الگویابی تخصیص پایدار کاربری زمین در نواحی روستایی شرق...

22، پیاپی 1396، زمستان 4عه روستایی، سال ششم، شماره فصلنامه اقتصاد فضا و توس

119- 146صفحات

الگویابی تخصیص پایدار کاربري زمین در نواحی روستایی شرق گیالن

.؛ دانشیار دانشگاه پیام نور و عضو قطب علمی توسعه پایدار محیط جغرافیایی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران*مصطفی طالشی .ریزي روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایراندانشجوي دکتري جغرافیا و برنامهنژاد؛ پور شیخانیمیمحمدعلی رحی

8/8/1396:پذیرش نهایی 21/1/1396: دریافت مقاله

چکیده-دردهه. هاي روستایی، پایش و تحلیل نظام کاربري اراضی استترین مباحث در پایداري نظام سکونتگاهاز مهم

هاي روستایی شرق گیالن شاهد تخریب و تبدیل خیر به دلیل تحوالت اجتماعی و اقتصادي سکونتگاههاي اهاي زمین از جمله پوشش سکونتگاهی توسعه کالبدي فضاهاي شهري و اراضی کشاورزي به سایر کاربري

وي پایش تغییرات گیري از الگاین پژوهش الگوي تخصیص پایدار کاربري زمین را با بهره. ایمروستایی بودهالهیجان و آستانه لنگرود، هاي سیاهکل، قلمرو مکانی آن شامل شهرستان. نمایدپوشش زمین تحلیل می

از جمله دالیل انتخاب محدوده مورد مطالعه وجود تنوع توپوگرافیک . اشرفیه، واقع در شرق استان گیالن استهاي روستایی و هاي متفاوت سکونتگاه،توزیع گونه)یهاي ساحلی، دشتی، ییالقی، پاي کوهی و کوهستانپهنه(

پایش . ریزي مسئله پژوهش استبیشترین تحوالت کاربري زمین در قالب یک محیط جغرافیایی براي طرحو در افق ) ش1394(م، 2015و ) ش1379. (م 2000، )ش1368. (م1989هاي زمانی تغییرات پوششی در سال

هاي نتایج حکایت از این دارد که در پهنه مورد مطالعه، سهم پوشش. میالدي انجام شده است 2030سال -از سوي دیگر به کمک تکنیک. سازگار با طبیعت کاهش یافته و سهم پوشش سکونتگاهی افزایش یافته است

نگاري و شناسایی عوامل محرکه کلیدي اثرگذار در تغییرات پوششی، سه سناریو براي تغییرات هاي آیندهبه منظور اتخاذ رویکردي پایدار در همزیستی با طبیعت وتعادل بخشی . د پیش بینی قرار گرفته استآینده مور

ترین با وسیع 2030، الگوي پیش بینی سال )MOLA(کارگیري از مدل تخصیص زمین سناریوهاي متفاوت با بهترین گسترده. ت آورددر میان الگوها امتیاز به دس) فضاهاي کالبدي روستایی و شهري(پوشش سکونتگاهی

بدین ترتیب . پوشش سکونتگاهی در الگوي سناریوها، به ترتیب براي سناریوي سوم، دوم و اول حاصل شدالگوي تخصیص زمین نشان می دهدکه تکنیک مورد استفاده، از توانایی حل و فصل تعارضات موجود میان

. سناریوهاي متضاد و تعدیل الگوي پیش بینی برخوردار است

.، شرق گیالنپایداري کاربري زمینتخصیص زمین، نواحی روستایی، الگویابی، : واژگان کلیدي

*[email protected]

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0

https://serd.khu.ac.ir/article-1-2962-en.html

120 ... الگویابی تخصیص پایدار

مقدمه) 1خطی است که با جمعیت، منابع، هاي دینامیک غیرهاي کاربري و پوشش زمین داراي ویژگیسیستم

,.Wu, Bao, Wu, & Xu, 2004; Wu et al(هاي سیاسی در ارتباط است محیط زیست، توسعه و سیستم

2011; Wu et al., 2012: 269 .( از سوي دیگر در طول زمان، الگوهاي پوشش زمین و به دنبال آن کاربريهاي شرطبنابراین یکی از پیش). 1: ، 1393ایمانی هرسینی و همکاران، (گردد اراضی دچار تغییر اساسی می

الگوهاي کاربري اراضی و آگاهی از تغییرات آنالزم براي استفاده بهینه از زمین، استخراج اطالعات مربوط به ریزان شناسایی و تحلیل تغییرات به مدیران و برنامه. )76: 1394کریمی و چوقی بایرام، (در طول زمان است

ریزي نماید تا نیروهاي مؤثر در ایجاد این تغییرات را شناسایی کرده و از آن در سطوح مختلف برنامهکمک می .استفاده کنند

هاي بینی تغییرات در سال سنجی و پیش هاي گذشته و امکان شناخت مقدار تغییر و تخریب منابع در سالریزي و استفاده بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیراصولی در آینده، نقش قابل تواند در برنامه آینده می

ین دلیل، آشکارسازي تغییرات براي تشخیص به هم). 77: 1393زاده و همکاران، فتحی(توجهی داشته باشد تجزیه و تحلیل پوشش زمین، . (Parker, 2003: 327)رسد روند تغییرات در طول زمان ضروري به نظر می

. کنداطالعات پایه مورد نیاز براي درك مناسب الگوهاي کاربري زمین در گذشته و اثرات آن را فراهم می –ش زمین در گذشته و شناسایی عوامل فیزیکی و اجتماعی همچنین براي سنجش نرخ تغییرات پوش

پوشش زمین و . (Mengistu and Salami, 2007:106)نمایداقتصادي محرك تغییرات، کمک زیادي میریزي در این زمینه، به محیطی دارد و برنامهتغییرات آن، تأثیر قابل توجهی بر رشد اقتصادي و کیفیت زیست

. گذار، بسیار پیچیده خواهد بودبودن عوامل تأثیر خطیدلیل پویایی و غیراي مورد ، تخصیص بهینه منابع زمین، به عنوان اقدامی مهم در جهت توسعه پایدار منطقه1990از دهه

مدل و یا روش تخصیص زمین در تولید محصوالت . (Liu et al., 2014: 167) توجه بسیار قرار گرفته است چشم انداز، حمل و نقل و رفاه اجتماعی مورداستفاده قرار گرفته استکشاورزي، اقتصاد، سیاست،

)(Mendoza, 1987; Svoray et al., 2005; Vold, 2005; Sharawi,2006; Leroux and Creedy, 2007;

Kenny, 2007; Chen et al., 2008;Subbaiah et al., 2010; Zhang et al., 2014:176.( هاي در این مدل، انواع مختلف کاربري زمین مناسب براي واحدهاي زمین بر اساس محاسبه شایستگی اراضی، تخصیص زمین

White and Engelen, 2000; Velburg and(شود می تقاضاي زمین و قواعد تبدیل کاربري زمین تعریف

Veldkamp, 2004; Karimi et al., 2012: 42 .(حدودي بدیهی است که تخصیص زمین، براي انتخاب تعداد ماز بخش هاي کاندیدا می باشد، مجموعه اي از بخش هایی که بهترین پاسخگوي نیازهاي کاربري خاص زمین

).Zhang et al., 2014:175(وري کاربري اراضی و حفظ ثبات اکوسیستم باشند با هدف باال بردن بهره

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0


22، پیاپی 4سال ششم، شماره فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 121 یپی

نسانی را به یکدیگر هاي طبیعی و ا تخصیص کاربري زمین، فرآیندي پویا و پیچیده است که سیستمهاي انسانی دارد و به منظور دستیابی به استراتژي بیشترین تأثیر مستقیم را بر فعالیت. نماید متصل می

:Chang and Chiu, 2013(نماید وري و موضوعات اکولوژیکی تعادل ایجاد می پایدار، بین اقتصاد، بهره

انداز، موجب حفظ عملکردهاي لگوهاي چشمهمچنین، تطبیق کاربري زمین تخصیص یافته با ا). 410 Zhang et(تواند از زمین به عنوان زیستگاه طبیعی براي بازتولید، حفاظت نماید گردد و میاکوسیستم می

al., 2014:175.( ،نتایج اکثر مطالعات صورت گرفته در این زمینه نیز، بر روي حل مشکالت اجتماعیبه عبارت دیگر . (Hajehforooshnia et al, 2011:261)ه است محیطی متمرکز شد اقتصادي و یا زیست

ریزي هاي اصلی تحقیقات در برنامه توان گفت تخصیص بهینه کاربري زمین، به عنوان یکی از جنبهمی ,.Verburg et al( کاربري و پوشش زمین و اقدامی کلیدي به منظور استفاده پایدار از زمین است

2013:140(. هاي هایی چون افزایش سطح توسعه کالبدي سکونتگاهدر ناحیه شرق گیالن، با پدیدهدر حال حاضر هاي هاي تخریب اکوسیستم، تقطیع و رهاسازي زمین، استقرار فعالیت)پوشش شهري(شهري و روستایی

، از دیگر سو. هاي رها شده، بسیار مستعد فروش و تغییر کاربري استزمین. کشاورزي مواجه هستیمبراي مثال افزایش تقاضا . هاي مناسب اقلیمی، سوداگري در معامالت زمین را افزایش داده استیویژگ

اي و انداز مناسب، ساحلی، اراضی دامنههاي با چشمبراي ساخت ویال، بر ارزش زمین، خصوصاً زمیناران معتنابهی به تازگی ویالسازي در مزارع کشاورزي نیز طرفد. برخوردار از مواهب طبیعی افزوده است

مجموعه اتفاقات . در نتیجه، خرید و فروش زمین و تغییر غیرقانونی کاربري، بسیار رواج یافته است. دارددر برخی موارد، حتی برخی طرح هاي توسعه و . دهدیاد شده، منطقه را به سوي ناپایداري سوق می

ی، با هدف شکل گیري بافت منسجم عمران مانند طرح هادي، به دلیل ضعف در الگوي مطالعاتی و اجرای- هاي کشاورزي ایجاد نموده است؛ بهرسانی بهینه، بستري براي تغییرات قانونی کاربريروستایی و خدمات

طوریکه تقاضاي زیاد تغییر کاربري زمین در روستاهایی که طرح هادي در آنها به مرحله اجرا گذاشته ها و وضعیت اجتماعی و ران تهیه طرح از وضعیت فعالیتتواند ناشی از مطالعه ناقص مشاوشده است می

بدین ترتیب اقتصاد کشاورزي، از یک سو ). 32: 1384عظیمی و جمشیدیان، (اقتصادي روستائیان باشدهاي پذیري با سوداگري زمین را نداشته و از دیگر سو نیز عدم نظارت کافی بر حفاظت از زمینتوان رقابت

هاي روستایی در ناحیه اجتماعی را در ناپایداري سکونتگاه- پیامدهاي اقتصادي کشاورزي و منابع طبیعی، .پژوهش فراهم آورده است

منظور ههدف اصلی این پژوهش، ردیابی پایش الگوي توسعه کاربري زمین بر مبناي تخصیص بهینه ببرنامه و پراکنده یب بیاي که از تخرهاي سرزمینی است؛ به گونهالگویابی زمین پایدار بر پایه پتانسیل

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



ساخت را براي تأمین هاي انسانهاي طبیعی و کشاورزي جلوگیري نموده و قلمروي مطلوب فعالیتعرصهدهی نماید و از شدت و سرعت احتیاجات اجتماعی و اقتصادي بر مبناي اصول توسعه پایدار سازمان

.هاي روستایی بکاهدفراگیري پوشش کالبدي سکونتگاهی در عرصه مبانی نظري ) 2

برخوردار یفراوان تیاهم از نیزم خصوصاً و یکیاکولوژ منابع دار،یپا توسعه ژهیوهب و ياشهیاند نظام در-مفهوم با ،آن از يبرداربهره یچگونگ و یسکونتگاه يهانظام استقرار و شیدایپ در نیزم ینیآفرنقش .است

-هب یاراض داریپا يکاربر ای و نیزم يکاربر .شودیم يندبصورت آن صیتخص و نیزم يکاربر اتیادب یشناس .است توجه قابل زین ییفضا يزیربرنامه ينظر کردیرو در نیسرزم يمایس لیتحل یاساس ياجزا از یکی عنوان

توسعه یشناسیمبان سوکی از کالن، دگاهید در پژوهش نیا ينظر يکردهایرو یشناسمفهوم در بیترتنیبد به که ییفضا يزیربرنامه در آن کاربرد و ییفضا میپارادا گرید يسو از و دارد قرار نظر مد ینیسرزم داریپا

.ردیگیقرارم يبرداربهره مورد ینیفراسرزم و یمل ،يامنطقه ،یمحل يفضاها در مختلف اشکال و دهش واقع توجه مورد شیپ از شیب ریاخ يهادهه در نیزم يکاربر يالگو یبازشناس و لیتحل یچگونگ

-یاجتماع يهاتیفعال ياثرگذار و یاثربخش لیتحل و شناخت درك، يبرا نیسرزم يمایس يالگو يسازیکم يامر داریپا توسعه به یابیدست در خرد و کالن يهااستیس يزیرطرح منظوره ب یاراض يکاربر بر ياقتصاد .(Pu, L.J., Yan, X ,2009:8 ) رودیم شماره ب يضرور

،شیپا يالگوها آن و است هم يگرید يکارآمد یلیتحل يابزارها ازمندین یاراض يکاربر نظام لیتحل و هیتجر در یاساس يهاچالش نیترمهم از یاراض يکاربر راتییتغ موضوع امروزه رایز، است یاراض يکاربر لیتحل و ثبت يهاطیمح در یاراض يربرکا نظام شیپا يالگو يهاسامانه جادیا با. است یعیطب منابع کارآمد تیریمد نظام

ی،اراض يکاربر يالگو در یشیافزا ای و یکاهش راتییتغ وجود با اول وهله در ییایجغراف اطالعات ستمیس همچون و ییشناسا گرمداخله گرانیباز و روهاین منابع، صیتخص نظام برخورد برهم با و گرفته قرار ییشناسا مورد موارد

دور از سنجش يهاکیتکن راستا نیا در. ردیگیم قرار يریگاندازه مورد یفیک و یکم صورته ب ياثرگذار زانیم يزیربرنامه و سوکی از يامنطقه يزیربرنامه و تیریمد يبرا را یمناسب بستر يکاربر راتییتغ يالگو ییشناسا و

).Kennoth et al,2012:75,Cleric,2002:164( سازدیم فراهم ییروستا و يشهر يکاربر اول گروه در :شده است يبندسمیتق یاصل گروه دوه ب يبندطبقه يالگو در نیمز يهايکاربر

،یمذهب ،یآموزش ،يتجار ،یمسکون يهايکاربرشامل یسکونتگاه پوشش يهايکاربر ،گرید عبارتهب ای يشهر يهايکاربر ،مدو گروه در .)283، ص 1393کارو و زویک، (است ساخت انسان يهايکاربر گونههر ای و یفرهنگ

.است نشده ساخته ای و ریبا یاراض ها،لیمس ،يکشاورز یاراض ،باغات يهايکاربر منظور که يرشهریغ

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



از خارج و داخل در نیزم صیتخص يبرا یمتنوع يهاوهیش تاکنون ،یاراض صیتخص اتیادب با ارتباط در دو سهیمقا به 1393 سال در مکارانه و ینیماه سلمان: جمله از. است گرفته قرار استفاده مورد کشور

در SA یتدریج تبریدي سازشبیه و MOLA مدل اختصاص شامل معیاره چندي گیرتصمیم متفاوت رویکرد صیتخص در را روش دو نیا آییکار و عملکرد و هپرداخت استان گلستان گرگانرود آبخیز حوضهی شرق شمال

و فالحتکار. اندداده قرار سنجش مورد توسعه وي لدارجنگ ،يمرتعدار ،يکشاورز يکاربر چهار به نیزم. پرداختند LCM مدل از استفاده با یاراض يکاربر راتییتغ ینیب شیپ به خود پژوهش در زین) 1395(همکاران

راتییتغ يویسنار ،یحفاظت-يکشاورز يویسنار تداوم، يویسنار نیعناو با یتیریمد يویسنار سه از آنها در يدرصد 4/23 و 9 کاهش از یحاک تداوم يویسنار يمبنا بر يمدلساز جینتا. مودندن استفاده ت،یمحدود

-راتییتغ يویسنار يمبنا بر منطقه تیریمد مقابل، در و بود ندهیآ سال 40 در یمرتع و یجنگل مساحت .نمودیم يریجلوگ يکشاورز يها نیزم به آنها لیتبد از ،یعیطب يها ستمیاکوس حفظ ضمن تیمحدود

منطقه اي در فاصله بین سطح در نیزم پوشش یمکان يهاداده از ،2016و همکاران در سال 1دینجنو بود استفاده شده يآور جمع مختلف منابع از که ياقتصاد و یاجتماع يرهایمتغ و 2000-2013 سالهاي یاجتماع عوامل زا یتابع عنوان بهرا معدن و زراعت کشاورزي، جنگل، ين برایزم صیتخص ،مقاله نیا. نمودند

ارزش کاربري ها، نوسانات لیدل به کاربري هاي زمین میان که داد نشان جهینت. نمود یبررس ياقتصاد و نیزم صیتخص در یتوجه قابل تأثیر ،بهره نرخ و دستمزد مانند ي دیگراقتصاد عوامل. دارد وجود رقابتزمین زراعی از صیتخص البته دارد، نیزمکاربري صیتخص در معناداري تأثیر زیت نیجمع ،نیا بر عالوه. ندارند

.این قضیه مستثنی است مدل از نیچ در نیزم نهیبه صیتخص يساز هیشب منظوره ب) 2015(و همکاران 2وانگ پژوهش در

DE-CA 3يسازگار که داد نشان آنها مطالعه در مدل نیا با يساز هیشب از حاصل جینتا. شد استفاده کردن فرموله یعلم هیپا عنوانه ب آن از توان یم و داشته وجود یواقع طیشرا و لمد یخروج نیب یمناسب . جست بهره نیزم از نهیبه استفاده و يا منطقه یاراض يکاربر

داریپا صیتخص يبرا را يدیجد يفضا) 2008( همکاران و 4لیگمان هدفه چند يساز نهیبه مدل يها يکاربر با يسازگار درونزا، توسعه در يشهر يفضا از کارآمد استفاده که نمود ارائه نیزم يکاربر مدل ) 2014(و همکاران 5پورتس پژوهش در گرید يسو از. دینما یم لیتسه را مجدد توسعه و یگیهمسا

و مارکوف رهیزنج ک،یلجست ونیرگرس يها مدل از متشکل که شد ارائه نیزم يکاربر صیتخص یبیترک

1 Djaenudin 2 Wang 3 Differential Evolution - Cellular Automata 4 Ligmann 5 Puertas

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



صیص زمین مورد بررسی، از یک یا چند شیوه شامل پایش و طبقه مطالعات تخ .بود ینیماش يها سلولاجتماعی و - هاي اقتصاديسازي، سناریوپردازي، سنجش محرکههاي شبیهبندي طبقات پوشش، تکنیک

.هاي فوق استفاده شده استدر مطالعه حاضر از تمام شیوه. اندهاي چندمعیاره بهره گرفتهارزیابی روش تحقیق) 3

گیري از الگوهاي پایش در پی تبیین الگوي شناسی به شیوه اسنادي و با بهرهاز نظر روشاین پژوهش ریزي الگوي پایش و تخصیص پایدار به منظور طرح. تخصیص کاربري اراضی با رویکرد کاربردي است

در الگوي پوشش زمین از . کاربري زمین در این پژوهش از چند روش به شرح ذیل بهره گرفته شده استها قادر استفاده شده است زیرا این روش GIS هاي سنجش از دور وابزارهاي جغرافیایی مدرن و تکنیک

Mengistu and(هستند 1 )LULC(به تجزیه و تحلیل تغییرات در الگوهاي کاربري و پوشش زمین

Salami, 2007: 105.( يکاربر شامل گانهشش یشپوش طبقات موجود، يکاربر و یپوشش راتییتغ روند یبررس و شناخت در

دوره و یآب و پوشش فاقد جنگل، باغات، زار،یشال ،)ییروستا و يشهر يهاسکونتگاه کالبد( یسکونتگاه 1379 ،1368( 2015 و 2000 ،1989 يهاسال فاصله در یزمان دوره سه قالب در زین شیپا یزمان

رهیزنج یبیترک مدل از زین ساله 15 افق در یپوشش راتییتغ ینیبشیپ يبرا .2است شده فیتعر) 1394و يکاربر رییتغ يهامحرکه نیترعمده لیتحل يبرا ادامه در. است شده استفاده اتوماتا سلوالر و مارکوف

يروستاها در ییگراشهر د،یجد يفناور همچون یعوامل يتأثیرگذار ي،نگارندهیآ يهاکیتکن با یاراض ن،یکاب تله ن،ینو يابزارها و يتکنولوژ يریکارگه ب ،ییاروست تیریمد شهر، یخورندگ و خزش بزرگ،

رییتغ قانون ن،یزم بیش ،يامنطقه انیم کارکرد ،يهاد طرح ،یخصوص يگذارهیسرما ،يشهر میحر ن،یزم يکاربر یقانون ریغ و یقانون رییتغ و بود یستیتور يهاجاذبه وجود ،ینظارت ينهادها ضعف ،يکاربر

باغات، و زاریشال يرهاساز ،يکشاورز بخش صرفه عدم ه،یابن ساز و ساخت ن،یزم زا کیاکولوژریغ استفاده ،يالسازیو ن،یزم متیق ن،یزم افزوده ارزش ن،یزم فروش و دیخر خاك، شیفرسا ت،یجمع يباال تراکم . ردیگیم قرار توجه مورد هاراه شبکه و يانرژ شبکه

1 Land Use and Land Cover

براي پیش . انجام شد Land sat8 -2015 و TM -1989 ،ETM -2000ز تصاویر ماهواره اي بررسی تغییرات با بهره گیري ا 2براي ایجاد تصویر رنگی کاذب به منظور . استفاده گردید Envi5پردازش تصویر شامل تصحیحات هندسی و رادیو متریکی، از نرم افزار

بندي تصاویر طبقه. ترکیب گردیدErdas در نرم افزار 7و 5، 4، 3، 2، 1پردازش تغییرات طبقات پوششی زمین، به ترتیب باندهاي بندي، گرا شامل مراحل سگمنتتکنیک شی. گرا انجام گرفتبا استفاده از تکنیک شی Ecognition Developerدر نرم افزار ه درصد ب 74/95، 2015ل بندي تصویر سابا استفاده از ضریب کاپا، دقت طبقه. بندي نواحی بودهاي تعلیمی و طبقهتعیین نمونه

.درصد بوده است 36/89نیز برابر با 1989بندي تصویر سال درصد و دقت طبقه 52/86، 2000دقت طبقه بندي سال . دست آمد

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0


22، پیاپی 4سال ششم، شماره فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 125 یپی ندهیآ يبرا2 محتمل يوهایسنار ،1زاردیو ویسنار رافزانرم در متوازن متقاطع سیماتر لیتشک کمک با یعیطب پوشش از حفاظت ،گانه سه يوهایسنار پژوهش نیا در که شودیم يزیرطرح زین منطقه یپوشش

.است مسلط يگردشگر کارکرد و يگردشگر و يکشاورز مانأتو کارکرد ،يکشاورز و چندهدفه، مدل ستم،یس ییایپو مدل ،یخط مدل جمله از یمتفاوت يهامدل ن،یزم صیتخص نهیزم در

,.Kang et al(است توجه قابل ،GIS بر یمبتن مدل و يخاکستر ینیبشیپ مدل ،یچندعامل ستمیس مدل

1999; Liu and Fang, 2001;Svoray et al., 2005; Le et al., 2008; Tu et al., 2009; Cao et al.,2012; Zhang et al., 2014:176(.از اینرو سناریوهاي سه .است شده استفاده چندهدفه مدل از قیتحق نیا در البته

در این مطالعه، MOLAبه عبارتی، اهداف مورد نیاز مدل . شدند گرفتهگانه به عنوان اهداف سه گانه در نظر محدوده مورد مطالعه به ازاي هر سناریو، یک نقشه شایستگی ایجاد گردید که پهنه هایی از. سه سناریو است

مناقشه . نشان داده شده است 1در این صورت پنج حالت اتفاق می افتد که در تصویر . ا به خود اختصاص دادر، بهترین تخصیص براي سه سناریو در یک MOLAاصلی در مناطق متعارض وجود دارد که به کمک مدل

.افتدزمان اتفاق می

براي سه سناریوي متضاد الگوي تخصیص زمین به شیوه چندهدفه زمین): 1(شکل شماره

)Nourqolipour et al, 2015: 4137: (منبع 1 Scenario Wizard

. بود متغیر 93تعداد متغیرهاي تأثیرگذار در تغییرات پوشش زمین محدوده مورد مطالعه در سطوح محلی، منطقه اي و ملی، 2عامل کلیدي تأثیرگذار در تغییرات 19. انجام گرفت) MIC-MAC( میک مک به کمک نرم افزار تشخیص متغیرهاي کلیدي

مولفه کیفی بدیل که بیان کننده حاالت ممکن 3گر، براي هر توصیف. توصیف گر اصلی تعریف گردید 9شد و پوششی، همگن سازيسناریو با افق 3در مرحله بعد به روش شبیه سازي مونت کارلو، تعداد . د تدارك دیده شداز بحرانی ترین تا مطلوب ترین وضعیت بو

. دست آمدساله و بر مبناي بیشترین سازگاري درونی به 15زمانی

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



MOLA1مدل ) 1-3زمانی که اهداف متضاد وجود داشته باشد، .استیک روش تخصیص چندهدفه زمین MOLAمدل

ممکن است در تخصیص کاربري زمین بر مبناي اهداف مختلف به صورت هم زمان، تداخل و تعارض پیدا . نماید، این تعارضات را برطرف میMOLAمدل . ص زمین، محدودیت وجود داشته باشدشود یا در تخصی

مربوط به هر 4و نیاز فضایی3، وزن 2هاي شایستگیاي از نقشهاساس کار این مدل، بر مبناي مجموعهجویانه براي به حداکثر رساندن شایستگی زمین بر یک راه حل توافقی و مصالحه MOLA. هدف است

در واقع، وزن بر اساس وزن نسبی . نمایدر هدف، با توجه به وزن اختصاص داده شده تعیین میمبناي هگردد که این امر با توجه به راهبرد که هر هدف براي حل تعارضات روي زمین خواهد داشت، تعیین می

. حاکم بر مطالعه متفاوت خواهد بود 5MCEروش ارزیابی چند معیاره ) 2-3

تفاده از روش ارزیابی چند معیاره، ارائه مبنایی براي ارزیابی یک تعداد امکان هدف اصلی در اسیک ابزار Nijkamp et al. 1990: 56 .(MCE(اساس معیارهاي چندگانه است انتخاب جایگزین بر

. ها و آلترناتیوها است، یک انتخاب میان گزینه6تصمیم. پشتیبانی تصمیم براي ارزیابی چند معیاره استاي از معیارها، ، با ترکیب مجموعهMCEدر . شودشناخته می 7ساس و مبناي یک تصمیم، به عنوان معیارا

هاي از روش ارزیابی چندمعیاره براي تولید نقشه. شودبراي رسیدن به یک معیار واحد تصمیم تالش می .شودشایستگی استفاده می

WLC8روش ترکیب خطی وزین ) 3-3

توان به تقاطع از جمله می. راي ترکیب معیارها در ارزیابی چندمعیاره وجود داردهاي گوناگونی بروشبا توجه به ویژگی اهداف . اشاره نمود OWA10، ترکیب خطی وزین و روش متوسط وزنی ترتیبی 9بولین

. به کار گرفته شده است WLC روشدر این مطالعه، . گرددمطالعه، یک روش ترکیبی انتخاب میوزن عوامل، به روش .دنباشها میتیمحدود و داروزن املوع شامل ،WLCیین شایستگی در ي تعارهایمع

1 Multi-Objective Land Allocation 2 Suitability Maps 3 Objective Weight 4 Areal Requirements 5 Multi-Criteria Evaluation 6 Decision 7 Criterion 8 Weighted Linear Combination 9 Boolean Intersection 10 Order Weighted Average

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



هر عامل مؤثر در تعیین نقشه شایستگی در محیط نرم افزار . شودحاصل می AHP1تحلیل سلسله مراتبی IDRISI یک الیه رستري فرمت ،Byte-Binary قرار 0- 255در رنج ،2است که بر مبناي منطق فازي

محدودیت نیز یک الیه رستري . بندي استاندارد و مشابه باشند مقیاسزیرا عوامل باید داراي . رفته استگدر این روش، عوامل با وزن باالتر، تأثیر . گرفته است 1و 0، مقدار 3است که بر مبناي منطق بولین

.یرندگبیشتري در نقشه شایستگی نهایی خواهند داشت و مناطق مستثنی، مقدار صفر می

)1( Drobne(است j، نیز محدودیت و i، عامل ، iوزن عامل ، شایستگی، S، )1( شمارهدر فرمول

& Anka, 2009: 464.( برآورد وزن اهداف) 4-3

اي بندي نگارهاي بر اساس مقیاس درجهمنطقه، پرسشنامه براي برآورد وزن اهداف در زمینه کارکرد آتی، چهار شهرستان آستانه 1395بر مبناي جمعیت روستایی سرشماري سال . یکنواخت مورد استفاده قرار گرفت

نفر 38,904نفر و 63,030نفر، 25,321نفر، 49,167اشرفیه، سیاهکل، الهیجان و لنگرود به ترتیب داراي حجم . نفر بوده است 176422بنابراین جامعه آماري محدوده مورد مطالعه، در مجموع . جمعیت بوده است

- پرسشنامه به روش نمونه 400از این رو تعداد . عدد به دست آمد 384نمونه با استفاده از فرمول کوکران،

هاي شغلی بندي شده تصادفی در نواحی ساحلی، دشتی، پایکوهی، کوهستانی و ییالقی در گروهگیري طبقه و شیپا مراحل یچگونگ لحاظ به پژوهش نیا انجام .متفاوت در محدوده مورد مطالعه تکمیل گردید

اطبارت نیا در که است يفرآیند يالگو کی ازمندین ،اثرگذار عوامل لیتحل و یاراض صیتخص یچگونگ .)2شکل (است شده يزیرطرح لیذ يفرآیند مدل

1 Analytic Hierarchy Process 2 Fuzzy Logic 3 Boolean Logic

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



قیقمدل فرآیندي تح): 2(شکل شماره

اشرفیه به الهیجان و آستانه لنگرود، هاي سیاهکل، شهرستان در این پژوهش ناحیه روستایی شاملاین ناحیه بین مختصات .عنوان نمونه موردي انتخاب شده است

در و مختصات ).3شکل (قراردارد Zone39 Nدر UTMسیستم تصویر جهانی

ناحیه مورد مطالعه): 3(شکل شماره

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



هاي تحقیقیافته) 4 تعیین شایستگی به روش ارزیابی چند معیاره) 1-4

در این . اولین گام در الگوي پایش کاربري اراضی، تعیین شایستگی به روش ارزیابی چندمعیاره است هاي ي اول، پهنهریزي سه سناریو غالب براي ناحیه پژوهش، ابتدا شایستگی سناریوپژوهش با توجه به طرح

هاي واجد شرایط تغییر دوم و سوم، پهنه سناریوياما شایستگی در . نمایدواجد شرایط حفاظت را محاسبه میهاي جغرافیایی که در بدیهی است که هر سناریو بر مبناي واقعیت. نمایدپوششی نااکولوژیک را محاسبه می

گذار در این مطالعه نیز ه دراغلب موارد عوامل تغییر تأثیرالبت. آوردتغییرات پوششی دخیل بوده را به دست مینفعان نیز قابل هاي مختلف ذيبنابراین در تحلیل هر سناریو، تقاضاي گروه. گیرداز رفتار انسانی نشأت می

نفع هاي ذيریزي قرار گیرد، مطالبات بسیاري از گروهچنانچه یک سناریو به تنهایی مبناي برنامه. توجه استپذیر هم نخواهد ها، عملی و امکاناتخاذ چنین روشی، به دلیل همراهی نکردن گروه. ادیده گرفته خواهد شدن

سان، تخصیص زمین با ترکیب سناریو بر مبناي میزان تقاضا و راهبرد حاکم، ضمن برآورده نمودن بدین. بودعالوه بر این، تخصیص . نمایدز مرتفع میها را نیهاي بیشتر، تعارضات احتمالی میان سناریوهاي گروهخواسته

نماید و از این طریق، زمین، الگوي تغییرات پوششی را بر مبناي نیازهاي واقعی جامعه، هدایت و کنترل می .دهدریزي را کاهش میریسک برنامه

شایستگی سناریوي اول) 1-1-4

عنوان عامل در نظر گرفته شده که هایی از محدوده بهدر تعیین شایستگی براي سناریوي اول، پتانسیلدهی به عوامل، سپس، با وزن. هاي طبیعی و کشاورزي را مشخص نمودبتوان به کمک آنها، قلمروي پوشش

پوشش فضاهاي شهري و روستایی و (پوشش کاربري کالبدي ). 1جدول (هاي حفاظت مشخص گردید اولویتها و قواعد در تعریف قلمرو کاربري. اول حذف گردیدبه عنوان محدودیت از قلمرو سناریوي ) شبکه معابر

;Smith, 1977(منطقه نفوذ، شدت و افت فاصله است : شود که شاملانتقال، سه مؤلفه در نظر گرفته می

Dear et al., 1980; Hagoort et al., 2008; Karimi et al., 2012:43 .(گذاري عوامل بر همین شعاع تأثیرمتر تعیین گردید زیرا در این گروه 1200متر تا 200بندي ارتفاعی، در حد فاصل طبقه. مبنا محاسبه گردید

سازان درصد، مستعد هجوم ویال 15شیب باالتر از . ارتفاعی، قابلیت رویش درختان جنگلی هیرکانی وجود داردحدوده حفاظتی عامل درصد، به عنوان م 15بنابراین شیب باالتر از . انداز استبراي استفاده از جاذبه چشم

هیأت دولت، 1387نامه تعیین بستر و حریم رودخانه مصوب سال براساس آیین. شیب در نظر گرفته شدمتر است که حسب مورد باتوجه به وضع 20تا 1هاي دائمی و فصلی از حریم انهار طبیعی یا رودخانه

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



شعاع حفاظتی براي . گرددو تعیین میرودخانه، نهر طبیعی یا مسیل از هرطرف بستر به وسیله وزارت نیر .متر تعیین گردید 40هاي دائمی در این مطالعه، رودخانه

دهی بر مبناي مقایسه زوجی عوامل سناریوي حفاظت از پوشش طبیعی و کشاورزيوزن ):1(جدول شماره

محدودیت وزن عامل عامل ردیف 16/0 پوشش شالیزار 1

شهري و (پوشش سکونتگاهی )دهساخته ش

03/0 پوشش باغات 2 14/0 پهنه آبی 3 02/0 فاقد پوشش و ساحلی 4 31/0 پوشش جنگل 5 07/0 )متر 200-1200(طبقه ارتفاعی 6 22/0 هاي دائمیمتري از رودخانه 40پیرامون 7 05/0 درصد 15شیب باالتر از 8

09/0 نرخ سازگاري .1395هاي تحقیق، یافته: منبع

هاي سازگار با هاي سناریوي حفاظت از پوشش طبیعی و کشاورزي، حفاظت از پوششاز ویژگی- هاي ساخته شده موجود در روستا اتفاق میتوسعه فیزیکی درونزا در فضاهاي خالی بافت. طبیعت است

ه دهه زیرا در س. توسعه فیزیکی افقی مهار گردیده و توسعه عمودي مقدم بر توسعه افقی است. افتداي تحت عنوان اسکان مازاد بنابراین مسئله. کاسته شده و این روند ادامه دارد روستاییگذشته، از جمعیت

).4شکل (جمعیت روستایی وجود ندارد

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



شایستگی عوامل سناریوي اول در محدوده مطالعه ):4(شکل شماره

شایستگی سناریوي دوم) 2-1-4

هایی از محدوده همانند پیرامون نقاط شاخص دوم، پتانسیل در تعیین شایستگی براي سناریويهاي شایستگی الزم براي برقراري گردشگري، به عنوان عامل در نظر گرفته شد که برخوردار از آستانه

- هاي انسانی و کالبدي که مهیاسناریوي کارکرد توأمان کشاورزي و گردشگري باشد یا وجود برخی ویژگی

بر . اي اثرگذاري متغیرهاي کلیدي تغییر پوشش است، به عنوان عامل در نظر گرفته شدکننده شرایط الزم برانداز مناسبی از دریا بوده و داراي هایی از نوار ساحلی که داراي چشماساس مطالعات میدانی، محدوده

600فاصله متوسط . دسترسی به معابر نیز باشد، داراي ارزش باالیی از نظر تقاضا و قیمت زمین بوده استمتر، از معبر اصلی موازي خط ساحلی تا ساحل که از ویژگی بصري مناسب نسبت به دریا نیز برخوردار بود،

. عنوان یکی از عوامل مهیا کننده شرایط الزم براي برقراري سناریوي دوم در نظر گرفته شده استبهدار و ویالسازي در هاي شیبامنهوساز در دهایی همانند گرایش نسبی ساختسناریوي دوم، از ویژگی

پیرامون منابع آب و ساحل، برخوردار بوده که البته اکوسیستم طبیعی و کشاورزي را با تهدید نسبی مواجه

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



کننده سناریوي سوم است و به کمک اکوتوریسم، اما با توجه به اینکه سناریوي دوم، تعدیل. نمایدمیگردد، با عنوان کارکرد وژیک صنعت گردشگري در منطقه کاسته میاگروتوریسم و کشاورزي، از تبعات ضداکول

-در تعیین نقشه شایستگی براي این سناریو نیز، تنها محدوده. توأمان کشاورزي و گردشگري نامگذاري گردید

هایی که در آن امکان تغییرات پوششی ساختاري و زمینه تغییر حالت پوشش اکولوژیک به پوشش کاربري هاي شایسته تغییر پوشش بر مبناي سناریوي دوم، وجود داشت، به عنوان اولویت) اهیسکونتگ(شهري

هاي اکثر برد دسترسی معابر فاقد شبکهمتري از معابر اصلی نیز بر مبناي حد 300البته شعاع . محاسبه گردید، تعدیل خواهد هاي شالیزار، جنگل و حریم آب و شیباین شعاع با وجود محدودیت. فرعی در نظر گرفته شد

).2جدول (شد

وزن دهی بر مبناي مقایسه زوجی عوامل سناریوي کارکرد توامان کشاورزي و گردشگري): 2(جدول شماره وزن عامل ردیف

عامل محدودیت

، )شهري و ساخته شده(پوشش سکونتگاهی 04/0 )نفر در کیلومتر مربع 250باالي (جمعیت تراکم باال 1، پهنه آبی، یزارپوشش شال، پوشش جنگل

متري از 40پیرامون ، فاقد پوشش و ساحلی درصد 25شیب باالي ، رودخانه هاي دائمی

16/0 2و 1متري معابر درجه 300پیرامون 2 28/0 متري نقاط شاخص گردشگري 1000شعاع 3 متر حریم از 60متري ساحل با کسر 600فاصله 4

خط ساحلی52/0


در این سناریو، تغییر . توان به فعال شدن عناصر گردشگري اشاره نموداز دیگر ویژگی سناریوي دوم می

اما رشد فیزیکی افقی پیرامون . هاي گردشگري مرتبط استپوشش محیطی و افزایش پوشش شهري با فعالیتباغات و . از بافت شهري موجود چندان محسوس نبوده استگردد و رشد خارج پوشش شهري موجود مهار می

.گرددهاي شالیزار و جنگل از تخریب محافظت میپوشش. هاي رها شده، گزینه اول تغییر کاربري استزمیننفر در 570تا 250نفر و از 250تا 180نفر، 180در طبقات جمعیتی، نیز طبقات کمتر از

ترتیب، جمعیت تراکم باال، جمعیت تراکم متوسط و جمعیت کم تراکم، کیلومترمربع تعیین گردید که بهنقاط . در این سناریو، جمعیت تراکم باال، به عنوان یکی از عوامل در نظر گرفته شد. نامگذاري گردید

تفریحی، مراکز دیدنی و –تاریخی، توریستی –شاخص گردشگري شامل نقاط زیارتی، توریستی هاي شناخته شده، شعاع متوسط یک کیلومتر براي که بر مبناي مقایسه با نمونهمحورهاي گردشگري بود

). 5شکل (اثرگذاري پیرامونی آن در نظر گرفته شد

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



شایستگی عوامل سناریوي دوم در محدوده مطالعه): 5(شکل شماره

شایستگی سناریوي سوم) 3-1-4

نسبت به دو سناریوي قبلی برخوردار در سناریوي سوم، اوضاع پوشش طبیعی از وخامت بیشتري هاي گردشگري فعالیت. یابدهاي کشاورزي افزایش میگردد و تهدیدات تخریب محیط و اتالف زمینمی

هاي سازگار با طبیعت فضایی در پیرامون مراکز گردشگري، مجالی به فعالیت_مسلط با تبعات کالبدي معیت خواهد بود و نواحی پیرامونی منابع آبی، ساحل و تغییرات پوششی، متأثر از تراکم ج. نخواهند داد

هاي تعیین عوامل و محدودیت. اندازهاي طبیعی، مورد هجوم ساخت وساز قرار خواهند گرفتچشمشایستگی براي سناریوي سوم، کامال مشابه سناریوي دوم بوده و تفاوت تعیین شایستگی سناریوي دوم و

به عبارتی، عامل رشد پوشش شهري سال . ک محدودیت بوده استسوم، در افزایش یک عامل و کاهش یبه جمع عوامل اضافه گردیده و پوشش شالیزار از مصونیت خارج شده و از 2015 سالنسبت به 2030

).3جدول (ها حذف گردیده است زمره محدودیت

ي مسلطوزن دهی بر مبناي مقایسه زوجی عوامل سناریوي کارکرد گردشگر): 3(جدول شماره محدودیت وزن عامل عامل ردیف

شهري و (پوشش سکونتگاهی 03/0 )نفر در کیلومتر مربع 250باالي (جمعیت تراکم باال 1، پوشش جنگل، )ساخته شده

متري از 40پیرامون ، پهنه آبیفاقد پوشش ، رودخانه هاي دائمی

درصد 25شیب باالي ، و ساحلی

07/0 2و 1متري معابر درجه 300پیرامون 2 16/0 متري نقاط شاخص گردشگري 1000شعاع 3 44/0 متر حریم از خط ساحلی 60متري ساحل با کسر 600فاصله 4

2030سال )شهري و ساخته شده(رشد پوشش سکونتگاهی 5 30/0 2015نسبت به سال


Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



د گردشگري مسلط، عالوه بر اثرگذاري عناصر گردشگري بر تغییرات هاي سناریوي کارکراز ویژگیبوده و نشان 2015سال ) شهري و ساخته شده(پوششی، رشد فیزیکی افقی پیرامون پوشش سکونتگاهی

دهد که روند تغییرات پوششی و عوامل محرکه، در محدوده مهار نشده و همچنان در تغییرات میشهري و (عامل رشد پوشش سکونتگاهی . و کشاورزي تأثیرگذار است هاي طبیعیساختارشکنانه پوشش

در افق 2015، افزایش مساحت احتمالی پیرامون پوشش سکونتگاهی سال 3در جدول شماره ) روستاییبا . بینی گردیده استبوده که با استفاده از مدل تلفیقی سلوالر اتوماتا و زنجیره مارکوف پیش 2030سال

، پیرامون 2015تا 1989هاي یشترین رشد پوشش سکونتگاهی در فاصله بین سالتوجه به اینکه بهاي پوشش سکونتگاهی پراکنده و جدید، کمتر هاي ساخته شده قبلی اتفاق افتاده و تشکیل هستههسته

هاي پوشش سکونتگاهی اتفاق افتاده است؛ بنابراین رشد پوشش سکونتگاهی آتی نیز متصل به هستهطلبد که به هایی را میبود چراکه تشکیل هسته جدید در مناطق روستایی، زیرساخت موجود خواهد

ترین شیوه، گسترش پوشش بنابراین آسان. آسانی میسر نخواهد بود یا نیازمند صرف هزینه فراوان استرسانی مهیا گردیده هاي خدماتسکونتگاهی در محدوده طرح هادي است زیرا در این محدوده، زیرساخت

- گذاري در زمینه فعالیتمحور و سرمایهست و چنانچه با ضعف نظارتی مواجه شود، یا استقرار مشاغل فنا

هاي هاي تغییر، بر پوشششک آثار تخریبی محرکههاي ناسازگار با محیط طبیعی حادث گردد، بیخریب البته در سناریوي سوم، پوشش جنگلی موجود از ت. طبیعی و کشاورزي، شدیدتر خواهد بود

هاي اول و دوم تغییر قرار دارد هاي باغات و شالیزار، به ترتیب در اولویتگردد و پوششمحافظت می ).6شکل (

شایستگی عوامل سناریوي سوم در محدوده مطالعه): 6(شکل شماره

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



نقشه شایستگی نهایی) 4-1-4هاي کارشناسی، شایستگی هاي شایستگی عوامل مربوط به هر سناریو در اوزانپس از ضرب نقشه

ها از نقشه ترکیبی حاصل خارج گردیده در ادامه، محدودیت. دار و فازي شده عوامل با هم ترکیب شدوزنها به عنوان شایستگی نهایی هر سناریو تعیین گردید سرانجام، باالترین رتبه. دار شدو سپس رتبه

).7شکل(

گانه در محدوده مطالعهوهاي سههاي شایستگی سنارینقشه ):7(شکل شماره

MOLAتخصیص زمین مبتنی بر مدل ) 2-4

نفعان مختلف در اغلب، تعداد زیادي از ذي. ریزي پیچیده استتخصیص کاربري زمین یک برنامهشده با توجه به کاربري موجود اتخاذبنابراین، الزم است تصمیمات . ریزي دخیل هستندفرآیند برنامه

در مورد کاربري زمین براي یک مکان خاص گیريتصمیم. نفعان باشدافیت براي این ذيزمین و ایجاد شف- این مسئله را می. ها به شایستگی زمین براي نوع خاصی از استفاده مربوط استعالوه بر این پیچیدگی

بري تعریف آنالیز شایستگی، پتانسیل و محدودیت زمین را براي کار .توان با آنالیز شایستگی ارزیابی نمودامروزه توسعه پایدار بر حفظ منابع تجدید ناپذیر .(Steiner et al., 2000: 210)کند بینی میشده پیش

تغییرات پوششی فزاینده در محدوده تحقیق، تهدیدي براي منابع زمینی محسوب . تأکید فراوانی داردهاي رایج زمین، یکی از شیوه تخصیص. نمایدگردد که ضرورت اتخاذ تدابیر کنترلی را ایجاب میمی

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



هاي محاسبه در تخصیص زمین، شایستگی. هاي انسانی استمدیریت منابع زمینی و ساماندهی فعالیتسهم و وزن هر هدف در . شودهاي متفاوت ترکیب میشده بر مبناي اهداف متضاد با هم، به نسبت

نفعان هاي ذيقه و تقاضاي گروهتخصیص زمین، بر مبناي مصلحت کالبدي، اقتصادي و اجتماعی منط .گرددتعیین می

وزن اهداف و محاسبه نیاز فضایی) 1-2-4

هاي مربوط به شاخص حفاظت از پوشش طبیعی و کشاورزي، کارکرد توأمان کشاورزي در مجموع، سنجهنفعان هاي مختلف ذيدرصد آراء گروه 11و 23، 70 حائزو کارکرد گردشگري مسلط، به ترتیب گردشگريو

).4جدول (در مناطق روستایی گردید

وزن و نیاز فضایی اهداف در تخصیص چند هدفه زمین ):4(جدول شماره ردیف )سناریو(هدف وزن )سلول(نیاز فضایی )هکتار(نیاز فضایی

1 حفاظت از پوشش طبیعی و کشاورزي 70 2538018 69/206193 2 شگريکارکرد توامان کشاورزي و گرد 23 7862 27/637 3 کارکرد گردشگري مسلط 11 16296 57/1320

اما . بوده است 255هاي موجود در نقشه شایستگی، داراي ارزش باالتر از صفر و کمتر از کلیه سلول

رنج . شودهاي داراي باالترین رتبه شایستگی، براي تخصیص هر هدف به کار گرفته میتنها سلولهاي شایسته تخصیص ، مساحت سلولفضایی، نیاز بنابراین. گرددیشایستگی، با توجه به هدف تعیین م

.، شایسته براي تخصیص اهداف، در نظر گرفته شد100هاي باالتر از در این مطالعه ارزش. است نقشه تخصیص کاربري) 2-2-4

طرف و پر زحمت است، نیاز به تالش زیادي از طوالنیایجاد یک برنامه کاربري زمین جامع یک فرآیند ترین یکی از پیچیده. هاي فنی براي دستیابی به یک راه حل خوب داردهاي عمومی و تیمادارات و بخش

-وظایف در این فرآیند، تخصیص انواع کاربري زمین به واحدهاي فضایی است، که منجر به یک نقشه پهنه

دهاي فضایی در این فرآیند توابع هدف متضادچندگانه و تعداد باالیی ازواح .گرددبندي کاربري زمین می ).8شکل (، (Porta, Juan et al., 2013: 48)دخیل هستند

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



گانه در محدوده مطالعهتخصیص زمین با اهداف سه): 8(شکل شماره

-پیوند اقتصاد منطقه به گردشگري، به ویژه طبیعت. در حال حاضر اقتصاد غالب منطقه، کشاورزي است

بدیل منطقه در صورت منابع بی. نمایدادي، اجتماعی و محیطی را فراهم میگردي، موجبات پایداري اقتصترین حالت ممکن، حرکت در مسیر آلایده. گیردهاي صنعتی پیوسته مورد تخریب قرار میاشتغال به فعالیت

، )شهري و ساخته شده(است که پوشش سکونتگاهی ) حفاظت از پوشش طبیعی و کشاورزي(سناریوي اول . افتدترین حالت اتفاق نمیآلاما هیچگاه ایده. گرددایجاد می 2015ر فضاهاي خالی بافت شهري سال تنها د

شهري و ساخته (و بیشترین پوشش سکونتگاهی افتدمیترین حالت اتفاق در شرایط عدم کنترل، نامطلوبمتضاد و تعادل تخصیص زمین با حل تعارض اهداف . اضافه خواهد شد 2015به بافت شهري سال ) شده

تخصیص زمین از یک طرف . نمایدترین حالت جلوگیري میبخشی میان سناریوهاي متفاوت، از وقوع نامطلوبکند تا حفاظت از پوشش منابع طبیعی و کشاورزي افزایش یافته و میزان کمتري از آن به پوشش کمک می

را به سمت و سوي ) کالبدي(سکونتگاهیتغییر یابد و از طرف دیگر، تغییرات پوششی ) کالبدي(سکونتگاهیهاي کشاورزي و طبیعی نماید و از تغییرات پوششی پراکنده که باعث اختالل در پوششخاصی هدایت می

تخصیص زمین در سناریوي دوم و سوم، اختصاص پوشش سازگار با طبیعت به . نمایدگردد، جلوگیري میمی- تی حدود مجاز براي دستکاري در پوشش طبیعی مشخص میبه عبار. هاي ناسازگار با طبیعت استکاربري

هاي آن مرغوب بوده و خورد که کلیه زمینالبته این مسئله تنها در منطقه شمال کشور به چشم می. گرددبنابراین، براي برآورده . گرددهاي مسکونی و صنعتی یافت نمیزمین غیرقابل کشت براي اختصاص به کاربري

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



هاي سازگار با طبیعت کاسته نفع، به ناچار از پوششهاي ذيماعی و اقتصادي همه گروههاي اجتنمودن نیاز .گرددشده و به پوشش سکونتگاهی اضافه می

)شهري و ساخته شده(الگوهاي پوشش سکونتگاهی ) 3-4

، بر مبناي مدل سلولی 2030کنترل نشده در سال )شهري و ساخته شده(بینی پوشش سکونتگاهی پیشبه 2015و 2000، 1989ف و با استفاده از روند تغییرات پوششی در سه دوره و در فاصله سال هاي مارکو

).5جدول (دست آمده است

هاي زمانی پایش در محدوده مطالعهمقایسه الگوهاي پوشش سکونتگاهی به تفکیک دوره): 5(شماره جدول ردیف الگوي پوشش سکونتگاهی )سلول(مساحت )هکتار(مساحت

1 1989پوشش سکونتگاهی سال 104795 97/8511 2 2000پوشش سکونتگاهی سال 155785 63/12653 3 2015پوشش سکونتگاهی سال 244133 85/19833 4 2030پیش بینی پوشش سکونتگاهی کنترل نشده در سال 310153 45/25197 5 2030پوشش سکونتگاهی سناریوي اول در سال 246027 72/19987 4 2030پوشش سکونتگاهی سناریوي دوم در سال 251995 58/20472 7 2030پوشش سکونتگاهی سناریوي سوم در سال 260429 77/21157 8 2030پوشش سکونتگاهی تخصیص زمین در سال 268264 30/21794

است که فضاهاي خالی میان 2015پوشش سکونتگاهی سناریوي اول، همان پوشش سکونتگاهی سال

به 2015، مجموع پوشش سکونتگاهی سال دومپوشش سکونتگاهی سناریوي . هاي آن پر شده استتبافپوشش سکونتگاهی . هاي شایستگی سناریوي دوم استهاي داراي باالترین رتبهاضافه مساحت محدوده

-تبههاي داراي باالترین ربه اضافه مساحت محدوده 2015سناریوي سوم، مجموع پوشش سکونتگاهی سال

هاي شایستگی سناریوي سوم است و پوشش سکونتگاهی تخصیص زمین، مجموع پوشش سکونتگاهی سال ).9شکل (یافته براي سناریوهاي دوم و سوم است هاي تخصیصبه اضافه مساحت زمین 2015

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



الگوهاي پوشش سکونتگاهی در محدوده مطالعه): 9(شکل شماره

ترین الگو براي تخصیص زمین به ربري زمین، جستجوي بهینهمنظور از الگویابی تخصیص پایدار کا

هاي در غیاب کاربري. است) هاي کالبدي فضاهاي شهري و روستاییکاربري(هاي سکونتگاهی کاربريبود زیرا در این صورت، نظم اکوسیستم طبیعی پا برجاست و نخواهد، نیازي به تخصیص سکونتگاهی

اي الگوي تخصیص باید به گونه. کندللی در پایداري منطقه ایجاد نمیهاي کشاورزي رایج نیز خفعالیتالگوي حداکثر محافظت از پوشش . باشد که ابعاد اقتصادي و اجتماعی منطقه را با مخاطره مواجه نسازد

).10شکل (طبیعی و اکولوژیک زمین و الگوي حداکثر کنترل پوشش غیرطبیعی زمین باشد

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



یسه مساحت الگوهاي مختلف پوشش سکونتگاهی در محدوده مطالعهمقا): 10(شکل شماره

اي که نیاز نماید و تنها به اندازهاین الگو، حدود دستکاري در پوشش طبیعی زمین را مشخص میبنابراین، . هاي آتی مراقبت نمایدنسل فعلی را مرتفع نماید، در طبیعت دستکاري نموده و از سهم نسل

بندي انواع الگوهاي تخصیص زمین، چگونگی موازنه میان دو پوشش طبیعی و مدیدگاه اصلی در تقسیجنگل، منابع طبیعی، کشاورزي، هايکاربريپوشش طبیعی شامل تمام . سکونتگاهی به صورت کلی است

دهنده ساختار طبیعی زمین، هاي تغییرساحل، آب و زمین بکر و پوشش سکونتگاهی شامل تمام کاربريدر . اي، مسکونی، تجاري، صنعتی، خدماتی و اداري استهاي ساخته شده، حمل و نقل جادهنظیر کاربري

به ترتیبی که نیازهاي اقتصادي و اجتماعی . افتدترین شکل ممکن اتفاق میتخصیص پایدار زمین، بهینهفاده زمین براي است. تأمین گردیده و در همان حال، حداقل آسیب به محیط زیست و طبیعت وارد گردد

نگري تحوالت براي رسیدن به این مهم، سناریوهایی که به آینده. نسل فعلی و آیندگان اتالف نگرددهاي کیفی این سناریوها، با توجه به وزن مؤلفه. پردازند، بسیار راهگشا خواهد بودپوششی بلند مدت می

- هاي محتمل نشان میالتترین حاالت در موازنه پوشش طبیعی وسکونتگاهی را از میان حخود، ممکن

ریزي، اجرا، کنترل و نظارت هاي برنامهپس از این مرحله، نقش مدیریت کالن توسعه با زیرمجموعه. دهد .ترین حالت بسیار حائز اهمیت استدر هدایت حاالت ممکن به مطلوب

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



گیرينتیجه) 5در صورت . ع زمینی استیکی از الگوهاي کارآمد در پایداري کاربري اراضی، تخصیص بهینه مناب

- البته وجود ذي. گیردبخشی به تغییر و تحوالت پوششی نیزصورت میگیري تخصیص زمین، نظامشکل

ها، تخصیص زمین و کنترل تغییرات پوششی را مندي از زمین و وجود انواع مالکیتنفعان فراوان در بهرهناپذیر، یک مصلحت عمومی و بع تجدیدبا این وجود، حفظ اکوسیستم و منا. نمایدپیچیده و مشکل می

گرچه، عالوه بر پایداري زیست . بایست در اولویت اول توجه قرار بگیردها بوده که میحق طبیعی انسانمحیطی، مهیا شدن شرایط پایداري اقتصادي و اجتماعی نیز الزم است اما از یک سو، با توجه به

بتنی بر گردشگري، پایداري اقتصادي و اجتماعی نیز در گرو نگري اقتصاد ماي و آیندههاي منطقهپتانسیلاز دیگر سو، متوقف کردن تغییرات و فرآیند رشد پوشش سکونتگاهی، امري . پایداري محیطی قرار دارد

ریزي و اجرایی کند تا یک رویه مشترك برنامهبنابراین، تخصیص بهینه زمین کمک می. غیرممکن استبدین . ها ایجاد گردیده و وظایف مدیریتی در سطوح سلسله مراتبی مشخص شودگزینی کاربريبراي مکان

- هاي محافظتی نیز مشخص میمنوال، دستکاري پوششی به مسیرهاي مشخصی هدایت شده و پوشش

بندي ارتفاعی، تراکمی و کاربري و سپس در سطح خردتر، حدود اختیارات و ابتکارات در منطقه. گرددهاي ناشی از استفاده غیرمنطقی از در نتیجه، اعتراضات و نارضایتی. گرددن میالزامات حفاظتی تعیی

گردد و از نفع تأمین میهاي ذيهاي منطقی گروهیابد، خواستهزمین به حداقل میزان ممکن کاهش می . شودمنابع محدود زمین به صورت بهینه استفاده می

در مطالعه . آیدزگار و ناسازگار با طبیعت به میان میبا طرح موضوع پایداري ، موازنه میان عناصر سااي استخراج گردید، از تصاویر ماهواره 2015و 2000، 1989هاي حاضر، الگوهاي محدوده تحقیق در سال

سازي شد و الگوي نیز با مدل سلولی زنجیره مارکوف شبیه 2030الگوي استفاده از زمین در سال براي سنجش پایداري، . خصیص زمین، براي استفاده آتی زمین ایجاد گردیدسناریوهاي اول، دوم، سوم و ت

ترین الگو براي تخصیص زمین به منظور از الگویابی تخصیص پایدار کاربري زمین، جستجوي بهینههاي در غیاب کاربري. است) هاي کالبدي فضاهاي شهري و روستاییکاربري(هاي سکونتگاهی کاربري

زیرا در این صورت، نظم اکوسیستم طبیعی پا برجاست و . ه تخصیص نخواهد بودسکونتگاهی، نیازي باي الگوي تخصیص باید به گونه. کندمنطقه ایجاد نمیهاي کشاورزي رایج نیز خللی در پایداري فعالیت

این الگوشناسی از مطالعات و پژوهش . باشد که ابعاد اقتصادي و اجتماعی منطقه را به مخاطره نیاندازد- وپژوهش )(Kennoth et al,2012:75,Cleric,2002:164هاي کاربري اراضی در شرق گیالن با مطالعات

شناسی و مدل مفهومی و چگونگی پایش و تحلیل الگوهاي ارزیابی به لحاظ روش (Pu, L,2009) هاي پیو . و نتایج همخوانی قابل قبولی دارد

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



مرغوب و حاصلخیز، هر الگویی که سبب اتالف و هاي ترتیب در منطقه سرسبز گیالن با زمینبدینتر به سوي ناپذیر گردد، ناپایدارتر خواهد بود و محدوده مورد مطالعه را سریعتخریب بیشتر مواهب تجدید

اصوال زمین و اکوسیستم طبیعی نیز از ظرفیت . فرسایش، ناکارآمدي، آلودگی و آشفتگی سوق خواهد دادنماید و ر است و فشار بیش از ظرفیت، نظم درونی آن را مختل میمشخصی براي دستکاري برخوردا

هاي متفاوت و ممکن، در چنانچه از میان رویکرد. بردسازوکار طبیعی و تولیدي آن را از بین میهمزیستی با طبیعت و در یک زمان واحد، یک رویکرد، ضمن برآورده نمودن احتیاجات انسانی، آثار

اي که تأمین معاش مردم را به سمت شیوه. ه باشد، مسلما پایدارتر خواهدبودتخریب محیطی کمتري داشتمشاغل سازگار با طبیعت هدایت کند یا حداقل آسیب را براي تأمین معیشت به طبیعت وارد آورد و براي

دهد چنانچه نرخ نشان می 2030بینی براي سال در ادامه، الگوي پیش.منفعت طلبان ممانعت ایجاد نماید. یابدغییرات به همین منوال ادامه یابد، روند تخریب مواهب طبیعی نیز به طور تصاعدي افزایش میت

. ترین پوشش موجود نیز پوشش سکونتگاهی بوده که در میان الگوها امتیازي بیشتري به دست آوردوسیعم و اول حاصل ترین پوشش سکونتگاهی در الگوي سناریوها، به ترتیب براي سناریوي سوم، دوگسترده

از سوي نتایج این پژوهش نشانگر این موضوع بوده که الگوي تخصیص زمین و تکنیک مورد استفاده، . شد. بینی برخوردار استاز توانایی حل و فصل تعارضات موجود میان سناریوهاي متضاد وتعدیل الگوي پیش

هاي راضی با مطالعات و پژوهشالبته نتایج پژوهش اخیر از نظر دستیابی به الگوي تخصیص کاربري ادهد که البته در پژوهش الگوي تخصیص همخوانی قابل قبولی را نشان می 2008لیگمان و همکاران در

کاربري زمین در شرق گیالن در سناریوهاي متفاوت چگونگی مداخله عوامل اجتماعی و اقتصادي بیشتر - هاي مشابه نشان میا در مقایسه با سایر پژوهشمورد توجه قرار گرفته که این موضوع مزیت مطالعاتی ر

. دهد منابع ) 6

بررسی روند تغییرات ، )1393(ایمانی هرسینی، جلیل، محمد کابلی، جهانگیر فقهی، علی طاهرزاده و عاطفه اسدي، -، نشریه محیط ايپوشش اراضی استان همدان در سه دهه گذشته با استفاده از تصاویر ماهواره- کاربري

.1-12، صص 1، شماره 67ت طبیعی، منابع طبیعی ایران، دوره زیس

، )1393(سلمان ماهینی، عبدالرسول، زهرا اسدالهی، مریم سعید صبائی، حمیدرضا کامیاب و کامران نصیراحمدي، -مقایسه روش هاي شبیه سازي تبرید تدریجی و اختصاص چند هدفه زمین در گزینش بهینه کاربري

.1-13سی کاربردي، جلد سوم، شماره نهم، صص ، مجله بوم شنااراضی

مطالعه - بررسی اثرات کالبدي اجراي طرح هاي هادي روستایی، )1384(عظیمی، نورالدین و مجید جمشیدیان، - .25- 34، صص 22، نشریه هنرهاي زیبا، شماره موردي غرب گیالن

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



ینی تغییر کاربري اراضی و پوشش ب پیش، )1393(زاده، حسن، حاجی کریمی، مهدي تازه و محسن توکلی، فتحی -حوزه دویرج، استان : بررسی موردي(اي و مدل زنجیره مارکوف هاي ماهواره گیري از داده زمین با بهره

.77- 86، صص 3، نشریه مدیریت بیابان، شماره)ایالم

نی تغییرات بی پیش، )1395(فالحتکار، سامره، سیدمحسن حسینی، عبدالرسول سلمان ماهینی و شمس اله ایوبی، - .163-174، صص 13، شماره 7زیست، دوره هاي محیط ، نشریه پژوهشLCMکاربري اراضی با استفاده از مدل

استراتژي LUCISتحلیل هوشمند کاربري اراضی مدل ، )1393(کارو، مارگارت اچ و پائول دي زویک، - .نتشارات دانشگاه گلستان، ترجمه جعفر میرکتولی و محسن عادلی، اتشخیص ناسازگاري کاربري اراضی

بینی روند تغییرات مکانی کاربري پایش، ارزیابی و پیش، )1394(کریمی، کامران و چوقی بایرام کمکی، -، )خراسان جنوبی- دشت بسطاق: مطالعه موردي(اي مارکوف پوشش زمین با استفاده از مدل زنجیره/اراضی

.75- 88نابع طبیعی، سال ششم، شماره دوم، صص نشریه سنجش از دور و سامانه اطالعات جغرافیایی در م- Cao, K., Huang, B., Wang, S.W., and Lin, H., (2012), Sustainable land use optimization

using Boundary-based Fast Genetic Algorithm, Computers, Environment and Urban Systems, 36 (3), pp. 257–269.

- Cao, K., and Ye, X., (2013), Coarse-grained parallel genetic algorithm applied to a vector based land use allocation optimization problem: the case study of Tongzhou Newtown, Beijing, China, Stoch. Environ. Res. Risk Assess, 27(5), pp. 1133–1142.

- Chang, H., and Chiu, Sh., (2013), Discussion on sustainable land use allocation toward the sustainable city-A practice on Linco New Town, The 3rd International Conference on Sustainable Future for Human Security SUSTAIN 2012, Procedia Environmental Sciences 17, pp. 408–417.

- Chen, Y.H., Li, X.B., Su, W., and Li, Y., (2008), Simulating the optimal land-use pattern in the farming-pastoral transitional zone of Northern China, Computers, Environment and Urban Systems 32, pp.407–414.

- Coffey, B., Fitzsimons, J.A., and Gormly, R., (2011), Strategic public lan use assessment and planning in Victoria, Australia: four decades of trailblazing but where to from here? , Land Use Policy 28, pp. 306–313.

- Dear, M., Taylor, S.M., and Hall, G.B., (1980), External effects of mental health facilities, Ann Assoc Am Geograph 70, pp. 342–352.

- Djaenudin, D., Oktaviani, R., Hartoyo, S., and Dwiprabowo, H., (2016), Modelling of land allocation behavior in Indonesia, Procedia Environmental Sciences 33, pp. 78–86.

- Drobne, S., and Anka, L., (2009), Multi-attribute Decision Analysis in GIS: Weighted Linear Combination and Ordered Weighted Averaging, Informatica 33, pp. 459–474.

- Duffy, S.B., Corson, M.S., and Grant, W.E., (2001), Simulating land-use decisions in the LaAmistad Biosphere Reserve buffer zone in Costa Rica and Panama, Ecological Modelling 140, pp. 9–29.

- Hagoort, M.J., Geertman, S., and Ottens, H., (2008), Spatial externalities, neighborhood rules and CA land-use modeling, Ann. Reg. Sci. 42, pp. 39–56.

- Hajehforooshnia, S., Soffianian, A., Mahiny, A.S., and Fakheran, S., (2011), Multi objective land allocation (MOLA) for zoning Ghamishloo Wildlife Sanctuary in Iran, Journal for Nature Conservation 19, pp. 254–262.

- Kang, M.Y., Yao, H.R., and Liu, S., (1999), Land use structure optimization for Guanzhong Region, Shaanxi Province, Journal of Natural Resources 14 (2), pp. 363–367 (in Chinese).

- Karimi, Mohammad., Sharifi, Mohammad Ali., & Mesgari, Mohammad Saadi. (2012). Modeling land use interaction using linguistic variables. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 16 , 42–53.

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0


144 ... الگویابی تخصیص پایدار - Kenny, A.L., (2007), Optimal land allocation of maize, cassava and teak for small land

holders in Southern Togo, West Africa, Michigan Technological University, Houghton (Master dissertation).

- Le, Q.B., Park, S.J., Vlek, P.L.G., and Cremers, A.B., (2008), Land-Use Dynamic Simulator(LUDAS): a multi-agent system model for simulating spatio-temporal dynamics of coupled human–landscape system. I. Structure and theoretical specification, Ecological Informatics 3, pp. 135–153.

- Leroux, A.D., and Creedy, J., (2007), Optimal land conversion and growth with uncertain biodiversity costs, Ecological Economics 61, pp. 542–549.

- Lingmann-Zielinska, A., Church, R.L., and Jankowski, P., (2008), Spatial optimization as a generative technique for sustainable multiobjective land-use allocation, Int. J. Georgr. Inf. Sci. 22(6), pp. 601–622.

- Liu, Y., Zhao, X., and Liu, D., (2014), A paralled decision support system for land-use allocation optimization based on artificial immune system, Geomatics and Information Science of Wuhan University 39(2), pp. 166–171.

- Liu, Y.S., and Fang, C.L., (2001), A study on regional forced land use conversion and opti-mal allocation—taking the three Gorges reservoir area as an example, Journal of Natural Resources 16 (4), pp. 334–339 (in Chinese).

- Mendoza, G.A., (1987), A mathematical model for generating land-use allocationalternatives for agroforestry systems, Agroforestry Systems 5 (4), pp. 443–453.

- Mengistu, D., and Salami, A., (2007), Application of remote sensing and GIS in land use/land cover mapping and change detection in a part of south western Nigeria, Afr. J. Environ. Sci. Technol. 1, pp. 99–109.

- Nijkamp, P., Rietevld, P., and Voogd, H., (1990), Multicriteria evaluation in physical planning, contributions to economic analysis. Amsterdam: North-Holland., 219 pp.

- Nourqolipour, R., Abdul Rashid B., Mohamed, Sh., Noordin B., Balasundram, Siva K., Sood, A.M., Buyong, T., and Amiri, Fazel., (2015), Multi-objective-based modeling for land use change analysis in the South West of Selangor, Malaysia, Environ Earth Sci , 74:4133–4143.

- Parker, DC., Manson, SM., Janssen, MA., Hoffmann, KJ., and Deadman, P., (2003), Multi-agent systems for the simulation of land-use and land-cover change: a review, Annals of the Association of American Geographers, 93(2), pp. 314-337.

- Polasky, S., Nelson, E., Camm, J., Csuti, B., Fackler, P., Lonsdorf, E., Montgomery, C., White, D., Arthur, J., Garber-Yonts, B., Haight, R., Kagan, J., Starfield, A., and Tobalske,C., (2008), Where to put things? Spatial land management to sustain biodiversity and economic returns, Biological Conservation 141, pp. 1505–1524.

- Porta, J., Parapar, J., Doallo, R., Rivera, F., Santé, I., and Crecente, R., (2013), High performance genetic algorithm for land use planning, Computers, Environment and Urban Systems, 37, pp. 45–58.

- Puertas, O.L., Henriquez, C., and Meza, F.J., (2014), Assessing spatial dynamics of urban growth using an integrated land use model, Application in Santiago Metropolitan Area, 2010-2045, Land Use Policy 38, pp. 415–425.

- Schneeberger, N., Bürgi, M., Hersperger, A.M., and Ewald, K.C., (2007), Driving forces and rates of landscape change as a promising combination for landscape change research – an application on the northern fringe of the Swiss Alps, Land Use Policy 24 (2), pp.349–361.

- Sharawi, H.A., (2006), Optimal land-use allocation in central Sudan, Forest Policy and Economics 8, pp. 10–21.

- Smith, D.M., (1977), Human Geography: A Welfare Approach. Edward Arnold, London. Stevens, D., Dragicevic, S., Rothley, K., 2007. iCity: a GIS-CA modeling tool for urban planning and decision making. Environ. Model. Softw. 22, pp. 761–773.

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0



- Steiner, F., McSherry, L., and Cohen, J., (2000), Land suitability analysis for the upper Gila River watershed, Landscape Urban Plan. 50 (4), pp. 199–214.

- Subbaiah, K.V., Annepu, G., and Kandukuri, N.R., (2010), Economic and ecological based land allocation in fuzzy environment—a case study. In: Proceedings of the Twenty-fifth Indian Engineering Congress, Kochi, pp. 16–19.

- Svoray, T., Bar, P., and Bannet, T., (2005), Urban land-use allocation in a Mediterranean ecotone: habitat heterogeneity model incorporated in a GIS using a multi-criteria mechanism, Landscape and Urban Planning 72, pp. 337–351.

- Tu, X.S., Pu, L.J., Yan, X., and Zhu, M., (2009), Analysis of optimal allocation of land resources and soil quality regulation using system dynamics, Research of Environmental Sciences 22 (2), pp. 221–226 (in Chinese).

- Verbrug, P.H., Tabeau, A., and Hatna, E., (2013), Assessing spatial uncertainties of land allocation using a scenario approach and sensitivity analysis: a study for land use in Europ, Environ. Manage, 127, pp. 132-144.

- Verburg, P.H., and Veldkamp, A., (2004), Projecting land use transitions at forest fringes in the Philippines at two spatial scales, Landscape Ecol. 19, pp. 77–98.

- Vold, A., (2005), Optimal land use and transport planning for the Greater Oslo area, Transportation Research Part A 39, pp. 548–565.

- Wang, Sh., Wang, X., and Zhang, H., (2015), Simulation on optimized allocation of land resource based on DE-CA model, Ecological Modelling, 314, pp. 135-144.

- White, R., and Engelen, G., (2000), High-resolution integrated modeling of the spatial dynamics of urban and regional systems, Comput. Environ. Urban 24, pp. 383–400.

- Wu, Yuzhe., Peng, Yi., Zhang, Xiaoling., Skitmore, Martin., & Song, Yan. (2012). Development priority zoning (DPZ)-led scenario simulation for regional land use change: The case of Suichang County, China. Habitat International, 36 , 268e277.

- Wu, Y.Z., Bao, H.J., Wu, C.F., and Xu, B.G., (2004), Land use under PRED, Problem of Agricultural Economy, 2, 13e17, (in Chinese).

- Wu, Y.Z., Zhang, X.L., and Shen, L.Y., (2011), The impact of urbanization policy on land use change: a scenario analysis, Cities, 28(2), pp. 147e159.

- Zhang, J., Fu, M., Zhang, Z., Tao, J., and Fu, W., (2014), A trade-off approach of optimal land allocation betweensocio-economic development and ecological stability,Ecological Modelling, 272 , pp. 175– 187.

Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0


Dow

nloa

ded

from

ser

d.kh

u.ac

.ir a

t 21:

29 IR

ST

on

Thu

rsda

y F

ebru

ary

27th

202

0


الگویابی تخصیص پایدار کاربری زمین در نواحی روستایی شرق...

Documents