دانشگاه صنعتی شریفدانشکده مهندسی صنایع

انجمن علمی دانشکده مهندسی صنایع

مدیرمسئول:کاربرد تئوری تصمیم گیری در تحول نظام

آموزشی مدارس

بررسی مســاله سربازی رفتن جوانان

جایگزین آن

دکتر علیرضا حجی

مشاور: استاد دکتر کوروش عشقی

دبیر انجمن علمی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف:

شقایق حسن پور سرمست

سردبیر:سجاد دهنوئی

مسئول محتوا:سید محمد هاشمی

همکاران: ساناز شریفیسایر روشنک مهدوی

سید محمدحسین اشراقیفاطمه روحیمریم حاجی

سجاد عادلی پور

نشریه علمی- تخصصی صنایع • شماره 53 • پاییز 96

53

فهرست

3

تحلیل تصمیم گیری مسافران تجاری در انتخاب نوع پرواز و تحلیل فضای رقابتی شرکت ها... 6

11بررســی مشــکالت ایجاد شــده پیرامــون کنکور ــای ــدادی از راه حل ه ــی تع ــری و بررس سراس

20

تهــران، خیابــان آزادی، دانشــگاه صنعتی شــریف، دانشــکده مهندســی صنایــع، طبقــه همکــف، جنــب آزمایشــگاه

ــع ــه صنای ــر مجل ــد، دفت ــای تولی روش ه

ssa.ie.sharif.ir

بررسی تصمیم گیری درباره ی24 مهاجرت یا ماندن

تحت حمایت و پشتیبانی دبیرخانه نشریات

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 296

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

دبیر سخن

شقایق حسن پور سرمست

انجمــن علمــی دانشــکده مهندســی صنایــع دانشــگاه صنعتــی شــریف حــدود بیســت ســال پیــش بــه دلیــل پاســخ گویی ــامل ــه ش ــود ک ــع نم ــی صنای ــی مهندس ــه علم ــاپ مجل ــه چ ــدام ب ــع اق ــین صنای ــه مهندس ــای جامع ــه نیازمندی ه بــع ــی صنای ــات علم ــد؛ مج ــریف- می باش ــی ش ــگاه صنعت ــجویان دانش ــا دانش ــجویان - غالب ــه روز دانش ــاالت ب مقــر در ــع معتب ــک مرج ــوان ی ــد به عن ــا بتوان ــرار داده ت ــی ق ــث و بررس ــورد بح ــی را م ــماره موضوع ــر ش ــن در ه انجمــادل ــوژی، تب ــم و تکنول ــزون عل ــد روزاف ــا رش ــون ب ــا هم اکن ــرد. ام ــرار گی ــور ق ــر کش ــجویان سراس ــترس دانش دســه چــاپ کاغــذی احســاس نیــاز کمتــری می شــود. اطاعــات بیشــتر از طریــق فضــای مجــازی صــورت می گیــرد و بــن ــا در ای ــدیم ت ــرآن ش ــی ب ــاتید فعل ــین و اس ــجویان پیش ــتوانه دانش ــه پش ــوتانمان و ب ــم پیشکس ــه رس ــک ب اینشــماره بــه موضــوع جــذاب تئــوری تصمیــم گیــری بپردازیــم و در ایــن راســتا از مقــاالت منتخــب دانشــجویان مــورد ــجویان ــط دانش ــترک توس ــورت مش ــاالت به ص ــن مق ــه ای ــا ک ــم. از آن ج ــوده ای ــتفاده نم ــقی اس ــور عش ــد پروفس تاییــرار ــجویان ق ــن دانش ــروه ای ــر دو گ ــتفاده ه ــورد اس ــد م ــده، می توانن ــردآوری ش ــد گ ــی ارش ــی و کارشناس کارشناسگیــرد. مقاالتــی کــه در ایــن شــماره چــاپ شــده اســت موضوعاتــی را در برمی گیــرد کــه توانســته بــا مفاهیــم تئــوری تصمیــم گیــری راهــکاری بــرای حــل مســائل موجــود در آن حــوزه ارائــه دهــد و دیــد کاربــردی مهندســی صنایــع را ــه شــمار ــه اســتداللی اســت کــه انتخــاب در آن یــک عامــل ب ــم یــک مطالع ــه تصمی ــع نظری گســترش دهــد. در واقــا رخ داده، ــع اســت و ی ــک مســئله در حــال وق ــه ی ــی ک ــد در هنگام ــد بگوی ــری می توان ــم گی ــوری تصمی ــد. تئ می آی

ــود. ــود آن کمــک نم ــه بهب ــوع ب ــرایط وق ــق ش ــل دقی ــا تحلی ــوان ب ــه می ت چگونبــه امیــد اینکــه بــا نظــرات ســازنده خــود مــارا در انجمــن علمــی مهندســی صنایــع همراهــی کــرده و بتوانیــم جایــگاه ــی ــه نیک ــع را ب ــی صنای ــی مهندس ــای علم ــالت انجمن ه ــازیم و رس ــر س ــه روز مرتفع ت ــع را روز ب ــی صنای مهندس

ــم. ــا بیاوری به ج

دبیر انجمن علمی مهندســی صنایع شــقایق حســن پور سرمست پاییــز1396

دبیر انجمن علمی مهندســی صنایع و ســردبیر مجله علمی صنایع

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

3نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

امــروزه، آمــوزش و پــرورش بــه عنــوان یکــی از مهمتریــن ســازمان هــای کشــور کــه وظیفــه ی تربیــت نســل ــادات وســیع ــم مــورد انتق ــه طــور دائ ــرو ب ــا مشــکالت متعــددی روبروســت و از این ــده را برعهــده دارد، ب آینقــرار میگیــرد. یکــی از مهمتریــن مشــکالتی کــه ایــن ســازمان بــا آن مواجــه اســت، نرســاندن دانــش آمــوزان بــه اصلــی تریــن هــدف مــدارس یعنــی پــرورش درکنــار آمــوزش اســت. امــروزه بــه علــت جــذب و تربیــت ناصحیــح معلمــان، ارزش نــدادن بــه جایــگاه معلــم، فراهــم نکــردن حداقــل نیازهــای شــغلی و بســیاری دالیــل دیگــر، شــاهد بحــران بــی انگیزگــی و بــی عالقگــی معلمــان هســتیم. حــال آنکــه مهــم تریــن و نزدیــک تریــن ــک ــه ی ــت ک ــاز اس ــذا نی ــت. ل ــم اس ــن معل ــز همی ــرورش نی ــوزش و پ ــت آم ــوز جه ــش آم ــه دان ــخص ب شبازطراحــی جــدی بــر ایــن فراینــد انجــام شــود. امــا مشــکالت تنهــا محــدود بــه معلمــان نمــی شــود، بــی ــی ــوای درس ــده، محت ــزی نش ــه ری ــدت و برنام ــاه م ــای کوت ــرح ه ــی، ط ــادهای مال ــری، فس ــی و نابراب عدالتناکارامــد، روش هــای تدریــس و ارزیابــی قدیمــی و ردشــده نیــز نمونــه هایــی از دیگــر مســائلی هســتند کــه میتــوان نــام بــرد. امــا علیرغــم ایــن مســائل، پیشــنهاداتی نیــز بــرای بهبــود وضعیــت موجــود قابــل ذکر اســت. تغییــر نظــام دانشــگاه فرهنگیــان، جایگزینــی طــرح هــای کوتــاه مــدت بــا طــرح تربیــت درســت معلمــان تنهــا

نمونــه هایــی از ایــن پیشــنهادات هســتند.

1. مقدمه: دانــش آمــوزان به عنــوان مهم تریــن عضــو سیســتم آموزش وپــرورش ــت ــا فعالی ــه آن ه ــت ب ــدف خدم ــا ه ــام ب ــن نظ ــه ای ــرادی ک ــوان اف و به عنــش ــه دان ــت ک ــی اس ــن در حال ــد. ای ــی برخوردارن ــت باالی ــد از اهمی می کنــن مشــکات ــه رو هســتند. ای ــا مشــکات بســیاری روب ــا ب ــوزان کشــور م آماز نبــود تجهیــزات و امکانــات اولیــه در مناطــق محــروم تــا مشــکات روحــی ــن ــه همی ــود. ب ــامل می ش ــدارس را ش ــئولین م ــی مس ــند برخ ــار ناپس و رفتــش ــوزان بخ ــش آم ــه دان ــام ک ــن نظ ــی ای ــل و بررس ــرای تحلی ــور ب منظــتفاده ــا اس ــود را ب ــکات موج ــدا مش ــند، ابت ــی از آن می باش ــم و مهم اعظــوزان ــش آم ــکات دان ــر مش ــدف درک بهت ــا ه ــش نامه ب ــی دو پرس از طراحــار دانــش آمــوزان و دانشــجویان قراردادیــم. ســپس طراحــی کــرده و در اختیــتم ــکات کان سیس ــی مش ــی و بررس ــایت های اینترنت ــت وجو در س ــا جس بــه ــن زمین ــه در ای ــره و باتجرب ــران خب ــان و مدی ــا معلم ــه ب ــار مصاحب در کنبــرای درک مشــکات معلمــان کــه عضــو مهــم تربیت کننــده دانــش آمــوزان

ــم. ــف مســئله را بررســی کردی ــب مختل هســتند، جوان

ســپس بــا هم فکــری اعضــای گــروه و همچنیــن جســت وجو در ســایت های اینترنتــی بــه ارائــه پیشــنهادات کلــی پرداختــه و درنهایــت چنــد طــرح کلــی که می توانــد جایگزیــن طرح هــای موجــود در مــدارس باشــند را پیشــنهاد دادیــم. علــت انتخــاب دانشــجویان بــرای ایــن پــروژه به این علــت اســت کــه تجربــه ــگاه ــه در دانش ــی ک ــا و تجربیات ــال آموزش ه ــوزی و درعین ح دوران دانش آمبــه دســت آورده انــد، می تواننــد نظــرات باارزشــی را در اختیــار مــا قــرار دهنــد.

آنچــه از ایــن داده هــا به خصــوص ارائــه پرسشــنامه بــه دســت آوردیــم، حاکــی ــه ــی از مدرس ــت کم ــجویان رضای ــوزان و دانش ــش آم ــه دان ــت ک از آن اســس نشــان ــا روش هــای تدری ــا ی ــه کتاب ه ــی ب ــه چندان خــود داشــته و عاقنداده انــد. ایــن در حالــی اســت کــه اکثریــت اذعــان داشــتند کــه دبیــران نقــش بــه ســزایی در انگیــزه آن هــا بــرای تحصیــل و همچنیــن موفقیــت آن هــا در آزمــون کنکــور و دروس دانشــگاهی داشــته اند؛ بنابرایــن اگــر مــدارس چنیــن ــا ــده آن ه ــر و آین ــال حاض ــوزان در ح ــش آم ــی دان ــر زندگ ــری ب ــش مؤث نقــه نظــر می رســد کــه تــاش جــدی بــرای بهبــود ایــن دارد، پــس منطقــی ب

سیســتم انجــام شــود.

تصمیم گیری تئوری کاربرد در تحول نظام آموزشی مدارس

مریم بستان آراء، نازی فرصیاد، نرگس محمدی، محمد محمدی

mbostanara@yahoo.com • مریم بستان آراءnazi.farsayyad@yahoo.com • نازی فرصیادnargesmohammadi13@yahoo.com • نرگس محمدیmuhammad.muhammady@gmail.com • محمد محمدی

چکیده

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 496

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

2. چارچوب مسئله2.1. فرضیات:

ــای ــام جنبه ه ــی تم ــوده و بررس ــترده ب ــیار گس ــرورش بس ــتم آموزش وپ • سیسآن امکان پذیــر نیســت لــذا تنهــا چنــد جنبــه کلــی در ایــن تحقیــق موردبررســی قــرار گرفتــه اســت: 1. دانــش آمــوزان 2. معلمــان 3. مســائل اقتصــادی، اجتماعــی،

ــد( ــا را مســائل کان نامی ــی آن ه ــوان به طورکل فرهنگــی و... )کــه می تــران، شــامل مــدارس دولتــی و غیردولتــی در ــرورش ای • بررســی روی آموزش وپ

مقاطــع دبســتان تــا متوســطه هنرســتان انجــام می شــود.ــه ــد چراک ــرار نگرفته ان • پیشــنهادات ارائه شــده ازنظــر اقتصــادی موردبررســی ق

ــدارد. ــرآورد کــردِن تمامــی جنبه هــا وجــود ن امــکان ب2.2. داده ها:

داده هــای موردنیــاز از طریــق مصاحبــه بــا افــراد خبــره در ایــن زمینــه، بیشــتر ــرای جامعــه دانــش از جامعــه معلمیــن و مدیــران، از طریــق تهیــه پرسشــنامه بآمــوزان امــروزی و دانشــجویان کــه دانــش آمــوزان قدیــم می باشــند و وارد جامعــه ــایت های ــق جســت وجو در س ــن از طری ــه اســت همچنی ــده اند صــورت گرفت شــرورش ــر آموزش وپ ــی( و وزی ــر روحان ــا رئیس جمهــور حاضــر )دکت خبــری کــه بمصاحبــه شــده بــود و یــا مطالعــه مقــاالت مرتبــط صــورت گرفــت. داده هــا بیشــتر در مــورد مشــکات موجــود بــرای جامعــه معلمیــن و جامعــه دانــش آموزان اســت؛ چراکــه هــدف مــا شــناخت آن هــا و ارائــه راه حل هــای مناســب بــرای رســیدن بــه هــدف موردنظــر خواهــد بــود. عــاوه بــر بیــان مشــکات، بــه بررســی روش هــای به کارگرفته شــده در کشــورهای پیشــرفته دنیــا پرداختیــم و از آن هــا به عنــوان داده اســتفاده کردیــم تــا در بخــش بعــد، بــرای ارائــه پیشــنهادات خــود اســتفاده کنیــم.

در ایــن بخــش بــرای بررســی جامــع، می تــوان مشــکات را بــه 2 بخــش کلــی ــیم نمود: تقس

2.2.1. بررسی مشکالت: 2.2.1.1. مشکالت جامعه دبیران:

1. جذب معلم2. وجود معلمان ضعیف

3. وجهه نامناسب در اجتماع4. انگیزه ضعیف معلمان

5. جذب ناصحیح نخبگان6. عدم انتقال دانش نسل معلمان قدیم و جدید

7. اشتراک نگذاشتن بهروش ها میان معلمان8. مشکات مالی و چندشغله بودن دبیران به دلیل حقوق پایین

9. انتقاد از دانشگاه فرهنگیان2.2.1.2. مشکالت آموزشی، رفاهی و اجتماعی دانش آموزان:

1. عدم وجود عدالت آموزشی2. اجــرای شــتاب زده و عجوالنــه برخــی از مفــاد و بندهــای ســند تحــول نظــام

آموزشــی3. عدم آموزش معلمان درزمینه آموزش الکترونیکی

4. تغییر کتاب های درسی به طور شتاب زده5. کتب درسی و محتوای نامناسب آن

6. کنکور7. فضا، امکانات و تجهیزات نامناسب مدارس

8. زمان شروع و اتمام مدارس9. ورزش و فعالیت های عملی

10. عدم استفاده از روش های مناسب آموزشی11. روش های ارزش یابی نامناسب

12. تکالیف نامناسب13. فشارهای روحی بر دانش آموزان

2.2.2. نمونه های برتر آموزش وپرورش

2.2.2.1. نمونه های برتر آموزش وپرورش دنیا:راه کارهای به کاربرده شده در کشورهای مترقی و پیشرفته:

1. فضاسازی استانداردآن هــا ســعی کرده انــد فضای آموزشــی، تاالرهــا، کاس هــای درس، آزمایشــگاه ها، کارگاه هــا، حتــی در و پنجــره کاس هــا دارای طــرح و نقشــه ی دقیق علمی باشــد.

2. مدت حضور دانش آموزانمــدت حضــور دانــش آمــوزان در مدرســه را بــر اســاس ضوابــط علمــی و تربیتــی

ــانده اند. ــر رس ــه حداکث ب3. حمل ونقل

در کشــورهای پیشــرفته بــرای همــه ی مــدارس نــاوگان حمل ونقــل اختصاصــی وجــود دارد کــه بــا رنــگ زیبایــی مشــخص شــده اســت و همــه ی دانش آمــوزان چــه ثروتمنــد و چــه فقیــر، چــه از راه دور و یــا نزدیــک، بایــد بــا نــاوگان حمل ونقل ــارج ــه از آن خ ــان کار مدرس ــا در پای ــوند و ی ــوزان در مدرســه حاضــر ش دانش آم

. ند شو4. سامت و بهداشت

مســئولیت ســامت دانش آمــوزان بــا مدرســه اســت، دانش آمــوزان پیش دبســتانی، دبســتانی، راهنمایــی، زیــر نظــر مربیــان بهداشــت هــرروز مــورد معاینــه و آزمایش

ــد. ــرار می گیرن ق5. حافظه پردازی

ــروری اســت در ــای حافظــه پ ــر مبن ــا ب درحالی کــه نظــام آموزشــی در کشــور مــا بهره گیــری از ابزارهــا و وســایل آزمایشــگاهی و ایجــاد کشــورهای پیشــرفته بفضاهــای یادگیــری و روش هــای نــو تــاش می کننــد دانش آمــوزان بــا فعالیت هــای آموزشــی ویــژه بــه تقویــت فکــر و اندیشــه ی خــود بپردازنــد، روش تدریــس در کشــور مــا بیشــتر جنبــه ی حافظــه ای دارد درحالی کــه بایــد معلمــان، روش آزاداندیشــی و درســت اندیشــیدن و درســت انتقــاد کــردن را بــه دانش آمــوزان

یــاد بدهنــد.ــر ایــن روش آمــوزش مونته ســوری در مــدارس مونتــه ســوری: مونتــه ســوری ببــاور بــود کــه فعالیتهــای کــودک بایــد بــا توجــه بــه عائــق و ســلیقه کــودک باشــد و نــه مربــی آمــوزش کــودکان رونــدی فعــال دارد، نــه انفعالــی و کــودک، خــود مــی آمــوزد وانتخــاب فعالیــت هــا بــا کــودک اســت و کــودک بر حســب نیاز مــی توانــد بارهــا و بارهــا آن را تکــرار کند.مونتــه ســوری معتقــد بــود معرفــی ایــن نظــام تــازه بــه آمــوزش و پــرورش، کوششــی اســت بــرای پیونــد خانــه و مدرســه. ــزی ــه طــرح ری ــت هــای خان ــر اســاس فعالی ــت هــای مدرســه اش را ب او فعالیکــرد. در روش آموزشــی مونتــه ســوری، آمــوزش اتوماتیــک یــا خودآمــوزی اصــل مهمــی اســت. در ایــن روش فعالیــت هــا و مــواد آموزشــی بــه گونــه ای ســازمان داده و طــرح ریــزی شــده بــود کــه کــودکان در هنــگام نظــارت آمــوزگار بــه خــود

آمــوزش مــی دادنــد.2.3. محدودیت ها:

بــه تخصیص یافتــه بودجــه مســئله موجــود محدودیــت مهم تریــن ــر حقــوق معلمــان، ــه ب ــزان بودجــه تخصیص یافت ــرورش می باشــد، می آموزش وپامکانــات مــدارس و درنتیجــه بــر کیفیــت تدریــس نیــز تأثیرگــذار اســت. ســهم ــرورش در الیحــه ســال آینــده، 334805390 میلیــون ــارات وزارت آموزش وپ اعتب

ــی باشــد. ــال م ری2.4. اهداف:

همان طــور کــه از عنــوان پــروژه مشــخص می باشــد، هــدف مــا ارائــه راه حل هایــی در جهــت تحــول نظــام آموزش وپــرورش و حداقــل کــردن

مشــکات ایــن سیســتم مهــم می باشــد.2.5.معیارها:

بــا توجــه بــه مطالبــی کــه تاکنــون ارائــه شــده اســت ، معیارهــا را بطــور کلــی دو بخــش درنظــر میگیریــم ، معیارهایــی کــه جهــت بهبــود مشــکات دبیــران درنظر داریــم و معیارهایــی کــه جهــت بهبــود مشــکات دانــش آمــوزان و دیگــر مســائل

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

5نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

وابســته بــه آنهــا می باشــد:2.5.1: دبیران1.امنیت شغلی

2.درآمد 3.انتقال تجربیات

4.انگیزه2.5.2: دانش آموزان و مسائل مربوطه

1.ارزشیابی درست2.توجه به سامت و بهداشت

3.فعالیت های فوق برنامه4.آموزش درست

5.هدایت تحصیلی مناسب6.میزان شناخت اهداف

7. تامین رفاه دانش آموزان3. پیشنهادات:

در ایــن بخــش آلترناتیوهــای متعــددی جهــت حــل مشــکات گفته شــده ذکــر ــر آن 2 طــرح جایگزیــن کــه هم اکنــون در مــدارس اجــرا شــده اســت عــاوه ب

ــت. ــده اس ــه ش ــود ارائ می ش3.1. پیشنهادات جهت بهبود مشکات جامعه معلمان:

1. استفاده معلمان از تجربیات یکدیگر:2. ارتقای منزلت معلم:

3. تأمین آموزش وپرورش ازنظر مالی و از بین بردن عوامل فساد مالی:4. اصاح طرح دانشگاه فرهنگیان )تربیت معلم(:

ــی و ــی، رفاه ــکالت آموزش ــود مش ــت بهب ــنهادات در جه 3.2. پیشــوزان: ــش آم ــی دان اجتماع

1. ویژگی فضای فیزیکی و تجهیزات مدارس2. آموزش زبان خارجی )انگلیسی(

3. آموزش عملی )کارگاهی، آزمایشگاهی، هنری و...(4. استفاده از روش های نوین برای آموزش دروس حفظی چون تاریخ و...

5. تربیت بدنی6. بومی سازی

7. هدایت تحصیلی8. بهبود روش های آموزشی

9. بهبود روش های ارزش یابی10. بهبود محتوای کتب درسی

11. بهبود وضع تکالیف12. توجه به فشارهای روحی وارده بر دانش آموزان

13. آموزش مهارت های زندگی و اجتماعی به دانش آموزان4. نتیجه گیری

آمــوزش و پــرورش ایــران، ســازمانی اســت کــه روزانــه نقــد هــای بســیار زیــادی بــه آن وارد مــی شــود و مدیــران و مســئوالن زیــادی بــرای رفــع مشــکات آن قــدم برداشــته انــد. هــدف ایــن ســازمان، آمــوزش و پــرورش دانــش آمــوزان امروز کشــور و تربیــت مدیــران آینــده ی جامعــه ی ماســت. لــذا توجــه بــه ایــن ســازمان ــی برخــوردار اســت. از ســوی ــت بســیار باالی ــود آن از اهمی ــرای بهب و تــاش بدیگــر معلمیــن هســتند کــه تربیــت ایــن قشــر را در دســت دارنــد همانطــور رئیس جمهــور در دیــدار بــا جمعــی از معلمــان و مدیــران حــوزه آمــوزش و پــرورش نیــز اشــاره کــرده انــد: »آمــوزش و پــرورش پایــه اولیــه رشــد و توســعه آینــده اســت و معلــم هــم پایــه اصلــی تعلیــم و تربیــت اســت و مگــر مــی شــود بــدون داشــتن معلــم خــوب، مهــارت دیــده، عالــم و بــا انگیــزه، دانــش آمــوز خوبــی آمــوزش داد؟ و بــی تردیــد اگــر دانــش آمــوزان خــوب نداشــته باشــیم جوانــان چطــور مــی توانند

در صحنــه هــای علمــی و صنعتــی، مشــکات جامعــه را حــل کننــد.«

امــا ایــن در حالیســت کــه معلمیــن و نیــروی انســانی مــدارس چنــد ســالی اســت ــن ــران در عی ــن در ای ــددی هســتند. معلمی ــه دچــار مشــکات و مســائل متع کداشــتن چنیــن شــغل خطیــری، از شایســتگی مــورد نیــاز بهره منــد نبــوده و وجهه ــه ایــن حــوزه جــذب نشــده و در ــد، نخبــگان مــا ب ی مناســبی در اجتمــاع ندارنصــورت عاقــه نیــز مــورد اقبــال قــرار نمیگیرنــد. ایــن عــدم اشــتیاق بــه شــغل، در انگیــره و عاقــه ی معلمیــن بــه تدریــس موثــر گشــته و بــرای دانــش آمــوزان

تعلیــم مناســبی صــورت نمیگیــرد.ــودن ــب نب ــی، مناس ــات تحصیل ــی امکان ــون ناعدالت ــری چ ــای دیگ ــران ه بحزیرســاخت هــا و ... نیــز در ایــن ســازمان وجــود داشــته کــه یــک بــه یــک مــورد

بررســی قــرار گرفتــه انــد.مــا در ایــن پــروژه تــاش نمودیــم تــا پــس از بررســی مشــکات و مســائل مطرح در آمــوزش و پــرورش، پیشــنهاداتی بــرای بهبــود ارائــه دهیــم. این پیشــنهادات نیز

بــه صــورت کلــی و جایگزیــن مطرح شــد.امــا در انتهــای پــروژه اشــاره بــه ایــن مطلــب ضــروری اســت کــه مهــم تریــن ــل ــت نس ــش در تربی ــن نق ــذا مهمتری ــتند و ل ــن هس ــوزش، معلمی ــو در آم عضآینــده در دســتان پرتــوان آن هاســت. کشــوری کــه معلمیــن خوبــی داشــته باشــد، کشــوری متعالــی و پویــا خواهــد داشــت. آمــوزش و پــرورش ایــران بایــد تحــول در ایــن حــوزه را در اولویــت اقدامــات خــود قــرار داده و دغدغــه ی تربیــت معلمینــی شایســته را در ســر داشــته باشــد. همانطــور کــه در بخــش هــای گــزارش گفتــه شــد، بســیاری از بودجــه ی آمــوزش و پــرورش دچــار فســاد مالــی شــده، در طــرح هــای بــی نتیجــه خــرج گشــته و یــا بــه بطالــت مــی رونــد. ایــن درحالیســت کــه معلمیــن بــرای رفــع نیــاز مالــی خــود بایــد در دوشــیفت فعالیــت نماینــد، رضایــت شــغلی کمــی دارنــد، ورودی هــای ایــن حرفه از ســطح علمــی، فرهنگــی و تربیتی باالیــی برخــوردارد نیســتند و صاحیــت ورود بــه ایــن حرفــه بــه اشــتباه ســنجیده ــرای تحــول ــی ب ــی مدت ــد برنامــه ریــزی طوالن مــی شــود. پــس در نتیجــه باینیــروی انســانی آمــوزش و پــرورش انجــام شــده و نــگاه جدیــدی بــه ایــن حرفــه

ی کاری انداخــت.در انتها قابل ذکر است که:

معلمیــن تعالــی بخــش، آینــده ای متعالــی بــرای ایــران مــی آفریننــد. بــه امیــد آن روز!

منابع:

big five challenges in school education, Prof. -Geoff Masters, online publication for school educators

خبرگزاری ایسناEuronews ،»روش های خاقانه تدریس« -

- »روشی که دانش آموزان فناندی را بهترین کرد«، آفتاب نیوزــاگ آمــوزش ــن نظــام آموزشــی جهــان«، وب ــد، موفق تری - »آمــوزش در فنان

118- »شیوه های نوین ارزش یابی«، سایت آموزش ابتدایی

- »انــواع روش هــای ارزش یابــی دانــش آمــوزان«، ســایت روش هــای آمــوزش و تدریــس

ــری ــی یادگی ــی در ارزیاب ــیابی توصیف ــش ارزش ــوص نق ــه ای در خص - »مقالجدیــد عصــر در آموزش وپــرورش وبــاگ دانش آمــوز«،

- »مــاک و معیــار نقــد کتاب هــای درســی«، ســازمان پژوهــش و برنامه ریــزی آموزشی

- »میز و صندلی های مدارس استاندارد نیستند«، خبرگزاری ایسنا- »آنچــه دربــاره تکالیــف درســی دانــش آمــوزان بایــد بدانیــم«، ایــران ســامت؛

پایــگاه جامــع اطاعــات پزشــکی

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 696

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

1 . مقدمه بــازار جت هــای تجــاری در دنیــا متاثــر از پارامترهــای اقتصــادی متفاوتــی ــی ــورس و قیمــت جهان ــازار ســرمایه و ب ــزان GDP، تحــرک ب ــه می از جملنفــت می باشــد. ایــن بــازار کــه در ســال های ابتدایــی قــرن بیســت و یکــم بــا رشــد قابــل توجهــی مواجــه شــده بــود، پــس از رکــود اقتصــادی ســال 2008 بــا افــت قابــل توجهــی مواجــه شــد. شکســت اقتصــادی ســال 2008 عــاوه ــر ــا، تاثی ــاری در دنی ــای تج ــروش جت ه ــزان کل ف ــر می ــدی ب ــر ج ــر تاثی ببه ســزایی نیــز در تغییــر ذائقــه، ترجیحــات و عاقه مندی هــای مشــتریان ایــن ــه ــه ارائ ــت به طوری ک ــته اس ــی داش ــل هوای ــل و نق ــات حم ــته از خدم دســاری ــای تج ــف جت ه ــتریان مختل ــرای مش ــان ب ــاری یکس ــای رفت مدل هــا ــال 2008 را عم ــد از شکســت اقتصــادی س ــل و بع ــی قب ــازه زمان در دو ب

غیرممکــن ســاخته اســت. 2. ایده بازارسازی برای بیزجت های چارتری

ــد ــذب تقاضــای جدی ــد ج ــود نیازمن ــای تجــاری از رک ــازار جت ه ــروج ب خبــه ایــن بــازار اســت. ایــده ی مطــرح شــده در ایــن پژوهــش افزایــش تقاضــای

ــازار توســط جــذب گروهــی از مشــتریان بالقــوه می باشــد. ایــن ب

شــرکت های چارتــر و مالکیــت کســری ســهم 15 درصــدی از تقاضــای بــازار ــرکت های ــای ش ــد. تقاض ــاص داده ان ــود اختص ــه خ ــاری را ب ــای تج جت هچارتــر بــه میــزان تقاضــای مشــتریان آن هــا بــرای اجــاره ی هواپیمــا وابســته ــرای افزایــش تقاضــای ایــن مشــتریان اســت. در نتیجــه ارائــه ی راهــکاری بکــه بخشــی از آن هــا بــه دلیــل اســتفاده از ســرویس های هواپیماهــای ــورد توجــه می باشــند، ــوه م ــوان مشــتریان بالق ــه عن ــون ب مســافربری هم اکنبــه منزلــه ی افزایــش تقاضــای خریــد جت هــای تجــاری توســط شــرکت های چارتــر و در نتیجــه افزایــش تقاضــای کل ایــن صنعــت خواهــد بــود. راهــکار مــورد بررســی تعییــن ویژگی هــای یــک جــت تجــاری اســت بــا هــدف ایــن

کــه قابلیــت جــذب تقاضــای مشــتریان بالقــوه ی مذکــور را داشــته باشــد.2،1. معرفی بازار جت های تجاری چارتر

جت هــای تجــاری کوچــک و متوســط ســهم 67 درصــدی در هواپیماهــای ــده ی ــته و عم ــر را داش ــرکت های چارت ــتریان ش ــط مش ــده توس ــاره ش اجنــاوگان ایــن شــرکت ها را تشــکیل می دهنــد، از ایــن رو شــرکت های ــازار جت هــای تجــاری ــری از مشــتریان عمــده ی ب ارائه دهنــده خدمــات چارتــار قیمــت آن ــا در کن ــتفاده ی هواپیم ــل اس ــرایط قاب ــد. ش ــه حســاب می آین ب

بــازار جت هــای تجــاری در دنیــا کــه در ســال های ابتدایــی قــرن بیســت و یکــم بــا رشــد قابــل توجهــی مواجه شــده بــود، پــس از رکــود اقتصــادی ســال 2008 بــا افــت قابــل توجهــی مواجــه شــد. ایــده اصلــی اســتفاده شــده در ایــن مقالــه، مربــوط بــه ایجــاد یــک بــازار جدیــد بــرای رقابــت و فــروش بیشــتر هواپیماهــای جــت ــن ــد. در ای ــا می باش ــته از هواپیماه ــن دس ــری ای ــات چارت ــده خدم ــرکت های ارائه دهن ــب ش ــاری در قال تجــات ــده خدم ــرکت های ارائه دهن ــکیل ش ــش از تش ــا پی ــه ت ــافری ک ــت مس ــک هیئ ــری ی ــروژه، تصمیم گی پــرای ســفرهای تجــاری خــود ــای مســافربری ب ــات 1st class هواپیماه ــای تجــاری، از خدم ــری جت ه چارتــی ــای حســی و تحلیل ــب روش ه ــل در قال ــه حمــل و نق ــن دو گون ــن ای ــد؛ در انتخــاب بی اســتفاده می کرده انــی ــف طراح ــناریوهای مختل ــی س ــه ارزیاب ــر ب ــت منج ــرد ودر نهای ــرار می گی ــی ق ــورد ارزیاب ــری م تصمیم گیــی ــد از مشــتریان و پیش بین ــر نیازهــای ایــن دســته جدی ــا هــدف ارضــای بهت ــد ب یــک جــت تجــاری جدیــی ــرای هواپیماهــای جــت تجــاری در فضــای رقابت ــد ب ــازار جدی ــن ب ــروش ناشــی از ای ــزان افزایــش ف می

ــود. ــر و 1st class می ش ــروازی چارت ــات پ ــده خدم ــف ارائه دهن ــرکت های مختل ــت ش ــی از فعالی ناش

تحلیــل تصمیم گیری مســافران تجاری در انتخاب نوع پرواز ــرکت های ارائه دهنده خدمات و تحلیل فضای رقابتی شپروازی با ارائه راهکار بــرای طراحی جت تجاری جدید

بهزاد بالغی، مرضیه آقایی، صالح خسروآبادی

Baleghi@ae.sharif.ir • بهزاد بالغی، دانشجوی دکتری مهندسی هوافضا )مکانیک پرواز(، دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

m.aghaei95@gmail.com • مرضیه آقایی، دانشجوی کارشناسی مهندسی هوافضا و مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی شریفsakhosro@gmail.com • صالح خسروآبادی، دانشجوی دکتری مهندسی هوافضا )مکانیک پرواز(، دانشگاه صنعتی شریف

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

7نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

ــا ــاب هواپیم ــرکت ها را در انتخ ــن ش ــر ای ــد نظ ــای م ــن پارامتره مهم تریتشــکیل می دهــد.

1st class 2،2. معرفی بازار سفرهایــداری ــت business class خری ــون بلی ــدود 9 میلی ــال 2015 در ح در ســاعت ــر س ــا 250 دالر ب ــادل 100 ت ــک مع ــر ی ــت ه ــه قیم ــت ک شده اسمی باشــد ]4[. ایــن در حالــی اســت کــه جــذب تنهــا 5 درصــد از ایــن تقاضــا ــازار جت هــای چارتــر موجــب افزایــش تقاضــا بــرای جت هــای تجــاری بــه ب

ــا 60 عــدد در ســال خواهــد شــد. ــزان 30 ت ــه می باز طرفــی بنابــر گــزارش]4[ یکــی از دالیــل کاهــش رزرو پروازهــای تجــاری در اروپــا افزایــش اســتفاده از ســرویس های هوایــی شــخصی بــوده و عــاوه ــت ــروش بلی ــا ف ــاره ی ــه اج ــا در زمین ــن ه ــای ایرالی ــرویس ه ــن س ــر ای بــل در صــورت ــن دلی ــه همی ــش اســت ب ــه افزای ــز رو ب ــای تجــاری نی جت هــر، ــای چارت ــرویس ه ــه در س ــم هزین ــد و ک ــاری جدی ــای تج ــاد مدل ه ایجامــکان افزایــش تقاضــا بــرای بــازار جت هــای تجــاری وجــود خواهــد داشــت. افزایــش تمایــل مســافران بــه ســفرهای لوکــس در ســال های اخیــر را می تــوان یکــی از دالیــل اصلــی افزایــش اقبــال بــه اســتفاده از ســرویس های ــر خــاف ــه ب ــد ک ــع ]4[ نشــان می ده ــه مرج ــان ک ــمرد. چن ــر ش ــور ب مذکــش ــه افزای ــان رو ب ــه مناطــق جه بحــران اقتصــادی رزرو 1st class در کلیــکای ــی آمری ــای داخل ــا در پروازه ــن رزرو ه ــار ای ــال 2015 آم ــوده و در س ب

ــون رســیده اســت. ــش از 12 میلی ــه بی شــمالی ب3. اثر عدم قطعیت ها بر تصمیم گیری مسافر

ــب مســائل ــدی در اغل ــل کلی ــوان ســه عام ــه عن ــت ب ــه و کیفی ــان، هزین زمــش ــن بخ ــوند. درای ــناخته می ش ــانی ش ــای انس ــه تصمیم گیری ه ــوط ب مرببــه منظــور دســتیابی بــه یــک مــدل از نحــوه ی رفتــار مســافران در انتخــاب، بــه بررســی ایــن ســه عامــل متناســب بــا موضــوع مــورد بحــث و تاثیــر هــر

ــد. ــه خواهد ش ــافر پرداخت ــت مس ــزان مطلوبی ــک در می ی3،1. زمان

ــک ــرای ی ــی ب ــفر هوای ــر در س ــل موث ــط عوام ــان متوس ــدول 3 1 زم در جشــهر بــا جمعیــت بیشــتر از 10 میلیــون نفــر تخمیــن زده شــده اســت. عوامــل ــان وارد خواهــد شــد کــه ــن زم ــه صــورت عــدم قطعیــت در تعیی متعــددی باز جملــه ی آن هــا وضعیــت آب و هــوا، ترافیــک مســیر و تاخیــر در پروازهــا را می تــوان نــام بــرد. ایــن عــدم قطعیت هــا باعــث بوجــود آمــدن یــک واریانــس ــای ــه تفاوت ه ــه ب ــا توج ــد. ب ــد ش ــن خواه ــن میانگی ــار از ای ــراف معی و انحــا جــت تجــاری اجــاره ای، ایــن موجــود در پــرواز عمومــی تجــاری و پــرواز بــاره ای ــاری اج ــت تج ــا ج ــرواز ب ــری روی پ ــر کمت ــا تاثی ــدم قطعیت ه عــع ــی به صــورت یــک توزی ــن ترتیــب، زمــان ســفر هوای ــد داشــت. بدی خواهنــر انحــراف ــن اشــاره شــده در جــدول 3-1 و مقادی ــر میانگی ــا مقادی ــال ب نرمــع ــرای توزی ــار ب ــه انحــراف معی ــار مشــخص مدل ســازی شــده اســت ک معیــرواز جــت تجــاری اجــاره ای ــرواز عمومــی تجــاری بیشــتر از پ ــه پ ــوط ب مرب

می باشــد.3،2. هزینه

ــا هواپیمــای تجــاری را هزینــه ی بلیــت تشــکیل عمــده ی هزینــه ی ســفر بــت ــت بلی ــورد بررســی قیم ــتریان م ــف مش ــه طی ــه ب ــا توج ــه ب ــد ک می دهــرد. ــرار گی ــد نظــر ق ــد م ــه business class و 1st class بای ــوط ب مربمعــادل ایــن هزینــه در پــرواز بــا هواپیمــای چارتــر هزینــه ی چارتــر کــردن هواپیمــا می باشــد. ذکــر ایــن نکتــه الزم اســت کــه از آن جــا کــه هزینــه ی ــه ــا پرداخت ــت هواپیم ــادل ظرفی ــافرانی مع ــداد مس ــرای تع ــردن ب ــر ک چارتمی شــود در حالــی کــه هزینــه ی بلیــت تنهــا بــه ازای یــک نفــر اســت، بــه ــرانه ی ــه ی س ــرای مقایســه، هزین ــار صحیحــی ب ــه معی ــتیابی ب ــور دس منظــا فــرض اســتفاده ی حداکثــری مســافر از ظرفیــت هواپیمــا منظــور ــر ب چارتــرودگاه، ــه ف ــه ی دســتیابی ب ــه هزین ــای دیگــری از جمل شده اســت. هزینه ههزینه هــای اضافــی بــرای اقامــت و یــا هزینــه ی از دســت دادن یــک فرصــت تجــاری کــه متاثــر از انعطاف پذیــری برنامــه ی پــروازی اســت نیــز ــذار ــی تاثیرگ ــورد بررس ــن دو روش م ــفر بی ــای س ــه ی هزینه ه ــر مقایس بخواهــد بــود و بــه طــور کلــی در ســفر بــا هواپیمــای تجــاری چارتــر میــزان ــده از ــام ش ــای انج ــه تخمین ه ــه ب ــا توج ــا ب ــت ام ــد داش ــری خواه کم تتاثیــر دادن ایــن عوامــل چشم پوشــی شــده و تنهــا هزینــه ی تهیــه ی بلیــت ــان دو روش ــه ی می ــاف هزین ــده ی اخت ــه عم ــا ک ــردن هواپیم ــر ک و چارت

ــت. ــد منظورشده اس ــکیل می دهن ــفر را تش ــرای س ــی ب ــورد بررس مــافربری ــای مس ــرای پروازه ــژه ب ــط )به وی ــرخ بلی ــرات ن ــه تغیی ــه ب ــا توج بــی ــای زمان ــط و در بازه ه ــد بلی ــرایط خری ــه ش ــه ب ــا توج ــی( در ب عمومــورت ــه ص ــرواز، ب ــر پ ــه ه ــوط ب ــه مرب ــت و هزین ــزان قیم ــف، می مختلــا انحــراف معیــار یــک توزیــع نرمــال بــا مقادیــر میانگیــن قیمــت بلیــط و بــت ــن قیم ــر میانگی ــت. مقادی ــده اس ــازی ش ــان مدل س ــخص و یکس مشــدول ــدول 4 1 و در ج ــده در ج ــکیل ش ــری تش ــت تصمیم گی ــط در درخ بلیــه ــر گرفت ــان درنظ ــتراتژی های بازیکن ــوان اس ــده به عن ــکیل ش ــازی تش ب

شــده اســت.3،3. کیفیت

ــفر ــول س ــی وی در ط ــافر و کارآی ــی مس ــت راحت ــفر از دو جه ــت س کیفیقابــل بررســی اســت. از آن جــا کــه مســافران مــورد توجــه قــرار گرفتــه در ایــن پژوهــش عمدتــا بــه مقاصــد تجــاری ســفر می کننــد، معیــار کارآیــی از ــذا کارآیــی ــان برخــوردار می باشــد. ل ــرای آن ــه مراتــب بیشــتری ب اهمیــت بــج ــت. نتای ــرار داده شده اس ــر ق ــد نظ ــت م ــی کیفی ــار اصل ــوان معی ــه عن بنظرســنجی بــه عمــل آمــده از کارمنــدان شــرکت های اســتفاده کننده از ــان ــد از زم ــراد 72 درص ــن اف ــه ای ــد ک ــان می ده ــاری نش ــای تج هواپیمــاص ــود اختص ــور کاری خ ــه ام ــاری ب ــای تج ــا جت ه ــفر ب ــرواز را در س پمی دهنــد؛ در حالــی کــه ایــن عــدد در ســفر بــا هواپیماهــای مســافربری بــه

ــد ]5[. ــش می یاب ــد کاه 31 درص

جدول 3-1 جدول تخمین زمان متوسط سفر هوایی

پرواز با جت تجاری اجاره ای )دقیقه(پرواز 1st class )دقیقه(4530زمان دستیابی به فرودگاه مبدا

6010زمان انتظار پیش از پرواز300300زمان پرواز

1510زمان انتظار برای تحویل گرفتن بار10030زمان دستیابی از فرودگاه مقصد به مقصد نهایی

520380جمع

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 896

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

3،4. تشکیل تابع مطلوبیت چند متغیره برای مسافرــت ــع مطلوبی ــده تاب ــی ش ــای معرف ــه معیاره ــه ب ــا توج ــش ب ــن بخ در ایمســافران تخمیــن زده شده اســت. بــه منظــور ایــن تخمیــن و نیــز تخصیــص ــت از مــدل ــر مطلوبی ــک از مقادی ــه هــر ی ــه شــاخه های منتهــی ب احتمــال بــرای ــت ب ــع مطلوبی ــدل تاب ــن م ــق ای ــر طب ــتفاده شــده اســت. ب ــت اس لوجیاســتفاده از یــک روش حمــل و نقــل بــه صــورت ترکیبــی خطــی از پارامترهــای ــا مربوطــه می باشــد و احتمــال اســتفاده مســافر از روش kام حمــل و نقــل ب

میــزان مطلوبیــت Uk از طریــق رابطــه 1 قابــل محاســبه اســت.

ــرای ــاری ب ــفرهای کاری و تج ــودن س ــب ب ــرار دادن غال ــر ق ــد نظ ــا م بــه ــرار گرفت ــی مــورد اســتفاده ق ــده ی اصل طیــف مســافران مــورد بررســی، ایدر ایــن بخــش تناســب مطلوبیــت بــا هزینــه ی مربــوط بــه ســفر اســت. لــذا ــا ــر آن ه ــه تاثی ــه ب ــا توج ــت ب ــر مطلوبی ــذار ب ــای تاثیرگ ــر پارامتره وزن تاثیــق رابطــه 2 ــت محاســبه شــده طب ــه و نرمال ســازی مطلوبی ــزان هزین ــر می ب

منظــور شده اســت.ــرای محاســبه ی ــه ذکــر اســت کــه در ادامــه مقداردهی هــای الزم ب الزم بمطلوبیــت بــا توجــه بــه نتایــج بخــش2 صــورت خواهــد گرفــت. همچنیــن در ــا 90 هــزار دالر در ســال ــه میانگیــن درآمــد بیــن 60 ت ــا توجــه ب رابطــه 2 ببــرای طیــف مســافران مــورد بررســی و بــا فــرض ایــن کــه ســفرها در زمــان کاری انجــام شــده اند، میانگیــن هزینــه ی هــر ســاعت زمــان یــک مســافر 40 دالر در نظــر گرفتــه شــده کــه بــا میانگیــن درآمــد وی بــه ازای یــک ســاعت

ــد. ــادل می باش مع3،5. تولید تابع احتماالتی مطلوبیت

ــال ــع احتم ــوان توزی ــده، می ت ــی ش ــاالت معرف ــع احتم ــه توزی ــه ب ــا توج ب Rt مطلوبیــت را بدســت آورد. بــرای ایــن کار از نــرم افــزار تحلیــل احتماالتــیاســتفاده شــده اســت. نتیجــه ایــن تحلیــل بــرای هواپیمــای جــت تجــاری بــه

صــورت شــکل 4.1 اســت. بــرای ادامــه تحلیــل بــرای پــرواز بــا هواپیمــای مســافربری و بــرای اجــاره جــت تجــاری، بــازه مطلوبیــت را بــه ســه دســته تقســیم کــرده و احتمــال هــر ــدول ــود. ج ــاص داده می ش ــازه اختص ــن ب ــابی ای ــن حس ــه میانگی ــش ب بخــا ــرای هواپیم ــده آن، ب ــال ش ــت نرم ــال و مطلوبی ــده احتم ــان دهن 3-2 نش

ــد. ــاری می باش ــت تج ــافربری و ج مس

ــای ــا هواپیم ــرواز ب ــت در پ ــدم قطعی ــت ع ــخص اس ــه مش ــور ک همانطــت. ــر اس ــز باالت ــت نی ــن مطلوبی ــا میانگی ــت ام ــتر اس ــافربری بیش مس

4. تشکیل درخت تصمیم گیری برای مسافرــم ــل تصمی ــرای تحلی ــری ب ــت تصمیم گی ــک درخ ــروژه ی ــن گام از پ در ای

ــری، دو انتخــاب ــن درخــت تصمیم گی ــردد. در ای ــک مســافر تشــکیل می گ یمختلــف بــرای نــوع ســفر وجــود خواهــد داشــت: 1( اســتفاده از ســفر هوایــی ــره ــرواز یک نف ــرای پ ــافربری ب ــای مس ــتفاده از هواپیماه ــا اس 1st class بــق ــاری از طری ــت تج ــای ج ــک هواپیم ــردن ی ــر ک ــی و 2( چارت ــا گروه ی

شــرکت های ارائه دهنــده خدمــات چارتــری. مبنــای تصمیم گیــری در ایــن درخــت، اســتفاده از تابــع احتماالتــی مطلوبیــت ــادآوری اســت ــه ی ــاز ب ــرای مســافر می باشــد. نی ــه شــده ب ــره ارائ ــد متغی چنکــه پارامترهــای مرتبــط بــا زمــان و هزینــه ســفر در هــر انتخــاب مســافر بــه ــازی ــی مدل س ــورت قطع ــفر به ص ــت س ــر کیفی ــی و پارامت ــورت احتماالت ص

شــده اند.4،1. رویدادهای احتماالتی گسسته

همانطــور کــه در شــکل 5.1 مشــاهده می شــود، بــه ازای هریــک از ــت ــری درخ ــره اول تصمیم گی ــافری در گ ــاری مس ــت تج ــای هیئ انتخاب هــن ــت. ای ــده اس ــی ش ــته پیش بین ــی گسس ــداد احتمال ــه روی ــده س ــه ش ارائــه ــان و هزین ــا زم ــط ب ــای مرتب ــی ناشــی از عدم قطعیت ه ــای احتمال رویدادهســفر می باشــند. بدیــن ترتیــب، در نتیجــه تابــع توزیــع احتمــال حاصــل شــده ــاری ــت تج ــافربری و ج ــرواز 1st class مس ــافر در پ ــت مس ــرای مطلوبی بــر مطلوبیــت ــا مقادی ــی گسســته ب ــداد احتمال ــری )شــکل 4.1(، ســه روی چارتــبات ــای محاس ــدول 3 2(، مبن ــخص )ج ــداد مش ــال روی ــخص و احتم مش

درخــت تصمیم گیــری )شــکل 5.1( قــرار گرفته انــد.

بــرای محاســبات مربــوط بــه تابــع مطلوبیــت، مشــخص بــودن مقادیــر مرتبــط ــا کیفیــت ســفر ــه ســفر، به عــاوه مقــدار کارایــی مرتبــط ب ــا زمــان و هزین بضــروری می باشــد. جــدول 4-1 ارائه دهنــده فرضیــات اســتفاده شــده در

تشکیل درخت تصمیم گیری شکل 5.1 می باشد.

جدول 3-2 احتمال بروز مطلوبیت های مختلف مقدار مطلوبیت

احتمال بروز هر مطلوبیتمسافربریجت تجاری

U = 0U = 0.150.2

U = 0.017U = 0.20.6U = 0.033U = 0.270.2

شکل 4.1: نمایش توزیع احتمال تابع مطلوبیت برای جت تجاری

جدول 4-1 فرضیات سناریوی اول درخت تصمیم گیریBizjet Charter1st Class

88Pax Number375212.5Ticket Price [$/hour]4040Wage Rate [$/hour]

0.720.31Productivity55Flight Time [hour]

6.38.7Block Time [hour] بدیــن ترتیــب، ســناریوی بهینــه تصمیم گیــری بــه ازای فرضیــات ارائــه شــده در ایــن بخــش، شــاخه باالیــی درخــت تصمیم گیــری ارائــه شــده در شــکل 5.1 می باشــد. همانطــور کــه در ایــن شــکل قابــل مشــاهده اســت، بــا توجــه بــه ایــن فرضیــات، هیئــت تجــاری موردنظــر اســتفاده از پــرواز 1st class را بــر اســتفاده

از هواپیمــای جــت تجــاری ترجیــح خواهنــد داد.

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

9نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

قابــل توجــه اســت کــه ایــن نــوع نــگاه بــه ایــن مســاله تصمیم گیــری، اینطــور تداعــی می کنــد کــه هــر تعــداد هیئــت تجــاری کــه مــدل ذهنــی ــن ــد و در ای ــده باش ــه ش ــت ارائ ــع مطلوبی ــق تاب ــان مطاب ــاری ایش و رفتــا توجــه ــد، ب ــرار گیرن ــه شــده ق ــات ارائ ــا فرضی ــری ب ــت تصمیم گی موقعیبــه مطلوبیــت بیشــتر اســتفاده از پــرواز 1st class، ایــن نــوع ســفر را بــر اســتفاده از هواپیمــای جــت تجــاری ترجیــح خواهنــد داد. ایــن در حالــی اســت کــه مســاله در واقعیــت شــکل پیچیده تــری به خــود می گیــرد. ــاب ــه انتخ ــبت ب ــاب نس ــک انتخ ــت ی ــودن مطلوبی ــتر ب ــع، بیش در واقمطلــق به صــورت نمی توانــد تصمیم گیــری درخــت یــک در دیگــر ــافرانی ــه مس ــرای هم ــتر ب ــت بیش ــا مطلوبی ــه ب ــاب گزین ــه انتخ ــر ب منجــری ــت تصمیم گی ــن موقعی ــت یکســان( در ای ــع مطلوبی ــا تاب ــه )ب باشــد ک

ــد. ــرار می گیرن ق براســاس مــدل لوجیــت و بــا فــرض این کــه تعــداد کل تقاضــا ــاری(، ــت تج ــال 1000 هیئ ــرای مث ــی دارد )ب ــدار ثابت ــفر مق ــرای س بــوع ســفر ــرای انتخــاب ن ــه پیــش رو ب ــزان اختــاف مطلوبیــت دو گزین میــدام از ــه هرک ــود ک ــد ب ــاری ای خواه ــت تج ــداد هیئ ــخص کننده تع مش

ــرد. ــد ک ــاب خواهن ــود انتخ ــفر خ ــرای س ــا را ب گزینه ه4،2. تحلیل تصمیم گیری مسافران برپایه مدل لوجیت

ــداد کســانی ــران، تع ــه ای از تصمیم گی ــن جامع ــا فــرض در نظــر گرفت بــر ســایر گزینه هــا ترجیــح می دهنــد، ــا مطلوبیــت باالتــر را ب کــه گزینــه بــد ــه خواه ــر گزین ــه ه ــوط ب ــت مرب ــاف مطلوبی ــزان اخت ــه می ــته ب وابسبــود. نســبت تعــداد مســافرانی کــه هریــک از دو گزینــه را انتخــاب

ــد. ــروی می کن ــه 1 پی ــرد، از رابط ــد ک خواهنــه شــده در شــکل ــری ارائ ــورد درخــت تصمیم گی ــب و در م ــن تری بدی 5.1 ، میــزان ســهم بــازار هریــک از دو انتخــاب پیــش رو در جــدول 2-4 ــدل ــاف م ــود و برخ ــاهده می ش ــه مش ــور ک ــت. همانط ــده اس آورده شــت ــرای هیئ ــرواز 1st class ب ــتفاده از پ ــت اس ــه مطلوبی ــین و اگرچ پیشــا 55 ــی تنه ــت تجــاری اســت، ول ــری ج ــه چارت ــر از گزین تجــاری باالتــری ــت تصمیم گی ــن موقعی ــه در ای ــاری ای ک ــای تج ــد از هیئت ه درصــود و ــد نم ــاب خواهن ــرواز 1st class را انتخ ــه پ ــد، گزین ــرار می گیرن ق

ــری جــت ــرواز چارت ــتفاده از پ ــای اس ــان از مزای 45 درصــد دیگــر همچنــرد. ــد ب تجــاری بهــره خواهن

براســاس تحلیــل ارائــه شــده در ایــن بخــش از پــروژه و بــا توجــه بــه 1st class ــرواز مســافربری ــات پ ــدگان خدم ــان ارائه دهن ــه می ــی ک رقابتــری جــت تجــاری وجــود دارد و در ــرواز چارت ــدگان خدمــات پ و ارائه دهنــری ــل تصمیم گی ــت، تحلی ــد داش ــش خواه ــز افزای ــده نی ــال های آین سایــن دو بازیگــر معرفــی شــده در فضــای رقابتــی معرفــی شــده از اهمیــت

ــد. ــوردار می باش ــزایی برخ بس5. تحلیل تصمیم گیری شرکت های ارائه دهنده خدمات

در ایــن بخــش اســتراتژی های بازیگرانــی کــه در بخش هــای 5 1. و 5 2. معرفــی شــده اند مــورد بررســی قــرار گرفتــه و بــا اســتفاده از

ــردد. ــخص می گ ــا مش ــادل آن ه ــه ی تع ــازی نقط ــدول ب ــل ج تحلی1st class Commercial 5،1. استراتژی های

تغییــر قیمــت بلیــت اســتراتژی اســت کــه بازیگــر ارائه دهنــده خدمــات پــروازی 1st class می توانــد در برابــر اســتراتژی های جــت تجــاری اتخــاذ کنــد. قیمــت بلیــت مقــداری پیوســته اســت، بــه منظــور امکان پذیــر

ســاختن مدل ســازی تصمیــم مشــتریان و تخمیــن تقاضــای آن هــا توســط درخــت تصمیــم ســه مقــدار گسســته بــرای قیمــت بلیــت منظور شده اســت.

ــن ــل ای ــاختن تحلی ــتقل س ــور مس ــه منظ ــه ب ــت ک ــر اس ــه ذک الزم بــه ی ــا هزین ــودن ب ــه ب ــل مقایس ــز قاب ــیر و نی ــول مس ــتراتژی از ط اسپرداختــی مســافر در اســتفاده از جــت تجــاری از قیمــت بلیــت بــر ســاعت

ــتفاده شده اســت. ــر مســافر اس ــرای 8 نف ب

تجاری استراتژی های جت .5،2 هزینــه ی اولیــه و هزینه هــای عملیاتــی بــرای شــرکت های چارتــر ــرآورده ــا ب ــتقیمی ب ــاط مس ــه ارتب ــرا ک ــت، چ ــت اس ــز اهمی ــیار حائ بســورد انتظــار دارد. در نتیجــه اســتراتژی های جــت ــردن حاشــیه ســود م کتجــاری بــر حســب هزینــه ی اولیــه و هزینه هــای عملیاتــی کــه مجموعــا در پارامتــر DOC قــرار می گیرنــد و قیمــت بلیــت کــه عاملــی تاثیرگــذار ــد اســتوار اســت. ــز درآمــد شــرکت را تعییــن می کن ــوده و نی ــر تقاضــا ب بــر ــه ب ــا ک ــی هواپیم ــرای طراح ــش رو ب ــای پی ــه گزینه ه ــه ب ــا توج بDOC تاثیرگــذار هســتند ســه اســتراتژی بــرای جــت تجــاری مــد نظــر ــرار ــتفاده ق ــورد اس ــوژی م ــه تکنول ــته ب ــع وابس ــه درواق ــه ک ــرار گرفت ق

ــد. ــا می باش ــه در هواپیم گرفت5،3. سناریوهای طراحی یک هواپیمای جت تجاری

ــت ــی اس ــت طراح ــه در دس ــه ک ــاری نمون ــت تج ــک ج DOC یــال دو ــر اعم ــه و تاثی ــرار گرفت ــر ق ــد نظ ــه م ــه ی پای ــوان هزین ــه عن بWinglet و ســناریوی طراحــی کــه یکــی مربــوط بــه افــزودن ــزان ــر می ــت ب ــروازی اس ــش پ ــک آرای ــرواز در ی ــت پ ــری قابلی دیگــه ذکــر اســت کــه در ــه اســت. الزم ب ــرار گرفت ــورد بررســی ق DOC مایــن بررســی عمــر عملیاتــی هواپیمــا 15 ســال و تعــداد ســاعات پــروازی ــه ی ــدول 5 2 هزین ــت. در ج ــرض شده اس ــاعت ف ــال 1000 س آن در سمالکیــت از تقســیم قیمــت اولیــه هواپیمــا بــر کل تعــداد ســاعات پــروازی ــر ــای متغی ــد. هزینه ه ــت می آی ــه دس ــی آن ب ــا در دوره ی عملیات هواپیمبــا توجــه بــه هزینــه ی ســوخت، بیمــه، تعمیــر و نگهــداری و بــا اســتفاده ــن ــوع ای ــز مجم ــت و DOC نی ــده اس ــبه ش ــکام محاس از روش راســز ــاری نی ــت تج ــک ج ــر ی ــاره / چارت ــه اج ــد. هزین ــه می باش دو هزینبه صــورت تابعــی از هزینه هــای مســتقیم عملیاتــی )DOC( آن و بــا

ــت. ــده اس ــه ش ــر گرفت ــود درنظ ــیه س ــک حاش ــن ی ــر گرفت درنظ

جدول 4-2 تحلیل تصمیم گیری مسافران براساس مدل لوجیتBizjet Charter1st Class

4555Market Share [%]

شکل 5.1 درخت تصمیم گیری انتخاب هیئت تجاری برای نوع سفر؛ سناریوی 1

جدول 5-1 قیمت های بلیت به ازای هر ساعت برای 8 نفر مسافرقیمت بلیط )دالر(

12317002000

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 1096

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

5،4. تشکیل جدول بازی و تحلیل نقاط تعادل بدیــن ترتیــب، جــدول بــازی بــرای دو بازیگــر ارائه دهنــده خدمــات مســافرتی 1( جــت چارتــری و 2( پــرواز 1st class بــه صــورت جــدول 5 3 تشــکیل می شــود. توزیــع تقاضــا بیــن شــرکت های ارائه دهنــده خدمــت در ایــن جــدول، بــا اســتفاده ــدول 5 3 مشــخص ــه از ج ــه اســت. همانطــور ک ــت انجــام گرفت ــدل لوجی از م

اســت، نقطــه تعــادل بــازی اســتراتژی قیمــت 2300 بــرای جــت تجــاری و قیمــت 1500 بــرای پــرواز مســافربری اســت کــه در ایــن اســتراتژی مطلوبیــت پــرواز بــا جــت تجــاری باالتــر از پــرواز بــا هواپیمــای مســافربری نیــز می باشــد. همچنیــن در صورتــی کــه کل تقاضــا 1000 نفــر در نظــر گرفتــه شــود، توزیــع تقاضــا بــه ازای اســتراتژی های مختلــف بــه صــورت خواهــد بــود. بــا مقایســه ایــن دو جدول مشــاهده می شــود کــه در نقطــه تعــادل پایــدار ارائــه شــده، اگرچــه تعــداد مســافر چارتــر جــت تجــاری نســبت بــه نقــاط کنــاری آن کمتر اســت، امــا افزایــش قیمت بلیــط جــت تجــاری )ســتونی( منجــر بــه افزایــش ســود جــت تجاری شــده اســت. از ســوی دیگــر بــا مقایســه نقطــه تعــادل پایــدار بــا ســایر نقــاط هم ســطر خــود، مشــاهده می شــود کــه افزایــش قیمــت پــرواز 1st class موجــب شــده اســت تــا مســافر بیشــتری بــه پــرواز چارتــری روی بیاورنــد کــه ایــن باعــث افزایــش ســود

شــرکت ارائه دهنــده خدمــات چارتــری شــده اســت. 6. جمع بندی و نتیجه گیری

ــا ــاری ب ــای تج ــرای جت ه ــازار جدیددب ــک ب ــاد ی ــده ایج ــه ای ــن مقال در ایهــدف کاهــش اثــرات رکــود ســال های بعــد از شکســت اقتصــادی ســال 2008 میــادی بــر بــازار فــروش ایــن دســته از هواپیماهــا ارائــه شــد. ایــن ایــده بــر پایــه ــی مناســب ــذاری و ایجــاد شــرایط مال ــی در طراحــی، قیمت گ ایجــاد ویژگی های1st class ــا بخــش ــت ب ــا هــدف ایجــاد رقاب در هواپیماهــای جــت تجــاری ب

هواپیماهــای مســافربری شــکل گرفتــه اســت. ــری آن دســته از هیئت هــای ــر تصمیم گی ــر ب ــن راســتا، پارامترهــای موث در همیتجــاری کــه در موقعیــت تصمیم گیــری اســتفاده از امــکان پــرواز از طریــق بخــش ــاری ــت تج ــک ج ــر( ی ــاره )چارت ــا اج ــافربری ی ــای مس 1st class هواپیماهــل، ــا در قب ــته از هواپیماه ــن دس ــژه ای ــات وی ــدی از امکان ــی و بهره من خصوص

حیــن و بعــد از پــرواز خــود قــرار دارنــد، مــورد تحلیــل قــرار گرفــت. نــوع نــگاه در مدل ســازی مــدل ذهنــی و رفتــاری ایــن دســته از مســافران برگرفتــه از ســه دســته پارامتــر اساســی: 1( زمــان ســفر، 2( هزینــه ســفر و 3( کیفیــت ســفر بــوده اســت. یــک مــدل تابــع مطلوبیــت بــا بهره گیــری از مفهــوم هزینــه تعمیم یافتــه توســعه داده شــده اســت تــا بــرای تحلیــل تصمیم گیــری ایــن دســته از مســافران ــع ــه حمــل و نقــل مــورد اســتفاده قــرار گیــرد. تاب در انتخــاب بیــن ایــن دو گونــرداری توابــع احتماالتــی پایــه ــا اســتفاده از نمونه ب توزیــع احتمــال مطلوبیــت، ب ،Rt ــزار تحلیــل ریســک ــا کمــک نرم اف ــه ســفر( و ب ــه زمــان و هزین ــوط ب )مرب

بــرای هریــک از دو گونــه حمــل و نقــل توســعه داده شــدند. بدیــن ترتیــب، در ابتــدا بــا برخــورد کاســیک بــا درخــت تصمیم گیــری، شــاخه بهینــه کــه دارای مطلوبیــت مــورد انتظــار بیشــتری نســبت بــه شــاخه دیگــر بــود )اســتفاده از 1st class( تعییــن گردیــد، امــا بــا اســتفاده از مفاهیــم مــدل لوجیــت، ــورد ــری م ــن مســاله تصمیم گی ــا ای ــی مســافران در برخــورد ب برخــورد احتماالتتوجــه قــرار گرفــت، به طــوری کــه مشــخص شــد بــا توجــه بــه فرضیــات صــورت گرفتــه در ایــن مرحلــه، 55 درصــد هیئت هــای تجــاری عاقه منــد خواهنــد بــود پــرواز 1st class را انتخــاب نماینــد و 45 درصــد دیگــر هم چنــان تمایــل خواهنــد داشــت تــا از ویژگی هــای و امکانــات چارتــری هواپیماهــای جــت تجــاری در ســفر

تجــاری خــورد بهره منــد گردنــد. بــا تشــکیل جــدول بــازی میــان دو بازیگــر اصلــی 1( شــرکت های ارائه دهنــده خدمــات ســفرهای 1st class و 2( چارتــری هواپیماهــای جــت تجــاری، تحلیــل ــان ــت نش ــده خدم ــرکت های ارائه دهن ــان ش ــازی می ــدول ب ــادل ج ــاط تع نقــا امکانــات پایــه، بهتریــن می دهــد کــه اســتفاده از یــک جــت تجــاری جدیــد باســتراتژی بــرای رســیدن بــه بیشــترین میــزان ســود بــرای شــرکت ارائه دهنــده خدمــات چارتــری خواهــد بــود کــه در نهایــت منجــر بــه فــروش تعــداد بیشــتری جــت تجــاری در بــازار و کاهــش اثــرات رکــود اقتصــادی بــر بــازار ایــن دســته از

ــردد. ــا می گ هواپیماه

منابع و مراجع

]1[ ســید محمــد سیدحســینی؛ برنامه ریــزی مهندســی حمــل و نقــل و جابجایــی مــواد، انتشــارات دانشــگاه علــم و صنعــت، 1380.

]2[ Business Jet Aircraft Industry: Structure and Factors Affecting Competetivieness, Unites States International Trade Commission, 2012.]3[ Private Jet Charter Trend, Private Fly, 2016.[4] Shaping the Future of Luxury Travel, AMADEUS, 2015.[5] The Real World of Business Aviation, Harris Interactive. INC, 2009.

جدول 5-2 هزینه های هواپیما برای استراتژی های مختلف طراحیهزینه های ساعتی )دالر(

مالکیتمتغیرDOCاجارههواپیمای پایه300022831350933

270022561302953افزودن

Winglet

240021411208933قابلیت پروازآرایش یافته

جدول 5-3 جدول بازی برای توزیع تقاضا و میزان سود هر بازیگر به ازای استراتژی های مختلف1st class Ticket Price [$/hour])Demand(

)Profit( 200017001500)470 ,530(

)328773 ,84322()485 ,515(

)194162 ,81821()496 ,504(

)99182 ,80150(2300Bizjet CharterTicket Price

[hour/$]

)491 ,509()343459 ,284723(

)506 ,494()202567 ,275913(

)517 ,483()103384 ,270042(2700

)506 ,494()354492 ,423988(

)522 ,478()208866 ,410460(

)532 ,467()106528 ,401461(3000

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

11نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

ــت. در ــاد بوده اس ــی ابع ــر در تمام ــی بش ــن ارکان زندگ ــی از مهم تری ــری یک ــون، تصمیم گی ــا کن ــاز ت از دیربنوشــتار پیش رو ســعی شــده بــه یکــی از مصادیــق تصمیم گیــری در زندگــی بشــر پرداخته شــود. در این راســتا؛ مســأله ی مهــم کنکــور سراســری در نظــر گرفته شــده و تــالش صــورت گرفته اســت تــا آلترناتیوهــای جایگزینی بــه جــای حالــت فعلــی آزمــون کنکــور معرفــی شــود.به ایــن منظــور، معیارهــای متفاوتــی درتعریف شــده و بــه هریــک وزن هایــی نیــز تخصیــص داده شده اســت، ســپس بــا ســتفاده از ایــن وزن هــا و بــا توجــه بــه امتیــازی ــت. ــنهاد شده اس ــری پیش ــور سراس ــن کنک ــن جایگزی ــد، بهتری ــب کرده ان ــا کس ــک از آلترناتیوه ــه هری ک

مقدمهــت ــت. ماهی ــری اس ــر تصمیم گی ــی بش ــای زندگ ــن بخش ه ــی از مهم تری یکــان ــای آن ــاس تصمیم ه ــر اس ــراد ب ــی اف ــی تمام ــردی و اجتماع ــی ف زندگــا ــم، ت ــواب برمی خیزی ــه از خ ــی ک ــح از زمان ــر روز صب ــرد. ه ــکل می گی شــری ــر تصمیم گی ــه درگی ــم؛ لحظه به لحظ ــواب می روی ــه خ ــه ب ــی ک هنگامــز و مهــارت ــد چی ــن چن ــه هســتیم. مهــارت انتخــاب بی ــدن گزین ــن چندی بیــی از ــا یک ــند قطع ــا نباش ــی م ــن زندگ ــن رک ــر مهم تری ــری، اگ تصمیم گی

مهم تریــن ارکان آن هســتند.درس تئــوری تصمیم گیــری بــه ارائــه ی روش هائــی جهــت مطالعــه ی فرآینــد تصمیم گیــری و مطالعــه ی ســاختار آن می پــردازد. هــدف اصلــی در ایــن درس ــده در ــه ش ــات گرفت ــل تصمیم ــی و تحلی ــت بررس ــیوه هائی جه ــه ی ش ارائ

ــت. ــف بوده اس ــراد مختل ــط اف ــف و توس ــای مختل ــرائط و موقعیت ه شعنــوان پــروژه ی درس تئــوری تصمیم گیــری عبــارت اســت: »بررســی ــدادی از ــی تع ــری و بررس ــور سراس ــون کنک ــده پیرام ــاد ش ــکات ایج مشراه حل هــای جایگزیــن آن«. همان طــور کــه از عنــوان بر می آیــد، هــدف

از انجــام ایــن پــروژه در درجــه ی اول آشــنائی بــا یــک مســاله واقعــی )کنکــور سراســری( و بررســی تعــدادی از راه حل هــای موجــود بــرای آن اســت. ســعی ــر درخواســت های ــا حــد ممکــن، عــاوه ب ــروژه ت ــد حــل پ شده اســت در رونــائل ــروژه و مس ــم پ ــای تی ــق اعض ــه عائ ــروژه ب ــرای پ ــرح ب ــی مط آموزشــم از ــع ســعی کرده ای ــی در بعضــی مواق ــم. از طرف ــه کنی ــی توج ــای واقع دنیــت و... ــائل کم اهمی ــیه ای، مس ــرائط حاش ــورد، ش ــای بی م ــی تقریب ه بعضجهــت تســهیل فرآینــد پــروژه صرف نظــر کنیــم. در تمامــی مــوارد ایــن مــوارد

ــت، ــعی شده اس ــن س ــده اند. هم چنی ــح داده ش ــا توضی کامــر دنیــای واقعــی اســت، ــا حــد باالئــی منطبــق ب به جــز شــرح مســاله، کــه تــر ــب نظ ــی مطال ــداف تمام ــات و اه ــا، فرضی ــا، آلترناتیوه ــورد معیاره در مــد ــا تاح ــن معیاره ــی ای ــت تمام ــعی شده اس ــت. س ــروژه اس ــم پ ــای تی اعضممکــن واقعــی بــوده و بــر دســتآوردهای کلــی مــورد انتظــار از پــروژه منطیــق ــود و ــن موج ــرر قوانی ــی های مک ــتفاده از بررس ــا اس ــاق ب ــن انطب ــند. ای باشــن ــع آنای ــتجو در مناب ــن جس ــط و هم چنی ــازمان های زی رب ــای س اطاعیه ه

ــت. ــار شده اس ــن اعتب تامی

بررسی مشکالت ایجاد شده پیرامون کنکور سراسری و بررسی تعدادی از راه حل های جایگزین آن

سید محمدحسین اشراقی، سجاد دهنوئی، محمد هاشمی، سارا نصیریانی

shayan.hashemi@yahoo.com • محمد هاشمی

sara.nasiryani@yahoo.com • سارا نصیریانی

چکیده

sajad.dhn@gmail.com •

sajad.dhn@gmail.com •

سید محمدحسین اشراقیسجاد دهنوئی

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 1296

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

در نهایــت بــا بررســی عناویــن پــروژه و بــا توجــه بــه معیارهــای بــاال، ســعی ــه ــا توجــه ب ــت ب ــم، در نهای ــه کردی در کمــی کــردن مقایســه های انجام گرفتمعیارهــای موجــود. گزینــه برگــزاری آزمــون مختــص هــر دانشــگاه بــه عنــوان

بهتریــن آلترناتیــو موجــود بــرای حــل مســاله ی عنوان شــده انتخــاب شــد.ــه راه حــل در ادامــه ــد تعریــف مســاله، بررســی اجــزای مختلــف آن و ارائ رون

ــد. ــه می گردن ارائ

1.مشکالت1 .1 فشار روحی داوطلب

ــگاه ــور ورودی دانش ــه کنک ــوان ب ــک ج ــت ی ــه سرنوش ــا ، هم ــه م در جامعگــره خــورده اســت و بــا توجــه بــه محــدود بــودن ظرفیــت دانشــگاه هــا، ایــن ــان وارد مــی موضــوع از نظــر روحــی ، ضربــه هــای جبران ناپذیــری بــر جوانکنــد. ایــن اشــتباه بزرگــی اســت کــه همــه سرنوشــت جــوان را بــا امتحانــی ــی توانایــی علمــی و ذهنــی جــوان ــا چــه حــد در ارزیاب ــوم نیســت ت کــه معلموفــق اســت گــره بزنیــم . بــه هــر حــال مــا ایــن امــکان را نداریــم کــه بــرای ــش ــم و بخ ــر کنی ــر را میس ــای معتب ــگاه ه ــه دانش ــان ورود ب ــه داوطلب همــول ــد و موک ــی مانن ــاز م ــگاه ب ــه دانش ــوال از ورود ب ــان ، معم ــم داوطلب اعظکــردن همــه آینــده جــوان بــه قبولــی در کنکــور ، قطعــا بــرای انبــوه پشــت ــات ــه تبع ــی شــود ک ــزرگ روحــی م ــای ب ــا ســبب شکســت ه کنکــوری ه

ــی خواهــد داشــت. ــدی را در پ فــردی و اجتماعــی بــواده و ــارات خان ــور ، انتظ ــان کنک ــکات داوطلب ــن مش ــزرگ تری ــی از ب یکاطرافیــان آنهــا بــرای قبولــی ایشــان اســت. هــر چــه ســطح انتظــار خانــواده ــد ــروز دهن ــن انتظــار را شــدیدتر ب ــر باشــد و ای ــب کنکــور باالت ــا از داوطل هــن فشــار روحــی در جلســه ــه ای ــد ک ــی آی ــرد وارد م ــر ف ، فشــار بیشــتری بکنکــور ، مــی توانــد تاثیــر نامطلوبــی بــر توانایــی پاســخگویی او بــه پرســش ها داشــته باشــد؛ امــا تاثیــر ایــن فشــارها در زمــان اعــام نتایــج ، بــه اوج خــود مــی رســد. اگــر مــا شــاهدیم کــه داوطلبــی پــس از ناکامــی ، حتــی تــا مرحلــه ــن ــش ، همی ــن دالیل ــده تری ــی از عم ــی رود، یک ــش م ــم پی ــی ه خودکش

فشارهاســت.تــرس از ناکامــی در کنکــور به طــور حتــم، از دالیــل اضطــراب و فشــار روانــی ــل می شــود ــش از کنکــور تحمی ــد روز پی ــوزان در چن ــه دانش آم ــه ب اســت ک

ــد. ــد می کن ــدت تهدی ــان را به ش و ســامت آنپــدر و مــادری کــه رشــته امتحانــی فرزندشــان را در کنکــور سراســری انتخــاب میکننــد و حتــی بــه توانمنــدی و از همــه مهم تــر عاقــه فرزندشــان ، توجهــی ــه ــود ک ــان ش ــه او هم ــد ک ــع دارن ــکاری توق ــه راه ــا چ ــه و ب ــرده چگون نکمی خواهنــد؟ چــرا کــه انگیــزه، عاقــه پشــتکار، همــواره رمــز زندگــی مــردان

و زنــان بزرگــی بــوده اســت کــه کارهــای بزرگــی کرده انــد.کــم نبوده انــد دانشــجویانی کــه به دلیــل عاقه منــد نبــودن بــه رشــته تحصیلــی خــود، در میانــه راه، تحصیــل را کنــار گذاشــته اند کــه ایــن مســئله هدررفتــن ســرمایه انســانی و یــک عمــر تــاش شــما بــرای تعلیــم و پــرورش ــت و ــاوت اس ــری متف ــا دیگ ــوز ب ــر دانش آم ــه ه ــتعداد و عاق ــد. اس می باشــه ــه ب ــد ک ــوردار باش ــل برخ ــامت روان کام ــد از س ــوزی می توان دانش آمــب ــت مناس ــا را در جه ــپس آنه ــود و س ــه ش ــتعدادهایش توج ــق و اس عای

ــوق داد. سکنکــور و مســائل حاشــیه ای آن، همیشــه از آن دســت مســائلی اســت کــه انگار بــا نگرانــی پیونــد خــورده اســت؛ معضــل کنکــور در جامعــه تــا حــدی ریشــه دوانــده کــه تبلیغــات منفــی آن عــاوه بــر افــراد وخانــواده هــای آنــان، ســطوح گســترده ای از جامعــه را تحــت تاثیــر قــرار مــی دهــد و اســترس هــای ناشــی ــواده منتقــل مــی شــود و روابــط افــراد ــه محیــط هــای خان از آن، مســتقیم ب

را متأثــر مــی کنــد.ــه نظــر ــا توجــه ب ــن موضــوع ب ــا ای یکــی از راهکارهــای موجــود دررابطــه ب

دکتــر مرتضایــی ، جامعــه شــناس بــه ایــن شــکل می باشــد کــه ایــن وظیفــه جامعــه اســت کــه راههایــی بجــز پذیرفتــه شــدن در کنکــور را در برابــر جوانــان قــرار دهــد تــا انبــوه جوانانــی کــه در کنکــور پذیرفتــه نمــی شــوند، راههــای دیگــری را بــرای آزمــودن تــوان و اســتعداد خویــش ، پیــش رو داشــته باشــند. او مــی گویــد: در حــال حاضــر متاســفانه همــه راههــا بــه دانشــگاه ختــم مــی شــود. جــوان اگــر احســاس کنــد در بــن بســت گرفتــار شــده ، ممکــن اســت از روی بــی تجربگــی دســت بــه کارهایــی بزنــد کــه هــم خــود و خانــواده اش را بــه دردســر بینــدازد و هــم بــرای اجتمــاع ناخوشــایند باشــد. مــا مدتهاســت ــدازی دوره هــای تخصصــی و عملــی تخصصهــای مختلــف و پیشــنهاد راه انمتنــوع را مطــرح کــرده ایــم. دانشــگاه جامــع علمــی کاربــردی ، نمونــه ای از ــد کــه هــر ــان گســترش یاب ــد آنچن ــن دانشــگاه بای ــن پیشــنهاد اســت . ای ایــد و ــدا کن ــود را در آن پی ــای خ ــتعدادی ، ج ــش و اس ــر گرای ــا ه ــی ب داوطلببتوانــد صرفــا بــا اثبــات اســتعداد و عاقــه خــود، بــدون برگــزاری کنکــور بــه مفهومــی کــه اکنــون وجــود دارد وارد آن شــود و آینــده خــود را بــا گذرانــدن ــردی بســازد و ــاه مــدت تخصصــی و دریافــت دانشــنامه کارب دوره هــای کوتدولــت هــم ابــزار مناســب را بــرای ایجــاد کارگاه در اختیــار فــارغ التحصیــان

ایــن دوره هــا قــرار دهــد.2 .1 هزینه باالی امنیت برگزاری

1 .2 .1 چگونگی طراحی سواالت کنکوربرخــاف آنچــه بســیاری تصــور مــی کننــد کنکــور سراســری طــراح خاصــی نــدارد کــه مدتهــا در قرنطینــه بمانــد و تحــت مــوارد امنیتــی باشــد. ســواالت ــاتید و ــط اس ــف توس ــتانهای مختل ــف در اس ــالیان مختل ــول س ــور در ط کنکــتند و ــنجش هس ــازمان س ــد س ــورد تایی ــه م ــرورش ک ــوزش و پ ــران آم دبیــرای ســازمان ــد کــه ســوال ب ــچ وجــه اعــام نکنن ــه هی ــد ب متعهــد شــده انســنجش طــرح مــی کننــد و یــا در کاســهای کنکــور مشــارکت داشــته باشــند، ــا مراقبتهــای شــدید ــه ب ــک رایان ــی شــود. ســواالت در بانکــی در ی طــرح مــته ــن دس ــور چندی ــزاری کنک ــان برگ ــوند. در زم ــی ش ــداری م ــی نگه امنیتــی ــب درس ــا کت ــق ب ــس از تطبی ــود و پ ــی ش ــتخراج م ــک اس ــوال از بان ســرد. ــی گی ــرار م ــنجش ق ــازمان س ــه ای در س ــار کمیت ــاری در اختی ــال ج سبــرای برقــراری امنیــت و افزایــش ضریــب امنیــت چندیــن بســته از هــر درس ســوال تهیــه مــی شــود کــه بــه صــورت رنــدم و تصادفــی بســته ای انتخــاب

مــی شــود. 2 .2 .1 چاپ سواالت کنکور

ــده ــه ش ــر گرفت ــور در نظ ــئواالت کنک ــاپ س ــرای چ ــه ب ــه ک ــل چاپخان محاســت بــه صــورت مجتمعــی از چنــد بلــوک اســت. زیرزمیــن مربــع شــکلی کــه حــدود 1600 مترمربــع مســاحت دارد مــکان قــرار گیــری چاپخانــه و قرنطیــه اســت. دســتگاههای چــاپ ویــژه ای کــه بــه هیــچ عنــوان از فواصــل مختلــف توســط وســایل الکتریکــی قابــل دسترســی نیســتند در ایــن محــل قــرار داده

شــده انــد.ــا 26 ــه توســط 20 ت ــه و دســتگاههای چــاپ در محــل قرنطین محــل چاپخانــه ــن الی ــی شــوند ضمــن اینکــه چندی ــل حفاظــت م ــه طــور کام ــن ب دوربیــد. ــی کنن ــن م ــت را تامی ــه امنی ــط اطــراف چاپخان ــی در محی نیروهــای امنیتموبایــل نیــز در ایــن اطــراف شناســایی و تخلیــه باتــری مــی شــوند. افــرادی ــان ــا پای ــاه ت ــک م ــش از ی ــد بی ــی کنن ــت م ــه فعالی ــن چاپخان ــه در ای کبرگــزاری کنکــور بــدون هیــچ ارتباطــی بــا محیــط بیــرون در قرنطینــه باقــی

ــد. ــد مان خواهنبســته هــای ســئواالت کــه پــس از چــاپ در الیــه هــای مختلــف پلمــپ شــده انــد از بــرزخ بــا رعایــت تمامــی نــکات امنیتــی وارد کانتیتــر مــی شــوند. بــرای انتقــال ســئوال از ماشــینهای حامــل کانتینــر مســقف اســتفاده مــی شــود. ایــن کانتینرهــا مســقف بــوده و هیــچ دریچــه ای بــه بیــرون ندارنــد. اگــر مــوردی ــین ــود دارد آن ماش ــرون وج ــه بی ــر ب ــه ای از کانتین ــه روزن ــود ک ــه ش یافت

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

13نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

پذیــرش نمــی شــود.همچنیــن بــرای حفاظــت از ایــن کانتینرهــا از نیروهــای یــگان ویــژه نیــروی ــر ــع پــس از اینکــه ســواالت وارد کانتین انتظامــی اســتفاده مــی شــود. در واقــا شــد، کانتینــر پلمــپ مــی شــود و نیروهــای یــگان ویــژه در کنــار راننــده تــه ــروز هرگون ــور در صــورت ب ــرای داشــتن فضــای مان ــی نشــیند ب مقصــد مــل شــود. ــن اتومبی ــه اجــازه داده نمــی شــود شــخص دیگــری ســوار ای حادثکانتینرهــای حمــل ســئواالت کنکــور توســط خودروهــای مناســب و از نظــر ــای ــز نیروه ــل نی ــن اتومبی ــوند. در ای ــی ش ــکورت م ــالم اس ــًا س ــی کام فنیــگان ویــژه و یــک نماینــده آمــوزش دیــده ســازمان قــرار دارنــد. کانتینرهــا بــه فاصلــه زمانــی مشــخصی ســواالت را بارگیــری کــرده و حرکــت مــی کننــد.

ــا معاونــت هــای مرتبــط نیــروی بــر اســاس هماهنگــی هــای انجــام شــده بانتظامــی ایــن مســئله بــه صــورت شــفاف اعــام شــده اســت کــه هــر گونــه ــا ســواالت ــا یــگان هــای ویــژه همــراه کانتینــر صــورت گیــرد ت همــکاری ببــدون مشــکل بــه اســتان مــورد نظــر حمــل شــود. البتــه اگــر هرگونه مشــکلی بــرای ماشــین حامــل ســواالت پیــش آیــد بــه هیــچ عنــوان یــگان ویــژه اجــازه بــاز کــردن پلمــپ را نخواهنــد داد و بایــد بــا شــماره تلفنهایــی کــه بــه آنهــا داده شــده تمــاس بگیرنــد و مراتــب را اطــاع دهنــد تــا مشــکل رفــع شــود. ــان ــا در زم ــده ت ــده ش ــی دی ــکات احتمال ــه مش ــرای هرگون ــان الزم ب زممناســب ســواالت بــه مقصــد برســد. تحویــل گیرنــده هــای ســئواالت در هــر اســتان توجیــه شــده انــد و در همــان اســتان حضــور دارنــد. بــه محــض تخلیــه

بــار در اســتانها ســواالت بــه ســمت مخــزن بــرده مــی شــوند.ــود ــی ش ــتاده م ــا فرس ــط هواپیم ــتانها توس ــی اس ــور در برخ ــئواالت کنک ســای ــته ه ــود. بس ــی ش ــال م ــی ارس ــورت زمین ــه ص ــق ب ــایر مناط ــا در س امــر ــوال در کانتین ــن من ــه همی ــز ب ــد نی ــرودگاه برون ــه ف ــد ب ســئواالتی کــه بایپلمــپ مــی شــوند تــا در فــرودگاه تحویــل شــوند. بــا همــکاری خوبــی کــه بــا حراســت فــرودگاه بــه عمــل آمــده اســت ایــن بســته هــا بــه هیــچ عنــوان در فــرودگاه بــاز نمــی شــوند و تنهــا وزن شــده و هزینــه آن محاســبه مــی شــود

3 .2 .1 تحویل سواالت در استانهاوی در مــورد تحویــل ســواالت در اســتانها نیــز گفــت: در این اســتانها ســربازان ــدگان مــورد نظــر ــل نماین ــه محــض اینکــه ســواالت را تحوی ــژه ب ــگان وی یدادنــد و ســواالت بــا حفاظــت کامــل وارد مخــزن شــد، ماموریــت خــود را تمــام یافتــه مــی بیننــد. البتــه ســربازانی کــه برخــی اســتانها اعــزام مــی شــوند بایــد ــا پاســخنامه هــا را پــس از پلمــپ شــدن ــد ت ــان آزمــون منتظــر بمانن ــا پای ت

بــه همیــن منــوال بــه قرنطینــه خدمــات ماشــینی در تهــران تحویــل دهنــد.نحوه بازگشت پاسخنامه ها به قرنطینه سازمان سنجش

ــه داد: ــز ادام ــان نی ــخنامه داوطلب ــت پاس ــورد امنی ــئول در م ــام مس ــن مق ایپاســخنامه هــا پــس از برگــزاری کنکــور تحویــل گرفتــه شــده و بــه صــورت بســته هــای پلمــپ شــده بــه قرنطینــه بازگردانــده مــی شــوند. بــه جــز چنــد ــران ــه ته ــا ب ــا هواپیم ــف ب ــتانهای مختل ــا در اس ــخنامه ه ــایر پاس ــتان س اسبازگردانــده مــی شــود. پاســخنامه هــا در بســته هــای پلمــپ شــده بــه قرنطینــه ــی ــئوالن اجرای ــه مس ــور ب ــزاری کنک ــس از برگ ــوند و پ ــی ش ــده م بازگردان

تحویــل مــی شــوند.در تمامــی مراحلــی کــه ذکــر شــد، عــاوه بــر کنترلهــای ذکــر شــده، مراقبتهــا و کنترلهــای نامحســوس نیــز صــورت مــی گیــرد تــا امنیــت هــر چــه بیشــتر

آزمــون فراهــم شــود.ــادی را تــاش ــد توجــه داشــت دانش آمــوزی کــه ســال های زی درنهایــت بایکــرده اســت تــا نتیجــه عملکــردش را پــس از کنکــور سراســری ببینــد، فقــط و فقــط و تنهــا خواســته اش از مســئوالن اجرایــی کنکــور سراســری، برگــزاری ــور از ــان کنک ــان داوطلب ــه اطمین ــرا ک ــت چ ــالم اس ــا س ــون کام ــک آزم یــار ــد از فش ــًا می توان ــواده، قطع ــای خان ــالم و حمایت ه ــون س ــزاری آزم برگ

ــان بکاهــد. ــی و اضطــراب آن روان

3 .1 ارزیابی نامناسب علمی ــرار ــه ق ــورد توج ــد م ــزاری کنکــور سراســری بای ــه در برگ مســاله مهمــی کــع ــن مووض ــد ای ــان کنکوربای ــی داوطلب ــرای ارزیاب ــه ب ــت ک ــن اس ــرد ای گیکــه چقــدر مفاهیــم درس هــا بــرای داوطلــب جــا افتــاده اســت مــورد ارزیابــی ــی در اموزشــگاههای ــر بســیاری فنــون تســت زن قرارگیــرد ، در ســالهای اخیــی ــم درس ــی از مفاهی ــاع کم ــا اط ــا ب ــه بعض ــوند ک ــس میش ــور ندری کنکــفانه ــن موضــوع متاس ــید ای ــه ای رس ــواالت چهارگزین ــخ س ــه پاس ــوان ب میتمشــکلی اســت کــه در طــرح ســوال چهارگزینــه ای بــرای کنکــور سراســری وجــود دارد. همچنیــن ایــن موضــوع وجــود دارد کــه ســواالتی کــه در ازمــون ــد ــی را ایجــاد نمیکن ــر ارزیاب ــرای همــه شــرایط براب ــا ب مطــرح میشــود لزومکــه الزم بــه ذکــر اســت ایــن موضــوع تــا حــدی غیرقابــل اجتنــاب میباشــد.

4 .1 عدم یکسانی شرایط فیزیکی آزمون برای همه ــرای همــه در برگــزاری کنکــور سراســری متاســفانه شــرایط فیزیکــی هــم بــت ــن اس ــه ممک ــد ک ــن باش ــد ای ــوع میتوان ــن موض ــت اولی ــان نیس یکسداوطلبــی بــا تســلط بــاال در ان روز بخصــوص و سرنوشــت ســاز بیمــار باشــد و شــرایط روحــی و فیزیکــی مناســبی بــرای دادن ازمــون نداشــته باشــد.همچنین بســیاری از داوطلبــان از شــرایط نامناســبی مثــل گرمــی هــوا ، نامناســب بــودن صندلــی، ســروصدا در ســالن،رعایت نکــردن ســکوت توســط مراقــب امتحــان ــرویس ــود س ــت چپی،نب ــان دس ــرای داوطلب ــپ ب ــت چ ــی دس ــود صندل ، نبــد ــون و ... شــکایت دارن ــزاری آزم بهداشــتی مناســب در نزدیکــی محــل برگایــن کمبــود هــا اصــا قابــل چشــم پ.شــی نیســتند چــرا کــه درصورتــی کــه ــا ــد قطع ــون زا دارا نباش ــرای دادن ازم ــی ب ــاعد فیزیک ــرایط مس ــب ش داوطلنتیجــه خوبــی نخواهــد گرفــت درصورتیکــه ممکــن اســت داوطلبــی بــا همــان میــزان تســلط در شــرایط مســاعد نتیجــه قابــل توجهــی از ایــن ازمــون بگیــرد.

2. بررسی آلترناتیوها1 .2 ابقای کنکور بصورت فعلی )هماهنگ(

در حــال حاضــر کنکــور بــه صــورت یــک آزمــون چهارگزینــه ای بــرای هــر ــزار می گــردد. ــگ، در سراســر کشــور ســاالنه برگ ــه صــورت هماهن رشــته، بایــن آزمــون شــامل ســوال هایی از پایــه ی دوم تــا چهــارم دبیرســتان می باشــد کــه تقریبــا تمامــی درس هــا را پوشــش می دهــد. البتــه ناگفتــه نمانــد نمــرات ــزار می شــوند ــی، سراســری و کشــوری برگ ــه صــورت نهای ــه ب ــی ک امتحاناتنیــز بــر روی نتایــج نهایــی تاثیــر خواهنــد گذاشــت بدیــن صــورت کــه طبــق ــات دروس ســال ــرای امتحان ــر ب ــه کنکــور 96، ایــن تاثی ــوط ب اطاعــات مربســوم متوســطه بــه میــزان حداکثــر 25 درصــد بــه نســبت ســوابق تحصیلــي موجــود داوطلــب و بــرای امتحانــات دروس پایــه ی پیش دانشــگاهی حداکثــر 5 درصــد و بــه صــورت تأثیــر مثبــت در نمــره کل نهایــي آنــان لحــاظ مــي شــود.

ــش ــر دان ــاوه ب ــت ع ــه ای اس ــری به گون ــور سراس ــون کنک ــدی آزم زمانبنــز وی را ــل و تمرک ــرعت عم ــدی، س ــای زمانبن ــخص، مهارت ه ــی ش علممــورد ســنجش قــرار می دهــد کــه شــاید در چنیــن شــرایطی، مهــارت هــای ــت ــز اهمی ــان حائ ــش وی آن چن ــا دان ــه ب ــخص در مقایس ــل ش ــرعت عم سنباشــد کــه عــده ی کثیــری از دانشــجویان بــه دلیــل کمبــود وقــت )بــا وجــود داشــتن علــم کافــی( از گرفتــن نمــرات بــاال در ایــن آزمــون محــروم شــوند. ــی ــازی منف ــوان امتی ــه عن ــون، ب ــن آزم ــم ای ــان ک ــوان از زم در نتیجــه می تــوز، در کنکــور 95، ــه ســایت مهرنی ــا توجــه ب ــال ب ــوان مث ــه عن ــاد کــرد )ب یتعــداد ســواالت 235 و مــدت زمــان کل آزمــون 250 دقیقــه بــود(. همچنیــن اخیــرا طراحــان ســوال هــم بــرای پررنــگ کــردن ایــن موضــوع، ســوال هایی ــد( ــد باش ــه و زائ ــات آن اضاف ــی از اطاع ــت خیل ــن اس ــه ممک ــی )ک طوالنــی ــوالی طوالن ــا س ــه ب ــوز را ک ــی دانش آم ــاظ روان ــا از لح ــرده ت ــرح ک مطــری ممکــن ــده ی کثی ــه ع ــد ک ــرار دهن ــر ق مواجــه شــده اســت، تحــت تاثیاســت آن ســواالت را نخوانــده رد کننــد کــه در واقــع در ایــن حالــت در تلــه ی

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 1496

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

ــد! ــرار گرفته ان ــراح ق طــواالت ــه داری از س ــوه ی نگ ــه نح ــوان ب ــور می ت ــای کنک ــر ویژگی ه از دیگــه گفتــه ی ایســنا، در هــر اســتان دو ــه کــه ب کنکــور اشــاره کــرد. بدیــن گونــرای ــی ب ــود دارد، یک ــون وج ــواالت آزم ــه داری س ــرای نگ ــی ب ــزن اصل مخــال ــس از ارس ــه پ ــر ک ــرای بعدازظه ــری ب ــح و دیگ ــون صب ــواالت آزم ســزن ــازمان در مخ ــده س ــتقرار آن، نماین ــزن و اس ــه مخ ــران ب ــواالت از ته سمربــوط مســتقر شــده و تــا زمــان برگــزاری آزمــون، امــکان خــروج از مخــزن را نخواهــد داشــت. )قرنطینــه!( همچنیــن زمانــی کــه درهــای مخــزن بســته می شــود و ســواالت در مخــزن اســتقرار یافتــه اســت، هیــچ کــس اجــازه ورود ــن ــازن، ای ــای مخ ــر ویژگی ه ــت. از دیگ ــد داش ــزن را نخواه ــل مخ ــه داخ بــته باشــد، ــروج داش ــک درب ورود و خ ــا ی ــد تنه ــا بای ــی آنه ــه تمام اســت کهمچنیــن پنجره هــا بایــد بــه نحــوی مهــر و مــوم شــده کــه حتــی نــور آفتــاب از آن عبــور نکنــد، از ســوی دیگــر فضــای فیزیکــی مخــزن امــکان اســتقرار ــون ــروع آزم ــل از ش ــاعتی قب ــد. س ــته باش ــی را داش ــایل امتحان ــی وس تمامرابطیــن بــا تدابیــر امنیتــی ســواالت را از مخــازن خــارج کــرده و پــس از تاییــد ــودن بســته بندی های ســواالت، ــا بســته ب ــی، در رابطــه ب ــر حــوزه امتحان مدیــع ــوزه توزی ــوی ح ــام بلندگ ــا اع ــان ب ــان داوطلب ــرده و می ــاز ک ــا را ب آن هخواهنــد کــرد. بنابرایــن اولیــن فــردی کــه در بیــرون از چاپخانــه ســواالت را

ــت. ــب اس ــد، داوطل می بینــار ســنجش ــون معی ــوان آزم ــه عن ــون کنکــور ب از پیامدهــای اســتفاده از آزمنهایــی دانش آمــوزان، ایــن اســت کــه فشــار حاصــل از کــم بــودن زمــان )بــه ــد( ــث خواهد ش ــل بح ــه مفص ــر ک ــی دیگ ــارهای روح ــه ی فش ــاوه ی هم عباعــث می شــود کــه بتوانــد مقــدار 40/100 از معیــار آرامــش روحــی داوطلبیــن ــر در ــن را صف ــار را 100 و بدتری ــراوردن معی ــت ب ــن حال ــد )بهتری را ارضــا کنــه شــرایط ــا توجــه ب ــان شــد، ب ــم(. همچنیــن همانطــور کــه بی نظــر گرفته ایســخت گیرانه نگــه داری از ســواالت، هزینه هــای نگــه داری از آنــان و در واقــع قرنطینــه ی افــراد )در کنــار هزینه هــای دیگــر( بــه حــدی اســت کــه نتوانیــم بــه معیــار صرفه جویــی در هزینــه بیشــتر از 60/100 اختصــاص دهیــم. بــرای ــب ــی مطال ــه تمام ــا اینک ــودن، ب ــی ب ــتاندارهای علم ــر اس ــق ب ــار منطب معیــا ــرد ام ــرار می گی ــوال ق ــورد س ــگاهی م ــش دانش ــا پی ــطه ت دوره دوم متوستکنیک هــای طراحــی ســواالت طوالنــی بــرای ایجــاد اســترس مضاعــف بــه ــاز 70/100 ــه امتی ــوری ک ــد ط ــار دور می کن ــن معی ــا را از ای ــوزان م دانش آم

ــم. ــه آن می دهی ب

بردار امتیاز تعریف شده )به کمک روش حسی(:آلترناتیو 1 : )40.60.70(

2 .2 برگزاری یک آزمون به صورت تشریحی :در آلترناتیــو دوم، اینگونــه فــرض می کنیــم کــه بجــای آزمــون چهارگزینــه ای ــن ترتیــب کــه ــه شــود بدی ــوزان گرفت ــی تشــریحی از دانش آم کنکــور، آزمونهمچنــان ماننــد کنکــور از مباحــث ســال دوم متوســطه تــا پیــش دانشــگاهی ســوال طــرح شــود. همچنیــن بــه ایــن دلیــل کــه بیشــتر از 4 ســاعت آزمــون ــد ــع دانش آمــوز رون ــود و درواق ــرای دانش آمــوز طاقت فرســا خواهــد ب دادن، بــه ــون ب ــن 4 ســاعت آزم ــب همی ــد در قال ــرد، بای فرسایشــی طــی خواهــد کــا در ــد )مث ــدا کن ــش پی ــد کاه ــوال ها بای ــداد س ــه تع ــد در نتیج ــان برس پایحــد 20 ســوال(. همچنیــن دیگــر خبــری از ســوال های طوالنــی بــا اطاعــات ــد نیســت در عــوض، ــوز را دارن ــج کــردن دانش آم ــا قصــد گی ــد کــه صرف زائــا ــدن )و طبع ــر ش ــی ت ــه ســمت مفهوم ــاال رود و ب ــد ب ــوال ها بای ــت س کیفیــوع ســوال( ــک ن ــدد و خــاص ی خــارج شــدن از چهارچــوب فرمول هــای متع

پیــش رود.

ــه تنهــا هزینه هــای ســنگین نگــه داری باقــی اســت، بلکــه ــه، ن از نظــر هزینتصحیــح ایــن آزمــون فراینــدی ســخت خواهــد بــود چــرا کــه بحــث عدالــت ــرای حــدودا 900 هــزار داوطلــب )طبــق آمــار ــان اســت! ب در تصحیــح در میــاج ــادی مصحــح احتی ــداد زی ــور 96( تع ــای کنک ــت نامی ه ــرای ثب ــود ب موجاســت تــا در زمــان نســبتا کــم یــک ماهــه، تمامــی برگه هــا تصحیــح شــوند و اینکــه مصححــان بایــد کامــا بــر مباحــث مــورد آزمــون تســلط داشــته باشــند ــات نهایــی کــه هم اکنــون هــم ــار )ماننــد امتحان و هــر برگــه حداکثــر ســه بــرار ــح ق ــورد تصحی ــد م ــت( می توان ــکل اس ــن ش ــان بدی ــد تصحیح ش فراین

بگیــرد کــه اینــکار هزینــه ی بســیار ســنگینی دارد.فشــار وارده بــر دانش آمــوز در حالــت مواجــه بــا 20 ســوال نســبت بــه حالــت 235 ســوال بســیار کمتــر خواهــد بــود، مخصوصــا اینکــه زمــان هر دو، یکســان خواهــد بــود. در ایــن حالــت دانش آمــوز فرصــت کافــی داشــته تــا بــرای هــر ســوالی، وقــت کافــی بگــذارد و از اطاعــات علمــی خــود بــه نســبت بیشــتری در مقایســه بــا حالــت امتحــان چهارگزینــه ای کــه کمبــود زمــان باعــث ایجــاد ــود ــی وج ــه ی حتم ــن نتیج ــن ای ــد. همچنی ــتفاده کن ــود، اس ــترس می ش اســی ــدارد در صورت ــی ن ــانس دخالت ــواالت، ش ــه س ــخ گویی ب ــه در پاس دارد کــواالت ــه س ــخ دادن ب ــانس در پاس ــه ای ش ــون چهارگزین ــت آزم ــه در حال کدخیــل اســت. البتــه بیــان ایــن نکتــه هــم حائــز اهمیــت اســت کــه ارزیابــی ــی از ــن اســت کم ــاعت ممک ــل، در 4 س ــال تحصی ــد از 12 س ــوز بع دانش آم

عدالــت بــه دور باشــد!بــا توجــه بــه مقایســات انجــام شــده و هزینه هــای بیــان شــده، ایــن آلترناتیــو، مقــدار 50/100 از معیــار آرامــش روحــی داوطلبیــن را ارضــا می کنــد. ــتانداردهای ــر اس ــق ب ــه و منطب ــی در هزین ــای صرفه جوی ــن معیاره همچنی

علمی بودن را به ترتیب به میزان 30/100 و 80/100 ارضا می کند.

بردار امتیاز تعریف شده )به کمک روش حسی(:آلترناتیو 2 :)50.30.80(

ــریحی ــا تش ــتی ی ــورت تس ــون به ص ــد آزم ــزاری چن 3 .2 برگــگ( )هماهن

در ســومین آلترناتیــو، آمده ایــم فــرض کردیــم کــه بــه جــای ارزیابــی دانش آمــوز تنهــا در 4 ســاعت کــه ممکــن اســت اتفاقــات زیــادی هــم قبــل ــد از پتانســیل ــوز نتوان ــود دانش آم ــث ش ــه باع ــد ک ــون رخ ده ــان آزم ــا زم یخــود کــه مدت هــا زمــان گذاشــته و بــه آن ســطح رسیده اســت اســتفاده کنــد، وی را در چنــد آزمــون مختلــف )هــم تســتی هم تشــریحی( مــورد ارزیابــی قرار ــات ــی، امتحان ــان هــر ســال تحصیل ــم. مثــا در دوره ی متوســطه، در پای دهینوبــت دوم، بصــورت هماهنــگ کشــوری )و طبعــا تشــریحی( برگــزار شــود )در واقــع بــه همــان شــکلی کــه هم اکنــون در ســال ســوم متوســطه، امتحانــات ــت ــر مثب ــی برگــزار می شــود و همانطــور هــم کــه ذکــر شده اســت، تاثی نهایــطه ــال متوس ــان چهارس ــذارد(. در پای ــی می گ ــی نهای ــدی در ارزیاب 25 درصهــم، یــک آزمــون نهایــی بــه صــورت چهارگزینــه ای از دانش آمــوزان گرفتــه ــی کنکــور ــت کنون ــر از حال ــاوت کــه حجــم ســواالت کمت ــن تف ــا ای شــود، بــرار ــی ق ــی، مــورد ارزیاب ــان هرســال تحصیل باشــد )چراکــه دانش آمــوز در پایگرفتــه اســت(. و مثــا ســواالت از یکســری مباحــث خــاص و مهــم )کــه بعــدا ــرد( ــر فرابگی ــور مفصل ت ــا را به ط ــگاه آن ه ــوز در دانش ــت دانش آم ــرار اس قــه ــواالتی ک ــی س ــردد. از طرف ــوی گ ــوز ق ــی دانش آم ــه علم ــا پای ــند ت باشــی دوران ــث عموم ــر، مباح ــور کلی ت ــد )به ط ــی دارن ــا حفظ ــه ی کام جنبــورد ــال م ــان هرس ــریحی پای ــای تش ــا در آزمون ه ــی آنه ــطه( همگ متوســن ــان ای ــب حفظــی در پای ــته شــدن مطال ــا از انباش ــد ت ــرار بگیرن ــی ق ارزیاب

ــری شــود. ــه ای جلوگی ــی چهارگزین ــون نهای چهارســال در آزم

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

15نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

ــو ــح در دو آلترناتی ــد تصحی ــع تلفیقــی از فراین ــح برگه هــا درواق ــد تصحی فراینــو ــه وسواســی کــه در آلترناتی ــاز ب ــن تفــاوت کــه دیگــر نی ــا ای قبــل اســت بــم ــم ک ــه حج ــت، چراک ــم نیس ــرج می دادی ــه خ ــا ب ــح برگه ه دوم در تصحیســواالت و همچنیــن حجــم کــم منابــع، امــکان متعــدد بــودن جــواب بــرای هــر ســوالی را تقریبــا بــه صفــر می رســاند )در واقــع بــه همــان شــیوه ای کــه ــرد(. ــرار می گی ــتفاده ق ــورد اس ــی م ــای نهای ــح آزمون ه ــون در تصحی هم اکنامــا بازهــم مســئله ای کــه مهــم اســت ایــن اســت کــه از هــر دانش آمــوز، 5 بــار امتحــان هماهنــگ کشــوری گرفتــه می شــود و درواقــع همیــن هماهنــگ

ــود. ــد ب ــا خواه ــراوان هزینه ه ــش ف ــث افزای ــا، باع ــن آزمون ه ــودن ای بــبت ــون )نس ــر آزم ــم کمت ــل حج ــه دلی ــوزان ب ــو، دانش آم ــن آلترناتی در ایــع ــوند و درواق ــارج می ش ــی خ ــار روان ــار فش ــر ب ــل( از زی ــای قب ــه آزمون ه بــود و ــد ب ــوزان خواه ــی دانش آم ــی علم ــای توانای ــر مبن ــا ب ــا تنه ــی م ارزیابــوزان فراهــم ــرای دانش آم ــی ب ــات ناگهان ــرای اتفاق ــران ب ــان جب ــع زم در واق

اســت.ــو ــن آلترناتی ــه ای ــم ک ــم بگویی ــده، می توانی ــان ش ــات بی ــق فرضی ــس طب پــار ــه و معی ــی در هزین ــار صرفه جوی ــن، معی ــی داوطلبی ــش روح ــار آرام معیــزان 90/100، ــه می ــب ب ــه ترتی ــودن را ب ــی ب ــتاندارهای علم ــر اس ــق ب منطب

20/100 و 80/100 دانســت.

بردار امتیاز تعریف شده )به کمک روش حسی(3 آلترناتیو:)90.20.80(

4 .2 برگزاری یک آزمون به همراه مصاحبه )هماهنگ( در آلترناتیــو چهــارم، بعــد از آزمــون نهایــی )بــه فــرض همــان کنکــور( فــرض ــورد ــر م ــد. عناص ــل آی ــه عم ــوزان ب ــه ای از دانش آم ــه مصاحب ــم ک کرده ایپرســش در مصاحبــه می تواننــد ســواالتی راجع بــه مفهوم هــای اساســی ــعی ــرا س ــت و اکث ــخت اس ــوزان س ــرای دانش آم ــوال ب ــه معم ــه ای ک و پایــن ــع ای ــد. در واق ــه درک کنن ــا اینک ــد ت ــظ کنن ــا را حف ــه آنه ــد ک می کننــاال ــوزان ب ــی دانش آم ــا ســطح علمــی ارزیاب ــد کــه ت ــه کمــک می کن مصاحبرود و درواقــع کســانی برتــر خوانــده شــوند کــه واقعــا مطالــب و مفاهیــم را بــه درســتی درک کــرده و فهمیده انــد. در پایــان هــم بــرای ارزیابــی دانش آمــوزان ــد و ــی 40 درص ــر ارزیاب ــور ب ــر کنک ــد تاثی ــا درص ــه مث ــم ک ــرض کرده ای فتاثیــر مصاحبــه، 60 درصــد باشــد امــا بدیــن صــورت کــه ابتــدا آزمــون کنکــور ــورت ــه ای ص ــای اول، مصاحب ــد رتبه ه ــپس از 40 درص ــود، و س ــه ش گرفتــه ــج مصاحب ــاس نتای ــوزان براس ــی دانش آم ــان، ارزیاب ــت و در پای خواهدگرفمشــخص می شــود. درنتیجــه همانطــور کــه واضــح اســت تمرکزمــان بیشــتر بــر روی مصاحبه هــا خواهــد بــود و مصاحبه هــا بایــد به طــور کامــا حرفــه ای

طراحــی شــوند کــه مفاهیمــی کــه مــد نظرمــان هســتند را شــامل شــوند. ــا آن مواجــه هســتیم، بحــث البتــه مشــکل عمــده ای کــه در ایــن آلترناتیــو بــه در انتخــاب داوران ــی اســت. هرچ ــدی و نمره ده ــت و نحــوه ی رتبه بن عدالمصاحبــه دقــت بــه خــرج دهیــم بازهــم همچیــن احتماالتــی وجــود دارد کــه ــاداوری قبــول شــود )و یــا برعکــس آن(. از نظــر هزینــه ــه ن یــک شــخص بهــم، طبعــا بایــد هزینه هایــی جــدا از تصحیــح اوراق کنکــور، بابــت اســتخدام

داوران خــرج کــرد کــه هزینــه ی نســبتا ســنگینی خواهــد بــود.داوطلبیــن، روحــی آرامــش معیارهــای رتبه بنــدی گقته هــا، طبــق صرفه جویــی در هزینــه و منطبــق بــر اســتاندارهای علمــی بــودن، بــه ترتیــب

70/100، 5/100 و 90/100 خواهــد بــود.

بردار امتیاز تعریف شده )به کمک روش حسی(:

آلترناتیو 4 : )70.5.90(

5 .2 برگزاری آزمون مختص هر دانشگاه آخریــن آلترناتیــو تعریفــی مــا، آلترناتیــوی می باشــد کــه هــر دانشــگاه، مختــص ــل در آن ــه تحصی ــد ب ــه عاقه من ــی ک ــون ورودی از دانش آموزان ــود، آزم خــا ــد کام ــر دانشــگاه هــم می توان ــرد. آزمون هــای ه دانشــگاه هســتند را بگیــا تشــریحی ــه ای ی ــد. چهارگزین ــود دانشــگاه باش ــلیقه ی خ ــه س ــاوت و ب متفــوزان ــار را از دانش آم ــع فش ــن کار در واق ــه. ای ــک مصاحب ــا ی ــی ب ــا حت و یــه فــرض، اگــر دانش آمــوزی در دانشــگاه به طــور کامــل برمــی دارد چراکــه بــز ــوم و ... نی ــوز دانشــگاه های دوم، س ــود، هن ــول ش ــور نتوانســت قب اول کشــزان ــاس می ــم براس ــگاه ها ه ــی دانش ــند. از طرف ــن می باش ــه ی ممک گزینتوانایــی کــه از دانش آمــوزان انتظــار دارنــد، می تواننــد ســبک ســواالت متفاوتــی داشــته باشــند. به طــور مثــال، دانشــگاهی برایــش اطاعــات پایــه ی دروس اختصاصــی دانش آمــوزان مهــم اســت و دروس عمومــی برایــش اهمیتــی نــدارد، در نتیجــه در آزمونــش، ســواالت دروس عمومــی نخواهــد آورد. ــش ــد و آزمون ــری نداشته باش ــن نظ ــت همچی ــن اس ــر ممک ــگاهی دیگ دانش

ــرار اســت. ــوع امتحــان برق ــس آزادی در ن شــامل تمامــی دروس شــود. پــد ــت می توان ــن حال ــم، ای ــی کنی ــم بررس ــر بخواهی ــم اگ ــه ه ــر هزین از نظــه اینکــه اکثریــت آزمون هــا هزینــه ی نســبتا متغیــری داشــته باشــد )بســته بتســتی باشــند یــا تشــریحی(. بــه فــرض اکثریــت دانشــگاه های دولتــی آزمــون تســتی برگــزار کننــد، هزینــه بــه نســبت بســیار کمتــر خواهدشــد. همچنــان بــا ــون ــه ی ورودی آزم ــد هزین ــگاه ها می توانن ــه دانش ــه ک ــن نکت ــه ای ــه ب توجمتفاوتــی داشــته باشــند )بنــا بــه دالیلــی کــه خــود مســئولین دانشــگاه صــاح ــه آلترناتیوهــای ــه نســبت ب ــوان گفــت کــه هزین ــد(. پــس درکل می ت می بینن

ــود. ــی می ش ــر پیش بین ــن، کمت ــور میانگی ــین، به ط پیشــی ــش روح ــای آرام ــای معیاره ــاز معیاره ــده، امتی ــای گفته ش ــق فرض ه طبداوطلبیــن، صرفه جویــی در هزینــه و منطبــق بــر اســتاندارهای علمــی بــودن،

ــد. ــر 95/100، 30/100 و 85/100 خواهد ش ــب براب ــه ترتی ب

بردار امتیاز تعریف شده )به کمک روش حسی(:آلترناتیو 5 : )95.30.85(

3. فرضیات 1 .3 تعداد صندلیهای دانشگاه نسبت به داوطلبین

در کنکــور سراســری ســال 94 تعــداد ظرفیــت پذیــرش در گــروه علــوم ریاضــی و فنــی 280 هــزار و 247 نفــر بــود کــه ایــن تعــداد در کنکــور سراســری ســال

95 بــه 253 هــزار و 42 نفــر کاهــش یافتــه اســت.ایــن میــزان در دوره روزانــه گــروه علــوم ریاضــی و فنــی از تعــداد 49 هــزار و 984 نفــر بــه 49 هــزار و 529 نفــر کاهــش یافــت. امــا نوبــت دوم یــا شــبانه نیــز 1 هــزار و 425 افزایــش ظرفیــت نســبت بــه ســال گذشــته داشــته اســت.

پذیــرش در پردیــس خودگــردان و دوره هــای مشــترک در گــروه علــوم ریاضــی و فنــی امســال بــه دفترچــه اضافــه شــده اســت کــه تعــداد 774 نفــر در پردیــس خودگــردان و 50 نفــر در دوره هــای مشــترک پذیرفتــه مــی شــوند.

ــا و ــی در بخــش دانشــگاه ه ــوم ریاضــی و فن ــروه عل ــت در گ کاهــش ظرفیموسســات غیرانتفاعــی نیــز مشــهود اســت و از میــزان 106 هــزار و 32 نفــر

ــر در ســال 95 کاهــش داشــته اســت. ــه 105 هــزار و 523 نف ســال 94 بدانشــگاه پیــام نــور هــم در گــروه علــوم ریاضــی و فنــی کاهــش داشــته اســت و از 110 هــزار و 449 نفــر ســال 94 بــه 82 هــزار و 814 نفــر ســال 95 کاهــش

ــت. یافته اسدر مجمــوع ظرفیــت پذیــرش بــا آزمــون و ســوابق تحصیلــی در گــروه علــوم ریاضــی و فنــی ســال 95 نســبت بــه ســال 94 و ظرفیــت پذیــرش منحصــرا بــا اعمــال ســوابق تحصیلــی نیــز نســبت بــه ســال گذشــته کاهــش داشــته اســت.

وضعیــت گــروه علــوم تجربــی بــا توجــه بــه اینکــه 68 درصــد داوطلبــان

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 1696

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

ــت. ــه اس ــل توج ــیار قاب ــد بس ــرده ان ــرکت ک ــروه ش ــن گ ــور در ای کنکــت. ــته اس ــش داش ــدت کاه ــه ش ــروه ب ــن گ ــرش در ای ــت پذی ظرفی94 تعــداد ظرفیــت پذیــرش در گــروه در کنکــور سراســری ســال

ــداد در کنکــور ــن تع ــود کــه ای ــر ب ــی 227 هــزار و 220 نف ــوم تجرب علــت. ــه اس ــش یافت ــر کاه ــزار و 472 نف ــه 155 ه ــال 95 ب ــری س سراس

ــرده ــه ک ــن کاهــش را تجرب ــم ای ــی ه ــوم تجرب ــروه عل ــه گ دوره روزانــه ــر ب ــزار و 929 نف ــداد 53 ه ــته از تع ــال گذش ــه س ــبت ب ــت و نس اســن ــبانه ای ــا ش ــت دوم ی ــا نوب ــت ام ــش یاف ــر کاه ــزار و 876 نف 47 هــت ــش ظرفی ــر افزای ــداد 982 نف ــته تع ــال گذش ــه س ــبت ب ــروه نس گ

دارد.پذیــرش در پردیــس هــای خودگــردان گــروه علــوم تجربــی کــه ــال ــه س ــبت ب ــاص دارد نس ــکی اختص ــوم پزش ــای عل ــگاه ه ــه دانش بگذشــته تــا حــدودی افزایــش داشــته و از یــک هــزار و 844 نفــر ســال

ــت. ــیده اس ــال 95 رس ــر س ــزار و 982 نف ــک ه ــه ی 94 بــوان ــا عن ــز ب ــری نی ــت دیگ ــکی ظرفی ــوم پزش ــای عل ــگاه ه در دانشظرفیــت مــازاد تعریــف شــده اســت کــه ایــن میــزان در ســال 94 عــدد ــا ــه و تقریب ــه 677 نفــر افزایــش یافت ــود امــا در ســال 95 ب 367 نفــر ب

ــر شــده اســت. دو برابــز ــی نی ــات غیرانتفاع ــا و موسس ــگاه ه ــی دانش ــوم تجرب ــروه عل در گــن ــا ای ــد ام ــاص داده ان ــود اختص ــه خ ــت را ب ــی از ظرفی ــش مهم بخظرفیــت نیــز نســبت بــه ســال گذشــته نصــف شــده و بــه شــدت کاهــش یافتــه اســت. از میــزان 44 هــزار و 915 نفــر در ســال 94 بــه 28 هــزار و 804 نفــر در ســال 95 کاهــش دارد کــه تقریبــا مــی تــوان

ــت. ــه اس ــش یافت ــا کاه ــت ه ــی از ظرفی ــت نیم گفــدید ــش ش ــا کاه ــی ب ــوم تجرب ــروه عل ــم در گ ــور ه ــام ن ــگاه پی دانشمواجــه شــده اســت. ایــن میــزان از 116 هــزار و 101 نفــر در ســال 94

ــه اســت. ــر ســال 95 کاهــش یافت ــزار و 42 نف ــه 68 ه بــش ــه در بخ ــرش چ ــت پذی ــی ظرفی ــوم تجرب ــروه عل ــوع در گ در مجمــرا ــرش منحص ــش پذی ــه در بخ ــی و چ ــوابق تحصیل ــون و س ــا آزم بــش ــال 94 کاه ــه س ــبت ب ــال 95 نس ــی س ــوابق تحصیل ــال س ــا اعم ب

ــد. ــی ده ــان م ــدید را نش ش2 .3 بودجه تخصیص یافته برای حل این مساله محدود است :

ــرد ــت ک ــد دق ــکل بای ــن ش ــه ای ــاله ب ــل مس ــرای ح ــه ب ــت ک ــی اس طبیعــی ــن موضــوع یعن ــه ای ــت ب کــه بودجــه ی اختصــاص داده شــده توســط دول

ــا جســتجو در برگــزاری کنکــور سراســری بودجــه ی محــدودی اســت کــه بموتورهــای جســتجو بودجــه ی مشــخص شــده و دقیقــی بــرای برگــزاری تعیین نشــده، همچنیــن بــا تمــاس بــا ســایت ســازمان ســنجش ســوال مقــدار بودجــه ــواره در طــول حــل ــه داده نشــد.اما هم ــن زمین مطــرح شــد و پاســخی در ایــل ــرای ح ــه ب ــه ای ک ــه بودج ــه داشــت ک ــه توج ــن نکت ــه ای ــد ب ــاله بای مسمســاله و ارزیابــی دانشــجویان درراســتای ورود بــه دانشــگاه صــورت میگیــرد ــد. ــه حســاب می آی ــی جــدی ب ــت ، محدودیت ــن محدودی محــدود اســت و ای

3 .3 نیروی متخصص برای ارزیابی داوطلبین : از محدودیتهــای قابــل توجــه در برگــزاری کنکــور سراســری تعــداد پرســنلی کــه الزم اســت درگیــر ایــن فراینــد شــوند اســت درحقیقــت بایــد توجــه داشــت کــه ممکــن اســت اجرایــی کــردن برخــی ایده هــا نیازمنــد بکارگیــری تعــداد ــر داشــت ــد درنظ ــه بای ــل اســت ک ــن دلی ــه همی ــد ب ــنل باش ــادی از پرس زیــون سراســری ــزاری آزم ــرای برگ ــر شــدن ب ــل درگی ــه قاب ــی ک ــداد نیروی تعهســتند محــدود میباشــد در رابطــه بــا تعــداد افــراد درگیــر شــده در برگــزاری ــادی صــورت گرفــت کــه متاســفانه پاســخ ــز پرســجوهای زی ــد نی ــن فراین ای

صحیحــی دریافــت نشــد.

4.محدودیت ها 1 .4 نیروی انسانی کافی برای مصاحبه وجود ندارد:

یکــی از آلترناتیوهــای موجــود بــرای بهبــود شــرایط ارزیابــی آزمــون سراســری ای ماننــد کنکــور اضافــه کــردن مصاحبــه حضــوری بــه آزمــون تســتی اســت ــاعته ــار س ــون چه ــک آزم ــه ی ــا ب ــب تنه ــت داوطل ــه سرنوش ــوی ک ــه نح بگــره نخــورد همچنیــن خیلــی از رشــته هــای تحصیلــی نــه تنهــا بــه ارزیابــی چهارگزینــه ای بلکــه بــه ارزیابــی تواناییهــای برقــراری ارتبــاط و ... داوطلــب ــا مصاحبــه شــخص توســط نیــروی متخصــص میتــوان نیازمنــد اســت کــه بداوطلــب را ارزیابــی کــرد و درصــدی از عملکــرد او در مصاحبــه را در فراینــد ــا ــه ب ــا واضــح اســت ک ــت ام ــر گرف ــش درنظ ــرای انتخاب ــری ب ــم گی تصمیتوجــه بــه تعــداد داوطلبــان متقاضــی بــرای ورود بــه دانشــگاه کــه در بخــش ــد ــادی بای ــی زی ــروی خیل ــداد نی ــد تع ــاره ش ــه آن اش ــات ب ــه جزیی ــل ب قبــون ــزاری آزم ــه برگ ــم ب ــه ه ــق مصاحب ــی از طری ــا ارزیاب ــوند ت اســتخدام شــت ــه عدال ــرای اینک ــت ب ــه داش ــد توج ــا بای ــود ام ــه ش ــه ای اضاف چهارگزیندر ایــن مصاحبــه هــا برقــرار شــود و همچنیــن ارزیابــی داوطلــب بــه دقــت و متناســب بــا توانایــی هــای او در آن حــوزه تخصصــی انجــام شــود الزم اســت کــه مصاحبــه کننــده حتمــا متخصــص آن رشــته و زمینــه باشــد و ایــن موضوع بســیار ســخت و تــا حــدی ناممکــن اســت چــرا کــه بایــد تعــداد زیــادی نیــروی متخصــص از رشــته هــای متفــاوت آمادگــی همــکاری بــا ســازمان ســنجش را داشــته باشــند بــه همیــن دلیــل پیــاده ســازی ایــن موضــوع در دنیــای واقعــی

بــا مشــکات خاصــی روبــرو میباشــد.

2 .4 هزینــه ی کافــی بــرای برگزاری مصاحبــه برای تمامــی داوطلبین ــدارد وجود ن

ــل ــتم تحمی ــه سیس ــی را ب ــای متفاوت ــراد، هزینه ه ــه از اف ــزاری مصاحب برگــه، هزینــه حقــوق و مزایــای افــرادی کــه مصاحبــه را انجــام می کنــد. از جملمی دهنــد، هزینــه گزینــش افــرادی کــه مصاحبــه را انجــام می دهنــد، هزینــه ی زمانــی کــه صــرف انجام مصاحبــه می شــوند و ... به عــاوه اغلــب افــرادی کــه قــرار اســت مصاحبــه را انجــام دهنــد، بــار علمــی باالئــی دارنــد و اگــر زمــان

ــد. ــاز خواهند مان ــری ب ــای مهم ت ــود، از فعالیت ه ــه ش ــرف مصاحب ــا ص آن هبــا توجــه بــه مطالــب بــاال، ایــن نکتــه را در نظــر گرفته ایــم کــه در کشــور مــا، ــه دانشــگاه ــب ورود ب ــراد داوطل ــرای تمامــی اف ــه ب شــرائط برگــزاری مصاحب

وجــود نــدارد.3 .4 انتخاب سلیقه ای می گردد

جدول1- مقایسه میان ظرفیت پذیرش در گروه علوم ریاضی و فنی کنکور 94 با کنکور 95سال 95سال 94دوره

49 هزار و 479 نفر49 هزار و 489 نفرروزانه )علوم ریاضی(دوره های شهریه ای

203 هزار و 228197 هزار و 787)علوم ریاضی(

253 هزار و 28042 هزار و 247جمع ظرفیت

جدول2- مقایسه میان ظرفیت پذیرش در گروه علوم تجربی کنکور 94 با کنکور 95سال 95سال 94دوره

47 هزار و 53786 هزار و 929روزانه )علوم تجربی(دوره های شهریه ای

107 هزار و 170478 هزار و 702)علوم تجربی(

155 هزار و 227472 هزار و 220جمع ظرفیت

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

17نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

ــک ــان نزدی ــر انس ــه نظ ــاب ب ــی انتخ ــری وقت ــاله ی تصمیم گی ــر مس در هــچ دو ــدگاه هی ــی رود. از دی ــاال م ــلیقه ب ــت س ــا و دخال ــکان خط ــود، ام می شــت ــت، نجاب ــتگی، صداق ــی، شایس ــف زیبائ ــره ی خاکی، تعاری ــردی روی ک فــن ــل شــد ای ــوان قائ ــرای ایــن مســاله می ت ــی کــه ب یکســان نیســتند. راه حلاســت کــه بایــد ســعی شــود تــا حــد امــکان رونــد بررســی کمــی شــود. یعنــی ــه ــه کار گرفت ــددی ب ــای ع ــانی، معیاره ــروی انس ــر نی ــت نظ ــای دخال به ج

شــوند.ــار ــا کــه معی ــه هرکج ــم ک ــرض کرده ای ــاال، ف ــیر ب ــه تفاس ــه ب ــا توج بتصمیم گیــری بــه ســمت مصاحبــه بــا افــراد بــه جــای برگــزاری آزمون هــای کمــی بــرود، انتخــاب بــه ســمت ســلیقه ای شــدن ســوق پیــدا می کنــد. ایــن فــرض در بررســی آلترناتیوهــا و ســایر مســائل پــروژه مــد نظــر قــرار گرفتــه

شده اســت.

5. اهدافاهــداف فراینــد تصمیم گیــری فــوق مبتنــی بــر ســه موضــوع کلــی اســت کــه ــه ــه آنهــا اشــاره و در مــورد آنهــا صحبــت خواهیــم کــرد. ســپس ب در زیــر ب

ــم. ــداف می پردازی ــن اه ــر روی ای ــا ب ــو ه ــذاری آلترناتی بررســی اثر گ1 .5 رعایت عدالت در فرایند ارزیابی داوطلبین :

بــا توجــه بــه شــرایط فعلــی کــه سیســتم ارزیابــی داوطلبیــن بــرای ورود بــه دانشــگاه هــا آلترناتیــو برگــزاری آزمــون سراســری)کنکور( از طــرف ســازمان ســنجش کشــور اســت بــا پدیــده ای رو بــه رو هســتیم کــه بســیاری از افــراد ســودجو بــا آمــاده دیــدن یــک فضــای رقابتــی نامناســب بــرای کســب درآمــد ــد از ــا بتوان ــد ت ــده ان ــدد برآم ــف درص ــای مختل ــد ه ــق ترفن ــود از طری خــن بســیاری ــد کســب درآمــد و همچنی ــن سیســتم ارزشــیابی بتوانن ــق ای طری

ــد. ــور سراســری را متضــرر نماین ــن کنک از داوطلبیوجــود بســیاری از مراکــز آمــوزش تکنیک هــای تســت زنــی، مشــاوره کنکــور، تعلیــم روش هــای غیــر علمــی و نامســتند بــرای موفقیــت در کنکــور و .... از

ــه معضــات ایــن موضــوع می باشــد. جملفلــذا در تصمیــم گیــری در مــورد ایــن بررســی آلترناتیو هــای موجــود یکــی از اهــداف مــد نظــر از بیــن بــردن ایــن بازار هــای مخــرب اســت. نکتــه دیگــری کــه در حالــت کلــی وجــود دارد، کــه بــه علــت اینکــه در اســکوپ ایــن پــروژه ــن ــود ای ــه، وج ــت ک ــن اس ــم ای ــاره می کنی ــه آن اش ــا ب ــدارد صرف ــرار ن قــر ــور مض ــعه کش ــرای توس ــز ب ــادی نی ــر اقتص ــه نظ ــد از نقط ــا میتوان بازار ه

باشــد.ــوه ــازوکار و نح ــد، س ــن فراین ــت در ای ــراری عدال ــورد برق ــر در م ــه دیگ نکتــت ــون موضوعی ــر آزم ــال اگ ــور مث ــه بط ــت ک ــون اس ــن آزم ــزاری ای برگتشــریحی پیــدا کنــد یــا اساســا ایــن ارزیابــی چــه کامــل، چــه بصــورت بخشــی بصــورت مصاحبــه حضــوری بــا داوطلــب باشــد، ارزش گــذاری بطــور ســلیقه ای

خواهــد بــود.همچنیــن ایــن هــدف بــا در نظــر گرفتــن ایــن موضــوع کــه میتوانــد فراینــد ــن اســت کــه بســیاری ــد ای ــت خــارج کن ــدار عدال ــن را از م ــی داوطلبی ارزیابــر علمــی و ــه تعلیــم روش هــای غی از ایــن مراکــز دانــش آمــوزان خــود را بصرفــا تکنیــک و نــه روش هــای مفهومــی و پایــه ای علمــی ترغیــب میکننــد و ایــن موضــوع بســیاری از افــرادی کــه از نقطــه نظــر علمــی شــاید افــرادی بــه ــه صــرف اینکــه نمیتواننــد وارد ــی ب مراتــب بهتــر از گــروه نخســت باشــد ولایــن مراکــز شــوند را کنــار خواهنــد زد کــه ایــن موضــوع نیــز برخــاف اصــل

عدالــت در فراینــد ارزیابــی اســت.2 .5 کاهش هزینه های ارزیابی داوطلبین :

اصــوال از مهمتریــن هدف هــا در بیشــتر مســائل تصمیم گیــری کاهــش هزینه هــای یــک سیســتم اســت.

ــن ــی داوطلبی ــه در طــی ارزیاب ــای مســتقیمی ک ــا هزینه ه ــا صرف در اینجــا م

وجــود دارد را اوال بــه ســه دســته کلــی هزینه هــای امنیــت و برگــزاری آزمــون، هزینه هــای طراحــی ســواالت و هزینه هــای تصحیــح ســواالت تقســیم بنــدی میکنیــم، ســایر هزینه هایــی کــه بطــور غیــر مســتقیم در ایــن سیســتم )ماننــد هزینــه اســترس وارد بــر داوطلبیــن، بوجــود آمــدن مشــکات روحــی یــا جســمی افــراد در ایــن سیســتم، و ...( وجــود دارد را در ســایر اهــداف

ــم. ــرد بررســی می کنی ــم ک ــاره خواهی ــا اش ــه آنه ــدا ب ــه بع کدر مــورد هزینه هــای امنیــت و اجــرای آزمــون بــرای داوطلبیــن بایــد بــر ایــن نکتــه تاکیــد داشــت کــه اگــر قــرار باشــد آلترناتیــوی کــه پیشــنهاد می کنیــم ــاوت ــیار متف ــد بس ــدت باش ــد م ــا بلن ــدت ی ــاه م ــی کوت ــازه زمان ــک ب در یخواهــد بــود و هرچــه ایــن فراینــد طوالنی تــر باشــد، هزینــه برگــزاری آن نیــز بیشــتر خواهــد بــود )مثــا برگــزاری 4 آزمــون متوالــی و مرحلــه ای در یــک ــر اینکــه واضــح اســت کــه هرچــه ســبک برگــزاری آزمــون ســال( مضافــا بــواالت ــت س ــراری امنی ــه برق ــی رود، هزین ــر م ــی بلند ت ــازه زمان ــمت ب ــه س بــد ــن فراین ــده در ای ــات انجــام ش ــری از تخلف ــورد و جلوگی ــزاری و برخ و برگ

بیشــتر خواهــد شــد.ــزاری ــه برگ ــوم ب ــا مخت ــون صرف ــن آزم ــت ای ــه امنی ــون هزین ــث پیرام بحآزمــون نخواهــد بــود، برقــراری یــک سیســتم بــرای طراحــی ســواالت، بــدون درز ســواالت، موضــوع قرنطینــه بــودن طراحــان، حفاظــت ســواالت طراحــی شــده و غیــره نیــز میتوانــد موضــوع بحــث باشــد، کــه انتظــار میــرود هرچــه آلترناتیــو بــه ســمت یــک آزمــون سراســری صرفــا در یــک روز خواهــد داشــت، ــتر ــز بیش ــه آن نی ــذا هزین ــردد فل ــتر می گ ــت بیش ــوع امنی ــیت موض حساس

می گــردد.ــه ــر ک ــال حاض ــواالت در ح ــح س ــا تصحی ــط ب ــای مرتب ــورد هزینه ه در مآزمــون بصــورن هماهنــگ توســط ســازمان ســنجش انجــام می گــردد، ــک ــورت اتوماتی ــخ بص ــت پاس ــتگاه های قرائ ــط دس ــا توس ــح برگه ه تصحیبــوده همچنیــن ذکــر ایــن نکتــه الزم اســت کــه هرچــه آلترناتیــو مورد بررســی بــه ســمت برگــزاری ازمونــی هماهنــگ بــرود هزینــه متغیــر تصحیــح ســواالت ــی، ــکل فعل ــه ش ــر ب ــی اگ ــورد بررس ــو م ــن آلترناتی ــد همچنی ــر میای پایین تــی ــر م ــز پایین ت ــح نی ــه تصحی ــد هزین ــتی باش ــی تس ــزاری ازمون ــی برگ یعنآیــد ولــی هرچــه بــه ســمت برگــزاری آزمونــی تشــریحی حرکــت نماییــد ایــن

ــت. ــی افزایــش خواهــد یاف ــه بطــور نمای هزین3 .5 کاهش فشار های روحی بر داوطلبین :

ــی کنکــور سراســری مطــرح ــه طــرح فعل ــی کــه ب ــن ایرادات یکــی از مهمتریمیشــود، وارد کــردن فشــار هــای بســیار زیــاد روحــی و روانــی بــه داوطلبیــن بــوده کــه ایــن فشــار هــا ممکــن اســت کوتــاه مــدت یــا بلنــد مــدت باشــد. ــم، ســپس بررســی ــن معضــات میپردازی ــه بررســی ریشــه های ای ــدا ب در ابتــردن ــع ک ــر روی مرتف ــری ب ــه تاثی ــف چ ــای مختل ــو ه ــه آلترناتی ــم ک میکنی

ــن مشــکل دارد. ایاساســا میتــوان مشــکات مختلــف در زمینــه فشــار های روحــی بــر داوطلبیــن ــار های ــه و فش ــرایط جلس ــی از ش ــای ناش ــار ه ــده فش ــته عم ــه دو دس را ب

فضــای رقابتــی تقســیم بنــدی کــرد.در مــورد فشــار های ناشــی از شــرایط جلســه شــاید بتــوان ریشــه ایــن فشــار ــیاری از ــد، بس ــاعت دی ــد س ــرد در چن ــت ف ــوردن سرنوش ــم خ ــل رق را اصداوطلبیــن بــوده انــد کــه بــا وحــود تــاش هــای مناســب و علمــی خــود بــه صــرف یــک حادثــه و اتفــاق یــک روز مانــده بــه کنکــور سراســری نتوانســته انــد در ایــن آزمــون شــرکت کننــد. مســاله حتــی بــه اینجــا نیــز ختــم نمیشــود و مشــاهده شــده اســت کــه وجــود بــار روانــی بســیار زیــاد بــر روی داوطلبیــن حتــی در حیــن جلســه کنکــور نیــز بعضــا راندمــان داوطلبیــن را پاییــن آورده

اســت.ــن ــل ای ــرای ح ــود ب ــای موج ــی از راه حل ه ــد یک ــر می رس ــه نظ ــس ب پــو ــک آلترناتی ــه ی ــن ب ــون ورودی داوطلبی ــاره ازم ــد یکب ــر رون ــکل تغیی مش

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 1896

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

ــه ــه ای( باشــد. البت ــد مرحل ــال چن ــر )بطــور مث ــه اجــرای گســترده ت ــا دامن بجایگزیــن کــردن چنــد آزمــون مرحلــه بــه مرحلــه تضمینــی نمیدهــد کــه بتواند ــک روزه، ــار ی ــن فش ــا ای ــه بس ــد چ ــی را کاهــش ده ــار روح ــترس و فش استبدیــل بــه وارد کــردن اســترس و فشــار روحــی مضاعــف در چنــد روز شــود، در اینجــا بایــد اشــاره کــرد کــه بــا توجــه بــه دامنــه و اســکوپ ایــن پــروژه تغییــر ــن ــا هــر همی ــرات ســازمانی صرف ــه تغیی ــوط ب ــن ســاختار ارزشــیابی من در ایحــوزه اســت و ممکــن اســت بــرای پیــاده ســازی آلترناتیــو فــوق الذکــر مجبــور باشــیم دینامیــک هــای دیگــری در حــوزه هــای اقتصــادی، اجتماعــی و حتــی حــوزه اشــتغال را فعــال نمــود بطــور مثــال ممکــن اســت اجــرای ایــن آلترناتیــو نیــاز داشــته باشــد کــه تغییــرات عمــده در بســتر بــازار کار فراهــم شــود کــه از

تقاضــای سرســام آور بــرای ورود بــه دانشــگاه کاســته شــود.ــه هــدف ــل ب ــرای می ــو مناســب ب ــک آلترناتی ــورد انتخــاب ی ــه دیگــر م نکت

ــن اســت. ــی داوطلبی ــی فضــای رقابت ــای روح ــار ه کاهــش فشــروز ایــن فشــار های روحــی از عوامــل ــوان گفــت علــل اصلــی در ب شــاید بتگســترده تــر نحــوه برگــزاری آزمــون ورود بــه دانشــگاه هــا نشــات میگیــرد، ــر ــه نظ ــه ب ــره ک ــدارس و غی ــا، فضــای م ــواده ه ــار خان ــون فش ــی چ عواملمیرســد از آلترناتیــو هــای تصمیم گیــری کــه در دامنــه و اســکوپ ایــن پــروژه ــه ای اشــاره کــرد کــه ــه برگــزاری چنــد آزمــون مرحل ــد ب ــد بتوان وجــود دارنــا ــزان اهمیــت هــر آزمــون کاهــش دهــد وتقریب ــد از می ــو میتوان ایــن آلترناتیحجــم اســترس وارد بــر داوطلبیــن بیــن هــر آزمــون حــدودا تقســیم میگــردد. ــز از ــا نی ــواده ه ــع خان ــطح توق ــود س ــث میش ــن باع ــو همچنی ــن آلترناتی ایفرزنــدان خــود کاهــش یابــد، کــه ایــن موضــوع رابطــه مســتقیمی بــا کاهــش فشــار روحــی و بــار روانــی وارد بــر داوطلبیــن را دارد. متاســفانه در چنــد ســال ــون و ســازمان ــن آزم ــزاری ای ــا برگ ــط ب ــان ســازمان هــای مرتب ــر متولی اخیهــای مرتبــط بــا آمــوزش عالــی کشــور بــرای کاهــش ایــن فشــار کــه بــه آن اصطــاح قیــف وارونــه اطــاق شــده اســت، بــرای بــه تعویــق انداختــن بــازار ــرای ورود ــی عرضــه و تقاضــا ب ــرل سیســتم تعادل ــن کنت ــراد و همچنی کار افبــه بــازار کار، عمــا کــه بجــای اینکــه تقاضــا کنتــرل گــردد، عرضــه صندلــی هــای دانشــگاهی بیشــتر شــده اســت کــه موضــوع نتوانســته اســت بــا ادعــای ــود دارد« از ــا وج ــگاه ه ــی در دانش ــن صندل ــی داوطلبی ــرای تمام ــه »ب اینک

ــر آنهــا بکاهــد. دغدغــه و فشــار و اســترس روحــی وارد بــر ــه ذک ــی ک ــدف های ــاس ه ــر اس ــی ب ــردد معیار های ــعی می گ در ادام ســب ــر حس ــف را ب ــای مختل ــه آلترناتیو ه ــود ک ــاب ش ــوی انتخ ــه نح ــد ب شــوق دســته ــه اهــداف ف ــل ب ــرای نی ــا ب ــوه هــر کــدام از آنه توانایی هــای بالق

ــد. ــذاری نماین ــدی و ارزش گ بن

6. بررسی معیارها1 .6 هزینه

یکــی از مهم تریــن معیارهــای بررســی گزینه هــا) نه تنهــا در مســاله ی ــت. ــه اس ــاله ی هزین ــری( مس ــائل تصمیم گی ــی مس ــه در تمام ــور، بلک کنکــا یکدیگــر مقایســه شــوند و در ــه ب ــد از نظــر هزین ــف بای آلترناتیوهــای مختلــایر ــی س ــا بررس ــاظ هزینه)ب ــود از لح ــاب می ش ــه انتخ ــه ای ک ــت، گزین نهای

معیارهــا( منطقــی باشــد.هزینه هــای موجــود بــرای راه حل هــای مختلــف در حالــت کلــی بــه دو ــوند. ــیم می ش ــی تقس ــای غیرمال ــی و 2.هزینه ه ــای مال ــته ی 1.هزینه ه دســه« ــور از »هزین ــری، منظ ــوری تصمیم گی ــروژه ی درس تئ ــدوده ی پ در محــه فشــارهای روحــی ــی از جمل ــی اســت و هزینه هــای غیرمال هزینه هــای مالوارد شــده بــر افــراد دخیــل در سیســتم و هزینــه ای کــه در صــورت ورود افــراد ــای ــت در بخش ه ــگاه بوده اس ــه دانش ــی ب ــی کاف ــای علم ــدون مهارت ه ب

ــد. ــی قرار گرفته ان ــورد بررس ــدی( م ــای بع دیگر)معیارهدر حــال حاضــر، هزینه هائــی کــه بــرای حــل مشــکل ورود افــراد بــه دانشــگاه

ــور ــوزش کش ــنجش و آم ــازمان س ــارات س ــل اعتب ــوند از مح ــرف می ش صــازمان ــب س ــا تصوی ــت و ب ــه ی کل دول ــل خزان ــم از مح ــه آن ه ــت ک اســی ــد راه حل ــرار باش ــر ق ــد. اگ ــص می یاب ــاد تخصی ــن نه ــه ای ــه ب برنامه وبودجــن ــل تامی ــن مح ــه ی آن از همی ــد بودج ــود، بای ــی ش ــل فعل ــن راه ح جایگزیــکل ــن مش ــل ای ــرای ح ــز ب ــنجش نی ــازمان س ــه ی س ــا بودج ــود. طبیعیت شمحــدود اســت و بخــش اعظــم ایــن بودجــه در حــال حاضــر بــرای برگــزاری ــو ــورد آلترناتی ــود) در م ــرف می ش ــی ص ــات نهائ ــری و امتحان ــور سراس کنک

ــده اند.( ــی ش ــل بررس ــور کام ــا به ط ــن هزینه ه ــری ای ــور سراس کنکنکتــه ی مهــم و مــورد توجــه در مــورد معیــار هزینــه، در نظــر گرفتــن اهمیــت

نســبتا کــم بــرای آن اســت.ــرای ــده ب ــای صرف ش ــی از هزینه ه ــار کامل ــیار، آم ــی های بس ــس از بررس پکنکــور سراســری به دســت نیاوردیــم. امــا می دانیــم، در واقعیــت امــر هزینه هــای در نظــر گرفته شــده بــرای حــل مشــکل ورود افــراد بــه دانشــگاه ــن ــد. ای ــر نمی گیرن ــور را درب ــی کش ــه ی کل ــی ای از بودج ــش آن چنان بخبودجــه ســال ها اســت کــه بــه همیــن نســبت در بودجــه ی کلــی کشــور لحــاظ ــود ــص آن وج ــتای تخصی ــی ای در راس ــل اساس ــاال معض ــت و احتم شده اس

ــدارد. ندر ایــن قســمت از پــروژه، مــا بنــا را بــر ایــن نهادیــم کــه هزینــه ی در نظــر ــی آن ــاالی ارزیاب ــای ب ــف از الویت ه ــای مختل ــرای آلترناتیوه ــده ب گرفته شــت اســت. به عــاوه ــان دارای اهمی ــی هم چن آلترناتیوهــا برخــوردار نیســت ولفــرض نموده ایــم، معیــار ارزیابــی بایــد بــر اســاس ویژگی هــای مثبــت ــه، ــن هزین ــه به جــای درنظــر گرفت ــار هزین ــرای معی ــذا ب آلترناتیو هــا باشــد، لــبب ــه س ــن روی ــت. ای ــده اس ــا استفاده ش ــی در هزینه ه ــار صرفه جوئ از معیمی شــود توجــه بــه جنبه هــای مثبــت آلترناتیو هــا بــه جــای جنبه هــای ــه ــتر ب ــه بیش ــبب توج ــود س ــر خ ــن ام ــه ای ــود ک ــتر ش ــان بیش ــی آن منفــت ــرد مثب ــه رویک ــک مجموع ــاد ی ــتی ها و ایج ــل کاس ــرفت ها در مقاب پیشــرای ــده ب ــر گرفته ش ــب در نظ ــاف ضری ــن اوص ــا ای ــود. ب ــی می ش انگیزشــه ــر گرفت ــر 0.25 در نظ ــا« براب ــی در هزینه ه ــه ی »صرفه جوئ ــار مقایس معی

شده اســت.2 .6 منطبق بودن بر استاندارهای علمی :

ــه ورود یکــی از مهم تریــن معضــات و دغدغه هــای متولیــان امــور مربــوط بافــراد بــه دانشــگاه ها، جلوگیــری از ورود افــراد بــا بنیــه ی علمــی ضعیــف بــه ــی ــی از راه یاب ــاظ علم ــوی از لح ــراد ق ــدن اف ــور و باز مان ــگاه های کش دانشبــه دانشــگاه ها اســت. اکــر چنیــن شــود، در آینــده ی نزدیــک شــاهد کاهــش ســطح علمــی دانشــگاه ها، کاهــش تــوان علمــی کشــور، عــدم پــرورش افــراد ــی ــت کل ــم و حســاس و در حال ــا و پســت های مه ــرای موقعیت ه ــته ب شایس

ــود. ــف عملکــرد کشــور خواهیم ب ضعبــرای جلوگیــری از ایــن امــر بوده اســت کــه در طــول تاریــخ برگــزاری آزمــون ــوص ــا و به خص ــداد قبولی ه ــه تع ــوط ب ــای مرب ــه بحث ه ــری همیش سراس

ــد. ــدل بوده ان ــث و ج ــورد بح ــرح م ــگاه های مط ــای دانش قبولی هــر ــق ب ــور از منطب ــری، منظ ــوری تصمیم گی ــروژه ی درس تئ ــدوده ی پ در محــگاه ها: ــه دانش ــب ورود ب ــه مخاط ــت ک ــن اس ــودن، ای ــتانداردهای علمی ب اس

اواًل: مطالــب تعریف شــده در نظــام آموزش و پــرورش کشــور) کــه تبعــًا پیش نیازهــای الزم بــرای تحصیــل در دانشــگاه ها هســتند( ، را در حــد ــد. ــلط باش ــد مس ــه بده ــل ادام ــه تحصی ــد در آن ب ــه می خواه ــگاهی ک دانش

ــب تعریف شــده در یــک عمــق مشــخص تســلط داشته باشــد، ــر مطال دومــا: بکوتــاه بــازه ی در را درســی هــای کتــاب مطالــب مثــال به عنــوان ــد در تمــام طــول تحصیــل از آن هــا اســتفاده نیاموخته باشــد و هم چنیــن بتوانــدود ــرائط مح ــی و ش ــای فرع ــرای کاربرد ه ــب را ب ــاوه مطال ــه ع ــد. ب کنــک ــی ی ــل کل ــری راه ح ــای فراگی ــال به ج ــوان مث ــد. به عن ــه باش فرانگرفتــای آن ــه برخــی مصداق ه ــرای پاســخ ب ــم ســریع ب ــدادی الگوریت مســاله، تع

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

19نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

ــد. ــرا نگرفته باش ــاله را ف مســی از ــا حــد معقول ــو ت ــن آلترناتی ــب ذکــر شــده، الویــت ای ــه مطال ــا توجــه ب ب

ــت. ــده اس ــر گرفته ش ــتر در نظ ــی بیش ــو قبل آلترناتیــه ــاله، ب ــک مس ــرای ی ــت ب ــای مثب ــه جنبه ه ــه ب ــرد توج ــا رویک ــددا، ب مجعنــوان معیــار دوم از عنــوان »منطبق بــودن بــر اســتاندارد های بــاال« اســتفاده

کرده ایــم.بــا توجــه بــه مطالــب عنوان شــده در مــورد اهمیــت ایــن معیــار، وزن 0.35 را

ــم. ــرای آن در نظــر می گیری ب3 .6 شرائط روحی داوطلبین :

ــی را ــای فراوان ــری بحث ه ــور سراس ــج کنک ــام نتای ــس از اع ــال پ ــر س هــج ــام نتای ــد از اع ــری بع ــور سراس ــان کنک ــی داوطلب ــرائط روح ــون ش پیرامــد ــر فرآین ــادی درگی ــیار زی ــخاص بس ــاله، اش ــن، همه س ــنویم. هم چنی می شــدد ــای متع ــیاری از درگیری ه ــات بس ــواره گزارش ــه هم ــتند، ک ــور هس کنک

ــود. ــنیده می ش ــان ش ــراد و خانواده هایش ــن اف ــی ای ــری و روان فکبــا توجــه بــه شــرائط اقتصــادی کشــور مــا، اغلــب افــراد تحصیــل در دانشــگاه ها را به عنــوان پلــی بــرای رســیدن بــه درآمــد و تشــکیل زندگــی در آینــده می داننــد. گذشــته از ایــن مــورد، بــرای آقایــان ورود بــه دانشــگاه یــک راه حــل فــوری و ضــروری بــرای بــه تاخیــر انداختــن فرآینــد ورود بــه خدمــت نظــام وظیفــه اســت. هم چنیــن امــروزه در کشــور مــا یــک معیــار مهــم بــرای ــات ــود تحصی ــا وج ــان و مخصوص ــات آن ــزان تحصی ــان، می ازدواج جوانــه ــپس ادام ــگاه و س ــه دانش ــم ورود ب ــراد ه ــی از اف ــت. خیل ــگاهی اس دانشــرای خــروج از ــه ی راهــی ب ــه منزل ــی در خــارج از کشــور را ب تحصیــات عالجمهــوری اســامی ایــران تلقــی می کننــد. تمــام مســائل عنوان شــده در بــاال ــی ــی باالئ ــه دانشــگاه فشــار روح ــان ورود ب ــر داوطلب ــه ب ــود ک ســبب می شــر تمــام حواشــی آن یــک ــه دانشــگاه عــاوه ب وارد شــود و مســاله ی ورود ب

ــرای افــراد پیرامــون آن تلقــی شــود. ــاال ب درگیــری فکــری و روحــی ببــه دلیــل تمــام مســائل بــاال و بــا توجــه بــه تجربیــات شــخصی افــراد تیــم ــه ــد؛ ب ــر بوده ان ــوع درگی ــا موض ــه ب ــال ک ــراد هم سن و س ــایر اف ــروژه و س پ

ــم. ــری از ســایر معیارهــا اختصــاص دادی ــاز باالت ــار امتی ایــن معیایــن معیــار و معیــار منطبق بــودن بــر البتــه اختــاف فاحشــی بیــن ــان تقریبــا اســتانداردهای بــاالی علمــی در نظــر نگرفته ایــم، زیــرا اهمیــت ان

در یــک انــدازه ارزیابــی شده اســت.بــر طبــق رویکــرد توجــه بــه جنبه هــای مثبــت، بــه ایــن معیــار تحــت عنــوان

» آرامــش روحــی » امتیــاز داده ایــم.وزن معیار آرامش روحی، معادل 0.4 در نظر گرفته شده است.

7. نتیجه گیری بــا توجــه بــه بحث هایــی کــه شــد و امتیازاتــی کــه به صــورت حســی دادیــم، ماتریــس P بــرای امتیازدهــی بــه هــر کــدام از آلترناتیوهــا تعییــن شده اســت. بــا توجــه بــه نتیجه گیری هایــی کــه در بخــش بررســی معیارهــا و ارزش دهــی بــه هرکــدام مطــرح شــد، بــردار w بــرای وزن دهــی بــه هرکــدام از معیارهــا ــرب ــوان از ض ــا میت ــدی آلترناتیوه ــرای رتبه بن ــال ب ــت. ح ــن گردیده اس تعییــی ــب از ارزش نهای ــن مناس ــی تخمی ــور حس ــردار w به ط ــس P در ب ماتریــه ــح اینک ــود. توضی ــتفاده نم ــری اس ــرای تصمیم گی ــا ب ــدام از آلترناتیوه هرکنمره دهــی بــه آلترناتیوهــا در بــازه ی 0 )بدتریــن( و 100 )بهتریــن( و همچنیــن

وزن دهی به معیارها در بازه ی صفر و یک، انجام شده است.

ــزاری ــو برگ ــه آلترناتی ــیدیم ک ــه رس ــن نتیج ــه ای ــوق، ب ــبات ف ــق محاس طبآزمــون مختــص هــر دانشــگاه بهتریــن آلترناتیــو در میــان آلترناتیوهــای موجود ــات ــی ها و تحقیق ــه بررس ــه ب ــا توج ــو ب ــن آلترناتی ــه ای ــح اینک ــت. توضی اســن زده ــای آن تخمی ــف و امتیازه ــروژه تعری ــن پ ــکوپ ای ــده در اس ــام ش انجــا توجــه بــه ســایر محدودیت هــای شده اســت. فلــذا آلترناتیــو پشــنهاد شــده بــری نیســت ــه ی سراس ــو بهین ــا آلترناتی ــور، لزوم ــتم های کش ــود در سیس موجچراکــه بــرای حــل موضــوع ارزیابــی داوطلبیــن بــرای ورود بــه دانشــگاه بایــد ــز ــی نی ــی و فرهنگ ــادی، اجتماع ــای اقتص ــری در حوزه ه ــای دیگ دینامیک هدر کنــار تحــوالت آموزشــی بــه اجــرا دربیایــد مضافــا براینکــه بــرای تخمیــن ــوان ــردار w از روش هــای حســی اســتفاده شده اســت و می ت ــس P و ب ماتریــون AHP و ــی همچ ــدی از روش های ــن رتبه بن ــت در ای ــش دق ــرای افزای ب

ANP استفاده نمود.

منابع:

ــاره میــزان و نحــوه تاثیــر 1. اطاعیــه ســازمان ســنجش امــوزش کشــور دربســوابق تحصیلــي در ازمــون سراســري ســال 1396 / 1395/8/10 / برگرفتــه

www.sanjesh.org از: 2. جــدول زمانــی کنکــور 95/ مــدت زمــان پاســخگویی بــه ســئواالت اعــام

www.mehrnews.com :ــه از شــد / 1395/4/22 / برگرفت3. فرآینــد ارســال دفترچه هــای کنکــور و تعبیــه مخــازن نگهــداری ســواالت /

www.isna.ir :1392/4/5 / برگرفتــه از

جدول3امتیازنام آلترناتیورتبه آلترناتیو

75.25برگزاری آزمون مختص هر دانشگاه1

برگزاری چند آزمون به صورت تستی یا 269تشریحی )هماهنگ(

برگزاری یک آزمون به همراه مصاحبه 360.75)هماهنگ(

55.5ابقای کنکور بصورت فعلی )هماهنگ(4

برگزاری یک آزمون به صورت 555.5تشریحی

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 2096

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

ــربازی، ــد س ــت. خری ــر اس ــال اخی ــد س ــور در چن ــم کش ــائل مه ــزو مس ــربازی ج ــت س ــاله خدم مســروژه هــای کســری خدمــت، غیبــت ــرای معافیــت، پ ــل ب اســتفاده از معافیــت هــای پزشــکی، ادامــه تحصیــای ــیب ه ــت. از آس ــئله اس ــن مس ــال ای ــش رو در قب ــای پی ــز راه ه ــور ج ــرار از کش ــی ف ــربازی و حت از ســد ــا مفاس ــنایی ب ــد، آش ــرخ زاد و ول ــش ن ــن ازدواج و کاه ــن س ــاال رفت ــه ب ــوان ب ــی ت ــاری م ــربازی اجب ســق روش ــش رو از طری ــای پی ــو ه ــی آلترناتی ــه بررس ــه ب ــن مقال ــرد. در ای ــاره ک ــی اش ــی تراش و ناراضــن ــات بی ــن ترجیح ــرای یافت ــنامه ای ب ــدا پرسش ــور ابت ــن منظ ــه همی ــت. ب ــده اس ــه ش AHP پرداختــتفاده ــا اس ــپس ب ــت. س ــرار گرف ــرح ق ــن ط ــموالن ای ــی از مش ــار جمع ــده ودر اختی ــه ش ــا تهی ــو ه آلترناتیــرح ــن ط ــای ای ــو ه ــا و آلترناتی ــار ه ــزار Expert choice معی ــرم اف ــیله ن ــده بوس ــت آم ــداد بدس از اعــربازی و ــد س ــه خری ــموالن ب ــی مش ــال عموم ــه اقب ــیدیم ک ــه رس ــن نتیج ــه ای ــا ب ــد و در انته ــه ش مقایســت ــه دریاف ــت ک ــار داش ــوان انتظ ــه میت ــد. در نتیج ــی باش ــل م ــه تحصی ــی و ادام ــربازی تخصص ــپس س ســی باشــد. ــن طــرح م ــه ای ــرای ســامان دادن ب ــکاری مناســب ب ــه آن راه ــا پرداخــت هزین ــت ب کارت معافی

مقدمه:یکــی از اصلــی تریــن دغدغــه هــای پســران ایرانــی مســاله ســربازی اســت. ــاره ی ســربازی و راه ــا از ســال هــای آخــر دبیرســتان فکــر کــردن درب تقریبهــای مواجهــه بــا آن بــه ســراغ پســران ایرانــی مــی آیــد، چــرا کــه در صــورت ــی های ــیب شناس ــوند. آس ــربازی ش ــی س ــد راه ــور بای ــی در کنک ــدم قبول عــار ــی فش ــه بررس ــه اســت، از جمل ــربازی صــورت گرفت ــاره ی س ــادی درب زیــربازی، ــود در س ــرات موج ــربازی، خط ــره وری س ــزان به ــی ، می ــای روان همیــزان تاثیــر بــر ادامــه ی تحصیــل ، تاثیــر بــر افزایــش ســن ازدواج ، تاثیــر بــر ورود بــه بــازار کار و... . امــا بــه علــت شــرایط خــاص موضــوع و ارتبــاط آن بــا نهــاد هــای نظامــی پیشــنهاد و پژوهــش هــای زیــادی بــرای بهبــود ســربازی

صــورت نگرفتــه اســت.ــه کــردن آن دو ســال از ــا بهین ــود شــرایط ســربازی و ی ــا بهب ــوان ب شــاید بتــار کشــور قــرار داد چــه آن مســیر ــان را در مســیر بهتــری در اختی عمــر جوانــه ــی و چ ــای مل ــروژه ه ــه انجــام پ ــد، چ ــربازی باش ــر در س ــتفاده ی بهت اسپرداخــت پــول بــرای داشــتن فرصــت کافــی خدمــت بــه کشــور. اگــر بخواهیــم

ــم ــر بگیری ــربازی را در نظ ــاختاری س ــرات س ــکان تغیی ــور و ام ــرایط کش شگزینــه هــای عملــی پیــش رو خیلــی زیــاد نیســت لــذا بایــد بــا بررســی همــان

گزینــه هــای محــدود ســعی در بهینــه نمــودن آن هــا نمــود.تعریف مساله :

ــه ســازی آن ــروژه خدمــت ســربازی و بهین ــن پ ــورد بررســی در ای مســاله مچــه از نظــر دولتــی و چــه از نظــر ســربازان واجــد شــرایط اســت. ابتــدا شــرایط ــای ــه ه ــی گزین ــا بررس ــپس ب ــم و س ــرار داده ای ــی ق ــورد بررس ــاله را م مسموجــود و پیشــنهاد چنــد گزینــه جدیــد نســبت بــه بررســی ایــن گزینــه هــا بــا

توجــه بــه معیــار هــای تصمیــم گیــری گفتــه شــده اقــدام کردیــم.1( هدف:

• کشور: بهینه سازی خدمت سربازی• خانوادگی: آمادگی و استقال برای حضور در جامعه

• کاری) ســازمانی(: اســتفاده از نیــروی کار بــا قیمــت پاییــن ، تامیــن امنیــت کشــور

• شــخصی: کارت پایــان خدمــت و اســتفاده از مزایــای آن ،حضــور در ارتــش،

بررسی مســاله سربازی رفتن جوانان

پریسا صحرائیان، سید محمود ابطحی، عرفان زمانی، محمد مهدی جعفری

p.sahraeiyan@gmail.com • پریسا صحرائیان، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

mahmood.abtahi@yahoo.com • سید محمود ابطحی، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف

erfanzamani73@gmail.com • عرفان زمانی، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف mmmahdijafari@gmail.com • محمد مهدی جعفری، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

21نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

ســپاه و ...ــی- ســامتی – ــت تاهــل – مــدرک تحصیل ــر: ســن – وضعی 2( داده/ پارامتشــرایط دریافــت کفالــت در خانــواده- وضــع مالــی- وضعیــت امنیــت کشــور )

جنــگ یــا صلــح ( – شــرایط اقتصــادی کشــور3( آلترناتیو / گزینه: در ادامه توضیح داده شده است.

4( فرضیــات: ســرباز متقاضــی و واجــد شــرایط - تقاضــا بــرای ســرباز- مــدت زمــان ســربازی – آموزشــی – ســربازی اصلــی

5( محدودیــت قوانیــن: قوانیــن حاکــم بــر ســربازی – عــدم امــکان انتخــاب مــکان ســربازی – ظرفیــت محــدود پــادگان هــا

6( تصمیمــات دیگــران : تصمیمــات دولــت هــا – امنیــت کشــور – مصوبــات مجلــس

7( معیــار هــا : هزینــه مالــی – هزینــه جانــی- مــدت زمــان – ســختی کار- منفعــت هــای دولتــی

*آلترناتیوهــا: بــرای خاصــه شــدن مطالــب و جلوگیــری از اطالــه کام تنهــا آلترناتیــو هایــی کــه در حــل بــه کمــک روش AHP اســتفاده شــده انــد بــه تفصیــل توضیــح داده شــده و باقــی تنهــا بــه صــورت تیتــروار بیــان میگــردد.

1-خرید سربازی: ــتفاده از ــرای اس ــه ب ــت ک ــده اس ــربازی آم ــد س ــتفاده از خری ــرایط اس در شــی ــدرک تحصیل ــه م ــه ب ــا توج ــت داشــت و ب ــال غیب ــل 8 س ــد حداق آن بایمــی تــوان بــا پرداخــت مقــداری پــول از ســربازی معــاف شــد. میــزان هرینــه پرداختــی در ایــن طــرح بدیــن شــکل اســت: مشــموالن زیــر دیپلــم 10 میلیون تومــان، دیپلــم 15 میلیــون تومــان، فــوق دیپلــم 20 میلیــون تومــان، لیســانس ــرا پزشــکی 35 ــان، دکت ــون توم ــوق لیســانس 30 میلی ــان، ف ــون توم 25 میلیمیلیــون تومــان، دکتــرا غیرپزشــکی 40 میلیــون تومــان و پزشــکان متخصــص

و باالتــر تــا 50 میلیــون تومــان.مزایــای اصلــی ایــن طــرح: ایــن طــرح بــرای کســانی کــه شــرایط مالــی خوبی ــرای ــبی ب ــه ی مناس ــن بودج ــد همچنی ــد باش ــیار مفی ــد بس ــی توان ــد م دارننیروهــای مســلح تامیــن مــی شــود و مــی توانــد خیلــی از کســانی کــه مــدت ــات اجتماعــی محــروم هســتند را ــی از خدم ــت از خیل ــت غیب ــه عل هاســت ب

ــا بدیــن شــکل کارت پایــان خدمــت بگیرنــد. ترغیــب کنــد تــرد: ــوان ک ــه عن ــن گون ــوان ای ــرح را میت ــب ط ــن معای ــم تری ــن مه همچنیــی از ــت خیل ــال غیب ــول 8 س ــود ، در ط ــی ش ــی م ــری طبقات ــب نابراب موجامکانــات ار دســترس خــارج می شــود و قیمــت هــای پیشــنهاد شــده منطقــی بــه نظــر نمــی رســند چــون بــه کســانی کــه ســطح تســهیات پاییــن تــری

ــی دهــد. ــرداری بیشــتری م ــکان بهــره ب ــد ام دارن2-معافیت پزشکی

3- معافیت از طریق درس خواندن: بــرای بــه تاخیــر انداختــن ســربازی مــی تــوان از ادامــه تحصیــل و معافیــت موقــت تحصیلــی اســتفاده کــرد. یکــی از گزینــه هــا در ادامــه تحصیــل ســعی در کســب رتبــه هــای خــوب کنکــور یــا المپیــاد هــا بــرای عضویــت در بنیــاد

نخبــگان اســت.نحــوه ســربازی بــه ایــن شــکل اســت کــه افــرادی کــه مشــمول ایــن طــرح ــکری و ــات لش ــی در موضوع ــروژه تحقیقات ــک پ ــت ی ــوند می بایس ــی ش مــدن یــک دوره آموزشــی کارت ــا گذران کشــوری را انجــام داده و پــس از آن ب

ــد. ــان خدمــت بگیرن پایــروژه ــرای انجــام پ ــه ب ــای نخب ــتفاده از نیروه ــرح اس ــن ط ــی ای ــت اصل مزیــی ــل توجه ــه ی قاب ــق بودج ــن طری ــه از ای ــت ک ــور اس ــی کش ــای نظام هصرفــه جویــی مــی شــود همچنیــن وقــت ایــن افــراد صــرف کارهــای روزمــره ــاد ــای زی ــت ه ــن طــرح محدودی ــی ای ــب اصل ــا عی ــود ام ــی ش ــربازی نم سبــرای مشــمولین ایــن طــرح اســت بــه طــوری کــه افــراد بســیار کمــی شــامل آن مــی شــوند در حالــی کــه تعــداد افــرادی کــه مــی تواننــد از نظــر علمــی

چنیــن فعالیتــی داشــته باشــند بســیار بیشــتر اســت. همچنیــن نبایــد ســربازی بــرای افــراد تحصیــل کــرده را صرفــا بــه بحــث پــروژه محــدود کــرد، چــرا کــه امــکان اســتفاده هــای بهینــه تــری نیــز وجــود دارد. )ماننــد بحــث ســربازی تخصصــی( از دیگــر عیــوب ایــن طــرح مــی تــوان بــه عــدم تخصیــص پــروژه

هــای مناســب و کاربــردی اشــاره کــرد.4-پروژه های کسری خدمت

5-غیبت و فرار از سربازی6-فرار از کشور:

مزایــای اصلــی طــرح: نرفتــن بــه خدمــت ســربازی و تلــف نشــدن 2 ســال از ــد عمر،اگــر شــخص قصــد اقامــت در خــارج از کشــور را داشــته باشــد میتوانــه ــی ک ــون تومان ــت دادن 15 میلی ــا از دس ــا ب ــت و تنه ــام خدم ــدون انج ببــه عنــوان ودیعــه بــرای خــروج از کشــور گذاشــته اســت، ایــن کار را انجــام دهــد کــه هــم از لحــاظ زمانــی و هــم از لحــاظ مالــی ) بــرای افــراد بــاالی ــد از 8 ــت بع ــس از بازگش ــخص پ ــت ش ــت و در نهای ــه اس ــه صرف ــم( ب دیپلســال میتوانــد بــا خریــد ســربازی بــه زندگــی عــادی خــود در کشــور بازگــردد، کــه البتــه 15 میلیــون هزینــه بیشــتر از کســانی کــه همیــن 8 ســال در داخــل کشــور فــراری بــوده انــد در پــی دارد. بــه طــور کلــی بــرای افــرادی کــه قصــد ــان ــون توم ــه 2 ســال ســربازی و 15 میلی ــا معادل ــر در ن ــد اگ مهاجــرت دارنوزن 15 میلیــون کمتــر باشــد ایــن گزینــه یکــی از بهتریــن گزینــه هــا بــرای

فــرد اســت.امــا ایــن طــرح دارای معایبــی نیــز هســت، از جملــه : عــدم امــکان ورود بــه کشــور بــدون انجــام ســربازی الاقــل تــا 8 ســال، از دســت دادن 15 میلیــون ــر 15 ــاوه ب ــردد، ع ــاز گ ــال ب ــل از 8 س ــه قب ــی ک ــول و درصورت ــان پ توممیلیــون تومــان بایــد خدمــت ســربازی را نیــز انجــام دهــد و همچنیــن بنــا بــه

قانــون بــا تخلــف وی برخــورد خواهــد شــد کــه تمامــا ضــرر اســت.7-رفتن به سربازی در حالت عادی:

از جملــه معایــب و آســیب هــای ایــن طــرح مــی تــوان بــه مــوارد زیــر اشــاره کــرد:

بــاال رفتــن ســن ازدواج: پســر بعــد از تحصیــل و ســربازی دیگــر هــم کفــود دختــر نیســت.

تحقیر: تحمیل دو ساله کارهایی دون شان و غیر دلخواهبطالــت و بیهودگــی: عقــب افتادگــی عظیــم در زندگــی آینــده در مقایســه بــا

کشــورهای دیگــرحقوق کم: عاوه بر عدم امکان اشتغال و کسب درآمد

آشــنایی بــا مفاســد: مصــرف مشــروبات الکلــی، اســتعمال حشــیش، خالکوبــی، قماربــازی و ...

ــردن ــاز ک ــر ب ــی و از س ــر کار در روی ــت از زی ــدان کاری: خصل ــف وج تضعیــا کاره

آمــوزش ناکافــی: نامناســب بــرای عصــر جنــگ هــای ســیبرنتیک، تهدیدهــای نــرم و ســخت

هزینه بی بازده: تحمیل هزینه به دولت، بی انگیزگی سربازانناراضــی تراشــی: دشــمن پــروری بــا نظــام بــه علــت رفتارهــای بــد و نابخردانه

ــات مافوق مقام8-استفاده در آموزش و پرورش )سپاه دانش-سرباز معلم(

9-سربازی تخصصی:ــا حقــوق ثابــت و مــدت زمــان خدمــت در ایــن طــرح حداقــل 5 ســال امــا بــاز در دو مــاه ــای عــادی وزارت کار اســت. لیســت شــغل هــای مــورد نی مزای

ــر روی ســایت نظــام وظیفــه قــرار خواهــد گرفــت. بعــد در اول هــر مــاه بمزایــای اصلــی طــرح : امــکان کار در یــک شــغل مرتبــط بــا رشــته ی تحصیلی بــرای افــراد ســرباز، درآمــد و امــکان شــروع زندگــی مســتقل، تضمیــن شــغلی بــرای حداقــل 5 ســال، تامیــن نیــاز هــای مراکــز بــه افــراد بــا افــراد متخصــص

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 2296

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

و احتمــاال بــا هزینــه ای بســیار کمتــر و کاهــش بیــکاری.معایبــی نیــز در ایــن طــرح موجــود اســت از جملــه: زمــان زیــاد تــر از خدمــت ســربازی معمولــی، کاهــش تعــداد ســرباز بــرای انجــام کار هــای روزمــره ی مراکــز دریافــت ســرباز و عــدم امــکان نرفتــن پــس از قبولــی در صــورت کــه

بــه عنــوان مثــال بــرای ادامــه تحصیــل شــخص قبــول شــود.10-استفاده از شرایط شرکت های دانش بنیان

11-سربازی به عنوان شغل12- معافیت کفالت

نمودار های علی:بــرای بررســی شــرایط موجــود بایــد تاثیــر داده هــا، پارامتــر هــا و معیارهــا را بــر آلترناتیــو هــا بررســی کنیــم و بــا توجــه بــه ایــن کــه آلترناتیــو هــا جداگانــه بــر هــم تاثیــر آن چنانــی ندارنــد مــی توانیــم بــه صــورت معیــار بــه معیــار و داده بــه داده بررســی کنیــم کــه در زیــر یکــی از نمــودار هــا بــه عنــوان نمونــه

آورده شــده اســت:

درخت تصمیم گیری:بــا توجــه بــه توضیحــات ذکــر شــده در مــورد هــر آلترناتیــو و بررســی شــرایط ــه عنــوان درخــت تصمیــم ایــن مســاله هــر کــدام درخــت تصمیــم گیــری بــای ــود داده ه ــدم وج ــودن و ع ــی ب ــت کیف ــه عل ــا ب ــت ام ــده اس ــم ش رسعــددی کافــی امــکان محاســبه احتمــال و حــل عــددی مســاله وجــود نــدارد و

ــه نیــز آورده نشــده اســت. بــه همیــن دلیــل در ایــن مقال

پرسشنامه:بــا توجــه بــه توضیحــات ذکــر شــده امــکان حــل عــددی مســاله وجــود نــدارد کــه ایــن قضیــه بــرای مطلوبیــت نیــز صــدق مــی کنــد امــا بــرای بررســی و داشــتن داده و بدســت آوردن دیــد کلــی بــرای آلترناتیــو هــا پرســش نامــه ای طراحــی و در اختیــار عمــوم قــرار گرفــت کــه نتایــج آمــاری آن نیــز در ادامــه آمــده اســت. ایــن پرسشــنامه میتوانــد بــرای تعییــن آلترناتیــو هــای اصلــی مــا ــن ــرد. همچنی ــرار گی ــورد اســتفاده ق ــه کمــک روش AHP م ــرای حــل ب بدر صورتــی کــه جــواب بدســت آمــده بــا روش AHP بــا نتایــج نظرســنجی مطابقــت نداشــته باشــد میتوانیــم بفهمیــم در وزن دهــی مشــکاتی وجــود دارد.

:)AHP( بررسی مساله توسط فرایند سلسله مراتبیبــرای حــل مســاله از ایــن روش 5 معیــار کــه بــه نظــر مهــم تــر مــی آمدنــد )هزینــه مالی-هزینــه جانــی – منفعــت دولــت – ســختی کار – مــدرک ــدن- ــم. )خری ــاب کردی ــی را انتخ ــو اصل ــاوه ی 5 آلترناتی ــه ع ــی( ب تحصیل

درس خوانــدن – فــرار از کشــور – رفتــن بــه ســربازی – ســربازی تخصصــی( و بــر محــور آن هــا ماتریــس هــای مــورد نیــاز را تشــکیل دادیــم کــه در ادامــه

نتایــج حاصــل قابــل مشــاهده اســت.ماتریس ها:

معیارهای اصلی:

هزینه مالی:

هزینه جانی:

منفعت دولت:

سختی کار:

مدرک تحصیلی:

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

23نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

نتایج حاصل از ماتریس ها:

همانطــور کــه مشــخص اســت بهتریــن گزینــه بــر اســاس وزن دهــی انجــام ــی ــربازی تخصص ــس از آن س ــکان و پ ــورت ام ــربازی در ص ــد س ــده خری شاســت. در ادامــه بــا هــدف قــرار دادن هریــک از معیارهــا نتایــج زیــر حاصــل ــرار داده ــدف ق ــار را ه ــی، آن معی ــدف اصل ــای ه ــه ج ــی ب ــده اســت )یعن ش

ایــم(:1( بــا هــدف قــرار دادن هزینــه مالــی، بهتریــن گزینــه ســربازی تخصصــی و

بدتریــن آنهــا فــرار از کشــور اســت. ــدن ســربازی و ــه خری ــن گزین ــی، بهتری ــه جان ــرار دادن هزین ــا هــدف ق 2( ب

ــه ســربازی اســت. ــن ب ــن آنهــا رفت بدتری3( بــا هــدف قــرار دادن منفعــت دولــت، بهتریــن خریــدن ســربازی و بدتریــن

آنهــا فــرار از کشــور اســت.ــربازی و ــدن س ــه خری ــن گزین ــختی کار، بهتری ــرار دادن س ــدف ق ــا ه 4( ب

ــت. ــی اس ــربازی تخصص ــا س ــن آنه بدتریــدن و ــه درس خوان ــی، بهتریــن گزین ــرار دادن مــدرک تحصیل ــا هــدف ق 5( ب

بدتریــن آنهــا رفتــن بــه ســربازی اســت.

مراجع:

سایت سازمان وظیفه عمومی ناجا به نشانی : -1vazifeh.police.ir

سایت بنیاد ملی نخبگان به نشانی : -2bmn.ir

سایت خدمات الکترونیک انتظامی به نشانی : -3epolice.ir

ــی و تشــخیص صاحیــت شــرکت هــا و موسســات ســامانه ارزیاب -4دانــش بنیــان بــه نشــانی :reg.daneshbonyan.ir

Frederick S.Hillier . Gerald J.Lieberman -5 operation research

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 2496

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

ــگان، از ــه نخب ــر، جامع ــان عمومی ت ــه بی ــرده و ب ــاع تحصیل ک ــی اتب ــی بین الملل ــرت و جابه جای ــد مهاج رونمســائلی اســت کــه در اکثــر کشــورها بــه صــورت مســتمر مــورد رصــد آمــاری قــرار گرفتــه و گزارش هــای ــرد. ــرار می گی ــازی ق ــای تصمیم س ــردد و مبن ــر می گ ــورد آن منتش ــی در م ــی و خارج ــر داخل ــمی و معتب رســه و ــی، کاری،جامع ــخصی، خانوادگ ــائل ش ــه در مس ــتند ،ریش ــری هس ــم گی ــد تصمی ــه نیازمن ــائلی ک مسمســائل جهانــی دارند.تصمیــم هــا بــر هــم اثــر مــی گذارنــد و تمامــی تصمیــم هــا در همــه ســطوح ، بطــور بالقــوه مهــم هســتند. بــه خاطــر تاثیــرات فراگیــری کــه تصمیــم افــراد تحصیــل کــرده،در رابطــه بــا مهاجــرت ــتفاده از ــا اس ــتار ب ــن نوش ــا در ای ــم ت ــد داری ــخص دارد ، قص ــود ش ــواده و خ ــه و خان ــر جامع ــدن، ب ــا مان یابزارهــای کارآمــد تئوری تصمیــم گیــری در ایــن رابطــه یــک مســیر روشــن از پیامدهــا و نتایــج گزینه هــای

ــم. ــاری کنی ــم مهــم او را ی ــم و در ایــن تصمی ــه او نشــان دهی ــل کــرده را ب پیــش روی فرد تحصی

درباره ی تصمیم گیری بررسی ماندن یا مهاجرت

مریم اباذری، خشایار تیموری

abazary_maryam@ie.sharif.edu • مریم اباذری، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

khashayar.teymoori@mcgill.ca • خشایار تیموری، دکتری مهندسی مکانیک، دانشگاه مک گیل

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

25نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 2696

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

27نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96

نشریه صنایع شماره 53 پاییز 2896

نشریه علمی- تخصصی صنایع تئوری تصمیم گیری•

نشریه‌علمی-‌تخصصی‌صنایع‌‌‌‌‌‌‌تئوری‌تصمیم‌گیری•

29نشریه صنایع شماره 53 پاییز 96