ORGANIZACJA WSPÓŁPRACY KOLEI (OSŻD)

UMOWA

O MIĘDZYNARODOWEJ KOLEJOWEJ KOMUNIKACJI TOWAROWEJ

(Umowa SMGS)

Obowiązuje od 1 listopada 1951 r. z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami

według stanu na dzień 1 lipca 2011 r.

2

3

UMOWA O MIĘDZYNARODOWEJ KOLEJOWEJ

KOMUNIKACJI TOWAROWEJ (Umowa SMGS)

W celu zorganizowania przewozu towarów w bezpośredniej międzynarodowej komunikacji kolejowej, ministerstwa właściwe do spraw kolei*: Republiki Azerbejdżanu, Republiki Albanii, Republiki Białorusi, Republiki Bułgarii, Republiki Węgierskiej, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Gruzji, Islamskiej Republiki Iranu, Republiki Kazachstanu, Chińskiej Republiki Ludowej, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Republiki Kirgiskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Mołdawii, Mongolii, Rzeczypospolitej Polskiej, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu, Ukrainy, Republiki Estońskiej w osobach swoich pełnomocników zawarły pomiędzy sobą Umowę o następującej treści:

* W imieniu Republiki Węgierskiej Umowa została zawarta przez Rząd Republiki Węgierskiej

4

ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 1

Przedmiot Umowy Niniejsza Umowa ustala zasady bezpośredniej międzynarodowej komunikacji kolejowej dla przewozu przesyłek towarowych pomiędzy kolejami: Republiki Azerbejdżanu, Republiki Albanii, Republiki Białorusi, Republiki Bułgarii, Republiki Węgierskiej, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Gruzji, Islamskiej Republiki Iranu, Republiki Kazachstanu, Chińskiej Republiki Ludowej, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Republiki Kirgiskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Mołdawii, Mongolii, Rzeczypospolitej Polskiej, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu, Ukrainy, Republiki Estońskiej. Interesy tych kolei reprezentują ministerstwa nimi zarządzające, które zawarły niniejszą Umowę*.

* W imieniu Republiki Węgierskiej Umowa została zawarta przez Rząd Republiki Węgierskiej

5

Artykuł 2 Stosowanie Umowy

§ 1. Na warunkach określonych w niniejszej Umowie odbywa się

przewóz towarów w bezpośredniej międzynarodowej komunikacji kolejowej między stacjami, wymienionymi w art. 3 § 2, odprawianych na podstawie listu przewozowego SMGS, wyłącznie na sieci kolei - uczestników niniejszej Umowy.

Niniejsza Umowa obowiązuje koleje, nadawców i odbiorców przesyłek, niezależnie od przynależności państwowej stron umowy – przewozu*. § 2. Przewóz przesyłek z krajów, których koleje stosują Umowę SMGS, tranzytem przez kraje uczestniczące w niniejsze Umowie, do krajów, których koleje nie stosują Umowy SMGS i w kierunku odwrotnym odbywa się - o ile nie ma zastosowania inna umowa o bezpośredniej międzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej – w sposób i na warunkach, przewidzianych w taryfie tranzytowej, stosowanej przez zainteresowane koleje w danej komunikacji. § 3. Niniejszej Umowy nie stosuje się do przewozu przesyłek: 1) których stacje nadania i przeznaczenia znajdują się w tym samym kraju, a przewóz odbywa się przez obszar innego kraju tylko tranzytem, w pociągach kolei kraju nadania; 2) pomiędzy stacjami dwóch krajów, tranzytem przez obszar trzeciego kraju, pociągami kolei kraju nadania lub przeznaczenia; 3) pomiędzy stacjami położonymi w dwóch sąsiednich krajach, w przypadku, gdy przewóz na całej drodze odbywa się w pociągach kolei jednego kraju na podstawie przepisów wewnętrznych na niej obowiązujących. Przewozy wymienione w punktach 1, 2 i 3 niniejszego paragrafu wykonywane są na podstawie osobnych porozumień, zawartych pomiędzy zainteresowanymi kolejami. § 4. Koleje, których kraje są jednocześnie uczestnikami innych umów międzynarodowych, mogą między sobą przewozić towary na podstawie tych umów.

* na kolejach Republiki Węgierskiej niniejsza Umowa ma zastosowanie wyłącznie do przewozu przesyłek , wykonywanych przez granicę państwową z Ukrainą

6

Artykuł 3 Obowiązek przewozu

§ 1. Każda kolej1, uczestnicząca w niniejszej Umowie, zobowiązana jest przewozić na warunkach tej Umowy wszystkie towary, z wyjątkiem wymienionych w artykule 4, jeżeli: 1) przewóz jest przewidziany w planie przewozów kolei nadania, o ile przepisy wewnętrzne kolei nadania nie stanowią inaczej; 2) przewóz może być dokonany środkami przewozowymi, którymi kolej dysponuje; 3) nadawca zastosuje się do postanowień niniejszej Umowy; 4) przewozowi nie stoją na przeszkodzie okoliczności, którym kolej nie może zapobiec i usunięcie których jest od niej niezależne. § 2. Przewóz przesyłek odbywa się pomiędzy wszystkimi stacjami2, otwartymi dla odprawy przesyłek w wewnętrznej komunikacji krajów, których koleje uczestniczą w niniejszej Umowie: 1) bez przeładunku na stacjach granicznych kolei o jednakowej szerokości toru; 2) z przeładunkiem przesyłek lub z przestawieniem wagonów na zestawy kołowe innej kolei na stacjach granicznych, stykających się ze sobą kolei o różnej szerokości toru lub z zastosowaniem rozsuwanych zestawów kołowych. Warunki przewozu przesyłek z przeładowaniem lub z przestawieniem wagonów na zestawy kołowe kolei o odmiennej szerokości toru lub z zastosowaniem rozsuwanych zestawów kołowych ustala kolej na podstawie umów, zawieranych pomiędzy kolejami o różnej szerokości toru, graniczących ze sobą krajów. Przewóz przesyłek do Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej odbywa się wyłącznie do stacji zgłoszonych przez koleje tego kraju pozostałym kolejom uczestniczącym w niniejszej Umowie i ogłoszonych przez nie zgodnie z przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolejach tego kraju.

Przewóz przesyłek wagonowych i kontenerowych do Chińskiej Republiki Ludowej i do Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej oraz w kierunku odwrotnym odbywa się po uprzednim uzgodnieniu z kolejami tych krajów oraz z kolejami tranzytowymi uczestniczącymi w przewozie. § 3. Na polecenie odpowiednich władz rządowych koleje mogą zarządzić: 1) czasowe całkowite lub częściowe zawieszenie przewozu; 2) czasowe zaprzestanie przyjmowania niektórych przesyłek do przewozu lub przyjmowanie ich do przewozu na określonych warunkach; 3) czasowe przyjmowanie do przewozu w pierwszej kolejności określonych towarów. Koleje są poza tym uprawnione do wprowadzania wyżej wymienionych ograniczeń, o ile okażą się one nieodzowne w okolicznościach, którym koleje

1 Termin „kolej” obejmuje wszystkie koleje jednego kraju. 2 Przewóz przesyłek zgodnie z Załącznikiem 22 odbywa się wyłącznie w relacjach w nim wskazane.

7

nie są w stanie zapobiec i usunięcie których jest od nich niezależne (np. klęski żywiołowe, inne przeszkody będące wynikiem działania sił wyższych).

Kolej, na której wprowadzono wymienione ograniczenia, obowiązana jest niezwłocznie powiadomić o tym telegraficznie lub faksem zainteresowane koleje uczestniczące w niniejszej Umowie. Koleje te powinny być także niezwłocznie powiadomione o odwołaniu ograniczeń.

Jeśli przepisy wewnętrzne, obowiązujące na danej kolei przewidują publikację wprowadzonych ograniczeń, zarządzenia tego rodzaju podaje się do wiadomości publicznej.

Artykuł 4 Przedmioty wyłączone z przewozu

§ 1. Z przewozu w bezpośredniej komunikacji międzynarodowej wyłącza się: 1) przedmioty, których przewóz jest zabroniony choćby tylko na obszarze jednego kraju, koleje którego miałyby uczestniczyć w przewozie; 2) przedmioty stanowiące przywilej poczty (Załącznik 1), choćby tylko w jednym z krajów, koleje którego miałyby uczestniczyć w przewozie; 3) towary niebezpieczne, których przewozu nie przewiduje Załącznik 2 do Umowy SMGS; 4) przesyłki drobne o masie jednostkowej mniejszej niż 10 kg. Ograniczenia te nie dotyczą towarów, objętość jednej sztuki których przekracza 0,1 m3; 5) towary o masie jednostkowej przewyższającej 1,5 tony w komunikacji przeładunkowej w wagonach krytych z nierozsuwanym dachem; 6) towary o masie jednostkowej mniejszej niż 100 kg w komunikacji przeładunkowej w wagonach niekrytych. Ograniczenie powyższe nie dotyczy jednak towarów, dla których w Załączniku 2 określono maksymalną masę jednostkową mniejszą niż 100 kg. § 2. Jeżeli w czasie wykonywania umowy przewozu stwierdzone zostanie, że przyjęto przedmioty wyłączone z przewozu, choćby nawet pod właściwą nazwą, wówczas przewóz ich wstrzymuje się i postępuje się z nimi zgodnie z przepisami wewnętrznymi kraju, w którym przesyłkę zatrzymano.

8

Artykuł 5 Przedmioty dopuszczone do przewozu pod określonymi warunkami

§ 1. Tabor kolejowy (włączając dźwigi kolejowe) dopuszcza się do przewozu na własnych kołach pod warunkiem, że kolej nadania stwierdzi jego zdolność do ruchu i poświadczy to w liście przewozowym, w rubryce: „Nazwa towaru”, podając jednocześnie dopuszczalną prędkość maksymalną i, jeżeli jest to konieczne, inne warunki przewozu.

Jeżeli tabor na własnych kołach ma być przewieziony koleją o innej szerokości toru, może on być przyjęty do przewozu tylko po uprzednim uzgodnieniu przewozu z koleją posiadającą inną szerokość toru. Nadawca obowiązany jest zaopatrzyć tabor kolejowy w zapasowe wózki o innej szerokości toru. Jeżeli kolej o innej szerokości toru jest koleją tranzytową, to przy uzgodnieniu przewozu może być zastrzeżone, że kolej tranzytowa przydzieli swoje wózki do przewozu na swoich liniach.

Przy przewozie lokomotyw, tendrów, wagonów metra, wagonów motorowych i dźwigów kolejowych na własnych kołach, nadawca obowiązany jest zapewnić dozór nad nimi zgodnie z postanowieniami Załącznika 3. § 2. Żywe zwierzęta przewozi się tylko pod nadzorem dozorców; wyjątek stanowią małe żywe zwierzęta i ptaki przewożone w komunikacji bez przeładunku, jako przesyłki drobne, w dokładnie zamkniętych klatkach, skrzyniach, koszach itp. Nadawca jest zobowiązany zapewnić nadzór nad żywymi zwierzętami zgodnie z postanowieniami Załącznika 3. Nadawca jest zobowiązany przestrzegać przepisów sanitarno – weterynaryjnych obowiązujących w kraju nadania, przeznaczenia oraz w krajach tranzytowych. § 3. Towary łatwo psujące się przewozi się na podstawie postanowień Załącznika 4. Przewóz towarów łatwo psujących się do Socjalistycznej Republiki Wietnamu lub tranzytem przez jej koleje, należy uzgodnić uprzednio z Kolejami Socjalistycznej Republiki Wietnamu. § 4. Niżej wymienione towary dopuszcza się do przewozu tylko po uprzednim uzgodnieniu pomiędzy kolejami uczestniczącymi w przewozie: 1) ciężkie – o masie jednostkowej przewyższającej 60 ton, a w komunikacji przeładunkowej do Socjalistycznej Republiki Wietnamu – przewyższającej 20 ton; 2) długie – o długości powyżej 18 metrów, a przy przewozie do Socjalistycznej Republiki Wietnamu – powyżej 12 m.

Z wyjątkiem przesyłek odprawianych do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, bez uprzedniego uzgodnienia dopuszcza się do przewozu przesyłki zawierające: - przedmioty o długości od 18 m do 25 m, jeżeli są załadowane na jednym wagonie i ich przewóz odbywa się w komunikacji bez przeładunku. Przy

9

przewozie ładunków z przekroczoną skrajnią, w każdym przypadku z wyjątkiem przypadków ujętych w Załączniku 14.1, niezbędne jest załączenie przez nadawcę schematu ładowania i mocowania ładunku; - szyny kolejowe i okrągłą stal do zbrojenia betonu o długości do 30 m, a na europejskich kolejach o szerokości toru 1435 mm – o długości do 36 m; 3) towary przekraczające skrajnię ładunkową określoną w Załączniku 5 choćby na jednej z kolei uczestniczących w przewozie (towary z przekroczoną skrajnią).

W komunikacji przeładunkowej przy obliczaniu przekroczenia skrajni ładunkowej przyjmuje się, że wysokość podłogi wagonu od główki szyny wynosi 1300 mm, a na kolejach Socjalistycznej Republiki Wietnamu 1100 mm. Za punkt odniesienia należy przyjąć, że wagon stoi na prostym, poziomym odcinku toru i oś wagonu pokrywa się z osią toru. 4) przedmioty, przewóz których w komunikacji przeładunkowej odbywa się na transporterach; 5) towary chemiczne, przewożone w specjalnych cysternach, w komunikacji przeładunkowej; 6) wszelkie towary płynne w cysternach przewożone do Socjalistycznej Republiki Wietnamu. W celu uzgodnienia warunków przewozu takich towarów, nadawca powinien nie później niż na miesiąc w komunikacji bez przeładunku i na dwa miesiące w komunikacji przeładunkowej przed nadaniem do przewozu, dostarczyć stacji nadania dane dotyczące rodzaju opakowania i wagi poszczególnych sztuk, a w przypadku przedmiotów wymienionych w punktach 1, 2 i 3 dodatkowo – dane dotyczące wymiarów i w niezbędnych przypadkach także schematy załadowania tych przesyłek. W przypadku towarów przekraczających skrajnię ładunkową przedstawienie przez nadawcę schematu załadowania jest obowiązkowe we wszystkich przypadkach.

W przypadku, gdy przesyłka z przekroczoną skrajnią ładunkową przewożona jest na kolejach tranzytowych drogą okrężną, nadawca powinien wskazać w liście przewozowym w rubryce „Szczególne oświadczenia nadawcy” właściwą drogę okrężną. § 5. Na niesymetrycznych przedmiotach przekraczających skrajnię ładunkową, na sztukach przesyłek o masie jednostkowej przewyższającej 3 tony brutto, na urządzeniach i maszynach, a także na ładunkach w skrzyniach, których wysokość przekracza 1 metr, nadawca powinien oznaczyć niezmywalną farbą lub w inny sposób, zapewniający nieusuwalność znaku podczas transportu, na każdej sztuce z obydwu stron, wzdłuż i w poprzek, środek ciężkości za pomocą znaku „Środek ciężkości” zgodnie z Załącznikiem 6, a także masę brutto każdej sztuki.

W przypadku ładunku z przekroczoną skrajnią przewożonego kolejami Republiki Bułgarii, Chińskiej Republiki Ludowej, Islamskiej Republiki Iranu, Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej, Mongolii, Rzeczypospolitej Polskiej, Socjalistycznej Republiki Wietnamu i Republiki Węgierskiej nadawca

10

powinien na obu stronach przedmiotu umieścić napis lub przymocować tablicę (obramowaną czerwoną linią), z następującym tekstem: „Uwaga! Przesyłka z przekroczoną skrajnią na ... (skrót kolei – BDŻ, MAV, RAI, PKP, VŻD, KŻD, ZCh, MTZ)”. Napisy te powinny być wykonane w języku kraju nadania z tłumaczeniem na język rosyjski, a przy przewozie kolejami Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej i Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej w języku chińskim lub rosyjskim.

Przy przewozie ładunku z przekroczoną skrajnią pozostałymi, niewymienionymi wyżej kolejami o szerokości toru 1520 mm, nadawca i stacja przeładunku na wagony o szerokości toru 1520 mm powinny niezmywalną wyrazistą farbą nanieść środek ciężkości na podłodze wagonu i towarze oraz z obydwu stron wzdłuż i wszerz umieścić napis lub przymocować tablicę informującą o przekroczeniu skrajni. Jeżeli warunki takie ujęto w uzgodnionym schemacie o warunkach przewozu przez stacje wyposażone w górki rozrządowe: „Przekroczona skrajnia ... (wskaźnik przekroczenia)”, „Nie staczać z górki rozrządowej”, „Nie przejeżdżać przez górkę rozrządową”. Napis ten umieszcza się w języku roboczym (rosyjskim), a w razie konieczności w tłumaczeniu na inny język. § 6. Samochody, traktory i inne pojazdy mechaniczne dopuszcza się do przewozu tylko na warunkach wskazanych w Załączniku 7. § 7. Materiały niebezpieczne dopuszcza się do przewozu na warunkach określonych w Załączniku 2. § 8. Przewozu zwłok dokonuje się na następujących warunkach: 1) zwłoki przyjmuje się do przewozu wyłącznie w szczelnie, hermetycznie zamkniętych metalowych trumnach albo w trumnach drewnianych obitych blachą. Trumnę należy umieścić i umocować w drewnianej skrzyni; 2) przy nadaniu zwłok do przewozu nadawca zobowiązany jest dołączyć do listu przewozowego zaświadczenie lekarskie, wydane przez organ sanitarny, stwierdzające, że nie ma z jego strony przeszkód w wykonaniu przewozu; 3) zwłoki przewozi się jako przesyłki wagonowe pospieszne; 4) przedmioty odnoszące się do zwłok o ogólnej wadze nieprzewyższającej 500 kg mogą być załadowane do wagonu, w którym umieszczono trumnę ze zwłokami. Przedmioty te przewozi się nieodpłatnie, a kolej nie ponosi za nie odpowiedzialności; 5) przewozu zwłok dokonuje się pod nadzorem dozorcy, wyznaczonego przez nadawcę zgodnie z postanowieniami Załącznika 3. Na życzenie nadawcy, w uzgodnieniu ze wszystkimi kolejami uczestniczącymi w przewozie, przewóz może być dokonany bez nadzoru dozorcy. § 9. Jeżeli podczas wykonywania umowy przewozu zostanie stwierdzone, że przyjęto towar wymagający zachowania szczególnych warunków przewidzianych w §§ 1 – 8 niniejszego artykułu, bez zachowania szczególnych warunków, to przewóz takiego towaru wstrzymuje się i postępuje się z nim zgodnie z postanowieniami artykułu 21. Jeżeli stan opakowania towarów

11

niebezpiecznych uniemożliwia ich dalszy przewóz, przewóz takiej przesyłki wstrzymuje się i postępuje się z nią zgodnie z przepisami wewnętrznymi kraju, w którym przesyłkę zatrzymano.

§ 10. W wyjątkowych przypadkach, kiedy na skutek szczególnych okoliczności przewóz niektórych towarów nie może być realizowany na podstawie przepisów Umowy SMGS, w uzgodnieniu z nadawcami i odbiorcami może zostać przyjęty szczególny sposób przewozu danego towaru, na warunkach specjalnych, po uzgodnieniu między kolejami, uczestniczącymi w przewozie.

Artykuł 6

Postanowienia specjalne o przewozie niektórych towarów

§ 1. Przy przewozie towarów niebezpiecznych obowiązują postanowienia Załącznika 2 (Przepisy o przewozie towarów niebezpiecznych). § 2. Przy przewozie przesyłek pod nadzorem dozorcy obowiązują postanowienia Załącznika 3 (Przepisy o przewozie towarów pod nadzorem dozorcy wyznaczonego przez nadawcę lub odbiorcę). § 3. Przy przewozie towarów łatwo psujących się obowiązują postanowienia Załącznika 4 (Przepisy o przewozie towarów łatwo psujących się).

§ 4. Przy przewozie pojazdów samochodowych, traktorów i innych pojazdów mechanicznych obowiązują postanowienia Załącznika 7 (Przepisy o przewozie samochodów, traktorów i innych pojazdów mechanicznych). § 5. Przy przewozie towarów w kontenerach obowiązują postanowienia Załącznika 8 (Przepisy o przewozie towarów w kontenerach). § 6. Zarezerwowano § 7. Przy przewozie ładownych i próżnych wagonów nienależących do kolei lub wynajętych przez kolej obowiązują postanowienia Załącznika 10 (Przepisy o przewozie wagonów prywatnych i wagonów wynajętych przez kolej). § 8. Przy przewozie towarów w jednostkach ładunkowych obowiązują postanowienia Załącznika 11 (Przepisy o przewozie towarów w jednostkach ładunkowych).

§ 9. W przypadku przewozów intermodalnych* obejmujących ładowne zestawy samochodowe, samochody, przyczepy, naczepy siodłowe i samochodowe nadwozia wymienne, a także w przypadku ich przewozu w stanie próżnym przed lub po ich wykorzystaniu do przewozu towarów koleją, obowiązują postanowienia Załącznika 21 (Przepisy o przewozie zestawów

* Przewozem intermodalnym jest następujący po sobie przewóz towarów co najmniej

dwoma rodzajami transportu w tej samej jednostce transportowej lub pojeździe drogowym, bez przeładunku towaru przy zmianie rodzaju transportu.

12

samochodowych, samochodów, przyczep, naczep siodłowych i samochodowych nadwozi wymiennych). § 10. Dwie lub kilka kolei stosujących niniejszą Umowę, może uzgodnić przewóz przesyłek na podstawie elektronicznego listu przewozowego, zgodnie z art. 7. Dla takich przewozów mogą być uzgadniane postanowienia specjalne.

§ 11. Przewozy do krajów, w których stosuje się „Przepisy ujednolicone o umowie międzynarodowego przewozu towarów kolejami (CIM – Załącznik B do Konwencji COTIF)” i w kierunku odwrotnym może być stosowany list przewozowy CIM/SMGS. Szczególne warunki stosowania listu przewozowego CIM/SMGS zawarte są w Załączniku 22 (Instrukcja do listu przewozowego CIM/SMGS).

13

ROZDZIAŁ II

ZAWARCIE UMOWY PRZEWOZU

Artykuł 7 List przewozowy

§ 1. List przewozowy sporządza się według określonego wzoru. List przewozowy składa się z: 1 - oryginału listu przewozowego; 2 - ceduły; 3 – wtórnika listu przewozowego; 4 – poświadczenia wydania przesyłki; 5 – zawiadomienie o przybyciu przesyłki zgodnie z wzorami zamieszczonymi w Załączniku 12.1 lub 12.2 oraz z niezbędnej liczby dodatkowych egzemplarzy ceduły przewozowej, zgodnie z wzorami zamieszczonymi w Załączniku 12.3 i 12.4, a mianowicie: - dwóch egzemplarzy dla kolei nadania i - po jednym egzemplarzu dla każdej z kolei tranzytowych uczestniczących w przewozie.

Nadawca może dołączyć dodatkowe egzemplarze ceduły w celu załatwienia formalności celnych na drodze przewozu lub na kolei przeznaczenia.

Jednocześnie ze zgłoszeniem przesyłki do przewozu nadawca powinien przedłożyć stacji nadania należycie wypełniony i podpisany list przewozowy dla każdej przesyłki. List przewozowy powinien być wypełniony ściśle według „Objaśnień w sprawie wypełniania listu przewozowego SMGS” (Załącznik 12.5), a przy przewozie towarów do krajów, których koleje nie są uczestnikami Umowy SMGS i nie stosują jej postanowień, list przewozowy powinien być wypełniony według Załącznika 12.6.

Przepisy wewnętrzne obowiązujące na kolei nadania mogą przewidywać wypełnienie przez stację nadania niezbędnej liczby dodatkowych formularzy ceduły oraz innej liczby dodatkowych egzemplarzy ceduły przeznaczonych dla kolei nadania.

Części listu przewozowego 1, 2, 4 i 5 towarzyszą do stacji przeznaczenia. Część 3 listu przewozowego (wtórnik listu przewozowego) zwracany jest nadawcy po zawarciu umowy przewozu. Nie ma on mocy obowiązującej oryginalnego listu przewozowego (część 1 listu przewozowego).

§ 2. Formularz listu przewozowego drukuje się i wypełnia w jednym z języków roboczych OSŻD (chiński, rosyjski), a mianowicie:

- przy przewozie przesyłek z/do Republiki Azerbejdżanu, Republiki Białorusi, Republiki Bułgarii, Republiki Węgierskiej, Gruzji, Islamskiej Republiki Iranu, Republiki Kazachstanu, Kirgiskiej Republiki, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdawii, Mongolii,

14

Rzeczypospolitej Polskiej, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu, Ukrainy, Estońskiej Republiki lub tranzytem przez te kraje – w języku rosyjskim;

- przy przewozie przesyłek z/do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej i Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej – na język chiński lub rosyjski. Formularz listu przewozowego, a także wszystkie lub poszczególne jego pola mogą być tłumaczone na język obcy. W przypadku rozbieżności w interpretacji za wersję rozstrzygającą przyjmuje się tekst w języku roboczym OSŻD.

§ 3. Formularze listu przewozowego mają format A4 i drukuje się je: 1) dla przesyłek zwyczajnych – czarną czcionką na białym papierze; 2) dla przesyłek pospiesznych – czarną czcionką na białym papierze z czerwonymi paskami, szerokości 1 centymetra, na górnym i dolnym brzegu czołowej i odwrotnej strony listu przewozowego. Zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei nadania, wtórnik listu przewozowego (część 3 listu przewozowego) może być drukowany na papierze innego koloru.

Wybór przez nadawcę białego formularza listu przewozowego lub formularza z czerwonymi paskami wskazuje, czy przesyłkę na całej drodze należy przewieźć jako zwyczajną, czy jako pospieszną.

Zezwala się na drukowanie formularzy listów przewozowych na papierze ze znakami wodnymi. Dopuszcza się na zamieszczenie na formularzu listu przewozowego graficznego numeru przesyłki, mikrodruku, hologramu lub użycie kolorowej siatki jasnego koloru, o ile nie zmieni ona białego tła papieru. § 4. Po uzgodnieniu z zainteresowanymi kolejami, ładunki w przesyłkach wagonowych oraz, w komunikacji bez przeładunku, przesyłki kontenerowe mogą być przyjmowane do przewozu pociągami pasażerskimi na jednej lub kilku kolejach uczestniczących w niniejszej Umowie. Taki sposób przewozu nadawca powinien zgłosić kolei nadania nie później niż na 8 dni przed zamierzonym nadaniem przesyłki do przewozu.

Po otrzymaniu zgody na przewóz przesyłki pociągami pasażerskimi nadawca powinien umieścić w liście przewozowym, w rubryce „Szczególne oświadczenia nadawcy” następującą informację: „Na kolejach … (skrót kolei) przesyłkę przewozi się pociągami pasażerskimi”. Przesyłki takie odprawia się za listami przewozowymi dla przesyłek pospiesznych. § 5. Dane zamieszczane w liście przewozowym wpisuje się czytelnie atramentem lub – jeśli nie jest to sprzeczne z wewnętrznymi przepisami kolei nadania – długopisem, maszyną do pisania, na komputerze, drukiem albo za pomocą odcisków stempla. Kolor czerwony stosuje się wyłącznie w przypadkach ściśle określonych niniejszą Umową.

Nadawca i kolej umieszczają wszystkie niezbędne dane w przeznaczonych do tego celu rubrykach.

Stosowanie skrótów przy wypełnianiu listu przewozowego nie jest dozwolone z wyjątkiem przypadków określonych w Załączniku 12.5, w § 7

15

niniejszego artykułu oraz w art. 15 § 2. Odciski stempli, umieszczane w liście przewozowym, powinny być całkowicie wyraźne. W danych zamieszczanych przez nadawcę poprawki w formie przekreślania, zaklejania tekstu, wycierania lub zeskrobywania są niedopuszczalne.

W wyjątkowych przypadkach nadawca może dokonać poprawek w liście przewozowym, nie więcej jednak niż w jednej lub dwóch rubrykach, gdy są one ze sobą powiązane. Dokonane poprawek powinien on omówić w rubryce: „Szczególne oświadczenia nadawcy” i potwierdzić je podpisem lub stemplem.

Zmiany i uzupełnienia wpisów zamieszczanych w liście przewozowym przez kolej potwierdza się podpisem właściwego pracownika kolejowego i stemplem stacji. § 6. W liście przewozowym nadawca wskazuje wyjściowe stacje graniczne kraju nadania i krajów tranzytowych, przez które przesyłka powinna być przewieziona. Jeśli pomiędzy wyjściową stacją graniczną istnieje możliwość przewozu towarów przez kilka wejściowych stacji granicznych kraju sąsiedniego, nadawca wskazuje w liście przewozowym również wejściową stację graniczną, przez którą przewóz zostanie dokonany.

Nadawca wskazuje w miarę możliwości te stacje graniczne, przez które odległość przewozu pomiędzy stacją nadania a stacją przeznaczenia jest najkrótsza. Na kolejach tranzytowych nadawca wskazuje tylko te stacje graniczne, które są podane w taryfie tranzytowej mającej zastosowanie dla danego przewozu międzynarodowego.

Przy przewozie przesyłek do Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej nadawca powinien podać w liście przewozowym w rubryce: „Kolej i stacja przeznaczenia”, a przy przewozie z Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej w rubryce: „Stacja nadania” oprócz nazwy stacji – cyfrowe, umowne oznaczenie tej stacji i kolei. § 7. Nadawcą lub odbiorcą przesyłki może być tylko jedna osoba fizyczna lub prawna. Jeśli postanowienia taryfy tranzytowej stosowanej przez zainteresowane koleje w danej komunikacji międzynarodowej nie stanowią inaczej, nie jest dopuszczalne podawanie w rubryce: ”Odbiorca i jego adres pocztowy” adresów nie zawierających nazwy odbiorcy i jego adresu pocztowego.

Przy przewozie przesyłek do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej i do Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej lub odwrotnie, dopuszcza się wskazanie w liście przewozowym w rubrykach „Nadawca i jego pocztowy adres” lub „Odbiorca i jego adres pocztowy” ustalonych w tych krajach umownych oznaczeń nadawcy lub odbiorcy i ich adresów pocztowych (np. „6DM – 12”). § 8. W liście przewozowym towary należy oznaczyć w następujący sposób:

16

1) towary przewożone zgodnie z postanowieniami artykułu 5 § 7 oznacza się nazwą wskazaną w Załączniku 2 oraz w punktach 2 – 4 niniejszego paragrafu; 2) towary przewożone tranzytem przez koleje uczestniczące w niniejszej Umowie oznacza się według nomenklatury taryfy tranzytowej, stosowanej dla danego przewozu międzynarodowego. Oprócz tego nadawca może w nawiasach podać nazwę towaru stosowaną w wewnętrznej taryfie kraju nadania lub przeznaczenia albo też dwie nazwy, stosowane w taryfach wewnętrznych kolei nadania i przeznaczenia; 3) jeśli pomiędzy kolejami dwu sąsiednich krajów wprowadzona jest taryfa bezpośrednia, towar oznacza się zgodnie z nazwą stosowaną w tej taryfie; 4) we wszystkich pozostałych przypadkach nazwę towaru oznacza się zgodnie z nazewnictwem stosowanym w wewnętrznej taryfie kolei nadania lub kolei nadania i przeznaczenia; oprócz tego przy wpisywaniu nazwy towaru w liście przewozowym należy wskazać stan i charakterystykę towaru w celu jego taryfowania. § 9. Przy nadaniu do przewozu przesyłek drewna opałowego i tarcicy, w liście przewozowym nadawca może wskazać w rubryce: „Nazwa towaru” ilość stosów, ich wysokość w centymetrach lub objętość w metrach sześciennych itd. § 10. W przypadku, jeśli do załadunku towarów używane są wagony, na których umieszczono oznaczenie „ABC” w liście przewozowym, w rubryce „Ładowność (t) „, należy wpisać literę „C” i podaną pod nią maksymalną masę. § 11. Masę, jak również sposób jej ustalenia, wskazuje się w liście przewozowym w odpowiednich rubrykach zgodnie z wewnętrznymi przepisami kolei nadania. § 12. Jeśli w liście przewozowym, w rubrykach 9 – 13 oraz 18 i 19 brakuje miejsca na określenie danych o towarze, kontenerach oraz i przyborach ładunkowych, do części 1 – 5 listu przewozowego i do dodatkowego egzemplarza ceduły należy dołączyć po jednym dodatkowym arkuszu o wymiarze odpowiadającym wymiarom listu przewozowego, w których zamieszcza się oddzielnie dla każdej rubryki niezbędne dane. W rubrykach 9 – 11 lub 18 – 19 listu przewozowego umieszcza się adnotacje: „Patrz dane w załączonych arkuszach dodatkowych”. W rubrykach 12 i 13 listu przewozowego należy wpisać ogólną liczbę sztuk i masę całkowitą towaru. Jeśli miejsce na wskazanie wagonów przewidziane w rubrykach 27 – 30 listu przewozowego jest niewystarczające, dalsze informacje umieszcza się na dodatkowym arkuszu. Po jednym egzemplarzu arkusza dodatkowego dołącza się do części 1 – 5 listu przewozowego i do każdego dodatkowego egzemplarza ceduły. W ostatniej linijce rubryk 27 – 30 umieszcza się adnotację: „Ciąg dalszy na arkuszu dodatkowym”. Nadawca może także dołączyć dodatkowe arkusze dotyczące następujących rubryk listu przewozowego: „Szczególne oświadczenia nadawcy” oraz „Dokumenty załączone przez nadawcę”.

17

Nadawca podpisuje wszystkie arkusze dodatkowe i w rubryce „Dokumenty załączone przez nadawcę” listu przewozowego wskazuje liczbę dołączonych arkuszy dodatkowych. Jeśli zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei nadania dodatkowe egzemplarze ceduły przewozowej sporządza stacja nadania, nadawca jest zobowiązany przekazać na jej żądanie niezbędną ilość wymaganych arkuszy w celu dołączenia ich do dodatkowych egzemplarzy ceduły przewozowej. Arkusze dodatkowe sporządza się w językach przewidzianych w § 2 niniejszego artykułu. § 13. Nadawca przesyłki ma prawo wnieść do rubryki „Uwagi nadawcy niewiążące kolei” wzmianki, dotyczące danej przesyłki, służące wyłącznie do wglądu odbiorcy, z których dla kolei nie wynikają żadne zobowiązania ani odpowiedzialność, jak np.: „Na poczet umowy z ...”, „Na zlecenie, zgodnie z dokumentem handlowym lub na zamówienie ...”, „Do dalszego skierowania ...”.

§ 14. Umowa przewozu może być zawarta w formie listu elektronicznego.

List elektroniczny jest zbiorem danych elektronicznych, który spełnia funkcję papierowego listu przewozowego jako umowy przewozu.

Sposób wnoszenia danych do listu elektronicznego uzgadnia się pomiędzy koleją a nadawcą.

W razie konieczności, papierową kopię listu elektronicznego i jego dodatkowe arkusze drukuje się w wersji papierowej w formie zgodnej z Załącznikami 12.1, 12.2, 12.3 i 12.4 do Umowy SMGS i zgodnie z § 12 niniejszego artykułu. Przy przewozie przesyłek pospiesznych zamiast czerwonej linii, w prawym górnym rogu kopii papierowej wnosi się uwagę: "Przesyłka pospieszna".

Zmiana danych wnoszonych do listu elektronicznego w przypadkach przewidzianych Umową SMGS odbywa się z zachowaniem danych początkowych.

§ 15. Umowa przewozu może być zawarta w formie listu przewozowego CIM/SMGS. Wzór listu przewozowego, instrukcja jego wypełnienia zawarte są w Załączniku 22 (Instrukcja do listu przewozowego CIM/SMGS).

Artykuł 8

Przyjęcie towaru do przewozu

§ 1. Towary przyjęte od jednego nadawcy na jednej stacji nadania dla jednego odbiorcy na jednej stacji, odprawiane za jednym listem przewozowym, uważa się za przesyłkę. Rozróżnia się następujące rodzaje przesyłek towarowych: wagonowa, drobna, kontenerowa i samochodowa.

Za przesyłkę wagonową uważa się przesyłkę nadaną za jednym listem przewozowym, do której przewozu ze względu na jej objętość lub rodzaj

18

potrzebny jest oddzielny wagon. Za przesyłkę drobną uważa się przesyłkę nadaną do przewozu za jednym

listem przewozowym, masa której nie może przewyższać 5000 kg i dla przewozu której, ze względu na jej objętość lub rodzaj, nie jest niezbędny oddzielny wagon. Po uzgodnieniu między kolejami uczestniczącymi w przewozie, można dopuścić do przewozu jako przesyłki drobne towary o masie całkowitej przekraczającej 5000 kg, do których przewozu ze względu na ich objętość nie jest niezbędny oddzielny wagon.

Za przesyłkę kontenerową uważa się przyjęty za jednym listem przewozowym towar, przewożony w uniwersalnym średnim kontenerze, w wielkim kontenerze lub uniwersalny średni, wielki kontener w stanie próżnym.

Za przesyłkę samochodową uważa się nadany do przewozu za jednym listem przewozowym ładowny zestaw samochodowy (załadowany na jeden lub dwa wagony), samochód, przyczepę, naczepę siodłową lub samochodowe nadwozie wymienne albo próżny zestaw samochodowy, samochód, przyczepę, naczepę siodłową lub samochodowe nadwozie wymienne przed lub po ładownym przewozie koleją.

Przy nadaniu przesyłki do przewozu nadawca zobowiązany jest wskazać w rubryce: „Rodzaj przesyłki” listu przewozowego: „Wagonowa”, „Drobna” lub „Kontenerowa”. Przy nadaniu do przewozu przesyłki samochodowej w liście przewozowym rodzaju przesyłki nie wskazuje się.

Nie dopuszcza się do przewozu razem w tym samym wagonie: - kilku przesyłek wagonowych; - przesyłki wagonowej z innymi rodzajami przesyłek; - przesyłki kontenerowej z innymi rodzajami przesyłek; - przesyłki samochodowej z innymi rodzajami przesyłek.

§ 2. Na podstawie jednego listu przewozowego w charakterze przesyłki wagonowej przyjmuje się do przewozu: - towary, których masa lub objętość nie przekracza maksymalnej ładowności lub pojemności wagonu; - towary, których przewóz wymaga użycia dwóch lub większej ilości sprzężonych wagonów.

Na pisemne żądanie nadawcy dopuszcza się przewóz wagonów i kontenerów z jednolitym towarem pociągami marszrutowymi (w grupie) na podstawie jednego listu przewozowego, jeżeli wszystkie koleje, uczestniczące w przewozie, wyraziły na to zgodę oraz przy spełnieniu warunku, że pociąg kursuje do jednej stacji przeznaczenia i jednego odbiorcy.

W tym przypadku nadawca zobowiązany jest wpisać niezbędne dane do: wykazu wagonów przewożonych pociągami marszrutowymi (w grupie)

na podstawie jednego listu przewozowego” (Załącznik 13.1) - zgodnie z Załącznikiem 13.2;

wykazu kontenerów przewożonych pociągami marszrutowymi ( w grupie) na podstawie jednego listu przewozowego (Załącznik 13.3) - zgodnie z

19

Załącznikiem 13.4; wykazu wagonów CIM/SMGS lub do wykazu kontenerów CIM/SMGS -

zgodnie z Załącznikiem 22 i jednocześnie z listem przewozowym okazać niezbędną ilość

egzemplarzy tego wykazu zgodnie z Załącznikiem 13.2, 13.4 lub 22 odpowiednio.

Jeden egzemplarz wykazu wraz z wtórnikiem listu przewozowego zwraca się nadawcy.

W przypadku przewozu wagonów pociągami marszrutowymi ( w grupie) na podstawie jednego listu przewozowego nadawca powinien zamieścić uwagę „Patrz załączony wykaz”:

w liście przewozowym SMGS - w rubrykach „Wagon”, „Ładowność (t)”, „Osie” i „Masa własna”;

w liście przewozowym CIM/SMGS - w rubrykach „Nr wagonu” i „Nazwa towaru”.

W przypadku przewozu kontenerów pociągami marszrutowymi (w grupie) na podstawie jednego listu przewozowego nadawca powinien zamieścić uwagę „Patrz załączony wykaz”:

w liście przewozowym SMGS - w rubrykach „Wagon”, „Ładowność (t)”, „Osie” i „Masa własna”, „Rodzaj, kategoria” oraz „Właściciel i nr” ;

w liście przewozowym CIM/SMGS - w rubrykach „Nr wagonu” i „Nazwa towaru”.

W przypadku przewozu wagonów przewożonych pociągami marszrutowymi (w grupie) na podstawie jednego listu przewozowego CIM/SMGS w rubryce „Nr wagonu” nadawca zobowiązany jest do zamieszczenia uwagi „Patrz załączony wykaz”.

Na stacji nadania kolei wąskotorowych (o szerokości toru poniżej 1435 mm), otwartych dla czynności ekspedycyjnych w komunikacji wewnętrznej, przesyłka może być przyjęta do przewozu w kilku wagonach na podstawie jednego listu przewozowego, jeżeli taki sposób postępowania dopuszczają przepisy wewnętrzne kolei nadania.

§ 3. Nacisk osi wagonu na szyny przy przewozie po torze 1435 mm nie powinien przewyższać 20 ton, z wyjątkiem BDŻ, na których nacisk osi wagonu na szyny w komunikacji międzynarodowej nie powinien przekroczyć 22,5 tony1

1 Nacisk na oś – 20 ton w zastosowanej dla danego, międzynarodowego przewozu tranzytowego taryfie i nacisk na metr bieżący 7,2 t/mb, obowiązuje do następujących stacji BDŻ: Asenowgrad, Bojanowo, Bolszewik, Bracigowo, Czerkwica, Dolna Mitropolja, Blichowo, Dolen Cziflik, Hisara, Kurtowo-Konape, Miłkowica, Nowi Pazar, Panagririszcze, Pietricz, Pomorie, Szedinenie, Sarafowo, Somowit, Staro Orzechowo, Striełcza, Tienowo, Bcza. Dla relacji Widin – Kalafat-Port:

nacisk osi wagonu na tor = 18 ton; nacisk na metr bieżący toru = 3,6 t/mb; wymiana wagonów posiadających więcej niż 4 osie możliwa jest tylko po

uprzednim uzgodnieniu między CFR i BDŻ.

20

i VŻD 2. Przy przewozie po sieci VŻD liniami o prześwicie 1000 mm, nacisk osi wagonu na tor nie powinien przekraczać 14 ton 3.

Nacisk osi wagonu na szyny przy przewozie po torze na liniach o prześwicie toru 1520 mm AZ (Koleje Azerbejdżańskie), GR (Koleje Gruzji), KRG (Kirgiskie Linie Kolejowe), LDZ (Koleje Łotewskie), LG (Koleje Litewskie), CFM (Koleje Mołdawskie), RŻD (Koleje Rosyjskie), TDZ(Koleje Tadżyckie), TRK (Koleje Turkmeńskie), UTI (Koleje Uzbeckie), UZ (Koleje Ukraińskie) nie powinien przekraczać 23,5 t.

Czasowe ograniczenia nacisku osi wagonu na szyny poniżej podanych norm mogą być wprowadzone przez poszczególne koleje w przypadkach, uzasadnionych warunkami technicznymi i tylko na poszczególnych przejściach granicznych. § 4. Nie dopuszcza się do przewozu razem w tym samym wagonie na podstawie jednego lub kilku listów przewozowych: 1) towarów łatwo psujących się z innymi towarami łatwo psującymi się, gdy ich obsługa nie jest taka sama; 2) towarów łatwo psujących się z innymi towarami nie zakwalifikowanymi do grupy łatwo psujących się, jeżeli towary łatwo psujące się, zgodnie z § 6 Załącznika 4 wymagają utrzymania odpowiedniej temperatury lub innego specjalnego sposobu obsługi; 3) towarów, wymienionych w art. 5 § 7, z innymi towarami, jeżeli wspólne ich załadowanie do jednego wagonu jest zabronione przepisami Załącznika 2; 4) towarów, których załadowania dokonuje nadawca z towarami, których załadowania dokonuje kolej; 5) towarów, które zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei nadania nie są dopuszczone do wspólnego przewozu w tym samym wagonie; 6) towarów przewożonych luzem z innymi towarami. § 5. Umowę przewozu uważa się za zawartą z chwilą, gdy stacja nadania przyjęła do przewozu przesyłkę wraz z listem przewozowym. Przyjęcie przesyłki do przewozu stwierdza się przez umieszczenie na liście przewozowym datownika stacji nadania. Oprócz tego stacja nadania powinna umieścić odcisk

2 Nacisk osi wagonu na tor ≤ 20 ton i nacisk na metr bieżący toru ≤ 6,0 t/m obowiązuje w następujących relacjach VŻD na liniach o prześwicie toru 1435 mm i o różnych prześwitach (zawierających się pomiędzy 1435 mm a 1000 mm): Janvjen – Dongdang i Dongdang – Uongb. 3 Nacisk osi wagonu na tor ≤ 14 ton i nacisk na metr bieżący ≤ 4,2 t/m obowiązuje w następujących relacjach VŻD liniami o prześwicie 1000 mm: Zapbat – Laokai (przez Hanoi lub Hadong), Jenvjen – Hajfong, Jenvien – Dongdang, Hanoi – Viń. Dla relacji Viń – Danang:

nacisk osi wagonu na tor ≤ 14 ton; nacisk na metr bieżący toru ≤ 4,1 t/mb.

21

datownika na arkuszach dodatkowych dołączonych do listu przewozowego zgodnie z art. 7 § 12. Ostemplowania należy dokonać niezwłocznie po dostarczeniu przez nadawcę wszystkich towarów wymienionych w liście przewozowym i po uiszczeniu zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei nadania opłat, które nadawca bierze na siebie. § 6. List przewozowy opatrzony datownikiem stanowi dowód zawarcia umowy przewozu. § 7. W pozostałych przypadkach przy przyjmowaniu i odprawianiu przesyłek wagonowych, drobnych, kontenerowych i samochodowych, obowiązują przepisy SMGS lub przepisy wewnętrzne stosowane na kolei nadania, jeżeli postanowienia SMGS nie zawierają odpowiednich uregulowań w tym zakresie.

Artykuł 9 Opakowanie, znakowanie, załadunek, ustalanie masy i ilości sztuk towaru.

Plombowanie

§ 1. Towary wymagające opakowania dla zabezpieczenia ich przed zaginięciem, uszkodzeniem, zepsuciem lub przed innymi czynnikami mogącymi w czasie przewozu pogorszyć ich jakość, a także zapobiegnięcia przyczynom, które mogłyby spowodować uszkodzenie środków przewozowych lub innych przesyłek lub też wyrządzić szkodę ludziom, należy dostarczać do przewozu w opakowaniu odpowiadającym w pełni tym wymaganiom. Nadawca ponosi odpowiedzialność za wszelkie następstwa wynikające z niewłaściwego opakowania przesyłki lub jego braku, zwłaszcza zaś zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania kolei za szkody powstałe z tego tytułu.

W przypadku dostarczenia do przewozu takiego towaru bez opakowania lub w opakowaniu niedostatecznym, jak również w opakowaniu nieodpowiadającym właściwościom towaru lub też niezabezpieczającym go przy przeładunku z wagonu do wagonu; kolej powinna odmówić przyjęcia przesyłki do przewozu, jeśli w drodze zewnętrznych oględzin można stwierdzić, że opakowanie jest nieodpowiednie, nie zapewnia bezpiecznego przewozu lub jest wadliwe. Kolej zobowiązana jest do przeprowadzenia oględzin zewnętrznych opakowania tylko w tych przypadkach, gdy załadunek dokonywany jest przez kolej albo przez nadawcę w obecności przedstawiciela kolei.

W przypadku odmowy przyjęcia przesyłki przez kolej, na żądanie nadawcy zobowiązana jest ona sporządzić protokół i jeden egzemplarz doręczyć nadawcy. § 2. Towary niebezpieczne powinny być opakowane zgodnie z postanowieniami Załącznika 2.

22

§ 3. Nadawca powinien zaopatrzyć poszczególne sztuki przesyłki w wyraźne, niedające się zetrzeć napisy lub umocować na nich nalepki (zawieszki) z podaniem następujących danych, zgodnych z listem przewozowym: 1) cechy (znaki) i ich numery; 2) nazwa stacji i kolej nadania; 3) nazwa stacji i kolej przeznaczenia; 4) nazwa nadawcy i odbiorcy; 5) ilość sztuk w przesyłkach drobnych. W przesyłkach drobnych należy oznaczyć każdą sztukę przesyłki. Przy dostarczaniu do przewozu przedmiotów mienia przesiedleniowego, nadawca powinien ponadto umieścić w każdej sztuce przesyłki kartkę zawierającą wymienione wyżej dane.

W przesyłkach wagonowych, z wyjątkiem przesyłek załadowanych luzem, oznacza się co najmniej 10 sztuk przesyłek i umieszcza się je przy drzwiach wagonu.

Jeśli ze względu na właściwości przewożonych towarów przewóz niektórych przesyłek wymaga specjalnej ostrożności lub troski, nadawca, stosownie do Załącznika 6, powinien również zamieścić na poszczególnych sztukach napisy lub nalepki o ostrożnym obchodzeniu się z przesyłką, np. „Ostrożnie", „Wierzch”.

Nalepki, przewidziane w Załączniku 6, nadawca powinien umieścić także na wagonach, chyba że umieszczania nalepek dokonuje kolej nadania zgodnie z wewnętrznymi przepisami na niej obowiązującymi.

Oznaczenia dokonuje się w języku kraju nadania z tłumaczeniem na jeden z języków roboczych OSŻD (chiński, rosyjski), a mianowicie: - przy nadaniu przesyłek do Republiki Azerbejdżanu, Republiki Białorusi, Republiki Bułgarii, Republiki Węgierskiej, Gruzji, Islamskiej Republiki Iranu, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdawii, Rzeczypospolitej Polskiej, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu, Ukrainy, Republiki Estońskiej – na język rosyjski; - przy nadaniu przesyłek do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej i Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej – na język chiński lub rosyjski; - przy nadaniu przesyłek do lub w tranzycie przez Mongolię – na język rosyjski. Jeśli przy przewozie przesyłek do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej, Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej lub w kierunku odwrotnym w liście przewozowym, w rubryce "Nadawca i jego pocztowy adres" lub "Odbiorca i jego pocztowy – adres" podano ustalone w tych krajach umowne oznaczenie nadawcy lub odbiorcy i ich adres pocztowy, nadawca zobowiązany jest podać takie umowne oznaczenie również w napisach lub nalepkach, umieszczonych na poszczególnych sztukach przesyłki.

23

Oprócz tego, przy oznaczaniu przesyłek przewożonych do Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej, obok nazwy stacji i kolei przeznaczenia, a przy przewozie z Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej – obok nazwy stacji i kolei nadania, nadawca powinien wskazać również umowne, cyfrowe oznaczenie stacji i kolei.

Nadawca powinien usunąć nieważne nalepki, nieważne napisy uczynić nieczytelnymi.

Nadawca ponosi odpowiedzialność za prawidłowość napisów, nalepek i zawieszek, umieszczonych lub przymocowanych do sztuk przesyłki, a także za prawidłowość nalepek umieszczonych na wagonach. Ponosi on odpowiedzialność za skutki wynikłe z niewłaściwego, niepełnego lub niedokładnego oznaczenia zamieszczonego w napisach, nalepkach lub zawieszkach, a także za ich niewłaściwe przymocowanie. § 4. Ładowanie przesyłek na stacji nadania odbywa się: 1) przy przewozie w wagonach krytych, wagonach chłodniczych i w wagonach cysternach – zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei nadania; 2) przy przewozie w wagonach niekrytych w komunikacji bez przeładunku, z udziałem kolei o różnej szerokości toru – zgodnie z „Przepisami o rozmieszczeniu i mocowaniu ładunków w wagonach i kontenerach" (Załącznik 14) lub zgodnie z „Przepisami o rozmieszczeniu i mocowaniu zestawów samochodowych, samochodów, ciągników, przyczep, naczep siodłowych i samochodowych nadwozi wymiennych na platformach typu 13-9009, 13-4095 i 13-9004M o szerokości toru 1520 mm (Załącznik 14.1); 3) przy przewozie w wagonach niekrytych, z udziałem kolei o jednakowej szerokości toru, jak również w komunikacji przeładunkowej z udziałem kolei o różnej szerokości toru – zgodnie z "Przepisami o rozmieszczeniu i mocowaniu ładunków w wagonach i kontenerach" (Załącznik 14), „Przepisami o rozmieszczeniu i mocowaniu zestawów samochodowych, samochodów, ciągników, przyczep, naczep siodłowych i samochodowych nadwozi wymiennych na platformach typu 13-9009, 13-4095 i 13-9004M o szerokości toru 1520 mm (Załącznik 14.1) lub innymi przepisami, uzgodnionymi pomiędzy kolejami uczestniczącymi w przewozie. Jeżeli przesyłka w wagonie niekrytym do lub po przeładunku na stacji granicznej przewożona jest w komunikacji przeładunkowej koleją tylko jednego kraju, to załadunek może być dokonany zgodnie z przepisami wewnętrznymi obowiązującymi na kolei danego kraju.

Przepisy wewnętrzne kolei kraju nadania określają, kto powinien dokonać załadunku przesyłek – kolej czy nadawca. Jeżeli załadunku dokonuje nadawca, powinien on stwierdzić, czy wagon nadaje się do przewozu danego towaru.

Przy nadaniu przesyłki do przewozu nadawca powinien wskazać w liście przewozowym, w rubryce „Załadowano", kto dokonał załadunku towaru lub kontenera.

24

Jeżeli załadunku dokonuje nadawca, to ponosi on odpowiedzialność za wszelkie skutki wynikające z niewłaściwego załadunku, w szczególności powinien on wypłacić kolei odszkodowanie za wyrządzoną szkodę. § 5. Kolej może żądać od nadawcy, aby łączył w większe jednostki ładunkowe – przez związanie lub opakowanie – nadawane do przewozu drobne sztuki towarów, których przyjmowanie, załadunek i przeładunek mogłoby powodować znaczną stratę czasu. § 6. Wagony mogą być załadowane najwyżej do maksymalnej ich ładowności z uwzględnieniem dopuszczalnego nacisku osi wagonu na szyny, zgodnie z art. 8 § 3. Za ładowność maksymalną wagonu uważa się: 1) jeśli na wagonie znajduje się tylko jeden napis (ładowność) – tę ładowność, podwyższoną o 1 tonę na wagonach o dwu osiach i o 2 tony na wagonach o czterech i więcej osiach. Na kolejach Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej i Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej – ładowność podwyższoną o 5%. Dla wagonów kolei 1520 mm – maksymalna ładowność podana jest na wagonie; 2) jeśli na wagonie znajdują się dwa napisy – umieszczoną tam liczbę większą (liczba mniejsza oznacza minimalną ładowność wagonu); 3) jeśli na wagonie znajduje się oznaczenie "ABC" – maksymalną wielkość wskazaną pod literą "C" Załadowanie wagonu ponad ładowność maksymalną uważa się za przeciążenie. § 7. Ustalanie, masy i ilości sztuk przy nadaniu przesyłki odbywa się na podstawie przepisów wewnętrznych, obowiązujących na kolejach kraju nadania. Niemniej: 1) przesyłki przewożone na wagonach niekrytych bez przykrycia oponami lub pod oponami niezaplombowanymi, przyjmuje się do przewozu pod warunkiem podania przez nadawcę w liście przewozowym: - ilości sztuk i masy przesyłki, jeśli łączna ilość sztuk nie przewyższa 100; - tylko masy przesyłki, jeśli łączna ilość sztuk jest wyższa niż 100. W tym przypadku nadawca w liście przewozowym, w rubryce „Ilość sztuk", powinien wpisać – „Luzem”; 2) drobne sztuki przyjmuje się do przewozu tylko z uwzględnieniem masy, bez liczenia ilości sztuk. W liście przewozowym, w rubryce „Ilość sztuk", nadawca powinien wpisać – „Luzem"; 3) przesyłki w opakowaniu, których masa ustalona jest przy pakowaniu i jest wskazana na każdej sztuce, a także przesyłki w sztukach o jednakowej, standardowej masie, przy przyjęciu do przewozu nie podlegają ważeniu. W tych przypadkach nadawca powinien wskazać w liście przewozowym ilość sztuk i łączną masę przesyłki, a w rubryce „Sposób ustalenia masy" odnotować, w jaki sposób została ona ustalona: na podstawie standardowej

25

masy („Według masy standardowej") lub na podstawie masy wskazanej na sztukach przesyłki („Na podstawie napisów”); 4) Jeżeli w liście przewozowym, w rubryce: „Masa przesyłki (w kg) ustalona przez nadawcę" i w rubryce „Masa przesyłki (w kg) ustalona przez kolej" podano dwie masy, za miarodajną uważa się masę ustaloną przez kolej, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w artykule 23 § 4 pkt 1 – 3. § 8. W wagonach krytych i wagonach chłodniczych plombuje się drzwi i wszystkie pozostałe otwory z wyjątkiem otworów wentylacyjnych, od wewnątrz zakratowanych lub zabezpieczonych w inny sposób. W wagonach cysternach plombuje się wszystkie otwory nalewowe i otwory spustowe. Nie plombuje się dolnych zaworów spustowych cystern, jeżeli ich konstrukcja nie umożliwia otwarcia dolnych zaworów spustowych bez odkrycia górnego otworu nalewowego.

Jeżeli na wagonie, kontenerze znajdują się plomby lub inne urządzenia zabezpieczające (np. zamki, kłódki) pozostające po poprzednim przewozie, powinny być one usunięte przez nadawcę lub kolej, w zależności od tego, do kogo należy obowiązek ponownego zaplombowania wagonu, kontenera.

Plomby lub inne urządzenia zabezpieczające (zamki, kłódki) powinny być założone w taki sposób, aby dostęp do towaru lub zdjęcie zamknięć bez ich uszkodzenia nie był możliwy.

Przy plombowaniu wagonu, kontenera przez nadawcę, plomby powinny posiadać następujące czytelne znaki, o ile koleje uczestniczące w przewozie nie postanowią inaczej:

1) nazwę stacji (w razie potrzeby skrót); 2) datę założenia plomby lub znaki kontrolne; 3) skrót nazwy nadawcy.

Oprócz tego, plomby nadawcy mogą posiadać skrót kolei nadania. O ile koleje uczestniczące w przewozie nie postanowią inaczej, przy

plombowaniu wagonów, kontenerów kolei, plomby powinny posiadać te same znaki; jednakże zamiast skrótu nadawcy powinny one zawierać skrót kolei nadania, a także numer odcisków, jeżeli plomby nie posiadają znaków kontrolnych. Przy plombowaniu wagonów i kontenerów kolei, plomby powinny posiadać te same znaki; jednakże zamiast skrótu nadawcy powinny one zawierać skrót kolei nadania, a także numery odcisków, jeżeli plomby nie posiadają znaków kontrolnych.

Urządzenia zabezpieczające, niezależnie od tego, kto dokonuje plombowania (kolej czy nadawca), powinny posiadać następujące znaki:

- skrót kolei nadania; - znak kontrolny. Dodatkowo urządzenia zabezpieczające mogą zawierać nazwę stacji

nadania i nadawcy ładunku, a w razie konieczności – skrót. Przy plombowaniu wagonu i kontenera kilkoma urządzeniami

zabezpieczającymi powinny one posiadać różne znaki kontrolne.

26

W przypadku wyposażenia wagonów krytych i wagonów chłodni w dodatkowe urządzenia do nałożenia plomb w górnej części drzwi, urządzenia zabezpieczające zakłada się tylko na główne urządzenia służące do plombowania.

Kolej nadania powinna w terminie nie krótszym niż dwa miesiące wcześniej zawiadomić wszystkie koleje uczestniczące w przewozie o zasadach korzystania i sposobie zdejmowania konkretnego urządzenia zabezpieczającego. Stosowanie urządzeń, do zdjęcia których konieczne jest korzystanie z narzędzi o specjalnej konstrukcji (nożyce, klucze), powinno być uzgodnione przez kolej nadania z kolejami uczestniczącymi w przewozie.

Przy wykonywaniu przewozów bez przeładunku z krajów, nie uczestniczących w SMGS, a także przewozów kontenerów, zestawów samochodowych, samochodów, przyczep, naczep siodłowych lub samochodowych nadwozi wymiennych przybyłych transportem wodnym lub z wykorzystaniem przewozów intermodalnych, towary te mogą być przyjęte do dalszego przewozu z plombami i urządzeniami zabezpieczającymi, posiadającymi znaki różniące się od wskazanych w niniejszym artykule.

Jeśli na wagonach krytych kolei o szerokości toru 1520 mm umieszczono plomby, to zamki drzwi wagonu zabezpiecza się dodatkowo śrubami.

W pozostałych przypadkach plombowanie odbywa się zgodnie z postanowieniami SMGS lub przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na tej kolei, na której dokonuje się plombowania, jeżeli postanowienia SMGS nie zawierają odpowiednich uregulowań w tym zakresie. § 9. Przy przewozie przesyłek drobnych do Socjalistycznej Republiki Wietnamu nadawca może plombować sztuki przesyłki. W takim przypadku zamieszcza on o tym wzmiankę w liście przewozowym, w rubryce "Rodzaj opakowania".

Artykuł 10 Deklaracja wartości towaru i dostawy.

§ 1. Nadawca powinien zadeklarować przy nadaniu do przewozu wartość niżej wymienionych towarów, w rubryce „Zadeklarowana wartość towaru”: 1) złota, srebra i platyny oraz wyrobów z nich wykonanych; 2) kamieni szlachetnych; 3) cennych futer (na przykład z bobra, lisa niebieskiego, gronostaja, kuny, norki, wydry, karakułów, foki, kota morskiego, lisa srebrnego, skunksa, sobola) oraz wyrobów z tych futer wykonanych; 4) nakręconych filmów; 5) obrazów; 6) rzeźb; 7) wyrobów artystycznych; 8) antyków; 9) mienia przesiedleniowego.

27

Mienie przesiedleniowe może zostać przyjęte do przewozu bez zadeklarowanej wartości pod warunkiem, że nadawca w liście przewozowym, w rubryce "Szczególne oświadczenia nadawcy", zamieści uwagę "Bez zadeklarowanej wartości" i poświadczy ją swoim podpisem. Przy nadaniu rzeczy przesiedlenia nadawca zobowiązany jest sporządzić spis tych rzeczy w czterech egzemplarzach, podając nazwę, liczbę i wartość przedmiotów znajdujących się w każdej sztuce przesyłki (skrzyni itp.). Oprócz tego, powinien on podać w spisie łączną liczbę sztuk przesyłki i łączną wartość przedmiotów zgodną z wartością zamieszczoną w liście przewozowym. Podczas przewozu mienia przesiedleniowego bez zadeklarowanej wartości, w spisie można pominąć jego wartość. Pierwszy egzemplarz spisu pozostaje na stacji nadania, drugi u nadawcy, trzeci wkłada się do mienia przesiedleniowego, czwarty – dołączony do listu przewozowego towarzyszy mu do stacji przeznaczenia § 2. Na życzenie nadawcy dopuszcza się deklarowanie wartości przy nadaniu do przewozu również innych towarów. § 3. Kwotę deklarowanej wartości towaru nadawca powinien podać w liście przewozowym, w rubryce "Deklarowana wartość towaru", w walucie kraju nadania. Nie może ona przewyższać wartości tych towarów, podanej w rachunku dostawcy lub ceny państwowej.

Przy przyjęciu przesyłki do przewozu kolej nadania ma prawo sprawdzić, czy wysokość kwoty deklarowanej wartości odpowiada wartości towaru. W razie powstania sporu pomiędzy pracownikami kolei a nadawcą o wysokość kwoty deklarowanej wartości, spór rozstrzyga naczelnik stacji nadania, a jeśli nadawca nie zgadza się z jego rozstrzygnięciem, może on wezwać na swój koszt rzeczoznawcę. Orzeczenie rzeczoznawcy obowiązuje obie strony. § 4. Za deklarowanie wartości towaru, koleje nadania i przeznaczenia pobierają opłatę dodatkową za odcinki przewozu na swoich terytoriach w wysokości, ustalonej w wewnętrznych przepisach i taryfach, a w przypadku przewozu kolejami tranzytowymi – na podstawie taryf tranzytowych mających zastosowanie w przypadku danego przewozu międzynarodowego. W celu pobrania tej opłaty przez kolej tranzytową i kolej przeznaczenia, suma zadeklarowanej przez nadawcę wartości towaru w walucie kolei nadania, przeliczana jest przez kolej nadania na walutę taryfową według kursu obowiązującego na kolei nadania w dniu przeliczenia, po czym wpisywana jest ona do rubryki “Uwagi o rozliczeniu przewoźnego”. Kwota deklarowanej wartości towaru w walucie taryfowej, wskazana w liście przewozowym dla kolei tranzytowej i kolei przeznaczenia, przeliczana jest na walutę kolei tranzytowej lub przeznaczenia według kursu obowiązującego w tych krajach w dniu przeliczenia.

§ 5. Po uzgodnieniu kolei uczestniczących w przewozie, nadawca przy zgłaszaniu towaru do przewozu może deklarować zainteresowanie dostawą towaru.

28

Artykuł 11 Dokumenty niezbędne w celu załatwienia formalności celnych i innych

§ 1. Nadawca powinien dołączyć do listu przewozowego dokumenty

niezbędne do załatwienia formalności celnych oraz innych formalności na całej drodze przewozu, a także – w razie potrzeby – certyfikat i specyfikację. Dokumenty te powinny dotyczyć wyłącznie towarów objętych danym listem przewozowym.

Dokumenty, dołączone do listu przewozowego, nadawca powinien wymienić w rubryce "Dokumenty załączone przez nadawcę" i trwale przypiąć do listu przewozowego w ten sposób, aby zapobiec ich rozdzieleniu w czasie przewozu.

Jeżeli nadawca nie dołączy do listu przewozowego dokumentu, dającego prawo wywozu towaru za granicę, wówczas zobowiązany jest on w liście przewozowym, w rubryce "Szczególne oświadczenia nadawcy", wymienić nazwę dokumentu, jego numer i datę wydania oraz wskazać urząd celny, do którego dokument ten został skierowany.

Jeżeli nadawca nie dołączy do listu przewozowego certyfikatu lub specyfikacji, wówczas w rubryce "Dokumenty załączone przez nadawcę" powinien zamieścić uwagę, że dołączenie takich dokumentów nie jest wymagane.

Jeżeli nadawca nie wypełni postanowień niniejszego paragrafu, stacja nadania zobowiązana jest odmówić przyjęcia przesyłki. § 2. Kolej nie ma obowiązku sprawdzania, czy dokumenty dołączone przez nadawcę do listu przewozowego są prawidłowe i kompletne.

Odpowiedzialność wobec kolei za skutki wynikłe z powodu braku, niedostatecznej zawartości lub nieprawidłowości danych, zawartych w dokumentach, ponosi nadawca.

Jeśli nastąpi zwłoka w wydaniu przesyłki z powodu niedołączenia przez nadawcę wymaganych dokumentów lub jeżeli załączone dokumenty, wymienione w rubryce "Dokumenty załączone przez nadawcę" listu przewozowego, są niekompletne lub nieprawidłowe, za czas zatrzymania pobiera się opłaty jak za przechowanie przesyłki lub za przestój wagonów. Jeśli zatrzymanie nastąpi na kolei nadania lub przeznaczenia, to opłaty te nalicza się zgodnie z przepisami wewnętrznymi tych kolei. W przypadku zatrzymania na kolei tranzytowej, opłaty nalicza się zgodnie z taryfą tranzytową stosowaną przez zainteresowane koleje dla danego przewozu międzynarodowego; jeżeli jednak taryfa tranzytowa nie przewiduje w takich przypadkach pobierania opłaty za przetrzymanie przesyłki lub za przestój wagonów, to opłaty te nalicza się zgodnie z przepisami wewnętrznymi obowiązującymi na danej kolei tranzytowej.

Opłaty takie jak: opłata za przechowanie przesyłki i opłata za przestój wagonów, wpisywane są do listu przewozowego. Pobiera się je od nadawcy lub odbiorcy w zależności od tego, kto jest płatnikiem przewoźnego. W przypadku

29

zagubienia przez kolej dokumentów towarzyszących, podanych przez nadawcę w rubryce "Dokumenty załączone przez nadawcę", kar i opłat związanych z zatrzymaniem przesyłki z wyżej wspomnianych powodów nie pobiera się.

W przypadkach, gdy nadawca lub odbiorca opłaca należności przewozowe za koleje tranzytowe za pośrednictwem płatnika (spedytor, agent i in.), posiadającego umowę z koleją tranzytową na opłacanie należności przewozowych, które powstały na kolejach tranzytowych, opłaty pobiera się od płatnika (spedytora, agenta i in.) zgodnie z przepisami wewnętrznymi obowiązującymi na kolejach tranzytowych. § 3. Jeżeli nadawca życzy sobie, aby odbiorca odesłał mu ze stacji przeznaczenia do stacji nadania niebędące własnością kolei przybory ładunkowe (opony, plandeki, zastawy zbożowe, kraty drzwiowe do przewozu zwierząt, liny metalowe, piece, żelazne drążki do wiązania koni, kraty drzwiowe do przewozu owoców i inne) lub opakowanie próżne (worki z tkanin, metalowe beczki, konwie i inne), nadawca powinien zaznaczyć w liście przewozowym, w rubryce "Uwagi niewiążące kolei", że przewożone przybory ładunkowe i opakowanie podlegają zwrotowi. W tym przypadku urząd celny wydaje zaświadczenie na ich przewóz zwrotny. Zaświadczenie dołącza się do listu przewozowego w celu wydania odbiorcy. Uprawnia ono do zwrotu przyborów ładunkowych lub opakowania próżnego w ciągu trzech miesięcy od dnia przybycia przesyłki na stację przeznaczenia.

Zwrot przyborów ładunkowych lub opakowania próżnego powinien nastąpić przez te same stacje graniczne, przez które przechodziły z przesyłką.

Artykuł 12

Odpowiedzialność za dane, zawarte w liście przewozowym. Dopłaty

§ 1. Nadawca jest odpowiedzialny za prawidłowość danych i oświadczeń, zamieszczonych przez niego w liście przewozowym. Ponosi on odpowiedzialność za wszelkie następstwa, będące wynikiem niezgodnych z rzeczywistością, nieścisłych lub niekompletnych danych i oświadczeń lub też ich zamieszczenie w nieodpowiedniej rubryce listu przewozowego. § 2. Kolei przysługuje prawo sprawdzenia danych, dotyczących przesyłki, zamieszczonych przez nadawcę w liście przewozowym.

Jeśli przy przyjmowaniu przesyłki na stacji nadania stwierdzono nieprawidłowość, nadawca zobowiązany jest sporządzić nowy list przewozowy, jeżeli wedle artykułu 7 § 5 dokonanie poprawek w liście przewozowym nie jest możliwe.

Sprawdzenia zawartości przesyłki w drodze można dokonać tylko wtedy, gdy wymagają tego przepisy celne lub inne, a także jeżeli uzasadnione jest to bezpieczeństwem ruchu pociągów lub koniecznością zabezpieczenia ładunku w czasie przewozu.

30

Jeśli sprawdzenia dokonano w drodze albo na stacji przeznaczenia i stwierdzono, że dane, zamieszczone przez nadawcę w liście przewozowym, nie odpowiadają rzeczywistości, stacja dokonująca sprawdzenia, zobowiązana jest sporządzić protokół handlowy zgodnie z artykułem 18 i zamieścić w liście przewozowym, w rubryce "Protokół handlowy", stosowną uwagę.

W takim przypadku koszty, związane ze sprawdzeniem, wpisuje się do dokumentów przewozowych i obciąża się nimi nadawcę, jeśli sprawdzenia dokonano na kolejach kraju nadania lub też odbiorcę, jeśli sprawdzenia dokonano na kolejach kraju przeznaczenia. Jeśli sprawdzenia dokonano na kolei tranzytowej, koszty te ponosi nadawca lub odbiorca w zależności od tego, na kim spoczywa obowiązek opłacania należności przewozowych za koleje tranzytowe. W przypadkach, gdy nadawca lub odbiorca opłaca należności przewozowe za koleje tranzytowe za pośrednictwem płatnika (spedytor, agent i in.), posiadającego umowę z koleją tranzytową na opłacanie należności przewozowych, opłaty te pobiera się od płatnika (spedytora, agenta i in.) zgonie z przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolejach tranzytowych. Jeżeli sprawdzenia dokonano na kolei tranzytowej, koszty te pobiera się od nadawcy lub odbiorcy, w zależności od tego, który z nich pokrywa opłaty przewozu za daną kolej tranzytową.

Przy stwierdzeniu, że nazwa towaru podana w liście przewozowym jest niezgodna z rzeczywistością, przewoźne oblicza się za całą drogę przewozu według klasy taryfowej, przewidzianej dla towaru rzeczywiście przewiezionego, i pobiera się je zgodnie z artykułem 15. § 3. Kolej pobiera dopłatę w przypadkach zamieszczenia przez nadawcę w liście przewozowym danych niekompletnych, nieścisłych bądź niezgodnych z rzeczywistością, powodujących: 1) przyjęcie do przewozu towarów z niego wyłączonych na podstawie artykułu 4 § 1 punkty od 1 do 6; 2) przyjęcie do przewozu towarów, wymagających zachowania warunków szczególnych przewozu zgodnie z artykułem 5 § 7, bez zachowania tych warunków; 3) przeciążenie załadowanego przez nadawcę wagonu ponad jego nośność (artykuł 9 § 6). Dopłatę w przypadkach wymienionych w punktach 1 i 2 pobiera się w wysokości pięciokrotnego przewoźnego zgodnie z artykułem 15, biorąc za podstawę przewoźne za przewóz na kolei kraju, w którym stwierdzono tego rodzaju przekroczenie.

Dopłatę w przypadku wymienionym w punkcie 3, pobiera się zgodnie z artykułem 15 w wysokości pięciokrotnego przewoźnego, należnego za przewóz tej nadwyżki koleją, na której nadwyżka została stwierdzona. Dopłaty nie pobiera się w przypadku, jeśli zgodnie z przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolei właściwej dla nadawcy, nadawca zamieścił w liście przewozowym w rubryce "Szczególne oświadczenia nadawcy" żądanie zważenia załadowanego wagonu na wadze kolejowej.

31

Dopłaty, wskazane w niniejszym paragrafie, kolej ma prawo pobrać niezależnie od kosztów, będących rekompensatą możliwych strat, a także innych opłat, ponoszonych przez nadawcę lub odbiorcę zgodnie z niniejszą Umową. § 4. W przypadku przeciążenia wagonu ponad jego nośność: 1) nadwyżkę ładunku, stwierdzoną na kolei nadania, wyładowuje się i pozostawia do dyspozycji nadawcy; 2) nadwyżkę ładunku, stwierdzoną na kolejach tranzytowych lub na kolei przeznaczenia, wyładowuje się środkami kolei i dosyła do stacji przeznaczenia na podstawie dosyłkowej ceduły przewozowej, sporządzonej w niezbędnej ilości egzemplarzy, w miarę możliwości łącznie z przesyłką zasadniczą; 3) za wyładowanie, załadowanie i przewóz nadwyżki ładunku pobiera się opłaty i przewoźne jak za samodzielną przesyłkę oraz wpisuje się je do listu przewozowego. Powyższe postanowienia stosuje się także w przypadkach, gdy na skutek nieprawidłowego podania przez nadawcę w liście przewozowym masy przesyłki, powstało przekroczenie dopuszczalnego nacisku osi wagonu na szyny (artykuł 8 § 3).

Artykuł 13

Taryfy. Obliczanie opłat i dopłat przewozowych

§ 1. Opłaty przewozowe (przewoźne i opłatę za przejazd dozorcy, kierowcy zestawu samochodowego, opłaty dodatkowe i inne wydatki, związane z przewozem) od momentu przyjęcia towaru do przewozu do jego wydania odbiorcy, oblicza się na podstawie taryfy obowiązującej w dniu zawarcia umowy przewozu: 1) za przewóz kolejami kraju nadania i przeznaczenia w komunikacji między stacjami krajów sąsiadujących – według taryf, przyjętych na tych kolejach dla takich przewozów; 2) za przewóz kolejami kraju nadania i przeznaczenia w komunikacji tranzytowej – według taryf przyjętych na tych kolejach dla takich przewozów, a za przewóz kolejami tranzytowymi – według taryfy tranzytowej. § 2. Przewoźne oblicza się za najkrótszą odległość według taryfy przez stacje graniczne, podane przez nadawcę w liście przewozowym.

Jeżeli przesyłkę przewieziono przez inne stacje graniczne drogą krótszą, niż nadawca wskazał w liście przewozowym, przewoźne oblicza się za krótszą drogę przez te stacje według taryfy w danej komunikacji międzynarodowej. § 3. Opłaty przewozowe i dopłaty za przewóz kolejami kraju nadania i przeznaczenia oblicza się w walucie miejscowej, a opłaty przewozowe i dopłaty za przewóz kolejami tranzytowymi – w walucie taryfy tranzytowej stosowanej przez zainteresowane koleje w danej komunikacji międzynarodowej. § 4. Kolei powinny być zwrócone koszty poniesione przez nią przy przewozie, jeśli nie są one przewidziane w zastosowanych taryfach, takie jak np.

32

koszty poprawienia mocowania ładunku, przeładowania w związku z poprawieniem ładunku, poprawienia opakowania niezbędnego do zabezpieczenia ładunku, przykrycia ładunku oponami i użytkowania opon, gdy takie przykrycie nie należy do obowiązku kolei. Koszty te powinny być ustalone oddzielnie dla każdej przesyłki i potwierdzone odpowiednimi dokumentami.

Wyżej wymienione koszty kolej wpisuje do listu przewozowego i obciąża nimi nadawcę, jeśli powstały one na kolei kraju nadania, lub też odbiorcę, jeśli powstały one na kolei kraju przeznaczenia. Jeżeli koszty te powstały na kolei tranzytowej, obciąża się nimi nadawcę lub odbiorcę, w zależności od tego, który z nich pokrywa opłaty przewozu daną koleją tranzytową. W przypadkach, gdy nadawca lub odbiorca opłaca należności przewozowe za koleje tranzytowe za pośrednictwem płatnika (spedytor, agent i in.), posiadającego umowę z koleją tranzytową na opłacanie należności przewozowych, to opłaty te pobiera się od płatnika (spedytora, agenta i in.) zgodnie z przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolejach tranzytowych. § 5. Jeśli na drodze przewozu okaże się konieczne przeładowanie przesyłki z jednego wagonu do jednego lub więcej wagonów tej samej szerokości toru, przewoźne oblicza się według pierwotnego listu przewozowego, jak za jedną przesyłkę w tym wagonie, do którego załadowano towar na stacji nadania. Jeśli przeładowanie nastąpiło w drodze z przyczyn niezależnych od nadawcy, opłaty za przeładowanie nie są pobierane).

§ 5а. Jeżeli przewóz przesyłek wagonowych odbywa się zgodnie z artykułem 3 § 2 punktem 2 SMGS, z przeładunkiem towaru na stacjach granicznych na styku kolei o różnej szerokości toru, a przeładunku z wagonu o jednej szerokości toru do dwóch lub więcej wagonów o różnej szerokości toru dokonuje się z przyczyn, związanych, np. z rozbieżnością parametrów wagonu, z którego przeładowuje się towar z parametrami wagonu, do którego towar jest załadowywany, niedostosowaniem parametrów nadwozia wagonu, do którego przeładowuje się towar do rozmiaru sztuk towarów lub z przyczyn, związanych ze spełnieniem wymogów Załącznika 14 do SMGS, dotyczącego rozmieszczenia i mocowania towaru, wówczas kolej, po której odbywa się przewóz, po dokonaniu przeładunku ma prawo naliczyć przewoźne za towar, przeładowany do każdego z wagonów osobno, jak za samodzielną przesyłkę wagonową.

Stacja przeładunkowa w rubryce listu przewozowego „Uwagi o rozliczeniu przewoźnego” odnotowuje: „Przeładowano do …. (podać ilość) wagonów z powodu …. (podać konkretnie), a mianowicie:

wykorzystania wagonów o mniejszej pojemności nadwozia (mniejszej długości, szerokości lub wysokości (podaje się konkretnie);

wykorzystania wagonów o mniejszej ładowności (podaje się konkretnie); przeładunku z zespolonego wagonu lub jednostki wagonowej, składającej

się z _____ (podaje się ilość) elementów;

33

niedostosowania rozmiaru sztuk towarów do parametrów nadwozia wagonu (podaje się konkretnie);

spełnienia następujących wymogów Załącznika 14 do SMGS (jak np.: ograniczenia co do ilości poziomów, rzędów, masy lub sztuk towaru, założone w konkretnych schematach Załącznika 14 do SMGS, dla NTU (Nieprzewidzianych Warunków Technicznych) – konieczność montażu środków mocujących, zajmujących dodatkową objętość i powierzchnię wagonu, przekroczenie dopuszczalnego obciążenia elementów wagonu przez towar i środki mocujące, prawidłowe rozmieszczenie ogólnego środka ciężkości towaru w wagonie lub wagonu z towarem względem poziomu główki szyny, konieczność dostosowania się do gabarytu załadunku, przekroczenie dopuszczalnej powierzchni wystającego poza obrys wagonu ładunku i in.);

inne przyczyny – należy konkretnie podać jakie”, po czym pracownik stacji podpisuje list przewozowy i poświadcza go

stemplem stacji. Stacja przeładunkowa umieszcza powyższe adnotacje w przypadku, jeśli

wymagają tego koleje, którymi odbywa się przewóz towaru po przeładunku. O powyższych wymaganiach koleje informują stacje, na których dokonuje się przeładunek). § 6. Za przeładowanie towaru do wagonu innej szerokości toru lub zmianę wózków na stacjach granicznych nalicza się opłaty dodatkowe (włączając koszty związane z dostarczeniem przez kolej urządzeń i materiałów do umocowania przeładowanej przesyłki: kłonice, drut, gwoździe, podkładki, itp.): 1) jeżeli przeładowania towarów lub zmiany wózków dokonuje kolej kraju przeznaczenia – według stawek taryfy wewnętrznej tej kolei; 2) w pozostałych przypadkach – według stawek przewidzianych w taryfie tranzytowej, mającej zastosowanej w danym przewozie międzynarodowym.

Artykuł 14 Termin dostawy

§ 1. Termin dostawy ustala się na całą drogę przewozu przesyłki, przyjmując za podstawę następujące normy: 1) dla przesyłek pospiesznych: 1.1. termin odprawy ……………...…………………….. 1 doba 1.2. termin przewozu przesyłki drobnej lub w średnim kontenerze, za każde rozpoczęte 200 kilometrów taryfowych na liniach każdej kolei uczestniczącej w przewozie ……..……………………

1 doba

34

1.3. termin przewozu przesyłki wagonowej, samochodowej lub w wielkim kontenerze, za każde rozpoczęte 320 kilometrów taryfowych na liniach każdej kolei uczestniczącej w przewozie …………………………………………………………………

…….. 1 doba

1.4. termin przewozu przesyłki wagonowej przewożonej pociągami pasażerskimi (artykuł 7 § 4), za każde rozpoczęte 420 kilometrów taryfowych na liniach każdej kolei uczestniczącej w przewozie …………………………………..

……... 1 doba

2) dla przesyłek zwyczajnych: 2.1. termin odprawy……………………………………. ……… 1 doba 2.2. termin przewozu przesyłki drobnej lub w średnim kontenerze, za każde rozpoczęte 150 kilometrów taryfowych na liniach każdej kolei uczestniczącej w przewozie …….………………………………………………………..

……… 1 doba

2.3. termin przewozu przesyłki wagonowej, samochodowej lub w wielkim kontenerze, za każde rozpoczęte 200 kilometrów taryfowych na liniach każdej kolei uczestniczącej w przewozie ……………………………………………………..................

……… 1 doba

Bieg terminu dostawy rozpoczyna się o godzinie 0.00 dnia następującego po przyjęciu do przewozu przesyłki wraz z listem przewozowym. Jeżeli przesyłkę przyjęto z tymczasowym przechowaniem do czasu jej wysłania, termin dostawy rozpoczyna się o godzinie 0.00 dnia następnego po dniu, na który wyznaczono załadowanie tej przesyłki. O dniu załadowania przesyłki należy zamieścić notatkę w liście przewozowym. § 2. Termin dostawy oblicza się według faktycznie przebytej odległości przewozu przesyłki pomiędzy stacją nadania a stacją przeznaczenia. § 3. Termin dostawy przedłuża się o dwie doby w przypadku: 1) przeładowania towaru do wagonu kolei o innej szerokości toru; 2) przy zmianie zestawów kołowych wagonów na inną szerokość torów; 3) przy przewozie wagonów promem. § 4. Przy przewozie towarów przekraczających skrajnię ładunkową, termin dostawy określony w § 1 i § 3 niniejszego artykułu wydłuża się o 100%.

§ 5. Termin dostawy wydłuża się na czas: 1) zatrzymania z powodu załatwiania formalności celnych i innych; 2) przerwy w komunikacji stanowiącej czasową przeszkodę rozpoczęcia lub dalszego wykonywania przewozu na kolejach, jeżeli przerwa taka nie wynikła z winy kolei; 3) zatrzymania spowodowanego zmianą umowy przewozu;

35

4) zatrzymania towaru w celu sprawdzenia, czy odpowiada on danym zawartym w liście przewozowym, czy zachowano środki ostrożności przy towarach przewożonych na specjalnych warunkach – jeżeli w wyniku sprawdzenia stwierdzono niezgodność; 5) zatrzymania na stacjach w celu pojenia i wyprowadzania z wagonu zwierząt albo oględzin weterynaryjnych; 6) zużyty na wyładunek nadwyżki wagi, poprawienie ładunku, poszczególnych sztuk lub opakowania, jak też na przeładunek przesyłki, jeżeli czynności te wynikły z winy nadawcy; 7) innych zatrzymań, jeżeli winę za nie ponosi nadawca lub odbiorca. Informacje odnośnie powodu zatrzymania towaru, uprawniającego kolej do przedłużenia terminu dostawy i czasie, na jaki towar został zatrzymany, powinny znaleźć się w rubryce "Przedłużenie terminu dostawy" listu przewozowego. § 6. Termin dostawy uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem towar przybył na stację przeznaczenia, a kolej zawiadomiła o tym odbiorcę i przygotowała towar do rozporządzenia przez odbiorcę. Sposób zawiadamiania odbiorcy o przybyciu towaru ustala się w wewnętrznych przepisach kolei przeznaczenia.

Jeżeli zgodnie z przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolei przeznaczenia, towar dostarczany jest pod adres wskazany w liście przewozowym, termin dostawy uważa się za zachowany, gdy towar dostarczono odbiorcy przed upływem terminu dostawy.

W przypadku, gdy przewóz części towaru odbywa się na podstawie dosyłkowej ceduły przewozowej, termin dostawy oblicza się, przyjmując za podstawę tę część towaru, która przybyła na podstawie listu przewozowego. § 7. Nadawca i koleje, uczestniczące w przewozie, mogą uzgadniać inne terminy dostawy.

36

ROZDZIAŁ III

WYKONANIE UMOWY PRZEWOZU Artykuł 15

Pobieranie opłat przewozowych

§ 1. Opłaty przewozowe, obliczone zgodnie z postanowieniami artykułu 13, pobiera się: 1) za przewóz kolejami kraju nadania – od nadawcy przesyłki na stacji nadania lub zgodnie z obowiązującymi na kolei nadania przepisami wewnętrznymi; 2) za przewóz kolejami kraju przeznaczenia – od odbiorcy przesyłki na stacji przeznaczenia lub zgodnie z obowiązującymi na kolei przeznaczenia przepisami wewnętrznymi; 3) za przewóz kolejami tranzytowymi – od nadawcy przesyłki na stacji nadania lub od odbiorcy na stacji przeznaczenia. Przy przewozie przez kilka kolei tranzytowych dopuszcza się, aby opłaty za przewóz na jednej lub kilku kolejach ponosił nadawca, za przewóz zaś na pozostałych kolejach – odbiorca. Wskazany sposób opłacania należności przewozowych jest możliwy w przypadku zawarcia odpowiednich umów między kolejami;

4) za przewóz kolejami tranzytowymi – od nadawcy lub odbiorcy za pośrednictwem płatnika (spedytor, agent i in.) posiadającego umowę na opłacanie należności przewozowych z każdą z kolei tranzytowych. § 2. Jeżeli nadawca przyjmuje na siebie opłaty za przewóz kolejami tranzytowymi, powinien on w liście przewozowym, w rubryce "Opłaty przyjęte na siebie przez nadawcę za następujące koleje tranzytowe", wymienić w skrócie, nazwy tych kolei zgodnie z Załącznikiem 12.5.

Jeżeli nadawca nie przyjmuje na siebie opłat za przewóz przez żadną z kolei tranzytowych, powinien on w rubryce „Opłaty przyjęte na siebie przez nadawcę za następujące koleje tranzytowe" zamieścić uwagę „Nie" („HET"). Jeśli nadawca nie przyjmuje na siebie opłat przewozowych za przewóz kolejami tranzytowymi, opłatami tymi zostaje obciążony odbiorca i pobiera się je na stacji przeznaczenia.

W przypadku, jeśli w rubryce „Opłaty przyjęte na siebie przez nadawcę za następujące koleje tranzytowe" listu przewozowego nadawca nie zamieścił wymaganej uwagi „Nie", przyjmuje się, iż opłatami za koleje tranzytowe został obciążony odbiorca i pobiera się je od odbiorcy na stacji przeznaczenia.

Nie jest dopuszczalne obciążenie odbiorcy opłatami, które zgodnie z taryfą tranzytową stosowaną dla danego przewozu międzynarodowego obowiązany jest ponieść nadawca. Jeśli taryfa tranzytowa mająca zastosowanie w danym przewozie międzynarodowym przewiduje obowiązek ponoszenia opłat za przewóz na danej kolei tranzytowej przez odbiorcę, to ponoszenie tych opłat przez nadawcę jest niedopuszczalne.

37

Przy opłacaniu należności przewozowych za koleje tranzytowe za pośrednictwem płatnika (spedytor, agent i in.) w liście przewozowym, w rubryce „Opłaty przyjęte na siebie przez nadawcę za następujące koleje tranzytowe", nadawca powinien zamieścić uwagę zawierającą skrót nazwy kolei tranzytowych, za którą opłaca należności przewozowe, nazwę i kod płatnika za pośrednictwem którego opłacane są należności przewozowe za daną kolej tranzytową. Oświadczenia te wnoszone są do listu przewozowego dla każdej kolei tranzytowej, uczestniczącej w przewozie. § 3. Przy przewozie towarów między dwoma sąsiednimi krajami opłaty za przeładowanie lub zmianę wózków wagonów na stacji granicznej pobiera się od odbiorcy zarówno w przypadku, w którym czynności te wykonuje kolej przyjmująca (artykuł 13 § 6 punkt 1), jak i kolej zdająca (artykuł 13 § 6 punkt 2).

Przy przesyłkach tranzytowych opłaty za przeładowanie ładunków do wagonów na kolej o innej szerokości toru albo za zmianę wózków wagonów na inną szerokość kolei na stacjach granicznych kolei nadania i kolei tranzytowych, obliczone zgodnie z artykułem 13 § 6 punkt 2, pobiera się od nadawcy, odbiorcy lub płatnika (spedytora, agenta i in.) w zależności od tego, który z nich opłaca należności przewozowe za koleje tranzytowe. Opłaty za przeładowanie ładunków tranzytowych albo za zmianę wózków wagonów na inną szerokość kolei na stacjach granicznych kolei przeznaczenia, obliczone zgodnie z artykułem 13 § 6 punkt 1, pobiera się od odbiorcy. § 4. Jeśli odbiorca odmówił przyjęcia towaru, wszystkie opłaty przewozowe i dopłaty dotyczące tego towaru, obciążają nadawcę. § 5. W przypadku niewłaściwego zastosowania taryf lub błędnego naliczenia opłat przewozowych oraz w przypadku niepobrania tych opłat, niedobór należy pobrać, a nadpłatę zwrócić. Naliczanie niedoborów i nadpłat dokonuje się na podstawie taryf, obowiązujących w momencie zawarcia umowy przewozu.

Koleje, przeprowadzające rozliczenia z nadawcą lub odbiorcą pobierają niedobory i zwracają nadpłaty według przepisów wewnętrznych tych kolei.

Jeśli równowartość niedoboru lub nadpłaty związane z jednym listem przewozowym nie przekracza 5 franków szwajcarskich, nie podlegają one pobraniu lub zwrotowi. § 6. Koleje pobierają opłaty przewozowe i dopłaty w walucie kraju, w którym je się pobiera.

Jeżeli opłaty przewozowe nie są wyrażone w walucie kraju, w którym powinny być one pobrane, wówczas przelicza się je na walutę tego kraju według kursu obowiązującego na dzień i miejsce zapłaty. § 7. Postanowień niniejszego artykułu nie stosuje się, jeśli między stacjami kolei dwóch sąsiednich krajów ustalono taryfę bezpośrednią, która przewiduje inny sposób pobierania należności przewozowych.

38

Artykuł 16 Zaliczenia i zaliczki w gotówce

Zaliczenia i zaliczki w gotówce nie są dopuszczalne.

Artykuł 17 Wydanie towaru. Poszukiwanie towaru

§ 1. Po przybyciu towaru na stację przeznaczenia, kolej zobowiązana jest wydać towar wraz z oryginałem listu przewozowego i zawiadomieniem o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego) odbiorcy po opłaceniu przez niego na rzecz kolei należności wynikających z listu przewozowego. Odbiorca zobowiązany jest opłacić należności przewozowe i przyjąć towar.

Zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei przeznaczenia, towar może być wydany do momentu opłacenia należności przez odbiorcę.

Odbiorca ma prawo odmówić przyjęcia towaru tylko w tych przypadkach, kiedy na skutek uszkodzenia, zepsucia lub z innych powodów stan towaru uległ zmianie na tyle, że wyklucza możliwość jego pełnego lub częściowego użycia zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. § 2. Wszystkie należności, przypadające według listu przewozowego, powinny być opłacone kolei całkowicie, nawet jeśli brakuje części towaru, wymienionego w liście przewozowym. W tym przypadku za niewydaną część towaru odbiorca ma prawo otrzymania zapłaconych według listu przewozowego należności w drodze roszczenia, zgodnie z postanowieniami artykułu 29. § 3. Towary w opakowaniu, których masę ustala się przy pakowaniu i wskazuje na każdej sztuce oraz przesyłki w sztukach o jednakowej masie standardowej wydaje się bez ważenia, jeśli opakowanie nie jest naruszone. § 4. We wszystkich pozostałych przypadkach wydanie towaru odbywa się zgodnie z postanowieniami SMGS lub przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolei przeznaczenia, jeżeli postanowienia SMGS nie zawierają odpowiednich uregulowań w tym zakresie. § 5. Jeżeli towar nie został wydany odbiorcy w ciągu 30 dni od upływu terminu dostawy, odbiorcy lub nadawcy przysługuje prawo wystąpienia do kolei z wnioskiem o poszukiwanie towaru.

Wniosek w dwóch egzemplarzach zgodnie z wzorem w Załączniku 15 nadawca składa na stacji nadania, a odbiorca na stacji przeznaczenia, przedkładając jednocześnie wtórnik listu przewozowego (część 3) lub oryginał listu przewozowego wraz z zawiadomieniem o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego) najpóźniej 3 miesiące po upływie terminu dostawy.

Stacja nadania lub przeznaczenia potwierdza przyjęcie wniosku na obu egzemplarzach odciskiem datownika i podpisem pracownika stacji, przyjmującego wniosek. Jeden egzemplarz zwracany jest wnioskodawcy.

39

Wniosek o poszukiwanie towaru nie jest uważany za roszczenie w myśl artykułu 29. § 6. Odbiorca może uważać towar za zaginiony, jeśli towaru tego nie wydano odbiorcy w ciągu 30 dni od upływu terminu dostawy, obliczonego zgodnie z artykułem 14, a stacja przeznaczenia zamieściła uwagę „Towar nie nadszedł" w rubryce „Nazwa towaru" przedłożonego przez odbiorcę wtórnika listu przewozowego (część 3) lub oryginału listu przewozowego wraz z zawiadomieniem o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego). Uwaga ta powinna być potwierdzona odciskiem datownika stacji przeznaczenia.

Jeżeli jednak towar przybył do stacji przeznaczenia po upływie wskazanego terminu, stacja przeznaczenia zawiadamia o tym odbiorcę. Odbiorca obowiązany jest przyjąć towar, jeśli przybył on nie później niż w ciągu 6 miesięcy od upływu terminu dostawy i zwrócić kolei wypłacone mu odszkodowanie za zaginięcie i przewóz towaru oraz za inne koszty, powstałe w związku z przewozem.

Jeżeli odszkodowanie za zaginięcie i za przewóz towaru było wypłacone nadawcy, nadawca jest obowiązany odszkodowanie to zwrócić kolei. Odbiorca zachowuje przy tym prawo żądania od kolei uiszczenia kary za przekroczenie terminu dostawy oraz odszkodowania za częściowe zaginięcie, ubytek, uszkodzenie, zepsucie odnalezionego towaru lub za obniżenie jego jakości.

Artykuł 18 Protokół handlowy

§ 1. Protokół handlowy sporządza kolej, jeśli w czasie przewozu lub wydania przesyłki sprawdzany jest stan, masa, ilość sztuk, a także posiadanie listu przewozowego i przy tym stwierdzono: 1) całkowite lub częściowe zaginięcie towaru, ubytek, uszkodzenie, zepsucie lub obniżenie jakości towaru z innych przyczyn; 2) rozbieżności pomiędzy faktycznymi danymi o towarze, przyjętym do przewozu (nazwą towaru, masą, ilością sztuk, oznakowaniem, ocechowaniem i numeracją sztuk; nazwą odbiorcy i stacji przeznaczenia), a danymi wskazanymi w liście przewozowym; 3) brak listu przewozowego lub jego poszczególnych części lub też brak towaru do tego listu; 4) całkowity lub częściowy brak przyborów ładunkowych załączonych przez nadawcę i wskazanych w liście przewozowym.

Protokół handlowy sporządza się także w przypadku ujawnienia próżnego wagonu prywatnego lub wynajętego, bez listu przewozowego lub ujawnienia listu przewozowego bez wagonu.

Stacja, która stwierdzi jedną lub kilka z powyższych nieprawidłowości, zobowiązana jest sporządzić protokół handlowy zgodnie ze wzorem podanym w Załączniku 16, jeśli przewóz odbywał się na podstawie listu przewozowego SMGS lub zgodnie ze wzorem wskazanym w Załączniku 8.1 do Załącznika 22

40

do niniejszej Umowy, jeśli przewóz odbywał się na podstawie listu przewozowego CIM/SMGS. Jeśli protokół handlowy wydrukowano na oddzielnych arkuszach, to każdy z arkuszy powinien być ponumerowany, podpisany przez osobę wskazaną w § 6 niniejszego artykułu oraz posiadać odcisk datownika stacji, a w górnej części każdego arkusza winien być wskazany numer protokołu handlowego. Po sporządzeniu wszystkie arkusze protokołu handlowego powinny być złączone. Formularze protokołu handlowego mogą być drukowane na papierze samokopiującym.

Protokół handlowy sporządza się tylko w przypadku, jeśli wymienione wyżej nieprawidłowości mogły powstać wyłącznie w czasie od przyjęcia towaru do przewozu do jego wydania.

O sporządzeniu protokołu handlowego stacja zobowiązana jest zamieścić uwagę w liście przewozowym, w rubryce „Protokół handlowy”. § 2. Jeżeli w czasie wydania towaru odbiorca stwierdzi jedną z nieprawidłowości wymienionych w § 1 niniejszego artykułu, a kolej nie sporządziła protokołu handlowego, powinien on niezwłocznie wystąpić z wnioskiem o sporządzenie protokołu handlowego przez stację przeznaczenia.

Stacja przeznaczenia ma prawo odmówić sporządzenia protokołu handlowego w przypadku, jeśli: 1) wyklucza się możliwość powstania nieprawidłowości w czasie od przyjęcia towaru do przewozu do jego wydania; 2) ubytek masy towaru nie przekracza norm podanych w § 5 niniejszego artykułu. § 3. Jeżeli przepisy wewnętrzne, obowiązujące na kolei przeznaczenia, dopuszczają możliwość sporządzenia protokołu handlowego także po wydaniu towaru odbiorcy, to w przypadku wystąpienia jednej z nieprawidłowości, wymienionych w § 1 niniejszego artykułu, której nie można było stwierdzić w wyniku zewnętrznych oględzin, odbiorcy przysługuje prawo wystąpienia do stacji przeznaczenia z wnioskiem o sporządzenie protokołu handlowego po wydaniu towaru. Wniosek ten powinien być przedstawiony stacji przeznaczenia przez odbiorcę niezwłocznie po stwierdzeniu nieprawidłowości i nie później niż trzy doby po wydaniu towaru. Do czasu sporządzenia protokołu przez stację przeznaczenia odbiorca nie może zmieniać stanu towaru, jeśli nie jest to niezbędne ze względu na zapobiegnięcie dalszym stratom. Plomby lub urządzenia zabezpieczające zdjęte przez odbiorcę po wydaniu towaru z wagonu, kontenera, pociągu drogowego, nadwozia wymiennego, naczepy, przyczepy, samochodu, traktora lub innego pojazdu samojezdnego należy przekazać stacji przeznaczenia.

Stacja przeznaczenia może odmówić sporządzenia protokołu handlowego, jeśli: 1) przepisy wewnętrzne, obowiązujące na kolei przeznaczenia, nie dopuszczają sporządzenia protokołu handlowego po wydaniu towaru;

41

2) wniosek odbiorcy nie został złożony na stacji przeznaczenia niezwłocznie po stwierdzeniu nieprawidłowości i nastąpiło to później niż w ciągu trzech dni od wydania towaru; 3) stan towaru został zmieniony przez odbiorcę, chociaż nie było to niezbędne dla zapobiegania powstaniu dalszych strat; 4) wyklucza się możliwość powstania danej nieprawidłowości w czasie trwającym od momentu przyjęcia towaru do przewozu do jego wydania; 5) ubytek masy nie przekroczył norm wskazanych w § 5 niniejszego artykułu; 6) odbiorca nie przekazał stacji przeznaczenia plomb lub urządzeń zabezpieczających, zdjętych przez niego z wagonu, kontenera, pociągu drogowego, nadwozia wymiennego, naczepy, przyczepy, samochodu, traktora lub innego pojazdu samojezdnego. § 4. Jeśli w wyniku rozpatrywania wniosku odbiorcy o sporządzenie protokołu handlowego, złożonego zgodnie z postanowieniami § 2 lub 3 niniejszego artykułu, stacja przeznaczenia stwierdzi, że wniosek nie jest zasadny, stacji przeznaczenia przysługuje prawo wystąpienia do odbiorcy z żądaniem zwrotu kosztów poniesionych w związku ze sprawą oraz uiszczenia kary pieniężnej, o ile pobranie takiej kary przewidziane jest w przepisach wewnętrznych, obowiązujących na kolei przeznaczenia. § 5. Jeśli w wyniku sprawdzenia na stacji pośredniej lub na stacji przeznaczenia masy przesyłki, zawierającej towar wymieniony w artykule 24 § 1, który z powodu swych właściwości podlega w czasie przewozu naturalnemu ubytkowi, stwierdzono ubytek masy w stosunku do masy wskazanej w liście przewozowym, to na tę okoliczność sporządza się protokół handlowy tylko wtedy, jeżeli ubytek przekracza normę ustaloną w artykule 24 § 1. Jeśli brakująca masa towaru ustalona podczas sprawdzania, nie przewyższa normy podanej w artykule 24 § 1, to nie sporządza się protokołu handlowego; w tym przypadku masa ustalona w wyniku sprawdzenia wpisywana jest do listu przewozowego w rubryce „Uwagi kolei".

Jeśli w wyniku sprawdzenia na stacji pośredniej lub na stacji przeznaczenia masy przesyłki zawierającej towar, który z powodu swych właściwości nie podlega podczas przewozu ubytkowi naturalnemu, stwierdzono ubytek masy w stosunku do masy wskazanej w liście przewozowym, to na tę okoliczność protokół handlowy sporządza się tylko wtedy, jeżeli ubytek przekracza 0,2% masy wskazanej w liście przewozowym. Jeżeli ubytek masy ustalonej w wyniku sprawdzenia nie przewyższa 0,2% masy podanej w liście przewozowym, to masa wskazana w liście przewozowym uważana jest za prawidłową. Ten sam sposób postępowania obowiązuje w przypadku stwierdzenia nadwyżki masy. § 6. Protokół handlowy podpisują pracownicy stacji wymienieni we wzorze zamieszczonym w Załączniku 16 do SMGS oraz Załącznika 8.1 do Załącznika 22 SMGS. Jeżeli protokół sporządzany jest na stacji przeznaczenia,

42

powinien on być podpisany także przez odbiorcę lub przez osobę przez niego upoważnioną do odbioru towaru.

Jeżeli odbiorca nie zgadza się z danymi zawartymi w protokole handlowym, przysługuje mu prawo zamieszczenia w protokole odpowiedniej adnotacji, o ile postępowanie takie przewidują przepisy wewnętrzne obowiązujące na kolei przeznaczenia. § 7. W celu ustalenia przyczyn i rozmiaru zaginięcia, ubytku, uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru, wynikające z innych przyczyn, a także w celu określenia wysokości szkody, może być sporządzona ekspertyza zgodnie z przepisami kraju przeznaczenia. § 8. Jeden egzemplarz protokołu handlowego należy wręczyć odbiorcy zgodnie z przepisami wewnętrznymi kolei przeznaczenia. § 9. Postanowienia §§ 2 – 8 niniejszego artykułu dotyczące odbiorcy odnoszą się odpowiednio do nadawcy, w przypadku zwrócenia towaru nadawcy zgodnie z artykułem 20 § 2 punkt 1 lub do osoby trzeciej, w przypadku przekazania tej osobie towaru zgodnie z przepisami wewnętrznymi wymienionymi w artykule 21 § 3.

Artykuł 19 Prawo zastawu przysługujące kolei

§ 1. Kolej ma prawo zastawu na towarze dla zabezpieczenia wszystkich należności, związanych z wykonaniem umowy przewozu. Prawo to obowiązuje w czasie, gdy towar znajduje się we władaniu kolei. § 2. Stosowanie prawa zastawu określają ustawy i przepisy wewnętrzne kraju, w którym towar powinien być wydany.

43

ROZDZIAŁ IV

ZMIANA UMOWY PRZEWOZU

Artykuł 20 Prawo i tryb zmiany umowy przewozu

§ 1. Prawo zmiany umowy przewozu przysługuje nadawcy i odbiorcy. Jeżeli zgodnie z listami przewozowymi odbiorcami towaru, przewożonego do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Chińskiej Republiki Ludowej i Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej, są organizacje państwowe, przeadresowania go na stacjach granicznych kraju przeznaczenia dokonują pełnomocnicy wewnętrznych organizacji handlu zagranicznego tych krajów. § 2. Nadawca ma prawo wprowadzić następujące zmiany umowy przewozu: 1) zażądać zwrotu towaru na stacji nadania; 2) zmienić stację przeznaczenia towaru. Zobowiązany jest on przy tym wskazać stacje graniczne, przez które towar powinien być przewieziony i płatnika za koleje tranzytowe, pojawiającego się w rezultacie zmiany umowy przewozu, jeśli opłata należności przewozowych na tych kolejach odbywa się za pośrednictwem płatnika (spedytora, agenta i in.); 3) zmienić odbiorcę towaru; 4) zażądać zwrotu towaru do stacji nadania. § 3. Odbiorca ma prawo wprowadzić następujące zmiany do umowy przewozu: 1) zmienić stację przeznaczenia towaru na obszarze kraju przeznaczenia; 2) zmienić odbiorcę towaru. Odbiorca może na podstawie niniejszej Umowy wprowadzić zmianę do umowy przewozu tylko na wejściowej stacji granicznej kraju przeznaczenia, jeśli towar nie został jeszcze z tej stacji wysłany.

W przypadku, jeżeli towar opuścił już wejściową stację graniczną kraju przeznaczenia, zmiana umowy przewozu może być dokonana przez odbiorcę tylko na podstawie przepisów wewnętrznych, obowiązujących na kolei kraju przeznaczenia. § 4. Zmiany umowy przewozu powodujące podział towaru są niedopuszczalne. § 5. Zmianę umowy przewozu wprowadza się na podstawie pisemnego zgłoszenia nadawcy lub odbiorcy na druku według wzoru Załącznika 17. Na kolei przeznaczenia zgłoszenie odbiorcy może mieć inny wzór, ustalony w przepisach wewnętrznych, obowiązujących na tej kolei.

44

Nadawca powinien wypełnić zgłoszenie zmiany umowy przewozu zgodnie z postanowieniami artykułu 7 § 2 dotyczącymi tłumaczenia na języki robocze OSŻD.

Zgłoszenie sporządza się na każdą przesyłkę oddzielnie w jednym egzemplarzu i składa je: nadawca – za pośrednictwem stacji nadania, odbiorca – za pośrednictwem wejściowej stacji granicznej kolei kraju przeznaczenia. Nadawca powinien powtórzyć we wtórniku listu przewozowego (część 3), w rubryce „Nazwa towaru", treść zgłoszenia i przedstawić kolei wtórnik równocześnie ze zgłoszeniem.

Zgłoszenie odbiorcy może obejmować także więcej przesyłek przewożonych w grupie wagonów, jeżeli zmiana umowy przewozu dotyczy przesyłek do tej samej stacji przeznaczenia i pod adresem jednego odbiorcy.

Przyjmując zgłoszenie stacja nadania potwierdza jego odbiór przez umieszczenie datownika i podpisu osoby przyjmującej zgłoszenie pod treścią zgłoszenia we wtórniku listu przewozowego, po czym zwraca wtórnik nadawcy.

Odbiorca może złożyć zgłoszenie bez okazania wtórnika listu przewozowego. § 6. Stacja nadania lub stacja graniczna, przez którą odbył się przewóz towaru, zawiadamia telegraficznie na koszt składającego zgłoszenie stacje na drodze przewozu i stację przeznaczenia o zgłoszeniu nadawcy i o zmianie umowy przewozu. Telegram należy potwierdzić, przesyłając oryginał zgłoszenia zmiany umowy przewozu do tej stacji, na której towar zatrzymano zgodnie z telegramem. Stacja, na której towar zatrzymano, dokonuje zmiany umowy przewozu na podstawie telegraficznego zawiadomienia stacji nadania, nie oczekując na otrzymanie pisemnego zgłoszenia nadawcy.

Kolej nie ponosi w tym przypadku odpowiedzialności za ewentualne zniekształcenie zgłoszenia nadawcy w telegraficznym zawiadomieniu. § 7. Nadawca traci prawo do zmiany umowy przewozu z chwilą otrzymania listu przewozowego przez odbiorcę lub w przypadku przybycia towaru do wejściowej stacji granicznej kolei przeznaczenia, jeśli posiada ona zgłoszenie odbiorcy, bądź telegraficzne zawiadomienie stacji przeznaczenia o zmianie umowy przewozu. § 8. Nadawca nie odpowiada za następstwa spowodowane zmianą umowy przewozu, wprowadzoną na podstawie pisemnego zgłoszenia odbiorcy lub telegraficznego zawiadomienia stacji przeznaczenia. § 9. Prawo do jednokrotnej zmiany umowy przewozu przysługuje zarówno nadawcy jak i odbiorcy. § 10. Kolej ma prawo odmówić wykonania zmiany umowy przewozu lub wstrzymać wykonanie tej zmiany tylko w przypadkach, jeśli: 1) jest to niewykonalne w chwili otrzymania pisemnego zgłoszenia albo telegraficznego zawiadomienia stacji nadania lub przeznaczenia przez stację kolei, która ma wykonać zmianę umowy przewozu; 2) może to spowodować trudności eksploatacyjne na liniach kolei;

45

3) jest to sprzeczne z ustawami i przepisami, obowiązującymi w krajach, których koleje uczestniczą w przewozie; 4) przy zmianie stacji przeznaczenia wartość towaru nie pokrywa wszystkich przypuszczalnych kosztów przewozu do nowej stacji przeznaczenia, poza przypadkami, gdy będą one niezwłocznie wpłacane lub zagwarantowane. § 11. W przypadkach, przewidzianych § 10 niniejszego artykułu, kolej zawiadamia możliwie najszybciej nadawcę lub odbiorcę o przeszkodach w dokonaniu zmiany umowy przewozu.

Jeśli kolej nie mogła przewidzieć tych przeszkód i dokonała zmiany umowy przewozu, odpowiedzialność za wszelkie wynikające z tego następstwa ponosi nadawca lub odbiorca w zależności od tego, kto złożył zgłoszenie dokonania zmiany. § 12. Obliczania i pobierania opłat przewozowych przy zmianie umowy przewozu dokonuje się na podstawie artykułów 13 i 15 przy uwzględnieniu następujących okoliczności: 1) jeżeli towar ma być wydany na stacji pośredniej, wówczas opłaty przewozowe oblicza się i pobiera tylko za przewóz do tej stacji. Jeśli towar już minął nową stację przeznaczenia i kolej zwraca go do tej stacji, wówczas, oprócz opłat przewozowych do stacji zatrzymania towaru, dolicza się oddzielnie przewoźne od stacji zatrzymania towaru do nowej stacji przeznaczenia; 2) jeżeli towar ma być wysłany do nowej stacji, leżącej dalej, niż pierwotna stacja przeznaczenia, lub do stacji, nieleżącej na pierwotnej drodze przewozu towaru, wówczas opłaty przewozowe oblicza się i pobiera oddzielnie za przewóz do pierwotnej stacji przeznaczenia lub do stacji zatrzymania towaru i od tej stacji do nowej stacji przeznaczenia; 3) jeżeli towar ma być zwrócony do stacji nadania, wówczas opłaty przewozowe oblicza się i pobiera od nadawcy za przewóz do tej stacji, z której towar będzie zwrócony i oddzielnie za przewóz od tej stacji do stacji nadania. § 13. Za zmianę umowy przewozu pobierana jest opłata. Opłatę tę oblicza się według przepisów wewnętrznych, obowiązujących na kolei, która wykonuje zmianę umowy przewozu i pobiera się je stosownie do artykułu 15.

Jeśli w wyniku zmiany umowy przewozu nastąpi zatrzymanie przewozu lub wydanie towaru nie z winy kolei, to opłaty dodatkowe, kary i opłaty za czas: przechowania towaru, przetrzymania wagonu i inne, z wyjątkiem opłat za przetrzymanie wagonu na kolejach tranzytowych, oblicza się na podstawie wewnętrznych przepisów i taryf tej kolei, na której miało miejsce zatrzymanie. Opłaty za przetrzymanie wagonu na kolejach tranzytowych, spowodowane zmianą umowy przewozu, oblicza się zgodnie z postanowieniami taryfy tranzytowej, mającej zastosowanie w danym przewozie międzynarodowym.

Opłaty dodatkowe i opłaty za przestój wagonów należy odpowiednio udokumentować i wpisać do dokumentów przewozowych w celu pobrania ich od nadawcy, odbiorcy lub płatnika (spedytora, agenta i in.) w zależności od tego, który z nich opłaca należności przewozowe, zgodnie z artykułem 15.

46

Artykuł 21

Przeszkody w przewozie lub wydaniu towaru

§ 1. W razie przeszkody w przewozie na stacji nadania lub w drodze kolej rozstrzyga, czy należy żądać od nadawcy wskazówek, czy też bardziej celowe jest dokonać przewozu towaru do stacji przeznaczenia, zmieniając drogę przewozu. Kolej ma prawo wyegzekwowania przewoźnego za przewóz inną drogą oraz zastosowania zmienionych terminów dostawy, z wyjątkiem przypadków, kiedy wina jest po jej stronie. § 2. Jeśli nie ma innej drogi przewozu lub jeśli dalszy przewóz jest niemożliwy z innych przyczyn, a także jeśli zachodzą przeszkody w wydaniu towaru, stacja, na której powstała przeszkoda, niezwłocznie – za pośrednictwem stacji nadania – zawiadamia o tym telegraficznie nadawcę, żądając od niego wskazówek. Stacja zobowiązana jest przekazać nadawcy wszelkie niezbędne informacje, jakimi dysponuje.

Stacja nie ma obowiązku żądania wskazówek od nadawcy, jeżeli przeszkody mają charakter przejściowy i wynikają z przyczyn wskazanych w artykule 3 § 3 punkt 1.

Nadawca może w liście przewozowym, w rubryce „Szczególne oświadczenia nadawcy" zamieścić wskazówki w sprawie postępowania z towarem w przypadku powstania przeszkód w przewozie i jego wydaniu. Jeśli zgodnie z ocenę kolei, wskazówki te nie mogą być wykonane, żąda ona od nadawcy nowych wskazówek.

Po otrzymaniu telegramu o przeszkodach w przewozie bądź wydaniu towaru stacja nadania niezwłocznie zawiadamia o tym nadawcę według ustalonych zasad lub w sposób określony przez przepisy wewnętrzne. Nadawca zobowiązany jest zamieścić na odwrocie zawiadomienia wskazówki, jak postąpić z towarem i zwrócić to zawiadomienie stacji lub przekazać swoje wskazówki w sposób określony przez przepisy wewnętrzne.

Przy zwrocie zawiadomienia lub przy przekazaniu wskazówek w sposób określony przez przepisy wewnętrzne nadawca zobowiązany jest przedstawić stacji nadania wtórnik listu przewozowego (część 3) w celu zamieszczenia odpowiednich wskazówek nadawcy. W przypadku nieprzedstawienia przez nadawcę wtórnika listu przewozowego, jego wskazówki, podane na odwrocie zawiadomienia lub przekazane w sposób określony przez przepisy wewnętrzne, uważa się za nieważne i stacja nadania zawiadamia stację, na której powstała przeszkoda, o braku wskazówek nadawcy. Kolej, na której towar zatrzymano, postępuje w tym przypadku według własnych przepisów wewnętrznych.

Nadawca może udzielić wskazówek bez przedstawiania wtórnika listu przewozowego, gdy zawiadomienie, które otrzymała stacja nadania dotyczy zmiany drogi przewozu lub gdy odbiorca odmówił przyjęcia towaru.

47

O wskazówkach nadawcy stację nadania zawiadamia stacja, na której powstała przeszkoda. Koszty, związane z zawiadomieniem nadawcy, kolej nadania pobiera od nadawcy według swoich przepisów wewnętrznych.

Jeśli przeszkoda w przewozie albo w wydaniu towaru powstała po zmianie umowy przewozu przez odbiorcę, kolej zawiadamia o tym odbiorcę, który złożył zgłoszenie zmiany umowy przewozu. Koszty, związane z zawiadomieniem odbiorcy, kolej przeznaczenia pobiera od odbiorcy zgodnie z przepisami wewnętrznymi, obowiązującymi na kolei przeznaczenia. § 3. Jeśli nadawca, zawiadomiony o przeszkodzie w przewozie lub wydaniu towaru, nie udzielił żadnych wskazówek, albo udzielił wskazówki niemożliwe do wypełnienia w ciągu 8 dni, a przy łatwo psujących się towarach w ciągu 4 dni od chwili wysłania mu zawiadomienia przez stację, na której przeszkoda powstała - wówczas należy postąpić z towarem według przepisów wewnętrznych, obowiązujących na kolei, na której powstała przeszkoda.

W przypadku, jeśli towarom łatwo psującym się zagraża zepsucie, kolej, na której powstała przeszkoda w przewozie lub wydaniu towaru, nie czekając na upływ 4-dniowego terminu, postępuje z towarem zgodnie z przepisami wewnętrznymi na niej obowiązującymi. § 4. Jeżeli przeszkoda w przewozie ustanie przed otrzymaniem wskazówek nadawcy, stacja, na której przeszkoda powstała, kieruje towar do stacji przeznaczenia, nie czekając na te wskazówki oraz niezwłocznie zawiadamia o tym nadawcę towaru. § 5. Jeśli towar sprzedano, kwotę uzyskaną ze sprzedaży – po potrąceniu przypadających kolei opłat przewozowych zgodnie z artykułem 13 § 1, dopłat do przewoźnego i innych kosztów, związanych ze sprzedażą towaru– wypłaca się nadawcy. Jeżeli kwota uzyskana ze sprzedaży nie pokrywa należności przewozowych, nadawca zobowiązany jest opłacić różnicę. § 6. Postanowienia §§ 1, 3, 4 i 5 niniejszego artykułu stosuje się także do odbiorcy, który zmienia umowę przewozu zgodnie z artykułem 20. § 7. Jeśli w czasie przewozu lub wydania towaru zachodzi przeszkoda w jego przewozie bądź wydaniu z winy nadawcy lub odbiorcy, należy zwrócić wszelkie koszty, poniesione przez kolej wskutek zwłoki w przewozie lub w wydaniu towaru. Jeśli przeszkoda w przewozie lub wydaniu powstała bez winy nadawcy lub odbiorcy, wszelkie koszty, wynikłe na skutek nieudzielenia przez nadawcę lub odbiorcę wskazówek na zapytanie kolei w terminach ustalonych w § 3 niniejszego artykułu lub jeśli udzielone przez niego wskazówki były niewykonalne, mają być zwrócone na rzecz kolei.

Jeśli przeszkoda powstała na kolei nadania lub przeznaczenia, opłaty te oblicza się zgodnie z wewnętrznymi przepisami i taryfami, obowiązującymi na tych kolejach.

W przypadku powstania przeszkody na kolejach tranzytowych, opłaty te oblicza się zgodnie z taryfą tranzytową mającą zastosowanie dla danego przewozu międzynarodowego, jeśli jednak w taryfie tranzytowej nie są

48

przewidziane tego rodzaju opłaty, oblicza się je wówczas zgodnie z wewnętrznymi przepisami i taryfami, obowiązującymi na danej kolei tranzytowej.

Wszystkie wyżej wymienione opłaty wpisuje się do listu przewozowego w celu pobrania ich od nadawcy, odbiorcy lub płatnika (spedytor, agent i in.), w zależności od tego, kto z nich opłaca należności przewozowe zgodnie z artykułem 15. § 8. Przy zmianach umowy przewozu, spowodowanych przeszkodą w przewozie lub w wydaniu towaru, stosuje się odpowiednie postanowienia artykułu 20. W tych przypadkach nie mają zastosowania postanowienia artykułu 20 § 9.

49

ROZDZIAŁ V

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KOLEI

Artykuł 22 Odpowiedzialność solidarna kolei

§ 1. Kolej, która przyjęła do przewozu towar na podstawie listu przewozowego SMGS, odpowiedzialna jest za wykonanie przewozu na całej drodze, aż do wydania towaru na stacji przeznaczenia, a w przypadkach przeekspediowania towaru do krajów, których koleje nie uczestniczą w niniejszej Umowie, do załatwienia formalności związanych z przewozem na podstawie listu przewozowego innej umowy o bezpośredniej międzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej. W przypadku przeekspediowania towaru z krajów nieuczestniczących w niniejszej Umowie – po załatwieniu formalności związanych z przewozem towaru na podstawie listu przewozowego SMGS.

§ 2. Kolej, która przyjęła do przewozu towar na podstawie listu przewozowego CIM/SMGS, odpowiedzialna jest za wykonanie umowy przewozu od momentu przyjęcia towaru, aż do przystawienia datownika stacji w miejscu ponownego nadania, a w kierunku odwrotnym – od momentu przystawienia datownika stacji w miejscu ponownego nadania aż do wydania towaru na stacji przeznaczenia. § 3. Każda następna kolej przez przyjęcie towaru z listem przewozowym przystępuje tym samym do umowy przewozu i przejmuje wynikające z niej obowiązki.

Artykuł 23 Granice odpowiedzialności

§ 1. Kolej odpowiada na warunkach ustalonych w niniejszym rozdziale za przekroczenie terminu dostawy oraz za szkody, powstałe wskutek całkowitego lub częściowego zaginięcia, ubytku, uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z innych przyczyn, w czasie od przyjęcia go do przewozu aż do wydania na stacji przeznaczenia, w a przypadku przeekspediowania towaru do krajów, których koleje nie uczestniczą w niniejszej Umowie – do czasu załatwienia formalności związanych z przewozem za listem przewozowym innej umowy o bezpośredniej kolejowej komunikacji towarowej.

Kolej ponosi odpowiedzialność za zagubienie z jej winy dokumentów dołączonych przez nadawcę lub urząd celny do listu przewozowego i w nim wyszczególnionych zgodnie z artykułem 11 §§ 1 i 3 oraz za niewykonanie z jej winy zmiany umowy przewozu, zgłoszonej zgodnie z artykułem 20 §§ 2 i 3.

Przy przewozie towaru na podstawie listu przewozowego CIM/SMGS, przewidziana niniejszym rozdziałem odpowiedzialność kolei rozpoczyna się od

50

momentu przyjęcia towaru do przewozu aż do momentu przystawienia na liście przewozowym CIM/SMGS datownika stacji w miejscu ponownego nadania, a w kierunku odwrotnym – od momentu przystawienia na liście przewozowym datownika stacji w miejscu ponownego nadania aż do wydania towaru na stacji przeznaczenia. § 2. Kolej w żadnym wypadku nie ma obowiązku wynagradzać szkód w wysokości, przekraczającej kwotę całkowitego zaginięcia towaru. § 3. Kolej zwolniona jest od odpowiedzialności, jeżeli całkowite lub częściowe zaginięcie, ubytek masy, uszkodzenie, zepsucie lub obniżenie jakości wskutek innych przyczyn towaru, przyjętego do przewozu powstało: 1) wskutek okoliczności, którym kolej nie mogła zapobiec i usunięcie których nie było od niej zależne; 2) wskutek złej jakości towaru, opakowania w chwili przyjęcia go do przewozu na stacji nadania lub wskutek specyficznych właściwości naturalnych towaru, opakowania, powodujących jego samozapalenie, złamanie w tym stłuczenie i rozhermetyzowanie opakowań szklanych, polietylenowych, metalowych, drewnianych, ceramicznych i innych, rdzewienie, zepsucie wewnętrzne i temu podobne następstwa; 3) z winy nadawcy lub odbiorcy lub z tytułu ich żądań, na skutek których nie można obarczyć winą kolei; 4) z przyczyn związanych z załadowaniem lub wyładowaniem towaru, jeżeli czynności te były dokonane środkami nadawcy lub odbiorcy; fakt dokonania załadunku przez nadawcę wynika z zamieszczonej przez niego uwagi w liście przewozowym w rubryce "Załadowano" zgodnie z artykułem 9 § 4, jeżeli w rubryce tej brak jest takiej uwagi, domniemywa się, iż załadunku dokonał nadawca; 5) wskutek przewozu na wagonach niekrytych towaru dopuszczonego do takiego przewozu zgodnie z wewnętrznymi przepisami kolei nadania; 6) wskutek tego, iż nadawca lub odbiorca czy też dozorca nadawcy lub odbiorcy nie przestrzegali postanowień Załącznika 3, a także jeśli dozorca nie spełniał wymogów stawianych mu w tych postanowieniach; 7) wskutek braku opakowania wymaganego do przewozu towaru, zgodnie z artykułem 9 § 1, w wyniku czego nie można było zabezpieczyć towaru na całej drodze przewozu; 8) wskutek takich wad opakowania, które nie mogły być zauważone przy zewnętrznych oględzinach przez kolej na stacji nadania w czasie przyjęcia towaru do przewozu, w wyniku czego nie można było zabezpieczyć towaru na całej drodze przewozu; 9) wskutek tego, iż nadawca nadał do przewozu przedmioty wyłączone z przewozu pod niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niepełną nazwą; 10) wskutek tego, iż nadawca nadał towary przyjmowane do przewozu warunkowo, pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą, niepełną lub bez zachowania warunków ustalonych w niniejszej Umowie;

51

11) wskutek naturalnego ubytku masy towaru, jeżeli ubytek nie przekracza normy ustalonej w artykule 24 § 1; 12) wskutek tego, iż nadawca nadał towar do przewozu w wagonie lub kontenerze nienadającym się do przewozu danego towaru, mimo że powinien był to stwierdzić w czasie sprawdzania stanu wagonu lub kontenera zgodnie z artykułem 9 § 4 lub Załącznikiem 8 § 11. O dokonaniu załadunku przez nadawcę świadczy zamieszczona przez niego uwaga w liście przewozowym, w rubryce „Załadowano", jeżeli w rubryce tej nie zamieszczono takiej uwagi, domniemywa się, iż załadunku towaru dokonał nadawca; 13) w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania przez nadawcę, odbiorcę lub upoważnioną przez niego osobę procedur celnych lub innych przepisów administracyjnych. § 4. Kolej zwolniona jest od odpowiedzialności:

1) za ubytek masy towarów liczonych w sztukach, opakowanych lub obwiązanych, gdy przy wydaniu przesyłki odbiorcy w przesyłce jest pełna ilość sztuk i opakowanie lub obwiązanie znajduje się w stanie nieuszkodzonym, niemogącym przyczynić się do ubytku masy towaru;

2) za ubytek masy towarów liczonych w sztukach nieopakowanych lub nieobwiązanych, gdy przy wydaniu przesyłki odbiorcy w przesyłce była pełna ilość sztuk i nie było zewnętrznych oznak uszkodzenia przesyłki, mogącego przyczynić się do ubytku masy; 3) za ubytek masy poszczególnych sztuk towaru przewożonego bez opakowania lub obwiązania, jeżeli towar był wydany odbiorcy przy pełnej ilości sztuk i przy braku zewnętrznych oznak uszkodzenia towaru, mogącego przyczynić się do ubytku masy; 3) za ubytek masy i brakujące sztuki, jeśli towar załadowany przez nadawcę do wagonu, kontenera, nadwozia pociągu drogowego, samochodu, nadwozia wymiennego, przyczepy i naczepy został wydany z nienaruszonymi plombami lub urządzeniami zabezpieczającymi, nałożonymi przez nadawcę lub stację nadania zgodnie z postanowieniami artykułu 9 § 8 i § 9 Załącznika 21 do Umowy SMGS, a także bez zewnętrznych oznak uszkodzeń mogących przyczynić się do ubytku masy towarów lub braku sztuk; 4) za całkowite lub częściowe zaginięcie wymiennych i zapasowych części znajdujących się w zaplombowanych pociągach drogowych, nadwoziach wymiennych, przyczepach i naczepach, samochodach, traktorach i innych pojazdach samojezdnych, jeśli wydano je odbiorcy przy nienaruszonych plombach lub urządzeniach zabezpieczających założonych przez nadawcę zgodnie z § 3 Załącznika 7 do Umowy SMGS oraz § 9 Załącznika 21 do Umowy SMGS, a także bez uszkodzenia i zewnętrznych oznak uszkodzeń mogących przyczynić się do całkowitego lub częściowego zaginięcia części wymiennych lub zapasowych. Na równi z plombami lub urządzeniami zabezpieczającymi nadawcy lub stacji nadania traktuje się nienaruszone plomby celne i plomby lub urządzenia zabezpieczające każdej z kolei uczestniczących w przewozie, założone zgodnie

52

z postanowieniami artykułu 9 § 8, §3 Załącznika 7 do Umowy SMGS i § 9 Załącznika 21 do Umowy SMGS, jeżeli w celu przeprowadzenia kontroli granicznej, celnej, sanitarnej, fitopatologicznej, a także innego rodzaju czynności sprawdzających doszło do otwarcia wagonu, kontenera, pociągu drogowego, nadwozi wymiennych, naczep i przyczep, samochodów, traktorów i innych pojazdów samojezdnych, co spowodowało konieczność zmiany plomb lub urządzeń zabezpieczających pierwotnie nałożonych. Jeżeli w trakcie przewozu wyżej wspomniana kontrola graniczna, celna i inne czynności sprawdzające przeprowadzane były niejednokrotnie, wówczas na równi z plombami i urządzeniami zabezpieczającymi nadawcy lub stacji nadania traktowane są wszystkie nienaruszone plomby lub urządzenia zabezpieczające organów celnych lub stacji granicznych, nałożone podczas przeprowadzania kontroli i czynności sprawdzających.

Otwarcie wagonów, kontenerów, pociągów drogowych, nadwozi wymiennych, naczepi i przyczep, samochodów, traktorów i innych pojazdów samojezdnych, a w związku z tym zmiana plomb lub urządzeń zabezpieczających, zobowiązuje kolej do sporządzenia protokołu otwarcia wagonu, kontenera, samochodu, traktora, pociągu drogowego, nadwozia wymiennego, naczepy, przyczepy i innych pojazdów samojezdnych w celu przeprowadzenia kontroli granicznej, celnej, sanitarnej, fitopatologicznej i innej, a także czynności sprawdzających, zgodnie z Załącznikiem 18 lub wniesienia do listu przewozowego do rubryki „Uwagi kolei” uwagi o otwarciu. Protokół otwarcia podpisują osoby dokonujące kontroli, przedstawiciele kolei oraz stempluje się datownikiem stacji, na której zmieniono plomby lub urządzenia zabezpieczające. W liście przewozowym uwaga o otwarciu jest podpisywana przez pracownika stacji, na której zmieniono plomby lub urządzenia zabezpieczające poprzez ostemplowanie datownikiem tej stacji, a także przez osoby przeprowadzające kontrolę, jeśli tryb taki przewidziany jest w wewnętrznych przepisach danego kraju, przeprowadzającego kontrolę lub czynności sprawdzające.

Protokół otwarcia lub uwaga w liście przewozowym o otwarciu i zmianie plomb lub urządzeń zabezpieczających stwierdza jedynie fakt otwarcia wagonów, kontenerów, samochodów, traktorów i innych pojazdów samojezdnych, pociągów drogowych, nadwozi wymiennych, przyczep i naczep w celu przeprowadzenia kontroli granicznej, celnej oraz innego rodzaju czynności sprawdzających, nie potwierdza jednak stanu towaru.

Jeden egzemplarz protokołu otwarcia dołącza się do listu przewozowego i wydaje odbiorcy, na stacji przeznaczenia razem z częściami 1 i 5 listu przewozowego.

Przy przewozie towarów zgodnie z artykułem 2 § 2 z krajów, których koleje nie uczestniczą w niniejszej Umowie, do krajów, których koleje są uczestnikami niniejszej Umowy, plomby lub urządzenia zabezpieczające znajdujące się na wagonach, kontenerach, pociągach drogowych, nadwoziach wymiennych, naczepach i przyczepach, za którymi wagony, kontenery, pociągi

53

drogowe, nadwozia wymienne, naczepy i przyczepy przybywają na wejściową stację graniczną pierwszej kolei uczestniczącej w niniejszej Umowie, pochodzące z poprzedniego przewozu realizowanego za listem przewozowym innej umowy o bezpośredniej międzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej, traktowane są na równi z plombami lub urządzeniami zabezpieczającymi, nałożonymi przez nadawcę lub stację nadania zgodnie z art. 9 § 8 i § 9 Załącznika 21 do Umowy SMGS. § 5. Kolej zwolniona jest od odpowiedzialności za niedotrzymanie terminu dostawy towaru w przypadkach następujących: 1) przy zawiejach śnieżnych, powodziach, obsunięciach ziemi i innych klęskach żywiołowych – na okres do 15 dni – na zarządzenie centralnych organów kolejowych odpowiedniego kraju; 2) w innych okolicznościach, powodujących zawieszenie lub ograniczenie ruchu – na zarządzenie rządu odpowiedniego kraju. § 6. Zamieszczone przez nadawcę w liście przewozowym dane o masie i ilości sztuk przesyłki mogą tylko wówczas stanowić dowód przeciwko kolei, jeżeli kolej: 1) sprawdziła masę i wpisała ją w liście przewozowym w rubryce „Masa (w kg), stwierdzona przez kolej" potwierdzając to w rubryce „Stempel stacji ważenia, podpis”; 2) sprawdziła liczbę sztuk przesyłki i wpisała ją w liście przewozowym w rubryce „Uwagi kolei" potwierdzając to podpisem pracownika i odciskiem datownika stacji. Postanowienie to nie dotyczy jednak przypadków wymienionych w § 4 niniejszego artykułu. § 7. W przypadku częściowego zaginięcia, ubytku masy, uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z innych przyczyn, odbiorca lub nadawca powinien udowodnić, że szkoda powstała w czasie trwającym od przyjęcia towaru do przewozu do jego wydania, jeżeli protokół handlowy sporządzony został zgodnie z artykułem 18 § 3 po wydaniu towaru. § 8. Udowodnienie, że częściowe lub całkowite zaginięcie, ubytek masy, uszkodzenie, zepsucie lub innego rodzaju obniżenie jakości towaru wynikło z przyczyn, wymienionych w punktach 1 i 3 § 3 niniejszego artykułu, należy do obowiązku kolei. § 9. Jeśli okoliczności sprawy wskażą, że całkowite lub częściowe zaginięcie, ubytek masy, uszkodzenie, zepsucie lub obniżenie jakości towaru mogło wyniknąć z przyczyn, wymienionych w § 3 punkty 2, 4 – 13 niniejszego artykułu, wówczas istnieje domniemanie, że szkoda powstała z tych przyczyn, dopóki w odpowiednim przypadku nadawca lub odbiorca nie udowodni innej przyczyny powstania szkody. Domniemania tego nie stosuje się w przypadku przewidzianym w § 3 punkt 5 niniejszego artykułu, jeśli zaginęły całe sztuki.

§ 10. Jeśli podczas przewozu towarów na podstawie listu przewozowego CIM/SMGS z kraju nieuczestniczącego w niniejszej Umowie, po przystawieniu

54

datownika stacji w liście przewozowym CIM/SMGS, w miejscu ponownego nadania stwierdzone zostanie uszkodzenie lub częściowe zaginięcie towaru, a kolej uczestnicząca w Umowie SMGS przyjęła towar bez widocznych oznak nieprawidłowości, wówczas istnieje domniemanie, że uszkodzenie lub częściowe zaginięcie towaru nastąpiło podczas wykonywania umowy przewozu w strefie Umowy SMGS.

Jeśli podczas przewozu towarów na podstawie listu przewozowego CIM/SMGS z kraju uczestniczącego w niniejszej Umowie, po przystawieniu datownika stacji w liście przewozowym CIM/SMGS w miejscu ponownego nadania stwierdzone zostanie uszkodzenie lub częściowe zaginięcie towaru, a przewoźnik stosujący CIM, przyjął przesyłkę bez widocznych oznak nieprawidłowości, wówczas istnieje domniemanie, że uszkodzenie lub częściowe zaginięcie towaru nastąpiło podczas wykonywania umowy przewozu w strefie CIM.

Niniejsze postanowienie obowiązuje bez względu na fakt przeładunku towaru do wagonu innej szerokości toru.

Artykuł 24

Ograniczenie odpowiedzialności za ubytek masy towaru

§ 1. Przy towarach, które z powodu swych szczególnych właściwości naturalnych tracą na masie przy przewozie, kolej bez względu na odległość przewozu towaru nie ponosi odpowiedzialności za tę część ubytku masy, która nie przewyższa następujące normy: 1) 2 procent masy przy towarach płynnych lub nadanych do przewozu w stanie surowym (świeżym), wilgotnym oraz przy następujących towarach: ruda manganowa i chromowa;

siarczan miedzi; magnezja i inne surowce chemiczne luzem; sól; owoce świeże; jarzyny świeże; skóry wyprawione i skóry surowe solone; tytoń; mięso świeże schłodzone; owoce cytrusowe i banany, świeże jagody;

2) 1,5 procent masy przy następujących towarach: drewno opałowe, materiały drzewne, bambus i węgiel drzewny;

materiały budowlane pochodzenia mineralnego; tłuszcze; ryby solone, ryby suszone; nawozy;

3) 1 procent masy przy następujących towarach: paliwo mineralne;

55

koks naftowy i węglowy; ruda żelaza; kora drzewna; wełna niemyta; chmiel; mydło; korzenie; mięso mrożone; drób bity; produkty mięsne wędzone; ryba mrożona; owoce morza; drób mrożony; kiełbasy i inne wędliny;

4) 0,5 procent masy dla pozostałych towarów suchych, które są narażone na ubytek masy przy przewozie; 5) przy przewozie towarów w szklanych i innego rodzaju opakowaniach, które mogą zostać rozbite lub stłuczone (art. 23 p. 2 § 3) przyjmuje się dopuszczalny 1% ubytek masy.

Przy przewozie w komunikacji przeładunkowej wymienionych wyżej towarów załadowanych luzem, zsypem albo w cysternach, normy ubytku, wymienione w punktach 1 – 4 podwyższa się o 0,3 procent dla każdego przeładunku. § 2. Ograniczenia odpowiedzialności, przewidzianego w § 1 niniejszego artykułu nie stosuje się, jeżeli nadawca lub odbiorca udowodnił, że brak masy nie powstał wskutek naturalnego ubytku. § 3. W razie przewozu kilku sztuk przesyłki za jednym listem przewozowym, dopuszczalną normę ubytku masy oblicza się oddzielnie dla każdej sztuki, jeżeli przy przyjęciu przesyłki do przewozu wskazano w liście przewozowym masę każdej sztuki. § 4. W razie całkowitego zaginięcia przesyłki lub zaginięcia poszczególnych sztuk, przy obliczaniu odszkodowania nie stosuje się żadnego potrącenia za ubytek masy zaginionych sztuk.

Artykuł 25 Wysokość odszkodowania za całkowite

lub częściowe zaginięcie towaru

§ 1. Jeżeli na podstawie niniejszej Umowy kolej powinna zapłacić nadawcy lub odbiorcy odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru, wysokość takiego odszkodowania oblicza się według ceny podanej na rachunku dostawcy zagranicznego lub w wyciągu z tego rachunku,

56

poświadczonym w sposób, określony przez kraj, w którym roszczenie jest wnoszone.

Jeżeli wartości brakującego towaru lub jego części nie można ustalić w powyższy sposób, wartość tę ustala komisja państwowa rzeczoznawców.

Przy całkowitym lub częściowym zaginięciu towaru z zadeklarowaną wartością, zgodnie z artykułem 10, kolej wypłaca nadawcy lub odbiorcy odszkodowanie w wysokości zadeklarowanej wartości lub części zadeklarowanej wartości, odpowiednio do zaginionej części towaru.

Przy całkowitym lub częściowym braku rzeczy przesiedlenia, przy których nadaniu nadawca w rubryce listu przewozowego „Szczególne oświadczenia nadawcy" zamieścił uwagę „Bez zadeklarowanej wartości", kolej wypłaca nadawcy lub odbiorcy odszkodowanie w wysokości 6 franków szwajcarskich za każdy kilogram zaginionego towaru. § 2. Oprócz odszkodowania, przewidzianego w § 1 niniejszego artykułu, zwrotowi podlegają także opłaty przewozowe, celne i inne koszty, związane z przewozem zaginionego towaru lub jego zaginionej części, jeżeli nie były one włączone do wartości towaru. § 3. Wydatki lub szkody poniesione przez nadawcę lub odbiorcę, niewynikające z umowy przewozu, nie są zwracane przez kolej.

Artykuł 26 Wysokość odszkodowania w razie uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia

jakości towaru z innych przyczyn

§ 1. Jeżeli zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy, kolej jest zobowiązana wypłacić nadawcy lub odbiorcy odszkodowanie za uszkodzenie, zepsucie lub obniżenie jakości towaru z innych przyczyn, kolej wypłaca równowartość odpowiadającą obniżeniu wartości towaru. § 2. W razie uszkodzenia, zepsucia lub innego obniżenia jakości towaru o zadeklarowanej wartości, przewożonego zgodnie z artykułem 10, kolej wypłaca odszkodowanie w wysokości odpowiadającej części zadeklarowanej wartości stanowiące procent obniżenia jego wartości wskutek uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru powstałego z innych przyczyn, a także odszkodowanie w kwocie zgodnie z artykułem 25 § 2. § 3. Wysokość odszkodowań, przewidzianych w §§ 1 i 2 niniejszego artykułu, ustalana jest zgodnie z artykułem 25 §§ 1 i 2 oraz na podstawie orzeczenia rzeczoznawcy, zgodnie z artykułem 18 § 7. § 4. Wysokość odszkodowań, przewidzianych w §§ 1 i 2 niniejszego artykułu, nie może przewyższać: 1) kwoty odszkodowania za całkowite zaginięcie, jeżeli wskutek uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z innych przyczyn, zmniejszeniu uległa wartość całej przesyłki;

57

2) kwoty odszkodowania za zaginięcie tej części przesyłki, która wskutek uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z i innych przyczyn doznała obniżenia wartości. § 5. Poniesione przez nadawcę lub odbiorcę wydatki i szkody, niewynikające z umowy przewozu, nie podlegają zwrotowi.

Artykuł 27 Wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu dostawy towaru

§ 1. Za przekroczenie terminu dostawy towaru kolej wypłaca odbiorcy karę pieniężną, wyliczoną na podstawie przewoźnego kolei, na której powstało przekroczenie terminu oraz długości przekroczenia terminu, wyliczanej jako stosunek przekroczenia (liczony w dobach) do łącznego terminu dostawy w następującej wysokości: 6% przewoźnego – przy przekroczeniu nie wyższym, niż jedna dziesiąta łącznego terminu dostawy;

12% przewoźnego – przy przekroczeniu powyżej jednej dziesiątej, lecz nie więcej niż dwóch dziesiątych łącznego terminu dostawy;

18% przewoźnego – przy przekroczeniu ponad dwie dziewiąte, lecz nie więcej niż trzech dziesiątych łącznego terminu dostawy;

24% przewoźnego – przy przekroczeniu ponad trzy dziesiąte, lecz nie więcej niż czterech dziesiątych łącznego terminu dostawy;

30% przewoźnego – przy przekroczeniu wynoszącym więcej niż cztery dziesiąte łącznego terminu dostawy.

Jeżeli towar na jednych kolejach przewieziono z przekroczeniem terminu dostawy, a na innych przed przewidzianym dla niego terminem, to wielkość przekroczenia terminu dostawy pomniejsza się o ten czas. § 2. W przypadku wypłacenia odszkodowania za całkowite zaginięcie towaru nie można żądać kary pieniężnej, przewidzianej w § 1 niniejszego artykułu.

W przypadku częściowego zaginięcia towaru kara pieniężna z tytułu przekroczenia terminu dostawy wypłaca się za niezaginioną część towaru.

W razie uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z innych przyczyn, karę pieniężną za przekroczenie terminu dostawy dodaje się do sumy odszkodowania przewidzianego w artykule 26.

Wartość kary, przewidzianej w § 1 niniejszego artykułu, łącznie z opłatami, przewidzianymi w artykułach 25 i 26, nie może wynosić więcej, niż ogólna suma odszkodowania, którą należałoby zapłacić w razie całkowitego zaginięcia towaru. § 3. Kara pieniężna za przekroczenie terminu dostawy wypłaca się wyłącznie w przypadku niedotrzymania łącznego terminu dostawy od stacji nadania do stacji przeznaczenia, obliczonego zgodnie z postanowieniami artykułu 14.

58

§ 4. Odbiorca traci prawo do otrzymania wpłaty z tytułu kary pieniężnej za przekroczenie terminu dostawy towaru, jeżeli nie dokonał odbioru towaru w ciągu doby od chwili otrzymania zawiadomienia o przybyciu towaru i po przygotowaniu jego do odbioru. § 5. Poszczególne koleje, uczestniczące w niniejszej Umowie, mogą zawierać między sobą porozumienia regulujące kwestie odszkodowań za przekroczenie terminu dostawy inne niż postanowienia zawarte w §§ 1 – 4 niniejszego artykułu. Porozumienia tego rodzaju mogą dotyczyć wyłącznie towarów przewożonych liniami kolei uczestniczących w takim porozumieniu.

Dodatkowe porozumienia zawarte między kolejami nie powinny pozbawiać klientów prawa dochodzenia roszczeń o wypłatę należnych kwot.

Artykuł 28 Wypłata odszkodowania.

Oprocentowanie odszkodowania i nadpłaty

§ 1. Odszkodowania, przewidziane w artykułach 25 i 26 oraz kary pieniężne, przewidziane w artykule 27 wypłaca się w walucie kraju, kolej którego wypłaty dokonuje. § 2. Jeżeli kwotę wykazano w walucie jednego kraju, a wypłaty dokonuje się w innym kraju, to kwotę tę przelicza się na walutę kraju, którego kolei wypłaty dokonuje, według kursu na dzień i miejsce wypłaty. § 3. W przypadku, jeżeli odpowiedź na roszczenie, zwrot nadpłat albo wypłacenie odszkodowań, przewidzianych w artykułach 25 i 26 nastąpi po upływie 180 dni od dnia wystosowania roszczenia, do należnej kwoty dolicza się odsetki w wysokości 4% w stosunku rocznym.

Odsetki dolicza się do dnia przekazania lub wypłaty pieniędzy, licząc od następujących terminów: 1) przy roszczeniach z tytułu nadpłat opłat przewozowych – od dnia ich pobrania; 2) przy roszczeniach z tytułu odszkodowań przewidzianych w artykułach 25 i 26 – od dnia wystosowania roszczenia.

Odsetek tych nie dolicza się przy odszkodowaniach w kwocie do 100 franków szwajcarskich oraz w przypadku nadpłat w kwocie do 10 franków szwajcarskich (włącznie). § 4. Odsetki od kwot odszkodowań z tytułu umowy przewozu, przysługujące na podstawie roszczenia kolei wobec nadawcy lub odbiorcy wypłacane są na rzecz kolei w wysokości i terminach ustalonych w § 3 niniejszego artykułu.

59

ROZDZIAŁ VI

ROSZCZENIA, POWÓDZTWO. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

Artykuł 29 Roszczenia

§ 1. Prawo do wnoszenia roszczeń z tytułu umowy przewozu przysługuje nadawcy lub odbiorcy przesyłki. § 2. Roszczenia powinny być wnoszone przez nadawcę – wobec kolei nadania, a przez odbiorcę – wobec kolei przeznaczenia na piśmie z odpowiednim uzasadnieniem i wskazaniem kwoty roszczenia. Roszczenia powinny być wnoszone oddzielnie dla każdej przesyłki, z wyjątkiem: 1) roszczeń z tytułu nadpłaty opłat przewozowych. Takie roszczenia mogą obejmować kilka przesyłek; 2) przypadków, w których na kilka przesyłek sporządzono jeden protokół handlowy. W takich przypadkach roszczenie obejmuje wszystkie przesyłki wymienione w protokole handlowym. § 3. Roszczenia o zwrot kwot wniesionych z tytułu umowy przewozu może wnosić wobec kolei, która pobrała te kwoty wyłącznie osoba, która dokonała ich zapłaty. § 4. Roszczenia, obejmujące przesyłki z jednego listu przewozowego, z tytułu całkowitego lub częściowego zaginięcia, ubytku masy, uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z innych przyczyn – za wyjątkiem roszczeń w stosunku do przesyłek, należących do osób prywatnych z tytułu nienależytego zabezpieczenia przesyłki – na kwotę do 23 franków szwajcarskich włącznie, nie podlegają rozpatrzeniu i nie powinny być wnoszone. Jeżeli wniesione roszczenie obejmuje kwotę przekraczającą 23 franki szwajcarskie, zaś po jego rozpatrzeniu okaże się, że kwota roszczenia jest niższa niż 23 franki szwajcarskie, kwoty tej nie wypłaca się wnioskodawcy.

Roszczenia, obejmujące przesyłki z jednego listu przewozowego, w stosunku do przesyłek, należących do osób prywatnych, z tytułu całkowitego lub częściowego zaginięcia, ubytku masy, uszkodzenia, zepsucia albo obniżenia jakości towaru z innych przyczyn, na kwotę do 5 franków szwajcarskich włącznie, nie podlegają rozpatrzeniu i nie powinny być wnoszone. Jeżeli wniesione roszczenie obejmuje kwotę przekraczającą 5 franków szwajcarskich, a po jego rozpatrzeniu okaże się, że kwota roszczenia jest niższa niż 5 franków szwajcarskich, kwoty tej nie wypłaca się wnioskodawcy.

Roszczenia, obejmujące przesyłki z jednego listu przewozowego, z tytułu przekroczenia terminu dostawy lub nadpłaty na kwotę do 5 franków szwajcarskich włącznie, nie podlegają rozpatrzeniu i nie powinny być wnoszone. Jeżeli wniesione roszczenie obejmuje kwotę przekraczającą 5

60

franków szwajcarskich, a po jego rozpatrzeniu okaże się, że kwota roszczenia jest niższa niż 5 franków szwajcarskich, kwoty tej nie wypłaca się wnioskodawcy. § 5. Jeżeli roszczenie wnosi osoba upoważniona, działająca w imieniu nadawcy lub odbiorcy, wówczas prawo do wniesienia roszczenia powinno być stwierdzone pełnomocnictwem, wydanym przez nadawcę lub odbiorcę. Pełnomocnictwo to powinno odpowiadać przepisom kraju, wobec kolei którego wniesiono roszczenie. Pełnomocnictwo to zatrzymuje kolej, wobec której wniesiono roszczenie. § 6. Roszczenie przedkłada się do rozpatrzenia przez właściwe organa kolei, wskazane w Załączniku 19. Wszelkie zmiany i uzupełnienia do tego Załącznika przekazuje się Komitetowi OSŻD oraz kolejom uczestniczącym w niniejszej Umowie, wraz z podaniem terminu ich obowiązywania z takim wyprzedzeniem, aby wpłynęły one do Komitetu OSŻD i do kolei uczestniczących w niniejszej Umowie nie później niż 45 dni przed ich wejściem w życie. W tych przypadkach nie mają zastosowania postanowienia artykułu 37.

Zmiany i uzupełnienia ogłaszane są przez kolej zgodnie z przepisami wewnętrznymi na niej obowiązującymi. § 7. Roszczenia wobec kolei wnoszą:

1) w razie całkowitego zaginięcia towaru - nadawca, pod warunkiem przedstawienia wtórnika listu przewozowego

(część 3 listu przewozowego); - odbiorca, pod warunkiem przedstawienia wtórnika listu przewozowego (część 3 listu przewozowego) lub oryginału listu przewozowego oraz zawiadomienia o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego). Wtórnik listu przewozowego lub oryginał listu przewozowego i zawiadomienie o przybyciu towaru powinny zawierać uwagę o braku nadejścia towaru, potwierdzoną datownikiem stacji przeznaczenia, zgodnie z artykułem 17 § 6; 2) w razie częściowego zaginięcia, uszkodzenia, zepsucia lub obniżenia jakości towaru z innych przyczyn: - nadawca lub

- odbiorca pod warunkiem przedstawienia oryginału listu przewozowego i zawiadomienia o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego) oraz protokołu handlowego, wydanego odbiorcy przez kolej na stacji przeznaczenia; 3) w razie przekroczenia terminu dostawy: - odbiorca pod warunkiem przedstawienia oryginału listu przewozowego i zawiadomienia o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego) oraz „Zgłoszenia roszczenia z tytułu przekroczenia terminu dostawy" w dwóch egzemplarzach, zgodnie ze wzorem określonym w Załączniku 20; 4) w razie nadpłaty opłat przewozowych -nadawca w zakresie kwot, które zapłacił, pod warunkiem przedstawienia wtórnika listu przewozowego (część 3 listu przewozowego) lub innego

61

dokumentu zgodnie z przepisami wewnętrznymi obowiązującymi na kolei nadania,

-odbiorca w zakresie kwot, które zapłacił kolei za przewóz, pod warunkiem przedstawienia oryginału listu przewozowego i zawiadomienia o przybyciu towaru (części 1 i 5 listu przewozowego).

Dokumenty wymienione w punktach 1 – 4 niniejszego paragrafu, wydane przez kolej nadawcy lub odbiorcy, wnioskodawca powinien przedstawić kolei wyłącznie w oryginale.

Jeżeli dokumenty, wymienione w punktach 1 – 4 niniejszego paragrafu zaginęły podczas przewozu, a odbiorcy zamiast nich wydano dokumenty zastępcze razem z protokołem handlowym sporządzonym zgodnie z artykułem 18 § 1 punkt 3, to roszczenie może być złożone pod warunkiem przedstawienia dokumentów zastępczych wraz z odnoszącym się do nich protokołem handlowym.

W razie wnoszenia roszczenia zgodnie z punktami 1 i 2 niniejszego paragrafu, prócz wskazanych w nich dokumentów należy dołączyć rachunek dostawcy zagranicznego lub inne dokumenty, przewidziane w artykule 25 i 26, potwierdzające wartość towaru lub obniżenie jego wartości, a w razie potrzeby także inne dokumenty, uzasadniające roszczenie (specyfikacja zawartości przesyłki lub jej części objętej roszczeniem; listę ładunkową, orzeczenie rzeczoznawcy i inne).

Do roszczeń, wnoszonych przez pełnomocnika nadawcy lub odbiorcy, zgodnie z punktami 1 – 4 niniejszego paragrafu dodatkowo należy dołączyć pełnomocnictwo nadawcy lub odbiorcy zgodnie z § 5 niniejszego artykułu.

Jeżeli do wniosku roszczeniowego, przekazanego kolei w formie pisemnej, nie dołączono wszystkich wyżej wymienionych dokumentów lub doręczono kopie dokumentów wymienionych w punktach 1 – 4 niniejszego paragrafu, wniosek ów, sporządzony w sposób niewłaściwy i niepełny, podlega zwrotowi wnioskodawcy nie później niż w ciągu 15 dni po jego nadejściu do organu kolei, wymienionego w Załączniku 19, z podaniem brakujących lub złożonych w formie kopii dokumentów. W takich przypadkach nie ma zastosowania zawieszenie biegu przedawnienia przewidzianego w art. 31 § 3. Jeżeli kolej zwróci wnioskodawcy niepełny lub niewłaściwie sporządzony wniosek roszczeniowy po upływie wyznaczonego 15-dniowego terminu, bieg przedawnienia ulega zawieszeniu od pierwszego dnia po upływie tego terminu do dnia otrzymania przez wnioskodawcę niepełnego lub niewłaściwego wniosku. Zwrot przez kolej wniosku nie oznacza oddalenia roszczenia w myśl artykułu 30 § 2 i nie daje wnioskodawcy prawa do złożenia pozwu przeciwko kolei.

§ 8. Kolej zobowiązana jest w terminie 180 dni od dnia złożenia wniosku roszczeniowego rozpatrzyć go i udzielić odpowiedzi wnioskodawcy, a także, w razie całkowitego lub częściowego uwzględnienia, wypłacić należną mu kwotę. Za dzień złożenia wniosku roszczeniowego uważa się datę nadania go na

62

poczcie lub datę bezpośredniego otrzymania wniosku przez kolej, wskazaną w pokwitowaniu. § 9. Jeżeli przy wydaniu towaru o jednakowej nazwie i jakości, przewiezionego z przeładunkiem na stacji granicznej, od jednego nadawcy na adres jednego odbiorcy, w jednej części wagonów stwierdzono brak towaru, a w innej nadmiar, wówczas przy rozpatrzeniu roszczenia nadmiar zalicza się na poczet pokrycia braku. § 10. Przy przewozie towarów na podstawie postanowień zawartych w artykule 2 § 2 z krajów, których koleje uczestniczą w niniejszej Umowie i nie uczestniczą w innych kolejowych umowach międzynarodowych do krajów, których koleje nie uczestniczą w niniejszej Umowie, odbiorca towaru wnosi roszczenie bezpośrednio do kolei przeznaczenia lub innej kolei, nieuczestniczącej w niniejszej Umowie, na której powstała szkoda.

Przy przewozie towarów na podstawie postanowień zawartych w artykule 2 § 2 z krajów, których koleje nie uczestniczą w niniejszej Umowie do krajów których koleje są uczestnikami niniejszej Umowy, odbiorca wnosi roszczenie bezpośrednio do kolei przeznaczenia. Po rozpatrzeniu roszczenia w zakresie odpowiedzialności kolei uczestniczących w niniejszej Umowie, kolej zawiadamia wnioskodawcę o wyniku rozpatrzenia. Jeżeli w wyniku rozpatrzenia okaże się, że w całości lub w części odpowiedzialna jest kolej nieuczestnicząca w niniejszej Umowie, wówczas wniosek roszczeniowy całkowicie lub w części podlega oddaleniu. Dołączone do wniosku roszczeniowego dokumenty, w tym także dokumenty dotyczące umowy przewozu wedle innego prawa transportowego, zwracane są wnioskodawcy w celu bezpośredniego zwrócenia się przez niego do nadawcy, wskazanego w liście przewozowym, który następnie uzgadnia roszczenie z kolejami, objętymi innym prawem transportowym. § 11. Zawiadamiając wnioskodawcę o oddaleniu wniosku roszczeniowego w części lub całości, kolej zobowiązana jest wskazać przyczyny oddalenia roszczenia i równocześnie zwrócić dokumenty do niego dołączone. § 12. W przypadku uznania roszczenia w całości, kolej postępuje z dokumentami dołączonymi do wniosku roszczeniowego stosownie do przepisów wewnętrznych na niej obowiązujących.

Artykuł 30 Powództwo z umowy przewozu.

Właściwość sądu

§ 1. Prawo wytoczenia powództwa z tytułu umowy przewozu przysługuje osobie uprawnionej do złożenia wniosku roszczeniowego przeciwko kolei. Powództwo może być wytoczone tylko po wniesieniu roszczenia zgodnie z artykułem 29.

63

§ 2. Powództwo może być wytoczone przez osobę uprawnioną tylko przeciwko tej kolei, wobec której wniesiono roszczenie i tylko w przypadku, kiedy kolej nie dotrzyma terminu rozpatrzenia roszczenia, ustalonego w artykule 29 § 8 lub jeżeli w ciągu tego terminu kolej powiadomiła wnioskodawcę o całkowitym lub częściowym oddaleniu wniosku roszczeniowego. § 3. Powództwo może być wytoczone tylko w sądzie właściwym dla kraju, wobec kolei którego wniesiono roszczenie.

Artykuł 31 Przedawnienie roszczeń

§ 1. Roszczenia i powództwa nadawcy i odbiorcy przeciwko kolei z tytułu umowy przewozu, jak również zgłoszenie żądań przez kolej do nadawców i odbiorców oraz powództwa kolei przeciwko nadawcom i odbiorcom z tytułu uiszczenia opłat przewozowych, dopłat przewoźnego oraz wyrównania szkody, mogą być wnoszone w ciągu 9 miesięcy, za wyjątkiem roszczeń i powództw z tytułu przekroczenia terminu dostawy, termin wniesienia których wynosi 2 miesiące. § 2. Terminy przedawnienia, wskazane w § 1, liczone są w sposób następujący: 1) przy odszkodowaniu za częściowe zaginięcie, ubytek masy, uszkodzenie, zepsucie lub obniżenie jakości towaru z innych przyczyn oraz za przekroczenie terminu dostawy - od dnia wydania towaru odbiorcy ; 2) przy odszkodowaniu za całkowite zaginięcie towaru – od 30 dnia po upływie terminu dostawy, obliczonego zgodnie z artykułem 14 ; 3) w przypadku żądań o dopłatę lub roszczeń o zwrot nadpłaty przewoźnego, opłat dodatkowych, dopłat przewoźnego bądź sprostowanie wyliczenia na skutek niewłaściwego zastosowania taryf, a także błędów w obliczeniu należności przewozowych - od dnia opłaty lub dnia wydania towaru, jeśli opłata nie została wniesiona ; 4) we wszystkich pozostałych przypadkach - od dnia ustalenia okoliczności uzasadniającej wystosowanie roszczenia.

Do terminu przedawnienia nie wlicza się dnia, w którym termin ten się rozpoczyna. § 3. Złożenie pisemnego wniosku roszczeniowego przez nadawcę lub odbiorcę, zgodnie z artykułem 29, zawiesza bieg terminu przedawnienia, wymienionego w § 1 niniejszego artykułu.

Bieg terminu przedawnienia wznawia się w dniu, w którym kolej poinformowała o całkowitym lub częściowym oddaleniu wniosku roszczeniowego, za dzień oddalenia przyjmuje się datę, widniejącą na stemplu poczty nadania lub datę złożenia przez wnioskodawcę podpisu na potwierdzenie otrzymania odpowiedzi, a w przypadku nie udzielenia odpowiedzi na roszczenie – po upływie terminu ustalonego w artykule 29 § 8.

64

Obowiązek udowodnienia nadania wniosku roszczeniowego do kolei lub udzielenia na niego odpowiedzi i zwrócenia dokumentów, jak również zwrócenia niepełnego wniosku, zgodnie z artykułem 29 § 7, ciąży na stronie, która na okoliczności te się powołuje. Roszczenia powtórne, których przedmiotem są te same żądania, nie zawieszają biegu terminów przedawnienia, wskazanych w § 1 niniejszego artykułu. § 4. Roszczenia i żądania, które uległy przedawnieniu, nie mogą być dochodzone również w drodze powództwa sądowego.

65

ROZDZIAŁ VII

ROZRACHUNKI POMIĘDZY KOLEJAMI

Artykuł 32 Rozrachunki pomiędzy kolejami

§ 1. Kolej, która pobrała opłaty, wynikające z umowy przewozu przy nadaniu lub przy wydaniu towaru, zobowiązana jest wypłacić pozostałym kolejom, uczestniczącym w przewozie, przysługującą im część opłat przewozowych. § 2. Kolej nadania odpowiada wobec innych kolei za należne im opłaty przewozowe, których nie pobrała od nadawcy w przypadku, gdy nadawca wziął je na siebie lub powinien był wziąć je na siebie na podstawie listu przewozowego, zgodnie z postanowieniami artykułu 15. § 3. Jeżeli kolej przeznaczenia wydała odbiorcy towar bez pobrania od niego stosownych należności przewozowych, które powinna była pobrać zgodnie z umową przewozu, wówczas odpowiada ona za ich zapłatę wobec innych kolei uczestniczących w przewozie. § 4. Rozliczenia pomiędzy kolejami, wynikające ze stosowania niniejszej Umowy, przeprowadza się zgodnie ze specjalnym porozumieniem, zawartym przez koleje w sprawie sposobu przeprowadzania rozrachunków.

Artykuł 33 Roszczenia zwrotne pomiędzy kolejami

§ 1. Kolej, która na podstawie niniejszej Umowy wypłaciła odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie albo za uszkodzenie towaru oraz za przekroczenie terminu dostawy, ma prawo do otrzymania od innych kolei, uczestniczących w przewozie, wypłaconego odszkodowania, przy czym: 1) kolej, z winy której powstała szkoda, ponosi za nią wyłączną odpowiedzialność; 2) jeżeli szkoda powstała z winy kilku kolei, każda z nich ponosi odpowiedzialność za szkodę przez siebie spowodowaną; 3) jeżeli nie jest możliwe udowodnienie, że szkoda powstała z winy jednej lub kilku kolei, odpowiedzialność każdej z kolei za każdą przesyłkę dzieli się proporcjonalnie do ilości kilometrów taryfowych, które przesyłka faktycznie przebyła kolejami, biorącymi udział w przewozie, z wyjątkiem tych, które udowodnią, że szkoda nie powstała na ich terenie. § 2. Jeżeli przekroczenie terminu dostawy nastąpiło na kilku kolejach, to procentowy udział odszkodowania ustala się zgodnie z postanowieniami artykułu 27 § 1, biorąc za podstawę łączne przekroczenie terminu dostawy na

66

wszystkich kolejach i wypłaca się ten udział odszkodowania od przewoźnego otrzymanego przez każdą kolej, która spowodowała przekroczenie terminu dostawy. § 3. Terminy dostawy, ustalone zgodnie z artykułem 14, dzieli się pomiędzy koleje, które uczestniczyły w przewozie, w sposób następujący: 1) termin odprawy – na równe części pomiędzy kolej nadania i przeznaczenia; 2) termin przewozu – biorąc za podstawę odległość na każdej kolei oddzielnie; 3) terminy dodatkowe, wymienione w artykule 14 §§ 3 – 6, dolicza się do odpowiedzialności kolei właściwego kraju. § 4. Kolej, do której wystąpiono z żądaniem zwrotu odszkodowania, nie ma prawa kwestionować prawidłowości zapłaty odszkodowania przez kolej występującą z tym żądaniem, jeżeli wypłata odszkodowania wynika z orzeczenia sądu, a kolej, do której wystąpiono z żądaniem, była powiadomiona zawczasu o pozwie sądowym. § 5. Żądanie zwrotu wypłacanego na skutek roszczenia odszkodowania powinno być wniesione w ciągu 75 dni od dnia faktycznej wypłaty kwoty, przysługującej z tytułu roszczenia.

Żądanie zwrotu odszkodowania wypłaconego w wyniku orzeczenia sądu, powinno być zgłoszone w ciągu 75 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku. Termin ustala się na podstawie daty, podanej na stemplu pocztowym miejsca nadania.

W przypadku niedotrzymania powyższych terminów odpowiedzialność z tytułu roszczenia ponosi kolej, która tych terminów nie dotrzymała. § 6. Żądanie odszkodowania, które wywołało spór pomiędzy kolejami, na wniosek zainteresowanej strony rozpatruje Komitet Organizacji Współpracy Kolei (OSŻD). Rozstrzygnięcie Komitetu w sprawie tego rodzaju żądań jest ostateczne.

§ 7. W przypadku przewozu towarów po swoich liniach dwie lub kilka kolei mogą zawrzeć porozumienie, na podstawie którego zwrot sum odszkodowania (w określonej wysokości) wypłacanych przez jedną z tych kolei na rzecz uprawnionej osoby trzeciej, będzie rozdzielony na wszystkie koleje, proporcjonalnie do ilości kilometrów taryfowych kolei biorących udział w przewozie, które są stronami porozumienia.

W tym przypadku koleje, zawierające takie porozumienie, odstępują od udowodnienia winy, która była brana pod uwagę przy wypłacie odszkodowania.

67

ROZDZIAŁ VIII

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 34 Taryfowa waluta rozrachunkowa

§ 1. Taryfową walutą rozrachunkową z tytułu opłacania należności przewozów tranzytowych jest frank szwajcarski. § 2. Tryb ogłaszania kursu taryfowej waluty rozrachunkowej, dotyczącego oświadczeń nadawcy i odbiorcy towarów, ustala się na podstawie przepisów wewnętrznych krajów, których koleje uczestniczą w niniejszej Umowie.

Artykuł 35 Instrukcja Służbowa do Umowy SMGS

Zgodnie z niniejszą Umową centralne organy kolei w niej uczestniczącej przyjęły Instrukcję Służbową do Umowy o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Towarowej (Instrukcję Służbową do Umowy SMGS).

Instrukcja Służbowa do Umowy SMGS obowiązuje tylko pracowników kolei i nie reguluje stosunków wzajemnych pomiędzy nadawcami i odbiorcami z jednej, a kolejami z drugiej strony.

Artykuł 36 Stosowanie prawa krajowego

W przypadku braku niezbędnych postanowień w niniejszej Umowie, stosowanych taryfach oraz Instrukcji Służbowej, stosuje się postanowienia zawarte w przepisach wewnętrznych, obowiązujących w kraju, którego kolej uczestniczy w niniejszej Umowie.

Artykuł 37 Publikacja, zmiany i uzupełnienia do

Umowy oraz Instrukcji Służbowej do Umowy

§ 1. Umowę, Instrukcję Służbową, a także zmiany i uzupełnienia do Umowy i Instrukcji Służbowej do Umowy SMGS, publikuje się w trybie wynikającym z przepisów wewnętrznych kolei uczestniczących w niniejszej Umowie. W publikacji Umowy i Instrukcji Służbowej, a także zmian i uzupełnień do nich, należy podać datę wejścia w życie. Zmiany i uzupełnienia powinny być opublikowane nie później, niż na 15 dni przed dniem ich wejścia w życie.

68

§ 2. Umowa i Instrukcja Służbowa do Umowy SMGS mogą ulec zmianie po upływie co najmniej 5 lat od ostatniej daty wprowadzenia ich w życie, z wyjątkiem Załącznika 2, który może ulec zmianie po upływie co najmniej 2 lat od ostatniej daty wejścia w życie. § 3. Umowa i Instrukcja Służbowa do Umowy SMGS mogą ulec zmianie lub uzupełnieniu przy zachowaniu terminów ustalonych w § 2 niniejszego artykułu za zgodą kolei, uczestniczących w Umowie, wyrażoną na piśmie za pośrednictwem Komitetu Organizacji Współpracy Kolei (OSŻD) lub w drodze porozumienia na posiedzeniach odpowiednich Komisji Komitetu, pod warunkiem późniejszego zatwierdzenia projektów decyzji przez Komitet.

§ 4. Wnioski kolei o wprowadzenie zmian i uzupełnień do Umowy i Instrukcji Służbowej powinny być przesyłane do Komitetu OSŻD i równocześnie do wszystkich kolei uczestniczących w niniejszej Umowie nie później niż na 2 miesiące przed zwołaniem narad właściwej Komisji.

Wnioski Komitetu OSŻD, przedkładane do rozpatrzenia Komisji, powinny być wysłane kolejom uczestniczącym w niniejszej Umowie nie później niż na 1 miesiąc przed zwołaniem narady danej Komisji

§ 5. Datę wejścia w życie zmian i uzupełnień ustala Komitet OSŻD z wyjątkiem zmian, wprowadzanych zgodnie z postanowieniami § 6 niniejszego artykułu. § 6. Wybrane, szczególnie ważne postanowienia, wymagające przeprowadzenia zmian w Umowie i Instrukcji Służbowej, co do których nie może być zachowany pięcioletni termin, można wprowadzić w życie pod następującymi warunkami: 1) wnioski o przeprowadzenie zmian rozpatruje się, jeżeli tego zażąda co najmniej 1/3 kolei uczestniczących w niniejszej Umowie; 2) opracowane przez Komisję zmiany rozpatruje i zatwierdza Komitet OSŻD i przedstawia je do wiadomości sesji Narady Ministrów.

Zmiany wchodzą w życie z dniem 1 lipca roku następnego, jeżeli w okresie 2 miesięcy od ich rozesłania, żadna z kolei uczestniczących w niniejszej Umowie nie zgłosi zastrzeżenia. § 7. Zawiadomienie o wprowadzeniu zmian lub uzupełnień do Umowy i Instrukcji Służbowej do Umowy SMGS powinien rozesłać Komitet OSŻD z takim wyliczeniem, aby do wszystkich kolei uczestniczących w niniejszej Umowie wpłynęły one nie później niż na 45 dni przed ich wejściem w życie.

Artykuł 38

Narady Komisji Komitetu OSŻD

W celu rozpatrzenia spraw, wynikających ze stosowania niniejszej Umowy, Instrukcji Służbowej do Umowy SMGS oraz wprowadzenia do nich zmian i uzupełnień, zgodnie z artykułem 37, zwołuje się narady właściwej

69

Komisji OSŻD. Godzinę, miejsce i czas trwania narady Komisji ustala Komitet OSŻD.

Sposób przygotowania spraw na narady Komisji i wprowadzenia w życie projektów uchwał i zaleceń ustala Regulamin Komitetu OSŻD.

Artykuł 39 Prowadzenie spraw

Prowadzenie spraw i sprawowanie kontroli nad wypełnianiem niniejszej Umowy i Instrukcji Służbowej do Umowy SMGS powierza się Komitetowi OSŻD, który prowadzi swą działalność na podstawie Statutu Organizacji Współpracy Kolei, Przepisów o Procedurze Narady Ministrów i Regulaminu Komitetu OSŻD.

Artykuł 40 Uczestnicy Umowy

Przyjmowanie nowych kolei w poczet uczestników niniejszej Umowy oraz wypowiedzenie uczestnictwa w niniejszej Umowie odbywa się w sposób ustalony w Statucie OSŻD i Regulaminie Komitetu OSŻD.

Artykuł 41 Czas obowiązywania Umowy

i postanowienia końcowe

Niniejsza Umowa wchodzi w życie z dniem 1 listopada 1951 roku. Niniejsza Umowa zawarta jest na czas nieograniczony. Niniejsza Umowa sporządzona jest w języku chińskim i rosyjskim. Teksty w tych językach mają jednakową moc prawną. W przypadku rozbieżności w interpretacji, rozstrzygającym jest tekst w języku rosyjskim.

Niniejszą umowę podpisali przedstawiciele ministerstw lub organów centralnych właściwych do spraw transportu kolejowego: Republiki Azerbejdżanu* Republiki Albanii, Republiki Białorusi*, Republiki Bułgarii, Republiki Węgierskiej*, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Gruzji*, Islamskiej Republiki Iranu*, Republiki Kazachstanu*, Chińskiej Republiki Ludowej, Koreańskiej Republiki Ludowo –Demokratycznej,

70

Republiki Kirgiskiej*, Republiki Łotewskiej*, Republiki Litewskiej*, Republiki Mołdawii*, Mongolii, Rzeczypospolitej Polskiej, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu*, Turkmenistanu*, Republiki Uzbekistanu*, Ukrainy*, Republiki Estońskiej *, ___________________ * Od dnia 5 czerwca 1992 roku do Umowy SMGS przystąpiły:

- Centralny organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym Republiki Białorusi,

- Ministerstwo Komunikacji Republiki Łotewskiej, - Ministerstwo Transportu Szynowego Republiki Litewskiej, - Centralny organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym

Republiki Mołdawii, - Państwowa administracja transportu kolejowego Ukrainy, - Ministerstwo Transportu i Łączności Republiki Estońskiej. -

Od dnia 18 czerwca 1993 roku do Umowy SMGS przystąpiły: - Centralny organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym

Republiki Azerbejdżanu – Kolej Azerbejdżańska, - Centralny organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym Gruzji

- Gruzińska Kolej Państwowa, - Ministerstwo Transportu Republiki Kazachstanu, - Centralny organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym

Republiki Uzbekistanu – Uzbecka Kolej Państwowa Od dnia 17 czerwca 1994 roku do Umowy SMGS przystąpił:

- Centralny organ państwowy Turkmenistanu, zarządzający transportem kolejowym – Państwowa Kolej Turkmenistanu.

Od dnia 30 maja 1995 roku do Umowy SMGS przystąpiły: - Ministerstwo Transportu Republiki Kirgiskiej, - Centralny organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym

Republiki Tadżykistanu – Tadżycka Kolej Państwowa. Od dnia 6 czerwca 1997 roku do Umowy SMGS przystąpił:

- Organ państwowy, zarządzający transportem kolejowym Islamskiej Republiki Iranu – Koleje Islamskiej Republiki Iranu.

Od dnia 1 stycznia 2002 roku do Umowy SMGS przystąpił: - Rząd Republiki Węgierskiej.