Wojciech Toman

http://hdrphotographer.blogspot.com/

Przewodnik po fotografii HDR

1

Uwaga: Jeśli spodobał Ci się ten tutorial, odwiedź mojego bloga dostępnego pod następującym adresem:

http://hdrphotographer.blogspot.com/ . Poza zdjęciami, znajdziesz tam wiele porad, tutoriali a także

darmowych zasobów takich jak ustawienia (Presets) do programów takich jak Photomatix Pro czy Adobe

Lightroom.

2

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI ............................................................................................................ 2

WSTĘP .................................................................................................................. 3

KILKA SŁÓW WSTĘPU ............................................................................................... 3

Czym jest HDR? ..................................................................................................... 4

WYKONANIE ZDJĘCIA HDR ......................................................................................... 9

PROGRAMY DO ZDJĘĆ HDR ...................................................................................... 14

PROBLEMY ......................................................................................................... 16

NATURALNE ZDJĘCIA W PHOTOMATIX PRO ................................................................... 20

WCZYTANIE ZDJĘCIE ............................................................................................. 21

USUWANIE DUCHÓW ............................................................................................. 24

ZDJĘCIE HDR ....................................................................................................... 30

MAPOWANIE TONÓW ............................................................................................. 32

WYKAŃCZANIE I ZAPISANIE ...................................................................................... 39

CZARNO-BIAŁE ZDJĘCIA HDR ..................................................................................... 42

EXPOSURE FUSION – ALTERNATYWA DLA HDR ................................................................ 45

WSTĘP .............................................................................................................. 45

UŻYWANIE FUZJI W PHOTOMATIX PRO ........................................................................ 47

3

WSTĘP

KILKA SŁÓW WSTĘPU

W tym poradniku wprowadzę Cię w świat techniki znanej powszechnie, jako fotografia HDR. Postaram się udzielić odpowiedzi na następujące pytania:

Czym tak naprawdę jest fotografia HDR?

Jak poprawnie wykonać zdjęcie HDR?

Jak dokonać obróbki zdjęcia HDR?

Opowiem także o typowych trudnościach i problemach związanych z tym rodzajem fotografii, a także przedstawię sposoby radzenia sobie z nimi. Zaproponuję również moje pomysły na workflow dobry dla tego rodzaju fotografii, a także opowiem pokrótce o obróbce, jakiej używam do zdjęć HDR w mojej codziennej pracy. Oznacza to, że skupię się na realistycznych i naturalnych zdjęciach HDR.

W tym artykule pokażę również garść zdjęć HDR mojego autorstwa, które liczę, że Cię zainspirują do wykorzystania tej techniki (a ponadto, będą ciekawym przerywnikiem w tym dość długim tekście).

W pierwszej części, którą aktualnie czytasz opowiem nieco o teorii fotografii HDR, a także o oprogramowaniu koniecznym do jej wykonania. Postaram się udowodnić, że HDR bywa czasem wręcz niezbędny, pokażę też jego liczne zalety. W części tej dam również wskazówki jak poprawnie wykonać zdjęcie HDR i w końcu opowiem o typowych problemach, na jakie może napotkać fotograf HDR.

W części drugiej, zatytułowanej Naturalne Zdjęcia w Photomatix Pro, pokażę interfejs programu Photomatix Pro 5, a także pokażę jak stworzyć zdjęcie HDR, usunąć z niego duchy a także jak poprawnie wykonać mapowanie tonów, aby efekt był naturalny i realistyczny.

W kolejnych częściach opowiem o różnych kreatywnych technikach. W Czarno-Białe zdjęcia HDR podpowiem jak tworzyć czarnobiałe zdjęcia HDR. Podrozdział Exposure Fusion – Alternatywa dla HDR dotyczy podejścia alternatywnego do HDR, które ma na celu uzyskanie niezwykle realistycznych obrazów.

I kończąc już ten przydługi wstęp, jeśli interesuje Cię tematyka fotografii HDR, to zachęcam do wizyty na swoim blogu, na którym udostępniam za darmo wiele zasobów począwszy od wszelkiej maści poradników, a na presetach kończąc (głównie do Photomatix Pro, ale również np. do Adobe Lightroom czy Topaz Adjust): http://hdrphotographer.blogspot.com/

Miłego czytania, Wojciech Toman

4

Czym jest HDR?

Wiele osób ma błędne pojęcie na temat tego, czym fotografia HDR rzeczywiście jest. HDR, z angielskiego High Dynamic Range, oznacza szeroki zakres dynamiczny. Nie jest to zatem ani efekt specjalny, ani nawet technika post-produkcji. Pamiętaj o tym, w dalszej części.

HDR to rzeczywistość. Choć brzmi to dziwnie, to HDR jest tym, co widzimy na co dzień, a czego nasze aparaty fotograficzne nie są prawidłowo uchwycić. HDR w fotografii to swego rodzaju trik, sztuczka mająca na celu obejście ograniczeń sprzętowych obecnej generacji aparatów i urządzeń wyświetlających (monitory, drukarki). Choć surrealistyczne zdjęcia HDR nie zawsze są złe (przy założeniu, że zostały wykonane w ten sposób celowo, a nie przez brak umiejętności fotografa), wielu początkujących fotografów tak naprawdę nie rozumie idei HDR i ich obrazy są pełne artefaktów takich jak halo, szum, duchy by wymienić tylko kilka z nich (jeśli nie wiesz czym są te artefakty – nie martw się, szerzej omówię je w dalszej części).

Zdjęcie HDR posiada dużo więcej informacji o jasności niż zdjęcie LDR (Low Dynamic Range – zdjęcie o wąskim zakresie dynamicznym, czyli typowa fotografia), takie jak pojedynczy obraz JPG czy TIFF. Jasność jest charakterystyką, którą odnosimy do światła, nie do koloru. Nie ma ona nic wspólnego z temperaturą barwową czy nasyceniem barw. To właśnie, dlatego powiedziałem, że HDR nie jest efektem specjalnym. Światło w końcu

5

jest wszędzie wokół nas – nie można go zatem traktować jako coś specjalnego i niezwykłego (aczkolwiek potrafi tworzyć prawdziwe cuda).

Myślę, że pora na kilka przykładów. HDR stara się rozwiązać następujący problem. Rzeczywista scena może posiadać kontrast 100.000:1, a nawet wyższy. Współczynnik ten oznacza różnicę między najjaśniejszym (np. słońce), a najciemniejszym (np. cień rzucany przez drzewo) punktem tej sceny. Czasem kontrast ten jest tak wysoki, że nawet nasze oczy nie są w stanie pokazać go w pełni i wówczas jej część postrzegamy jako bardzo ciemną lub bardzo jasną. Spróbuj wyjść z bardzo ciemnego pokoju na zewnątrz, gdzie mocno świeci słońce. W pierwszej chwili światło słoneczne wręcz nas oślepia, wszystko przez moment wydaje się wręcz białe, ale po bardzo krótkiej chwili zaczynamy widzieć poprawnie „naświetloną” scenę. Ale gdy teraz obejrzysz się za siebie, pokój wyda Ci się ciemniejszy niż był, gdy byłeś w środku. Jest tak, ponieważ nasze oczy mają zakres dynamiczny rzędu 10.000:1 (choć w przypadku naszych oczu jest to duże uproszczenie), co oznacza, że nie jesteśmy w stanie jednocześnie ujrzeć wszystkich szczegółów w cieniach i światłach.

6

Kolejnym przykładem niech będzie las z piękną grą świateł i cieni, z wieloma ciemnymi obszarami i promieniami słońca wpadającymi między liśćmi. Aparat nie uchwyci w pełni wszystkich detali. Albo zdjęcie będzie miejscami prześwietlone, albo niedoświetlone. Albo kolejny przykład – jaskinia. Możesz spróbować zrobić zdjęcie z wnętrza jaskini tak, aby ukazać to, co jest na zewnątrz. Jednak zarówno w lesie, jak i w przykładzie z jaskinią Twój aparat Cię zawiedzie. Nie jest w stanie uchwycić jednocześnie wystarczającej ilości szczegółów w najjaśniejszych i najciemniejszych punktach fotografowanej sceny (a to

dlatego, że aparaty mają jeszcze niższy zakres dynamiczny niż nasze oczy). A nawet gdyby były w stanie to zrobić, to byłby problem z wyświetleniem takiego zdjęcia, ponieważ zarówno drukarki jak i monitory cechują się niskim zakresem dynamicznym. Kto wie, może pewnego dnia… ale na pewno nie dziś. Jeszcze wracając do zakresu dynamicznego, Canon 5D MK III, który wykorzystuję na co dzień ma zakres dynamiczny rzędu 12 EV co oznacza, że jest w stanie ukazać kontrast ok 2.000:1. Niezbyt imponujące.

Aby lepiej zrozumieć, o czym piszę, spójrz teraz na zdjęcie na następnej stronie (a w zasadzie zdjęcia). Lewa część ma ekspozycję ustawioną na niebo. Można dzięki temu dostrzec piękne chmury, ale jednocześnie cienie w lesie są bardzo ciemne, niemal czarne. Mógłbym je rozjaśnić, ale zawierałyby one mało szczegółów i dużo szumu. Prawa część

natomiast ma ekspozycję ustawioną na wodę i las – tym razem to one wyglądają poprawnie, lecz jednocześnie niebo jest znacznie przepalone i pozbawione szczegółów oraz kolorów.

7

Wykorzystując fotografię tradycyjną (a nie HDR) uzyskałbym, zatem albo zdjęcie z poprawnie naświetlonym niebem, albo wodą i lasem. Nie byłbym jednak w stanie uzyskać poprawnej ekspozycji w całej klatce. Jednocześnie użycie filtra połówkowego w tym przypadku byłoby dość ciężkie, ze względu na bardzo dużą nieregularność na granicy nieba i lasu.

Prowadzi to do prostego wniosku, a mianowicie, że HDR w fotografii to swego rodzaju trik, sztuczka pozwalająca obejść ograniczenia współczesnych aparatów fotograficznych. Wykorzystuje ona zdjęcie o większym zakresie jasności, a następnie dokonuje mapowania tonów do ograniczonej przestrzeni, którą można wyświetlić na monitorze lub wydrukować.

Prawdziwego zdjęcia HDR nie da się wyświetlić na zwykłym monitorze bez specjalnego kroku (konwersji) znanego, jako mapowanie tonów (ang. tone-mapping). Głównym celem mapowania tonów jest ograniczenie jasności obrazu HDR w taki sposób, aby zmieścić się w zakresie, który jest w stanie wyświetlić standardowy monitor. Oznacza to, że obraz po mapowaniu tonów nie jest już zdjęciem HDR. Staje się zwykłym obrazem LDR (Low Dynamic Range), czyli zdjęciem o wąskim zakresie dynamiczny. Innymi słowy stosowanie określenia zdjęcia HDR do obrazów po mapowaniu tonów jest niepoprawne (choć powszechnie stosowane dla wskazania, że w procesie obróbki wykorzystano technikę HDR).

8

Biorąc to pod uwagę, mapowanie tonów powinieneś przede wszystkim wykorzystywać, aby upewnić się, że szczegóły zarówno w cieniach jak i światłach zostaną zachowane. Nie musisz przejmować się na tym etapie temperaturą barwową czy nasyceniem kolorów (ale możesz je oczywiście poprawić jeśli są błędne, np. w wyniku nieprawidłowego doboru balansu bieli). Ponadto istnieje nieskończenie wiele metod mapowania tonów (ponieważ na nieskończoną ilość sposobów można dokonać rzutowania z szerokiej przestrzeni HDR do wąskiej LDR), lecz wszystkie algorytmy (określane mianem operatorów) można zaliczyć do jednej z dwóch kategorii:

Operatory lokalne – działają lokalnie, na grupie pikseli i ich sąsiedztwie. Oznacza to, że mapowanie tonów działa inaczej dla każdego piksela, uwzględniając charakterystykę jego otoczenia. Operatory lokalne są powszechnie wykorzystywane w oprogramowaniu do zdjęć HDR, ponieważ tworzą bardziej przyjemne dla oka obrazy, z ładnie poprawionymi szczegółami i mikrokontrastem. Jednakże, operatory lokalne posiadają kilka wad. Pierwszą z nich jest wzmacnianie szumu obecnego w zdjęciach źródłowych, ponieważ nie zawsze możliwe jest rozróżnienie szumu od małych szczegółów (innymi słowy szum może zostać potraktowany jak szczegóły bądź tekstura). Jeśli wzmocnimy szczegóły, wzmocnimy też szum. Mapowanie tonów nie jest tu jednak wyjątkiem – podobnie dzieje się w przypadku wyostrzania obrazu. Kolejny problem z operatorami lokalnymi jest taki, że mogą one tworzyć artefakty znane jako „halo” na krawędzi obszarów o znacząco różnym poziomie jasności (np. niebo i las).

Operatory globalne – każdy piksel traktowany jest w taki sam sposób w oparciu o pewną globalną charakterystykę obrazu (np. jasność). Jak mogłeś się domyślić, metody tego typu są w związku z tym niezwykle szybkie, co powoduje, że to one znajdują zastosowanie np. w grach wideo. Jednakże operatory globalne mogą powodować utratę szczegółów – tym większą im większy był zakres dynamiczny zdjęcia wejściowego.

Jak wspomniano powyżej, główną zaletą operatorów globalnych jest ich szybkość. Dość powiedzieć, że są one wykorzystywane np. w grach. Jednocześnie to operatory lokalne dają lepsze (ładniejsze) wyniki, ponieważ wzmacniają szczegóły i lokalny kontrast. To właśnie dlatego fotografowie HDR zwykle wybierają operatory lokalne do obróbki swoich zdjęć.

9

WYKONANIE ZDJĘCIA HDR

Wspomniałem wcześniej, że dzisiejsze aparaty nie są w stanie uchwycić całego zakresu dynamicznego sceny. Jak w takim razie wykonać zdjęcie HDR, aby ten zakres zachować?

Musimy wykorzystać tu pewną sztuczkę. Zamiast wykonywać pojedyncze zdjęcie o mocno ograniczonym zakresie dynamicznym, wykonać musimy ich kilka, np. 2, 3, 5 lub nawet więcej. Każde z nich będzie miało inną ekspozycję, przy czym część będzie jaśniejsza, a część ciemniejsza w porównaniu do „poprawnej” ekspozycji dla danej sceny (przez poprawną ekspozycję rozumiem tu taką ekspozycję, jakiej użyłbyś gdybyś nie wykonywał zdjęcia HDR). Następnie wszystkie te zdjęcia zostaną połączone w jedno w programie do zdjęć HDR. Takie zdjęcie będzie miało głębie 96 bitów (32-bity przypadające na każdy kanał), więc będzie miało dużo więcej informacji nt. jasności sceny niż którekolwiek ze zdjęć wejściowych.

A ile zdjęć należy wykonać, aby wykonać prawidłowe zdjęcie HDR? Niestety odpowiedź nie jest tak prosta, ponieważ zależy to od sceny. Ogólnie rzecz ujmując musi ich być tyle, aby pokryć cały zakres dynamiczny sceny – od najjaśniejszych jej punktów do najciemniejszych. Czasem wystarczy 1 zdjęcie (tak – nie zawsze jest potrzeba wykonywać więcej – dotyczy to scen o małym zakresie dynamicznym jak np. zamglony krajobraz),

10

czasem wystarczą 3, czasem 5, a czasem trzeba ich będzie wykonać 7 lub więcej. Oczywiście ilość zdjęć zależy od jeszcze jednego czynnika, a mianowicie jak bardzo będzie się różniła ekspozycja poszczególnych zdjęć. Jeśli różnica będzie wynosić 1.0 EV, będzie należało wykonać 2 razy zdjęć niż przy wykorzystaniu różnicy na poziomie 2.0 EV.

W tym momencie może pojawić się pytanie czy należy stosować odstęp 1.0, 1.5, czy może 2.0 EV? Z tego, co zauważyłem, 1.0 EV zdaje się dawać najbardziej płynne przejścia kolorów, ale jak wspomniano wyżej wymaga to aż 2x więcej zdjęć niż stosowanie kroku 2.0 EV. Jedyną odpowiedź, jakiej mogę zatem udzielić jest – to zależy.

Poniżej znajduje się tabela z przykładowymi rodzajami scen oraz ilością zdjęć niezbędną do uchwycenia pełnego zakresu dynamicznego przy założeniu przerwy między zdjęciami na poziomie 2 EV:

Rodzaj sceny Wymagana ilość zdjęć

Krajobraz – mgła 1 do 3

Krajobraz – dzień, czyste niebo 3

Krajobraz – dzień, chmury, niebo i słońce 3 do 5

Krajobraz – pochmurny 3

Zachód/wschód słońca 3 do 5 (czasem nawet 7)

Las w słoneczny dzień 3 lub więcej

Wnętrze bez pokazania okien 1 do 3

Wnętrze z oknami 7 lub więcej

Nieparzysta liczba zdjęć jest stosowana częściej niż parzysta, ponieważ dzięki temu tyle samo zdjęć przypada na światła i cienie, i dodatkowo jeszcze jedno na półcienie. W przypadku 5 zdjęć sytuacja wyglądałaby następująco:

Z powyższego rysunku wynika, że aby odzyskać szczegóły w cieniach, należy użyć dodatniej kompensacji ekspozycji (np. +2 EV, +4 EV), czyli prześwietlić zdjęcie (dzięki temu najciemniejsze fragmenty będą dobrze naświetlone). Aby odzyskać detale ze świateł należy użyć ujemnej kompensacji ekspozycji (np. -2EV, -4 EV), czyli nie doświetlić zdjęcia (w ten sposób najjaśniejsze fragmenty będą prawidłowe naświetlone).

W przypadku bardzo wielu scen wystarczają 3 zdjęcia wykonane w odstępie 2 EV i wówczas:

11

1 przypada na półcienie,

1 przypada na prawidłową ekspozycję cieni (tzn. służy ukazaniu szczegółów w nich),

1 przypada na prawidłową ekspozycję świateł (tzn. służy ukazaniu szczegółów w nich).

Największa liczba zdjęć jest wymagana w sytuacjach, gdy mamy do czynienia ze szczególnie trudnymi warunkami oświetleniowymi, takimi jak:

Wschody i zachody słońca (przy jednoczesnym występowaniu ciemnych obiektów takich jak łodzie, skały),

Las z głębokimi cieniami i jednocześnie snopami światła,

Jaskinia z wyjściem na zewnątrz,

Wnętrze ukazujące okolicę przez okna.

Wykonanie odpowiedniej ilości zdjęć jest szalenie istotne, ponieważ jeśli będzie ich zbyt mało, szum w zdjęciu wyjściowym zostanie wzmocniony. Jako regułę powinieneś zapamiętać, że Twoje najjaśniejsze zdjęcie (które zostanie użyte do „odkrycia” szczegółów w cieniach) powinno zawierać cienie w strefie „półcieni” histogramu.

Jednocześnie należy zrozumieć, że podejście w stylu “im więcej zdjęć, tym lepiej” nie zawsze jest słuszne, ponieważ:

Im więcej zdjęć wykonujesz, tym dłuższy czas zajmuje wykonanie całej sekwencji. Może to spowodować, że wystąpią znaczne różnice pomiędzy pierwszy, a ostatnim zdjęciem sekwencji spowodowane ruchem w scenie (wiatr, ludzie, pojazdy), co może doprowadzić do pojawienia się artefaktów znanych, jako duchy (więcej o nich w dalszej części).

Może nie być zauważalnej różnicy pomiędzy zdjęciem HDR wykonanym z 5 a 50 ekspozycji (jeśli 5 zdjęć wystarczy do pokrycia zakresu dynamicznego sceny, 50 nie uczyni go większym). W takim przypadku możliwe jest, że jakość wyniku będzie wręcz niższa z powodu pojawienia się wspomnianych w punkcie wyżej duchów. Ponadto im więcej zdjęć, tym więcej pamięci operacyjnej potrzeba, aby je przetworzyć (w przypadku 50 zdjęć i dużych plików RAW ilość wymaganej pamięci może być olbrzymia.

Jeśli wykonujesz zdjęcia z ręki, wówczas ciężko jest wykonać więcej niż 3 zdjęcia tak, aby były one prawidłowo wyrównane. Innymi słowy ruch aparatu między zdjęciami może zniweczyć Twoje wysiłki.

Jak już zostało wspomniane, zdjęcia te są następnie łączone w zdjęcie HDR, tj. zdjęcie o znacznie większym zakresie dynamicznym, niż którekolwiek ze zdjęć wejściowych. W Photomatix Pro, i innych programach tego typu, polega to na załadowaniu sekwencji zdjęć, a proces łączenia następuje automatycznie, choć zwykle jesteśmy w stanie na niego wpłynąć przez szereg ustawień.

Choć wykorzystanie sekwencji zdjęć o różnej ekspozycji zwykle daje najlepsze rezultaty, Photomatix Pro pozwala użytkownikowi również na załadowanie pojedynczego zdjęcia.

12

Nie musi to być plik RAW. Można użyć 16- lub 8-bitowego TIFFa lub nawet JPEGa. Zaletą wykorzystania pojedynczego zdjęcia jest to, że łatwo wykonać je z ręki i unika się szeregu problemów takich jak duchy. Ale jak powiedziałem, efekt zwykle będzie dużo gorszy, ponieważ w przypadku pojedynczego zdjęcia nie można mówić o zdjęciu HDR (innymi słowy zakres dynamiczny będzie mniejszy). Poniżej znajduje się przykład mapowania tonów dla pojedynczego pliku RAW:

Ja zwykle wykonuję od 5 do 7 zdjęć w ramach jednej sekwencji HDR. Bardzo rzadko robię ich więcej. Dzięki temu mogę wykorzystać mechanizm auto-bracketingu obecny w moim aparacie. Choć auto-bracketing wymyślono w innym celu (a mianowicie, aby zapewnić, że chociaż jedno ze zdjęć będzie miało prawidłową ekspozycję), fotografowie HDR od razu go pokochali, ponieważ znacząco ułatwia on pracę (nie trzeba ręcznie zmieniać ekspozycji po każdym wykonanym zdjęciu). Ponadto używam trybu burst, który

13

zmniejsza czas pomiędzy wykonaniem kolejnych zdjęć sekwencji i jest niezbędny, jeśli zdjęcia wykonujemy z ręki, o czym jeszcze za chwilę.

Wykonywanie sekwencji zdjęć zaczynam od znalezienie poprawnej ekspozycji, czyli takiej jakiej bym użył, gdybym nie wykonywał zdjęcia HDR. Jest to szczególnie istotne, kiedy wykonujemy zdjęcie w trudnych warunkach oświetleniowych takich jak fotografowanie na plaży czy śniegu. Następnie wykonuję zdjęcia w odstępach 1, 1.5 lub 2 EV.

Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę, że sekwencja HDR powinna być wykonywana w jednym z 2 trybów manualnych:

Priorytetu przysłony (Av, A),

W pełni manualnym (M).

Dlaczego? Odpowiedź jest bardzo prosta. Musimy być w stanie zmieniać ekspozycję pomiędzy poszczególnymi zdjęciami sekwencji. Zależy nam jednak na zmianie czasu naświetlania. Zmiana wartości przysłony mogłaby spowodować problemy związane z różnicą w głębi ostrości. Zmiana ISO natomiast mogłaby prowadzić do pojawienia się niechcianego szumu.

14

PROGRAMY DO ZDJĘĆ HDR

W tej chwili powinieneś już rozumieć podstawy fotografii HDR.

Jak już wspomniałem, będziemy potrzebować narzędzia, które z kilku zdjęć wejściowych stworzy zdjęcie HDR, a następnie wykona mapowanie tonów tak, aby można to zdjęcie wyświetlić na monitorze. W tej chwili wybór programów tego typu jest niezwykle szeroki. Każdy z nich oferuje nieco inne możliwości i posiada inny algorytm mapowania tonów, co powoduje, że zdjęcia wyjściowe z każdego z nich są inne (z tego powodu część fotografów HDR posiada kilka programów tego typu). Ponadto część programów lepiej radzi sobie z pewnym rodzajem scen od innych, lecz nie radzi sobie tak dobrze z innymi.

Osobiście wykorzystuję wyłącznie program firmy HDRsoft, który nazywa się Photomatix Pro 5.0. Cały ten poradnik opiera się właśnie na tym programie. Jednak jeśli używasz innego programu wiedz, że wiele z prezentowanych tu pomysłów i koncepcji znajdzie zastosowanie w dowolnym programie do zdjęć HDR.

Jeśli nie posiadasz programu Photomatix Pro, lecz chciałbyś śledzić to, co robię w tym poradniku, to ze strony firmy HDRsoft (http://hdrsoft.com) możesz za darmo pobrać wersję próbną, która jest w pełni funkcjonalna i nie wygasa, lecz dodaje znak wodny do wyjściowych zdjęć.

15

Ponadto firma HDRsoft stworzyła również program Photomatix Essentials (wcześniej znany pod nazwą Photomatix Light) – obecna wersja to 4.0 – który jest nieco prostszy dla początkujących, ale jednocześnie wykorzystuje te same zaawansowane algorytmy, co jego większy brat, więc możesz w tym programie uzyskać niemal identyczne efekty (choć

część opcji jest uproszczona lub ich brakuje).

16

PROBLEMY

Fotografia HDR jest niestety znana z kilku problemów, które pojawiają się w licznych zdjęciach reprezentujących tę technikę. Przez te problemy, wielu ludzi wychodzi z założenia, że każde zdjęcie HDR je zawiera. Jednak prawda jest taka, że problemy te łatwo usunąć, a fakt, że występują w zdjęciach wynika tylko z błędów fotografa lub jego niskich umiejętności. Jednak problemy te nie wynikają z fotografii HDR jako takiej.

W tym rozdziale przedstawię po krótce te problemy. Natomiast pełniejsze sposoby ich rozwiązania znajdziesz w dalszych częściach niniejszego poradnika.

Szum

Mówiąc o problemach należy zacząć od szumu. Jeśli stosujemy operatory lokalne, takie jak np. Details Enhancer w programie Photomatix Pro, jest to szczególnie istotne. Operatory lokalne mają, bowiem tendencję do wzmacniania szumu razem z wzmacnianiem detali. Aby tego uniknąć:

Uchwyć cały zakres dynamiczny sceny. Jeśli będzie wystarczająco dużo informacji o cieniach, wówczas szum nie będzie widoczny w wynikowym zdjęciu. Oznacza to, że jeśli najjaśniejsze zdjęcie nie doświetli w sposób wystarczający cieni, wówczas szum zostanie przeniesiony do zdjęcia wynikowego.

Wykorzystuj niskie wartości ISO w swoim aparacie.

Unikaj użycia zbyt wysokich ustawień dla opcji wzmacniających detal w programie Photomatix Pro.

Niewyrównane zdjęcia

Kolejna kwestia to poziomy i pionowy ruch aparatu pomiędzy kolejnymi zdjęciami serii. Może to spowodować, że zdjęcia będą niewyrównane.

Aby zminimalizować ten ruch najlepszą opcją jest wykorzystanie solidnego statywu i zdalnego wyzwalania migawki (przy pomocy kabla bądź pilota). Jednak nie oznacza to, że zdjęć HDR nie można wykonać z ręki. Sam robię to nader często. Grunt to praktyka, aby jak najbardziej ograniczyć drżenie rąk.

Zbyt duże nasycenie kolorów

Kolejny częsty błąd to zbyt nasycone kolory, co wynika z ustawienia zbyt wysokiej wartości dla parametrów nasycenia kolorów w Photomatix Pro lub podobnym programie. W ten sposób zdjęcie będzie bardzo nierealistyczne.

W przypadku Details Enhancer suwak Saturation odpowiadający za nasycenie kolorów jest nieco bardziej skomplikowany niż wskazywałaby na to jego nazwa – inne ustawienia wpływają na jego zachowanie, np. użycie mniejszej siły (Strength) pozwala na użycie wyższych wartości dla Saturation zanim uzyskamy nieralistyczne wyniki.

17

Ponadto, pewne kolory (takie jak czerwienie i zielony) mogą wyglądać na zbyt nasycone nawet pomimo użycia niskich wartości dla suwaka Saturation w Photomatix Pro. Aby to naprawić, trzeba użyć okna Finishing Touch w Photomatix Pro, lub suwaka Saturation w Lightroom, aby obniżyć nasycenie poszczególnych kolorów.

Poniżej znajduje się przykład. Kolor niebieski (niebo) i czerwony (tramwaj) zostały nadmiernie wzmocnione. W takim przypadku obniżyłbym nieco zarówno Vibrance jak i Saturation w Lightroomie po skończeniu edycji w Photomatix Pro:

18

Artefakty “halo”

Kolejny częsty błąd, popełniany zwłaszcza przez początkujących fotografów HDR. Polega on na tym, że na granicy dwóch regionów o znacząco różnej jasności (np. jasne niebo i ciemny las) pojawiają się artefakty w postaci jaśniejszych obszarów – tzw. „halo”.

W przypadku Details Enhancer istnieje kilka możliwości rozwiązania tego problemu:

Zmniejszyć wartość suwaka Strength.

Ustawić Lighting Adjustments na Natural lub Natural+.

Zwiększyć wartość suwaka Smooth Highlights.

Możesz również wykorzystać kombinację powyższych rozwiązań, aby uzyskać lepsze efekty. Ponadto w Photoshopie możesz wykorzystać narzędzia dodge & burn, aby usunąć tego typu artefakty.

Ponadto w przypadku Photomatix Pro 5.0, możesz również użyć innego niż Details Enhancer operatora lokalnego, jakim jest Contrast Optimizer. Jego niewątpliwą zaletą jest to, że w większości przypadków tworzy obrazy pozbawione artefaktów „halo”.

Poniżej znajduje się przykładowe zdjęcie zawierające artefakty “halo” uzyskane poprzez użycie presetu Surreal w Photomatix Pro 5.0:

19

Duchy

Ostatni problem, o jakim chciałbym wspomnieć to tak zwane duchy. Podobnie jak wspomniane wcześniej problemy z wyrównaniem zdjęć, tak i duchy spowodowane są przez ruch, lecz tym razem nie dotyczy on ruchu aparatu, a ruchu obiektów pomiędzy zdjęciami sekwencji HDR: ludzie spacerują, źdźbła trawy poruszają się na wietrze, woda płynie… Ruch jest praktycznie wszędzie. Niestety nie jesteśmy w stanie zatrzymać świata tylko po to by wykonać bez problemów zdjęcie HDR.

Poniżej jest przykład wystąpienia duchów. Zwróć szczególną uwagę na samochód po lewej i ludzi po prawej części zdjęcia. To właśnie są duchy.

Jak sobie poradzić z duchami opiszę w dalszej części tego poradnika. Photomatix Pro oferuje proste i efektywne rozwiązanie tego problemu.

20

NATURALNE ZDJĘCIA W PHOTOMATIX PRO

Na tym etapie powinieneś już mniej więcej rozumieć, czym jest HDR i w jakim celu go wykorzystujemy. W tym rozdziale pokażę jak stworzyć zdjęcie HDR w Photomatix Pro oraz jak je obrobić dla uzyskania naturalnego efektu.

21

WCZYTANIE ZDJĘCIE

Po uruchomieniu Photomatix Pro, pierwszy krok, jaki należy wykonać to załadowanie zdjęć. Można to wykonać na jeden z kilku sposobów:

1. Naciśnięcie na przycisku Load Bracketed Photos – najwyżej położony w okienku Workflow Shortcuts,

2. Naciśnięcie kombinacji klawiszy CTRL + L (CMD + L w przypadku komputerów Mac),

3. Poprzez menu File -> Load Bracketed Photos…, 4. Przeciągniecie zdjęć z Eksploratora Windows do Photomatix Pro i upuszczenie

ich (funkcja drag & drop) 5. Jeśli posiadasz program Adobe Lightroom możesz ponadto zainstalować plug-

in, który jest dostępny razem z Photomatix Pro. Wówczas będziesz mógł przesłać zdjęcia z Lightrooma do Photomatix Pro, poprzez zaznaczenie zdjęć, kliknięcie prawym przyciskiem myszy i wybranie opcji Export To -> Photomatix Pro.

1. Pierwszy ekran, jaki ujrzysz po uruchomieniu programu Photomatix Pro. Okno Workflow Shortcuts zapewnia szybki dostęp do najważniejszych funkcji programu – od załadowania zdjęć poprzez edycję wielu zdjęć jednocześnie.

22

Po załadowaniu zdjęć ukaże się następujące okno:

Zdjęcia od IMG_1339.CR2 do IMG_1338.CR2 na zrzucie powyżej, to nazwy plików RAW z sekwencji zdjęć wykonanej przeze mnie. Użyłem przycisku Browse, aby je załadować. W przypadku, gdybyś chciał któreś ze zdjęć usunąć z listy, zaznacz je, a następnie kliknij przycisk Remove.

Ponadto zwróć uwagę na opcję Show 32-bit unprocessed image. Osobiście mam ją zaznaczoną przez większość czasu. Instruuje ona Phomatix Pro, aby przed mapowaniem tonów pokazał Ci faktyczne zdjęcie HDR. Jedną z zalet jest możliwość zapisania zdjęcia HDR na dysku i jego użycie w przyszłości (co pozwoli zaoszczędzić czas, gdybyś zdecydował się na re-edycję swojego zdjęcia).

Po naciśnięciu przycisku OK pojawi się następujące okno:

23

W tym kroku możemy zdecydować, w jaki sposób zdjęcia źródłowe mają być połączone w zdjęcie HDR. Jest tu sporo opcji takich jak wyrównanie, usuwanie duchów czy balans bieli:

Align source images (Wyrównanie obrazów źródłowych) – opcja ta włącza wyrównywanie zdjęć, które tego wymagają (np. są przesunięte w wyniku drżenia ręki bądź poruszenia statywu):

o Taken on tripod (Wykonane ze statywu) – opcja ta jest dużo szybsza, ale powinna być wykorzystywana tylko w przypadku zdjęć wykonanych ze statywu.

o Hand-held (Wykonane z ręki) – opcja ta jest sporo wolniejsza od powyższej, lecz jest również dużo bardziej wszechstronna i może być stosowana zarówno w przypadku zdjęć wykonanych z ręki jak i ze statywu.

o Crop aligned images (Przytnij wyrównane zdjęcia) – jeśli zaznaczysz tę opcję, rozmiar zdjęcia wyjściowego może ulec nieznacznemu zmniejszeniu względem zdjęć źródłowych, ponieważ Photomatix przytnie fragmenty zdjęć, które nie mogły zostać wyrównane (ponieważ istniały np. tylko w jednym zdjęciu).

Show options to remove ghosts (Pokaż opcje do usuwania duchów) – mam nadzięję, że pamiętasz jeszcze o duchach, o których pisałem w części dotyczącej problemów w fotografii HDR. Ta opcja włącza algorytm do ich usuwania.

Reduce noise on (Usuń szum) – włącza algorytm usuwania szumu ze zdjęć źródłowych. Na liście po prawej stronie, możesz wybrać, których zdjęć będzie dotyczyło odszumianie.

24

Reduce chromatic aberrations (Redukcja aberracji chromatycznej) – włącza algorytm redukcji aberracji chromatycznej.

White Balance (Balans Bieli) – opcja dostępna wyłącznie w przypadku zdjęć RAW.

Color primaries based on (Profil kolorów) – opcja dostępna wyłącznie w przypadku zdjęć RAW. Możesz wybrać spośród sRGB, Adobe RGB oraz ProPhoto.

USUWANIE DUCHÓW

Jeśli w poprzednim, kroku zaznaczyłeś opcję usuwania duchów (Show options to remove ghosts) w tym momencie Photomatix Pro wyświetli Ci narzędzie, które do tego służy.

25

W lewym górnym rogu okna, możesz wybrać tryb usuwania duchów:

Selective Deghosting (Selektywne usuwanie duchów) – potężne narzędzie, które pozwala Ci wskazać obszary, w których występują duchy i zamienić je na obszary z jednego ze zdjęć źródłowych.

Automatic Deghosting (Automatyczne usuwanie duchów) – narzędzie automatyczne, które pozwala Ci na wybranie zdjęcie bazowego, a także siły, z jaką duchy mają zostać usunięte. W tym przypadku nie musisz wskazywać obszarów, w których duchy występują.

Bez względu na to, który tryb wybierzesz (są one dokładniej opisane poniżej), jak tylko skończysz, naciśnij przycisk OK, aby przejść dalej.

Oba tryby mają kilka wspólnych elementów interfejsu użytkownika:

Preview (Obrazek Podglądu) – pokazuje wpływ usuwania duchów na zdjęcie oraz pozwala go porównać ze zdjęciem oryginalnym.

Brightness (Jasność) – ten suwak pozwala rozjaśnić bądź przyciemnić zdjęcie HDR (wpływa to tylko na podgląd – zdjęcie HDR pozostaje niezmienione), aby łatwiej było dostrzec potencjalne duchy w ciemnych bądź jasnych obszarach zdjęcia.

Zoom (Powiększenie) – możesz użyć powiększenia, aby zobaczyć więcej szczegółów na zdjęciu lub by ocenić je w mniejszym rozmiarze.

26

Tryb selektywnego usuwania duchów (Selective Deghosting)

Tryb selektywnego usuwania duchów (Selective Deghosting) polega na ręcznym oznaczaniu obszarów, które zawierają duchy, poprzez zaznaczenie tych regionów przy pomocy lassa, a następnie zastąpienie ich fragmentem jednego ze zdjęć źródłowych.

Po zaznaczeniu regionu lassem, będzie on obrysowany linią przerywaną:

27

Następnie kliknij prawym przyciskiem myszy na regionie i wybierz opcję Mark selection as ghosted area tak jak pokazano to na obrazku poniżej. W ten sposób oznaczysz ten region jako ducha:

Po oznaczeniu regionu, jako ducha, jego krawędź będzie narysowana linią ciągłą i pojawi

się opcja wybrania zdjęcia źródłowego. To zdjęcie źródłowe będzie wykorzystywane, aby zastąpić ducha (i w ten sposób go usunąć). Aby wybrać zdjęcie źródłowe wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszy na regionie, tak jak zostało to pokazane poniżej.

28

W dowolny momencie możesz zobaczyć jak będzie wyglądało Twoje zdjęcie po usunięciu duchów przez naciśnięcie na przycisku Preview Deghosting znajdującym się w lewej części okna.

W tym miejscu mam małą radę. Jeśli opcja Quick selection mode jest zaznaczona, wówczas nie musisz oznaczać danego regionu, jako ducha po jego narysowaniu. Gdy tylko zwolnisz przycisk myszy, zostanie on automatycznie oznaczony, jako duch.

Naciśnij przycisk OK, aby zaakceptować zmiany i przejść do następnego etapu.

29

Tryb automatycznego usuwania duchów (Automatic Deghosting)

Teraz przejdźmy do kolejnego, tym razem w pełni automatycznego, trybu usuwania duchów, który w programie Photomatix Pro nosi nazwę Automatic Deghosting.

Jak było to już wspomniane, tryb ten stara się usuwać duchy w sposób automatyczny. Gdy tylko przełączysz się do tego trybu, zauważysz pewne zmiany w interfejsie użytkownika:

Suwak Deghosting pozwala na ustalenie siły, z jaką duchy zostaną usunięte, domyślnie jest to None, czyli usuwanie duchów jest wyłączone. Gdy tylko zaczniesz przesuwać suwak w prawo, zauważysz, że duchy zaczynają znikać.

W tym miejscu ważna uwaga: użycie zbyt dużej wartości suwaka, może doprowadzić do pojawienia się różnego rodzaju artefaktów w obrazie. Jest tak, ponieważ algorytm detekcji duchów może uznać za ducha coś, co nim nie jest. Moja rada jest taka, aby unikać maksymalnych wartości dla tego suwaka. Jeśli jednak ich potrzebujesz, zamiast trybu automatycznego usuwania duchów, spróbuj wykorzystać tryb selektywny, o którym wspominałem przed chwilą.

Poniżej suwaka Deghosting znajduje się lista zdjęć źródłowych. Zdjęcie, które jest zaznaczone na tej liście jest używane, jako zdjęcie bazowe przez algorytm usuwania

30

duchów. Oznacza to, że jakiekolwiek znalezione duchy zostaną zastąpione pikselami z tego zdjęcia.

Opcja Preview Deghosting pozwala na przełączenie między oryginalnym obrazem, a zdjęciem już po usunięciu duchów, co jest szczególnie przydatne jeśli chcemy ocenić wpływ usuwania duchów na zdjęcie.

ZDJĘCIE HDR

Jeśli opcja Show 32-bit unprocessed image w oknie Load Bracketed Photos była zaznaczona, w tym momencie Photomatix Pro zaprezentuje nam zdjęcie HDR:

Na tym etapie zdjęcie nie wygląda zbyt dobrze, gdyż pełne jest głębokich cieni oraz mocno prześwietlonych świateł. Tak jednak wygląda prawdziwe zdjęcie HDR – Twój monitor nie jest go po prostu w stanie prawidłowo wyświetlić – wyświetla tylko część z dostępnych informacji o ekspozycji. Możesz użyć klawisza F11, aby zmniejszyć ekspozycję w okienku podglądu, bądź F12, aby ją zwiększyć.

W tym momencie możesz użyć menu File -> Save, aby zapisać swoje zdjęcie HDR do formatu EXR, HDR lub zmienno-przecinkowego pliku TIFF. Jest to szczególnie użyteczne, jeśli planujesz wykorzystać to zdjęcie HDR w innym programie (np. w grafice 3D bądź wizualizacjach) lub jeśli chcesz po prostu dokonać mapowania tonów później. Ja czasem

31

zapisuję zdjęcie HDR, jeśli rozważam jego edycję z różnymi ustawieniami - w ten sposób po prostu oszczędzam czas.

32

MAPOWANIE TONÓW

Następnie naciśnij na przycisku Tone Map / Fuse, aby przejść do narzędzia mapowania tonów. Dzięki niemu będziemy mogli rzutować szeroki zakres dynamiczny zdjęcia HDR do przestrzeni, która jest w stanie wyświetlić nasz monitor.

Graficzny interfejs użytkownika

Graficzny interfejs użytkownika, dla kroku mapowania tonów prezentuje się jak poniżej:

Poniżej opisano pokrótce poszczególny element interfejsu użytkownika:

1. Panel pozwalający na wybranie metody przetwarzania. Photomatix Pro oferuje kilka różnych metod:

Details Enhancer – lokalny operator mapowania tonów, który można wykorzystać w każdym typie zdjęć HDR – od naturalnych, po artystyczne czy surrealistyczne,

Contrast Optimizer – lokalny operator mapowania tonów, który daje niezwykle naturalne wyniki,

Tone Compressor – globalny operator mapowania tonów,

Exposure Fusion – fuzja zdjęć źródłowych. Fuzja nie jest operatorem mapowania tonów, ani nie ma wiele

33

wspólnego z samym HDR (będzie o tym w dalszej części)! Jest to technika „mieszania” zdjęć polegająca na wzięciu najlepszych pikseli z każdego z nich (w oparciu o pewną miarę) i umieszczenie ich w obrazie docelowym. Photomatix Pro 5.0 posiada następujące algorytmy fuzji:

Natural,

Real-Estate,

Intensive,

2 Images,

Auto,

Average.

Obecnie najczęściej wykorzystuję Contrast Optimizer lub Fusion/Real-Estate w przypadku krajobrazów, Details Enhancer lub Fusion/Real-Estate w przypadku wnętrz oraz Fusion/Natural w przypadku fotografii nocnej. Czasem używam również Tone Compressor w przypadku zdjęć portretowych.

Dlaczego wykorzystuję Tone Compressor w przypadku portretów? To proste. Details Enhancer, jako operator lokalny, wzmacnia szczegóły i kontrast lokalnie, co powoduje, że wzmacnia go również w przypadku skóry (dotyczy to również wszystkich niedoskonałości skóry). Sprawia to, że model lub modelka wyglądają jakby mieli skórę w fatalnym stanie, co na pewno im się nie spodoba. Warto jednak pamiętać, że Details Enhancer bardzo fajnie sprawuje się w przypadku oczu dodając im niesamowitej głębi. W związku z tym warto rozważyć połączenie kilku różnych operatorów celem uzyskania jednego zdjęcia. 23

2. Suwaki oraz przyciski pozwalające zmienić ustawienia mapowania tonów, a przez to wygląd wynikowego zdjęcia. Liczba i rodzaj opcji zależą od wybranej metody – Details Enhancer posiada największą liczbę ustawień spośród wszystkich metod dostępnych w Photomatix Pro 5.

3. Dodatkowe kontrolki ustawień:

Przycisk Method Defaults przywraca domyślne ustawienia dla wybranej metody przetwarzania wybranej w punkcie 1. Przykładowo, jeśli klikniesz ten przycisk przy wybranej metodzie Details Enhancer, domyślne ustawienia zostaną przywrócone i zostanie wybrany preset Default. W przypadku Contrast Optimizera zostanie wybrany preset Balanced.

Przyciski Undo i Redo pozwalają cofnąć i powtórzyć ostatnią akcję. Historia twoich zmian jest zachowywana, więc możesz się cofnąć naprawdę daleko w swojej edycji.

Lista wyboru Preset pozwala Ci na wybranie presetu, zapisanie bieżących ustawień na przyszłość lub wczytanie ustawień z dysku.

4. Przycisk Apply. Gdy uznasz swoje zdjęcie za skończone naciśnij ten przycisk, aby móc je zapisać na dysku.

5. Pomoc kontekstowa wyświetlająca krótki opis ustawienia, przycisku bądź suwaka, nad którym znajduje się wskaźnik myszy. Jeśli nie jesteś pewien, za

34

co odpowiada dana opcja, po prostu wskaż ją wskaźnikiem myszy, aby dowiedzieć się o niej więcej.

6. Ustawienia powiększenia podglądu:

Suwak Scaling pozwala na szybkie zwiększenie/zmniejszenie powiększenia podglądu. Jednak ponieważ rozmiar obrazka używanego przez algorytmy nie zmienia się, jakość podglądu może nie być najlepsza.

Przyciski z symbolem lupy pozwalają na faktyczną zmianę powiększenia podglądu. Gdy klikniesz na któryś z nich podgląd zostanie zaktualizowany, dzięki czemu będzie on lepiej odpowiadał rzeczywistości niż po zastosowaniu suwaka Scaling.

Przycisk Fit pozwala na wyświetlenie obrazka podglądu w największym rozmiarze, jaki możliwy jest do wyświetlenia na ekranie bez wyświetlenia pasków przewijania.

Pole wyboru Preview pozwala na przełączenie między aktualnym obrazem, a zdjęciem oryginalnym. Przydatne, gdy chcesz zobaczyć wpływ mapowania tonów na zdjęcie.

7. Okno Preview – okno to pokazuje jak będzie wyglądał skończony obraz. Ponieważ obraz podglądu jest już po mapowaniu tonów to wygląda dużo lepiej niż prawdziwe zdjęcie HDR, które mogłeś zobaczyć nieco wcześniej w tym poradniku.

8. Histogram dla aktualnie wyświetlanego podglądu. 9. Okno Presets. Photomatix Pro zawiera dziesiątki predefiniowanych ustawień

(tzw. Presetów) gotowych do natychmiastowego użycia. Na górze tego okna zobaczysz następujące kontrolki:

Rozwijana lista wyboru po lewej służy, jako filtr kategorii. Oferuje spory wybór od realistycznych (Realistic), po artystyczne (Artistic), czy czarno-białe (Black & White). Wybranie którejś z opcji spowoduje zawężenie listy presetów i pokazanie tylko tych należących do wybranej kategorii.

Przycisk ten pozwala na wybranie rozmiaru miniatur presetów. Kliknięcie na niego spowoduje przełączenie między dużym a małym rozmiarem tych miniatur.

35

Ten przycisk pozwala na przełączenie między jedno- a dwu-kolumnowym sposobem wyświetlanie presetów. Wybór dwóch kolumn sprawia, że jednocześnie będziesz widzieć na ekranie więcej miniatur, co może ułatwić wybór najlepszego ustawienia dla twojego zdjęcia.

Na samym dole okna znajdują się ponadto dwie zakładki:

Built-In (Wbudowane) – pokazuje domyślne presety instalowane razem z programem Photomatix Pro.

My Presets (Moje Ustawienia) – twoje własne presety (stworzone przez ciebie, bądź pobrane z Internetu). Jeśli potrzebujesz więcej presetów niż te instalowane z Photomatix Pro, wypróbuj moją darmową kolekcję (100 presetów!): http://hdrphotographer.blogspot.com/2013/12/free-photomatix-pro-presets-mega-pack.html .

36

Opcje mapowania tonów

Jak już wspomniałem zwykle używam Details Enhancer lub Contrast Optimizer. Jak może pamiętasz z początku tego poradnika, moim głównym celem jest zachowanie szczegółów w światłach oraz w cieniach i osiągnięcie naturalnego wyglądu zdjęcia. Podczas mapowania tonów w Photomatix Pro staram się nie myśleć o kolorach, lecz raczej o świetle i detalu.

W następnych dwóch sekcjach opiszę opcje dostępne dla dwóch najczęściej wykorzystywanych przeze mnie metod mapowania tonów, tj. Details Enhancer oraz Contrast Optimizer.

Details Enhancer

Podstawowe opcje: o Strength – kontroluje siłę, z jaką kontrast i szczegóły mają zostać

wzmocnione. Zwykle używam wartości w okolicach 50 – 70. Czasem używam wyższych ustawień, lecz wówczas znacząco obniżam inne suwaki. Użycie zbyt wysokich wartości może spowodować, że zdjęcie będzie miało wiele artefaktów „halo”.

o Color saturation – nasycenie kolorów. Zwykle wykorzystuję wartość 46, co jest wartością domyślną.

o Tone compression – kontroluje poziom jasności zdjęcia. Zwykle wykorzystuję 0.

o Detail contrast – ta opcja odpowiada za wzmocnienie kontrastu w szczegółach (przydatne, gdy masz na zdjęciu, jakąś bardzo szczegółową teksturę). Zwykle używam wartości od 5 do 10.

o Lighting Adjustments – jeden z najważniejszych suwaków. Kontroluje ogólny wygląd zdjęcia i jego „naturalność”. Użycie czegokolwiek innego niż Natural+ (lub ewentualnie Natural) może spowodować, że zdjęcie będzie wyglądać sztucznie i będzie miało wiele artefaktów typu “halo”.

Dodatkowe opcje (sekcja More Options): o Smooth Highlights – opcja ta pozwala zmniejszyć wpływ wzmocnienia

detali w najjaśniejszych partiach zdjęcia. Jest to szczególnie przydatne, gdy zdjęcie zawiera duże obszary niebieskiego nieba, które zwykle zawiera sporo szumu (szum występuje w większej ilości w niebieskim kanale koloru). Przydatne jest to również, gdy chcesz uniknąć sytuacji, w której śnieg w wyniku mapowania tonów staje się szary. Zwykle używam wartości z przedziału 0 – 20.

o White Point – pozwala na ustawienie punktu bieli. Zwykle używam dość niskich wartości takich jak 0.002% - 0.01%.

o Black Point – pozwala na ustawienie punktu czerni. Zwykle nie zmieniam tego ustawienia.

o Gamma – gamma… cóż więcej powiedzieć – zwykle używam domyślnej wartości, tj. 1.0.

37

o Temperature – temperatura barwowa zdjęcia. Zwykle pozostawiam ją niezmienioną (ponieważ kolorami zajmuję się później nie licząc korekcji balansu bieli).

Zaawansowane opcje (sekcja Advanced Options): o Microsmoothing – zmniejsza wpływ wzmocnienia kontrastu. Jednym z

efektów zastosowania tego ustawienia jest zmniejszenie szumu (np. w niebie, cieniach). Zwykle używam domyślnej wartości, tj. 2.0. Jeśli mam bardzo dużo małych szczegółów (ziarna piasku, śnieg) używam wartości z przedziału 0.5 – 1.0. Jednak w przypadku zdjęć z dużą ilością szumu używam wartości od 4 w górę.

o Saturation Highlights - nasycanie kolorów w światłach bez zmiany nasycenia cieni. Zwykle zostawiam tę wartość na poziomie domyślnym.

o Saturation Shadows – nasycanie kolorów w cieniach bez zmiany nasycenia świateł. Zwykle zostawiam tę wartość na poziomie domyślnym.

o Shadows Smoothness – opcja ta pozwala zmniejszyć wpływ wzmocnienia detali w najciemniejszych partiach zdjęcia. Jedyne ustawienie, którego nigdy nie miałem potrzeby zmieniać.

o Shadows Clipping – opcja ta pozwala na przycięcie cieni do czerni i usunięcie znajdującego się tam szumu. Zwykle używam wartości 0.

38

Contrast Optimizer

Contrast Optimizer bardzo szybko stał się moim ulubionym operatorem mapowania tonów dostępnym w Photomatix Pro. Uwielbiam te naturalne wyniki, które mogę dzięki niemu uzyskać. Ponadto jest on świetny dla początkujących, ponieważ domyślne opcje zwykle są wystarczające (ja sam zmieniam zaledwie kilka ustawień, zwykle White Clip i Black Clip).

Strength – siła, z jaką kontrast i detal mają zostać wzmocnione. Zwykle zostawiam wartość domyślną.

Tone Compression – kontroluje zakres dynamiczny zdjęcia. Zwykle zostawiam wartość domyślną.

39

Lighting Effect – przesunięcie tego suwaka w prawo, spowoduje rozjaśnienie cieni, ale może też skutkować tym, że zdjęcie zacznie wyglądać mniej realistycznie. Zwykle ustawiam na 0.

White Clip – mówi, o tym jak wiele świateł ma zostać przyciętych (czyli, od którego momentu światła należy traktować jako biel). Zwykle zmniejszam wartość tej opcji, obserwując jednocześnie histogram, aby uniknąć utraty zbyt wielu szczegółów w światłach.

Black Clip – mówi, o tym jak bardzo cienie zostaną “przycięte” (innymi słowy, od którego momentu cień ma zostać uznany za czerń). Zwykle wykorzystuję wartości bliskie 0.

Midtone – kontroluje jasność półcieni.

Color Saturation – nasycenie kolorów. Zwykle zostawiam domyślną wartość, czyli 0.

Color Temperature – temperatura kolorów. Zwykle zostawiam domyślną wartość, czyli 0.

WYKAŃCZANIE I ZAPISANIE

Po naciśnięciu przycisku Apply, pojawi się skończone zdjęcie:

40

Teraz możesz je zapisać poprzez menu File -> Save As (lub użycie kombinacji CTRL + S w przypadku Windows, bądź CMD + S w przypadku Mac). Pojawi się nowe okno, w którym będziesz mógł podać nazwę pliku oraz wybrać jego format (jpg lub tiff).

Poczekaj jeszcze chwilę. Zwróciłeś uwagę na okno Finishing Touch na zrzucie powyżej? Tak jak już wspominałem mapowanie tonów to dopiero początek. Podczas mapowania tonów staraliśmy się przede wszystkim zachować szczegóły w cieniach i światłach. Teraz czas na rozpoczęcie edycji kolorów i kontrastu.

Jeśli nie posiadasz programu do edycji zdjęć, jak np. Gimp czy Photoshop, mam dla Ciebie dobre wieści – od wersji 4.2 Photomatix Pro zawiera podstawowe narzędzia edycji zdjęć w formie okna Finishing Touch właśnie! Domyślnie okno to pojawia się, gdy klikniesz na przycisk Apply, tak jak to uczyniliśmy, ale możesz je również otworzyć ręcznie z menu Utilities -> Finishing Touch.

Teraz przyjrzymy się bliżej temu oknu:

Możesz wykonać dowolne spośród trzech poniższych modyfikacji:

Kontrast (zakładka Contrast),

41

Nasycenie kolorów (zakładka Color),

Wyostrzanie (zakładka Sharpening).

Zasadniczo działają ono podobnie, co narzędzia tego typu w innych programach jak Lightroom, Photoshop czy GIMP. Wystarczy wybrać suwak i zmienić jego wartość, a podgląd zostanie zaktualizowany, żeby pokazać tę zmianę.

42

CZARNO-BIAŁE ZDJĘCIA HDR

Czarno-białe i monochromatyczne zdjęcia HDR są równie ciekawe, co kolorowe (a może nawet bardziej?). Poniżej kilka przykładów:

43

Tego typu zdjęcia HDR możemy stworzyć na dwa sposoby:

Bezpośrednio w Photomatix Pro przez ustawienie Saturation na najniższą możliwą wartość (w zależności od metody albo 0, albo -10). W przypadku Details Enhancer ważne jest, aby zarówno Saturation Highlights jak I Saturation Shadows były ustawione na 0.

Dokonanie konwersji do czarno-białego zdjęcia w Photoshopie lub Lightroomie.

Oba te sposoby pozwalają na uzyskanie rewelacyjnych wyników. Jednak ja wolę dokonywać konwersji dopiero w Photoshopie i zwykle wykorzystuję w tym celu plug-in Topaz B&W Effects.

44

45

EXPOSURE FUSION – ALTERNATYWA DLA HDR

WSTĘP

Dawno temu, gdy nikt jeszcze nie słyszał o fotografii HDR, fotografowie nadal byli w stanie zwiększać zakres dynamiczny swoich zdjęć. Otwierali kilka ekspozycji w Photoshopie i łączyli je w jedną za pomocą masek i warstw. Podczas tego procesu musieli zdecydować, który fragment zdjęcia wejściowego wykorzystać, w którym miejscu, np. z jednego zdjęcia brali poprawnie naświetlone niebo, z innego natomiast las (również poprawnie naświetlony na tym zdjęciu). Efekt był taki, że zdjęcie wynikowe również miało poprawną ekspozycję.

Co ciekawe technika ta popularna jest również dziś i znana jest, jako manual blending lub XRD (extended dynamic range), czyli rozszerzony zakres dynamiczny (w odróżnieniu od high dynamic range – szerokiego zakresu dynamicznego). Ot nomenklatura.

Exposure Fusion, czyli fuzja, opiera się właśnie na tej technice, przy czym robi to w sposób bardziej zautomatyzowany. Nie jest konieczne ręczne łączenie zdjęć przy pomocy masek i warstw, zamiast tego wystarczy zmienić kilka ustawień w programie Photomatix Pro, co jest łatwiejsza, a często daje równie dobre rezultaty. Exposure Fusion polega na wzięciu najlepszych pikseli z poszczególnych zdjęć wejściowych i ich przeniesienie do

46

zdjęcia wyjściowego. To czy piksel można uznać za dobry czy zły, zależne jest od wielu czynników takich jak nasycenie koloru, poprawność ekspozycji, szum, itd. Ponadto fuzja nie jest ograniczona do zwykłego odczytu i zapisu. Dla każdego piksela, może ona wziąć dane z 1 lub więcej zdjęć wejściowych (dokonując na nich pewnego przekształcenia takiego jak średnia). Może też zwiększyć nasycenie koloru i wiele innych. Możliwości są w zasadzie nieograniczone.

Niestety niewiele programów wspiera tę metodę obróbki. Najpopularniejszymi są Photomatix (wersje Pro i Essentials) oraz Enfuse.

Jeszcze zanim przejdę do szczegółowego omówienia Exposure Fusion w Photomatix Pro, kilka zalet tej metody obróbki zdjęć:

Exposure fusion może spowodować zmniejszenie szumu względem zdjęć wejściowych (w przeciwieństwie do mapowania tonów, który go wzmacnia), co sprawia, że jest to idealna metoda w przypadku fotografii z wysokim ISO, fotografii nocnej lub z długą ekspozycją, czyli wszędzie tam gdzie szum jest nieunikniony,

Rezultaty są bardzo naturalne,.

Brak artefaktów “halo”,

Nauczenie się tej metody jest prostsze, ze względu na niezbyt długą listę ustawień – ponadto metoda ta będzie bardziej intuicyjna dla fotografów, którzy zetknęli się z ręcznym łączeniem ekspozycji.

I jeszcze kilka wad dla pełniejszego obrazu:

Wynik wydaje się bardziej “płaski” i nudny ze względu na mały kontrast lokalny w porównaniu do zdjęć, dla których wykonano mapowanie tonów,

Wysokie zapotrzebowanie na pamięć operacyjną, które wzrasta wraz z ilością zdjęć i głębią kolorów.

Jak można zauważyć z powyższych, fuzja daje wyniki pozbawione typowych dla fotografii HDR problemów, tj. szumu, „halo” i surrealistycznego wyglądu. Brzmi nieźle, prawda? Cóż, to kilka powodów, dla których wielu fotografów nieruchomości używa jej na co dzień. Ja używam jej głównie w przypadku fotografii nocnej.

47

UŻYWANIE FUZJI W PHOTOMATIX PRO

Wykorzystywanie fuzji w Photomatix Pro, nie różni się za bardzo od wykorzystania innych metod, takich jak Details Enhancer czy Contrast Optimizer. Najwięcej różnic jest w kroku 1 poniżej:

1. Sugeruję abyś w miarę możliwości wykorzystał dedykowany konwerter plików RAW (o ile ich używasz) i zapisał pliki w formacie JPG/TIFF przed eksportem do Photomatix Pro. W ten sposób uzyskasz najwyższą jakość, ponieważ konwerter RAW wbudowany w Photomatix Pro jest dość prosty – zwykle wystarcza przy mapowaniu tonów, w przypadku fuzji może okazać się niewystarczający. Z tego powodu zawsze przed użyciem fuzji wywołuję swoje zdjęcia w Adobe Lightroom, a następnie wykorzystuję plug-in dostarczony z Photomatix Pro, aby przesłać do niego zdjęcia.

2. Zaznacz zdjęcia źródłowe, naciśnij prawym przyciskiem myszy i wybierz Export -> Photomatix Pro.

3. Ustaw opcje przetwarzania podobnie jak przy zdjęciach HDR i naciśnij przycisk Export:

W tym przykładzie wykonałem 7 zdjęć ze statywu w odstępie 1 EV. Wystąpił niewielki poziomy ruch, więc zaznaczyłem opcję wyrównania obrazów (Align images). Wystąpiły również duchy ze względu na poruszających się ludzi, więc zaznaczyłem opcję Show options to remove ghosts option.

48

4. Po krótkiej chwili Twoje zdjęcia zostaną załadowane do Photomatix Pro. Upewnij się, że jako metodę (Process) wybierzesz Exposure Fusion jak na poniższym obrazku:

5. Poniżej znajduje się lista wyboru algorytmu przetwarzania. W przypadku fuzji masz dostępne następujące opcje:

Fusion/Natural – daje, obok Fusion/Real-Estate, najbardziej naturalne wyniki i stąd pochodzi jej nazwa,

Fusion/Real-Estate – najlepiej nadaje się przy fotografii wnętrz, gdy widać okna. Z powodzeniem wykorzystuję ją jednak również w fotografii krajobrazowej, ponieważ daje bardzo naturalne rezultaty.

Fusion/Intensive,

Fusion/Auto – ten algorytm jest w pełni automatyczny – nie masz wpływu na wyniki poza doborem zdjęć wejściowych,

Fusion/Average – uśrednia zdjęcia i podobnie jak w przypadku Fusion/Auto nie można kontrolować tego procesu,

Fusion/2 images – pozwala na połączenie 2 zdjęć spośród wszystkich zdjęć źródłowych,

6. Ustaw opcje fuzji. W przypadku Fusion/Natural są to następujące opcje:

49

Strength (Siła) – siła, z jaką zostanie wzmocniony lokalny kontrast. Zwykle zostawiam domyślną wartość 0.0, bądź przesuwam ten suwak nieco w lewo, co daje bardziej naturalne efekty,

Brightness (Jasność) – jasność obrazu wynikowego. Przesuń ten suwak w prawo by rozjaśnić zdjęcie, lub w lewo by je przyciemnić.

Shadows Contrast (Kontrast Cieni) – rozjaśnia cienie. Zwykle ustawiam ten suwak na 10.0, co jest maksymalną jego wartością. W ten sposób mogę bardziej otworzyć cienie.

Local Contrast (Kontrast Lokalny) – zwiększa ostrość, a przy tym kontrast lokalny. Wspominałem, że fuzja ma mniejszy kontrast lokalny niż obrazy, dla których przeprowadzono mapowanie tonów – ta opcja pozwala nieco

50

obejść to ograniczenie. Zwykle ustawiam tę opcję na wartość pomiędzy 0.0 a 3.0. Wyższe wartości powodują, że obraz zaczyna wyglądać nieco sztucznie. Domyślna wartość (2.0) zwykle działa bardzo dobrze.

White Clip (Przycięcie Bieli) – przycięcie świateł do bieli. Zwykle pozostawiam na 0.0.

Black Clip – przycięcie cieni do czerni. Zwykle pozostawiam na 0.0.

Midtone – jasność półcieni. Zwykle przesuwam ten suwak nieco w prawo celem rozjaśnienia półcieni. Jednak stopień zmian zależy silnie od obrazu, więc niestety nie jestem w stanie dać tu złotej rady.

Color Saturation (Nasycenie Kolorów) – zmienia nasycenie kolorów w obrazie wyjściowym. Zwykle zostawiam tę opcję na 0.0, co oznacza brak zmian. Przesunięcie w prawo oznacza zwiększenie nasycenia, a w lewo – zmniejszenie.

W przypadku mojego zdjęcia użyłem ustawień przedstawionych na obrazku powyżej.

7. Naciśnij przycisk Apply i zapisz swoje zdjęcie. 8. Na tym etapie Twoje zdjęcie powinno wyglądać mniej więcej tak:

51

Zdjęcie wygląda niezwykle naturalnie, co do tego nie można mieć wątpliwości. Brakuje mu jednak nieco kontrastu i nasycenia kolorów (w szczególności, gdy porównamy to zdjęcie do zdjęć, dla których wykonano mapowanie tonów).

W związku z tym, takie zdjęcie zwykle otwieram w Adobe Lightroom lub Adobe Photoshop, a następnie dokonuję w nim pewnych poprawek. Zwykle zwiększam nieco kontrast, nasycenie kolorów i wyostrzam zdjęcie. Po takiej obróbce uzyskuję wynik taki jak na początku tego rozdziału.