Šesti domadi:

1. Što su mikroorganizmi sa posebnim svojstivma? To su m.o. koji dio svoje hemijske energije

stvorene u toku disimulacionih procesa koriste u biosintezama za razmnožavanje i

kretanje, a drugi nešto vedi dio otpuštaju u vidu toplote i svjetlosti ili je troše na stvaranju

boja, mirisa i toksina.

2. Koje energetske grupe mikroorganizama znate i u što pretvaraju višak energije? Termogeni

m.o.- toplota, fotogeni – svjetlost, hromogeni – bojenje, aromatični – mirise, toksikogeni

m.o. – toksine.

3. Što znate redi o termogenim mikroorganiznima? (ne zaboraviti mikrobiološku termogenezu,

kao i ne njihov korisni i štetni uticaj u poljoprivredi) Termogeni m.o. višak energije od

ukupne oslobođene transformišu u toplotnu. Brzo se razmnožavaju, stvaraju velike

kolonije, imaju aktivan enzimski sistem, aerobni su i prilagođeni su na vede temperature.

Prosces zagrijevanja sredine pomodu termogenih m-.o naziva se mikrobiološka

termogeneza.

a) Korisni – omogudavaju brzo sagorijevanje stajnjaka, zagrijevanje leja u

stakleničkoj i plasteničkoj proizvodnji

b) Odvijanjem termogeneze u gomilama vlažnog sijena u silosima sa nedovoljno

osušenim zrnom dolazi do velikih šteta, gdje zbog uticaja enzima i hemijskih

reakcija materijali se ugljenišu, oslobađaju se zapaljivi gasovi ( CO, H2, CH4) te pod

uticajem O2 dolazi do spontanog spaljivanja.

4. Što znate redi o fotogenim mikroorganizmima? (ne zaboraviti na pojmove bioluminiscencija,

luciferaza, luciferin) Fotogni m.o – višak energije otpuštaju u obliku svjetlosti – javljaju se

na ribljim i drugim vrstama mesa, znak je svježine mesa jer su osjetljive i na minimalne

količine amonijaka koji nastaje raspadanjem proteina. Bioluminiscencija – višak energije

otpuštaju u obliku svjetlosti. Luciferaza – (enzim) transformacija hemijeke energije u

svjetlosnu. Luciferin – u prisustvu O aldehida i luciferaze otpušta H i elektrone prelazi u

oksidativno stanje, a oslobađanje energije se transformiše.

5. Što su hromogeni mikroorganizmi i koje pigmente hromogenih mikroorganizama znate i koje

su boje navedeni pigmenti? Hromogeni m.o – višak energije koriste za sintezu obojenih

materija (pigmenata). Rastvorljivi su u vodi ili drugim rastvariačima. Hlofofil – zeleni

pigment, karotenoidi – crvene, narandžaste i žute boje, melanin – smeđi, crni, narandžasti

i crveni, antocijani – crvene ili plave, triopirol(meteni) – crveni pigmenti, fenazin –

narandžasto žuta, tamno narandžasta i crveno narandžasta.

6. Kako se dijele hromogeni mikrooraganizmi prema tome da li se pigmenti zadržavaju ili

izdvajaju iz delije i što znate redi o njima? Hromoforni m.o – zadržavaju pigmente i ne boje

okolinu. Tu spadaju alge, lišajevi, zelene i purpurne bakterije. To su pigmenti iz grupe

hlorofila i kartinoida i imaju ulogu u procesu fotosinteze. Hromoparni m.o – pigmente

izdvajaju iz delije. Nerastvorljivi pigmenti u vodi obojene su kolonije m.o jer se boja

zadržava uz deliju, ako su pigmenti rastvorljivi u vodi boji se podloga u okolini kolinije ili

delije.

7. Šta znate redi o armogenim m.o (Ne zaboraviti na njihovu praktičnu primjenu u preradi

poljoprivrednih proizvoda i što znači neprijatan miris)? Stvaraju vedu količinu neprijatnog ili

prijatnog mirisa. Neki predstavnici bakterija aktinomiceta i gljiva stvaraju vedu količinu

jedinjenja neprijatnog ili prijatnog mirisa. Imaju praktičnu primjenu u proizvodnji

poljoprivrednih proizvoda, mljekarstvu. U vinogradarstvu se koriste aromatični sojevi

kvasca. Neprijatan miris je znak kontaminacije proizvoda.

8. Što znate redi o toksikogenim m.o? U toku metabolizma sintetišu jedinjenja toksina za

druge m.o, biljke, životinje i ljude. Toksini se mogu izlučivati iz žive delije ili ostati u deliji

do njene autolize (endotoksin). Najaktivniji proizvođači toksičnih jedinjenja u zemljištu su

aktinomicete

9. Što znate o egzotoksinima? To su proteini enzimske prirode, termolabilni i osjetljivi na O2 i

svjetlost, a toksični su u minimalnim količinama. Razaraju zdrava biljna tkiva i vrše

hidrolizu sastojaka d. zida. Preko biljaka može dospjeti u stočnu hranu i izazvati trovanje i

uginude životinja. Toksične materije u zemljištu izazivaju poremedaj mikrobioloških

procesa i dovode do smanjenja i uginuda korijenskih m.o, što se negativno izražava na

ishranu biljaka.

10. Što znate o endotoksinima? To su (po hemijskom sastavu) lipopolisaharidi. Toksični su u

vedim koncentracijama, a oslobađaju se tek nakon uginuda mikroorganizama. Izazivaju

opštu intoksikaciju organizma, a značajni su za stočarsku proizvodnju.

Sedmi domadi:

1. Što je adaptacija m.o i kako se vrši adaptacija m.o? Prilagođavanje m.o na nove uslove života

naziva se adaptacija. Pod adaptacijom se podrazumijeva sticanje novih osobina koje

omogudavaju mikroorganizmu da se održi živim i razmnožava u promjenljivim uslovima

sredine. Pomodu mutacije i modifikacije. Modifikacija – promjene koje nastaju u fenotipu, ali

u granicama svog genotipa. Mutacija – promjene koje se dešavaju u hromozomima. Spontane

mutacije – indukovane mutacije (pod uticajem fizičkih i hemijskih agensa).

2. Navedite tipove prenošenja genetskih informacija kod m.o i što znate redi o njima? Transpiracija

– prenošenje dijela DNK iz mrtvih delija davaoca u živu deliju primaoca. Transdukcija –

pretstavlja transver bakterijskih gena pri čemu fag služi kao prenosilac. Konjugacija –

prenošenje genetskog materijala neposrednim kontaktom dvije delije.

Osmi domadi:

1. Patogenost (parazitizam) mikrooragnizama je sposobnost m.o da izaziva bolest kod drugih živih

organizama. Patogeni (parazitni) mikroorganizmi su heterotrofni organizmi koji se hrane na

štetu drugih organizama izazivajudi pri tome oboljenja biljaka, životinja i ljudi. Virulentnost

(virulencija) ili stepen patogenosti je sliženo svojstvo koje se sastoji od: sposobnost m.o da

izazivaju zaratzu, da se šire u odganizmu domadina, sposobnost da stvaraju toksine. Kako

patogene sojeve neke vrste m.o dijeliti po stepenu patogenosti i kad se određeni stepen

virulentnosti javlja? Jako virulentni, slabo virulentni i nevirulentni.

2. Biljna bolest je patološki proces koji nastaje kao rezultat međusobnog dejstva patogena i biljke

domadina uslovljenog povoljnim ekološkim faktorima. Koje tipove biljnih bolesti znate i

navedite kod svakog tipa biljne bolesti koji dio biljke je zahvatio patogen? parenhimatozni tip –

pojedine djelove tkiva. Sudovni tip bolesti – korijeni i sudovni elementi. Sudovno –

parenhimanozni – sudovno i parenhimatoznog karaktera. Što su mikoze(gljive), bakterioze

(bakterije), viroze (virusi), lihenoze (lišajevi)?

3. Što su simptomi bolesti (ne zaboraviti što nam simptomi olakšavaju)? Spoljašnje ili unutrašnje

promjene koje se uočavaju na različitim organim i djelovima biljaka, vrlo često olakšavaju ili

čak omogudavaju sigurno postavljanje pravilne dijagnoze.

4. Navedite kategorije (11) simptoma bolesti i što znate redi kratko o njima? 1. Promjene u boji –

hlorza, mozaik, 2. Promjene u morfologiji – lišde postaje talasasto, kovrdžavo ili končasto, 3.

Autotrofija i nanizam – biljka je kržljava i mala, 4. Hipertrofija – zadebljanje, guka, bradavica i

tumor, 5. Uvelost – sudovni sistemi zapušeni, 6. Nekroza – izumiranje delija u obliku pjega. 7.

Eliminisanje – eliminisanje oboljelog tkiva ili čitavih organa, 8. Destrukcija – na površini stabla

u vidu rana “rak rane”, 9. Isticanje sluzi i smole, 10. Prisustvo patogenih m.o na površini biljke

– pepelnica i rđa, 11. Prisustvo pečurki na stablu drveta.

5. Izvori infekcije biljaka fitopatogenim m.o mogu biti oboljelo sjeme, oboljele likovice raznog

cvijeda, oboljele kalem grančice i vodni sadni materijal., razni otpatci oboljelih organa, insekti.

6. Najčešdi vektori (prenosioci) fitopatogenih m.o su čovjek, insekti, životinje, vazdušne struje,

voda, poljoprivredne mašine i alatke.

7. Fitopatogene gljive prodiru u biljku: kroz razne prirodne otvore na biljci, mehaničkim putem

(pritiskom), pomodu fermenata, kroz razne povrede koje su prouzrokovane biotičkim i

abiotičkim faktorima. Fitopatogene bakterije prodiru u biljku: : kroz razne prirodne otvore na

biljci, kroz razne povrede koje su prouzrokovane biotičkim i abiotičkim faktorima. Fitopatogeni

virusi prodiru u biljku jedino kroz fine ozljede d. zida koje nastaju: mehanički – međusobni

dodiri zdravih i oboljelih biljaka, vektorima biljnog i životinjskog porijekla – pomodu njihove

ishrane, kalemljenjem biljaka – preko zaraženih kalema.

8. Inkubacija (inkubacioni period) je vremenski period od prodiranja patogena u domadina do

prve pojave simptoma na domadina.

9. Epidemiologija je nauka koja proučava činioce koji prouzrokuju učestalos i rasprostranjenost

bolesti kod ljudi, životinja i biljaka. Epidemija je pojava velikog broja infekcija biljaka, životinja

i ljudi uzrokovanih jednim činiocem na jednom prostoru u kratkom vremenskom periodu.

Sporadična biljna bolest je kad se jedna biljna bolest pojavljuje povremeno u nejednakim

intervalima i zahvata samo mali broj jedinki. Enfitotična biljna bolest je ako je biljna bolest

uvijek iz godine u godinu prisutna u jednom *****? i ima relativno umjeren ili jači intezitet.

Epifitotija je pojava velikog broja infekcije biljaka prouzrokovanih jednim fitopatogenim m.o

na određenom prostoru u kratkom vremenskom periodu.

10. Uzroci epifitotije su:

a. Istovremeni uticaj slededih okolnost: masovno prisustvo parazita velike virulentnosti,

proširenost osjetljive kulture na velikom prostranstvu, povoljni klimacki uslovi

b. Pojava neke nove vrste parazita

c. Pojava novih varijateta gajenih biljaka izuzetno osjetljivih prema jednom određenom

parazitu

d. Promjene ili poremedaji koji mogu nastati u normalnim uslovima razvida jedne biljne

vrste

Deveti domadi:

1. Od čega zavisi broj m.o u atmosferi? Zavisi od: jačine vazdušnog strujanja, temperature,

veličine čestica prašine, plodnosti zemljišta, vlažosti, pokrivenosti zemljišta vegetacijom,

veličine naselja.

2. U kojim vodama m.o formiraju posebne mikrobiocenoze? Tekudim, slatkim, stajadim, slanim.

Prema vodenim sredinama dijelimo m.o na: m.o u tekudim vodama, m.o u otpadnim vodama,

m.o u stajadim jezerima, m.o u morima.

3. Što izučava limnološka m.b? Posebna grana mikrobiologije koja se bavi izučavanjem

mikroorganizama u tekudim vodama.

4. Kako m.o dospijevaju u tekude vode? Dospijevaju iz zemljišta, vazduha, otpadnih voda i

ostataka biljaka i životinja. Koja je uloga m.o u tekudim vodama? Učestvuju u kruženju materije

i energije u rijekama,a kroz to i u stvaranju uslova života za cjelokupni živi svijet u vodi (i

čišdenju).Što je autopurifikacija (obrazložiti proces) i kroz koje zone prolazi? Autopurifikacija –

samopročišdavanje ili biološko čišdenje tekudih voda.Ulaskom u rijeku otpadne vode se

razblažuju grupi sastojci se talože, a m.o vrše mineralizaciju organske materije. Polisaprobna

zona(nastaje nakon ulivanja vode), Mezosaprobna zona (sadrži manji sadržaj organskih

materija), Aligosaprobna zona (bistra voda,nema ostataka organskih materija)

5. Od čega zavisi brojnost m.o u jezerskim vodama? Sadržaja organske materije, uticaja,

temperature, uticaja sunčeve svjetlosti, sadržaja kisjelina, baza, ugljen dioksida, vodonika, kao

i međusobnog odnosa m.o i dužine djelovanja određenih faktora. Kako se prati brojnost i

aktivnost m.o u jezerskim vodama (navedi i slojeve)? Prati se po dubini i u zoni koja ne

podliježe uticaju kopna.

a. Površinski sloj

b. Srednji sloj

c. Donji sloj

d. Zona dna

6. U kojim pravcima se prati raspored m.o u morima - navedi gdje se pravci nalaze? Prati se u

horizontalnom i vertikalnom pravcu.Horizontalni raspored posmatra se od obale prema

pučini. Vertikalni raspored prati se u abisalnoj zoni prostire se do dubina.Navedi svaki pravac

pradenja raspored m.o zone gdje se one nalaze?

a. Horizontalni pravac:

i. Litoralna – obalska zona prostire se do 20m od obale

ii. Sublitoralna – prelazna zona – od 20 do 50m od obale

iii. Abisalna – pučinska zona – prostire se na udaljensoti od obale preko 50m

b. Vertikalni raspored

i. Površinska – frontalna zona – obuhvata dubinu do 100m

ii. Dubinska – afotična zona – počinje na dubini od 100m a prostire se do

morskog dna

iii. Zona morskog dna – bentosna zona – zona bogata raznovrsnim organskim

materijama, a najviše ih ima na površini dna gdje se dodiruju voda i mulj.

7. Što utiče na brojnost i aktivnost m.o u zemljištu? Tlo zemljišta (najvedi uticaj) pokrovnost

zemljišta, reljef, biljni svijet, klimatsko područje, zonalni karakter, dubina. Brojnost m.o se

smanjuje sa povedanjem nadmorske visine.

8. Što obuhvata horizontalni raspored m.o u zemlji? Pradenje brojnosti grupa i vrsta u zavisnosti

od geografske širine. Što obuhvata vertikalni raspored m.o u zemljištu? Brojnost m.o po dubini

zemljišta (mikrobiološki profil) i po nadmorskoj visini. Mikrobiološki profil je raspored

brojnosti m.o po dubini profila zemljišta.

9. Rizosferni profil je raspored m.o prema udaljenosti od korijena. Tu se razlikuje nekoliko zona:

korijenska, rizosferna i oklno zemljište. Koje zone razlokujemo u rizosfernom profilu i šta znate

redi o njima? Korijenska zona – m.o koji žive na korijenu biljaka. Rizosferna – obuhvata sloj

zemljišta na udaljenosti od oko 0,5 cm od korijena. Okolno zemljište obuhvata zonu koja je od

korijena udaljena više od 1 cm.