawa ng pabrikang paghahabi.Ang mababang lupaing pabriko ay gumagawa ng mga magaganda at malinaw na produkto hangang sa mga may yari at kitang-kita. Ang Pina ay ang kinukuha galing sa mga kagubatang pinya sa Aklan. Mahahabang habla ng pinya ang kinukuha, hinuhugas, hinihiwalay, at iginagawa sa tunay na gamit-pamilya.Ang sinamay ay isang telang gawang kamay na galing sa pinakamagandang lubid ng Abaka. Para makuha ito, ang Abaka ay tinatamaan para makuha ang pagiging malambot. Pagkatapos ay ginagawang malinaw na mga blouse na may bumubugang kamay ng baro.Ito ang isa sa mga lumang luma na tradisyong pilipino na nagbibigay larawan sa kasaysayan ng ating filipino na kaayuan. Mabuhay!

Paggawa ng Irrigasyon, kanal at dike

Patunay ito na may sentralisadong pamahalaan ang mga Dravidian na namamahala ng paggawa ng mga pampublikong proyekto tulad ng irigasyon at imburnal. Maraming nahukay na artifact sa mga lungsod ng Harappa at mohenjo - Daro wala namang artifact ng anumang armas o sandata. Sistemang Panlipunan Ang kabihasnang Indus ay sinasabing may Hirar Kiya ng uring Panlipunan. Ang mga nakatira sa mataas na moog ay ang mga mataas na uri. Nasa ilalim nito ang mangangalakal, artisano, at magsasaka. Gumagawa ng mga dike ang mga magsasaka . ang mga nasa lungsod na artisano ay abala sa paggawa ng samu't saring produkto. Sistema ng Pagsulat Ang mga Ebidensiya ng pagsulat na ito ay mga selyo na may " pictogram". wala pang nakakatuklas kung paano basahin ang mga pictogram o simbolo ng indus. Dahil dito, kulang ang kaalaman sa Kabihasnang Indus. Ang Dravidian ay isang sistema ng pagsukat at pagtimbang. Paglaho ng Kabihasnan Untiunting gumuho ang kabihasnang Indus noong 1750 B.C.E. May mga iba't - ibang paliwanag ang mga iskolar ukol dito. Isa na rito ang ekolohiya na problema. sinasabi rin na nagkaroon ng lindol at pagsabog ng bulkan. May mga iba't - ibang pangkat ng nomadiko - pastoral mula sa Gitnang asya na nakarating sa Indus. isa na rito ang aryan. simula noong 1500 B.C.C, ang lungsod bg Harappa at Mohenjo- Daro ay nilisan na.

Paggawa ng palayok at alahas na gawa sa garing ginto at kabibe 

Yari sa kamay alahas ay maaaring maging ibang pinagmulan ng mga pondo at karagdagang kita sa bahay. Kaya maaari mong pagsamahin ang kaaya-aya na may kapaki-pakinabang, o kung ikaw ay paggawa ng alahas ay isang libangan na maaaring magkaroon ng libangan at gamitin. Una sa lahat kailangan mo upang ayusin ang mga puwang upang gumana sa alahas at kung saan ay lahat ng kinakailangang mga kasangkapan at supplies sa isang lugar. Dahil ang tool ay napakahalaga na magkaroon ng isang magandang pares ng plays. Kahit na mayroong isang malaking klase ng mga plays at cutters para sa paggawa ng alahas upang simulan ay sapat na isang plays at isang kutsilyo. Walang wire alahas hindi mo maaaring gawin, at mayroong isang ibat ibang laki ng wire, piliin ang isa na sa tingin mo ay kailangan mong lumikha ng alahas. Sa karagdagan na kailangan mo upang bumili ng ibat ibang mga dekorasyon na kung saan ay gagamitin o maaari mong gawin ang iyong sarili sa bahay. Sa tulong ng ibat-ibang mga manuals maaari mong simulan ang paglikha ng iyong unang piraso ng alahas, ngunit mamaya maaari kang bumuo ng iyong sariling natatanging estilo at mapahusay ang inyong tahanan na badyet.

Paggawa ng kagamitan gawa sa bronse tanso at pilakAng ginto[1] (Kastila: oro, Ingles: gold) ay isang elementong kimikal sa talaang peryodiko na may sagisag na Au (mula sa Latin na aurum) at may atomikong bilang na 79. Kabilang sa mga angking katangian nito ang pagiging malambot at kulay dilaw na metal, at hindi kinakalawang. Ito ang pinakamadaling ihubog at pukpuking metal. Mayroon itong atomikong timbang na 196.967, punto ng pagkatunaw na 1,063 °C, punto ng pagkulong 2,966 °C, espesipikong grabidad na 19.32, balensyang 1 at 3. Tinatawag din itong oro na mula sa Kastila, dorado, at gold naman sa Ingles. Dahil sa mga katangian nito, ginagamit ang ginto sa paggawa ng mga alahas, mga palamuti, at bilang saluyan o konduktor ng kuryente.[2]

Hindi nakikipagsanib ang ginto sa maraming kimikal subalit inaatake ito ng cloro, floro, aqua regia at cianuro (cyanide). Natutunaw ang ginto sa asoge o mercurio. Ang ginto ay hindi natutunaw ng asido nitriko na nakatutunaw sa maraming metal. Dahil dito ang asido nitriko ay matagal nang ginagamit upang mapatunayan kung ginto nga ang isang metal.May angking kulay dilaw ang ginto na isang metalikong elemento.[2] Maaari maging itim o rubi rin ang kulay nito kapag durog o pinulbos ito. Ang solusyong koloidal nito ay may matingkad na kulay at karaniwang ube ito. Ang ibat-ibang kulay nito ay mula sa plasmon frequency ng ginto na nasa nakikitang liwanag kung saan ang pula at dilaw ay nahuhunab (reflected) habang ang bughaw ay sinisipsip ng metal. Ang koloides lamang ng pilak ang may kaparehong pakikipagniig sa liwanag ngunit may makitid na frequency ito na nagdudulot ng kulay dilaw sa koloides nito.Sinasabing pinakamadaling hubugin at hutuking metal ang ginto; ang isang gramo nito ay makakagawa ng isang metro kwadradong banig ng ginto o ang isang onsa ng 300 piye kwadrado. Madali itong makagawa ng tumbaga (alloy) sa maraming metal. Ang mga tumbaga nito ay makapagpapatigas o makapagbibigay ang kakaibang kulay sa kanila. Ang pagdaragdag ng tanso ay magbibigay ng mapulang metal, ang bakal ng asul, ang aluminyo ng ube, ang plátino ng puti at ang bismuth kasama ang pilak ng itim na kulay. Ang likas na ginto ay karaniwang may halo nang 8 hanggang 10 porsiyento ng pilak. Kapag mas mataas ang porsiyento ng pilak nang higit 20%, ito ay tinatawag na elektrum. Habang tumataas ang halo ng pilak, ang kulay nito ay pumuputi at bumababa naman ang angking grabedad (specific gravity) nito.

Pakikipagkalakalan ng mga produkto tulad ng perlas tanso tela ivory comb at mga butyl

Ang kalakalan ay isang kusang palitan ng mga produkto, serbisyo, o pareho. Tinatawag din ng kalakalan ang komersyo. Ang mekanismo na pinapahintulutan ang kalakalan ay tinatawag na pamilihan. Ang pinagmulan ng kalakalan ay baligya, ang tuwirang palitan ng mga produkto at mga serbisyo. Ang mga makabagong mangangalakal ay nakikipagkasundo nang pangkalahatan sa halip, sa pamamagitan ng midyum ng palitan, tulad ngsalapi. Ang bunga nito ay ang paghihiwalay ng pamimili sa pagtitinda, o pag-iipon. Ang pag-imbento ng salapi (at sumunod ang salaping pautang, salaping papel at di-pisikal na salapi) ay nagpapagaan sa takbo ng kalakalan. Ang kalakalan na may pagitan ng dalawang mangangalakal ay tinatawag na kalakalang bilateral, samantala ang kalakalan na may higit sa dalawang mangangalakal ay tinatawag na kalakalang multilateral.

Ang pag-iiral ng kalakalan ay may maraming dahilan. Nang dahil sa pagpapakadalubhasa at pagkakahati ng paggawa, karamihan sa mga tao ay nakatutok sa maliit na aspekto ng produksyon, pangangalakal para sa ibang mga produkto. Umiiral ang kalakalan sa pagitan ng mga rehiyon dahil ang iba't ibang rehiyon ay may mga pahambing na kainaman sa produksyon ng ibang kalakal, o dahil sa lawak ng iba't ibang rehiyon na pinapahintulutan para sa benepisyo ng maramihang produksyong tulad ng mga presyo sa pamilihan sa pagitan ng mga kinaroroonan ay napapakinabangan ng parehong lunan.

Ang pangangalakal ay tumutukoy rin sa mga aksyon na ginagampanan ng mga mangangalakal at ang mga ibang ahenteng pangkalakalan sa mgakalakalang pampananalapi.

Citadel o mataas na Moog

A citadel is a fortress protecting a town, sometimes incorporating a castle.[1] The term derives from the same Latin root as the word "city", civis, meaning citizen.[2]

In a fortification with bastions, the citadel is the strongest part of the system, sometimes well inside the outer walls and bastions, but often forming part of the outer wall for the sake of economy. It is positioned to be the last line of defence should the enemy breach the other components of the fortification system. A citadel is also a term of the third part of a medieval castle, with higher walls than the rest. It was to be the last line of defence before the keep itself.

In various countries, the citadels gained a specific name such as "Kremlin" in Russia or "Alcazaba" in the Iberian Peninsula. In European cities, the term "Citadel" and "City Castle" are often used interchangeably. The term "tower" is also used in some cases such as the  Tower of Londonand Jerusalem's (misnamed) Tower of David. However, the Haitian citadel, which is the largest citadel in the Western Hemisphere, is calledCitadelle Laferrière or simply the 'Citadel' in English.

B.Sistemang Panrelihiyon

Pagsamba sa mga puno at hayop tulad ng toro

Ang relihiyon ay isang kalipunan ng mga sistemang paniniwala, mga sistemang kultural at pananaw sa daigdig na nag-uugnay ng sangkatuhan saespiritwalidad at minsan ay sa moralidad.[1] Ang maraming mga relihiyon ay may mga mitolohiya, mga simbolo, mga tradisyon at mga sagradong kasaysayan na nilalayon na magbigay kahulugan sa buhay o ipaliwanag ang pinagmulan ng buhay o sansinukob. Ang mga ito ay humahango ng mgamoralidad, etika, mga batas relihiyoso o pamumuhay mula sa mga ideya nito ng kosmos at kalikasan ng tao. Tinatayang may mga 4,200 relihiyon sa mundo sa kasalukuyan.[2] Ang karamihan ng mga relihiyon ay may organisadong mga pag-aasal, pinuno(gaya ng kaparian at pastor) o tagapagtatag, isang depinisyon ng kung ano ang bumubuo sa pagiging kasapi o pagsunod dito, mga banal na lugar at mga kasulatang relihiyoso. Ang pagsasanay ng relihiyon ay kinabibilangan rin ng mga ritwal, mga sermon, mga pag-alaala o benerasyon ng isang diyos, mga diyos o mga diyosa, mga paghahandog, mga pista, mga transiya, mga inisiasyon, mga puneral, mga matrimonyo, meditasyon, panalangin, musika, sining, sayaw, o iba pang mga aspeto ng kultura ng tao. [3]

Ang salitang relihiyon ay minsang ginagamit upang ipalit sa pananampalataya. Gayunpaman, ayon kay Émile Durkheim, ang relihiyon ay iba sa pananamapalataya o paniniwalang pansarili o pribado dahil ang relihiyon ay isang panininiwala na natatanging pang panlipunan.[4]

C.Sistema ng Pagsulat

Pictogram

A pictogram, also called a pictogramme or pictograph,[1] is an ideogram that conveys its meaning through its pictorial resemblance to a physical object. Pictographs are often used in writing and graphic systems in which the characters are to a considerable extent pictorial in appearance.

Pictography is a form of writing which uses representational, pictorial drawings. It is a basis of cuneiform and, to some extent, hieroglyphic writing, which also uses drawings as phonetic letters or determinative rhymes.

Early written symbols were based on pictographs (pictures which resemble what they signify) and ideograms (symbols which represent ideas). Ancient Sumerian, Egyptian, and Chinese civilizations began to use such symbols over, developing them into logographic writing systems. Pictographs are still in use as the main medium of written communication in some non-literate cultures in Africa, The Americas, and Oceania. Pictographs are often used as simple, pictorial, representational symbols by most contemporary cultures.

Pictographs can be considered an art form, and are designated as such in Pre-Columbian art, Native American art, and Painting in the Americas before Colonization. One example of many is the Rock art of the Chumash people, part of the Native American history of California. In 2011, UNESCO World Heritage adds to its list a new site "Petroglyphs Complexes of the Mongolian Altai, Mongolia"[2] to celebrate the importance of the pictograms engraved in rocks.

C.Kabihasnang ShangAng kabihasnang shang or Shang Dynasty ay tinatayang itinatag sa pagitan ng

1766BC at 1122 BC, mula sa rehiyon ng hilagang-silangan ng "China Tamang, sa

Yellow River. Sila ang pangalawang Chinese Dynasty pagkatapos ng Xia Dynasty.

Ito  ay ang itinuturing bilang isang pinakaunang totoong imperyo sa Tsina. Sa una,

pinaniniwalaang isang alamat lang ang Shang, pero nang madiskubre ng

mga Intsik na gumamit sila ng mga butong orakulo, dito napatunayang totoo ang

Shang.Ito ay nagtagal sa loob ng 1766 BCE hanggang 1122 BCE.Ang dinastiya ring

ito ay pinamunuan ni Emperador Tang. Isa nang halimbawa ng mga ambag nito ay

ang paggawa ng mga kagamitang bronse,palayok,banga at ang pagbabasa ng

emperador sa mga "oracle bone" para sa mga nagpapahula ng hinaharap.

Mga Kontribusyon

Oracle BoneOracle bones (Chinese: 甲 骨 ; pinyin: jiǎgǔ) are pieces of shell or bone, normally from ox scapulae or turtle plastrons, which were used forscapulimancy or plastromancy, respectively – a form of divination – in ancient China, mainly during the late Shang dynasty. Diviners would submit questions to deities regarding future weather, crop planting, the fortunes of members of the royal family, military endeavors, and other similar topics.[1]These questions were carved onto the bone or shell in oracle bone script (Chinese: 甲骨文 ; pinyin: jiǎgǔwén) using a sharp tool. Intense heat was then applied with a metal rod until the bone or shell cracked due to thermal expansion. The diviner would then interpret the pattern of cracks and write the prognostication upon the piece as well.[1] By the Zhou dynasty, cinnabar ink and brush became the preferred writing method, resulting in fewer carved inscriptions and often blank oracle bones being unearthed.

The oracle bones bear the earliest known significant corpus of ancient Chinese writing[a] and contain important historical information such as the complete royal genealogy of the Shang dynasty.[b] When they were discovered and deciphered in the early twentieth century, these records confirmed the existence of the Shang, which some scholars had until then doubted.

Templo

Ang templo ay isang uri ng gusali na ginagamit ng tao upang sambahin ang banal na mga nilalang.

Ito ay tumutukoy sa sunud-sunod o serye ng mga kayariang nasa ibabaw ng Bundok ng Templo (Har haBayit) sa loob ng lumang lungsod ng Herusalem. Batay sa kasaysayan, dalawang mga templo ang naitayo sa lokasyong ito, at ang templo sa hinaharap na nakalarawan sa eskatolohiyang Hudyo. Ayon sa klasikong paniniwalang Hudyo, ang Templo (o ang Templong Bundok ang gumaganap bilang sumasagisag na "bangkitong patungan ng paa" ng pag-iral o presensiya ng Diyos (Ebreo: שכינה, shekhina) sa mundong pisikal.

Batay sa paliwanag ni Jose C. Abriol, sinimulan ang templo noong 20 hanggang 19 BK na nagtapos noong 62 hanggang 64 AD. Naganap ang hula ni Hesus na mawawasak ang templo noong 70 AD. Ninais at sinubok pabulaanan ni Julian Apostata ang hulang ito ni Hesus sa pamamagitan ng muling pagtatayo ng templo, ngunit mayroong apoy na lumabas mula sa lupa at nagiba ng isang lindol ang lahat ng mga nagawa na.[1]

Calligraphy

Chinese Calligraphy dates back to the earliest days of Chinese history, and is still widely practiced throughout China. Although it uses Chinese words as its vehicle of expression, one does not have to know Chinese to appreciate its beauty. Calligraphy is an abstract art. Characters inscribed on turtle shells and animal bones over three thousand years ago are the earliest systematic Chinese written language extant today. The inscriptions were mainly used for divination and keeping records of events that happened in the late Shang dynasty Most of them were found at the Shang capital city, Yin (today's Xiaomencun, Anyang, Henan).Bronze inscriptions appeared in the Shang dynasty (16th -11th century BC) and became fully developed in the Western Zhou dynastyThe emperor, who unified the country and founded the Qin dynasty in 221 BC standardized Chinese characters into a form called simplified seal script. It emphasized the regularity and symmetry of each character. The official script was adopted into Chinese writing in the late Warring States period (3rd century BC) and came into vogue in the Eastern Han dynasty (25-220). It changed the round linear style of Chinese characters into square lines, thus initiating a new style of Chinese writing. The execution of heavy-down and light-up brushstrokes laid a good foundation for the later emergence of the regular script.

Paggawa ng sisidlang bronseAng tanso, kobre, o tumbaga[1] (Kastila: cobre, Ingles: copper) ay isang elementong kimikal. Mayroon itong atomikong bilang na 29 at may simbolong Cu (mula sa salitang cuprum ng Latin). Kabilang din sa pag-aaring katangian nito ang pagkakaroon ng atomikong timbang na 63.54, punto ng pagkatunaw na 1,083 °C, punto ng pagkulong 2,595 °C, espesipikong grabidad na 8.96, at balensyang 1 at 2. Isa itong malambot at madaling mahubog na kulay kapeng metal, at isa ring magandang konduktor ng kuryente. Ginagamit ito sa paggawa ng mga kawad ng kuryente, sa mga tubo ng tubig, at hindi kinakalawang na mga piyesa ng makinarya, partikular na kapag hinalo sa ibang mga metal upang maging bronse.[2]

Karaniwang ginagamit ang tanso bilang konduktor ng kuryente, isang materyal sa paggawa ng mga gusali, at bilang isang bahagi ng maraming mga haluang metal o aloy. Isa rin itong kinakailangang nutriente sa lahat ng mga mataas na halaman at hayop. Sa mga hayop, kasama ang tao, unang-unang matatagpuan ang tanso sa dugo. Sa sapat na dami, malason at nakakamatay ang tanso sa mga organismo.

Paggawa ng mga pigurin, ritual urn at malaking kalderong pangseremonya na puno ng maliliit at pinong disenyo

Ang panahong Jomon ay panahong Neolitiko sa Hapon na kung saan ang ibig sabihing ng katagang ito sa Tagalog ay "bakas ng lubid." Nakuha ang pangalang ito sa mga natagpuang mga banga at palayok ng na merong mga bakas ng lubid bilang disenyo.

Ang mga tao noong panahong Jomon sa Hapon ay hindi na gaanong lumalaboy bagkus nagkukumpol-kumpol na sila sa mga tirahang hinukay na bumabakod sa isang pabilog na espasyo. Ang pangunahing pinagkukunan nila ng pagkain ay pangingisda at pangangaso at pamimitas ng mga damong ligaw.

Lahat ng mga palayok na galing sa panahong Jomon ay yari lahat sa kamay, hindi ito ginamitan ng mga hulmahan at gulong na karaniwang makikita sa paggawa ng mga banga, bagkus ito ay dinadahang buuin sa pagtutumpok-tumpok ng mga malambot na putik hanggang sa mabuo ang gusto nilang hugis ng lalagyan.

Tulad ng mga karaniwang kulturang Neolitiko, mga babae ang karaniwang gumagawa ng mga palayok at banga na ito. Ang putik ay hinahaluan nila ng mica, tingga, mga hibla at mga dinurog na talukap ng kabibi (apog). Kapag nahulma na ang mga palayok, pinapakinis ng mga ito ang labas at loob ng nahulmang putik at papahanginan para matuyo. At kapag tumigas na ito, sisigaan ito sa temperaturang hindi umaabot ang sa 900 antas Sentigrado.

Dahil napakahaba ng panahong Jomon (magmula 10,500 BK hanggang 300 BK), karaniwang hinahati ng mga historyador at mga arkiyologo ang Panahong Jomon sa anim na bahagi:

Paglilok ng mga estatwa o pigurin mula sa material na jade o hade at garing

Ito ang pinaka-karaniwang maririnig mo na reklamo o batikos ng mga taga-ibang relihiyon tungkol sa ating pananampalataya. Bakit kuno may mga larawan tayo eh ayon sa nakasulat sa Exodo 20 ay bawal ang paggawa ng anumang larawan at ang pagsamba sa mga ito.Kung all-out bawal pala yan, hindi na rin sana pinaggawa ng Diyos yung mga kerubin sa Exodo 25:18 at ang ahas na tanso sa Numeros 21:8-9 . Mga larawan din ang mga iyon eh. Kung pinaggawa ng Diyos ang mga larawang iyon, eh ibig sabihin nun eh hindi yung mga larawan mismo ang bawal. Pero nakasulat diyan sa binasa mo na bawal gumawa ng larawan. Kung ganyan edi magkakakontra ang sinasabi ng Diyos sa Bibliya o kaya eh masasabi natin: "Makakalimutin yata ang Diyos sa sinabi niya". Hindi naman pwedeng ganon, di ba? May sentido komon ang Diyos, na higit na sa atin. Para mapatunayan nating di sinungaling ang Diyos, tingnan natin kung anong klaseng larawan ang di niya pinapaggawa, heto sa Exodo 20:4-5: "Huwag kang gagawa para sa iyo ng larawang inanyuan o ng kawangis man nganomang anyong nasa itaas sa langit, o ng nasa ibaba sa lupa, o ng nasa tubigsa ilalim ng lupa: Huwag mong yuyukuran sila, o paglingkuran man sila." Hindi kumpleto ang binigay mong talata. Hindi mo dinugtong yung kasunod na talata na nagsasabi na pinagbabawal ng Diyos na yukuran at paglingkuran sila. Iyon ay ang mga larawan na nagnanakaw ng paggalang at pagsamba na dapat ay para sa Diyos.

 

Paggawa ng seda para sa mga aristokrasya at magagandang porcelana mula sa kaolin o pinong pinong luwad na kulay

putiAng pinakamaagang kauna-unahang celadon ng Tsina ay natuklasan sa labing kultural sa Bundok Lingshan sa Xia County ng lalawigang Shanxi na may humigit kumulang sa 4200 taon na ngayonAng tunay na porselana ng Tsina ay gumitaw sa panahon ng Dinastiyang Silangang Han (23-220 AD). Sa simula, ang porselana ay gumitaw sa lalawigang Zhejiang sa katimugan ng Tsina. Pagkatapos ay lumaganap sa hilaga mula timog ang teknolohiya ng paggawa ng porselana. At mabilis iyong napaunlad. Noong mga Dinastiyang Tang at Song mula ika-10 siglo hanggang unang dako ng ika-l3 siglo, tuloy-tuloy na napasulong ang teknolohiya ng paggawa ng porselana ng Tsina..Ang Tangshanchai o makinang na palayok na may tatlong kulay ay pinrudyus sa panahong iyon. Humantong sa kasagsagan noong mga Dinastiyang Ming (1368-1644) at Qing (l644-1911) ang pagprodyus ng porselana ng Tsina naumabot sa kasukdulan ang pagprodyus ng porselana sa dami at may mabuting kalidad. Ang paggawaan ng porselana sa Jingdezhen, isang munting lunsod sa katimugan ng Tsina bilang sentro ng porselana ang siyang nangunguna sa pagprodyus ng porselana noong mga Dinastiyang Ming at Qing na tumagal ng ilang daang taon at magpahanggang ngayo'y dito pa rin pinuprodyus ang porselanang may pinakamahusay na kalidad.Ang mga porselana ng Tsina ay inilluluwas pangunahin na sa purok ng Asya. Noong ika-l7 siglo nagsimula nang mangalap ng mga porselana ng Tsinaang mga imperyal na pamilya at palasyo sakanlurang Europa. Sa gayonlumaganap sa buong daigdig ang porselana ng Tsina at iyo'y naging pandaigdig na kalakal. Ang salitang China, kasabay ng porselana ng Tsina ay lumaganap sa malawakang saklaw sa Britanya at kontenente ng Europa. At iyo'y naging sangkahulugan ng porselana, kaya ang Tsina at ang porselana ay may dobleng kahulugan.

Mga Sinaunang kabihasnan sa Asya at mga kontribusyon

/ambag nito sa kabihasnang pandaigdig

ProyektoSa

ARALING PANLIPUNAN

Ipinasa ni: Anthony Valdez

Ipnasa kay:Mr.Nicanor Grabanzor