Ang Pagsasalin ng Poesya o Tula

ni Dante M. Teodoro Jr.

Bakit mas Mahirap Magsalin

ng Tula?

Bakit mas Mahirap Magsalin ng Tula?

Sa mga tekstong teknikal, kapag nauunawaan ng tagasalin ang nilalaman ng kanyang isinasalin, ang problema lamang ay ang mga katawagan o terminolohiyang gagawin.

Kahit na diwa rin o mensahe ang isinasalin sa mga tekstong di-teknikal na tulad ng tula, lahat ng teorista at praktisyuner sa pagsasaling-wika ay nagsasabing mahirap nang hindi hamak ang magsalin ng ganitong uri ng materyales.

Ayon kay Finlay:

The translating of poetry must surely be a case par excellence in which the old Italian saying traduttori, traditori applies. Few things are more difficult than the effective and true meaning of poetry into poetry (if indeed, it is at all possible…)

Mapatutunayang higit na mahirap lipirin ang diwang ibig ipahatid ng makata sa kanyang tula kaysa diwang ibig ipahatid ng isang espesyalistang sumulat ng isang tekstong teknikal tungkol sa kanyang espesalisasyon. Sapagkat may nadaragdag na dimensyon ng mga problema sa pagsasalin ng isang tula na wala sa isang tekstong teknikal.

1. Paggamit ng mga tayutay (figures of speech)

2. Ang pangangalaga sa estilo ng awtor o paraan ng kanyang pagpapahayag

3. Ang pagbagtas sa pamamagitan ng salin sa dalawang magkaibang kultura. Halimbawa:

Kultura ng sumulat sa Ingles na Amerikano at kultura ng babasa ng salin salin sa Filipino na isang Pilipino.

Maraming dalubhasa sa pagsasaling-wika ang naniniwalang imposibleng matamo ng sinuman ang ganap (perfect) na pagsasalin sa larangan ng poesya o tula.

Ano Ba ang Poesya o Tula?

Ayon kay Savory:Ang poesya ay isang sining ng

paggamit ng mga salita upang lumikha ng ilusyon sa ating mga pandama.

Ang isang tula ay may ritmo, sukat at tugma; may emosyon o damdaming masidhi at malalim sa karaniwang pahayag; may higit sa karaniwang dami ng mga tayutay at hindi gaanong mahigpit sa pagsunod sa gramatikong pagsusunod-sunod ng mga salita

Ayon kay Almario:Ang tula ay hindi isang koleksyon

lamang ng magsisintunog na titik at makahulugang salita. Dapat itong maging isang buong pangungusap; ang mga titik at salitang dapat isaayos tungo sa isang makabuluhang balangkas ng pagpapabatid ng diwa, damdamin, pangyayari, larawan o kakintalan.

Magkaaktulad kaya ang nagiging pagtingin ng lahat ng makata sa isang bagay maging anuman ang kanyang lahi?

Magkakatulad kaya ang kanilang paraan ng pagpapahayag ng damdamin sa isang inspirasyon?

Sagot: HINDI

Ang isang akdang patula ay may katangiang naiiba sa akdang tuluyan. Sa tula’y pinipili ang isang salita hindi lamang dahil sa kahulugan nito kundi dahil pa rin sa tunog nito. Sa bahaging ito ng pagsasalin, nakasusumpong ng hindi biro-birong suliranin ang maraming tagapagsalin. Ito rin ang dahilan kung bakit nababago ang diwa ng ilang bahagi.

Naging dakila ang taludtod ni Virgil na:

“Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula campun”

Masasabing madaling isalin nang tuluyan ang kahulugang napapaloob sa isang tula subalit imposibleng ilipat sa ibang wika ang buong ritmo, sesura, emosyon, at iba pang katangian ng orihinal na teksto.

Sa ano ngayon dapat isalin ang isang tula?

Sa paraang patula rin ba?O sa paraang tuluyan?

Mga Nagsasalungatang

Paniniwala sa Pagsasalin

Ayon kay Savory, si Postgate ang nagsabi sa kanyang aklat na Translations and Translators na ang isang prosa o tuluyan at dapat masalin sa paraang tuluyan din at ang tula ay sa paraang patula rin.

Si Matthew Arnold man ay naniniwala na kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang tula, ang salin ay kailangang magtaglay ng mga katangian ng tula.

Ang pagsasalin ng isang tulang may sukat ay napakahina kung mawawala ang sukat; na ang tuluyang salin ng isang tula ay pinakamahina sa lahat ng paraan.

Naniniwala sila na upang maging makatarungan sa makatang awtor, ang kanyang tula ay kailangang isalin ng isa ring makata at sa paraang patula rin.

Sinabi ni Hilaire Belloc na ang pagsasalin sa isang tula ay higit na mabuti kung gagawin sa paraang tuluyan.

Sinusugan pa ito ni Sir John Denham nang isalin nito ang Aeneid.

Sa Introduksyon ng salin ay sinabi ni Denham na ang layunin niya sa pagsasalin ay hindi upang lumikha ng bagong tula kundi upang isalin lamang ang diwang taglay ng isang tula hindi sa paraang patula rin kundi sa paraang tuluyan.

Ang pagsasalin ng tula ay isang napakadelikadong gawain; na sa pagsasaling tula-sa-tula, ang bisa ng awtor ay tulad ng gamot na nawawalan ng “ispiritu”.

Ang orihinal na tula at ang patula ring salin nito, karaniwan na, ay dapat magkatulad sa anyo.

Ang patulang salin ng isang tula ay humahamon sa kakayahan ng tagapagsaling gumamit ng mga tayutay at iba’t ibang paraan ng pagsasaayos ng mga salitang tulad ng orihinal na kailangang mapanatili ang hangga’t maaari.

Kung ang isang tula ay isasalin sa paraang tuluyan, mayroon na kaagad na isang “kapilayan” ang tagapagsalin bago pa siya magsimula.

Sa dalawang salin, ayon kay Savory, ay malinaw na mapatutunayang higit na mabuti ang paraang tula-sa-tula sapagkat bukod sa napananatili sa salin ang “musika” ng orihinal ay nahahantad pa rin ang mambabasa sa aktwal na anyo nito.

(A) lyric poem translated as prose is not an adequate equivalent of the original. Though it may reproduce the conceptual content, it falls far short of reproducing the emotional intensity and flavor. However, the translating of some types of poetry by prose may be dictated by important considerations.

-Nida

jggggggggggggggggg

jggggggggggggggggg

jggggggggggggggggg