ปรชญา (Philosophy)อภปรชญา

(Metaphysics )ญาณวทยา

(Epistemology)คณวทยา (Axiology)

จรยศาสตร (Ethics)ตรรกวทยา (logic)สนทรยศาสตร

(Aesthetics)

จรยศาสตร เปนศพทบญญต แปลมาจากภาษาองกฤษวา “Ethics” หมายถงศาสตรทวาดวยความประพฤตและการตดสนทางจรยธรรม

ขอบเขตเนอหาของวชาจรยศาสตรอดมคตของชวต

ศกษาวาดวยสงดสงสดทมนษยควรแสวงหาเกณฑการตดสนทางจรยธรรม

ศกษาวาดวยเกณฑการตดสนความดและความชว ความถกและความผด

อภจรยศาสตร ศกษาวาดวยธรรมชาตของคาทางจรยธรรม

อดมคตของชวตหรอจดมงหมายของชวต

อะไรคอจดมงหมายของชวตหรอสงสงสดทมนษยควรแสวงหา?

นานมาแลว มพระราชา ผ ซงบอกกบคนขมาของเขา

วาถาเขาสามารถขมาไปครองพนทไดมากเทาไร

กตาม พระราชาจะยกทดน นนใหกบเขา

คนขมาจงควบมาของเขาไปอยาง รวดเรว

เพอครอบครองทดนใหมากเทาท จะทำาได

เขาเรงควบมาไปเรอยๆเรวเทาท มาจะรบไหว

เมอเขาหวหรอเหนอยเขาไมหยดควบมาเพราะเขาตองการครอบครองดนแดนใหมากเทาทจะเปนไปได

เมอมาถงจดหนงเขาหมดแรง และ กำาลงจะตาย เขาจงถามตวเองวา "ทำาไมเราถงกดดนตวเองอยางหนกเพอใหไดครอบครองผนดน ?

ตอนนเรากำาลงจะตายและเรากตองการเพยง

แคทดนเลกๆเพอฝงศพตวเอง"

เรองขางตนกเหมอนการเดนทางของชวต

พวกเราพวกเราผลกดนตวเองอยางหนกทกวน

เพอ ใหไดเงนมากๆ

มอำานาจ และ เปนทยอมรบ

วนหนงเมอเรา มองกลบไป

พวกเราจะ ตระหนกวา

เราไมไดตองการมนมากนก

ชวตไมใชการสราง

เงน สราง อำานาจ หรอ

การยอมรบชวตไมใชการทำางาน

แตเมอเราไมสามารถยอนเวลา

กลบไปไดกบสงทเราพลาดไป

จดมงหมายของชวตคออะไร?

ทำาไมตองรจกชวต? พระธรรมปฎก ( ป.อ. ปยตโต ) กลาววา

“คนทมความมนใจในชวตของตน จนไมหวาดหวนพรนพรงแมตอความตาย กเพราะไดดำาเนนชวต

ของตนอยอยางดทสดและไดใชชวตนนใหเกดคณประโยชนคมคากบการทไดเกดมาแลวชาตหนง

เรยกไดวาเปนอยอยางผมชย ประสบความสำาเรจในการดำาเนนชวต  คนเชนนนคอผทไดเขาถงจด

หมายแหงการมชวต”

ถาไมรจกเปาหมายของชวตกเหมอนกบ เดนโดยผาผกตาไว

แลวจะแนใจไดอยางไรวา.......

ไมไดเดนตรงไปสหนาผาและกาวตอไปทจะเหยยบลงนน

ไมใช...เหวลก

กาวแรก...เราตองรจกตวเองกอน

ทศนะทางปรชญาสขนยม (Hedonism)

สขนยมแบบอตนยมของฮอบสสขนยมทางสายกลางของเอพควรสสขนยมเชงปรมาณของเบนธมสขนยมเชงคณภาพของมลล

อสขนยม (Non-Hedonism)ปญญานยมวมตนยมมนษยนยมอตถภาวนยม

คาทางจรยธรรมสงทมคานอกตว (Extrinsic value)

คอ สงทเราตองการเพราะสงนนเปนเครองมอหรอเปนทางนำาไปสสงทเราตองการได

ตวอยางเชน เงนสงทมคาในตว (Intrinsic value) คอ

สงทเราตองการมนเพราะตวมนเอง เราไมไดตองการมนเพราะเปนทางนำาเราไปสสงอนทเราอยากไดมากกวา เชน ความสข ความร

นกศกษาคดวา...ความรเปนสงทมคาในตวเองหรอเปนสงทมคานอกตว เพราะเหตใด?

สขนยม (Hedonism)มนษยถกสรางมาโดยใหมอวยวะสำาหรบรบร

เพอใหชนชมกบสนทรยภาพของโลกหากมนษยทสมบรณไมชนชมกบ

สนทรยภาพของโลก เสมอนหนงวาทำาตวเปนคนพการ

การใชชวตตองรจกการแยกแยะ เชน การกนปลา ไวน

กวโบราณชาวจนคนหนงเคยเขยนบทกวเอาไว

“หากโลกนปราศจากสสนอนสวยงามกชางเถดแตถามแลวไมรจกดกนาเสยดาย

หากโลกนไรเสยงอนไพเราะเสนาะหกชางเถดแตถามแลวไมรจกฟงกนาเสยดาย

หากโลกนปราศจากสรารสเลศกชางเถดแตถามแลวไมลมลองกนาเสยดาย”

สขนยมแบบอตนยมของโทมส ฮอบสธรรมชาตของมนษยเหนแกตวทกการกระทำาลวนเกดจากความเหนแกตว เพอ

ประโยชนของตนทงสนการกระทำาบางอยางดเหมอนไมเหนแกตว แต

แทจรงแลวเกดจากความเหนแกตวทซอนอยนนเอง

ไมมใครทำาอะไรเพอผอน เพอความสข สบาย ของตนเองทงสน

คนแยงขนรถเมล

สขนยมทางสายกลางของเอพควรส

การดำาเนนชวตอยางเรยบงาย ฉลาดการเลอกความสขทมากและยาวนานหลกเลยงความสขทไมจำาเปนและหายากไมเชอวามโลกหนา ความสขอยในโลกน

เจวค

คนรก

สขนยมเชงปรมาณของเจเรม เบนธมความเขมขนของมนระยะเวลาของมนความแนนอนหรอไมแนนอนของมนความใกลหรอไกลของมนผลตภาวะของมนความบรสทธของมนการแผขยายของมน

รจนา เพชรกณหา, ชะตาชวตทพลกผน

สขนยมเชงคณภาพของจอหน สจวต มลลมนษยแตกตางจากสตว มนษยมปญญามนษยแสวงหาความสขจากการใชปญญา

จนตนาการ และสำานกทางศลธรรม

ผศ.ดร.สงห อนทรชโต, อาจารยคณะสถาปตย ม.เกษตรฯ “ผมวาชวตคนเราไมนาจะแค

เกดมา ทำางาน เลยงลก แลวกแกตาย แตคดวาชวตผมนา

จะทำาอะไรทงไวใหแกสงคมบาง ตอนนผมรสกวา ในทสดเรากสามารถมสาระมากขน เปนสาระททำาใหโลกนดขน สวยขน สดใสขน หรอทำาใหคนยมได ผมรสกภมใจใน

ฐานะคนหนงทสรางสาระใหสงคม ทำาใหประเดนสง

แวดลอมเปนสงททกคนรวมมอกนได”

วจารณสขนยมถามนษยแสวงหาความสขสบายอยางเดยว

อารยธรรมของมนษยคงไมเจรญมาดงเชนทกวนนการกระทำาอนนาสรรเสรญจะเกดขนไมได ถามนษย

คดแตจะหาความสขสบายมนษยไมสามารถมความสขทแทจรงได เพราะความ

สขเกดจากความสมอยาก แตความอยากของมนษยไมมทสนสด ดงนน ความสมอยากทแทจรงจงมไมได

Schopenhauer

อสขนยม (Non-Hedonism)ความสขทางกายไมใชสงทดทสดสำาหรบ

ชวตทกคนลวนชอบความสขสบาย แตความชอบ

ไมอาจนำามาเปนความดหรออดมคตของชวตได

ความสขทางอายนะไมใชสงประเสรฐ คนแตกตางจากสตว ไมควรแสวงหาความสขอยางงาย

ปญญานยม: ปญญาหรอความรเปนสงทดทสดและมคาในตวเอง

วมตนยม: สงทมนษยควรแสวงหาคอความสงบทางจตทปราศจากความสขและความทกข

ปญญานยม (Rationalism)

ความรเปนสงทดทสดทมนษยพงแสวงหา

นกปญญานยม ไดแก โสเกรตส เพลโต อรสโตเตล

ในทางปรชญา เหนวาคณสมบตเฉพาะททำาใหสงๆ หนงแตกตางจากสงอนๆ ในประเภทเดยวกนนน คอ สาระ หรอสารตถะ (Essence )ของสงนนๆ

สาระของความเปนมนษยกคอการใชความคด เหตผล การใชสตปญญา และการแสวงหาความร

กรณตวอยาง

สมมตวาถามเทวดามเลยงดมนษย มเครองวเศษตงไวทกมมเมอง มนษยอยากไดสงใดกมากดปมทเครองวเศษน กจะไดตามปรารถนา นกศกษาคดวา คนในเมองนจะพอใจและมความสขหรอไม?

แตสาระของมนษยคอการใชปญญาหรอความคด คงไมพอใจเปนแน และคงตองมคนพยายามรอถอดชนสวนเจาเครองวเศษวามนทำางานอยางไรกนแน

เซอรไอแซค นวตน

ครสโตเฟอร โคลมบส

อมตะ หลไพบรณ, สถาปนกมอรางวลระดบนานาชาต

“เราตองสดวยไอเดย เราตองคาดหวงวาจะสรางสงใหมๆ แตละ

กาวทยากเสมอ เพราะทำาสงใหม มนยาก แตนนแหละคอสงทสนก

ทสดของชวตสถาปนก”

วมตนยม (Salvationism)เปาหมายของชวตคอความสงบ

มองสรรพสงภายใตกฎธรรมชาต เชน ความแกชรา แตกสลายหรอเนาเสย เปนสงทไมอาจหลก

เลยงไดเนนใหมนษยรจกตนเอง รจกควบคมความ

ตองการ และรจกการเอาชนะใจตนเองเปนวถชวตทมงสละโลก ใชชวตเรยบงาย

ซนนค (Cynic) เกดจากลกษณะเบอหนายสงคม ดำาเนนชวตเรยบงาย ชวตเรยบงายเปนสงทมคาในตวเอง ไมไดเปนวถ (means )

ไปสสงใด ดำาเนนชวตทมลกษณะหน (negative ) มากกวาลกษณะเขา

(positive) สโตอค (Stoic)

เชออำานาจปญญาของมนษย ในการเขาใจความจรงของกฎธรรมชาต

มนษยควรเอาชนะใจตนเอง และควรฝกฝนคณธรรม 3 ประการ คอ ความอดทน ความอดกลน และความยตธรรม

ตวอยางนกปรชญาซนนค ไดโอจนนส

ตวอยางนกปรชญาสโตอค พระพทธเจา พระเยซ

ดงตฤณ, ผเขยนหนงสอ เสยดายคนตาย“ไมไดอาน” “นยามของความงาม มน

ตองมาจากใจ ตองเปนสงททำาใหรสกด ทำาใหรสกสบาย

มนจะมากบความรสกเยน มากบความรสกสบายใจ ไมเรารอน ไมเปนทกข ทำาใหจตใจ

สวาง ไมใชมด ทำาใหสงบ ไมใชกระวนกระวาย จตของคนปกต มนจะดนอยตลอด ดนอยากจะได อยากจะเอา แตความงามของธรรมจะทำาใหเรารสกพอท...ใจ”

สทสสา ออนคอม ทกวนน จดกรรมฐานบอย

ปฏบตบอย เสนทางธรรมมนคอสงทแทจรงกวา มน

ทำาใหเราไมหลงกบสงภายนอก เพราะคนเราทกวนนหลงไปกบวตถ ถาเราหลงไปกบสงภายนอก เราไมมวน

พอ เราไมมวนเตม พระพทธเจาสอนเสมอวา ชวตเรามใจนำาหนา มใจ

ประเสรฐทสด ความสขทใจเปนความสขทแท”

แมชศนสนย แหงเสถยรธรรมสถาน

“ความทกขทำาใหคนพลกชวต รอยกบโลกอยางทโลกเปน และเปนอสระจากทกขได เพราะเขากเรยนรจาก

คำาวาทกขนแหละ”

วมตวมตนยมนยม

เชอวา การหลดพนจากความทกขถอวามคามากกวาความสข

ปญญานยม

เชอวา ศกดศรและความมคณคาของมนษยอยทปญญา

มนษยนยม ถอวาทงความ สข ปญญา

(ความร ) ความสงบของจตการชนชมศลปะ มตรภาพ เสรภาพ ลวนเปนสงทมคาใน

ตนเอง ไมมอะไรมคาสงสด จดหมายของชวต คอ การได

ลมสงม คานน ๆอยางทวถง และ

ประสมกลมกลนไมลมหลงไปในสงหนงสงใด

มากจนละเลย สงมคาอนๆ ทควรจะลมรส

ดวย

อตถภาวนยม

จารตประเพณเปนเครองบบรดชวตมนษย ทำาใหอดอดและเปนทกข เนอหาไมสอดคลองกบยคสมย

เราทำาตามจารตประเพณ เนองจากทำาใหเรารสกปลอดภย

อตถภาวนยมมองวา แกนของความเปนมนษยคอ เสรภาพ ไมตกเปนทาสของสงใด ทำาดวยการเลอกและตดสนใจของตวเราและรบผดชอบตอการเลอกนน

ฌอง ปอล ซารตร

สมณ คณะเกษม, หนงเดยว

“ธรรมชาตเปนอยางน แตงตวกตามสมยไปเรอยๆ แตเดยวนไม

คอยเทาไร ชอบอะไรทเหมาะกบตวเอง”

สรปจดมงหมายของชวตตามทศนะทางปรชญาสขนยมสขนยมทางกาย ไดแก โทมส ฮอบส, เบนธมสขนยมทางใจ ไดแก เอพควรส, มลลปญญานยม ไดแก โสเครตส เพลโต อรสโตเตลมนษยนยมอตถภาวนยม