การท าศลัยกรรมตกแต่งสนัเหงือกใหเ้หมาะสมแกก่ารใสฟั่นเทียมเป็นส่ิงจ าเป็น เพ่ือให้

ผ ูป่้วยสามารถใสฟั่นเทียมไดโ้ดยไม่มีอาการเจ็บ สามารถใชบ้ดเค้ียวไดอ้ยา่งมีประสิทธิภาพ

ซ่ึงสนัเหงือกท่ีดีไม่ควรมีปุ่ มกระดกูแหลมหรือปุ่ มกระดกูท่ียื่นออกมาดา้นขา้ง รวมถึงไม่มี

เน้ือยึดหรือสว่นของกลา้มเน้ือมาเกาะอย ูบ่ริเวณขอบของฟันเทียม โดยสิ่งเหลา่น้ีสามารถ

แกไ้ขไดโ้ดยการท าศลัยกรรม

ขอ้บ่งช้ี

• เน้ือยึดริมฝีปากมีขนาดใหญ่หรอืเกาะสงู ขดัขวางต่อการใสฟั่นเทียม

• เน้ือยึดริมฝีปากขดัขวางการเคลื่อนไหวริมฝีปากและลิ้น ท าใหพ้ดูไม่ชดั

• มีช่องว่างระหว่างฟันหนา้ เน่ืองจากมีการเกาะสงูของเน้ือยึดริมฝีปาก

• เน้ือยึดริมฝีปากเกาะสงูมายงัสนัเหงือกยึด ท าใหเ้กิดการท าลายอวยัวะปริทนัต์

วิธีการท า

ฉีดยาชาและใชก้รรไกรหรือมีดตดับริเวณเน้ือยึด (ดงัภาพท่ี ๑ และ ๒) จากนัน้จึงเย็บ

( ดงัภาพท่ี ๓ ) และใชผ้า้กอ๊ซมว้นเป็นแท่งสอดไว ้๑-๒ ชัว่โมง ( ดงัภาพท่ี ๔ )

ภาพท่ี ๑ ภาพท่ี ๒ ภาพท่ี ๓ ภาพท่ี ๔

หลงัท าการรกัษา ๑ สปัดาหท์นัตแพทยจ์ะนดัใหม้าตดัไหมและประมาณ ๒ สปัดาห์

แผลจะสามารถหายเองไดต้ามปกติ

การตกแต่งกระดกูสนัเหงือกเป็นการท าใหก้ระดกูสนัเหงือกมีรปูรา่งเหมาะสมท่ีจะ

เป็นฐานรองฟันเทียมเพ่ือลดความเจ็บปวดต่าง ๆ ในการใสฟั่น อาจท าทนัทีหลงัการถอน

ฟันหรือท าการผา่ตดัแกไ้ขภายหลงัก็ได ้

วิธีการท า

๑. ฉีดยาชาแลว้เปิดแผ่นเหงือกออก

๒. ใชคี้มขลิบกระดกูท่ียื่นออกมา แลว้ตะไบแต่งกระดกูใหเ้รยีบ

๓. ใชน้ ้าเกลือลา้งเศษกระดกูออกใหห้มด

๔. น าแผน่เหงือกกลบัคืนท่ีเดิม โดยเย็บแผน่เหงือกเขา้หากนั

ภาพท่ี ๕ แสดงกระดกูเบา้ฟันท่ีมีสว่นยื่นท่ีไม่ตอ้งการ การกรอลดสว่นยื่นท าได้

และหลงัจากกรอตดักระดกูแลว้ยงัมีความกวา้งของสนัเหงือกเพียงพอ

ภาพท่ี ๖ ซา้ย: แสดงกระดกูเบา้ฟันท่ีมีสว่นยื่นท่ีไม่ตอ้งการ

กลาง: แสดงขัน้ตอนการผา่ตดั ขวา: แสดงแผลท่ีหายดีแลว้

การท าศลัยกรรมเพ่ือใสฟั่นเทียม

กระดกูงอก มกัเกิดจากกรรมพนัธ ุ ์โตชา้ อาจเป็นกอ้นเด่ียวหรือหลายกอ้นติดกนั

มกัเกิดบริเวณกลางเพดานปากและดา้นลิ้นของขากรรไกรลา่ง

ขอ้บ่งช้ี

๑. มีขนาดใหญ่มากจนพดูไมช่ดั

๒. เศษอาหารติดง่ายและท าความสะอาดยาก

๓. กลืนล าบาก

๔. ขดัขวางการใสฟั่นเทียมชนิดถอดได้

๕. เยื่อบเุป็นแผลง่ายและมกัหายยากเน่ืองจากมีหลอดเลือดเลี้ยงนอ้ย

วิธีการตดักระดกู

๑. สว่นใหญ่มกัฉีดยาชาเฉพาะท่ีและท าการตดัในคลินิกทนัตกรรม

แต่มีบางกรณีท่ีตดัภายใตย้าสลบ

๒. ท าการเปิดแผ่นเยื่อบ ุ( ภาพท่ี ๗,๘ )

๓. ท าการตดักระดกูโดยใชห้วักรอ หรือส่ิวทางทนัตกรรม

๔. เย็บปิดแผ่นเยือ่บ ุ( ภาพท่ี ๙ )

๕. ทนัตแพทยอ์าจใหใ้สเ่ครื่องมือปิดแผล และมาตดัไหมหลงัจากเยบ็ไปประมาณ ๗-๑๐ วนั

๖. แผน่เยื่อบจุะเช่ือมกนัภายใน ๗-๑๐ วนั (ภาพท่ี ๑๐)และจะค่อยๆหายเป็นปกติ ( ภาพท่ี ๑๑)

ภาพท่ี ๗ ภาพท่ี ๙ ภาพท่ี ๑๐

ภาพท่ี ๘ ภาพท่ี ๑๑

๑. กดัผา้ใหแ้น่นในบริเวณท่ีท า ๑ ชัว่โมง หากยงัมีเลือดออกมาอีกใหก้ดัผา้ใหม่ต่ออีก ๒

ชัว่โมง

๒. กลืนน ้าลายใหแ้หง้ อยา่บว้นน ้าหรอืน ้าลายระหว่างท่ีกดัผา้อย ู่

๓. หลงัท าการผา่ตดัผ ูป่้วยจะมีความร ูส้ึกชาหรือหนา บริเวณแกม้ ลิ้นและริมฝีปาก ตอ้ง

ระวงัไม่กดั เกา หรือหยิกบริเวณท่ีชา มิฉะนัน้จะเกดิแผลข้ึนภายหลงั

๔. หา้มอมน ้าแข็ง บว้นน ้าหรือน ้ายาใดๆ ในวนัแรก วนัต่อไปใชน้ ้าเกลือ (เกลือแกง ๑ ชอ้นชา

ผสมน ้า ๑ แกว้) อมและกลัว้ปากเบาๆ นาน ๑ นาที แลว้บว้นหลงัรบัประทานอาหาร

๕. แปรงฟันท าความสะอาดตามปกติ และควรแปรงหลงัจากเลือดหยดุแลว้ แปรงไดจ้นถึง

บริเวณไหมท่ีเย็บ ถา้แปรงแผลแลว้เลือดออกเล็กนอ้ย เลือดจะหยดุไดเ้อง

๖. รบัประทานยาตามแพทยแ์ละเภสชักรสัง่ใหค้รบ

๗. หา้มเอาน้ิวมือ ไมจ้ิ้มฟัน แคะ เข่ียบริเวณแผลและหา้มดดูแผลเลน่

๘. ท างานประจ าวนัได ้แต่อยา่ออกก าลงักายเกินควร

๙. งดด่ืมสรุา บหุรี่ อาหารรสจดั ภายหลงัการผา่ตดั

๑๐. ใหก้ลบัมาตดัไหมหลงัเย็บ ๗ วนัหรือตามท่ีทนัตแพทยน์ดัหมาย

๑๑.หากมีการบวมใหใ้ชผ้า้ห่อถงุเจลหรือขวดน ้าเย็นประคบนอกปากบริเวณท่ีผา่นาน ๒๐

นาที หลงัจากวนัแรกแลว้ใหเ้ปลี่ยนเป็นประคบบริเวณเดิมดว้ยผา้ชบุน ้าอ ุ่นหรือกระเป๋า

น ้าอ ุ่นจนกว่าจะร ูส้ึกปกติ

๑๒.การใสเ่ครื่องมือปิดแผล

ในกรณีท่ีตดัปุ่ มกระดกูเพดานบนหรือปุ่ มกระดกูใตล้ิ้น

ท่ีมีขนาดใหญ่ใสเ่ครื่องมือปิดแผลเป็นเวลา ๒๔-๗๒ ชัว่โมง

หลงัผ่าตดัเพ่ือช่วยหา้มเลือด ป้องกนัการเกิดกอ้นลิ่มเลือดคัง่

อย ูใ่ตเ้ยื่อเมือก และใสต่่ออีกเป็นระยะเวลาอยา่งนอ้ย ๗ วนั

เพ่ือป้องกนัการระคายเคืองบริเวณแผลผา่ตดัท่ีเกดิในระหว่าง

การรบัประทานอาหาร หรือท าความสะอาดช่องปาก

จดัท าโดย นกัศึกษาทนัตแพทย ์รตัติยา หทยัเดชะดษุฎี, นกัศึกษาทนัตแพทย ์ เกศกาญจน ์ ภิญโญ

นกัศึกษาทนัตแพทย ์สปัุญญา นยัวิกลุ , นกัศึกษาทนัตแพทย ์ สลิลภร เหลา่ชวูงศ์

คณะทนัตแพทยศาสตร ์มหาวิทยาลยัธรรมศาสตร์

อาจารยท่ี์ปรกีษา อาจารยท์นัตแพทยห์ญิง สิรพิร ตัง้ศรสีกลุ

กล ุม่งานทนัตกรรม โรงพยาบาลเจา้พระยายมราช

จงัหวดัสพุรรณบรุี

การตดัเนือ้ยึดริมฝีปาก

การตกแตง่กระดกูสนัเหงอืก

การดแูลภายหลงัการผ่าตดัส าหรบัผูป่้วยท่ีไดร้บั

การท าศลัยกรรมตดัแต่งกระดกู

การตดักระดกูงอกบริเวณเพดานปากและขากรรไกรลา่งดา้นลิน้