خوران حرای های جنگل نفتی آلودگی میزان بررسی بندرعباس آزاد دانشگاه تکمیلی تحصیالت گروه مدیر1 مرتضوی صدیق محمد

بندرعباس زیست محیط مدیریت ارشد کارشناسی دانشجویمیرزااسماعیلی، فاطمه

چکیده جن55وب کیلوم55تری65 در، پهل بن55در و خمیر بندر فاصل حد فارس، خلیج شمالی سواحل در خوران تاالب تع55یین پ55ژوهش، این انج55ام از ه55دفاس55ت. ایران حرا های جنگل ترین پرتراکم دارای و بندرعباس غربی از منظ55ور همین اس55ت..به خوران المللی بین تاالب رسوبات و آب در نفتی های هیدروکربن غلظت میزان با ب55رداری نمونه و گردید انتخاب ایستگاه3 تعداد کدام هر و ترانسکت4 تعداد تاالب غرب به شرق سمت

ه55ای گ55رفت.پ55ارامتر ( ص55ورت1390به55ار)خ55رداد ( و1389)بهمن زمس55تان فصل دو در تک55رار ب55ار سه کربن و نفتی های هیدروکربن های غلظت )هوریبا( و آب کیفی سنجش دستگاه توسط آب فیزیکوشیمیائی

مقایسه دیگر مطالعات با و انجام ، MOOPAM,1999کتاب در مندرج های روش اساس بر رسوب بافت و آلی وppb09/12-89/1زمس55تان فصل در آب در نف55تی ه55ای هی55دروکربن م55یزان دهد می نشان شد.نتایج

-ppb7/6210 بهار وppb3/6583-1223 زمستان فصل در رسوبات در و ppb97 /2-00/1 بهار. باشد می 7/1153حرا نفتی-جنگل هیدروکربن–خوران تاالبکلیدی: واژگان

مقدمه: طول در گرمسيري نيمه و گرمسيري مناطق در که هستند مدي و جزر های اکوسیستم مانگرو های جنگل

و خ55الص ت55وده ح55را ه55ای جنگل[2]هس55تند. ارتب55اط در دریا و خش55کی با که[1] کنند می رشد ساحلی خط باالیی بسیار جانوری تنوع از مقابل در ولی شود نمی دیده آنها در گیاهی تنوع گونه هیچ که هستند یکدستی

.جنگل[3] هاست جنگل این اکوت55ونی و گ55ذرگاهی م55وقعیت بخ55اطر چیز هر از قبل تنوع این و برخوردارند ق55رار انس55ان مس55تقيم استفاده مورد تري وسيع ميزان به مردابي، مناطق ساير با مقايسه در مانگرو های

جمعيت باالي است. فشار انساني جمعيت تراكم با ارتباط در معموال مانگرو هاي جنگل تخريب.اند گرفته این در.[4 ]است. شده ها استفاده ديگر به مانگرو هاي جنگل از بسياري تبديل به منجر ساحلي مناطق در

س55می اث55رات اف55زایش ب55اعث کنند،لذا می عمل مخزن یک هاهمانند آالینده با ارتباط در سیستم،رسوبات پ55ذیری آسیب[.5] هستند مضرتر همه از نفتی ها،ترکیبات االینده میان شود.در می موجودات بر ها آالینده

و ج55زر و ج55وی ش55رایط نیس55ت،بلکه وابسته نفت کیفی و نوع،کمی به فقط جانوران و گیاهان نابودی یا خلقت آغاز از.[6]است مهم شدن( نیز راسب یا ساقه و ها ریشه روی بر نفت شدن پخش )باعث مدی

است.به55ای افزایش به رو همچنان روند این و اند شده نابود مانگرو های جنگل از درصد1990،70 سال تا جهت در را بس55یاری توجه55ات ب55پردازد،ام55روزه باید م55انگرو جنگلهای رفتن دست از با بشریت که سنگینی زیست م55دیریت سیس55تم یک اس55تقرار ل55زوم و نم55وده جلب خود به ها اکوسیستم این بازسازی و حفاظت دارا واس55طه به ایران در مانگرو های اکوسیستم[.7 ]است. ساخته نمایان بیشتر چه هر انها در را محیطی

در ه55ای گونه ج55ود و و جان55داران پرورش55گاهی،غ55ذای و زیس55تگاهی بیوفیزیکی،اهمیت حساس منابع بودن در ها آالین55ده پاکس55ازی از ناشی مش55کالت و ت55رمیم ،کن5دی ها االین55ده به کمیاب،حساسیت و خطر معرض[.8]دارند قرار ایران دریائی حساس مناطق ترین مهم از یکی ردیف 9206 که است هکت55ار85686 وس55عت به حرا شده حفاظت منطقه با منطبق حرا بیوسفری گاه ذخیرهتا26ْ 43´ جغرافیایی موقعیت در حرا جنگل هکتار ´59 ْ تا55 ْ 32´ و شمالی عرض26 ´48 ْ55 ً و مانگرو آن غالب پوشش.[9]گیرد می بر در را شرقی طول . باشد ميAvicenia marina حرا گونة صرفا

و(MAB 55) زیس55تکره ذخیرگ55اه ن55وع دو دارای هستند. بلکه اهمیت حائز ملی سطح در تنها نه جنگلها این گونه29 و ای55ران در ح55را جنگله55ای وس55یعترین از یکی دارای منطقه اینباش55ند می ن55یز المللی بین ت55االب

بندرعباس 1 واحد آزاد دانشگاه تکمیلی تحصیالت گروه Email:mseddiq1@yahoo.com 09171614049 مدیر

] است ش55ده شناس55ائی پالنکت55ون گونه54 و م55اهی گونه58، مه55اجر و ب55ومی پرنده گونه93تاالبی، گیاهان مانگروها از دور و باالدست من55اطق اثرات و صنعتی منطقه به نزدیکی و منطقه حساسیت به توجه .با[10 انته55ای تا باالدست من55اطق از نف55تی ه55ای آالین55ده اس55ت،م55یزان شده سعی تحقیق این در لذا، آنها بقای بر

گیرد. قرار بررسی مورد تاالب

مطالعه مورد منطقه و ایستگاهها :موقعیت1شکل

ها روش و مواد ش55ده،بن55در حف55اظت منطقه اول: ابت55دای ک55رد.ناحیه تقس55یم ناحیه دو به توان می را مطالعه مورد منطقه

و ت5االب ش5رق در ص5نعتی منطقه نزدیک و آب زی5اد بس5یار چرخشی حرکت و جریان شدت دارای که پهل، جری55ان ش5دت دارای که ف55ارس خلیج ناحیه ح5تی و ایران حرای درختان ترین پرتراکم :رویشگاه دوم ناحیه

حف55اظت نق55اط به توجه با مطالعه این ک55رد.در ت55االب،تقس55یم غ55رب و مرکز در ص55نایع از دور و متوسط 4 تع55داد به خ55وران خ55ور غ55رب تا ش55رق از ح55را،خ55ور( .ایس55تگاهها های )جنگل پذیر ضربه و شده،حساس

ایستگا تعداد مجموع شد.در ( انتخاب1 وشکل1جدول به )رجوع ایستگاه3 داشتن با کدام هر ترانسکت گیرد. می صورت برداری نمونه بار3 ایستگاه هر در کار دقت بردن باال منظور به که رسید عدد12 به هها

در گ55راد( و سانتی درجه18 محیط دمای )میانگین سرد فصل عنوان به زمستان اواسط در برداری نمونه منظور بهش55ود. می انج55ام گ55رم فصل عن55وان گراد( به سانتی درجه37 محیط دمای بهار)میانگین اواخر

دس555تگاه با ها نمونه وMOOPAM,1999 کت555اب اس555تاندارد ه555ای روش از آزمایش555ات انج555ام و قرائت نانومتر310 تحریک موج طول و نانومتر360 نشر موج طول UV F اسپکتروفلوریمتر

است. شده استفاده استاندارد عنوان به کرایزن محلول از

:موقعیت و مختصات جغرافیایی ایستگاههای نمونه برداری جنگل های حرا خوران1جدول مختص55555555555اتجغرافیایی موقعیت کد مختص5555555555555اتجغرافیایی موقعیت کد

ایستگاه

جغرافیایییستگاهجغرافیایی

T1S1کن شیرین آبN27 06.957 E56 09.389

T3S1خمیر بندر حرا جنگلهایN26 56.276 E55 35.520

T1S2ش55هید بن55در روبروی رجایی

N27 04.693 E56 03.373

T3S2بن55در ح55را جنگله55ای وسط خمیر

N26 55.077 E55 36.871

T1S3سازی کشتی غربN27 01.299 E55 57.371

T3S3خمیر جنوبی حرایN26 53.365 E55 38.628

T2S1پهل اسکلهN26 58.243 E55 44.693

T4S1 س55ایه روس55تای ن55زدیکی خوش

N26 44.308 E55 25.887

T2S2اسکله دو بین ما N26 57.512 E55 44.797

T4S2روستا دو بین ماN26 43.572 E55 26.201

T2S3قشم اسکلهN26 57.157 E55 45.158

T4S3 دوالب روستای نزدیکیN26 42.767 E55 26.265

نتایجدهد. می نشان را بهار و زمستان فصل دو در را آلی کربن صد در و رسوب و آب درTPH میزان2 جدول

:نتایج حاصل از سه بار تکرار درصد کربن آلی و هیدروکربن های نفتی در آب و رسوبات2جدول ایس555تگاه

هاسطحی) درآبهایTPHمیزان(PPb) رسوبات درTPHمیزان

PPb)رسوبات در الی کربن درصد میزان

بهارزمستانبهارزمستانبهارزمستانایستگاهT1S13/6583±0/6037/6210±9/682.27±02/00.99±02/01.65±0/2636/1±07/0

T1S27/1893±3/1355/1786±6/272.38±02/00.10±01/01.80±04/052/1±03/0

T1S30/1584±7/2563/1494±1/4292/2±05/048/0±02/053/1±13/051/1±06/0

T2S10/1364±6/1458/1286±3/3774/2±03/044/1±02/000/1±01/091/0±06/0

T2S25/1997±4/2474/1884±4/3389/1±03/012/1±02/070/1±01/065/1±05/0

T2S32/2845±4/7111/2684±1/7124/6±03/097/2±02/099/0±02/049/0±08/0

T3S19/2772±2/5470/1616±2/1670/8±02/012/2±02/089/1±10/019/1±01/0

T3S24/1922±4/6476/1813±7/1099/9±30/02.15±03/027/1±07/016/1±02/0

T3S33/1638±9/5766/1545±2/4409/12±08/099/1±03/084/1±04/049/1±05/0

T4S15/2169±7/3177/2046±7/9994/8±03/021/0±02/095/1±10/01.78±02/0

T4S25/1713±9/3145/1616±1/9758/7±24/031/1±02/052/1±04/039/1±02/0

T4S30/1223±7/1747/1153±8/6431/4±03/081/1±02/071/1±04/050/1±01/0

فصل دو هر در رس55وبات در نف55تی آل55ودگی بار بیشترین دارای صنعتی منطقه ایستگاه نتایج،اولین میان در و کش55ها نفت ت55وازن آب دری55ا،تخلیه به ص55نایع نش55ده تص55فیه ه55ای فاض55الب تخلیه دلیل به احتماال که است

در ها آالین55ده ش55دن راسب منظ55ور به جریان55ات مناسب ش55رایط و منطقه در پیما اقی55انوس ه55ای کش55تی خ55وش س55ایه منطقه در رس55وبات نف55تی ه55ای هی55درورکربن م55یزان ب55رد.کم55ترین نام توان می را رسوبات

ت55وان می منطقه پ55االیی خ55ود و آالین55ده ه55ای ک55انون از ش55دن دور دلیل به که ش55اهد(است )ترانس55کت خ55وش، س55ایه ایس55تگاه در فصل دو هر در آلی ک55ربن م55یزان ،بیش55ترین2 شماره جدول به توجه دانست.با

منطقه- که در باال بسیار زیستی تنوع دلیل به احتماال که دارد وجود تاالب انتهای در شاهد(یعنی )ترانسکت ته ب55رای مناس55بی زم55ان آلی -مواد جریان کم شدت و آب دهند- سکون می تشکیل را آلی کربن از بخشی جری55ان ش55دت دلیل به احتم55اال که قش55م،است اس55کله در آلی ک55ربن م55یزان کمترین و -است دارند نشینی ه55ای جنگل ط55رف به جریان با و ندارند نشینی ته برای مناسب زمان آلی مواد زیاد، عمق و آب زیاد بسیار

.شوند می منتقل حرا دهد می ( نش5ان4 )ج5دول ف5ارس خلیج مح5دوده با سطحی های آب در شیمی فیزیکو فاکتورهای مقایسه

است. بیشتر زمستان فصل در محلول اکسیژن جزء به هستند محدوده همین در پارامترها تمامی کهفارس فیزیکوشیمی منطقه مورد مطالعه با محدوده خلیج :مقایسه فاکتورهای3جدول

در گ55رم )میلی PHDOپارامترهالیتر(

در )گرم شوریلیتر(

س55انتی )درجه دماگراد(

خلیج مح5555555555دودهفارس

تا7.5 8.4

35 تا4217 تا8.539تا5

ش55ده گ55یری ان55دازهتاالب در

تا8.228.8

32 تا3819 تا10.335 تا5.55

گیری نتیجه و بحث دارای و مشابه هوای و آب صنعتی، مناطق سایر نتایج با آمده دست به های هیدروکربن و الی کربن میزان(4 )جدول شد مقایسهUVF دستگاه با آنالیز و مانگرو های جنگل

: مقایسه میزان هیدرورکربن های نفتی در آب و رسوب و درصد کربن آلی با مطالعات گذشته4جدول درTPH میزانموقعیت

(ppb) رسوبات آب درTPH میزان

(PPb) سطحی های در آلی کربن درصد

%TOCرسوباتمنبع

آذینی، خورهرمزگان

زمستان23333-869تابستان15239-912

زمستان46/0 -334/2تابستان53/0- 10/12

زمستان41/0- 72/2تابستان52/0 -81/2

1390 قدوسی،

جاسک، خورهرمزگان

پاییز16155-4072زمستان18244-605

پاییز16/0 -27/4زمستان22/0 -660/9

پاییز778/0- 295/1زمستان03/0 -30/1

1390 نقیبی،

نفت، شرکت--5400-92000فارس خلیج بستر1382

پاییزN. D -24/749بندرعباس سواحلزمستان00 -83/751

1389 زاده، پنبه--

67/0El-Samrah et al.,1986 1/2-280006/3کویت سواحل

شمال و رود اروندفارس خلیج غربی

3833-246033/25-25/362/0Al-Saad, 1995

بمبئی- سواحلهند

(Des)29750(May)56000(Des)4/6(May) 2/7 -SA Ingole. 1995

خوران- تاالبهرمزگان

زمستان1223-3/65837/6210-7/1153

ابستان

09/12- 89/1 زمستان

تابستان10-97/2

95/1 -99/0% زمستان تابستان78/1-49/0%

حال در مطالعهحاضر

شرق های تاالب با نسبت کمتری آلودگی بار دارای شده مطالعه منطقه در نفتی های هیدروکربن میزان جری55ان منطقه،ش55دت زیاد بسیار وسعت دلیل به امر این که جاسک( است و آذینی )خور هرمزگان استان کم55تر،ب55افت گازوئیل ،قاچ55اق ح55را ه55ای جنگل بیش55تر زیاد،تراکم پهل،عمق بندر منطقه در اب زیاد بسیار

و پ55االئی خ55ود در مهمی نقش متف55اوتی درص55دهای با عوامل این تم55امی دانس55ت،که رس55وبات تر درشت آل55ودگی ب55ار دارای بن55درعباس س55واحل به نس55بت مطالعه مورد دارند.منطقه منطقه در ها آالینده کاهش

نیس55تند.ب55ار مهمی نف55تی آالین55ده ه55ای ک55انون یا و فع55ال ه55ای اس55کله دارای س5واحل این زیرا است بیشتر رود طول در صنعتی و شهری فاضالبهای مستقیم تخلیه دلیل به که است کمتر رود اروند به نسبت آلودگی

است. آب به باش55د.در می ص55نعتی ناحیه به مرب55وط رسوبات در نفتی های هیدروکربن میزان ،بیشترین نتایج به توجه با

منطقه هم55ان در ، جری55ان ش55دت و مد و ج55زر ش55رایط به توجه با ، شده ایجاد آلودگی گونه هر منطقه این ش55ده تخلیه ش55هری و ص55نعتی های آلودگی یافت.بنابراین نخواهد گسترش دیگر نواحی به و ماند می باقی

مس55یر انته55ای در ح55را های جنگل اینکه دلیل به اما ندارند دورتر نواحی بر زیادی خیلی تاثیر مناطق این در ت55اثیر اس55ت،تحت ح55را ه55ای جنگل به ص55نعتی منطقه از آب حرکت جهت و دارد قرار مدی و جزر جریانات

زم55ان یک در موقعیکه مخصوصا کنند می پی55دا س55وق ح55را های جنگل به ها آلودگی کم کم و گیرد می قرار موقعیکه ح55تی یا و ها کش نفت تصادف مانند شوند می تخلیه دریا به ها آالینده از زیادی بسیار حجم کوتاه توجه .با ص55نایع نش55ده تص55فیه های فاضالب تخلیه مانند گیرد می صورت مستمر صورت به ها آالینده ورود

از ت55اثیر بی ح55را ه55ای جنگل ناحیه که دری55افت ت55وان می ج55دی آالینده کانون نبود و حرا های جنگل نتایج به س55رعتی با ش55ود می تولید پهل بن55در در که آل55ودگی گونه هر دیگر ط55رف اس55ت.از نب55وده ص55نعتی منطقه

ورود مث55ال ی55افت خواهد انتق55ال اطراف مناطق به و شده منتشر مدی و جزر جریانات سرعت با متناسب یک ط55ول در بلکه منطقه یک در نه واقع در و شد خواهد اط55راف آلودگی باعث مناطقی چنین به ها االینده روی بر مستقیم طور پهل،به منطقه در شده ایجاد های الودگی بار که بود، خواهیم مواجه آلودگی با مسیر دیگر من55اطق با مقایسه با منطقه در آل55ودگی شدت بودن پائین احوال این است.با گذار اثر حرا های جنگل بن55در منطقه در اب زی55اد بس55یار جری55ان محی55ط،ش55دت ب55االی دمای منطقه، زیاد بسیار وسعت مدیون ،باید

در ها آالین55ده بیول55وژیکی تجمع و مه55اجرت با که حرا های جنگل در زیستی باالی بسیار زیاد،تنوع پهل،عمق با عوامل این تم55امی دانست،که حرا های جنگل زیستی فیلتر نقش و حرا های جنگل جانوران،تراکم بافت

در پاالئی خود ظرفیت که است توجه قابل دارند،اما منطقه پاالئی خود در مهمی نقش متفاوتی درصدهای ه55ای جمعیت منطقه،افزایش در معدن و صنعت پیشرفت و گسترش به توجه با و است محدود منطقه هر

کننده تهدید عوامل شود،افزایش می زیاد های جنگل از مستقیم غیر و مستقیم استفاده متقابال که انسانیشود. نمی بینی پیش منطقه برای خوبی وضع دور چندان نه آینده در حرا های جنگل مخرب و

Study of oil pollution rate mangrove forest of Khoran

Fateme mirzaesmaeili

Mohammad seddiq mortazavi

Abstract

Khoran wetland is in the north of Persian gulf, among Khamir bandar and Pohl, in the 65 west south of Bandar Abbas. The aim of this study was to determine total concentration oil hydrocarbons in the water and sediment Khoran international wetland .Therefore the East to the West of wetland and the four transects in each transect ,three station sampled in both the winter (January2011 ) and (Jun2011) with three repeat. In this study physical and chemical parameters of water and TPH according to standrd procuder set for the in stat the type of,tissue and sediment,water and organic carbon MOOPAM,1999 standard and studied were compred with other studies .The resulted showed that concentration of total hydrocarbons was 1223-6583.3ppb (winter) &1153.7-6210.7 ppb(spring) in sediment and 1.89-12.09ppb(winter) & 1.00-2.97ppb(spring) in water.

Key word: Khoran wetland- oil hydrocabons-mangrove forest

منابع

1-Brito et al,2009,. A case study of in situ oil contamination in a mangrove swamp (Rio De Janeiro, Brazil),/ Marine Pollution Bulletin 58 (2009) 418–423

2-Saru,A,2008,The strategy of analyze utilization mangrove ecosystem in barru regency south sulawesi,tarani,18(5),362-371

زیست محیط حف55اظت کل حرا،اداره شده حفاظت منطقه ،شناسنامه1376-زهزاد،ب،مجنونیان،ه،3سبز اول،دایره هرمزگان،چاپ استان

ه555ای جنگل وس555عت جه555انی تغی555یرات بر م555وثر عوامل ،بررسی1369همک555اران، و -عرف555انی،م4 .اسالم جهان جغرافیدانان المللی بین کنگره مانگرو،چهارمین

5- Nora F.Y. Tam, Teresa W.Y. Wong, Y.S. Wong,2005,A case study on fuel oil contamination in a mangrove swamp in Hong Kong, Marine Pollution Bulletin 51 , 1092–11006-Garrity, S.D., Levings, S.C., Burns, K.A., 1994. The Galeta oil spill. I. Long-term effects on the physical structure of the mangrove fringe. Estuarine, Coastal and Shelf Science 38, 327–348. زیست مدیریت های روش و اندرودی،،اصول ،برگردان،مهرداد1950جی، بارو،کریستوفر -7

1380اول، کنگره،چاپ محیطی،انتشارات28-38ص ،24 زیست،شماره محیط نامه فصل ایران، دریایی حساس ،.مناطق1377 کار،ا، دانه-8 هرمزگان( )استان قشم و خمیر حوزه در حرا های جنگل ساختار ،بررسی1384کار،الف،جاللی،غ، دانه-924-18 ،ص67 سازندگی،شماره و پژوهش نامه ترانسکت،فصل روش به آماربرداری از استفاده با

هرمزگ55ان،اهمیت زیست محیط حف55اظت کل اداره زیست محیط حف55اظت س55ازمان ،1389ن55ا، -بی10 محلی جوامع معیشت در آن نقش و استان ساحلی تاالبهای محیطی زیست

محیطی زیست برنامه ارائه و آذی55نی خ55ور در نفتی های آالینده میزان بررسی ،،1390-قدوسی،الف،11بندرعباس آزاد دانشگاه ارشد کارشناسی نامه پایان اثرات، پایش و تقلیل جهت

محیطی زیست برنامه ارائه و جاسک خ5ور در نف5تی ه55ای آالین55ده م55یزان بررسی ،،1390-نقی55بی،پ،12بندرعباس آزاد دانشگاه ارشد کارشناسی نامه پایان اثرات، پایش و تقلیل جهت

الوان منطقه قاره فالت نفت الوان،شرکت مناطق محیطی زیست مخاطرات ،بررسی1382نا، -بی13 ارشد کارشناسی نامه پای55ان بن55درعباس، س55واحل نف55تی ال55ودگی بن55دی ،پهنه1389زاده،زه55را، -پنبه14

بندرعباس آزاد دانشگاه15-El-Samrah, M. I., Emara, H. I. and Shinbo, E., 1986. Dissolved petroleum hydrocarbons in the NW Arabian Gulf. Mar. Poll.Bull., 17:65-68.16-Al-Saad, H. T. 1995. Distribution and sources of hydrocarbons in Shatt Al-Arab estuary and North West Arabian Gulf. Ph. D. Thesis, Basrah Univ. pp. 190).