sfida 23 - adrf.al filesfida 23 dhjetor 2006 aprovohet ne new york nga asambleja e pergjithshme e...

Sfida 23DHJETOR 2006

www.adrf.org.al

Aprovohet ne New York ngaAsambleja e Pergjithshme eKombeve te Bashkuara,Konventa e Kombeve teBashkuara per te Drejtat ePersonave me Aftesi te Kufizuar

Iniciativa nderkombetarePer nje standart me te mirejetese per perdoruesit ekarrikeve me rrota

Blerta Çani:Më shumë biznese duhettë ndjekin shembullin eVodafone Albania

Debat Qytetar per te Drejtat e Personaveme Aftesi te Kufizuar

Debatet u zhvilluan netelevizionet lokale; TV

Teuta (Durres), ETV(Elbasan) dhe TV

Rozafa (Shkoder).

Qendra per Zhvillimin e Shanseve teBarabarta, nje alternativesherbimesh perproblematiken e aftesise sekufizuar ne Rajonin eShkodres

Sfida 23 DHJETOR 2006 2

Revistë e përtremuajshmeFinancuar nga:Komiteti Suedez i Helsinkit për tëDrejtat e Njeriut

Sfida 23

Swedish Helsinki Committee

for Human Rights

Bashkëpunëtorë:Bashkëpunëtorë:Bashkëpunëtorë:Bashkëpunëtorë:Bashkëpunëtorë:Bardhylka KOSPIRIBardhylka KOSPIRIBardhylka KOSPIRIBardhylka KOSPIRIBardhylka KOSPIRI

Narbis BALLHYSANarbis BALLHYSANarbis BALLHYSANarbis BALLHYSANarbis BALLHYSA

Florida KALEMIFlorida KALEMIFlorida KALEMIFlorida KALEMIFlorida KALEMI

Entila ZYBAEntila ZYBAEntila ZYBAEntila ZYBAEntila ZYBA

Brikena DEMIRASBrikena DEMIRASBrikena DEMIRASBrikena DEMIRASBrikena DEMIRAS

Zela Zela Zela Zela Zela KOKAKOKAKOKAKOKAKOKA

Edlira GRABOEdlira GRABOEdlira GRABOEdlira GRABOEdlira GRABOVVVVVAAAAA

Shoqata e të verbërve tëShoqata e të verbërve tëShoqata e të verbërve tëShoqata e të verbërve tëShoqata e të verbërve tëShqipërisëShqipërisëShqipërisëShqipërisëShqipërisë

Design and LayoutDesign and LayoutDesign and LayoutDesign and LayoutDesign and LayoutGrafika ELZANAGrafika ELZANAGrafika ELZANAGrafika ELZANAGrafika ELZANA

Adresa:Adresa:Adresa:Adresa:Adresa:RrRrRrRrRr.: “.: “.: “.: “.: “A.Z.Çajupi”, (Bogdani),A.Z.Çajupi”, (Bogdani),A.Z.Çajupi”, (Bogdani),A.Z.Çajupi”, (Bogdani),A.Z.Çajupi”, (Bogdani),PPPPPallatet e reja “ENILallatet e reja “ENILallatet e reja “ENILallatet e reja “ENILallatet e reja “ENIL”, K.3”, K.3”, K.3”, K.3”, K.3TiranëTiranëTiranëTiranëTiranë

TTTTTel.: el.: el.: el.: el.: +355 4 269426;+355 4 269426;+355 4 269426;+355 4 269426;+355 4 269426;

E-mail:E-mail:E-mail:E-mail:E-mail:[email protected]@[email protected]@[email protected]

wwwwwwwwwwwwwww.....adrfadrfadrfadrfadrf.org.al.org.al.org.al.org.al.org.al

wwwwwwwwwwwwwww.adrf.adrf.adrf.adrf.adrf.org.al.org.al.org.al.org.al.org.al

Në këtënumërAprovohet ne New YAprovohet ne New YAprovohet ne New YAprovohet ne New YAprovohet ne New York nga Asambleja e Pork nga Asambleja e Pork nga Asambleja e Pork nga Asambleja e Pork nga Asambleja e Pergjithshme eergjithshme eergjithshme eergjithshme eergjithshme eKombeve te Bashkuara, Konventa e Kombeve te BashkuaraKombeve te Bashkuara, Konventa e Kombeve te BashkuaraKombeve te Bashkuara, Konventa e Kombeve te BashkuaraKombeve te Bashkuara, Konventa e Kombeve te BashkuaraKombeve te Bashkuara, Konventa e Kombeve te Bashkuaraper te Drejtat e Pper te Drejtat e Pper te Drejtat e Pper te Drejtat e Pper te Drejtat e Personave me Aftesi te Kersonave me Aftesi te Kersonave me Aftesi te Kersonave me Aftesi te Kersonave me Aftesi te KufizuarufizuarufizuarufizuarufizuarKonventa e Kombeve te Bashkuara per te Drejtat e Personave me Aftesi te Kufizuaru aprovua me 13 Dhjetor 2006, ne New York nga Asambleja e Pergjithshme eKombeve te Bashkuara. Faqe 3

Iniciativa nderkombetareIniciativa nderkombetareIniciativa nderkombetareIniciativa nderkombetareIniciativa nderkombetarePPPPPer nje standart me te mire jetese per perdoruesit eer nje standart me te mire jetese per perdoruesit eer nje standart me te mire jetese per perdoruesit eer nje standart me te mire jetese per perdoruesit eer nje standart me te mire jetese per perdoruesit ekarrikeve me rrotakarrikeve me rrotakarrikeve me rrotakarrikeve me rrotakarrikeve me rrota Faqe 6 Faqe 6 Faqe 6 Faqe 6 Faqe 6

Blerta Çani: Më shumë biznese duhetBlerta Çani: Më shumë biznese duhetBlerta Çani: Më shumë biznese duhetBlerta Çani: Më shumë biznese duhetBlerta Çani: Më shumë biznese duhettë ndjekin shembullin e Vtë ndjekin shembullin e Vtë ndjekin shembullin e Vtë ndjekin shembullin e Vtë ndjekin shembullin e Vodafone Albaniaodafone Albaniaodafone Albaniaodafone Albaniaodafone Albania Faqe 8Faqe 8Faqe 8Faqe 8Faqe 8

Ndryshimet e fundit ligjore në fushën e aftësisë të kufizuarNdryshimet e fundit ligjore në fushën e aftësisë të kufizuarNdryshimet e fundit ligjore në fushën e aftësisë të kufizuarNdryshimet e fundit ligjore në fushën e aftësisë të kufizuarNdryshimet e fundit ligjore në fushën e aftësisë të kufizuarFaqe 11Faqe 11Faqe 11Faqe 11Faqe 11

Debat Qytetar per te Drejtat e PDebat Qytetar per te Drejtat e PDebat Qytetar per te Drejtat e PDebat Qytetar per te Drejtat e PDebat Qytetar per te Drejtat e Personave me Aftesi teersonave me Aftesi teersonave me Aftesi teersonave me Aftesi teersonave me Aftesi teKufizuarKufizuarKufizuarKufizuarKufizuarDebatet u zhvilluan ne televizionet lokale; TV Teuta (Durres), ETV(Elbasan) dhe TV Rozafa (Shkoder). Faqe 12Faqe 12Faqe 12Faqe 12Faqe 12

Qendra per Zhvillimin e Shanseve te Barabarta,njeQendra per Zhvillimin e Shanseve te Barabarta,njeQendra per Zhvillimin e Shanseve te Barabarta,njeQendra per Zhvillimin e Shanseve te Barabarta,njeQendra per Zhvillimin e Shanseve te Barabarta,njealternative sherbimesh per problematiken e aftesise sealternative sherbimesh per problematiken e aftesise sealternative sherbimesh per problematiken e aftesise sealternative sherbimesh per problematiken e aftesise sealternative sherbimesh per problematiken e aftesise sekufizuar ne Rajonin e Shkodreskufizuar ne Rajonin e Shkodreskufizuar ne Rajonin e Shkodreskufizuar ne Rajonin e Shkodreskufizuar ne Rajonin e Shkodres Faqe 13Faqe 13Faqe 13Faqe 13Faqe 13

Gjithpërfshirja përtej një ligjiGjithpërfshirja përtej një ligjiGjithpërfshirja përtej një ligjiGjithpërfshirja përtej një ligjiGjithpërfshirja përtej një ligji Faqe 16Faqe 16Faqe 16Faqe 16Faqe 16

Si të gatuajmëSi të gatuajmëSi të gatuajmëSi të gatuajmëSi të gatuajmë Faqe 20Faqe 20Faqe 20Faqe 20Faqe 20

Përfshirja e PPërfshirja e PPërfshirja e PPërfshirja e PPërfshirja e Personave me Aftësi të Kersonave me Aftësi të Kersonave me Aftësi të Kersonave me Aftësi të Kersonave me Aftësi të Kufizuar në proçesetufizuar në proçesetufizuar në proçesetufizuar në proçesetufizuar në proçesetzgjedhore e politikezgjedhore e politikezgjedhore e politikezgjedhore e politikezgjedhore e politike Faqe 4 Faqe 4 Faqe 4 Faqe 4 Faqe 4

DHJETOR 2006 Sfida 233

Adoptimi i Konventesperfaqeson nje ngjarje

historike per personat meaftesi te kufizuar ne mbareboten.Konventa eshte e nje rend-esie te veçante ne jeten epersonave me aftesi te kufi-zuar per faktin se perfaqe-son dokumentin e pare nete cilin aftesia e kufizuar nji-het si çeshtje e te drejtavete njeriut.

Te gjithe njerezit duhet tegezojne te drejtat e tyrethemelore. Shpesh ky prin-cip eshte larg nga realiteti qejetojne çdo dite personatme aftesi te kufizuar.Ne Shqiperi personat me af-tesi te kufizuar perballen meparagjykim dhe diskriminimne te gjitha sferat e jetes.Eshte hera e pare qe nje in-strument nderkombetar iketij lloji mbulon si te drejtatcivile, politike, ekonomike,sociale dhe kulturore te

njerezve me aftesi te kufi-zuara, duke vendosur njekuader efektiv per mbrojtjene te drejtave te 650 milion enjerezve me aftesi te kufi-zuara ne bote. VVVVVendet rat-endet rat-endet rat-endet rat-endet rat-ifikuese do te keneifikuese do te keneifikuese do te keneifikuese do te keneifikuese do te kenedetyrimin ligjor ti traj-detyrimin ligjor ti traj-detyrimin ligjor ti traj-detyrimin ligjor ti traj-detyrimin ligjor ti traj-tojne njerezit me aftesitojne njerezit me aftesitojne njerezit me aftesitojne njerezit me aftesitojne njerezit me aftesite kufizuara si individete kufizuara si individete kufizuara si individete kufizuara si individete kufizuara si individeme te drejta te shprehu-me te drejta te shprehu-me te drejta te shprehu-me te drejta te shprehu-me te drejta te shprehu-ra qarte ne 50 nenet era qarte ne 50 nenet era qarte ne 50 nenet era qarte ne 50 nenet era qarte ne 50 nenet ekonventes, duke mbulu-konventes, duke mbulu-konventes, duke mbulu-konventes, duke mbulu-konventes, duke mbulu-ar te gjitha fushat e jetes.ar te gjitha fushat e jetes.ar te gjitha fushat e jetes.ar te gjitha fushat e jetes.ar te gjitha fushat e jetes.

Forumi Europian i Aftesisese Kufizuar (EDF) perfaqe-suese e 50 milione njerezveme aftesi te kufizuara ne niv-el Europian, ka luajtur nje roludheheqes ne negociatatdhe aprovimin final te kon-ventes. Per me teper,proçesi i aprovimit te ketijtraktati perben nje lajm neproçedurat e negocimit neOKB, sepse per here tepare , OJF e aftesise se kufi-zur nga gjithe bota kane per-

Aprovohet ne New York nga Asambleja e Pergjithshme e Kombeve te Bashkuara,

Konventa e Kombeve teBashkuara per te Drejtat e

Personave me Aftesi teKufizuar u aprovua me 13

Dhjetor 2006, ne NewYork nga Asambleja e

Pergjithshme e Kombeve teBashkuara.

Konventa e Kombeve te Bashkuara per teDrejtat e Personave me Aftesi te Kufizuar

Ne 30 Mars 2007, Konventa do tejete e hapur per firmosje dhe rati-fikim ne 192 vendet anetare te OKB-se. Konventa duhet te ratifikohet ngate pakten 20 vende qe te hyje ne fuqi.Si entite firmoses, vendet do te vler-sohen persa i perket zbatimit te tedrejtave te personave me aftesi tekufizuara. Per me teper, kjo kerkonmarrjen dhe aprovimin e masave dhelegjislacionit te nevojshem per njembrojtje sa me efektive te ketyre tedrejtave.Komisioni Europian do ti paraqese njepropozim Keshillit te Bashkimit Euro-pian, ne fillim te vitit 2007, me qellimqe te vendose proçedura firmosjeje dheratifikimi te pranuara nga vendet ane-tare. Vendimi do te merret unanimisht.

Aftesia e kufizuar, nuk eshte pare ecilesuar si nje çeshtje prioritare derime sot. Prej momentit te adoptimit,çdo shtet ka rolin legjitim dheobligimin moral te mbroje te drejtate personave me aftesi te kufizuar.

Procesi i firmosjes dheProcesi i firmosjes dheProcesi i firmosjes dheProcesi i firmosjes dheProcesi i firmosjes dheratifikimit te Konventesratifikimit te Konventesratifikimit te Konventesratifikimit te Konventesratifikimit te Konventes


Tashmë me një eksperiencëtë fituar në disa fushata

ndërgjegjësuese për pjesëmar-rjen në votime të zgjedhësveme aftësi të kufizuar, në disaraunde zgjedhore, parlamen-tare dhe vendore, në kuadrin eprojektit “Perfshirja e Personaveme Aftesi te Kufizuar neproçeset zgjedhore e politike”,i mbështetur nga USAID / IRI,Fondacioni Shqiptar për tëDrejtat e Personave me Aftësitë Kufizuar është përfshirë sër-ish, së bashku me shoqatat espektrit të aftësisë së kufizuar,në fushatë ndergjegjësuesezgjedhore për zgjedhjet vendore2007. Synimi është që tëtërhiqet vëmendja e subjektevepolitike, pjesëmarrëse nëzgjedhje, ndaj problematikës seaftësisë së kufizuar për ta bërëatë pjesë të programe të tyre siedhe për të mundësuar pjesë-marrjen e sa më shumëzgjedhësve me aftësi të kufizuarnë votim të drejtpërdrejtë, tëbarabartë e të fshehtë. Kjo fus-hatë do të zhvillohet, e drejtuarnga FSHDPAK, përveç Tiranës

edhe në Shkodër e Librazhd nënjë periudhe para, gjatë dhe paszgjedhore.

Në periudhen para zgjed-hore, Fondacioni Shqiptar për tëDrejtat e Personave me Aftësitë Kufizuar organizoi disa taki-meve te ekspertëve të shoqat-ave te aftësisë së kufizuar, ko-mbëtare dhe lokale, me qëllimhartimin e nje Manifesti meproblematikën më të mprehtëtë aftësisë së kufizuar që t’i para-qitej partive pjesëmarrëse nëvotime për ta bërë pjesë të plat-formave të tyre elektorale. Nëdisa takime rradhazi ekspertët

diskutuan për problemetkonkrete që do të përfshiheshinnë këtë manifest, formatimin etij si dhe për domosdoshmërinëe bërjes prezente sa më gjërëtë tij.

Drafti i këtij manifesti u pre-zantua në një konferencë tegjerë për shtyp që u zhvillua nëambientet e Hotel Tirana Inter-national, me pjesëmarrjen eshoqatave të të gjithë spektrit tëaftësisë së kufizuar përballë për-faqësuesve të disa partive poli-tike, në prezencën e mediavekombëtare e lokale. Përfaqë-suesit e partive politike, pjesë-

bere nje force shtytese drejtaprovimit final te tekstit.

Fondacioni Shqiptar per teDrejtat e Personave me Aftesite Kufizuara(FSHDPAK) eshteperfshire qe ne fillimet e levizjesper hartimin e kësaj Konvente.Si anetare e EDF( Forumit Eu-ropian te Aftesise se Kufizuar)dhe DPI ( Organizates

Nderkombetare te Personaveme Aftesi te Kufizuar) si dhe siorganizate e fokusuar ne fush-en e te drejtave te njeriut mefokus mbrojtjen e te drejtavete personave me aftesi te kufi-zuar, FSHDPAK ka marrepjese ne seminare dhe forumeEuropiane duke dhene opin-ione dhe sygjerime konkretembi permbajtjen e draft kon-

ventes.FSHDPAK permes nje proçesite vazhdueshem avokatie ebashkëpunimi me Ministrine ePuneve te Jashtme dhe organiz-mat te tjere ka bere te mundurpërfshirjen e qeverise shqiptare,ne procesin hartimit te kon-ventes si dhe me tej shprehjene gadishmerise per firmosje dheratifikim.

Përfshirja e Personave me Aftësi të Kufizuarnë proçeset zgjedhore e politike


marrës në këtë konferencë uangazhuan për një vëmendje tëveçantë gjatë fushatës zgjedhorendaj problematikës së aftësisë sëkufizuar si dhe për përfshirjen esaj në programet e tyre elekto-rale.

Fushata ndërgjegjësuese dotë vazhdojë me shpërndarjen

më të gjerë të këtij Manifesti sidhe me kontakte direkte mekandidatë të subjekteve pjesë-marrëse në zgjedhje, me moni-torimin e proçesit të votimit ngavëzhgues me aftësi të kufizuarpër të parë se sa akses ofrohetpër pjesëmarrjen e zgjedhësveme aftësi të kufizuar në votime.

Në periudhën paszgjedhore dotë kontaktohen dhe do të zhvil-lohen trajnime ndërgjegjësuesetë kandidatëve fitues të institu-cioneve të pushtetit vendor përtë realizuar një zbatim sa më tëplotë të politikave dhe legjisla-cionit për aftësinë e kufizur nënivel vendor.

Ne, për faqësuesit eOrganizatave në Mbrojtje të tëDrejtave të Personave me Aftësitë Kufizuar dhe të Prindërve tëFëmijëve dhe Personave që nukpërfaqësojnë dot vetveten, qëmbrojmë interesat e rreth100.000 Personave me Aftësitë Kufizuar,

Duke qenë se:Zgjedhjet Vendore ofrojnë njëmundësi për të gjithë tëzgjedhurit e ardhshëm që tëmarrin përsipër angazhime dhetë propozojnë alternativa për tësiguruar që Personat me Aftësitë Kufizuar të gëzojnë të drejtatë plota politike, ekonomike,qytetare dhe shoqërore;Personat me Aftësi të Kufizuarpërbëjnë rreth 10% të popullsisëdhe të paktën 1 në çdo 4 personaka një pjesëtar të familjes meaftësi të kufizuar;Shoqëria shqiptare është endenë një situatë ku qytetarët e sajnuk ndjehen të barabartë saduhet në të drejtat dhe nevojate tyre.

MANIFESTI pranuar më 30 nëntor, 2006

Nga Grupimi i Organizatave për të Drejtat e Personave me Aftësi të KufizuarDrejtuar:

Kandidatëve për Kryetarë dhe Këshilltarë të Njësive të Pushtetit VendorSubjekteve Politike që ata përfaqësojnë në Zgjedhjet Vendore

Komisionit Qendror të Zgjedhjeve dhe strukturave të tjera për administrimin e zgjedhjeve

Organet e qeverisjes vendore, qëndodhen më pranë gjendjes dhenevojave të Personave me Aftësitë Kufizuar, mbeten përgjegjësitkryesore për zbatimin e ligjeve dherespektimin e të drejtave;I drejtohemi të gjithë kandidatëvepër kryetarë dhe këshilltarë tënjësive të pushtetit vendor dhepartive politike që atapërfaqësojnë si edhe KomisionitQendror të Zgjedhjeve dhestrukturave të tjera përadministrimin e zgjedhjevevendore

Duke kërkuar:1. Mbështetje për zgjidhjelegjislative në nivel qëndror2. Planifikime vendore përzbatimin e Strategjisë Kombëtare

të Personave me Aftesi teKufizuar2.1 Realizimin e prioritetevetë Strategjisë Kombëtare tëPersonave me Aftesi tëKufizuar:

2.1.1 Identifikim tërasteve dhe vlerësim tënevojave për edukim,punësim dhe shërbime përPersonat me Aftësi tëKufizuar në çdo njësivendore;2.1.2 Parashikimebuxhetore dhe programepër të realizuar:- Arsim gjithpërfshirëspër Fëmijët me Aftësi tëKufizuar- Rehabilitim dhepunësim për Personatme Aftësi të Kufizuar- Shërbime shëndetësoredhe sociale për Personatme Aftësi të Kufizuar- Përshtatshmërimjedisore dhe mjetesh

3. Respektim të plotë dhe tëbarabartë të të drejtës sëzgjedhjes për Personat meAftësi të Kufizuar.

Votat tona - të Personave meAftësi të Kufizuar dhe famil-jarëve të tyre (minimalisht10% ) do të orientohen drejtkandidatëve të subjektit qëbën pjesë të platformes së tijelektorale KËTË MANIFESTduke ofruar edhe hapësiratë lira për kandidatët meaftësi të kufizuar.


Ne konference moren pjeseperfaqesues nga organizata teperfshira ne prodhimin e kar-rikeve me rrota ne vendet ezhvilluara dhe ne vendet ne zh-villim, universitete nga SHBA,Norvegji te perfshire ne stu-dime, kerkime dhe testime testandarteve te karrikeve merrota te nevojshme per t’iupergjigjur sa me mire nevojavete individit, organizata dhe insti-tucione te fokusuar nembrojtjen e te drejtave te per-sonave me aftesi te kufizuaradhe ofrimin e sherbimeve reha-bilituese, si dhe organizata tecilat ofronin shperndarjen nemase te karrikeve me rrota. Nekete Konference mori pjese dhenje perfaqesues nga FondacioniShqiptar per te Drejtat e Person-ave me Aftesi te Kufizuara( FSH-DPAK)

Organizata Boterore eOrganizata Boterore eOrganizata Boterore eOrganizata Boterore eOrganizata Boterore eShendetesise po punon dheShendetesise po punon dheShendetesise po punon dheShendetesise po punon dheShendetesise po punon dheka pergatitur tashme njeka pergatitur tashme njeka pergatitur tashme njeka pergatitur tashme njeka pergatitur tashme njedraft te udhezuesit/stan-draft te udhezuesit/stan-draft te udhezuesit/stan-draft te udhezuesit/stan-draft te udhezuesit/stan-dartevedartevedartevedartevedarteve te domosdoshmete domosdoshmete domosdoshmete domosdoshmete domosdoshmeper prodhimin e karrikeveper prodhimin e karrikeveper prodhimin e karrikeveper prodhimin e karrikeveper prodhimin e karrikevete duhura me rrota perte duhura me rrota perte duhura me rrota perte duhura me rrota perte duhura me rrota pernjerezit ne nevoje.njerezit ne nevoje.njerezit ne nevoje.njerezit ne nevoje.njerezit ne nevoje.Draft standartet perbene ob-jektin kryesor te diskutimeve ne

kete konference me synim per-punimin dhe plotesimin e tyreme informacionin dhe reko-mandimet e nevojshme .

Nje diskutim i gjere, intensiv per6 dite me rradhe perfshiu pre-zantime, pune ne grupe, çesh-tje te shtruara per debat, sh-kembim te eksperincave dheofrim te ekpsertizes nga gjithevendet e botes me perfshirjene gjithe grupeve te interesit.

Diskutimet gjate diteve te kon-ferences ofruan kontribut nepasurimin dhe permiresimin emetejshem te draft standarteve.Ndryshimet e sygjeruara perf-shijne elemente si perkufizimi i

karrikes me rrota, me tejperkufizimi mbi karriken e du-hur me rrota, perfshirja e per-doruesit, percaktimi i standart-eve etj. Sipas OBSH, perkufizi-mi i karrikes me rrota eshte “Nje mjet levizes qe promovonzhvillim dhepjesmarrje”(OBSH). Ndersaperkufizimi i asaj qe konsidero-het “Karrikja e duhur me rro-ta” ne baze dhe te diskutimevegjate diteve te konferences ko-mnkludoi ne “ Nje karrike me Nje karrike me Nje karrike me Nje karrike me Nje karrike merrota konsiderohet si e du-rrota konsiderohet si e du-rrota konsiderohet si e du-rrota konsiderohet si e du-rrota konsiderohet si e du-hur kur ajo ploteson nevo-hur kur ajo ploteson nevo-hur kur ajo ploteson nevo-hur kur ajo ploteson nevo-hur kur ajo ploteson nevo-jat individuale ne perputhjejat individuale ne perputhjejat individuale ne perputhjejat individuale ne perputhjejat individuale ne perputhjeme kushtet te ambjentit,me kushtet te ambjentit,me kushtet te ambjentit,me kushtet te ambjentit,me kushtet te ambjentit,eshte ne permasat e duhu-eshte ne permasat e duhu-eshte ne permasat e duhu-eshte ne permasat e duhu-eshte ne permasat e duhu-ra dhe ofron mbeshtetejera dhe ofron mbeshtetejera dhe ofron mbeshtetejera dhe ofron mbeshtetejera dhe ofron mbeshteteje

Iniciativa nderkombetarePer nje standart me te mire jetese

per perdoruesit e karrikeve me rrotaNga data 6-11 nentor 2006, ISPO (Instituti per Studime te Protezavadhe Ortezave,) Suedi, Organizata Boterore e Shendetesise/OBSH,Agjensia Nderkombetare per Zhvillim e Shteteve te Bashkuara teAmerikes/USAID dhe Mobility India, organizuan ne Bangalore, Indi “Konference Konsensuale per karriket me rrota per vendet ne Zhvillim”.


per trupin mbi baze te pari-per trupin mbi baze te pari-per trupin mbi baze te pari-per trupin mbi baze te pari-per trupin mbi baze te pari-meve biomekanike, eshte emeve biomekanike, eshte emeve biomekanike, eshte emeve biomekanike, eshte emeve biomekanike, eshte esigurte dhe e qendrueshme,sigurte dhe e qendrueshme,sigurte dhe e qendrueshme,sigurte dhe e qendrueshme,sigurte dhe e qendrueshme,gjendet dhe eshte e arrit-gjendet dhe eshte e arrit-gjendet dhe eshte e arrit-gjendet dhe eshte e arrit-gjendet dhe eshte e arrit-shme, mund te mirembahetshme, mund te mirembahetshme, mund te mirembahetshme, mund te mirembahetshme, mund te mirembahetdhe eshte aktivitet i qen-dhe eshte aktivitet i qen-dhe eshte aktivitet i qen-dhe eshte aktivitet i qen-dhe eshte aktivitet i qen-drueshem ne nje vend, kun-drueshem ne nje vend, kun-drueshem ne nje vend, kun-drueshem ne nje vend, kun-drueshem ne nje vend, kun-drejt nje çmimi sa medrejt nje çmimi sa medrejt nje çmimi sa medrejt nje çmimi sa medrejt nje çmimi sa meekonomik dhe te perbal-ekonomik dhe te perbal-ekonomik dhe te perbal-ekonomik dhe te perbal-ekonomik dhe te perbal-lueshem.”lueshem.”lueshem.”lueshem.”lueshem.”

Ajo qe bie ne sy ne kete perkufi-zim eshte fakti qe ne qendereshte individi, pra cka eshte erendesishme eshte cilesia e jetesse individit, dhe jo thjesht pajisjame karrike me rrota.U diskutuan gjithashtu pikat eforta si dhe pikat e dobta te for-mave te ndryshme te ofrimit tekarrikeve me rrota.Qellimi i Konferences ishte ar-ritja e nje konsensusi per Stan-dartet/udhezuesin per karriketme rrota per vendet me pak tezhvilluara.Me nje konsensus te pergjths-hem u arrit ne konkluzionin se :“ Karriket e importuara krye-sisht per spitalet , apo karriketortopedike nuk jane te persh-tatshme per njerezit me aftesite kufizuara, pasi eshte e do-mosdoshme qe karrikja te per-caktohet dhe te dizenjohet ngaprofesioniste te fushes ne per-puthje me nevojat e individit dhejo te shperndahen ne mase”.Argumenta qe mbeshtesin kon-sensusin e mesiperm, qe kon-siston ne mbeshtetejen e pro-dhimit lokal jane:

Dizenjimi me i adaptueshemper kushtet lokaleOfron mundesi per riparimOfron mundesi per adaptimdhe plotesim te kerkesavespecifike nga individi nenevoje

Eshte me e fokusuar tekperdoruesi, sepse perdorue-si eshte prezent ne çdohallke te procesitOfron sherbime multisekto-riale, nga ekipe multidis-plinare tek perdoruesit ekarrikeve me rrotaOfron mundesi per zhvillimekonomik , ( vepr imtar iekonomike ne vend)Ofron mundesi punesimiduke perfshire dhe punes-imin per njerezit me aftesi tekufizuaraKrijon mundesi dhe kerkonperfshirjen e Qeverise

U theksua domosdoshmeria estimulimit dhe inkurajimit teprodhimit lokal te karrikeve tepershtatshme, ne kushtet kur neshume vende tashme janekrijuar dhe konsoliduar praktikapozitive qe jo vetem ofrojneprodhim por edhe riparim sidhe sherbime te tjerambeshtetese, duke ju pergjigjurnevojave specifike te çdo individi.Prej disa vitesh, programe tesukseshme jane ndertuar neshume vende te botes, meteknologji, asistence teknike dheekspertize nga organizata siMotivimi, Angli, tashme te kon-

soliduara per dizenjimin e kar-rikeve te duhura me rrota pervendet ne zhvillim.Ne kete Konference mori pjesedhe Fondacioni Shqiptar per teDrejtat e Personave me Aftesi teKufizuara( FSHDPAK), si nje or-ganizate qe tashme prej 10 viteshzhvillon me sukses projektin “Sherbime mbeshtetese pernjerezit ne nevoje per karrike merrota ne Shqiperi” . Ky projekt kafilluar ne vitin 1996, kur nje ekipme specialiste Motivim-it, Angline bashkepunim me eksperte teMotivimit - Rumani, ne pergjigjete nevojes per kete sherbim, pernje peruiudhe prej 9 muajsh kri-juan kapacitete lokale dhe nder-tuan kete projekt ne Shqiperi. Kyprogram, i vetmi i ketij lloji neShqiperi, i manaxhuar nga staflokal, ne perberjen e te cilit kagjithashtu njerez me aftesi te kufi-zuara (2 prej te cileve perdorueste karrikeve me rrota) kaprodhuar dhe shperndare mbi2000 karrike me rrota pernjerezit ne nevoje ne Shqiperi. Kyprogram perben nje model te njesherbimi social shume dimen-sional, i cili veç mjetit per levizje,ofron informim, trajnim dhe per-vetesim te aftesive per perdorimte karrikes me rrota, si dhe per-


gatitjes per te jetuar ne menyrete pavaruar. Per te bere te mun-dur vazhdimesine e programit,njekohesisht dhe krijimin eshanseve per perdoruesit e kar-rikeve me rrota per perfshirjenne shoqeri, FSHDPAK zhvillonnjekohesisht fushata te vazh-dueshme avokatie per krijimin enje ambjenti pa barriera nderti-more, mundesimin e aksesit nearsim, punesim, perfshirjen neproceset elektorale. Per realiz-imin e misionit te tij, FSHDPAKpunon per krijimin e partner-iteteve serioze e te qen-drueshme me aktore te tille siperfaqesues te Qeverise ne niv-el qendror e lokal, perfaqesueste shoqerise civile perfshire or-ganizata te aftesise se kufizuar,OJF te fokusuar ne fushen e tedrejtave, perfaqesues te biznes-it, median e shkruar dhe ate ele-ktronike. Komuniteti i donator-eve, si Oxfam Britani e Madhe,Novib –Oxfam/Hollande,Vodafone Shqiperi, permesVodafone Foundation, QeveriaShqiptare permes Insitutit te Sig-urimeve Shoqerore, dhe se fund-mi Agjensia e Ndihmes per Zh-villim Nderkombetar eSHBA(USAID) kane qene jo ve-tem finacues por dhe bash-kepuntore qe kane ndihmuar neqendrueshmerine , zgjerimindhe zhvillimin e ketij programi neShqiperi.

Duke vleresuar eksperiencen esuksesshme te FSHDPAK, pjesee programit te Konferences ish-te dhe nje prezantim nga kjoorganizate per pjesmarresit nenje nga seancat plenare.Çdo prezantim perbente objektper pyetje e diskutime, dhe ajoqe u vu re pas prezantimit ngaperfaqesuesi i FSHDPAK-se ish-

te vlersimi per arritjet e kesajorganizate ne nje vend te vogelsi Shqiperia ne nje periudhe tran-zicioni e nje situate jo fort teqendrueshsme politike. Ky pre-zantim jo thjesht paraqitiprogramin,arritjet, veshtiresitedhe sfidat me te cilat ndeshetFSHDPAK, ne menyre teveçante per te siguruar perfshir-jen e ketij programi si pjese tepolitikave per sherbime socialete Qeverise Shqiptare, por ne tenjeten kohe sherbeu si njemundesi per prezantimin e njo-hjen e Shqiperise, si nje vend mepotenciale zhvillimi, ne nje aktiv-itet ku pati pjesmarrje nga egjithe bota. Kjo mundesi FSHD-PAK ju ofrua ne kuadrin e mb-eshtetjes qe USAID , Agjensia eShteteve te Bashkuara teAmerikes per Ndihme dheBashkepunim Nderkombetar,ofron permes fondeve te ofru-ara nga taksapaguesit ameri-kane, per zhvillimin e programitte sherbimeve mbeshtetese pernjerezit ne nevoje per karrikeme rrota ne Shqiperi.

Per FSHDPAK, pjesmarrja nenje proçes kaq te rendesishemsi hartimi i nje manuali me stan-darte per karriket me rrota pervendet ne zhvillim nga Organi-zata Boterore e Shendetesise/OBSH, perben nje tjeter kon-tribut qe Fondacioni Shqiptarper te Drejtat e Personave meAftesi te Kufizuara ofron neproçese te rendesishme qekane te bejne me permiresimine cilesise se jetes dhe respek-timin e te drejtave te personaveme aftesi te kufizuara ne Shqi-peri e kudo ne bote.

Florida KalemiKoordinatore Programi prene

FSHDPAK

Fondacioni Shqiptarpër të Drejtat ePersonave me Aftësitë Kufizuara dhe

Vodafone Albania në vigjilje tëfestave të Vitit te Ri, u dhuroi30 karrige me rrota person-ave me aftësi të kufizuara ngaTirana, Durrësi, Burreli, Be-rati dhe Gjirokastra ne njeaktivitet te organizuar ne19.12.2007 ne ambientet eHotel Tirana International.Gjithçka ka ardhur në formëne një dhurate prej tyre, si re-zultat i projektit mbështetësqë Vodafone i ka dhënë pun-ishtes “Mirësia” ku edhe janëprodhuar karriget. Kjo ështënjë nga punishtet e vetme nëvend, projekt i FSHDPAK, nëtë cilën punojnë 5 personame aftësi të kufizuara. Dukevlerësuar bashkëpunimin prejtre vjetësh me VodafoneGroup Foundation, përmesVodafone Albania, drejtore-sha ekzekutive e FSHDPAK,Blerta Cani kërkon që edhebiznese të tjera të vendin tëndjekin këtë shembull, përt’u ardhur në ndihmë atyre qëkanë nevojë për të dalë ngabota e “izolimit”. Ështëshumë e vështirë të gjeshmbështetje në raste të tilla,sidomos në kushtet kurnevojat për personat me af-tësi të kufizuara në vendintonë janë shumë të mëdha.Shteti nuk ka statistika tëmirëfillta, por nga studimet eherëpashershme të fonda-cionit është përcaktuar edhetendenca në rritje e kërke-save për mjete lëvizëse.Megjithatë projekti iVodafone Albania premton tëvazhdojë, duke u bërë njëshkëndijë jo pak e vogël


shprese për këta njerëz. Në njëintervistë zonja Blerta Cani tre-gon për nevojën e madhe tëbashkëpunimit në këtë fushëedhe me biznese të tjera. Nëmënyrë të veçantë, që në vitine parë të aktivitetit, VodafoneAlbania është fokusuar teknjerëzit me aftësi të kufizuarapër të cilët mbështetja ështëgjithnjë e nevojshme dhe asn-jëherë e mjaftë. “Kemi filluarkëtë bashkëpunim me FSHD-PAK e tashmë në një periudhedy vjeçare kemi arritur të reali-zojmë 100 karrige. Por përveçkësaj, një numër i njerëzve tëkëtij komuniteti janë punësuarnë punishten ‘Mirësia’, e cila ësh-të e specializuar për prodhimine karrigeve me rrota. Jemi kre-nar që e quajmë veten nismëtarnë lobin e biznesit që në mënyrëperiodike financojmë projektetë tilla për këte komunitet”, sh-ton Z. Thomas Papaspyrou,

Drejtor i Pergjithshem iVodafone Albania. Ky projektshkon në të gjitha skajet e Sh-qipërisë për të ndihmuar fëm-ijët, njerëzit e moshës së tretënë Tiranë, Durrës, Vlorë,Lezhë, Laç, Kukës, Gjirokastër,etj - pra një gjeografi shpërndar-jeje e gjerë. “Tek ne në Vodafonembështetemi fort tek parimi i in-vestimit social dhe përgjegjsh-mërisë së biznesit ndaj shoqërisëe mjedisit ku operojmë. Sho-qëria zhvillohet si një e tërë, eky zhvillim pret nga secili anëtari shoqërisë, përfshirë dhe lobine biznesit, që të kujdeset përkëtë shtresë. Ne besojmë sekemi dhënë një kontribut qëmund t’i shërbejë edhe tëtjerëve për t’u bashkuar me ne,pasi së bashku do bëjmë edhemë shumë”, thotë AlbiGreva,Vodafone.

Cili është qëllimi i bash-Cili është qëllimi i bash-Cili është qëllimi i bash-Cili është qëllimi i bash-Cili është qëllimi i bash-

këpunimit tuaj me Vkëpunimit tuaj me Vkëpunimit tuaj me Vkëpunimit tuaj me Vkëpunimit tuaj me VodafoneodafoneodafoneodafoneodafoneAlbania?Albania?Albania?Albania?Albania?Qëllimi i ceremonisë së dhjetoritishte konkludimi i një projekti tëmbështetur nga Vodafone Alba-nia, nëpërmjet Vodafone GroupFoundation i cili synonte në of-rimin e karrigeve me rrota për30 persona me aftësi të kufi-zuara, në rrethe si Tirana, Dur-rësi, Berati, etj. Një përqindje ekonsiderueshme e tyre ishin ngazonat rurale. Është hera e tretëqë Vodafone mbështet pro-dhimin e mjeteve lëvizëse përnjerëzit me aftësi të kufizuara nënevojë në të gjithë vendin dhejo vetëm kaq, por nëpërmjetprojekteve të tilla Vodafonembështet edhe punësimin enjerëzve me aftësi të kufizuaraqë punojnë në punishten “Mirë-sia”, e cila prodhon pikërishtkëto mjete lëvizëse. Është njënga komunitetet e biznesit qëështë treguar më i vëmendshëm

Blerta Çani:Më shumë biznese duhettë ndjekin shembullin e Vodafone Albania

Blerta Çani,Blerta Çani,Blerta Çani,Blerta Çani,Blerta Çani,drejtoresha ekzekutive edrejtoresha ekzekutive edrejtoresha ekzekutive edrejtoresha ekzekutive edrejtoresha ekzekutive eFSHDPFSHDPFSHDPFSHDPFSHDPAKAKAKAKAK


dhe më aktiv në mbështetje tëkategorive në nevojë në Sh-qipëri.Dhe këtë e ka bërë në mënyrëtë qëndrueshme dhe të vazh-dueshme, duke e çuar në 100persona numrin e personavepërfitues, për një periudhë 3-vjeçare. Vodafone Albania nukka nguruar të ofrojë ndihmë fi-nanciare që bën të mundur pro-dhimin e karrigeve me rrota përnjerëzit me aftësi të kufizuara.Gjithashtu Vodafone ndihmoi

edhe në ofrimin e disa pajisjevemjekësore për përdoruesit ekarrigeve me rrota.

Sa janë kërkesat për karri-Sa janë kërkesat për karri-Sa janë kërkesat për karri-Sa janë kërkesat për karri-Sa janë kërkesat për karri-ge me rrota në vendin tonë?ge me rrota në vendin tonë?ge me rrota në vendin tonë?ge me rrota në vendin tonë?ge me rrota në vendin tonë?Mbi 2300 ka qenë numri i për-fituesve deri më sot, por duhetthënë se kërkesa ka shumë dhejanë në rritje, si nga zona ruraledhe urbane. Aktualisht ne nuk iplotësojmë dot të gjitha kërke-sat dhe veprojmë në bazë të njëlistëpritjeje sipas të cilës përfitonai që është më në nevojë dhemë në pamundësi për t’u paji-sur në rrugë të tjera për t’u pa-jisur me një karrige me rrota,apo mjete të tjera lëvizëse.

Kemi bërë vlerësime përKemi bërë vlerësime përKemi bërë vlerësime përKemi bërë vlerësime përKemi bërë vlerësime përkërkesat e këtyre person-kërkesat e këtyre person-kërkesat e këtyre person-kërkesat e këtyre person-kërkesat e këtyre person-ave?ave?ave?ave?ave?Nga një studim në disa rajone tëvendit, janë 7 mijë persona meaftësi te kufizuar që kanë nevojë

për mjete lëvizëse në Shqipëri,për karrige me rrota, patericadhe aksesorë të tjerë që ndih-mojnë lëvizjen dhe rehabilitimine tyre. Shifra zyrtare nuk kaende dhe ne veprojmë në bazëtë sondazheve dhe vlerësimevetona për nevojat.

Sa është jetëgjatësia e njëSa është jetëgjatësia e njëSa është jetëgjatësia e njëSa është jetëgjatësia e njëSa është jetëgjatësia e njëkarrigeje që prodhohet tekarrigeje që prodhohet tekarrigeje që prodhohet tekarrigeje që prodhohet tekarrigeje që prodhohet tepunishte “Mirësia”?punishte “Mirësia”?punishte “Mirësia”?punishte “Mirësia”?punishte “Mirësia”?Aktualisht ne prodhojmë karri-ge specifike që është ideuar përkushtet e Shqipërisë nga një or-ganizatë e njohur në botë, qëofron asistencë teknike për ven-det e botës së tretë e cila quhet“Motivimi” me qendër në An-gli. Ajo ka jetëgjatësi 5 vjet, ësh-të shumë e fortë dhe materia-let që përdoren janë shumësolide. Cikli i riciklimit është 5vjet.

Gjatë gjithë aktivitetit tëGjatë gjithë aktivitetit tëGjatë gjithë aktivitetit tëGjatë gjithë aktivitetit tëGjatë gjithë aktivitetit tëfondacionit FSHDPfondacionit FSHDPfondacionit FSHDPfondacionit FSHDPfondacionit FSHDPAK, si eAK, si eAK, si eAK, si eAK, si e

konsideroni bashkëpuniminkonsideroni bashkëpuniminkonsideroni bashkëpuniminkonsideroni bashkëpuniminkonsideroni bashkëpuniminme komunitetin e bizneseveme komunitetin e bizneseveme komunitetin e bizneseveme komunitetin e bizneseveme komunitetin e biznesevenë vend?në vend?në vend?në vend?në vend?Është i pakët dhe jo të qën-drueshëm, thjesht sporadike nënumra të vegjël dhe të paqën-drueshëm si bashkëpunime.Mendojne se nese kompaniseVODAFONE do ti shtoheshindhe kontribute te tjera nga bi-znesi do te ishte me e lehte perte perballuar nevojat e medhate personave me aftesi te kufi-zuar per karrike me rrota.

A e shihni me optimizemA e shihni me optimizemA e shihni me optimizemA e shihni me optimizemA e shihni me optimizemvazhdimin e bashkëpunimitvazhdimin e bashkëpunimitvazhdimin e bashkëpunimitvazhdimin e bashkëpunimitvazhdimin e bashkëpunimitme VODAFONE?me VODAFONE?me VODAFONE?me VODAFONE?me VODAFONE?Shpresoj qe ketij bashkepunimite mire i pergjigjet nje sherbimkualitativ nga ana jone, duke kr-ijuar kushtet qe donatori te ketekushtet dhe mundesite per tecuar edhe me tej kete partner-itet në të ardhmen. Sic edhepermendem, shpresojmë qëproblemet e kësaj kategorie dotë jenë në vëmendje edhe tëkomuniteteve të tjera të bizne-sit në Shqipëri, gjë që ndodhshumë rrallë.

Brikena DemirasBrikena DemirasBrikena DemirasBrikena DemirasBrikena DemirasGazeta” PGazeta” PGazeta” PGazeta” PGazeta” Panorama”anorama”anorama”anorama”anorama”

Nese kompaniseNese kompaniseNese kompaniseNese kompaniseNese kompaniseVODAFONE do ti shto-VODAFONE do ti shto-VODAFONE do ti shto-VODAFONE do ti shto-VODAFONE do ti shto-heshin dhe kontribute teheshin dhe kontribute teheshin dhe kontribute teheshin dhe kontribute teheshin dhe kontribute te

tjera nga biznesi do te ishtetjera nga biznesi do te ishtetjera nga biznesi do te ishtetjera nga biznesi do te ishtetjera nga biznesi do te ishteme e lehte per te perballuarme e lehte per te perballuarme e lehte per te perballuarme e lehte per te perballuarme e lehte per te perballuarnevojat e medha te person-nevojat e medha te person-nevojat e medha te person-nevojat e medha te person-nevojat e medha te person-ave me aftesi te kufizuar perave me aftesi te kufizuar perave me aftesi te kufizuar perave me aftesi te kufizuar perave me aftesi te kufizuar per

karrike me rrota.karrike me rrota.karrike me rrota.karrike me rrota.karrike me rrota.


Me miratimin e ligjit NrNrNrNrNr.9355,.9355,.9355,.9355,.9355,datë 10.03.2005 “Përdatë 10.03.2005 “Përdatë 10.03.2005 “Përdatë 10.03.2005 “Përdatë 10.03.2005 “Përndihmën dhe shërbimetndihmën dhe shërbimetndihmën dhe shërbimetndihmën dhe shërbimetndihmën dhe shërbimetshoqërore”, shoqërore”, shoqërore”, shoqërore”, shoqërore”, muajt e fundit sollënmiratimin e njësërë vendimesh dheudhëzimesh që plotësojnë këtë ligj,si dhe ligjin nrligjin nrligjin nrligjin nrligjin nr.8626, date.8626, date.8626, date.8626, date.8626, date22.6.2000, “Statusi i invalidit22.6.2000, “Statusi i invalidit22.6.2000, “Statusi i invalidit22.6.2000, “Statusi i invalidit22.6.2000, “Statusi i invaliditparaplegjik dhe tetraplegjikparaplegjik dhe tetraplegjikparaplegjik dhe tetraplegjikparaplegjik dhe tetraplegjikparaplegjik dhe tetraplegjikplotësuar me plotësuar me plotësuar me plotësuar me plotësuar me vendim Nrvendim Nrvendim Nrvendim Nrvendim Nr. 619,. 619,. 619,. 619,. 619,datë 7.9.2006. datë 7.9.2006. datë 7.9.2006. datë 7.9.2006. datë 7.9.2006. Nisur nga kërkesae shumta të personave me aftësi tëkufizuar, përfitues të programitligjor pranë FSHDPAK, për tunjohur me ndryshimet e fundit nëkuadrin ligjor të aftësisë së kufizuarpo paraqesim më poshtë nëmënyrë të përmbledhur risitë efundit.

Ligji nr.8626, date 22.6.2000,“Statusi i invalidit paraplegjik dhetetraplegjik” është plotësuar mevendim Nrvendim Nrvendim Nrvendim Nrvendim Nr. 619, datë. 619, datë. 619, datë. 619, datë. 619, datë7.9.2006. 7.9.2006. 7.9.2006. 7.9.2006. 7.9.2006. Në bazë të këtijvendimi është shfuqizuar përcaktimii mëparshëm në bazë të të cilit këtëstatus e përfitonin vetëm ata paraapo tetraplegjikë të përcaktuar mediagnozë si të “dëmtuar në shtyllënkurrizore” ndërsa ndryshimi i ri kadhënë përcaktimin e mëposhtëmpika 1 “11111. Komisioni Mjekësor iCaktimit të Aftësisë për Punë(KMCAP) në rreth shqyrton tëgjitha kërkesat e paraqitura ngapersonat e bërë paraplegjikë apotetraplegjikë, për shkaqe që lidhenme punësimin, të cilët përfitojnë ngaligji nr.8626, datë 22.6.2000.” Siedhe vihet re, tashmë këtë status epërfitojnë të gjithë personat të cilëtjanë me diagnozën para apotetraplegji, pavarësisht ngadiagnoza, por përsëri ky rrethkufizohet duke e lidhur këtë gjendjeme shkaqet që lidhen me punësimit,duke lënë ende të pa mbuluar atëkategori e cila nuk ka qënëndonjëherë e punësuar por që has

njësërë vështirësish për shkak tëpara apo tetraplegjisë.

Ndryshime të rëndësishmesollën vendimet dhe udhëzimet efundit të Ligjit NrNrNrNrNr.9355, datë.9355, datë.9355, datë.9355, datë.9355, datë10.03.2005 “Për ndihmën dhe10.03.2005 “Për ndihmën dhe10.03.2005 “Për ndihmën dhe10.03.2005 “Për ndihmën dhe10.03.2005 “Për ndihmën dheshërbimet shoqëroreshërbimet shoqëroreshërbimet shoqëroreshërbimet shoqëroreshërbimet shoqërore”, ku sëpari u zgjerua rrethi i përfituesve ngaky ligj, konkretisht do të përfitojnëpagesën e aftësisë të kufizuarkategoritë;

1 .1 .1 .1 .1 . Të verbëritTë verbëritTë verbëritTë verbëritTë verbërit, me mungesëtë plotë ose të pjesshme të shikim-it, të lindur ose të fituar, të cilët janëdeklaruar të paaftë për punë, mevendim të Komisionit Mjekësor tëPërcaktimit të Verbërisë (KMPV).

2 .2 .2 .2 .2 . PPPPParaplegjikët dhe tet-araplegjikët dhe tet-araplegjikët dhe tet-araplegjikët dhe tet-araplegjikët dhe tet-raplegjikëtraplegjikëtraplegjikëtraplegjikëtraplegjikët, të cilët deklarohen,me vendim të Komisionit Mjekësortë Përcaktimit të Aftësisë për Punë(KMCAP), se janë bërë të tillë pa-varësisht nga shkaku dhe mosha.

3 .3 .3 .3 .3 . PPPPPersonat me aftësi tëersonat me aftësi tëersonat me aftësi tëersonat me aftësi tëersonat me aftësi tëkufizuarkufizuarkufizuarkufizuarkufizuar, të cilët deklarohen tëpaaftë për punë me vendim të Ko-misionit Mjekësor të Caktimit tëAftësisë për Punë (KMCAP).

4. Personat, të cilët janë dek-laruar invalidë puneinvalidë puneinvalidë puneinvalidë puneinvalidë pune, me vendimtë Komisionit Mjekësor të Caktimittë Aftësisë për Punë (KMCAP), për-fitojnë nje shtesë mujore mbi pen-sionin e invaliditetit , sipas Statusittë Invalidit të Punës.· Kategoritë e mësipërme përfitojnëedhe kujdestar me pagesëkujdestar me pagesëkujdestar me pagesëkujdestar me pagesëkujdestar me pagesë kurme vendim te komisionevemjekesor te posaçme percaktohense kane nevoje per perkujdesje,duke u hequr kufizimi i mëparshëmqë të përfitohej kujdestar mepagesë duhej në rradhë të parë qëfamilja të ishte pjesë e skemës sëndihmës ekonomike.

Miratimi i vendimeve dheudhëzimeve përcakton edhekushtet dhe kriteret për përfitimine ndihmës ekonomike. Duke qënë

se PAK janë në pjesën më të madhetë rasteve pjestarë të familjeve nënevojë dhe nga rastet e trajtuara nëzyrë është shprehur interesi përnjohjen e kësaj pjese të legjilsacionit,shpjegimet e mëposhte mendoj-mëse do të jenë në interes të tyre.

Sipas VKM nr.787 datë14.12.2005, ndihmën ekonomike epërfitojnë personat me aftësi tëkufizuar që janë përfitues të pagesëssë aftësisë të kufizuar apopensioneve të invaliditetit (bazuar nëstatuse) të cilët mund të jenëkryefamiljarë apo anëtarë tëfamiljeve në nevojë, të ardhuratmateriale ose dhe monetare të tyre,janë të pamjaftueshme, ngaveprimtaria ekonomike. Në tëardhura të familjes nuk përfshihennë të ardhurat e familjes pagesat qëmarrin pjesëtarët e familjes me aftësitë kufizuar mendore, fizike, tëverbërit, paraplegjikët etetraplegjikët, perfitimet e invalidëvesipas Statusit te Invalidit te Punes, sidhe pagesat për fëmijët e lindur sitrinjakë a më shumë.

Dokumentat dhe kriteret përDokumentat dhe kriteret përDokumentat dhe kriteret përDokumentat dhe kriteret përDokumentat dhe kriteret përpërfitimin e ndihmëspërfitimin e ndihmëspërfitimin e ndihmëspërfitimin e ndihmëspërfitimin e ndihmësekonomikeekonomikeekonomikeekonomikeekonomike

Për përfitimin e ndihmësPër përfitimin e ndihmësPër përfitimin e ndihmësPër përfitimin e ndihmësPër përfitimin e ndihmësekonomike kryetari i familjes,ekonomike kryetari i familjes,ekonomike kryetari i familjes,ekonomike kryetari i familjes,ekonomike kryetari i familjes,duhet të paraqes, pranë ad-duhet të paraqes, pranë ad-duhet të paraqes, pranë ad-duhet të paraqes, pranë ad-duhet të paraqes, pranë ad-ministratorit shoqëror të sek-ministratorit shoqëror të sek-ministratorit shoqëror të sek-ministratorit shoqëror të sek-ministratorit shoqëror të sek-sioneve të ndihmës dhe shërsioneve të ndihmës dhe shërsioneve të ndihmës dhe shërsioneve të ndihmës dhe shërsioneve të ndihmës dhe shër-----bimeve shoqërore ne bashki/bimeve shoqërore ne bashki/bimeve shoqërore ne bashki/bimeve shoqërore ne bashki/bimeve shoqërore ne bashki/komune, këto dokumenta;komune, këto dokumenta;komune, këto dokumenta;komune, këto dokumenta;komune, këto dokumenta;

Deklaratën për gjendjen social-ekonomike të familjes (modeli cili gjendet pranë komunaveapo Bashkive/ Njësive bashki-ake, sipas modelit të përcak-tuar)Deklaratën tip mujore qeplotësohet detyrimisht çdomuaj dhe firmoset nga të gjithepersonat madhorë të familjes

Ndryshimet e fundit ligjore në fushën eaftësisë të kufizuar


që aplikon për ndihmëekonomike.Çertifikatën e gjendjes famil-jare,Çertifikatën e pronësisë, tëlëshuar nga Zyra e Regjistrimittë Pasurive të Paluajtshme.Aktin e marrjes në pronësi osenë përdorim të tokës (tapinëe tokës) për zonat, ku regjistri-mi i pronësisë nuk ka përfund-uar ende.Vërtetimin si punëkërkues tëpapunë, për të gjithë anëtarëte familjes, të aftë për punë, qëaplikojnë për ndihmë ekonomi-ke. Ky vërtetim lëshohet ngazyra e punës çdo tre muaj.Për ato familje që kanëPër ato familje që kanëPër ato familje që kanëPër ato familje që kanëPër ato familje që kanëvendbanimin në qytet dhevendbanimin në qytet dhevendbanimin në qytet dhevendbanimin në qytet dhevendbanimin në qytet dheqë janë të regjistruara nëqë janë të regjistruara nëqë janë të regjistruara nëqë janë të regjistruara nëqë janë të regjistruara nëzyrat e gjendjes civile tëzyrat e gjendjes civile tëzyrat e gjendjes civile tëzyrat e gjendjes civile tëzyrat e gjendjes civile tëqytetit pas datës 1 gushtqytetit pas datës 1 gushtqytetit pas datës 1 gushtqytetit pas datës 1 gushtqytetit pas datës 1 gusht1991, por që vendbanimin1991, por që vendbanimin1991, por që vendbanimin1991, por që vendbanimin1991, por që vendbanimine tyre të mëparshem ee tyre të mëparshem ee tyre të mëparshem ee tyre të mëparshem ee tyre të mëparshem ekanë patur në fshat, duhetkanë patur në fshat, duhetkanë patur në fshat, duhetkanë patur në fshat, duhetkanë patur në fshat, duhettë paraqesin, për tëtë paraqesin, për tëtë paraqesin, për tëtë paraqesin, për tëtë paraqesin, për tëkërkuar ndihmë ekono-kërkuar ndihmë ekono-kërkuar ndihmë ekono-kërkuar ndihmë ekono-kërkuar ndihmë ekono-

Debat Qytetar per te Drejtat ePersonave me Aftesi te Kufizuar

Debatet u zhvilluan ne televizionet lokale; TV Teuta(Durres), ETV (Elbasan) dhe TV Rozafa (Shkoder).

mike përveç dokumen-mike përveç dokumen-mike përveç dokumen-mike përveç dokumen-mike përveç dokumen-tave të mësipërme dhetave të mësipërme dhetave të mësipërme dhetave të mësipërme dhetave të mësipërme dhekëto dokumenta:këto dokumenta:këto dokumenta:këto dokumenta:këto dokumenta:Vërtetimin e nënshkruar dhetë vulosur nga kryetari i ko-munes a bashkisë (që në për-bërje kanë fshatrat, banorëte të cilave janë trajtuar metokë), nga kryetari i fshatitdhe përgjegjësi i zyrës së ka-dastrës, ku të thuhet se këtofamilje nuk disponojnë tokënë pronësi, sipas vendimit tëkomisionit të ndarjes sëtokës, meqenëse janë larguarnga vendbanimi, para datës1 gusht 1991, për arsyepune.Kopjet e librezës së punës,të noterizuara, që vërtetojnëse pjesëtarë të tyre kanëqenë të punësuar nga çasti ilargimit nga vendbanimi nëfshat.Çertefikatën e pronësisë sëtokës, kur kanë përfituartokë.Familjet e invalidëve tëFamiljet e invalidëve tëFamiljet e invalidëve tëFamiljet e invalidëve tëFamiljet e invalidëve të

punës, përveç dokumen-punës, përveç dokumen-punës, përveç dokumen-punës, përveç dokumen-punës, përveç dokumen-tave të përcaktuara mëtave të përcaktuara mëtave të përcaktuara mëtave të përcaktuara mëtave të përcaktuara mësipër duhet të paraqesinsipër duhet të paraqesinsipër duhet të paraqesinsipër duhet të paraqesinsipër duhet të paraqesinedhe kopjen e noterizuaredhe kopjen e noterizuaredhe kopjen e noterizuaredhe kopjen e noterizuaredhe kopjen e noterizuartë vërtetimit KMCAPtë vërtetimit KMCAPtë vërtetimit KMCAPtë vërtetimit KMCAPtë vërtetimit KMCAP-it.-it.-it.-it.-it.5.Familjet e invalidëve të5.Familjet e invalidëve të5.Familjet e invalidëve të5.Familjet e invalidëve të5.Familjet e invalidëve të

punës, përveç dokumentave tëpunës, përveç dokumentave tëpunës, përveç dokumentave tëpunës, përveç dokumentave tëpunës, përveç dokumentave tëpërcaktuara më sipër duhet tëpërcaktuara më sipër duhet tëpërcaktuara më sipër duhet tëpërcaktuara më sipër duhet tëpërcaktuara më sipër duhet tëparaqesin edhe kopjen eparaqesin edhe kopjen eparaqesin edhe kopjen eparaqesin edhe kopjen eparaqesin edhe kopjen enoterizuar të vërtetimitnoterizuar të vërtetimitnoterizuar të vërtetimitnoterizuar të vërtetimitnoterizuar të vërtetimitKMCAPKMCAPKMCAPKMCAPKMCAP-it.-it.-it.-it.-it.

Masa e ndihmës ekonomikevarion nga 2600 leke deri në 7000lek, në varësi të përbërjes familjaretë familjes në nevojë.

Kur aplikuesit i refuzohetkërkesa për përfitim të ndihmësekonomike, pagesë për aftësinë ekufizuar ose të shërbimit shoqërorme vendim të këshillit të njësisë sëpushtetit vendor, kanë të drejtë përapelim në gjykatë brenda 1 muaji ngamomenti i marrjes dijeni mbi këtëvendim.

Entila Zyba, avokateEntila Zyba, avokateEntila Zyba, avokateEntila Zyba, avokateEntila Zyba, avokateKoordinatore e ProgramitKoordinatore e ProgramitKoordinatore e ProgramitKoordinatore e ProgramitKoordinatore e Programit

Ligjor prane FSHPLigjor prane FSHPLigjor prane FSHPLigjor prane FSHPLigjor prane FSHPAKAKAKAKAK

Me mbeshtetjen e KomitetitSuedez te Helsinkit per te

Drejtat e Njeriut ne kuader teprojektit “ Asistence dhe AvokatiLigjore per Personat me Aftesi teKufizuar”, Fondacioni Shqiptarper te Drejtat e Personave me Af-tesi te Kufizuar ne muajt tetor,nentor, dhjetor 2006, organizoi

ne rajonet, Elbasan Shkoderdhe Durres tre debate meteme” Debat Qytetar per teDrejtat e Personave me Afte-si te Kufizuar”.

Keto debate te hapura,ndermjet shume aktoreve ak-tive, pergjegjes per çeshtje teaftesise se kufizuar si dhe per-faqesuesve te shoqerise civilete aftesise se kufizuar, indi-videve me aftesi te kufizuar,familjareve te tyre kishin si qel-lim te evidentonin problema-tiken e aftesise se kufizuar ne

rajonet perkatese si dhe te nx-isnin strukturat pergjegjese perpermiresim dhe zgjidhje te tyre.

FSHDPAK ka ne themel teaktivitetit te tij promovimin eshanseve te barabarta dhembrojtjen e te drejtave te njeri-ut, me fokus te drejtat enjerezve me aftesi te kufizuara,me synim permiresimin e cile-sise se jetes per ta dhe familjarete tyre.

Ndaj dhe keto debate janene vazhdimesi te fushatave teavokatise mbarekombetare qe


ky fondacion organizon nembrojtje dhe respektim te tedrejtave te personave me aftesite kufizuar.

Fondacioni Shqiptar per teDrejtat e Personave me Aftesite Kufizuar eshte iniciues ihartimit te Strategjise Kombe-tare te Aftesise se Kufizuar sidhe shume nismave ligjore permbrojtje dhe respektim te tedrejtave te personave me aftesite kufizuar ne Shqiperi. Pare ngaky kendveshtrim debatet ufokusuan ne ate se si strukturatpergjegjese lokale, shoqeriacivile, individe marrin persiperdhe kontribuojne per te per-miresuar cilesine e jetes se per-

sonat me Aftesi te Kufizuara nenivel lokal; niveli dhe alternati-vat e sherbimeve sociale nendihme te personave me afte-si te kufizuar; përshtatshmëriandërtimore për personat meaftësi të kufizuar në zbatim tënormave urbanistike dhe ar-kitektonike për PAK; integrimii femijeve me aftesi te kufizuarne shkollat e zakonshme, zba-timi i legjislacionit ne fushen eaftesise se kufizuar dhe prob-lematikat ligjore ne funksion tetij ne rajonet perkatese dhe rolii rendesiseshem i FSHDPAKne ofrimin e asistences ligjorefalas ne keto rajone; kontribu-ti i shoqerise civile per ofrimin

Qendra per Zhvillimin eShanseve te Barabarta

Siç eshte bere tashme e ditur, ne qytetin e Shkodresprej nje viti, Qendra PerZhvillimin e Shanseve teBarabarta, ka çelur dyert e

saj dhe ofron sherbime per per-sonat me aftesi te kufizuara, dukepatur si objektiv primar, promov-imin e shanseve te barabarta dhembrojtjen ligjore, me synim per-miresimin e jetes per ta dhe famil-jaret e tyre. Qendra e Zhvillimit te Shansevete Barabarta, eshte projekti me iri i Fondacionit Shqiptar per teDrejtat e Personave me Aftesi teKufizuar.

Duke patur parasysh qe orga-nizata te ndryshme lokale ve-projne prej vitesh ne qytetin e Sh-kodres ne fushen e aftesise sekufizuar, eshte per t’u nenvizuarfakti qe FSHDPAK, ofron nje al-ternative konkrete permes pro-movimit te kesaj qendre ku esh-te e rendesishme te theksohet qeaktiviteti i saj perqendrohet krye-sisht ne mbeshtetjen e PAK si dhepromovon te drejtat dhe formimine tyre permes arsimit, punesimit,jetes aktive ne komunitet.

Nepermjet ndergjegjesimit testrukturave shteterore, opinionitpublik dhe perfshirjes se aktorevete tjere te shoqerise civile si me-dia, organizata lokale, kombetaree nderkombetare, Qendra e Zh-villimit te Shanseve te Barabarta,synon mbrojtjen e interesave mete larta te aftesise se kufizuar dheofrimin e nje sherbimi sa me cile-sor.

Duke patur parasysh qe qen-dra gjithashtu, sherben si nje qend-

Vijon në fq.14

sonave me aftesi te kufizuar nerajonet Elbasan, Shkoder,Durres.

Duke qene se prej shumevitesh Fondacioni Shqiptar perte Drejtat e Personave me Aft-esi te Kufizuar bashkepunonngushtesisht me median si nedrejtim te informacionit ashtuedhe te trainimeve per gazet-aret e mediave lokale, keto de-bate u moderuan nga gazetareprofesioniste te perfhshire neketo trainime.

Pjese te debateve u beneçeshtje te tilla si: Zbatimi iStrategjise Kombetare per Per-

e modeleve te sherbimemevene mbrojtje dhe respektim tete drejtave te personave meaftesi te kufizuar.

Debatet u zhvilluan ne tvlokale; TV Teuta ( Durres ),ETV ( Elbasan ) dhe TV Rozafa(Shkoder ). Keto debate kanerezultuar te ndjekura dhe meinteres nga publiku, fakt qe edeshmojne telefonatat dhe viz-itat te klienteve ne qendrat eFSHDPAK ne keto rajone.

Narbis BallhysaNarbis BallhysaNarbis BallhysaNarbis BallhysaNarbis BallhysaKoordinatore Pro-Koordinatore Pro-Koordinatore Pro-Koordinatore Pro-Koordinatore Pro-

grami prane FSHDPgrami prane FSHDPgrami prane FSHDPgrami prane FSHDPgrami prane FSHDPAKAKAKAKAK


shme si ne, aspektet e ndihmesekonomike, kujdestarise, pen-sionit te invaliditetit, strehimitduke marre gjithashtu asistencene kerkuar. Nje vemendje eveçante gjate kesaj periudhe i esh-te kushtuar dhe fushates ne nivellokal per gjithperfshirjen e per-sonave me aftesi te kufizuar nejeten e perditshme dhe tembrojtjes se te drejtave te tyre.

Qe nga dita e çeljes, kjoqender ka zhvilluar nje aktivitetmjaft te gjere, i cili eshte pasqyru-ar gjithashtu permes takimevedhe trajnimeve te cilat kane kon-tribuar ne krijimin e urave tebashkepunimit mes Qendres seZhvillimit te Shanseve te Barabar-ta dhe enteve te ndryshme lokaledhe publike. Shume nga ketotakime jane zhvilluar me perfaqe-sues te Bashkise, Drejtorise Ar-

gociatave per te siguruar mireqe-nien, arsimimin dhe punesimin epersonave me aftesi te kufizuara,si dhe mbeshtetjen e tyreekonomike. Gjithashtu trajnimi idisa perfaqesuesve te ketij stafi,me qellim permiresimin e sher-bimeve ne mbeshtetje te person-ave me aftesi te kufizuara eshtenje nder pikat kryesore te ketijbashkepunimi.

Ne kuadrin e integrimit tefemijeve me aftesi te kufizuara nearsim gjithperfshires, eshte real-izuar nje numer i kon-siderueshem takimesh me Drej-torine Arsimore, ku nder te tjerajane realizuar trajnime me per-faqesues te drejtorise arsimore,drejtorive te shkollave ku jane teintegruar femije me AK dhe me-suesve te cilet punojne me to,duke u bazuar ne modele individ-

Brucej” dhe “Bep Tusha” si dheinstitucione te tjera arsimore tefokusuar ne sferenperkatese.Temat kryesore qe uzhvilluan ne keto trajnime kaneqene kryesisht: Njohja me vesh-tiresite specifike ne te mesuar,Role dhe funksione ne procesine integrimit si: roli i prindit, me-suesit, punojesit social, etj.

Eshte per t’u nenvizuar faktiqe nje pune mjaft e mire eshtebere per integrimin e femijeve AKne arsim. Aktualisht dhjete fem-ije jane integruar tashme ne kla-sat e para dhe nje numer i kon-siderueshem jane nen vezhgim.

Integrimi i PAK ne pune dheformimi i tyre profesional perbennje nder prioritetet e FSHDPAK.Nepermjet takimeve meDhomen e Tregtise dhe Qend-rat e Biznesit ne Shkoder eshte

Qendra per Zhvillimin e Shanseve te Barabarta,nje alternative sherbimesh per problematiken e

aftesise se kufizuar ne Rajonin e Shkodres

er burimore eshte e natyrshmete kuptohet frekuentimi i saj ivazhdueshem, i cili pasqyrohetmjaft mire permes aktivitetit di-tor, mbeshtetjes juridike dhe so-ciale, literatures perkatese nendihme te personave te intere-suar, etj. Personat te cilet kanekerkuar ndihme prane kesaj qen-dre kane paraqitur nevoja te ndry-

simore, Dhomes se Tregtise dheZyrave te Punesimit.

Per t’u nenvizuar janetakimet dhe negocitat me Bash-kine e cila ka qene nje nder insti-tucionet te cilat kane dhene njekontribut mjaft domethenes nerealizimin e ketij projekti. Nderte tjera ne keto takime eshte dis-kutuar kryesisht ne lidhjen e ne-

uale. Target grupi perbehej krye-sisht nga mesues,drejtues dhe in-spektore te cilet veprojne nefushen e aftesise se kufizuar. Tetille ishin perfaqesuesit e shkol-lave “Ndre Mjeda”, “MatiLogoreci”te cilat perbejne dheshkollat pilot te perfshira ne keteprogram, Shkolla speciale “3 Dh-jetori”, dhe kopshtet “Ismet Sali


diskutuar mbi mundesine e kual-ifikimit dhe punesimit te person-ave me aftesi te kufizuara neambiente gjithperfshirese. Dukepatur parasysh veshtiresite qekarakterizojne punesimin e PAK,kryesisht diskutimet jane perqen-druar ne problemet e integrimit,ndergjegjesimin e opinionit pub-lik, zhveshjen nga paragjykimet,menyrat se si punedhenesi duhette sillet me PAK per te lehtesuardhe favorizuar integrimin etj.

Mbeshtetja per krijimin e njerrjeti te prinderve te femijeve meaftesi te kufizuar si dhe mbesh-tetja e rrjetit ne fushatat per lo-bim dhe avokati per te drejtat efemijeve te tyre perben nje nderpikat kyçe ne veprimtarine e FSH-DPAK ne Shkoder. Takimet megrupin e prinderve, te cilet janezhvilluar prane kesaj qendre kaneqene kryesisht te perqendruarane planin e integrimit te PAK, nejeten sociale, arsim dhe pune sidhe gjithashtu eshte diskutuar mbimenyrat e zgjerimit te rrjetit dhete bashkepunimit ne nivel lokalme institucionet perkatese dhemedian. Gjate ketyre takimeveeshte mundesuar nje pjesemar-rje e gjere ku ky grup perbehejkryesisht nga familjare dhe teaferm te PAK. Anetaret e ketijrrjeti jane trajnuar nga FSHDPAKgjithashtu mbi te drejtat dhe aft-esine e kufizuar, rendesine e per-ftimit te sherbimeve sociale,ndergjegjesimi per vlerat, normatdhe qendrimet ne lidhje me çesh-tjet e PAK, etj.

Gjate kesaj periudhe nje ve-mendje jo e vogel i eshte kushtu-ar medias, si nje mjet i rende-sishem ne pasqyrimin e aktivitetitte qendres i cili eshte reflektuarkryesisht, permes televizionevelokale, gazetes dhe radios se qy-tetit. Kontaktet e vazhdueshme

me median si dhe paisja me ma-teriale te ndryshme, literature efondacionit, kane qene elementebaze per monitorimin e saj si dhereflektimin e problemeve te aft-esise se kufizuar ne menyre pozi-tive. Nepermjet medias, mjaftgjeresisht, u pasqyrua dhe takimiprezantues “Qendra e Shansevete Barabarta”, projekt i FSHD-PAK. Seminari u karakterizua nganje pjesemarrje e gjere, ku te ftu-arit ishin perfaqesues nga push-teti lokal dhe shoqeria civile tecilet treguan nje interes te gjerendaj ketij aktiviteti, ne menyre teveçante ndaj literatures se gjereqe FSHDPAK, kishte vene ne dis-pozicion te tyre.

Qellimi i ketij takimi ishte pik-erisht dhe prezantimi i Qendresse Shanseve te Barabarta si dhe,lidhja e kontakteve dhe urave te

bashkepunimit me institucione tepushtetit lokal, shoqerise civiledhe medias. Nder te ftuarit ishinPerfaqesues nga Bashkia, Prefek-tura, Zyra Rajonale dhe Zyra ePunes, Drejtoria Arsimore dhePerfaqesues te Shkolles Speciale.Persa i perket perfaqesuesve ngaShoqeria Civile, te ftuar ishin OJFsi: OSBE, CSDC, Casa Famiglia,Hapat e Lehte, Gruaja tek Grua-ja, The Door etj. Aktiviteti u pas-qyrua gjeresisht nga MediaLokale, TV Rozafa, TV ShkodraInstitucioni i Radios dhe Zeri iAmerikes.

Aktiviteti me i rendesishem

Seminari u karakterizuaSeminari u karakterizuaSeminari u karakterizuaSeminari u karakterizuaSeminari u karakterizuanga nje pjesemarrje enga nje pjesemarrje enga nje pjesemarrje enga nje pjesemarrje enga nje pjesemarrje e

gjere, ku te ftuarit ishingjere, ku te ftuarit ishingjere, ku te ftuarit ishingjere, ku te ftuarit ishingjere, ku te ftuarit ishinperfaqesues nga pushtetiperfaqesues nga pushtetiperfaqesues nga pushtetiperfaqesues nga pushtetiperfaqesues nga pushtetilokal dhe shoqeria civilelokal dhe shoqeria civilelokal dhe shoqeria civilelokal dhe shoqeria civilelokal dhe shoqeria civile

te cilet treguan njete cilet treguan njete cilet treguan njete cilet treguan njete cilet treguan njeinteres te gjere ndaj ketijinteres te gjere ndaj ketijinteres te gjere ndaj ketijinteres te gjere ndaj ketijinteres te gjere ndaj ketijaktiviteti, ne menyre teaktiviteti, ne menyre teaktiviteti, ne menyre teaktiviteti, ne menyre teaktiviteti, ne menyre teveçante ndaj literaturesveçante ndaj literaturesveçante ndaj literaturesveçante ndaj literaturesveçante ndaj literaturesse gjere qe FSHDPse gjere qe FSHDPse gjere qe FSHDPse gjere qe FSHDPse gjere qe FSHDPAK,AK,AK,AK,AK,kishte vene ne dispozi-kishte vene ne dispozi-kishte vene ne dispozi-kishte vene ne dispozi-kishte vene ne dispozi-

cion te tyre.cion te tyre.cion te tyre.cion te tyre.cion te tyre.


ment politikash që mbështetejtërësisht në dokumenta ndërko-mbëtare dhe europiane dhe qëpërcaktoi objektivat e sistemit tëplanifikimit hapësinor në Shqipëridrejt hartimit të ligjit “ Për Plani-fikim Hapësinor në Shqipëri”

Në fund të të gjitha këtyrezhvillimeve natyrshëm lind pyetja

: A do të ketë vërtet ligji i ri njënivel bashkëkohor gjithpërfshirës?

Le t’i rikthehemi edhe njëherë zhvillimit te proçesit.

Objektivat e këtij draft do-kumenti janë të tilla që synojnë nëdrejtim të përqasjes së integruargjithpërfshirëse që kalon tej urban-izimit dhe menaxhimit të tokës,duke marrë parasysh çeshtje dheobjektiva sociale, ekonomike dhemjedisore. Kjo do të thotë që kra-has koordinimit sistematik vertikalndërmjet niveleve të qeverisjes, tëpërfshijë edhe atë horizontalndërmjet të gjithë aktorëve të in-teresit në qeverisje, biznes dhe nëshoqëri në tërësi. Kjo mundësoipërfshirjen e grupimit të aftësisësë kufizuar në këtë fazë të rendë-sishme diskutimesh, krahasshumë përfaqësuesve të grupevetë ndryshme të interesit, duke

ne bashkepunim me median kaqene dhe realizimi i nje tryeze terrumbullaket titulluar “ DebatQytetar per te Drejtat e Person-ave me Aftesi te Kufizuar” reali-zuar ne bashkepunim me TVRozafa, ne te cilin moren pjeseaktore, perfaqesues te fonda-cionit, pushtetit lokal, shoqerisecivile, prinder, femije me aftesi tekufizuar si dhe studente tefakulteteve te juridikut dhepsikologjise. Debati u zhvilluaprane Kinema Millenium, ne for-men e nje bashkebisedimi mesaktoreve ne panel dhe publikutte larmishen ne salle ku te pran-ishmit ndane opinionet e tyre menjeri-tjetrin si dhe parashtruanalternativa ne fushen perkatese.

Koncerti artistik “Me kengejetes i flas” qe nje nder veprim-tarite e cila mbylli aktivitetin vje-tor te fondacionit. Ky aktivitet uzhvillua ne bashkepunim me Qen-dren Kulturore per Femije, Sh-koder ku te pranishem ishin per-faqesues te arsimit, Shkolles Spe-ciale, medias dhe prinder e fem-ije me aftesi te kufizuar. Gjate ak-tivitetit, femijet me aftesi te kufi-zuara, kenduan, recituan se bash-ku me femijet e Qendres Kultur-ore dhe ne fund per te pranish-mit u shperndane dhurata.

Gjithashtu, pjesemarrja eqendres ne aktivitete te ndry-shme sociale te qytetit dhe neshkalle kombetare ka qene mjaftme vlere per aktivitetin nepergjithesi si dhe vlen per t’utheksuar qe angazhimet e ndry-shme ne mbeshtetje te ketij pro-jekti, jane per me shume shansene jete per personat me aftesi tekufizuar.

Edlira GrabovaEdlira GrabovaEdlira GrabovaEdlira GrabovaEdlira GrabovaAs/Koordinatore projekti,

Shkoder

Në kuadrin e proçesit të re-formimit ligjor e institucional tëplanifikimit dhe monitorimithapësinor në Shqipëri, Ministria ePunëve Publike, Transportit dheTelekomunikacionit ndërmorinismën për hartimin e një ligji të ri“ Për Planifikimin Hapësinor”. Përkëtë qëllim, nën drejtimin dhe or-ganizimin e Drejtorisë së Politikavetë Planifikimit Urban dhe membështetjen e USAID- it, LGDAdhe GTZ u organizuan një seri dis-kutimesh dhe konsultimesh me tëgjitha grupet e interesit me synimhartimin e një dokumenti politikashpër hartimin dhe zbatimin më tejtë një kuadri të ri ligjor të plani-fikimit hapësinor në Shqipëri.

Me ftesë të Ministrisë sëPunëve Publike, Transportit dheTelekomunikacionit, unë morapjesë në këto diskutime jo thjeshtsi inxhinjere, por si përfaqësuesee Fondacionit Shqiptar për tëDrejtat e Personave me Aftësi tëKufizuar, një organizatë që mbrontë drejtat e një prej grupeve mëtë ndjeshme dhe më të intere-suara, që përben më shumë se14% të popullsisë. Kjo nuk ishtee rastësishme. Përpjekjet disavjeçare ndërgjegjësuese të FSHD-PAK për të tërhequr vemendjen einstitucioneve për rendësinë, do-mosdoshmërinë dhe detyriminpër të ndërtuar një mjedis të për-shtatshëm për personat me aftësitë kufizuar, çuan në kuptimin dhevlerësimin e domosdoshmërisë sëpërfshirjes edhe të këtij grupiminë diskutime për hartimin e njëligji bashkëkohor, gjithpërfshirës.

Në fund të proçesit disamujor u finalizua një draft doku-

Gjithpërfshirja


ndërtuar kështu një model tejetgjithpërfshirës hartimi politikash.

Ekspertë dhe specialistë, sipërfaqësues të institucioneve tëndryshme të nivelit qëndror dhelokal, si përfaqësues të niveleve tëndryshme njohurish dhe përvo-jash, të orientimeve të ndryshmepolitike, të ulur në këtë tryezëparaqisnin ide dhe diskutonin meprofesionalizëm dhe përgjegjsh-mëri për të hartuar këtë kornizëgjithpërfshirëse politikash, me syn-

imin e vetëm që ky draft politikashtë ishte sa më orientues drejthartimit të një ligji planifikimihapësinor bashkëkohor.

Aty ndërthureshin orienti-met e një drejtuesi ministrie; eks-perienca e pasur e një instituti;shqetësimet e njësive të pushtetitvendor dhe të specialistëve bis-nesmenë të ndërtimit; shqetësim-et dhe kërkesat e grupimeve tëveçanta si ato të personave meaftësi të kufizuar, shoqatave të pr-onarëve, të ambjentalistëve; ek-spertiza juridike e përfaqësuesvetë ministrive përkatëse dhe ebashkisë Tiranë, që lehtësonin dheorientonin shpesh konkluzionet –të gjitha të konvertuara në nivelspecialistësh - një model përtejgjithpërfshirjes së një dokumentipolitikash.

Ofrimi i informacionit tëbollshëm dhe eksperiencavendërkombëtare nga ekspertet ehuaj; forumet më të gjera të orga-nizuara në tryezë dhe nëpërmjet

përtej një ligjiinternetit nga organizatorët e kësajnisme për të tërhequr ide të njërrjeti më të gjerë të interesuarish,ishin hapa të mëtejshëm drejtgjithpërfshirjes.

Përzgjedhja për zhvillim etakimeve e Hotel Tirana Interna-tional, një objekt nga të paktit tëpërshtatur në Tiranë përsa i për-ket infrastruktures dhe shërbi-meve; shoqërimi dhe asistenca qëmë ofrohej mua si përdoruese ekarriges me rrota nga të gjithëpjesëmarresit e ketij aktiviteti, padalluar nëse ishte i njohur apo ipanjohur, drejtues apo specialist ithjeshtë; vlerësimi dhe pranimi ikërkesës që paraqita që në këtëkornizë politikash të përfshihejkoncepti i plotë i përshtatshmërisëmjedisore për aftësinë e kufizuar- shkojne edhe më tej gjithpërf-shirjes së një ligji.

Lenia hapur e proçesit të re-komandimeve për përmirësimeedhe pas konferences prezantuesetë draftit flet përsëri për gjithpërf-shirje.

Tashmë hartimi i ligjit ështënë proçes. Me të po merren sëbashku ekspertë dhe specialistëligjorë vendas dhe të huaj. A dotë ketë ligji që do të mbështetetnë këtë dokument politikash nivelbashkëkohor gjithpërfshirës?Proçesi tejet gjithpërfshirës qëshoqëroi të gjithë fazën e hartim-it të dokumentit të politikave du-het të vijojë si i tillë edhe më tej,gjatë hartimit të ligjit, dhe vetëmnëse do t’i lejojmë specialistët tëpunojnë si specialistë dhe t’imbështesim me rekomandimeprofesionale, ky ligj do të arrijë tëhartohet që të jetë tërësisht i zbat-ueshëm për një planifikim hapësi-nor gjithpërfshirës në Shqipëri.

Bardhylka KospiriBardhylka KospiriBardhylka KospiriBardhylka KospiriBardhylka KospiriKoordinatore e Pro-Koordinatore e Pro-Koordinatore e Pro-Koordinatore e Pro-Koordinatore e Pro-

gramit te Avokatise pranegramit te Avokatise pranegramit te Avokatise pranegramit te Avokatise pranegramit te Avokatise praneFSHDPFSHDPFSHDPFSHDPFSHDPAKAKAKAKAK

Ofrimi i informacionit tëbollshëm dhe eksperiencave

ndërkombëtare nga ek-spertet e huaj; forumet mëtë gjera të organizuara në

tryezë dhe nëpërmjetinternetit nga organizatorët

e kësaj nisme për tëtërhequr ide të një rrjeti më

të gjerë të interesuarish,ishin hapa të mëtejshëm

drejt gjithpërfshirjes.


Nga data 4- 7 dhjetor 2006ne Washington te Shteteve teBashkuara te Amerikes u organi-zua Kongresi i 9-te Nderkombe-tar per Sherbimet komunitare dhekujdesin shendetesor per femijet, te rinjte me aftesi te kufizuar dhefamiljet e tyre.

Tema e Kongresit te 9-te esh-te: “Sherbime ne komunitet perçdo njeri” Margaret Xhanini ( drej-tore ne zyren e paaftesise ne De-partamentin per Shendetin dheSherbimet Shoqerore te Shtetevete Bashkuara) ne pershendetjen esaj ne hapje te punimeve te ketijKongresi tha se temen ky kongrese ka :Te eksploroje komponentetme kryesore te iniciatives se reper lirine,nga Xhorxh W Bush , njeiniciative shume e perhapur pereliminimn e barrierave qe ndalojnenjerezit me aftesi te kufizuar temarrin pjese ne menyren me teplote ne gjithe jeten shoqerore.Ajo permban tema qe perfshijnenjerezit me aftesi te kufizuar ne tegjitha vendet ne fusha sishendeti,edukimi,trajnimeve tendryshme ,transportin, punesimin,strehimin, teknologjien dhegjitheperfshirjen.

Qe ne Kongresin e I-re te or-ganizuar ne Qershor te vitit 1992ne ndihmesen qe Shtetet e Bash-kuara kane dhene per vendet teEuropes Lindore eshte vene thek-

si te zhvillojne perkujdesjen me neqender familjen. Keto pervoja kaneardhur ne rritje dhe ne kete Kon-gres te 9-tin pati pervoja shumepozitive qe u dhane nga ketovende.

Ne Kongres merrnin pjesegrupe nga 61 vende te botes. Ngavendi yne moren pjese specialistetAnastas Suli dhe Ariel Çomo, per-faqesuese e FSHDPAK FloridaKalemi, i riu me aftesi te kufizuarDoris Koka dhe perfaqesuese eprinderve nga shoqata MEDPAK,Zela Koka.

Grupi jone i ndoqi me ve-mendje tem a d h epunimet eketij Kongresisi dhe u njohme pervojen es h u m evendeve nepunen qe be-hej me dheper grupin enjerezve meaftesi te kufi-zuar ne drejtim te aftesimit, pune-simit, edukimit dhe eliminimit tebarrierave per nje pjesemarrje same te gjere te personave me afte-si te kufizuar ne jeten e komuni-tetit.

Nga disa vende erdhen per-voja ne punen qe po behet per ar-simimin e femijeve me aftesi tekufizuar duke u bazuar ne zhvillimine arsimit gjitheperfshires. Dukepunuar per arsimimin e femijeveme aftesi te kufizuar ne shkollagjitheperfshires perfitimet janeper te gjithe, per femijet me afte-si te kufizuar, familjet e tyre, perkomunitetin e shkollave ku ketafemije edukohen dhe per qeveri-te lokale dhe qendrore, pasi fem-ijet e tjere pergatiten per nje boteme me shume ngjyra dhe shpenz-

imet jane me te vogla se ne shkol-lat e veçanta apo qendrat reziden-ciale.

Zeri i te rinjve me aftesi tekufizuar, ne kete Kongres ishte diç-ka e pazakonte per ne dhe shumembreselenese. Ata diskutuan nelidhje me nevojat e tyre dhe si dot’i realizonin ato ne vendet e tyreduke ndryshuar politikat dhe kr-ijimin e kulturave te reja per perf-shirjen e tyre ne edukim, punesimdhe gjithe jeten e komunitetit.

Fuqizimi i familjeve neperm-jet vleresimit te nevojave dhe dhe-nien e sherbimeve me baze ne

komunitetishte njepervoje eshkelqyer es h o q a t e sZeri iFamiljes neShtetet eBashkuarat eAmerikes.Prap e r v e çvleresimit

te nevojave per personin me afte-si te kufizuar duhen vleresuar edhenevojat e familjes se ketij personi .

Perveç punes ne seanca krye-sore dhe diskutimeve ne grupe ,organizuesit e Kongresit kishinplanifikuar edhe aktivitete praktikesi vizita ne shkolle gjitheperf-shirese, ne spitale dhe ne ambjentepublike (metro) per te pare gjithendryshimet qe jane bere nga qever-ia Ameriakne per te krijuar aksesper pavaresine ne levizje te per-sonave me aftesi te kufizuar.

Duke pare pervojat e dhenane kete Kongres , zhvillimet nevende te ndryshme dhe idete qedolen nga ky Kongres per per-miresimimn e jeteses se person-ave me aftesi te kufizuar dukedhene sherbime ne komunitet

Sherbime ne komunitet per personat meaftesi te kufizuar dhe familjaret e tyre


mendoj qe edhe ne Shqiperi megjithe punen e bere deri tani du-het te punojme me programe nedrejtim te :

1. Fuqizimit te familjeve tepersonave me aftesi te kufizuar,duke shkuar drejt sherbimeve mebaze komunitare.

2. Ngritjen e qendrave tevleresimit per aftesine e kufizuarqe ne femijerine hereshme me

ekipe multidisiplinare me qellimdhenien e sherbimeve sipas nevo-jave qe ka individi per gjitheperf-shirjen e tij ne jeten e komunitetit.

3. Ngritjen e qendrave tespecializuara per dhenien e sher-bimeve per femijet autiste( deritani ne Shqiperi nuk ka asnje tetille) si dhe sherbime ndaj person-ave me aftesi te kufizuar ne gjend-je veçanerisht teper te renduar.

problematikat e aftësisë tëkufizuar ne Shqiperi” ishinshprehje te ketij bashkepunimi.Konferenca ndikoi pozitivisht,duke i sjellë edhe njëherë nëvëmendje Qeverisë Shqipëtaredetyrimet ligjore që janësanksionuar nga legjilsacionishqiptar dhe nga konventat eratifikuara nga Kuvendi iShqiperise në fushën e aftësisë tëkufizuar, me qellim garantimin ete drejtave te personave meaftesi te kufizuar.

Të drejta dhe dinjitet të barabartë përpersonat me aftësi të kufizuar

Konferenca ndikoiKonferenca ndikoiKonferenca ndikoiKonferenca ndikoiKonferenca ndikoipozitivisht, duke i sjellëpozitivisht, duke i sjellëpozitivisht, duke i sjellëpozitivisht, duke i sjellëpozitivisht, duke i sjellë

edhe njëherë në vëmendjeedhe njëherë në vëmendjeedhe njëherë në vëmendjeedhe njëherë në vëmendjeedhe njëherë në vëmendjeQeverisë ShqipëtareQeverisë ShqipëtareQeverisë ShqipëtareQeverisë ShqipëtareQeverisë Shqipëtare

detyrimet ligjore që janëdetyrimet ligjore që janëdetyrimet ligjore që janëdetyrimet ligjore që janëdetyrimet ligjore që janësanksionuar nga legjilsacionisanksionuar nga legjilsacionisanksionuar nga legjilsacionisanksionuar nga legjilsacionisanksionuar nga legjilsacionishqiptar dhe nga konventatshqiptar dhe nga konventatshqiptar dhe nga konventatshqiptar dhe nga konventatshqiptar dhe nga konventate ratifikuara nga Kuvendi ie ratifikuara nga Kuvendi ie ratifikuara nga Kuvendi ie ratifikuara nga Kuvendi ie ratifikuara nga Kuvendi i

Shqiperise në fushën eShqiperise në fushën eShqiperise në fushën eShqiperise në fushën eShqiperise në fushën eaftësisë të kufizuaraftësisë të kufizuaraftësisë të kufizuaraftësisë të kufizuaraftësisë të kufizuar

Institucioni iInstitucioni iInstitucioni iInstitucioni iInstitucioni i Avokatit teAvokatit teAvokatit teAvokatit teAvokatit tePPPPPopullitopullitopullitopullitopullit në bashkëpunim me“Save the children, Albania”“Unicef”, “Këshillin Kombëtar tëAftësisë të Kufizuar” dhe“Fondacionin Shqipëtar për“Fondacionin Shqipëtar për“Fondacionin Shqipëtar për“Fondacionin Shqipëtar për“Fondacionin Shqipëtar përtë Drejtat e Ptë Drejtat e Ptë Drejtat e Ptë Drejtat e Ptë Drejtat e PAKAKAKAKAK””””” organizoi nëdatë 11.12.2006 KonferencënKombëtare me temë “Të drejtadhe dinjitet të barabartë përpersonat me aftësi të kufizuar”.Pjesë e konferencës ishin jovetëm shoqatat dhe qendrat, qëveprojnë në mbrojtje dhepromovim të të drejtave të PAK,si në nivel kombëtar dhe lokal,por edhe perfaqesues te larte teinstitucioneve qëndrorepergjegjes per hartim dhe zbatimte polikave dhe legjislacionit nefushen e aftesise se kufizuar.Fondacioni Shqiptar për tëDrejtat e Personave me Aftesi teKufizuar luajti një rol tërëndësishëm në organizimin ekësaj konferencë nëbashkëpunim me institucionin eAvokatit te Popullit. Ofrimi imaterialeve burimore lidhur membrojtjen dhe provomin e tëdrejtave të personave me aftesi

te kufizuar si dhe prezantimet nekete konference nga DrejtoriEkzekutiv i FSHDPAK Zj. BlertaÇani dhe Koordinatores tëProgramit të Avokatisë pranëFSHDPAK, zj. Bardhylka Kopsirime temë “Legjislacioni, sizbatohet, mangesitë dhe

4. Formimit te lidereve negrupin e te rinjve me aftesi te kufi-zuar, me qellim qe vete ata te jenevendimmarres per problemet etyre per krijimin e nje jetese tepavarur ne komunitet.

5. Advokatise e lobimit perpermiresimin e legjislacionit ba-zuar ne standartet e vendeve mete perparuara.

Zela KokaZela KokaZela KokaZela KokaZela KokaShoqata MEDPShoqata MEDPShoqata MEDPShoqata MEDPShoqata MEDPAKAKAKAKAK


SI TË GATUAJMË

SPINAQ I SKUQURSPINAQ I SKUQURSPINAQ I SKUQURSPINAQ I SKUQURSPINAQ I SKUQUR

Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja : Hedhim spinaqin në një tenxhere me ujëtë bollshem të vluar me kripë ku zjen për 5 minuta. Ekullojme, e presim në copa të vogla dhe e skuqim. Në një tigan me vaj ulliri skuqim hudhrat e grira deri satë zverdhen, shtojmë spinaqin, i për zjejme, hedhimkripë, piper e leng limoni.Shoqërohet me qofte të fërguara, biftek të furres emish të pjekur.

TTTTTAAAAASQEBAPSQEBAPSQEBAPSQEBAPSQEBAP

Normativa për 5Normativa për 5Normativa për 5Normativa për 5Normativa për 5persona :persona :persona :persona :persona :Mish tul 500 gr,Vaj 150 gr,Qepë të thata3 kokra mesatare,Salcë domate1 lugë gjelle,Miell 1 lugë gjelle,Hudhra 2 kokra,Pak verë të bardhe,Dafinë 1 gjethe,Kripë, piper e rigon.

Josif Mio, Shef KuzhineJosif Mio, Shef KuzhineJosif Mio, Shef KuzhineJosif Mio, Shef KuzhineJosif Mio, Shef KuzhinePPPPPerson me aftësi të kufizuarerson me aftësi të kufizuarerson me aftësi të kufizuarerson me aftësi të kufizuarerson me aftësi të kufizuar

në të shikuarnë të shikuarnë të shikuarnë të shikuarnë të shikuar, Berat, Berat, Berat, Berat, Berat

Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :

Spinaq 1.5 kg

Vaj ulliri dy filxhan kafeje

Hudher 1 koker

Limona të shtrydhur dy kokra

kripë e piper

Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Skuqim në tenxhere mishin e prerë nëkubike të vegjel sebashku me qepën.Shtojmë kripë, piper , hudhra, dafinë dhei për zjejme pa i hequr nga zjarri sa tëzbuten. Shtojmë salcën e vazhdojmëskuqjen për rreth 5 minuta duke shtuarmiell.E shuajmë me verë për 2 minutaduke e zjere me kapak të mbyllur. Shtojmëujë të nxehte sa të mbulohet mishi dhe elëmë në zjarr të avashem për 30 minuta. Shërbehet i nxehte.

Përgatitja : Përgatitja : Përgatitja : Përgatitja : Përgatitja : Skuqim peshkun e kriposur dhe e lëmë në njëenë me kapak të mbyllur. Në vajin e mbetur hedhim hudhrate grira, arrat e shtypura, miellin dhe i kaverdisim pak. Eshuajmë me verë dhe e shtojmë me ½ litri ujë të nxehte,dafinë dhe e zjejme deri sa lengu të trashet pak. E shijojmeme kripë e piper. Shërbehet e nxehte duke e shoqëruar mefeta limoni.

PESHK ME ARRAPESHK ME ARRAPESHK ME ARRAPESHK ME ARRAPESHK ME ARRA

HALLHALLHALLHALLHALLVE ME MIELLVE ME MIELLVE ME MIELLVE ME MIELLVE ME MIELLGRURIGRURIGRURIGRURIGRURI

Normativa për 5 persona :

Miell 200 gr,Sheqer 200 gr,Vaj 2 filxhan kafejePak kanëlle.

Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja :Përgatitja : Skuqim miellin esitur në një tenxhere me fundsferik në vaj të nxehte der satë mare një ngjyre geshtenjetë çelet. Sherbetin e përgatitur dhe aromatizuar mekanëlle e shtojmë gradualishtduke e punuar me lugëdruri sa të thithet gjithe sasiae ujit dhe masa e për ftuar tëshkeputet nga ena. Lihet të ftohet pak dhe hidhetnë forma.Gjate përdorimit kthehet nëpjate dhe pudroset me sheqere kanëlle.

Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona :Normativa për 5 persona : Peshk 1 kg, Arra të qeruara100 gr, Vaj 2 filxhan kafeje, Miell 2 lugë gjelle, Vere e kuqe 1filxhan kafeje, Hudhra 5 thelpinj, Limon 1 koker, Kripë, pipere një gjethe dafinë.

sfida 23 - adrf.al filesfida 23 dhjetor 2006 aprovohet ne new york nga asambleja e pergjithshme e...

Documents