เนอหาบทท 3ชาดกในหมวดเนกขมมบารม

3.1 สองสหายสบหาทายาท

3.2 กลนเหมนของกาม

3.3 คำาสาปอนนารงเกยจ

3.4 อดกลนใหตาย กไมคลายพรหมจรรย

3.5 ภาษตในหมวดเนกขมมบารม

แนวคด

1.เนกขมมบารม เปนนสยทจำาเปนอยางยงในวถนกสรางบารม หากไมสะสมเนกขมมะ ไวเปนนสยกมอาจเดนทางไปใหถงสดวถคอการทำาลายความทกขทงปวงได เพราะทำาใหของตดอยในกามรำาไป ทงยงไมแสวงหา

ทางพนทกขใหตนเอง ทำาใหตองเวยนวนทนทกขอยในวงวนกเลส เปนบาวเปนทาสของมารไมมจดสนสด

2. การสรางเนกขมมบารม เปนการสรางนสยตาง ๆ เพอความบรสทธทางใจ ปลกตวจากกาม ทงสขสมผสทางกาย เขาสสขอสระทางใจ วางเครองของภายนอกทงหลายมลาภ สกการะ เปนตน เขาสชวตสนโดษ เรยบงาย มงแสวงหาบรมสขทไมมความคบแคนคบของใจและพนธนาการทงปวง ผทสะสมเนกขมมบารมมาตลอดจะรกวถชวตเชนน และหวงแหนพรหมจรรยชนดยอมตายกไมยอมเปนทาสกามเดดขาด เมอไดเปนนสยฝงแนนในสนดานกจะปองกนภยในการเวยนวายตายเกดมาสรางบารมตอ ๆ ไปอก เกดมาใหมจะมใจสงสง นอมไปในพรหมจรรย เหนทกขโทษภยในการครองเรอนอยางชำานาญ ไมตกหลมพรางของกามอยางงาย ๆ จะมใจเออตอการสรางบารม สรางภมปญญา และนสยด ๆ ใหเขมขนแกกลาขนตอไปอกไดอยางด เพราะมพนใจมงแสวงหาทางพนทกขโดยตรง ทงยงมจตใจเบกบาน ปลอดโปรงใจอยเปนนตย เนองเพราะไมมเครองของอยในใจมาขามชาต

3. หากนสยแหงเนกขมมบารมบกพรอง วถนกสรางบารมจะไมปลอดภยอยางยง เพราะจะไมไดเครองปองกนการตกลงในหลมพรางของขาศกคอกามเลย จงจำาเปนตองครอบครองนสยเหลานไว กอนทจะเพลยงพลำาตอกระแสกามจนชวตตองหมกมนจมอยในกามอยางถอนตวไมขนไปทกชาต

วตถประสงค

1. เพอใหรนสยชดทสามทตองใชในวถนกสรางบารม เปนนสยหมวดหมเนกขมมบารม

2. เพอใหเหนตวอยางของนกสรางบารมในอดตทประสบความสำาเรจ ไวนอมนำามาปฏบต

3. เพอใหไดนสยชดทสามประจำาวถนกสรางบารมมาครอบครอง

บทท 3ชาดกในหมวดเนกขมมบารม

หากอปมาวถนกสรางบารมเปนดงวถแหงสงครามทตองปราบปรามเหลาอธรรม เชนนน เนกขมมบารมกเปรยบไดกบ ทพเสนาพทกษ“ ”

นสยตาง ๆ ในหมวดหมของเนกขมมบารมจงเปรยบเหมอนขนศกทงหลายทมหนาทตรวจตราปองกนกองทพ มใหตกเขาไปในหลมพรางหรอถกขงอยในกลขาศก ทพนจงเปนสญลกษณแหง อสรภาพ “ ”ของกองทพ กามราคะคอขาศก กามคณอนนาเพลดเพลนใจเปนหลมพราง การถกขงคกแหงกามคอการถกจองจำา ตา ห จมก ลน กาย และใจคอชองทางทตองสกดกนกามอนเปนเครองลมหลงบดบงปญญา กามเปนเครองตดของไมใหสทางแสวงหาปญญาเพอพนทกข สวนเนกขมมบารม เปนทางเออตอการแสวงหาปญญาบารม

เนกขมมบารม เปนเครองบมนสยรกความสงบทางใจ อนเกดจากใจทปลอดจากกาม รกการประพฤตพรหมจรรย ไมชอบใหจตหมกมนอยในกาม ชนดยอมตายกไมยอมเปนทาสกาม รกสขทางใจมากกวาสขสมผสทางเนอหนง ไมพนผกกบเครองของภายนอกมลาภ ยศ สรรเสรญ ความสะดวกสบาย สนกสนานเพลดเพลน การคลกคลดวยหม เปนตน ชอบชวตทสนโดษ เรยบงาย เพอมเวลาแสวงหาความสขทางใจ หากสงสมจนเปนนสย เมอเกดใหมจะมจตใจสงสง นอมไปในพรหมจรรย เหนทกขโทษภยของการครองเรอนอยเนองนตย มจตปลอดโปรงในทกสถาน มเวรนอย มปญญามาก ไรเครองของใจใด ๆ ดำาเนนอยในวถการสรางบารมอยางสบายใจ

ชาวโลกลวนตกอยในกามภพ ฉะนนคนทงหลายจงจมปลกอยกบเปอกตมคอกาม ผทสะสมนสยแหงเนกขมมบารมจนสวนกระแสกามภพได จตใจจงถกยกระดบใหสงสงกวาปถชนทวไปเปนอยางมาก ซงคนเหลาน

ลวนไมยอมตกเปนทาสใหกามชกจงเหมอนคนอน ๆ เนองเพราะเหนโทษของกามวาเปนของนารงเกยจ ไมสะอาด ทำาจตใหใฝลงตำา หาแกนสารมได มสขนอยแตทกขมากมายไมสนสด คอยชกจงใหจตหวงหา ชกนำาใหไปตด มกมาก สะสม มากดวยความคลกคล มเครองของกงวลมาก พาใหออกนอกวถการสรางบารม ทำาใหการสรางบารมไมสะดวกและปลอดภย เปดโอกาสใหกเลสเขามาทำารายจตใจไดอยางงายดาย ดงนนจงมงแสวงหาสาระของชวต วางเครองกงวลนอยใหญ ไมเยอใยในทรพยและชอเสยง ชอบวถชวตเรยบงาย มกนอย สนโดษ ไมตดลาภสกการะ ไมคลกคลดวยหมคณะ ไมมวสนกสนานเพลดเพลน ยนดทสงบสงดยงนก ชอบหาความสงบทางใจ ไมประมาท ใชเวลาใหคมคาหาทพงในตว

หากนสยแหงเนกขมมบารมบกพรอง กจะถกกามครอบงำาไดอยเปนนตย หากหมกมนมากนกกจกไมสนใจการสรางบารมเลย แมรวาการสรางบารมนนด แตบงคบใจตนเองไมได ตองไปเปนทาสกามเหมอนตดคกไมมอสระทางใจ จนหางไกลหนทางพระนพพาน แตละภพชาตกจะขลาดกลวตอพรหมจรรย หนไปหมกมนอยในกามรำาไป จนเปนนสยฝายดำาตามทำารายไปทกชาต3.1 สองสหายสบหาทายาท1

สาเหตทตรสชาดก พระทศพลประทบอย ณ พระเชตวนมหาวหาร ทรงปรารภการออก มหาภเนษกรมณ แลวทรงนำาเรองในอดตมาตรสดงตอไปน..

ในอดต ณ เมองหนง พระเจาเอสการกบปโรหตไดเปนสหายรกกนเพราะอยดวยกนมาตงแตวยเยาว ทงสองหามโอรสไวสบสกลไม จงปรกษากนวา ระหวางเราสองหากใครมบตรชาย เราจะใหครอบครองสมบตของเราทงสองคน วนหนงปโรหตเดนไปธระพบหญงเขญใจเดนอยบนถนนพรอมกบบตรถงเจดคน ปโรหตเขาไปถามวา..

“น! เจาทำาอยางไรถงไดลกชายมากขนาดน?”

1 หตถปาลชาดก, พระสตตนนปฎก ขททกนกาย ชาดก, มก. เลม 61 หนา 239-272

“ดฉนบวงสรวงเทวดาทตนไทรจงไดบตรถงเจดคน นางตอบดวย”เขาใจเชนนน

ปโรหตจงเดนตรงไปทตนไทรตนหนง จบกงไทรเขยาพลางขวา..“เทวดา! ทานไมยอมใหโอรสแกพระราชาบางเลย มอะไรบางททานไม

ไดจากพระราชา ทก ๆ ปมาพระราชากทรงเอาเครองสกการะมาบชาแกพวกทานมใชร ทานยงไมใหโอรสแกพระองคเลย หญงเขญใจนทำาอปการะอะไรแกทาน เหตไรทานจงใหบตรแกนางถง 7 คน! หากทานไมใหโอรสแกพระราชาบาง จากนไปอก 7 วน เราจะใหคนมาฟนตนไทร สบใหเปนทอน ๆ เสยเลย”

ปโรหตมาตามขรกขเทวดาเชนนอย 6 วน จนวนท 7 กมาจบกงไทรเขยาแลวพดวา..

“รกขเทวดาเอย.. เหลออกราตรเดยวเทานน ถาทานไมยอมใหโอรสแกพระราชาละก พรงนเราจะสำาเรจโทษ ”

รกขเทวดาทตนไทรถกขเขยาขวญมาทกวนจงหาทางรอด โดยไดไปหาทาวมหาราชทง 4 แหงสวรรคชนจาตมหาราชกาแจงความใหทราบ แตถกปฏเสธวาไมสามารถใหบตรได จงไปพบเหลาเสนาบดยกษ 28 ตน กถกปฏเสธอก คราวนไปพบทาวสกกเทวราช เขากราบทลใหทรงทราบ ทาวสกกะทรงใครครวญดวา พระราชาจะไดโอรสไหม กทอดพระเนตรเหนเทพบตร 4 องคมบญมาก จงตรสเรยกมามอบเทวบญชาวา..

“ทานผนรทกขทงหลาย! พวกทานจงไปเกดยงมนษยโลกในพระครรภอครมเหสของพระเจา เอสการราชเถด”

เทพบตรเหลานนพากนกราบทลวา..“ขาแตพระองคผประเสรฐ! พวกขาพระบาทจะไปตามเทวโองการ แต

พวกขาพระบาท ไมตองการเกดในราชตระกลเลย จะขอเกดในบานปโรหตแทน แลวจะละกามออกบวชในเวลาหนม”

ทาวสกกะจงตรสบอกความแกรกขเทวดา รกขเทวดาดใจ ถวายบงคมลากลบไปยงวมานตนทนท วนรงขนปโรหตมาพรอมบรษลำาสน บรษ

นนถอขวานเตรยมจะฟนตนไทร รกขเทวดารบออกมา จากตนไทร กลาววา..

“ชากอนสทาน! บตรคนเดยวจะเปนไรไป เราจะใหบตรแกทาน 4 คนเลย”

“เดยวส! ขาพเจาไมตองการบตร ทานโปรดใหแกพระราชา ปโรหต”แยงขน

“ไมได! เราจะใหแกทานเทานน!” รกขเทวายนยน“ถาเชนนน ทานใหขาพเจาสองคน ใหพระราชาสองคนเถด ปโรหต”

เสนอ“เราจะไมใหพระราชา จะใหทานผเดยวเทานน! แตทานจะเพยงสกแต

วาไดนะ เพราะบตรทง 4 จะไมอยครองเรอน จะออกบวชแตหนมทเดยวละ” รกขเทวาพดจบกรบหายเขาวมานทนท

เทพบตรทง 4 ทยอยลงมาบงเกดในครรภของภรรยาปโรหต คนแรกไดชอวาหตถปาละ ถกมอบใหนายควาญชางเลยงไว คนทสองชออสสปาละถกมอบใหคนเลยงมา คนทสามชอโคปาละถกมอบใหคนเลยงวว คนทสชออชปาละถกมอบใหคนเลยงแพะ เดกทง 4 เตบโตแลวมรปรางหลอเหลางดงามอยางยง ปโรหตไดเชอเชญบรรพชตทงหลายออกไปพกอยนอกพระราชอาณาเขต เพราะกลวบตรทง 4 ของตนเหนบรรพชตแลวคดออกบวช ดงนนเดกทง 4 จงเตบโตมาโดยไมเคยเหนบรรพชตเลย ทำาใหไมไดยนคำาอบรมสงสอนจากบรรพชต กลายเปนผหยาบชากลาแขงยงนก เทยวเบยดเบยนคนอนไปทว จะไปทใดกแยงชงเอาสงของชาวบานทกครง จนเมอหตถปาละอาย 16 ป พระราชากบปโรหตตดตามดอยตลอด เหนวาบตรคนโตเตบใหญสมควรไดราชสมบตแลว จงปรกษากนวา..

“ถาบตรเราไดรบอภเษกแลวคงจะเปนพระราชาทหยาบชากลาแขงยงขนเปนแน หากใหบรรพชตเขาเมองมาในตอนน บตรพวกเราคงจะดขนไมนอยเลย แตกยงเกรงวาถาเขาไดเหนบรรพชตแลวจะคดออกบวช นะส! ถาอยางนน เราทงสองจะลองทดสอบดกอนกแลวกน”

แลวทงสองกแปลงเปนฤาษเทยวภกษาจารไปจนถงประตบานของหตถปาละ หตถปาละเหนบรรพชตแลวยนดเลอมใส เขาไปใกล ๆ นมสการ กลาววา..

“โอ! นานเหลอเกน ขาพเจาเพงไดเหนพระฤาษผยนดในคณธรรม ผนงหมผายอมฝาดปกปดรอบกายเพอมงบำาเพญสมณธรรมทรมานกเลส ขอทานผเจรญจงรบอาสนะ นำา ผาเชดเทา และนำามนทาเทาของขาพเจาดวยเถดขอรบ ขาพเจาขอตอนรบทานดวยสงของมคามากเหลาน”ปโรหตแปลงชแจงวา..

“ลกรก! พวกเราไมใชฤาษหรอก นคอพระราชา เราคอพอของเจาเอง”

“ทำาไมพระราชากบพอถงตองปลอมเปนฤาษ?” หตถปาละกลาวถาม“กเพอมาทดลองเจาดไงละ!” ปโรหตตอบ “ทดลองขาพเจาทำาไม?” หตถปาละถาม“กทดลองดวา ถาเจาเหนเราแลว หากไมคดออกบวช เรากจะอภเษก

เจาใหเปนพระราชา”“โอ ทานพอ! ขาพเจาไมตองการราชสมบตเลย ขาพเจาอยากบวช ”

หตถปาละกลาว“ไมนะลกรก! ยงไมถงเวลานะ เจาจงรำาเรยนวชาแสวงหาความรเพอ

หาทรพยใหบตรธดาเจากอนแลวคอยออกบวชตอนแกแหละด คนบวชตอนแกเปนคนมความคด พระอรยเจากสรรเสร ปโรหตละลำาละลกกลาวดวย”อาการหวาดหวน

“วชาเปนของไมจรง! ลาภสกการะกไมจรง! ใคร ๆ จะหามความแกดวยลาภไมไดเลย สตบรษ สอนใหปลอยวางกามคณเสย สตวทงหลายยอมมกรรมเปนของตน หตถปาละกลาว”

“มารดาบดาเจาแกเฒาแลว หวงจะไดเหนเจานาน ๆ สก 100 ปนะ ”พระราชาตรสบาง

“เหตไรพระองคตรสเชนน ขอเดชะพระราชา ความเปนสหายกบความตายนนไมมทางเลย มตรไมตรกบความแกจะมแกผใดได เรอททานำารบคน

ฝงนสงถงฝงโนนแลวยอนกลบรบคนฝงโนนสงถงฝงน ฉนใด ความแกชราและเจบปวยกนำาเอาชวตสตวไปสอำานาจแหงมจจราชอยเนอง ๆ ฉนนน ขอพระองคดำารงอยเปนสขเถด ความแก ความเจบ ความตาย ไดเรงรดเขามาใกลขาพระพทธเจาผกำาลง ทลสนทนากบพระองคอยทกทแลว ขอพระองคอยาทรงประมาทมวเมาเลย”

หตถปาละพดจบกถวายบงคมลาพระราชา กราบลาบดาทยงคงมสหนาตกตะลงพดอะไรไมออก แลวพาบรวารของตนออกบรรพชาทนท มหาชนบางสวนกตามไปบวชดวย เพราะคดวาการบวชคงตองเปนสงด เมอเดนไปถงรมแมนำา หตถปาละเพงมองดนำาแลวเจรญกสณบรกรรม ยงฌานใหบงเกดไดแลวใหโอวาทมหาชนอยทฝงแมนำานนเอง สวนพระเจาเอสการกบปโรหตกตงความหวงไวทบตรคนทเหลอ ไดไปทดสอบกบบตรคนรองโดยนยเดยวกน

“เมอพชายของขาพเจายงอย ไฉนเศวตฉตรจงมาถงขาพเจากอนละ ทานพอ!” อสสปาละกลาวอยางสงสยทเหนพระราชาเสดจมากบปโรหตเพอมอบราชสมบตใหตน

“ลกรก! พชายของเจาไมตองการราชสมบต ตอนนไปบวชแลว ”ปโรหตกลาว

“จรงเหรอพอ! ตอนนพชายอยทไหนหรอ?” บตรชายถาม“พำานกอยรมฝงแมนำาใกล ๆ นเอง ปโรหตตอบ”“ขาพเจาเองกไมมงหวงราชสมบตทเหมอนนำาลายทพชายบวนทง

แลวหรอกนะพอ! สตวทงหลายผโงเขลาเบาปญญายอมไมอาจทงกเลสกามได แตขาพเจาทงได! กามทงหลายเปนเปลอกตม ทขามออกไปยาก มนทำาใหสตวจมลง มจตเลวทราม เมอกอนนขาพเจาไดทำากรรมหยาบชาไวมาก ผลแหงกรรมยอมมาถงขาพระองค ขอขาพระองคอยาไดทำากรรมอนหยาบชานนอกเลย”

อสสปาละกราบลาพระราชาและบดาแลวพาบรวารไปหาพชาย พระราชากบปโรหตคอตกผดหวงเดนไปหาบตรคนทสามตอไป สวนหตถปาละนงอยบนอากาศแสดงธรรมแกอสสปาละแลว กลาววา

“นองรก! สมาคมนจะใหญยง ขอใหพวกเราจงรออยทนกอนเถด”เมอพระราชากบราชปโรหตมาถงบานของโคปาละกใชอบายเดม

ทดสอบ แตโคปาละปฏเสธราชสมบตทนทแลวขอลาออกบวช พระราชากบปโรหตออนวอนใหรอกอนสก 2-3 วนเพอใหเหนหนากนนาน ๆ กอน โคปาละกกลาววา

“ความดควรรบทำาวนน ไมควรผดเพยนวาจะทำาวนพรงน ผผดผอนงานทควรทำาวนนวาจะทำาพรงนยอมเสอมจากการงานนน กลาวจบกพา”บรวารไปหาพชายทรมนำาเพอออกบวชทนท

แมบตรคนเลกสดคออชปาละกทำาเชนเดยวกน พากนไปหาพชายทรมนำาออกบวช ปโรหตสนหวงแลว พลนไดคดวา..

“ลก ๆ ทงเราไปบวชหมดแลว เหลอแตเราคนเดยวเปนเหมอนมนษยตอไม แลวเราจะมวอยไป ทำาไม? ออกบวชดกวา!” จงประชมมหาเสนาประกาศวา..

“เราจะไปบวชกบบตรของเรา พวกทานเลาจะทำาอยางไรตอไป?”เหลาเสนาบดมองหนาหารอกน แลวกลาววา..“นรกเปนของรอนเฉพาะทานผเดยวกหาไม มนกรอนสำาหรบพวกเรา

ดวยเหมอนกน พวกเรากจะไปบวชดวย!” ฝายภรรยาปโรหตรขาววาสามจะไปบวชคดวา..“ลกและผวของเราพากนไปหมดสนแลว แลวเราจะมวอยทำาไมกน?

เรากจะไปบวชเชนกน จงเรยกภรรยาของเหลาเสนาบดทงหลายมาแจงวา ”“เราจะไปบวชกบลกชายของเราแลวนะ”ภรรยาของเสนาบดเหลานนกพากนกลาววา.. “พวกเรากจะขอบวชบางส!” ทงหมดจงออกเดนทางไปรมแมนำานอก

เมองหาหตถปาละ กาลตอมา พระราชากประสงคจะผนวชดวย ตรสเรยกอำามาตยทง

หลายมาแจงความประสงค แลวตรสถามวา..“ทานทงหลายจะทำาอยางไรกนตอ?”อำามาตยทงหลายกราบทลวา..

“ขอเดชะ! ขาพระพทธเจาทงหลายกจะขอบวชดวย พระเจาขา”พระราชาพรอมหมอำามาตย จงพากนไปรมนำาหาหตถปาละ ชาวเมองทหลงเหลออยรวมตวพากนไปสทองพระโรงทลออนวอนขอ

ใหพระมเหส ครองราชยสบตอไป พระราชเทวตรสตอบวา“วนเวลาลวงเลยคนวนผนผานไป วยเรากแกลง ๆไปตามลำาดบ ตว

เราจะทงกามทงหลายแลวเทยวไป ผเดยว เราจะเปนผเยอกเยน กาวลวงความเกยวของทงปวง”

พระราชเทวตดสนพระทยออกผนวชเหมอนพระสวาม จงมรบสงใหเรยกภรรยาของอำามาตยทงหลายมาเฝา ตรสถามวา..

“พวกเธอละ! จะทำาอยางไรกนตอไป?”เหลาภรรยาอำามาตยกราบทลวา..“พวกหมอมฉนกจะบวชดวยเพคะ”ทงหมดจงพากนออกจากพระนครไปรมฝงแมนำาหาหตถปาลกมาร

ขณะนนชาวเมองกเดอดรอนโกลาหลกนทววา“พระราชาและพระเทวทรงไปผนวชแลว แลวพวกเราจะอยทำาอะไร

เลา?”ประชาชนตางพากนทงบานเรอนทง ๆ ทยงมสมบตเตมบรบรณ ตาง

จงลกจงหลานออกไปบวช ผคนทวทกซอกทกมมจงมอกนมงหนาไปทรมนำานอกเมองราวกบไปชมงานมหรสพ ตามโรงรานตลาดทกแหงหน มสงของวางแบแผไวเกลอนกลาด ไมมผใดแยแสสนใจทรพยเหลานนเลย แมแตจะชายตามองจะมผใดผหนงเหลยวแลกลบมาดกไมม พระนครทงสนวางเปลาไรผคนดจเมองราง

หตถปาละเหนวาคนมาหมดทงนครแลวกพาทงหมดไปยงปาหมพานตอนรมรนชนใจ ทาวสกกเทวราชทรงแลดกเลอมใส รบสงใหวสสกรรมเทพบตรลงมาสรางอาศรม ทพกกลางคน และทพกกลางวนคนเปนระยะ ๆ มกระดานพงหลงทฉาบปนขาวสะอาดในสถานททกแหงหน มสมทมพมไมพรอมดอกไมนานาพรรณ ยงมทจงกรม บอนำาใส และไมใหผลดกอยประจำาแตละอาศรม หตถปาลกมารเขาสอาศรมแลวบรรพชาเปนฤาษ

พรอมกบใหทกคนบรรพชา มอบอาศรมใหนกบวชหญงสาวอยตรงกลาง ถดมาใหนกบวชหญงชรา ถดมาอกใหนกบวชหญงวยปานกลาง สวนชนนอกสด ใหบรรพชตชายทงหลายอยรายรอบ

ตอมา พระราชาตางเมองทรงทราบวานครนวางรางกษตรย จงรบยกทพมายดพระนคร เมอเสดจมาถง ทรงทอดพระเนตรเหนทรพยเกลอนกลนใหเกดฉงนพระทยยงนก ทรงเกรงกลววาทรพยนจะมภยรายแรง จงมกลาไปแตะตองทรพย เมอสบสวนขเมาทหลงอยตามซอกหลบจนไดความ ทงทมนาจะไดความ ทรงดำารวา

“เหนทวา การบวชตองมคณคาโอฬารยงใหญกวาทรพยเหลานเปนแนแท!” จงเสดจไปหาหตถปาลฤาษ ไดฟงธรรมแลวพากนออกบวชหมดทงกองทพ ตอมามพระราชาตางเมองยกทพมาเชนนอกรวมเปน 6 กองทพไดออกบวชตามหมด อาศรมมปรมณฑลถง 36 โยชน พนทเตมบรบรณจนหาทวางมได ฤาษรปใดนกถงอกศล หตถปาลฤาษกแสดงธรรมแกฤาษนน พรอมบอกวธเจรญพรหมวหาร ภาวนาบาง กสณภาวนาบาง จนฤาษเหลานนทำาฌานและอภญญาใหเกดได เมอละโลกแลวกไปพรหมโลกบาง สวรรคบาง บงเกดเปนมนษยบางตามแตกำาลงบญ กาลนนราวกบนรกรางวางเปลา สวรรคเตมเนองแนน ..

ประชมชาดกพระทศพลทรงประชมชาดกวา พระเจาเอสการในครงนนไดมาเปน

พระเจาสทโธทนมหาราช ในบดน พระเทวไดมาเปนพระนางมหามายา ปโรหตมาเปนพระมหากสสปะ นางพราหมณไดมาเปนนางภททกาปลาน อชปาลกมารไดมาเปนพระอนรทธะ โคปาลกมารไดมาเปนพระโมคคลลานะ อสสปาลกมารไดมาเปนพระสารบตร สวนหตถปาลกมารไดแกตถาคต ฉะนแล

“โอชวตใครลขตใหเวยนวน ลวนเกลอนกลนโทษกามทรามแกนสาร

อยากแสวงสขหลดพนพนธนาการ ชางเบกบานเลกของเกยวเหนยวนพพาน”

จากชาดกเรองน 4 เทพบตรมนสยใฝพรหมจรรยมาตงแตเปนเทวดากอนลงมาเกด เพราะสงสมนสยเหนทกขโทษและความไรแกนสารของกามมาหลายชาต จงมอธยาศยนอมไปในพรหมจรรยไดเชนน การเปนกษตรยเปนทหมายปองของชนทงผอง แตสายตาของผใฝเนกขมมบารมกลบมองวาตำาแหนงกษตรยเปนสงทถกกามคณเยายวนพรอมสรรพ ยากทจะทำาตนใหหลดออกจากกามได อกทงยงสมบรณดวยอำานาจจงยากทจะมใหหลงใหลในอำานาจ ผใดกตกเตอนไดยาก โอกาสทำาผดพลาด ทำาใหตองไปอบายนนมสงอยางยง ทงเครองกงวลกมมาก ตองคอยหวาดระแวงคนมาแยงชงยดราชสมบตอยตลอดเวลา ทำาใหบรรทมไมมวนเปนสข

“นสยเหนโทษกามกระจางฝงใจ,เหนความไรแกนสารของกาม,ปลอยวางกามคณได ไมตดในเรองเพศและสมบต และมงแสวงหาสาระชวต” ทงหมดนจงนบเปนนสยในวถนกสรางบารมทนบเนองเขาในเนกขมมบารม

3.2 กลนเหมนของกาม2

สาเหตทตรสชาดก ณ พระวหารเชตวน กรงสาวตถ พระทศพลทรงทราบวาภกษทงหลายตางตรกถงกามวตก ทรงใหภกษประชมกนแลวตรสวา ขนชอวากเลสทจะเปนของเลกนอยไมมเลย ธรรมดาวาภกษตองขมกเลสทเกดแลวเสย บณฑตครงกอนตางกขมกเลสทงหลายเสยได จงทรงนำาเรองในอดตมาสาธกดงตอไปน..

ในอดต ณ นครแหงหนง พระราชาแหงแควนทรงปกครองโดยธรรม วนหนงทรงทอดพระเนตรเหน พระปจเจกพทธเจา 5 องคเสดจผานมา ไดนมนตขนสราชนเวศน เมอองคาสดวยภตตาหารเสรจแลวไดตรสถามเหตแหงการบรรพชาของพระปจเจกพทธเจาทง 5 องค มเรองดงน

ทานหนง ลกขโมยกระบอกนำาของเพอนมาดม เพราะกลวนำาของตนจะหมดเรว เกดสำานกเสยใจ คดวา..

2 ปานยชาดก,พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก , มก. เลม 60 หนา 51-62

“ตณหานรายนก! มนจกเจรญเตบโตแลวโยนเราลงนรกเปนแน เราจะแกไขขมมนเสยใหไดกอนทมนจะพาลงนรก จงไดเจรญวปสสนาหก”กเลสบรรลปจเจกโพธญาณ

ทานทสอง กลาวคำาเทจตอโจรเรยกคาไถ วามไดเปนอะไรกบบดา โจรจงปลอยตวทงสองออกมา เกดกลวบาปจงปราบกเลส เจรญวปสสนาจนบรรลปจเจกโพธญาณ

ทานทสาม มองภรรยาผอนดวยกามกเลส เกดสลดสงเวชตนเอง วาความกำาหนดจะมดตนลงสนรกไดสกวน จงเจรญวปสสนาไดดวงตาเหนธรรมบรรลปจเจกโพธญาณ

ทานทส เปนนายอำาเภอแลวเผลออนมตใหชาวบานฆาสตวบชายญ สตวมากมายตองมาลมตายเพราะตว จงกลวบาปคดกำาราบกเลส เจรญวปสสนาจนบรรลปจเจกโพธญาณ

ทานทหา เปนนายอำาเภอเผลอใหลกบานดมสราจนตองทะเลาะตบตกน จงละอายใจอยากไกลกเลสเปนเหตใหเจรญวปสสนาจนบรรลปจเจกโพธญาณ..

พระราชาสดบจบแลวมจตเลอมใส ไดถวายจวรและเภสชเปนจำานวนมาก หลงจากสงพระปจเจกพทธ-เจาทง 5 กลบแลว แตนนมาพระองคกทรงเบอหนายในกามวตถเหลอทน มทรงสนพระทยอาหารอนเลศรส กระทงยงหนายทจะทอดพระเนตรพวกนางสนม ทรงนงเจรญกสณภาวนาจนบรรลฌานอยในหองบรรทมนนเอง แลวเปลงอทานวา..

“โอ! นารงเกยจกามเหลอเกนแลว ทงมกลนเหมน ทงเปนเสยนหนามของเราโดยแทเชยว เรามวเสพมนอยไดอยางไรมาตงนาน ”

ขณะนนเอง พระมเหสผานมาพอด พลนไดยนคำาอทานน เกดตกพระทยคดจะผกมด พระราชาไวใหได จงรบเสดจเขาไปหาพระราชาแลวตรสวา..

“ขอพระองคโปรดฟงกอน! กามนนรสชาตแสนอรอย จะสขใดยงไปกวากามนนไมมอกแลว ผใดมาเสพกามกจะไดไปสวรรค นะเพคะ”

พระราชาตรสสวนไปวา..

“เจาคนถอยเอย เจาพดอะไร! ความสขในกามมทไหนกน! กามนนมรสนอย ทกขอนยงไปกวากามไมมอกแลว ผใดมกเสพกามจะไปนรกตางหาก ดาบทลบคมแลวเชอด กระบทขดดแลวแทง หอกทพงอยางแรง ปกอก กามทงหลายเปนทกขยงกวานน หลมถานเพลงลกโพลงเผาไหม ผาลทเขาเผารอนอยทงวน กามทงหลายเปนทกขยงกวานน ยาพษกลนรายแรง นำามนทเดอดพลาน ทองแดงทรอนละลายควาง กามทงหลายเปนทกขยงไปกวานน”

พระราชาทรงสละราชสมบต แลวเขาฌานเหาะไปสปาหมพานต สรางอาศรมนารนรมยผนวชเปนบรรพชต ในทสดแหงพระชนมายไดเสดจไปพกสแดนพรหมโลก..

ประชมชาดกพระทศพลทรงประชมชาดกวา พระปจเจกพทธเจาปรนพพานแลว

พระเทวไดมาเปนพระมารดา พระราหล สวนพระเจาพาราณสกคอตถาคตแล

“นารงเกยจกามทรามมกลนเหมน เปนเสยนหนามผแสวงทางสขลน

หลงเรอนกายซอนเครองในเนาเหลอทน ทกขมดมนยกใหไมเกนกาม”

จากชาดกเรองน พระราชาทรงเกลยดกามมากจนถงกบทรงอทานออกมาวากามมกลนเหมน ทเปนเชนน เพราะกามเปรยบเหมอนภาพมายาทฉาบไลทาฉากหนาใหสวยงามชวนหลงใหล แตความจรงทเปนไปในรางกายลวนสกปรกมกลนเหมน เปนดงถงเกบอวยวะมปอด ตบ มาม ไต หวใจ ไส อจจาระ ปสสาวะ เสนเอน กระดก นำามก นำาเลอด นำาหนอง มนขน มนเหลว เปนตน ทพกพาเคลอนทอยตลอด เมอสมผสกบสงใดกถกกนดวยผวหนงบางๆ ทมดชดแนบเนยน เมอลอกผวออกแลวมาอยรวมกนตองมกลนคละคลงเปรอะเป อน นำาเลอดนำาหนองไหลนองออกหมดจนทนกนไมได ตองอาเจยน สะอดสะเอยนเหนจะเปนลมกนทงนน กามจงไมนาหลงใหล อกทงกามสขเปนความสขนดหนอย ลวนจำาเจ นาเบอหนาย มแตความขมขน โหย

หา อาลย โศกเศราแหงใจ ใจไมมหยดนง เปนทาสความโหยหาอยตลอดเวลา ดงนน ผทตดใจจากกามไดด จำาตองสงสมความเบอหนายในกาม หมนพจารณาโทษของกามไวเสมอ

“นสยเบอหนายกาม และชอบพจารณาโทษของกาม” จงนบเปนนสยในวถนกสรางบารมทนบเนองเขาในเนกขมมบารม

3.3 คำาสาปอนนารงเกยจ3

สาเหตทตรสชาดก ภกษรปหนงเทยวบณฑบาตในกรงสาวตถ เหนสตรแตงกายงดงามแลวมองดดวยอำานาจถอเอานมตอนงาม ถกกเลสเขาครอบงำาจนหมดความยนดยงแลวในวเวก เธอมผมและเลบงอกยาวขน มจวรเศราหมอง มตวผอมเหลอง กายสะพรงดวยเสนเอน ไมยนดในปา โคนไม เรอนวาง เพอนภกษนำาเธอไปยงสำานกของพระทศพลแลวแสดงใหทรงทราบ พระทศพลตรสถงบณฑตในกาลกอนทพากนรงเกยจกามเปนอนมาก จงทรงนำาเรองในอดตมาสาธกดงตอไปน..

กาลครงหนง ชายผหนงนามวามหากาญจนะมนองชายอย 6 คน นองสาว 1 คนเปนคนสดทอง มหากาญจนะเดนทางไปรำาเรยนสรรพวชา เมอกลบมาบานบดามารดากอยากใหแตงงานเสยท บตรชายคนโตรบปฏเสธวา..

“อยาเลยแม! ลกไมตองการภรรยา โอ! การมครอบครวชางนาสะพรงกลวเหมอนไฟลกลาม ทวบาน ลกรสกวาตองถกจองจำาอยในคก ชางใหรสกนาเกลยดนากลวอยางยงจรง ๆ คำาวาครอบครว สำาหรบลกแลวมนไมตางจากคำานยามของสถานททเขาเทของโสโครก เปนดจหลมสวมหมกเหมนสดทน ลกไมตองการเรองเพศเลย ไมอยากคดแมแตจะฝน จะกลาวไปไยกบการมภรรยาละแม แมใหลกคนอน ๆ เขามเถอะ ลกไมเอาดวยหรอก”

เปนอนวาบรรดาลกทง 7 ไมมใครยอมมครอบครวเลย ทกคนเอาอยางพชายคนโตหมด บดามารดาจำาตองตดใจไปโดยปรยาย ทกคนตางดแลปรนนบตบดามารดาไดอยางเตมท บตรทง 7 หมนผลดกนดแลบดา3 ภสชาดก, พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก , มก. เลม 60 หนา 402-421

มารดาไมปลอยปละละเลยจงเปนครอบครวอบอนอยางยง พอแมมความสข ตราบจนวาระสดทายของชวต ไดลาโลกไปอยางเป ยมปต

เมอบดามารดาตายลง พชายคนโตประสงคจะเขาปาหาทอยอนรมรนอยอยางสงบแลวบวช เปนบรรพชตหาความสขทางใจ นอง ๆ ทกคนปรกษาหารอกนกตกลงใจเหมอนกนวาจะออกบวชตามพชายกนทงหมด เมอทกคนเหนเปนเอกฉนทเชนนนจงเปดประตบานใหทาน แจกจายทรพย จนหมดแลวพากนเขาปาหมพานตอนสวยงามแสนสดชนรนรมย ในบรรดาคนเหลานยงมทาสชาย ทาสหญง และสหายเพอนบานอกอยางละคนขอตามไปบวชดวย ทงหมดสรางอาศรมอยบรเวณเดยวกน ถงเวลาหาผลไมกเดนคยกนไปเปน กลม ๆ สนกสนานเหมอนชาวบานทวไป มหากาญจนฤาษ พใหญ เหนนอง ๆ แลวพลางคดวา..

“เอ.. ทกคนคกคะนองเหมอนชาวบานอยางนเหนจะไมไดการ สอตสาหสละกองทรพย 80 โกฏมาบวชถงทนกจะเปลาประโยชน เอาละ! เราจะเสยสละเปนผหาผลไมใหนอง ๆ เอง นอง ๆ จะไดพกในอาศรมแสวงหาความสงบบำาเพญสขทางใจกนไดเตมท”

ฤาษพใหญเรยกทกรปมาประชมกน แลวกลาววา“ทานทงหลาย แตนไปขอใหพวกทานอยกนทนนงสมาธกนตามสบาย

เถดนะ ฉนจะไปหาผลไมมาใหเอง”นอง ๆ ไมเหนดวย กลาววา“ทานพเปนอาจารย พวกเราตามทานมาบวชแลวยงจะใหทานมา

ลำาบากอกไดอยางไรกน อาจารยอยทนแหละดแลว นองสาวเรากควรอยดวย ทาสหญงกตองอยกบนองสาวเราดวยเพอไวปรนนบตดแลกน นอกนนพวกเราทง 8 จะสลบกนหาผลไมมาเอง”

ทกคนเหนพองตกลงตามน แตนนมาผลไมกถกจดแบงเปน 11 สวนวางไวบนแผนหนใหญกลางลานบรเวณอาศรมทก ๆ วน

กาลเวลาผนผาน หมฤาษมตบะกลาแขงขนเพราะคนเคยกบชวตบรรพชตราวกบเปนวถชวต ทไมอาจพรากจากไปไดอก หมฤาษเลกทานผลไมไปนานแลวเปลยนเปนทานเหงาบวแทน อาหารเปลยนไปเนองเพราะตบะ

กลาแขงขน ไมตดในรสมากขน อกทงกไมยงยากและหางายไมเสยเวลา ในการบำาเพญสขทางใจ จนมาวนหนง สวนแบงอาหารบนลานหนมเพยง 10 สวน! ทงทมนควรจะม 11 สวน นอง ๆ ทกคนหยบเหงาบวสวนของตนไปหมดแลว แตกลบไมมของฤาษพใหญ ทานคดวานอง ๆ คงลมสวนแบงของตนจงมไดพดอะไร เพราะถอวาความเผอเรออาจมกนได ทานยอมอดอาหารไป 1 วนโดยไมใสใจกบปากทอง การออกไปหาอาหารใหมอกไมเหมาะสมตอบรรพชต ทานจงบำาเพญเพยรตอไปในอาศรมอยทงวน

วนตอมา อาหารของฤาษพใหญยงไมมอก! ทานคดวา“เอ..หรอเราทำาผดพลาดอะไรไป? นอง ๆ จงคดลงโทษเตอนสตเรา

เชนน ฤาษขมใจ อดกลนความหวอกวน ตงหนาสำารวจตรวจตราหาความ”ผดของตนอยในอาศรมทงวนกยงไมเหนเหตอนใดทไปกระทบกระเทอนใจเหลานอง ๆ เรองใดทไมเหมาะสมแกบรรพชตกยงไมม

เขาวนท 3 อาหารยงไมมอก! การอดขาว 3 วนเปนความรสกยากจะทนทานไดแลว

“เอาละ! ถาเราผดอนใด เราตองขอใหนอง ๆ อดโทษใหเรา ฤาษพ”ใหญคดแลวเดนไปตระฆงเรยก ทกคนมารวมกนทลานหนาอาศรม สอบถามถงเรองอาหารทผานมา 3 วน ทกคนไดกนครบหมด ผทำาหนาทหาอาหารใน 3 วนทผนผานตางยนยนเหมอนกนวา ไดหามา 11 สวนนำามาวางไวบนแผนหนครบถวนโดยเฉพาะสวนของฤาษพใหญไดแยกเปนสวนทมากทสด ใหญทสด และประณตทสดวางไวอยางด

“หรอจะมใครมาขโมยกนเหงาบว?” ฤาษพใหญรำาพงเบา ๆ เหลาฤาษทงหมดพอฟงคำาวาขโมยตางกมจตเสยวสยองยง อทาน

ออกมากนวา..“กรรมหนกเหลอเกน ๆ ”เมอมการหาตวขโมยเกดขน ชางบรเวณนนกเขามารวมวงดวย

กระทงลงกมา ทงหมดมาเพอพสจนความบรสทธ ชวงเวลาแหงความเงยบผานไปชวอดใจ ทนใดนนฤาษนองรองพลนลกขนยนทามกลางสมาคมแลวพดขนวา..

“ผใดลกขโมยเหงาบวของพใหญไป ขอใหผนนจงรำารวยทรพยทบทว มภรรยาสดสวย ลมหลงหมกมนอยกบภรรยาและบตรนบไมถวนเสยเถอะ!”

ทกคนไดฟงดงนนตางรบพากนเอามอปดหแนน พรอมอทานวา..“คำาสบถของทานหนกเกนไปแลว ๆ อยาพดอก!”หมฤาษพดไปพลางกดฝามอปดหใหแนบแนนยงขนเพอมใหเสยง

เลดลอดเขาไปไดอก ฤาษพใหญกลาวตอนองรองวา..“พอคณเอย คำาสบถของเธอนชางหนกหนายงนก ฉนเชอแลววาเธอ

ไมไดเอาไป เชญเธอกลบไปนงลงเถด”นองสามลกขนบาง แลวออกมากลาวแสดงความบรสทธใจวา..“ผใดลกขโมยของพใหญไป ขอใหไปเปนคฤหสถทร ำารวยลนฟา เงน

ตรายศศกดมากเหลอคณา ใหจมปรกอยในกามอยาไดโงหวขนมาเลยเถอะ!”

นองสกออกมาพดบางวา..“ผใดลกขโมยของพใหญไป ขอใหผนนจงรบไปเปนพระเจาจกรพรรด

เสยเถอะ!”ถงคราวนองหาบาง..“ผใดลกขโมยของพใหญไป ขอใหไดเปนพราหมณทผคนหลงนบถอ

วน ๆ เอาแตทำานายทายทก จบหาฤกษยามจนมชอเสยงขจรขจาย ขายชอเสยงกน ใหพระราชามอบยศศกดแลวอยาไดคลายความยนดในลาภยศนนเสยเลย!”

นองหกกออกมาบาง..“ผใดลกขโมยของทานไป ขอใหชาวโลกทงปวงยกยองเขาวาเปนผ

ขมงเวทยเรองตบะ ตางแหแหนกนมาบชา หาความสงบไมไดเลยเถด!”ฤาษผสหายกลกขนบาง..“ผใดลกขโมยของทานไป ขอใหผนนจงไดครอบครองบานสวยท

มงคง ตดอยในสมบตไปจนตายเสยเถด!”ทาสชายกลกขนบางวา..

“ผใดลกขโมยของทานไป ขอใหผนนจงไดเปนผใหญบาน มใจเบกบานรนเรงอยกบเพอนฝงมากหลาย ตดความสะดวกสบาย เทยวขบรองฟอนรำา ทำาราชการรงเรอง”

ฤาษณผเปนนองสาวพดขนบางวา..“หญงใดลกขโมยเหงาบวของพไป ขอใหไปเปนอครมเหส มว

ปกครองสนมนารนบพนไปเสยเถอะ! ทาสหญงกลกขนกลาวบาง..“หญงคนไหนลกขโมยไป ขอใหไปเปนนางทาส ไดกนแตของด ๆ

เทยวโออวดเพอนบานอยไมขาดปาก!” ชางเปลงเสยงบางวา..“ชางเชอกใดลกเอาเหงาบวทานไป ขอใหชางนนถกคลองบวงบาศส

ราชธาน มปฏกทมแทง ถกแยงดวยขอเถอะ!”ลงกกลาวบางวา..“ลงใดขโมยเหงาบวไป ขอใหมพวงมาลยคลองคอ ถกเจาะตมห ถก

ครเฆยนต มการแสดงไปทว หวระแหงเสยเถอะ!”เมอทกคนกลาวหมดแลว มหากาญจนฤาษพใหญไดออกมาแสดง

ความบรสทธบางวา..“ทานผเจรญทงหลาย! ผใดแกลงกลาวของทไมหายวาหาย หรอ

สงสยในตวพวกทาน ขอใหผนนจงไดเสพกามทงหลายจนตายคากาม!”ทนใดนนเทวดาตนหนงพลนปรากฏไหวเหลาฤาษแลวกลาววา..

“ใคร ๆ กมงแสวงหากามกนทงนน กามเปนของนาปรารถนา นาใคร นาชนใจของสตวโลกเปนอนมาก ทงมนษยและเทวดาตางเสาะหา ทำาไมพวกทานถงไมชอบกนเลยเลา?”

มหากาญจนฤาษกลาวตอบวา..“ทานจอมภต! กเพราะกามนแหละ! สตวทงหลายจงถกจองจำา ทกข

ภยทงหลายพลนบงเกดขนจากกามทงนน สตวทงหลายประมาทลมหลงในกามพากนทำาบาปกรรมมากมาย ไปนรกกเพราะกาม ไฉนพวกเราจะไปสรรเสรญมนกนเลา”

เทวดาเกดความเลอมใสหมฤาษ กลาววา..“ขาแตทานฤาษทงหลาย! เราคอทาวสกกเทวราชมาเพอคดทดสอบ

พวกทานดเทานนเอง จงไดเอาเหงาบวไปซอนไว พวกทานทงหลายเปนผบรสทธหาบาปมไดเลย นเปนเหงาบวของทาน ทาวสกกะตรสพลางมอบ”เหงาบวคนไวบนแผนหน

มหากาญจนฤาษทลเตอนทาวสกกะวา..“ทาวสหสนยน ฤาษเหลานมใชนกฟอนรำาของทานและมใชผททานจะ

มาลอเลนเลย พวกเรามไดเปนสหายของทานดวยการลอเลน เหตไฉนจงมาดหมนทดสอบกบหมฤาษ”

ทาวสกกะรวาพระองคทรงทำากรรมหนกเสยแลว ทรงกลวบาปเปนยงนก รบตรสวา..

“ขาแตทานผประพฤตพรหมจรรยเอย ขอทานทงหลายจงเปนดงอาจารยและบดาของขาพเจาดวยเถด ขาพเจาขออยใตเงาเทาของพวกทาน ไดโปรดอดโทษใหสกครงหนงเถด”

หมฤาษยอมอดโทษให แลวเขาสอาศรมเจรญกสณภาวนาจนไดฌานและอภญญา หาความสข เลศลำาอยกบสมาธ มชวตสงบรมเยนมาชานาน เมอถงกาลละรางกายอนทรดโทรมกไปพกทพรหมโลกสบไป..

ประชมชาดกพระทศพลทรงประชมชาดกวา ตถาคต สารบตร โมคคลลานะ กสสปะ

อนรทธะ ปณณะและอานนทเปน 7 พนองในครงนน อบลวรรณาเปนนองสาว ขชชตตราเปนทาส จตตคฤหบดเปนทาส ปาลเลยยกะเปนชาง มธระเปนวานร กาฬทายเปนทาวสกกะ ทานทงหลายจงทรงจำาชาดกไวดวยประการฉะนแล

จากชาดกเรองน บณฑตผมปญญาทงหลายชอบทจะมองเหนโทษของกามมากกวาทจะไปลมหลง ในเรองนคนทงหมดรงเกยจกามอยางมากจนถงขนาดขยะแขยงไมอยากไดยนไดฟง ทง ๆ ททงหมดมไดเคยมครอบครวหรอไดรบสขสมผสจากกามมากอนบวชเลย แตเปนเพราะตนไดบมเนกขมมะและมปญญาทสงสมมาขามชาต จงพจารณาเหนโทษของกาม

ไดอยางแจมแจง หากวามไดสงสมเนกขมมบารมมาถงจะเสพกามไปทงชวตกคดถงโทษไมออกอยนนเอง

การแสวงหาความสขทางใจนนเปนสขอสระ กวางขวาง เบกบานไรขดจำากด แมยงมไดบรรลธรรม ใจกยงรสกปลอดโปรงโลงเบา ไรเครองพนธนาการ เปนสขทบรสทธมากกวาสขสมผสทางรางกายซงเปนความสขอยางทาส ไมเปนอสระ ตองขนอยกบบคคลอน มหวง หวง หวงคำานงคดถงคอยตามรบใชความสขสมผสเหมอนทาสรบใชเจานาย ไมเปนตวของตวเอง จตใจเหมอนถกผกใหชกลากไปตลอดเวลา นอกจากสขสมผสทางกายจะนารงเกยจนาเบอหนายแลว ชวตทางโลกยงเตมไปดวยเปอกตมคอความกงวลและเครองพนธนาการ วนเวยนอยในโลกธรรม ตองพวพนอยกบทรพย ลาภสกการะ ชอเสยงเกยรตยศ และผคนทงหลายจนไมคอยจะมเวลามาแสวงหาความสขทางใจอนสงบเงยบเสยเลย

“นสยรงเกยจกาม,ชอบแสวงหาความสขทางใจ,ไมตดอำานาจ ลาภสกการะ,ชอบชวตเรยบงาย มกนอย สนโดษ,ไมชอบคลกคล ยนดในทสงด รกความสงบ และไมยนดกบชวตทเตมไปดวยเครองกงวลและโลกธรรมทงหลาย ” ทงหมดนจงนบเปนนสยในวถนกสรางบารมทนบเนองเขาในเนกขมมบารม

3.4 อดกลนใหตาย กไมคลายพรหมจรรย4

สาเหตทตรสชาดก ณ พระเชตวนมหาวหาร เหลาภกษนงพรรณนามหาภเนกขมมบารมของพระจอมมน พระชนสหทรงสดบเรองนนดวยทพโสต เสดจออกจากพระคนธกฎมายงโรงธรรมสภา ทรงตงเรองทภกษสนทนาแลวตรสวา บดนเราบารมเตมแลวทงราชสมบตเพอคณอนยงใหญ ไมนาอศจรรยเลย เมอกอนญาณเรายงไมแกกลากำาลงบำาเพญบารมอย ไดทงราชสมบตเพอคณอนยงใหญนนจงนาอศจรรย! เมอภกษกราบทลใหทรงเลาเรอง จงทรงนำาเรองในอดตมาสาธกดงตอไปน..

4 เตมยชาดก, พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก, มก. เลม 63 หนา 1-74

ครงหนง ณ ดาวดงสพภพ เทพบตรองคหนงกำาลงจะจตจากดาวดงสไปสสวรรคชนสง เพอเสวยทพย-สมบตทประณตยง ๆ ขน ครานนเอง ทาวสกกเทวราชเสดจมาเชญเทพบตรวา..

“ถาทานไปเกดในโลกมนษยไซร บารมของทานจะเตมเป ยมเรวไว ความเจรญกจะมแกทานและครอบครวของทาน”

เทวบตรไตรตรองดเหนวานเปนโอกาสดจงรบคำา ไดลงมาเกดเปนราชโอรสมพระนามวาเตมยกมาร ตอมาเมออาย 1 เดอนพระราชบดาทรงพาพระกมารประทบบนพระเพลาออกวาราชการตรสสงประหารโจร พระกมารเกดสะดงกลวนกหนาวา..

“พอเราอาศยราชสมบตนทำากรรมหนกเสยเหลอเกน กรรมนแหละ! จะพาไปนรกในเรววน ”

กมารบรรทมดเศวตฉตรเกดกลวอยางบอกไมถก จงพยายามใครจะร ใหไดวากอนเกดตนมาจากไหน กบดดลนนพลนเกดสญญาระลกชาตเหนตลอดวาตนเองเคยครองราชยทเมองน นนเอง ปกครองไดเพยง 20 ป ตายแลวไปอสสทนรกทนท! ถกเผาไหมอยถง 80,000 ปนรก แลวจงพนกรรมไปจตทดาวดงสเพงลงมานเอง กมารตกพระทยวา..

“โอ! นเรามาเกดในรงโจรนอกแลวหรอน! หากขนไดครองราชยตออกกคงตองไปนรกอกแนแท”

พระกมารยงคดกยงหวาดกลวสดกำาลง เนองเพราะภาพเหตการณอนทารณกรรมในนรกซงนากลวกวาในเมองมนษยจนเกนกวาคำาพดจะเปลงออกมาไดยงแจมชดอยในพระทยเหมอนเพงประสบเมอวาน พระกมารจงคดหาวธการออกจากวงนไปใหได!

ทนใดนนเอง เทพธดาตนหนงพลนมาปรากฏแนะนำาใหพระกมารทำาเปนคนใบงอยเปลย เพอใหถกไลออกจากวง แลวมงหวงบรรพชา พระกมารตกลงพระทยใชวธนไดอธษฐานมนคงวา..

“แตนไป! แมกายเราจะเหอดแหงตายไปกตามท เราจะไมเคลอนไหวจนกวาจะบรรลความปรารถนาแหงใจของเรา!”

เปนอนวานบตงแตนไป ชวตอนแสนสขในวงราวเทพบตรเหมอนกอนลงมาจตเปนอนตองปดฉากลงสนเชง ดเหมอนกอนลงมาเกด พระองคจะลวงรเหตและพรอมทจะลงมาทนความลำาบากอนสดแสน หากพระองคคดมาเพอสบาย หาความบนเทง ในเมอกอนมาเกดพระองคกำาลงจตขนสสวรรคชนสง พระองคเสดจจตขนไปไยมใชไดความบนเทงยงกวา แตพระองคเลอกลงมาสรางบารม มใชมาหาความบนเทง!

พระกมารทรงขมกลนรางกายและจตใจเพอยดมนในคำาอธษฐาน แมพระกมารจะ ทอดพระเนตรนำานมวางอยตรงหนากขมความหวและความอยากเอาไว ไมยอมเสวยนำานมเลยตลอดทงวนจนซบผอม พระองคสดแสนทรมานแตกไมกลาแมแตจะคดเสวยเพราะความทรมานในนรกมมากกวาความหว เพยงแคน สำาหรบนรกนนไมมขดสดของความทรมาน ทรมานจนตองทงความรสก อนทงสน จนเหลอเพยงความทรมานอยางเดยว เปนความทรมานทยงกวาขาดใจและจะไมมวนไดขาดใจ!

แตตอนน พระมารดาทรงทรมานแทนโอรสจนแทบจะขาดใจแลว ในทสดพระมารดากทรงปอนนมใหเอง สวนทารก 500 คนทพระราชาใหมาอยเปนเพอนเลนกบพระกมาร เมอไมไดนมกรองไหเจยวจาวโหวกเหวกโวยวายจนนาปวดหยงนก พระกมารตองทนทงหวและทงเสยงของทารกอก 500 คน พระองคไมทรงยดแขนขาและไมเปลงเสยงอยตลอด 1 ปเตม พระราชบดาประสงคจะทดสอบใหแนพระทยจงรบสงใหนำาขนมมาลอ พระกมารแมหวโหยแตกกลวนรกยงกวาจนไมมอารมณแมแตจะทอดพระเนตรขนม สวนทารกทง 500 กลบยอแยงขนม ชกตอยกนชลมนวนวายไปหมด ผานไปไดอก 1 ปเตม ยากยงสำาหรบพระกมาร 1 ปทผนผานพระองคทรงอยกบประสบการณทถกทรมานในนรกอยตลอดเวลา ดงนนพระองคจงไมกลาประมาท

สวนเรองทราชบตรเปนงอยนนพระราชามอาจทรงเชอไดเลย จงทรงอยากทดลองใหหนกยงขน ดงนนในปตอมา พระองครบสงใหทหารจดไฟลอมกมารทก ๆ วน โดยหวงใหกมารตกพระทยกลวแลวเสดจลกหน หรอเมอไฟลามเขาใกลตวเตมทกจะทนไมไหวแลวขยบแขนขาใหเหนบาง แต

พระองคกทรงผดหวงอยทกวนเพราะกมารเหนวาแมไฟนจะรอนแรงเผาไหมผวหนงใหลอกเกรยมปานใด แตไหนเลยจะเทยบกบไฟในมหานรก พระองคยอมถกไฟเผาตายเสยดกวาทจะทงปณธาน สวนทารกทง 500 นนโวยลนหอง วงหนแทบเหยยบกนตายราวหนตดจน พระกมารถกไฟลอมแผดเผากายอยทกวน จนผานไปไดอก 1 ป

ปตอมา พระราชาใหชางตกมนวงมาอยางดดนจบราชบตรขนกวดแกวงไปมาใหรสกอดอดเหลอทน แตพระองคกทนไดเพอแลกกบการไดออกผนวช อยางไรกตามชางตกมนกมอาจเทยบชางในนรก ปตอมา พระราชาใหงยกษแผแมเบยรดพระกมารอย 1 ปกไมเปนผล ปตอมาพระราชาทรงใชความบนเทงหรรษามาหลอกลอพระโอรสโดยนำามหรสพทสนกทสดในยคนนมาแสดงใหทอดพระเนตร หากเทยบในปจจบนกนบวาเปนภาพยนตรโดงดงสะเทอนโลกทเดยว ทงแสง ส เสยงลวนดงตา ดดใจยงนก แตราชบตรทรงนง ไมสนพระทยทจะแลดเลย ทรงเหนแตภาพนรกอนนาหวาดกลว สวนกมารทง 500 ลอมวงกนนงดอยางสนกสนาน ปรบมอ หวเราะรา เฮฮาลนหอง เสยงดงมหยดหยอน ยามนนพระเตมยกมารทรงดำารวา..

“ถาเราตองไปอยในนรก ความรนเรงเชนนจะไมมแมสกชวขณะจตเลยทเดยว”

เมอความบนเทงใชไมไดผล พระราชาทรงสงเพชฌฆาตจอมโหดมากวดแกวงดาบแลวปราดไปทตนคอของกมารอยทก ๆ วนเพอขยมขวญใหตกพระทย แตพระกมารกลบไมเหนเพชฌฆาตอยในสายพระเนตรเลย ทรงเหนแตนายนรยบาลในมหานรกแทนนายเพชฌฆาตทอยตรงหนา จนเวลาผานไปอก 1 ป คราวนพระราชาทรงใชวธจโจมทเผลอคอ รบสงใหขงมานลอมพระกมารแลวใหทหาร แอบเปาสงขทกครงทพระกมารหลบและทกครงทตน รวมทงในทกเวลาทเงยบสงด เมอถงเวลานน ทหารกพรอมใจกนเปาสงขเสยงดงสนนลนเตยง จนเสยงแทงเสยดเขาไปในห แตกมอาจแทงทะลไปถงพระทยของพระกมารได พระองคทรงตงสตปองกนไวมใหสะดง

ไมมพลาดเลยแมสกวน ตอมาพระราชาใหเปลยนเปนเสยงกลอง แลวเปลยนมาใชแสงแยงตากไมเปนผลเชนเคย

ปตอมา พระองคทรงใชนำาออยชบรางพระกมาร แลวนำาพระกมารไปไวใกล ๆ แหลงแมลงวนชกชม แมลงวนกรมเอาปากทมแทงดจเขมนบพนเลมสลบกนแทงไปมาตลอดเวลา การทดสอบ ครงนทำาใหพระกมารไดรบทกขทรมานอยางมหาศาล พระกมารผานวนเวลาเชนนไปไดดวยความทรมานสดแสนอย 1 ปเตมโดยทพระราชาไมทรงผอนผน ใหแมสกวนหนง ถงกระนนพระองคกยงไมทรงขยบเลยแมแตปลายนว

ปตอมา พระราชาไมใหพระกมารสรงสนาน ไมใหลงบงคนหนกและบงคนเบา ปลอยใหพระกมารบรรทมเกลอกกลวอจจาระปสสาวะของตนเอง กลนเหมนอยางรนแรงฟงตลบไปทวหอง แมลงวนมารมตอมเตมไปหมด แมพระองคจะจมอยในกองคถกทรงวางอารมณเปนกลางไดอยางเดดเดยว ทรงพจารณากลนเหมนของคถในนรกซงรนแรงรายกาจกวานนบรอยเทา พนเทา..

ปตอมา พระราชาทรงทดลองวางกระเบองรอนจดไวใตพระแทนบรรทมของพระกมาร ทำาใหพระกมารทรงถกความรอนแผดเผาราวเปลวไฟลกทวมพระวรกาย ทรงขมกลนเวทนาอยางแรงกลา ไมยอมใหพระองคขยบพระหตถและพระบาทดนรนไปมาจากความรอนทยางอย ทรงสกดกนอารมณอยางยงยวด และทรงตกเตอนพระองคเองวาความรอนในอเวจนนทำาลายนยนตาของสตวนรก ทอยไกลนบรอยโยชนได ความรอน ทพระองคผจญอยนยงดกวาตงรอยเทา พนเทา..

กาลเวลาผานไปหลายปของการทดสอบ พระชนกและพระชนนเหมอนพระทยจะแตกสลายลงใหได ทกครงทเหนพระโอรสทรงทรมานแสนสาหสใกลสวรรคต กทรงแหวกฝงชนเขาไปนำาพระโอรสออกมาจากอนตราย บางคราวทงสองกสลบกนเขามาวงวอนพระโอรสวา..

“พอเตมยเอย! พวกเรารนะวาเจามใชคนงอยเปลย ลกเปนบตรทพวกเราปรารถนามานานเหลอเกนนะ ลกจงชวยปลดเปลองพอกบแมจากคำาครหาของพระราชาทวแผนดนดวยเถด”

แตพระกมารกทรงนงไมไหวตง พระชนกพระชนนทรงกรรแสงปานจะขาดพระทย..

บดนพระเตมยกมารมพระชนมได 16 ชนษาแลว หมอำามาตยเสนอใหยวยวนพระองคดวยสนมนารทงหลาย พระราชาจงคดเหลานางสนมนกฟอนรำาบำาเรอทสมบรณดวยความงามดงเทพอปสรมาเปนจำานวนมาก แลวตรสวา..

“หากใครสามารถทำาใหพระกมารราเรงยนดในกามได เราจะใหเปนอครมเหสของโอรสเราเลย!”

หญงเหลานนดใจสดประมาณ รบพากนวงไปทหองบรรทมของพระกมารแลวแยงกนกรเขาไปหา พระกมารดวยความหวงอนเป ยมลน ตางรมลอมพระกมาร พยายามแสดงแขนขายวยวนราชบตรหนมใหมารวมอภรมยดวย บางคนกฟอนรำา บางคนพดคำาหวานกรอกพระกรรณ ลวนเปนถอยคำาทยวยวนพระทยทงสน พระองคตองทรงขมกลนอารมณอยางสง ทรงใชพระปรชายง มยอมทอดพระเนตรดหมนารเลย ทรงอธษฐานมใหหญงใดมาถกตองพระวรกายของพระองคได แลวทรงกลนลมอสสาสะปสสาสะจนพระสรระแขงกระดาง เหลานารเหนดงนนกตกใจสดขดคดวาราชบตรนเปนยกษแนแลว รบวงหนออกจากหองไปกนหมด พระราชาทรงสงหญงสาวสวยหนาใหม ๆ หมนเวยนกนมา ทดลองอยอยางนตลอด 1 ป กไมมพรธใหเหนแมสกวนเดยว

การทดลองสนสดลงแลว! พระราชาตรสเรยกหมอำามาตยมาดวยความกรววา..

“เฮย! พวกเจาบอกแกเราวา บตรของเราเปนผมบญมาเกด แลวไฉนตอนนบตรของเราเปนทงงอยเปลย ทงใบ ทงหหนวก!”

อำามาตยกลวตายรบทลแกตวพลวนวา ..“ขาแตพระมหาราชเจา! นมตทพวกเราไมรนนไมมเลย ความจรงพระ

กมารนเปนคนกาลกรรณตงแตแรกแลว แตถาพวกขาพระองคทลบอกไปตรง ๆ เกรงวาพระองคจะทรงโทมนสจนพระทยแตกสลาย จงไมไดกราบทลพระเจาขา แตเรองมาถงขนนแลวถงปดตอไปกไมมประโยชน ขา

แตมหาราช! ถาพระกมารอยในราชมณเฑยรนตอไป อนตราย 3 อยางจะมแกพระองคแนพระเจาขา คอพระองคจะมอนตรายตอชวต ตอราชสมบต และตอพระอครมเหสของพระองค ดงนนพระองคจะชกชาไมไดแลว โปรดใหนำาพระกมารนไปฝงในปาชาผดบเถด พระเจาขา”

พระราชาทรงสดบแลวกเกดกลวภยนตรายทง 3 นนเปนอยางยง จงโปรดใหทำาตามทโหรอำามาตยแนะนำาทนท พระมเหสทราบขาวกตกพระทยรบมาทลวงวอนขอรองพระสวามใหปลอยพระกมารไป แตพระองคกไมทรงยนยอม เมอพระกมารทรงทราบเรองจากพระมารดากเกดปตโสมนสลนพน ทรงดำารวา..

“ในทสดความพยายามทเราทำามา 16 ปกจะถงทสดในวนพรงนแลว!”

พระมารดาเฝาพรำาพไรรำาพนอยหนาพระกมารปานหทยจะแตกสลายลงเสยใหได พระกมารสดสงสารอยากจะตรสกบพระมารดาใหเบาใจเหลอเกน พระองคตองทรงขมพระทยมากกวาครงกอน ๆ ทงหมด เพราะความสงสารเกอบจะทำาใหพระองคหลดปากตรสพระวาจาออกไปแลว แตทรงดำารยบยงไวไดทนวา..

“หากเราไมพด! กจะเปนประโยชนตอตนเอง ตอพระชนกพระชนน และมหาชน แตถาพดออกไปความพยายามททำามา 16 ปกจะลมเหลวทนท!” จงทรงอดกลนโศกาดรไวไมตรสกบพระชนน

นายสารถนำาพระกมารขนรถแลวขบไปปาชา ขณะทเอาจอบขดหลมอย พระกมารไดลงจากรถมาประทบยนหนาหลมแลวตรสถามสารถวา..

“ทานจะรบขดหลมไปทำาไมหรอ?”สารถขดไปพลางตอบชายทถามไปวา..“พระโอรสของพระราชาเปนใบ หนวก งอยเปลย พระราชารบสงใหฝง

ในปาชานแหละ!”“ขาพเจามไดเปนคนหนวกใบและไมไดงอยเปลย ถาทานฝงขาพเจาไว

ในปา ทานกทำาสงทไมเปนธรรม บคคลนงนอนรมเงาไมใดกไมควรหกรานกงของไมนน เพราะผประทษรายมตรเปนคนลามกเลวทราม พระราชาเปน

เหมอนตนไม เรากเหมอนกง ตวทานเหมอนคนอาศยรมเงา ถาทาน ฝงเรา ทานทำาสงทไมเปนธรรมแลว พระราชโอรสตรส ”

สารถหยดขดหลม เงยหนามองดชายทสนทนาดวย ไมเชอวาเปนพระกมาร จงเดนไปดทรถ ไมพบ พระกมารและหอเครองประดบ แลวกลบมาดหนาชายหนมนนใหม กจำาพระองคไดจงหมอบลง แทบพระบาทอยางดใจทลวา..

“ขอพระองคจงทรงพระเจรญเถด พระองคโปรดเสดจกลบไปครองราชสมบตเถดพระเจาขา พระองคจะทรงทำาอะไรในปาแหงน”

“นายสารถ! เรานไมตองการราชสมบตทไดมาดวยการประพฤตอธรรมเลย พระชนก พระชนน และชาวแวนแควนไดสละเราแลว เราเปนผไมมเหยาเรอนแลว เราจะบวชอยปาคนเดยว ไมตองการกามคณ ทานจงรบรไว! ความหวงผลของคนผไมรบรอนยอมสำาเรจแนนอน เรามพรหมจรรย สำาเรจแลว ไดออกบวชแลว จะมภยมาแตไหนเลา พระราชโอรสทรงยม”แยม ตรสดวยเบกบานพระทย

สารถไดฟงคำาของพระราชบตรแลวใหอศจรรยใจยงนก กลาวชนชมวา..

“พระองคชางมพระดำารสไพเราะจรง ๆ แตขาพระองคสงสยเหลอเกน เหตไรพระองคจงไมตรสอะไร ๆ กบพระชนกและพระชนนบางเลย พระเจาขา”

“เราระลกชาตปางกอนได วาเราเคยเสวยราชสมบตอยเมองนเพยง 20 ป จากนนตองไปตกนรกอนกลาแขงหมกไหมอยยาวนานถง 80,000 ปนรก เรากลวราชสมบตเหลอเกน ดงนนเรามไดเปนใบกตองทำาเหมอนใบ มไดงอยเปลยกตองใหคนเขาใจวาเรางอยเปลย แกลงนอนเกลอกกลงในปสสาวะอจจาระของตน เชนนน นายสารถเอย! ชวตนเปนของลำาบากเปนของนอยทงยงมทกขมาก ใครเลาจะอาศยชวตสน ๆ นทำากรรมเวรดวยเหตการณเพยงเลก ๆ นอย ๆ เพราะไมมปญญาและไมเหนธรรมเลา”

สารถฟงแลวพลนไดคดวา..

“ตวเราเองกเชนกน จะเอาอะไรกบชวตทไมสมประกอบน เราเองกอยากจะบวชกบพระราชบตร เหมอนกน”

สารถจงกลาววา..“ขาแตพระราชกมาร! ขาพระองคกจะขอบวชดวยนะ พระเจาขา ขอได

โปรดใหขาพระองคบวชดวยเถด ขาพระองคอยากออกบวช”พระราชบตรทรงดำารวา..“หากเราใหนายสารถบวชตอนน พระชนกและพระชนนกจะไมเสดจมา

ทน ทงสองกจะเสยโอกาส และตองเสอมจากพรหมจรรย มา รถ และเครองประดบเหลานกจะเสยหายไป คำาครหากจะเกดขนแกเราวา นายสารถถกพระราชกมารผเปนยกษเคยวกนเสยแลว”

เมอราชโอรสทรงดำารถงผลเสยมากมายดงน จงตรสกบนายสารถวา..

“นายสารถ! เธอจงเอารถไปคนกอนจะไดไมตองมหนแลวคอยกลบมาบวช ผแสวงหาคณอนยงใหญลวนสรรเสรญการบวชวาประเสรฐแท”

จากนนพระกมารไดนอมพระองคผนพระพกตรไปทางกรงพาราณส ถวายบงคมพระชนกพระชนนแลวใหนายสารถฝากคำาไปวา เตมยกมารพระโอรสของพระองคขอถวายบงคมพระยคลบาทของพระองค นายสารถรบขาวสาสนแลวทำาประทกษณพระกมาร ถวายบงคมแลวขนรถขบตรงไปยง กรงพาราณสเพอแจงขาวมงคลทนท

ขณะนนเองพระนางจนทาเทวเผยพระแกลดวยสพระพกตรสดรนทด ทรงคอยจด ๆ จอง ๆ แลดการมาของนายสารถดวยพระทยทราวราน ทรงใครจะทราบวาบตรสดรกเปนอยางไร เมอเหนนายสารถกลบมาแตผเดยว ดวงหทยกแทบจะแตกไปในทนท พระเนตรทงสองนองไปดวยพระอสสชล ทรงกนแสงครำาครวญวา..

“นายสารถฝงโอรสเราเสยแลว ปจจามตรทงหลายคงจะยนด ศตรทงหลายจะดใจเปนแนแท แลวเขาไปสอบถามนายสารถวา” ..

“โอรสของเราเปนใบ เปนงอยจรงหรอเปลา? ตรสอะไรบางไหม? รบบอกเรามาเรว ๆ เถด ลกของเราไดเคลอนไหวมอและเทาบางไหม? ลกของเราไดพดวา หลกไปนะ! ทานอยาฆาเรา! บางหรอเปลา?”

นายสารถเลาเรองทงหมดใหฟงโดยละเอยดแลวชนชมพระราชบตรวา..

“พระราชโอรสทรงสมบรณดวยองคาพยพ รปรางครบถวนสมสวน วาจาชางลวนไพเราะทรงม พระปรชาดำาเนนตามมรรคาแหงสวรรค ถาพระแมเจามพระราชประสงคจะเหนพระราชโอรส กขอเชญเสดจเถด ขาพระองคจะนำาเสดจไปใหถงททพระราชโอรสประทบอยเลยทเดยว”

กาลนนพระเตมยทรงเปลองพระภษาเปลยนมานงผาเปลอกไมสแดง ทรงเสดจออกจากบรรณศาลาแลวจงกรมกลบไปกลบมา เปลงอทานขนวา..

“การบรรพชานชางเปนสขจรง ๆ สขจรงหนอ ๆ”เมอพระเตมยฤาษเดนจงกรมดแลวกเขาสบรรณศาลานงบนทลาด

ใบไมยงอภญญา 5 สมาบต 8 ใหเกดไดในวนนนเอง ตกเวลาเยนพระฤาษเกบใบหมากเมาททายจงกรมมานงดม ดจบรโภคอมฤตรสแลวเจรญพรหมวหารอยในทนนสบไป...

ฝายพระเจากาสกราชไดสดบคำาสารถแลวใหดพระทยยงนก รบสงตกลองปาวประกาศเรยกระดมพลเหลาเสนามนตรใหตระเตรยมกองทพใหญเพอออกเดนทางไปพบบตรโดยเรว

“เจาหนาททงหลายจงเทยมรถเทยมมาผกเครองประดบประดาเหลาชาง ชาวเมองโปรดตามเรามาเถด เราจะไปใหโอวาทแกบตรชายของเราในบดน พระราชาทรงประกาศ”

บดนกองทพมหมาไดมาถงสถานทของพระเตมยฤาษแลว พระฤาษเหนพระราชาเสดจมาเขาไปถวายพระพรวา..

“มหาบพตร พระองคทรงปราศจากพระโรคาพาธทรงเปนสขสำาราญดหรอ? ราชกญญาของพระองคและโยมมารดาของอาตมภาพ ไมมพระโรคาพาธหรอกหรอ?”

“พระลกรก ฉนไมมโรคาพาธ ฉนสขสำาราญด โยมมารดาของพระลกรกไมมโรคภยใด ๆ เลย พระราชาตรสตอบ”

“มหาบพตร พระองคไมทรงโปรดนำาจณฑอยใชไหม? พระหฤทยของมหาบพตรยงยนดในสจจะและธรรมะ ทรงบำาเพญทานอยหรอ?” พระฤาษทลถาม

“พระลกรก ฉนไมโปรดนำาจณฑ ใจฉนยงยนดในสจจะ ในธรรม และในทานอย”

“ชนบทของมหาบพตรยงคงรงเรองดอยไหม? บานเมองยงเปนปกแผนดอยหรอ? ฉางหลวง และ พระคลงยงบรบรณดอยหรอเปลา?” พระฤาษทลถาม

“ทงหมดยงบรบรณดอย พระลกรก พระราชาตรสตอบ”“ขอถวายพระพรมหาบพตร พระองคเสดจมาดแลว พระองคเสดจมา

ไกลกเหมอนใกล ราชบรษ ทงหลายจงทอดราชบลลงกใหประทบเถด พระ”ฤาษทลเชญพระบดา

พระราชาทรงเปรมปรดพระทย ดวยวาพระองคมเคยไดสดบเสยงของบตรรกมายาวนานเหลอเกน ทรงฟงเสยงอนไพเราะและทาทอนสงางามผดผองของบตรรกจนเคลบเคลมไปแลว

พระราชาประทบนงลงบนพนดน ดวยทรงเคารพตอพระฤาษจงมไดประทบนงบนทลาดใบไมใหเสมอกบฤาษ พระเตมยฤาษเขาบรรณศาลานำาใบหมากเมาออกมาแลวเชญพระราชาใหเสวย

“มหาบพตร ใบหมากเมาของอาตมภาพนสกดแลว ไมมรสเคม ขอจงเสวยเถด”

“ฉนไมบรโภคใบหมากเมาหรอก อาหารของฉนมใชเชนนเลย ฉนเสวยขาวสาลปรงดวยเนอทสะอาด ลกเสวยอาหารอยางนหรอกร?” พระราชาทรงฉงนตรสถาม

ขณะนน พระนางจนทาเทวพรอมหมสนมนารเสดจมาถงพอด ทรงเขาจบพระบาททงสองของ พระปโยรสแลวกนแสงมพระเนตรนองดวยนำาพระอสสชล แลวมาประทบอยขาง ๆ พระราชา

“นทรก! เธอดอาหารของลกเธอส!” พระราชาทรงหยบใบหมากเมาวางลงในพระหตถของพระเทวและประทานแกสนมอน ๆ คนละหนอย ทกคนตางนำาใบหมากเมานนมาวางไวบนศรษะของตนดวยความเคารพในพระฤาษ

“ลกรก! ชางนาอศจรรยจรง ลกบรโภคอาหารเชนนแลว ทำาไมผวพรรณลกยงผองใสอย ไมเหนเศราหมองลงเลย?” พระราชาตรสถาม

“มหาบพตร อาตมภาพเปนผนอนผเดยว การนอนผเดยวนนทำาใหผวพรรณของอาตมภาพผองใส อาตมาภาพมตองมกองกำาลงเหนบดาบเฝารกษา ไมไดโศกาดรถงเหตการณทผนผาน ไมปรารถนาสงยงมาไมถง ยงอตภาพใหเปนไปเฉพาะหนาดวยใจเปนสข ผวพรรณจงผองใส คนพาลทงหลายยอมเศราหมองเหยวแหงลงไปเพราะ 2 อยางนนคอ มวคาดหวงในสงทยงไมมาถง และมวเศราคำานงถงสงทลวงเลยไปแลว เหมอนไมออทเขยวสดถกถอนทงไวกลางแดด ฉะนน พระฤาษทลตอบ”

“พระลกรก! พอขอมอบกองทพตลอดจนพระราชนเวศนอนรนรมยใหแกลกในบดน และจะขอมอบนางสนมนารทมทงหมดใหแกลกดวย ลกจงปฏบตในนางเหลานใหดเถด จงเปนพระราชา ของชนทงหลาย เหลาสตรนจะทำาใหลกรนรมยในกามไมรเบอ ลกจะอยในปานทำาอะไร พอจะนำาพระราชธดาจากเมองอน ๆ มาใหลก ลกชวยทำาใหนางเหลานนมโอรสมาก ๆ แลวจงคอยผนวชภายหลงเถด พระราชาตรสมอบราชสมบต”

“คนหนมควรประพฤตพรหมจรรย การบรรพชาตองเปนของคนหนม ผแสวงหาคณธรรมทงหลายสรรเสรญแลว อาตมภาพไมตองการราชสมบต! อาตมภาพเหนเดกชายยงไมทนแกกตายเสยแลว นรชนจะเปนชายหนมหรอหญงสาวกตามลวนตายทงนน วนคนลวงไป ๆ ใครเลาจะวางใจในชวตวาเรายงหนมอย อายคนเราเปนของนอยเหมอนอายของฝงปลาในนำานอย ความเปนหนมสาว จะชวยอะไรได สตวโลกถกครอบงำาและหอมลอมอยเปนนตย เมอสงไมเปนประโยชนดำาเนนไปอย มหาบพตรจะอภเษกอาตมภาพใหเปนพระราชาไปทำาไม พระฤาษทลปฏเสธ”

“สตวโลกถกอะไรครอบงำาไวหรอ? และถกอะไรหอมลอมไวละ? สงทไมเปนประโยชนคออะไรกน?” พระราชาตรสถามดวยพระพกตรฉงน

“สตวโลกถกความตายครอบงำาไว และถกความชราหอมลอมอย สงทไมเปนประโยชนคอ วนคนทลวงดำาเนนไปอยางไรแกนสาร ชางหกทอผาไปไดเทาใด ดายกเหลอนอยลงไปทกท ชวตคนเรา กเชนกนยอมสน ลง ๆ ทกท แมนำาไมไหลสทสงฉนใด อายสรรพสตวยอมไมหวนกลบคนสความเปนเดกอก แมนำาเตมฝงพดพาไมใกลฝงใหหกโคนลงไปอยางไร ชาวโลกทงปวงกลวนถกความแกและความตายพดพาไปทงสน พระฤาษทลตอบ”

พระราชาทรงสดบคำาพระฤาษแลว เกดความเบอหนายในการครองเรอนเปนทยง ทรงเหนความตายใกลเขามาอยตรงหนาพระพกตร ไมทรงคดผกพนในราชสมบตอก มพระราชประสงคจะออกผนวช ไดตรสวา..

“ลกรก! พอตดสนใจแลว พอจะไมกลบเขาพระนครอก จะบรรพชาอยทนแหละ! ลกรบเศวตฉตรกลบพระนครไปเถด ”

พระราชาทรงอยากผนวชแตกยงประสงคใหบตรกลบไปสบวงศกษตรยอยอก พระฤาษจงทลตอวา

“มหาบพตรจะใหอาตมภาพเสอมลงเพราะทรพยอกทำาไม คนเราจะตายไปเพราะการมภรรยาไปทำาไม มนเกดประโยชนอะไรในความเปนหนมสาวซงตองแกลงในไมชา เมอโลกนมความแก และตายเปนธรรมดา จะมวเพลดเพลนเลนหวกนไปทำาไม การแสวงหาทรพยหาภรรยาและบตรจะม ประโยชนอนใด มหาบพตร! อาตมภาพพนมาไดแลวจะไมกลบไปอก คนเปนจำานวนมากเหนกนอย ยามเชาพอตกเยนกตายจากกนเสยแลว สถานททจะทำาสงครามกบมจจราชดวยกองทพกำาลงพลไมมเลย แมเปนมหาราชทชนะทวทกทศกมอาจพชตสเอาชยกบมจจราชไดเลย ฉะนนควรรบทำาความเพยร ในวนน ใครเลยจะรวาความตายอาจมในวนพรง เพราะการผดผอนกบพญามจจราชยอมไมมแกสตวทงหลาย อาตมภาพไมตองการราชสมบต! ขอมหาบพตรจงสละราชสมบตแลวทรงผนวชเพอแสวงหาทางพนทกข ทำาเนกขมมะใหเปนทพงเสยเถด พระฤาษทล”

พระราชาและพระนางจนทาเทวกบทงนางสนมอก 16,000 นาง พรอมเหลาอำามาตยและราษฎรไดฟงคำาของพระฤาษแลวสลดใจกนถวนหนา เกดความเบอระอาในกามคดอยากแสวงหาความสขสงบทแทจรง ทงหมดตองการจะบรรพชา พระราชาโปรดใหตกลองประกาศไปทวพระนครวา

“ผใดอยากจะบวชกบลกของเรากขอจงมาบวชเถด!”พระราชารบสงใหเปดประตวงและคลงทงหมด ใหจารจดทเกบ

ขมทรพยตามทตาง ๆ ลงแผนทองผกไวทเสาทองพระโรงวา หากผใดตองการกเอาไปไดเลย สวนชาวพระนครกพากนทงบานเรอนและรานคา เปดประตทงไวแลวบายหนาตามกนไปสปา บวชกนหมดสนพระนคร ทรพยสมบตกระจดกระจายเกลอนกลาดราวกบเศษขยะปลววอนไปทวทงเมอง คงเหลอแตพวกขเมานงดมเหลาเงยบเหงาอยในเมอง

ปาใหญยามนแนนขนดไปดวยอาศรมตงอยเตมในท 3 โยชน พระเตมยฤาษมอบทพกตรงกลาง แกหมฤาษณ มอบหลงนอก ๆ แกฤาษทงหลาย บรรพชตคนใดคดเรองกาม พยาบาทหรอคดเบยดเบยน เมอนน พระเตมยฤาษจะทราบวาระจตผนน แลวเสดจประทบนงแสดงธรรมสงสอนกลางอากาศจน ผนนสลดใจไปทำาสมาธไดอภญญา 5 สมาบต 8 หมฤาษและฤาษณ บดนไดนงเขาฌานสขสวางไสวไปทวทงปา..

กาลนนมกษตรยประเทศราชไดขาววา พระเจากาสกราชเสดจออกผนวชจงรบเสดจมายดราชสมบตกรงพาราณส เมอเสดจมาถงกทอดพระเนตรเหนทรพยเกลอนกลนทงรางวางไวอยางไรคา ไมมคาแมแตจะถกเหลยวมอง ทรงระแวงวาทรพยเหลานคงตองมภยเปนหนกหนาถงไมมใครกลามาเอาไปเลย จงรบสงใหเรยกพวกขเมามาตรสถามจนทราบความทงหมดแลวจงมงหนาไปหาพระฤาษ เตมยฤาษตอนรบปฏสนถารพระราชานนแลวประทบนงโดยใชอากาศเปนอาสนะแสดงธรรม กษตรยนนพรอมทหารทงกองทพไดฟงธรรมแลวประสงคจะบวชดวยทงหมด ยงมพระราชาอน ๆ กตามมาบวชทงกองทพในลกษณะนอก 3 พระองค ทตรงนไดเปนมหาสมาคมใหญ ชางและมาถกทอดทงไวกลายเปนชางปามาปารถทงหลาย

กชำารดทรดโทรมไปในปานนเอง เครองใชสอยและเงนทองทงหลายกเกลอนกลาดไปทวบรเวณอาศรมสถาน บรรพชตทงหมดสามารถทำาอภญญา 5 สมาบต 8 ใหบงเกดไดทงหมด หมสตวกลวนเมตตาตอกน ผลไมผลดกนออกผลเตมตนมากมาย พอเลยงฤาษทงปาอยางอมหนำา ดอกไมนานาพนธกผลบานกนอยางสำาราญ ปาใหญอนอดมรมรนนรบรองหมฤาษสบมาชานาน เมอละโลกกนแลวกไปเสวยสขกนตอ ทพรหมโลก สวนชางและมาทงหลายไดยงจตเลอมใสในหมฤาษ ไปบงเกดในสวรรคทง 6 ชนตามกำาลงบญสบไป..

ประชมชาดกพระทศพลทรงประชมชาดกวา เทพธดาในกาลนนมาเปนภกษณอบล

วรรณา นายสนนทสารถมาเปนพระสารบตร ทาวสกกะเปนพระอนรทธ พระชนกและพระชนนเปนมหาราชสกล สวนบณฑตผทำาเปนใบและงอยเปลยคอตถาคตแล

จากชาดกเรองน พระเตมยราชกมารแตเดมทรงอยบนสวรรคกสขสบายเปนยงนก ไมตองแสวงหาอาหาร ไมตองขบถาย ไมตองเจบปวด อยากไดอะไรกนกเอาสมดงปรารถนา แตยอมลงมาลำาบากกเพอ สราง“บารม มาบมนสยด ๆ ใหทบรอบหนาแนนมนในสนดาน ดงนนพระองคจง”ทรงยอมสละราชสมบตอนเปนทรวมแหงกามทงหมดลงได ทรงยอมลำาบากและยอมตายเพอใหไดมาซงพรหมจรรย จรยาวตรนไดเปนตนแบบของผลงมาสรางบารม ในขณะทยงมชาวสวรรคเปนอนมาก เมอตงใจลงมาเกดแลว กลบใฝหาความสขสบาย ตดในลาภสกการะและกามคณทงหลาย ซงเปนของทหยาบทรามกวาทพยสมบตทตนสละมาอยางเทยบเทยมกนมได ความหลงเพลดเพลนนนจงไมควรคาแกการลงมาใหยดถอ ดงนน ผทแสวงหาพรหมจรรย จงมงมนเอาชวตเปนเดมพนเถด และผทไดพรหมจรรยมาครอบครองแลว กสมควรยอมตายเพอรกษาเอาไว แมตองรกษาพรหมจรรยทงนำาตากตาม โดยถอหลกวา ยอมตายกไมยอมทอดทง

พรหมจรรยเดดขาด เชนนจงนบวา เดนในวถนกสรางบารมอยางมศกดศร ไมมกามลากจงไป

“นสยรกหวงแหนพรหมจรรย ยอมกลนใจตายกไมทอดทงพรหมจรรย และเหนภยในนรกอยเสมอ” จงนบเปนนสยในวถนกสรางบารมทนบเนองเขาในเนกขมมบารม

3.5 ภาษตในหมวดเนกขมมบารมผหลงในกามเพราะไมพจารณาความเปนอสภะ มไดฝกใจใหมกำาลงหก

หามกามารมณอยางตอเนอง ผปราศจากกามราคะยอมนาเขาใกล เปนทเยนใจ ไมเรารอน ผสงดจากกามจะละวางอามสในโลกได มนสยชอบสงดวเวก ไมชอบคลกคลดวยหมคณะ เพราะเหนโทษแจงในใจ

รางกายเตมดวยซากศพ 32 ประการ ประโยชนอะไรดวยรางกายนทประดบแลว เพราะกายนเทวดา พรหม มไดเนรมต ไมใชสำาเรจดวยทอง ดวยแกวมณ ดวยจนทนเหลอง ไมใชเกดจากหองแหงดอกบณฑรก ดอกโกมท และดอกอบลเขยว แตทแทเตมไปดวยคถไมสะอาด มใชเตมดวยอมฤตโอสถ ทแทเกดในซากศพ มมารดาบดาเปนแดนเกด มการขดสและการนวดฟ นเปนนตย มการแตกทำาลายและกระจดกระจายไปเปนธรรมดา ดจปารกชฏอนตณหายดจบ เปนเหตแหงความโศก เปนทตงแหงความรำาไร เปนทอยอาศยแหงโรคทงปวง เปนบวงรบเครองกรรมกรณ มของเสยภายใน ไหลออกภายนอกเปนนตย เปนทอยของหมหนอนหลายตระกล จะไปยงปาชามความตายเปนทสด กายประกอบดวยกระดกและเอนฉาบทาดวยหนงและเนอถกผวหนงปกปดไว ไมปรากฏตามความเปนจรง เตมไปดวยลำาไสใหญ เตมทองดวยตบ หวใจ เนอหวใจ ปอด ไต มาม นำามก นำาลาย เหงอ มนขน เลอด ไขขอ ด และมนเหลว ของไมสะอาดยอมไหลออกจากชองทง 9 ของกายนนทกเมอ คอขตาไหลออกจากตา ขหไหลออกจากห นำามกไหลออกจากจมก บางคราวออกทางปาก ดและเสมหะยอมไหลออกจากกายเปนหยดเหงอ ศรษะของกายนนเปนโพรงเตมดวยมนสมอง คนพาลถกอวชชาหอหมจงเหนเปนของงดงาม กายมโทษอนนตเปรยบดวยตนไมพษเปนทอยของสรรพโรค ลวนเปนกองทกข ถากลบเอาภายในของ

กายนออกขางนอกกจะตองถอทอนไมคอยไลกาและสนขเปนแน กายนไมสะอาด มกลนเหมน เปนดงซากศพ เปรยบเหมอนสวม ผมจกษตางตเตยน แตคนเขลากลบเพลดเพลน กาลใด กายอนหนงสดปกปดไวนอนตายขนพองมสเขยวคลำา ถกทอดทงไวในสสาน กาลนนญาตทงหลายยอมไมหวงอาลย สนขบาน สนขจงจอก นกตะกรม หนอน กา แรง และสตวทงปวงอน ๆ ยอมเคยวกน (นโครธมคชาดก.55/234)

การประดบตกแตงกายนยอมเหมอนทำาจตรกรรมผวหมอทเตมไปดวยคถ (นโครธมคชาดก.55/236)

คนพาลทงหลายทำาเหมอนจะไมแกไมตาย จมอยในเปลอกตมคอกามคณ มวเมาประมาทอยดจสกรจมอยในคถ ฉะนน (จลลสตโสมชาดก.61/717)

เมอยงระลกถงกามอยตราบใด กไมไดความอมใจไปตราบนน ชนใดเอากายและใจหลกเวนจากกามทงหลาย ชนเหลานนนนแลชอวาเปนผอม บรรดาความอมทงหลาย ความอมปญญาประเสรฐ เพราะผอมปญญายอมไมเดอดรอนจากกาม ตณหาทำาใหอยในอำานาจไมได ชางทำารองเทา เวนสวนทควรเวน เลอกเอาแตสวนทดมาทำา ยอมมความสข เรากฉนนน พจารณาดวยปญญาแลวละกามเสยจะถงความสข (กามชาดก.60/154)

ลาภ สรรเสรญ สกการะ และการบชาในตระกลอนนน บณฑตกลาววาเปนเปอกตมของพรหมจรรย ราชาทงหลายหากทรงกรวแลว ยอมทำาความวอดวายใหไดในพรบตา บณฑตกลาวพระราชาเชนนนวาเปนอสรพษของพรหมจรรย (จลลนารทกสสปชาดก.60/252)

บคคลละสงยดถอวาเปนของเราแลวประพฤตตนเปนนกบวช กตองประกอบดวยความละอายความ อดกลน ความฝกตน และความอดทน ไมโกรธงาย ละวาจาสอเสยดจงจะชอวาเปนสมณะ สมณะนนมการกระทำาอยางนจงจะเขาถงแดนสวรรค ความถอวาสงนเปนทรกของเราหรอสงนไมเปนทรกของเรายอมไมมแกบรรพชต (ปณฑรกชาดก.61/465)

ภกษผชอบคลกคลดวยหม จกเปนผอยรปเดยว ยนดยงในความสงดเงยบ ขอนยอมเปนไปไมได (สงคณการาสตร,อง.ฉกก.22/68/587)

ภกษมงความเปนสมณะควรปรารถนาดำารงชวตอยอยางงาย ๆ เหมอนงอาศยรหน ฉะนน (ธนยเถรคาถา.51/251)

บคคลเปนไปตามโลกามสคลอยตามอำานาจกเลส ยดถอกามคณ 5 วาเปนทนาพงพอใจยอมเดอดรอนลำาบากถงความพนาศในทามกลางหมญาตและสหาย กามคณเหลานเชนกบลกชนกเมอไดทตงในหวใจครงเดยวยอมทำาถงตายไดทเดยว ดจจระเขไลตามปลา ถกชนกปกจนตายฉะนน (วกณณกชาดก.57/440)

ผเปนฆราวาส หากไมมมานะทำางาน ไมกลาวคำามสาบาง ไมใชอำานาจลงโทษเสยบางการครองเรอน กตงอยไมได เชนนใครเลาจะครองเรอนมใหบกพรองได ความยนดนนกไดแสนยาก เราหมดความดนรนทจะคดครองเรอนอนใหมครบไดยากยง ใครเลาจะครองเรอนนนได (วจฉนข-ชาดก.57/449)

บรษใดตกอยในอำานาจแหงอนทรยเพราะกาม บรษนนละโลกทงสองแลวยอมเกดในอบาย มนรก เปนตน แมเมอยงเปนอยกยอมซบซดไป (อนทรยชาดก.59/552)

ลาภสกการะและเสยงเยนยอเปนสงทารณ แสบเผด และหยาบคาย บาดผว ตอมากบาดหนง ตอมาบาดเนอ บาดเอน บาดกระดก จรดเยอในกระดก เปรยบประดจบรษทรงพลงเอาเชอกคมหยาบมาพนแขงแลว สไปมา เชอกยอมบาดผว บาดหนง บาดเนอ บาดเอน บาดกระดก จรดเยอในกระดก เธอทงหลาย พงสำาเหนยกอยางนวา เราทงหลายจะไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขน ลาภสกการะตองไมครอบงำาจตใจเรา (รชชสตร.สำ.น.16/178/281)

ลาภสกการะและความสรรเสรญ ทารณ เผดรอน หยาบคาย เปนอนตรายแกการบรรลธรรม อนเกษมจากโยคะ ซงไมมธรรมอนยงไปกวา เปรยบเหมอนปลาบางตวเหนแกเหยอ กลนเบดทพราน เบดเกยวเหยอหยอนลงในหวงนำาลก ไดรบทกขถงความพนาศ พรานเบดพงทำาไดตามความพอใจ คำาวา พรานเบด นเปนชอของมารใจบาป เบด เปนชอของ“ ” “ ”ลาภ สกการะ และความสรรเสรญ (พฬสสตร.26/640)

แมลงวนกนอจจาระเตมทองและขางหนายงมกองอจจาระใหญ มนดหมนแมลงวนอนวา เรากนอจจาระเตมทองแลว และยงมอจจาระกองใหญอยขางหนาอก ฉนใด ภกษบางรปถกลาภสกการะและความสรรเสรญครอบงำา ยำายจตกฉนนน ฉนอย ณ ทนนพอแกความตองการแลว ทายกนมนต เพอใหฉนวนรงขน เธอไปอารามแลวอวดอางทามกลางหมภกษ ดหมนภกษอนผมศลเปนทรก โมฆบรษนนยอมเปนไปเพอสงทไมเปนประโยชน เพอทกขสนกาลนาน (เอฬกสตร.26/654)

สนขจงจอกแกขเรอนอยบนบกกไมสบาย อยโคนไมกไมสบาย อยทแจงกไมสบาย เดน ยน นง นอนในทใดๆ กไมสบาย เปนทกขในทนนๆ ภกษบางรปในธรรมวนยน กเชนกน ถกลาภสกการะ และความสรรเสรญครอบงำายำายจตแลว อยในเรอนวางกไมสบาย อยโคนไมกไมสบาย อยทแจงกไมสบาย เดน ยน นง นอนในทใดกไมสบาย เปนทกขในทนนๆ (สคาลสตร.26/649)

คนบางคนในโลกนถกสกการะครอบงำายำายจต เมอตายไปเพราะกายแตกทำาลาย ตองเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก สมาธของผใดทเขาสกการะอยดวยผลสมาธแลวไมหวนไหวดวยสกการะและความเสอมสกการะ ผนนยงเพงอย ทำาความเพยรตดตอกน เหนแจงดวยทฏฐอยางละเอยด ยนดในพระนพพานเปนทสนอปาทาน บณฑตทงหลายเรยกผนนวา สปบรษ (สคยหกสตร.26/653)

บางคนในโลกแมมถาดทองคำาเตมดวยผงเงนอยตรงหนา กไมจงใจพดมสา แตสมยตอมาเขาถกลาภสกการะและความสรรเสรญครอบงำากกลาวมสาทงทร ลาภสกการะและความสรรเสรญ ทารณ เผดรอน หยาบคาย เปนอนตรายแกการบรรลธรรมอนเกษมจากโยคะ ซงไมมธรรมอนยงไปกวาอยางนแล เธอทงหลายพงศกษาอยางน (สวณณปาตสตร.26/665)

ผลกลวยฆาตนกลวย ขยไผฆาไมไผ ดอกออฆาไมออ ลกมาฆาแมมาอสดร ฉนใด สกการะกเกดขนเพอฆาคนชว ฉนนน (ปกกนตสตร.26/677)

การฝกสมาธเปนประจำาเปนรากฐานการสรางเนกขมมบารมไดอยางด เพราะเปนการหาความสขทางใจ พรากจากกามวตก เมอใจหยดนงคลายอารมณตางๆ ไดแลวกจะพบสขภายในทไมรสกตดพน สงใด ความฝกใฝในกามกคลายลงไดมาก ในสภาวะใจเชนนจงเหมาะแกการปลกฝงนสยแหงเนกขมมบารม