revizorska etika interne kontrole
TRANSCRIPT
Ciljevi učenja...
Razumjeti:
1. Šta je etika za profesionalne računovođe/revizore?
2. Koja je svrha kodeksa profesionalne etike?
3. Različit tretman etičkih pitanja u različitim okruženjima?
4. Koja je svrha i sadržaj IFAC-ovog Kodeksa profesionale etike?
5. Kako razrješavati etičke sukobe?
6. Šta je to nezavisnost revizora i kada ona može da bude narušena?
7. Kakve sve vrste odgovornosti ima revizor?
8. Kakva je njihova zakonska odgovornost?
Šta je etika? Problem konfuzije između pojmova morala, etike i integriteta...
MORAL - opšteprihvaćeni standardi koji određuju koje je to poželjno a koje nepoželjno, šta je dobro a šta loše ponašanje pojedinca, pod-grupe ili entiteta koji čine tu zajednicu
ETIKA - dogovorene standarde prema kojima se prosuđuje šta je poželjno a šta ne, šta je dobro a šta loše ponašanje pojedinca, pod-grupe ili entiteta koji je član grupe
INTEGRITET - poštovanje i držanje do vlastite RIJEČI/IZJAVE/ODLUKE (sklad između riječi, misli i postupaka). Ako se pojedinac/grupa/organizacija na nešto obaveže i nešto kaže, mora se toga držati ili ako se toga ne može držati, onda to mora reći na vrijeme i preuzeti odgovornost za neispunjenje rečenog prema svima onima koji su zbog toga trpili.
Revizorska etika
Skup mоrаlnih normi i principа, prаvilа pоnаšаnjа, ili vrijеdnоsnih stavova koji se trebaju primjenjivati u odnosima među ljudima ili društvenim grupama da bi se izbegle nesuglasice
Koji su to opšti etički principi?
Etika vs propisi (zakonske odredbe ili interni propisi)? Etika obezbjeđuje samodisciplinu koja je iznad one propisane zakonom!!!
Svaka profesija ima svoj etički kodeks
Zašto je etika bitna za revizorsku profesiju??? Kredibilitet
Profesionalizam
Kvalitet usluge
Povjerenje
Regulisanje etike u međunarodnom kontekstu Etika može u različitim zemljama da bude različitno regulisana
Jedan od načina jeste da bude propisana zakonima (npr. Francuska i Njemačka)
Druge zemlje koriste dvostruki pristup: zakoni + etički kodeksi
Nepoštivanje etičkih standarda povlači za sobom kaznu disciplinske mjere ili od strane države ili od strane profesionalne organizacije
IFAC-ov Kodeks za profesionalne računovođe
Nudi osnovne principe, uopštene prirode, koji nisu namjenjeni rješavanju konkretnih etičkih problema
Ali, pružaju i detaljna uputstva u pogledu praktične primjene osnovnih principa u nekim tipičnim situacijama karakterističnim za javne računovođe/revizore
Dоdаtnо rаzrаđuјu: оbјеktivnоst, prоfеsiоnаlnu kоmpеtеntnоst i dužnu pаžnju, pоvеrljivоst i prоfеsiоnаlnо pоnаšаnjе
IFAC-ov Kodeks
Smjernice primjenljive na
sve računovođe
Smjernice primjenljive na
revizore
Smjernice primjenljive na čitavu računovodstvenu profesiju Integritet - Iskrenost i poštenje u obavljanju profesionalnih usluga...
Objektivnost - Fer odnos, intelektualno poštenje i nepodlijeganje sukobu interesa
Profesionalna kompetentnost - Pružanje samo onih usluga za koje može da obezbijedi odgovarajuću kompetentnost (opšte obrazovanje, specifično obrazovanje, obuka, položeni stručni ispiti i radno iskustvo) i stalno usavršavanje
Povjerljivost - Poštivanje povjerljivosti informacija dobijenih tokom pružanja usluga (zabrana upotrebe; trajanje; prenošenje odgovornosti na druge; izuzeci)
Profesionalno ponašanje - U skladu sa dobrom reputacijom profesije, polazeći od odgovornosti prema klijentu, trećoj strani, drugim članovima profesije, poslodavcima i društvu u cjelini (dva posebna vida: usluge vezane za poresku praksu i publicitet)
Tehnički standardi - Profesionalne usluge moraju biti zasnovane na odgovarajućim profesionalnim standardima
Razrješavanje etičkih sukoba
Ukoliko se pojavi etički sukob između zahtjeva IFAC-ovog Kodeksa etike i politika organizacije koja zapošljava računovođu/revizora onda se sugeriše:
1. Razgovor o problemu sukoba sa direktno pretpostavljenim, pa sa sljedećim nivoom i sve do najvišeg upravljačkog nivoa
2. Traženje povjerljivih savjeta od nezavisnog savjetnika ili nadležnog računovodstvenog tijela
3. Davanje otkaza uz obrazloženje rukovodstvu razloga o napuštanju organizacije
Ukoliko postoje razlike u etičkim smjernicama zemlje u kojoj se pružaju usluge i IFAC-ovim smjernicama, računovođe/revizori su uvijek dužni da primjene one strožije smjernice
Etičke smjernice koje važe posebno za revizore Etičke smjernice posebno usmjerene na računovođe koje pružaju usluge od
javnog značaja (misli se na revizorske usluge, poresko savjetovanje, i ostale usluge konsaltinga) odnose se na:
NEZAVISNOSTODGOVORNOST PREMA KLIJENTIMAODGOVORNOST PREMA KOLEGAMA
Nezavisnost Nezavisnost u reviziji podrazumeva zauzimanje nepristrasnog stava kod
obavljanja testova revizije, ocjene rezultata i izdavanja izvještaja revizije nezavisnost uma, tj. nezavisnost u mišljenju - podrazumijeva da niko ne može
da utiče na njegovo profesionalno rasuđivanje, objektivnost i skepticizam; i
nezavisnost djelovanja – programska i istraživačka nezavisnost (znači da menadžment ne smije uticati na način na koji revizor planira svoj rad, te mu mora omogućiti pristup svoj dokumentaciji i evidencijama kako bi revizor mogao prikupiti dovoljno dokaza za svoje mišljenje
Prema IFAC-ovim smjernicama nezavisnost se sastoji od 4 komponente:
1. Finansijska povezanost sa klijentima ili zaposlenost kod klijenta
2. Pružanje usluga klijentima revizije, lične i porodične veze
3. Naknade za pružanje usluga; primanje roba i usluga od klijenata
4. Vlasništvo nad revizorskom firmom
Suštinska vs pојаvna nеzаvisnоst
Stvarna (suštinska) nezavisnost postoji kada je revizor sposoban da zadrži nezavisan stav tokom cijele revizije,
Formalna (pojavna) nezavisnost predstavlja rezultat tumačenja ove nezavisnosti od strane drugih ljudi
Ako su revizori stvarno nezavisni, ali korisnici smatraju da oni zastupaju interese menadžmenta, veći dio vrijednosti funkcije revizije biće izgubljen
Nezavisnost - 1. Finansijsko učešće ili zaposlenost kod klijenta Ova finansijska povezanost može da se javi u obliku:
direktnog finansijskog učešća u vlasništvu nad kompanijom klijenta (vlasništvo nad akcijama ili drugim osnovnim sredstavima koja posjeduju revizori ili najuži članovi njihove porodice)
indirektnog značajnog finansijskog učešća (npr. kada nema revizor lično učešće u vlasništvu firme čije FI revidira već to ima neko od članova njegove šire porodice ili ima interes u firmi koja je povezana za firmom čije FI revidira)
pozajmica datih ili uzetih od klijenta ili nekog od njegovih rukovodilaca ili akcionara
zajedničkih ulaganja sa kompanijom klijenta
vlasništvo u preduzeću koje nije klijent ali je povezano sa klijentom preko aktivnosti investiranja ili finansiranja
Zadatak za razmišljanje...
Ovlašćeni revizor P.P. koji radi u revizorskoj firmi ’R’ je saznao da partner firme ugovara posao revizije FI preduzeća ’X’ u kome on ima 6% vlasništva u akcijama. Da li njegova firma može da ugovori ovaj posao i pod kojim uslovima?
Nezavisnost - 2. Usluge klijentima revizije, lične i porodične veze Ako revizor pored revizije, klijentu pruži i druge usluge, on ne bi trebalo da
obavlja funkcije uprave niti da donosi odluke (mora postojati razdvojenost usluga savjetovanja i upravljanja!!!)
Lične i porodične veze mogu da ugroze nezavisnost! KAKO???
PRIMJER: Revizorka M.M. je imenovana za revizora FI preduzeća X u kojem je njen otac generalni direktor i 10% vlasnik firme. Ona je izvršila vrlo detaljnu i rigoroznu reviziju da su se čak i zaposleni u računovodstvu žalili direktoru kako je tražila više stvari od prethodnog revizora. Na kraju je utvrdila da obračun amortizacije nije dobar i sukobila se sa direktorom (koji je donio takvu računovodstvenu politiku) u vezi sa tim. Ipak, njena primjedba je prihvaćena i izdato je mišljenje sa rezervom. Na kraju, preduzeće X je dostavilo svoje FI zajedno sa izvještajem revizije svojoj Banci kako bi dobila prijeko potreban kredit za dalje investicije, ali je Banka vratila Izvještaj revizora sa zahtjevom da drugi revizor izvrši reviziju FI preduzeća X. ZAŠTO???
Nezavisnost - 3. Naknade, robe i usluge
Nezavisnost može da bude dovedena u pitanje u sljedećim slučajevima: Kada prihodi od profesionalih usluga pruženih nekom klijentu čine
značajan procenat ukupnih prihoda neke revizorske firme; Kada potraživanja za izvršene usluge ostaju dugo vremena
nenaplaćena; Kada se ugovaraju potencijalne naknade (naknade zasnovane na
rezultatima pruženih usluga; npr. vrsti mišljenja ili u % od procjenjene vrijednosti imovine ili ostvarene uštede u porezima i sl.)
Pretjerane ljubaznosti od strane klijenta ili prihvatanja poklona (dobara, robe ili usluga)...
Nezavisnost - 4. Vlasništvo nad revizorskom firmom Ovo znači da vlasnici revizorske fime treba da budu isključivo ovlašteni
revizori (partneri) ili
Da većinski vlasnik u firmi bude ovlašteni revizor
Odredbe našeg Zakona o računovdstvu i reviziji...
Član 30.
(1) Većinsko pravo glasa i većinsko učešće u kapitalu u privrednom društvu za reviziju mogu imati isključivo ovlašćeni revizori ili drugo privredno društvo za reviziju u svojstvu osnivača.
(2) Privredno društvo za reviziju može osnovati i strano privredno društvo koje se bavi revizijom, u skladu sa ovim zakonom.
Odgovornost prema klijentima Revizori su odgovorni da svoje usluge klijentu pružaju: objektivno,
profesionalno i sa integritetom, a to se odnosi na:
1. Naknade za usluge revizije: Treba da budu fer izaz vrijednosti usluga revizije
Obračunavaju se na bazi odgovarajućih cijena po času/danu rada
Mogući su popusti za ponovne ili slične usluge
Uključuju sve troškove vezane za obavljanje revizije (putni troškovi i sl.)
Osnova za obračun mora biti jasno definisana ugovorom, prije početka revizije
Ne treba plaćati proviziju za dobijanje posla
2. Novac klijenta Ne smije se držati novac ili novčani ekvivalenti za koje se sumnja u legalnost
Ako se drži, novac klijenta mora biti odvojen od novca revizorske firme
Raspolaganje samo uz saglasnost klijenta
Racionalno raspolaganje i upravljanje novcem klijenta
Odgovornost prema kolegama
Odnosi se na:
1. Odnose sa drugim revizorskim firmama ako pruža druge usluge klijentu koji već ima svog revizora...
ako zamjenjuje revizora koji je pružao usluge datom klijentu...
2. Reklamiranje i traženje posla Oglašavanje podrazumijeva upotrebu različitih medija, kao što su časopisi i radio, koje za cilj
ima prenošenje povoljnih informacija o uslugama koje nudi računovodstveno preduzeće
Sada je prihvatljivo svako oglašavanje koje nije lažno, prevarantsko i obmanjivačko. Velike revizorske kuće to rade institucionalno (bilteni, izvještaji, studije, seminari...)
3. Aktivnosti koje su nespojive sa profesijom Revizor ne bi smio da se bavi aktivnostima koje bi mogle da naruše integritet,
objektivnost, nezavisnost ili dobru reputaciju profesije
Istovremeno angažovanje na drugom poslu koje nema veze sa profesionalnim uslugama a koje bi moglo dovesti u pitanje primjenu etičkih principa
Primjer za razmišljanje...
Revizor ’R’ je dao sljedeći oglas u novinama:
Neka vam Revizor ’R’ vodi poslovne knjige i uštedićete XXX KM! Ja mogu da obavim reviziju vaših FI jeftinije od bilo koje druge firme. Vidjećete da moji konkurenti ne mogu da mi pariraju.
Ja nudim reviziju po fiksnoj cijeni. Ako je vaše preduzeće manje po veličini, obaviću punu reviziju za 2,000 KM. Uporedite to samo sa vašim sadašnjim troškovima revizije.
Banke, brokeri i poreska uprava veoma cijene moje revizorske izvještaje. Dođite kod mene i više nećete imati problema sa njima.
Da li je ova reklama prihvatljiva sa aspekta Kodeksa etike i zašto nije???
Zakonska odgovornost revizora
Postoje 4 glavna izvora zakonske odgovornosti za revizora:1. Odgovornost prema klijentima po zakonu (npr. kada klijent tuži
revizora zato što nije otkrio krađu ili zloupotrebu sredstava u toku revizije);
2. Odgovornost prema trećim licima po zakonu (npr. banka tuži revizora jer je dao pozitivno mišljenje o FI koji su bili značajno pogrešni ili npr. grupa akcionara tuži revizora zbog neotkrivanja pogrešnih FI);
3. Krivična odgovornost (kada država vodi krivični postupak protiv revizora jer smatra da je svjesno izdao nekorektan revizorski izvještaj).
Protiv revizora se može podići tužba i ako je prekršio odredbe ugovora sa klijentom.
Zaključak
Svrha postojanja kodeksa profesionalne etike jeste očuvanje ugleda profesije u cjelini kroz ispunjavanje odgovornosti koju ima prema javnosti
Cilj IFAC-ovog Kodeksa etike za profesionalne računovođe jeste očuvanje: kredibiliteta, profesionalizma, kvaliteta usluga i povjerljivosti
Osnovni principi neophodni za postizanje etičkih ciljeva su: integritet, objektivnost, profesionalna kompetentnost i dužna pažnja, povjerljivost, profesionalno ponašanje i tehnički standardi
Etički principi koji važe posebno za revizore odnose se na: NEZAVISNOST
ODGOVORNOST PREMA KLIJENTIMA
ODGOVORNOST PREMA KOLEGAMA