های کمی وکیفیگیری و کاربرد در پژوهشنمونه باآشنایی عنوان مقاله:

3، نگین آقایارماکوئی2، وحید محمدی1زادهرضا تقی

دانشگاه آزاد اسالمی واحد آستارا

v14.mohamadi@yahoo.comنویسنده مخاطب:

چکیده:

گیری آن است که اوالً مطالعه علت نمونه .تعریف شدهگیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد از یک جمعیت مشخص و نمونه

تواند جمعیت را به طور دقیق در کل جمعیت بسیار پر هزینه و اتالف کننده زمان است. ضمن اینکه در بسیاری از موارد نمی

ا اینکه مصرف یهر نمونه بایستی واجد دو خصوصیت باشد، نخست آنکه اندازه یا حجم منطقی داشته باشد و دوم . تعیین نمود

نقش تفسیر آماری عبارت است از صدور مجوز برای تعمیم نتایج حاصل از . نماینده جمعیتی باشد که از آن بدست آمده است

نمونه به جمعیت نمونه برداری شده در رابطه با تعمیم نتایج از جمعیت مورد مطالعه به جمعیت هدف باید به این پرسش پاسخ

برداری شده نماینده جمعیت هدف می باشد یا خیر؟ داد که آیا جمعیت نمونه

هب بردارینمونه کیفی روش در دارد وجود نمونه حجم و گیری نمونه لحاظ از بارزی تفاوت کیفی و کمی )تحقیق(روش دو بین

ت و بیشتری اسدرت احتمالی یا تصادفی است تمامی آنها هدفمند و مبتنی بر مقصود پژوهش است و محقق نیازمند خالقیت ن

زند.گیری میرایط موضوع دست به نمونهمتناسب با موقعیت و شروند رسمی ندارد و حجم نمونه در تحقیقات کمی آماری و تابع قوانین دقیق است گیری معموالًنمونه کیفی این در رویکردبنابر

در صورتیکه حجم نمونه در تحقیقات کیفی قواعد دقیقی ندارد و هدفمند بوده و وابسته به شرایط متعددی است که بر موضوع

.مطالعه حاکم است

تحقیق کیفی -تحقیق کمی -نمونه گیری -جمعیت -نمونههای کلیدی: واژه

هیئت علمی دانشگاه آزاد اسالمی واحد آستارا - 1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسالمی واحد آستارا - 2 کارشناس ارشد مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسالمی - 3

مقدمه:

های فراوانی و امور جاری مطرح بوده است. پرسشکنون، همیشه و همواره سواالت فراوانی در زندگی از آغاز پیدایش بشر تا

ژی، صرف انرکه نائل شدن به پاسخ های آنها منوط به انجام آزمون و تحقیق بوده است. انجام اینگونه تحقیقات نیز مستلزم

اند.در بسیاری از موارد که رسیدن به پاسخ سواالت سعی در کاهش این پارامترها داشتهها باشد که انسانزمان و ... میهزینه،

گیری از لحاظ موارد های نمونهاستفاده از تکنیکباشد، پژوهش در جوامع آماری گسترده می مطروحه مستلزم انجام تحقیق و

(.1331ادی رنجبر و همکاران، ند) هاذکور، نمود بیشتری پیدا کردهم

ارقر بررسی مورد صفت، چند یا یک نظر از جامعه افراد کلیه آن در که شودمی گفته آماری مطالعه از روشی به سرشماری واژه

انجام نتیجه در و است نامحدود حتی و بزرگ بسیار مطالعه مورد جامعه حجم موارد، از بسیاری در است بدیهی. گیرندمی

است یادز وقت و سنگین هزینه کارگرفتن به مستلزم سرشماری که نظر این از مشکل. گرددمی غیرممکن یا و مشکل سرشماری

نظر ینا از ممکن غیر و نیست پذیر امکان مطلوب نحو به عملیات دقت و صحت کنترل، کار، گسترده ابعاد دلیل به عالوه به و

تفادهاس نتیجه در که گردد،می مطالعه مورد شیء یا فرد خاصیت رفتن دست از موجب مطالعه، تکنیک بررسیها، از ایپاره در که

المپها از تعدادی کارخانه، یک تولیدی المپهای عمر طول بررسی در "مثال. بود نخواهد معقول وجه هیچ به سرشماری روش از

بودن روشن مدت و( بسوزند) شوند خاموش المپها تا مانندمی منتظر و کنندمی روشن را (شوندمی انتخاب تصادف به که)

. شودمی آنها تمام رفتن بین از موجب المپها تمام کردن آزمایش که است بدیهی. نمایندمی ثبت را هرالمپ

واضح .گرددمی اقدام جامعه از اینمونه مطالعه به سرشماری جای به موارد همه در تقریباً فوق، مشکالت مانند مشکالتی دلیل به

خود جمعیت معرف خوبی به بتواند حاصل نمونه که شود استفاده روشهایی از باید آن انتخاب نحوه و نمونه تعیین در که است

.نماید تأمین را نظر مورد دقت ممکن، هزینه حداقل با و بوده

گیرینمونه

دارد قرار پژوهشگری هر روی پیش در که مهمی تصمیمیات از یکی مسئله، بیان و تحقیق موضوع انتخاب از پسدر پژوهش

.دارد را هجامع آن به خود تحقیق هاییافته تعمیم قصد پژوهشگر که باشد ایجامعه نماینده باید که اینمونه است، نمونه انتخاب

را جامعه افراد تمامی باید محقق یعنی بود خواهد سرشماری او روش کند اجرا جامعه افراد تمامی بر را خود پژوهش محقق اگر

همین به ندارند را جامعه کل بر پژوهش اجرای زمان و توان پژوهشگران اکثر چون اما .دهد قرار آزمون و سیربر مورد تک تک

.سازندمی کوچکی نمونه به محدود را خود پژوهش دلیل

موجود، تعاریف از یکی. است شده عنوان مقوله این رایج اصطالحات دیگر و گیرینمونه ،نمونه جهت گوناگونی و مختلف تعاریف

کترینکوچ نمونه دیگر، تعریفی در یا هر جز جامعه را می توان نمونه آن جامعه دانست که است نموده توصیف شرح بدین را نمونه

هک صفاتی مخصوصاً جامعه، صفات یعنی باشد آماری جامعه معرف دبای هنمون ،آوردمی فراهم پاسخ یک که است مستقلی واحد

تحقیقات در و شودمی اطالق انتخاب منظم های روش به گیرینمونه. باشد داشته وجود نمونه در تناسب به است اهمیت دارای

.رودمی بکار تحقیق موردهای یا افراد انتخاب برای اجتماعی

در جویی صرفه برای. بود خواهد گیروقت و پرهزینه کار این شود شمارش باید جامعه واحدهای تمام سرشماری در که آنجا از

عموالًم گیرینمونه در. شودمی آشکار گیرینمونه روش اهمیت که اینجاست در. بریم بکار را دیگری روش مجبوریم هزینه و وقت

هایررسیب بوسیله که بگیریم تصمیم وقت هر. دهیممی تعمیم جامعه کل برای را آن و کنیممی بررسی را جامعه از کوچکی نمونه

و ،هستیم آن مطالعه به عالقمند که ایجامعه دقیق تعریف: شویممی مواجه مطلب دو با فوراً کنیم، تهیه را اطالعاتی اینمونه

کلی دید هارائ برای را نمونه و جامعه قبیل از گیرینمونه برای کلی مفاهیم. شوند ثبت باید که هاییمشخصه یا مشخصه گزینش

(.1331ملک افضلی و همکاران، )شوند معرفی است ضروری آماری های بررسی انجام در آن مزایای و گیرینمونه روش از

دانشجویان موفقیت عوامل بررسی» تحقیق عنوان اگر مثالً. شودمی مشخص 1عنوان در آماری جامعه: آماری جامعه تعریف .1

.باشد می «تهران دانشگاه تکمیلی تحصیالت دانشجویان» آماری جامعه باشد، «تهران دانشگاه تکمیلی تحصیالت

لیست ایدب تهران دانشگاه تکمیلی تحصیالت دانشجویان لیست بررسی برای مثال عنوان به: گیری نمونه چهارچوب تعیین .2

هجامع لیست از عبارتست مثال این در نمونه چارچوب. باشیم داشته شده کدگذاری صورت به را دانشکده دانشجویان تمامی

.است موجود کامپیوتر در که اسم و کد با که( 2۲۲۲ تا 1 از مثال)

مهم بسیار که است گیرینمونه استراتژی کردن مشخص مرحله این(: غیراحتمالی احتمالی،)گیرینمونه طرح کردن مشخص .3

.شود کار آن روی دقت به باید و است

نمونه تعداد یا اندازه کردن مشخص .1

گیرینمونه یپروسه کردناجرا .5

گیرینمونه( کاربردهای) اهداف

فتص یک نسبت یا میانگین نظیر پارامترهایی. است جمعیت پارامترهای برآورد ای،نمونه بررسی اهداف ترینرایج از یکی

از برآوردی عنوان به آن از مربوطه، آماره محاسبه و جمعیت از نمونه یک انتخاب با صورت این در. جمعیت در مطالعه مورد

.شودمی استفاده جمعیت پارامتر

یهفرض یک یا تئوری یک کنید فرض. است جمعیت در موجود آماری فرضیه یا تئوری یک آزمودن گیری،نمونه دیگر کاربرد

فرضیه یا تئوری آیا که کرد( اثبات) توجیه توانمی حاصله نتایج از استفاده و اینمونه بررسی یک انجام با. داریم جمعیتی درباره

ساعت 1۲ اداره یک کارمندان کاریاضافه ساعات میانگین که شودمی ادعا کنید فرض مثال طور به. قبول یا شودمی رد مربوطه

.گیردمی قرار بررسی مورد ادعا این درستی گیرینمونه یک انجام با. است هفته در

سرشماری به نسبت گیرینمونه از استفاده مزایای

ت،اس پژوهشگر نیاز مورد که دقتی میزان با شده، انتخاب آن از نمونه که جمعیت به نمونه یک از حاصل هاییافتهاستفاده از

و دقت چه با کنند بیان توانندمی که دارند وجود آماری روشهای. باشد داشته را خاصی شرایط آنکه شرطبه ندارد اشکالی

:از عبارتند باشند داشته وجود باید که شرایطی است، انجام قابل هاییاستنتاج چنین اطمینانی

دمور افراد. باشد( شده انتخاب آن از که جمعیتی) مادر جمعیت معرف طوریکه به باشد، شده انتخاب خوبی به باید نمونه (1

.باشد داشته وجود نمونه در سوگرایی است ممکن یعنی نباشند، مادر جمعیت معرف است ممکن مطالعه

.باشد بزرگ کافی اندازه به باید نمونه (2

:نمود بیان زیر صورتبه را سرشماری به نسبت گیرینمونه از استفاده مزایای توانمی کلی طور به

اریسرشم از کمتر مراتب به آنها تهیه هزینه مسلماً شوند تامین جامعه توده از کوچکی نسبت از فقط هاداده اگر :هزینه کاهش

در است نفر 2۲۲۲۲۲۲ از اطالعات آوریجمع از ترارزان و ترتراح خیلی نفر 2۲۲۲ از صفتی مورد در اطالعات آوریجمع. است

4 Topic

ودخ نتایج عنوان به را آنها توانمی که هستند دقیق قدر آن آیندمی دستبه گیرینمونه طریق از که نتایجی بزرگ هایجامعه

برای واحد یک جامعه واحد 121۲ هر از غالباً حکومتی اینمونه بررسیهای برای متحده ایاالت در. داد قرار استفاده مورد جامعه

.است نظر مورد جامعه از سرشماری از ارزانتر اینمونه چنین نتایج مسلماً و شودمی انتخاب نمونه در عضویت

سرعت با ها داده تلخیص و آوریجمع است، سرشماری در جامعه حجم از کمتر نمونه حجم چون :بیشتر سرعت و زمان کاهش

ارندد فوریت جنبه اطالعات و نتایج کسب که مواردی در خصوص به مزیت، این. شودمی انجام کمتری وقت با یعنی بیشتر،

.است مهم مزیتی

بودن زیاد دلیل به جامعه کل در چون باشیم برخوردار بیشتری عمل دقت از است ممکن گیرینمونه در :اعتماد قابلیت

.شویم زیاد خطاهای دچار است ممکن( واحدها)جمعیت

وند،شمی مطالعه افراد از محدودی تعداد زیرا نمود استفاده بهتر موجود منابع از توانمی گیرینمونه با :ازمنابع بهتر استفاده

الشت است، آمده بدست اطالعات افراد از یک هر از واقع در که این تضمین برای و است پذیرامکان آنها از یک هر کاملتر بررسی

.داد انجام را مطالعه چندین همزمان طور به توانمی همچنین. گیردمی صورت بیشتری

انجام و گیریاندازه وسائل همچنین و دیده آموزش و متخصص افراد وجود که گیریهانمونه از برخی در :بیشتر عمل قدرت

مثالً. است ممکن غیر عمالً سرشماری انجام امکانات این کمبود علت به مسلماً است ضروری هاداده تهیه برای دقیق آزمونهای

از اریعکسبرد و ژ.ث.ب امتحان عمالً کنند برآورد کرمانشاه منطقه در را سل بیماری به مبتالیان درصد بخواهند اگر کنید فرض

انجام با الذ. دارد وجود محدودیت رشته این تکنسینهای و عکسبرداری دستگاه مورد در زیرا نیست، میسر افراد، همه سینه قفسه

.برخورداریم بیشتری عمل قدرت از گیرینمونه

تهیه برای افراد آموزش امکان سرشماری، از کمتر کار حجم دلیل به گیرینمونه یک انجام برای چون :بیشتر عمل صحت

.است سرشماری از بیشتر گیرینمونه در عمل صحت لذا دارد، وجود هامصاحبه انجام و هاپرسشنامه

از نظر مورد مشخصه بررسی برای ناگزیریم و نیست سرشماری انجام امکان جوامع از بعضی در: جامعه واحدهای حفظ

سیلهو به که باشد عکاسی فالش مصرف بار یک سالم المپهای نسبت بررسی ما هدف اگر مثالً. کنیم استفاده گیرینمونه

. روندیم بین از المپها تمام طریق بدین زیرا کرد آزمایش را المپها تمام سرشماری انجام برای تواننمی شوندمی ساخته ایکارخانه

.داردمی نگه نخورده دست را جامعه واحدهای عمده درصد گیرینمونه که است بدیهی

.باشد جامعه معرف باید شده انتخاب نمونه. است صحیح گیرینمونه روش یک انتخاب خوب بررسی یک اساسی شرط

گیرینمونه فرایند

احتمالی غیر و احتمالی گیرینمونه

.است کردن نمایندگی در غیراحتمالی، و احتمالی گیرینمونه های طرح تفاوت

و. آن تعداد نه( sample design)است گیری نمونه طرح همان یا گیرینمونه استراتژی اساسی، اصل نمونه، انتخاب در

احتمالی یگیرنمونه طرح باشد مثبت پاسخ که صورتی در کند؟ می نمایندگی را جامعه تعداد نمونه آیا که است این هم استراتژی

.احتمالی غیر صورت این غیر در است،

:احتمالی گیری نمونه های روش

و شودمی استفاده کشیقرعه از روش این در .است موجود نمونه طرح روش این در :5ساده تصادفی گیرینمونه .1

رای ب(. نیستند برخوردار یکسان شانس از همه تصادفی روش در ولی) دارند مساوی شانس شدن انتخاب برای افراد

مساوی احتمال و شانس از افراد همه تا شودمی برگردانده لیست به دانشجو آن دانشجو، هر انتخاب از بعد مثال

(ودشمی انتخاب دیگر نفر و شودمی عودت لیست به مجدد انتخاب صورت در) باشند برخوردار شدن انتخاب برای

و سیستماتیک صورتبه کامپیوتری، برنامه یک یوسیله به گیرینمونه روش این در :6منظم تصادفی گیرینمونه .2

جامعه تعداد) نمونه بین فاصله ابتدا روش این در مثال عنوان به. شودمی انتخاب تصادفی اعداد جدول طریق از

همان از برنامه بعد و مشخص( اول نفر) اول عدد سپس. شودمی مشخص( K= 1۲۲ مثال نمونه تعداد بر تقسیم

در گیرینمونه چارچوب اگر که است این روش این مزایای از. کندمی انتخاب را مابقی تا 1۲۲ تا 1۲۲ بعد به نفر

آن در شخصی عالیق است ممکن که است این آن عیوب جمله از و است راحت آن از استفاده باشد دسترس

(اول نفر انتخاب در مثالً)شود دخیل

استفاده روش این از زمانی. است برخوردار تریکم اعتبار از روش این فوق هایروش بین از :7ایخوشه گیرینمونه .3

وشر این از گیرینمونه هایهزینه کاهش خاطر به ما و است وسیع بسیار تحقیق جغرافیایی گستره که شودمی

مثالً. رساندمی خاصی ی حیطه به را ما نهایت در و کندمی استفاده بندیخوشه از روش این. کنیممی استفاده

ما کار کنیم استفاده ساده تصادفی روش از بخواهیم و باشد «کشور کل راهنمایی مدارس» آماری جامعه اگر

کشور کل پرورش آموزش منطقه 31 از که صورت بدین. کنیم می استفاده روش این از بنابراین شد خواهد سخت

هر از و ناحیه چند شهرستان هر از و شهرستان چند منطقه هر از کنیم،می انتخاب تصادفی صورت به را تا 5

. … و اصفهان از مدرسه 5 تهران، از مدرسه 5 مثالً. کنیممی انتخاب را مدرسه چند ناحیه

برخوردار اعتبار بیشترین از روش این احتمالی گیرینمونه هایطرح تمام بین در: 8منظم ایطبقه گیرینمونه .1

در مثالً باشد داشته جداگانه نمونه طرح یک باید طبقه هر که دارد طبقه چند آماری جامعه روش این در. است

طور به سرپ و دختر دانشجویان لیست باید «تهران دانشگاه تکمیلی تحصیالت دانشجویان موفقیت عوامل بررسی»

طبقه هر درصدهای نهایت در و شود انتخاب منظم طور به طبقه هر از درصدی سپس. باشد دسترس در جداگانه

.شود انتخاب نمونه و جمع هم با

نباشد معقول طبقه هر از انتخابی درصدهای محقق تشخیص به بنا که صورتی در : 9نامنظم ایطبقه گیرینمونه .5

.شودمی تبدیل نامنظم به منظم ایطبقه که کرد دستکاری را آنها توانمی

.کنیممی مطالعه خاصی ی منطقه در را خاصی قوم مثالً :10ایمنطقه گیرینمونه .6

آن ضعف. شودمی استفاده روش این از است الزم نمونه یک از بیشتری اطالعات که زمانی : 11دوبله گیرینمونه .7

(.1333) محمد رضا حافظ نیا، شوند گیرینمونه دوم بار برای ندارند تمایل افراد معموالً که است این

5 Simple Random

6 Systematic Sampling 7 Cluster Sampling 8 Proportionate Stratified 9 Disproportionate Stratified 10 Area Sapling 11 Double Sampling

:غیراحتمالی گیری نمونه های روش

لک مطالعه تحقیق هدف و نیست مهم تحقیق برای نمونه کردننمایندگی که گیرندمی قرار استفاده مورد زمانی هاروش این

هتوج با صورت این در. دارد وجود ضروری و سریع اطالعات سری یک به نیاز که زمانی یا تاریخی مطالعات مثل. نیست جامعه

:شودمی انتخاب زیر روش سه از یکی تحقیق هدف به

تر نه از بخشی از جمعیت که در دسترسگیری غیراحتمالی است که در آن نموگیری آسان نوعی نمونهنمونه :12نمونه گیری آسان .1

تواند نتایج را به کل جمعیت تعمیم دهد، زیرا این نمونه کند نمیکه از این نوع نمونه استفاده می شود. محققیانتخاب میاست

اص خ نماینده کل جمعیت نیست. به عنوان مثال اگر یک مصاحبه کننده تحقیقی را در یک مرکز فروش و صبح زود در یک روز

حضور آنها مصاحبه کند، محدود به همان افرادی هستند که در آن زمان خاص در آن محل تواند با انجام دهد، افرادی که وی می

های مختلفی از روز و ه مصاحبه در زماندارند و این نمایانگر نظرات سایر اعضا جامعه در آن ناحیه نخواهد بود و بهتر آن است ک

مناسب است. (Study Pilotآزمایشی) ای مطالعهگیری بیش از همه برر هفته صورت گیرد. این نوع نمونهچندین بار د

شود. سپس انتخاب های مجزا از هم تقسیم میای، ابتدا جمعیت به زیر گروهگیری سهمیهدر نمونه: 13ایگیری سهمیهنمونه.2

ای، انتخاب نمونه گیری سهمیهدر نمونهگیرد.ت خاص با قضاوت فرد صورت میواحدها یا افراد از هر زیر گروه براساس یک نسب

گیریکه وقت محدود است، چارچوب نمونه زمانی ای معموالًگیری سهمیهنمونهغیر تصادفی و اغلب غیر قابل اطمینان است.

ه توان تعیین کرد کاستفاده شود. در این روش میتواند است یا دقت زیاد مهم نیست، مییار کم وجود ندارد، بودجه تحقیق بس

روه انتخاب شود.چه تعداد از هر گ

فراد شود که در آن ای گلوله برفی به تکنیکی اطالق میگیرقیقات جامعه شناسی و آمار، نمونهدر تح :14گیری گلوله برفینمونه.3

کند. همچنان ه به یک گلوله برفی غلتان رشد میکنند. بنابراین گروه نمونه به نظر شبیمطالعه، افراد بعدی را معرفی می موجود در

گیری اغلب در گردد. این تکنیک نمونهای استفاده در تحقیق جمع آوری میشود، اطالعات کافی برنمونه ساخته می که

رود. همانند جمعیت افراد معتاد به مواد مخدر.ای محقق مشکل است، به کار میکه در دسترسی به آنها بر فیهای مخجمعیت

دستیابی به یک هدف خاص انتخاب ونه به صورت عمودی و غیر تصادفی برای در این روش، نم :15. نمونه گیری مبتنی بر هدف4

شود. مثال در یک گروه خاص ممکن است محقق بخواهد افرادی را در دو انتهای یک طیف انتخاب کند تا از وجود تمام نقطه می

ری و تجربه را در زمینه مورد نظافرادی را جمع آوری کند که بهترین آگاه نظرات اطمینان حاصل کند یا ممکن است ترجیحاً

کند برای مطالعه مناسبدهد که فکر میمیگیری مبتنی بر هدف، محقق افرادی را در نمونه قرار دارا هستند. بنابراین در نمونه

رود که تمام افراد دارای تجربه در یک مورد خاص کم هستند.زمانی به کار می هستند. این روش عمدتاً

نوع عهمطال هدف براساس سپس ،(غیراحتمالی یا احتمالی) شود مشخص گیرینمونه طرح یا استراتژی باید ریگینمونه از قبل

(.1332) هادی فالح زاده، ..(و منظم تصادفی ساده، تصادفی) شود انتخاب گیرینمونه

12 Convenience or Accidental sampling 13 Quota Sampling 14 Snowball sampling 15 Judgmental or Purposive sampling

کمی و کیفی تحقیق یمشاهده و عددی هایداده گردآوری طریق از را دانش گرا،اثبات گرپژوهش. شودمی گفته نیز گراثبات ،کمی پژوهش به

ضفر این در ریشه گرا،اثبات مابعد پژوهش هااین مقابل در. کندمی فراهم عددی تحلیل به هاداده این یعرضه سپس و هانمونه

به تهوابس و گذرا شکل تفسیرها این. شودمی ساخته افراد یوسیله به تفسیرهایی عنوان به اجتماعی محیط هایجلوه که دارد

عمقی و جدی یمطالعه با کالمی های داده گردآوری طریق از اول یدرجه از را دانش گرا اثبات مابعد پژوهشگران. دارند موقعیت

. آورندمی فراهم تحلیلی استقراء به هاداده این عرضه و موارد،

قیقاتتح از برخی در نگرش این. کنندمی معرفی یکدیگر از متعارض و متفاوت اساسی طور به را رویکرد دو این محققان، برخی

هایفرض پیش به کنند،می تصور گرایانه آرمان و متعارض مقابل، را رویکرد دو این که هاییدیدگاه. است مشهود کامالً کیفی

واقعی هاینمونه در البته ندارد، وجود آنان بین همسازی گونه هیچ جای آنها اساس بر که دارند رجوع رویکردها این پارادایمی

سعی قاتتحقی گونه این در. است کیفی یا و کمی اصالت یا و صبغه با تحقیق انجام بر اندیشمندان بیشتر تمایالت تحقیق،

. نمایند استفاده یکدیگر به کیفی و کمی تحقیقات متقابل خدمات از استفاده یا و مشترك هایتکنیک از که شودمی

.خوردارندبر یکسانی خاستگاه از دو این که معتقدند رویکرد دو این سازی نزدیک جهت در و رفته فراتر حتی نویسندگان برخی

که کرد استفاد هاروش این از توانمی زمانی و هستند کیفی هایروش از هاییسازی ساده کمی هایروش آنان دیدگاه در

با تحقیق کیفی و کمی رویکردهای صورت هر به. کنند صادر را روابط بودن ساده هویت تشخیص مجوز کیفی، هایروش

از ثبح اندیشمندان که زمانی لحاظ همین به. اندمتفاوت نیز تحقیق شناسی روش در متفاوت، پارادایمی مبانی از برخورداری

نتایج بر مرکزت گراییمصلحت در. کنندمی استفاده گراییمصلحت نظری و منطقی مبانی از ضرورتاً کنند،می رویکردها این ترکیب

. هاست زمینه و شرایط جای به( تحقیق هایبازتاب و هاموقعیت ها،کنش) تحقیق

درویکر این در بنابراین، .است مسائل حل هم آن و شود انجام باید که است کاری گیرد،می قرار نظر مورد آنچه دیدگاه این در

هک است سواالتی و گیردمی قرار مطالعه تحت که است ایمسئله تحقیق اساسی و مهم جنبه روش، بر تمرکز جای به فکری

.شودمی پرسیده مسئله آن درباره

و نهزمی در میبایست که کل یک بصورت انسان به نگاه به تمایل و پژوهش زمینه در سریعی تغییرات اخیر هایسال در

. است داده رخ گیرد، قرار بررسی مورد خودش خاص محیط

کسب هایافته تعمیم جای به آن هدف زیرا است کمی پژوهشهای از متفاوت بسیار کیفی هایپژوهش در گیرینمونه .1

(است بررسی مورد پدیده از عمیق درك

و سخت هایروش طریق از را آن تواننمی و است افراد ذهنی محتوای به رسیدن برای راهی کیفی پژوهش که آنجا از .2

. هستند متفاوت بسیار نیز آن هایروش و ابزارها داد، انجام کمی دقیق

در اما دارد وجود پژوهش مورد جامعه اعضای همه برای برابر شانس و تصادفی انتخاب بر زیادی تأکید کمی پژوهش در .3

. شوندمی دعوت یا انتخاب کنندگان مشارکت ترصحیح عبارت به یا پژوهش نمونه کیفی هایپژوهش

آن ویژگی مهمترین و بودن احتمالی آنها اصلی مبنای که دارند وجود گیرینمونه هایروش انواع کمی، هایپژوهش در .1

این رب تالش تمام و شودمی انجام تصادفی صورت به گیری نمونه. است شدن انتخاب در فرد هر برای معینی شانس وجود

آن زا نمونه که جامعه از پارامتری به مقدار نزدیکترین برآورد رودمی انتظار کار این با. شود جلوگیری تورش از که است

.گیرد ،صورت است شده انتخاب

ار پدیده این که کسانی بین از زیاد جزئیات با و متمرکز عمیق، دانش کسب هدف با را خود هاینمونه کیفی پژوهش .5

(.1331) رستم جاللی، کنندمی انتخاب بگذارند پژوهشگر اختیار در زیادی اطالعات توانندمی و کرده تجربه

گیریمدل نمونه

تر به آن اشاره شد، نمایش داده شده است: گیری که پیشدر شکل شماره یک انواع نمونه

گیری(: نمونه1شکل شماره)

کیفی و کمی تحقیق بین های تفاوت

( تحقیق کمی و کیفی با هم مقایسه شده اند:1در جدول شماره )

كمي كيفي

ها هنگامی که محقق در آنها تسخیر و کشف معنای داده

غوطه ور شده است.

ق تحقی فرضیاتی که محقق با آنها شروع بهآزمون

می کند.

مفاهیم به صورت تم ها، مضامین و مشترکات با معنا

هستند.

مفاهیم به شکل متغیرهای متمایز و مشخص از

همدیگرند.

گیرینمونه

احتمالی

سادهتصادفی

منظمتصادفی

ایطبقه

ایخوشه

ایمرحلهچند

احتمالیغیر

ساده

ایسهمیه

قضاوتی

شوند و غالباً نسبت به کلی ساخته میها در حالت سنجه

محیط تحقیق خاص ویژه هستند.

ها ساخته ور منظم قبل از گردآوری دادهطها به سنجه

شوند.و استاندارد می

ته از اسناد، مشاهدات ها به شکل کلمات و برگرفداده

ها هستند.ودست نوشته

ها به شکل اعداد و برگرفته از سنجش و اندازه داده

گیری دقیق هستند.

تواند علی و غیر علی باشد که غالباً استقرائی نظریه می

است. نظریه اساساً علی و قیاسی است.

فرایندهای تحقیق خاص هستند و تکرار آن بسیار نادر

است.

فرآیندهای تحقیق استاندارد است و تکرار آن مسلم

شود.می فرض

مشترکات با معنا و گرفته ازتحلیل با استنباط تم ها با

و شواهد به سازماندهی آنها برای ارایه یک تصویر منسجم

یابد.با معنا از واقعیت ادامه می

نمودارها انجام تحلیل با به کارگیری آمارها، جداول یا

شود.و این موارد با فرضیات مرتبط می شودمی

(: مقایسه تحقیق کمی و کیفی1جدول)

کیفی تحقیقهای روش

پاسخ دهندگان که اطالعاتی را در مورد افکار و احساساتشان ارائه می های تحقیق کیفی، فنونی هستند که با تعداد کمی از روش

موثری توجه محقق را به ها به طوره کل جامعه نسبت داد. این روشکنند، سر و کار دارند و به سادگی نمی توان آن را ب

کنند. با این حال، ضعف بزرگ تحقیق در گروه نمونه خود هستند، جلب میها( افرادی که نگرشها و احساسات)مانند انگیزش

توان به کل جامعه ه را نمیکیفی، این است که چون بر نظرات تعداد کمی از پاسخ دهندگان استوار است، نتایج به دست آمد

تعمیم داد.

های کیفی:انواع روش

های هدف، تعدادی از شرکت کنندگان که به صورت هدفمند انتخاب شده، در یک در این روش گروههای هدف: گروه

های ی نیز در مقام مدیر جلسه به صحبتکنند و شخصمندند صحبت میمورد موضوعی خاص که به آن عالقه جلسه در

پذیر را امکانهای عمیق و جزیی ای از پاسخآوری مجموعهدارد. این روش، جمعدهد و یادداشت برمیان گوش میآن

تر غیر ممکن یا مشکل بههای ساخت یافتهز طریق مصاحبهکند که دستیابی به آنها اسازد و اطالعاتی را فراهم میمی

های دست اول تحقیق از تر باشند و دادهیک بررسی مناسب های هدف در مراحل اولیهرسد. ممکن است گروهنظر می

ها بدست آید.آن

ار توانند بسیاز نظر ساختار مختلف هستند و می هاشوند. مصاحبهه صورت یک به یک انجام میبهای عمیق: مصاحبه

فراد را که ای اهت، نگرشها، تعصباکنند انگیزهند. اغلب، مصاحبه کنندگان سعی میساختار یافته یا بدون ساختار باش

ها دشوار است، چون ها در مصاحبهمقایسه پاسخ کشف کنند. متاسفانه شود،ها آشکار نمیآوری دادهدر دیگر فنون جمع

ها کنند. همچنین مصاحبهای توضیح شرایط یکسان استفاده میکنندگان از عبارات و اصطالحات مختلفی برشرکت

ها و خواندن و تجزیه و تحلیل نوشته های مصاحبه شوندگانم مصاحبه، نوشتن و ثبت صحبتاند، زیرا انجااغلب پرهزینه

صرف زمان زیادی است. نیازمند

:اند که ممکن است در قالبیسازی شدهها پنهاندر عبارات، کالم، تصاویر و گزارهفنون فرافکنی اغلب فنون فرافکنی

و واقعی هایکردن احساسات، رفتارها و انگیزه ساختار یافته یا بدون ساختار ارائه شده باشند. این روش برای آشکار

ها، احساسات و گیرد. فنون فرافکنی، بررسی دقیق نگرشدهندگان مورد استفاده قرار میاغلب نیمه خودآگاه پاسخ

کننده ماهر که مصاحبهسازد. در این روش نیاز است پذیر مییا واقعی پاسخ دهندگان را امکان خودآگاهرفتارهای نیمه

(.1335مهدی ایران نژاد، یل کند)ت را به خوبی تجزیه و تحلاباشد و اطالع

های تحقیق کمیروش

د ها برای تولیباشد و این روشنسبتا زیادی از پاسخ دهندگان می هایی هستند که مستلزم تعدادهای تحقیق کمی، روشروش

شوند، ممکن است میهایی را که در این روش ایجاد شده اند.دادهاطالعاتی که بتوان آنها را به کل جامعه تعمیم داد، طراحی

شود.باشد، استفاده مییک نمونه که نماینده کل جامعه میبتوان به کل جامعه تعمیم داد؛ چون از

انواع روش های تحقیق کمی:

شود که قصد آن ای از جامعه داده میبه نمونه در بررسی های میدانی یک پرسشنامه ساختار یافتههای میدانی: بررسی .1

ات در مورد چیزهایی از قبیل آوری اطالعها برای جمعباشد. بررسیاطالعات خاص از پاسخ دهندگان می بردن بهپی

ها و تحقیقات مربوط به تعیین سطح و شوند. اکثر سرشماریها طراحی میها، رفتارها و انگیزهها، مقاصد، آگاهینگرش

ها، مقاصد و دیگر اطالعات مربوط به پاسخ است نگرش روند که ممکنها به شمار میبک زندگی، بخشی از این بررسیس

دهندگان را مقایسه کنند.

بررسی های شخصی

بررسی های تلفنی

بررسی های الکترونیکی

بررسی های پرسشنامه ای

های های مختلف یا در برابر محركای افراد در موقعیتمشاهده، شامل دیدن و ثبت اعمال و رفتاره های مشاهده:روش .2

لیل مطالب های مکانیکی، ممیزی و تجزیه و تحهای شخصی، مشاهدهتوان از طریق مشاهدهاست. مشاهده را میخاص

ها به کنند و نحوه پاسخ دادن آنالعات مربوط به آنچه مردم عمل میتواند برای کشف اطانجام داد. این روش می

دارد؛ زیرا این روش می تواند آنچه را مردم واقعاًای فرق اشد. روش مشاهده با روش پرسشنامههای خاص مفید بمحرك

توان گیر است؛ اما میای پرهزینه و وقتهای مشاهدهگویند. به دست آوردن دادهدهند، نشان دهد نه آنچه را میانجام می

از این روش برای شناختن رفتار خاص استفاده کرد.

محقق یک متغیر را دستکاری های دست اول است که طی آن های از دادتحقیقات تجربی شامل مجموعهتحقیقات تجربی: .3

ر جای دیگری انجامتوان در آزمایشگاه یا هگیرد. این کار را میتغیر یا متغیرهای دیگر اندازه میکند و اثر آن را روی ممی

ترند و ارزان معموالًکنند. این نوع تحقیقات اد کمتری از مخاطبان استفاده میهای آزمایشگاهی از تعدداد. در تجربه

ن ممکن است تا حدودی ساختگی توان آنها را طی یک دوره زمانی کوتاه تر انجام داد؛ اما نتایج به دست آمده از آمی

(.1335 نژاد، ایران مهدی) باشد

گیری در مطالعه کمی و کیفینمونه

مطالعه کمی در مطالعه کیفی و کمی، مورد استفاده قرار گیرد. اما هر دو تواند در استفادهگیری آسان )ساده( میاگرچه، روش نمونه

گیری هدفمند روش نمونه گیرد.ه کیفی مورد استفاده قرار میدر مطالع گیری هدفمند معموالًحالی که نمونهگیرد، در مورد استفاده قرار می

هیت تحقیق بیشتر از ، ماگیری سادهر طبیعت و نیز در نمونهد .هنگامی که متغیرها در مطالعه کمی هستندتواند مورد استفاده باشد نمی

د.بستگی به نوع و ماهیت مطالعه داربنابراین، انتخاب تکنیک مورد استفاده مقدار کمی است.

گیری در مطالعه کمی و کیفی به نمایش درآمده است:( مقایسه نمونه2در جدول شماره)

مطالعه کیفی مطاله کمی

نمونه مبتنی بر هدف معموالً تصادفی

حجم نمونه معموالً کوچک حجم نمونه بزرگ

نمونه قابل مقایسه با جامعه)تعمیم پذیر(ممکن است چندان قابل مقایسه و تعمیم به

جامعه نباشد)یکتایی(

گیری در مطالعه کمی و کیفی(: مقایسه نمونه2جدول شماره)

گیری:نتیجه

افراد تمامی باید محقق یعنی بود خواهد سرشماری او روش کند اجرا جامعه افراد تمامی بر را خود پژوهش محقق اگر

به ندارند را جامعه کل بر پژوهش اجرای زمان و توان پژوهشگران اکثر چون اما .دهد قرار آزمون و سیربر مورد تکتک را جامعه

گینمایند در غیراحتمالی، و احتمالی گیرینمونه های طرح تفاوت .سازندمی کوچکی نمونه به محدود را خود پژوهش دلیل همین

تعداد نه( sample design) است گیرینمونه طرح همان یا گیرینمونه استراتژی اساسی، اصل نمونه، انتخاب در .است کردن

گیرینمونه طرح باشد مثبت پاسخ که صورتی در کند؟می نمایندگی را جامعه تعداد نمونه آیا که است این هم استراتژی و. آن

.احتمالی غیر صورت این غیر در است، احتمالی

جودو نمونه حجم و گیرینمونه لحاظ از بارزی تفاوت کیفی و کمی روش دو بین که است آن از حاکی آمده بدست نتایج

مبتنی بر مقصود پژوهش است و درت احتمالی یا تصادفی است تمامی آنها هدفمند و ن به برداری نمونه کیفی روش در دارد

زند.گیری میقعیت و شرایط موضوع دست به نمونهمحقق نیازمند خالقیت بیشتری است و متناسب با مو

روند رسمی ندارد و حجم نمونه در تحقیقات کمی آماری و تابع قوانین دقیق است گیری معموالًنمونه کیفی این در رویکردبنابر

ر تحقیقات کیفی قواعد دقیقی ندارد و هدفمند بوده و وابسته به شرایط متعددی است که بر موضوع در صورتیکه حجم نمونه د

.مطالعه حاکم است

منابع:

، نمونه گیری در پژوهش های کیفی: راهنمایی برای شروع، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم 1331رنجبر، هادی و همکاران، .1

.3ایران، سال دهم، شماره پزشکی ارتش جمهوری اسالمی

چاپ اول، تهران، روش شناسی پژوهش های کاربردی در علوم پزشکی، نمونه ، اندازه و گیری نمونه، 1331ملک افضلی و همکاران، .2

انتشارات علوم پزشکی تهران.

سوم، انتشارات نشر مدیران.، اصول پایان نامه نویسی) از انتخاب موضوع تا دفاع نهایی(، چاپ 1335ایران نژاد پاریزی، مهدی، .3

.1، نمونه گیری در پژوهش های کیفی، مجله تحقیقات کیفی در علوم سالمت، سال اول، شماره1331جاللی، رستم، .1

، مبانی و روش های آمار زیستی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سبحان.1332فالح زاده، هادی، .5

علوم انسانی، تهران، انتشارات سمت. ، مقدمه ای بر روش تحقیق در1333حافظ نیا، محمرضا، .6

7. Ilker Etikan, Sulaiman Abubakar Musa, Rukayya Sunusi Alkassim. Comparison of Convenience Sampling

and Purposive Sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics. Vol. 5, No. 1, 2016, pp.

1-4. doi: 10.11648/j.ajtas.20160501.11.

8. Driscoll, David L.; Appiah-Yeboah, Afua; Salib, Philip; and Rupert, Douglas J., "Merging Qualitative and Quantitative

Data in Mixed Methods Research: How To and Why Not" (2007). Ecological and Environmental Anthropology

(University of Georgia). 18.

9. Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., & McKibbon, K. (2015). Sampling in Qualitative Research: Insights

from an Overview of the Methods Literature.The Qualitative Report,20(11), 1772-1789. Retrieved from

http://nsuworks.nova.edu/tqr/vol20/iss11/5