ارائه چارچوب پيشنهادي جهت مهارت آموزي وتوانمندسازي دانشجويان با رويكرد شايستگي محوري

، نرگس2، ابوالفضل عليزاده 2، اكبر فرجي ارمكي2*، پوراندخت نيرومند1كورش پرند2احديه

- دانشيار دانشگاه شهيد بهشتي1

- سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور، دفتر امور مهارت هاي پيشرفته2

چكيده در سالهاي اخير كشور شاهد نرخ فزاينده تمايل به تحصيالت عالي در ميان جوان''ان و داوطلبين است. بر اساس اين تقاضا، موسسات آموزش عالي نيز اقدام به افزايش ظ''رفيت

در1389جذب دانشجو نموده اند. به نحوي كه آم''ار دانش''جويان ش''اغل ب''ه تحص''يل در س''ال مقاطع كارداني، كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري به بيش از چهار ميلي''ون نف''ر رس''يده

نش''ان مي ده'د ك'ه ب'ا اف'زايش1389 ت'ا 1387است. نگاهي به آمار دانشجويان در س'الهاي درصد در ثبت نام دانشجويان مواجه بوده ايم. از طرف ديگ''ر آم''ار وض''عيت5/8رشدي معادل

اشتغال كشور نشان مي دهد كه وضعيت اشتغال دانش آموختگان دانشگاهي متناسب با ميزان رشد فارغ التحصيالن دانشگاهي نبوده و همين امر موجب بروز مشكالتي در خص''وص فلس''فه نظام آموزشي ش''ده اس''ت. ب''ديهي اس''ت ك''ه اش''تغال و از جمل''ه اش''تغال دانش آموختگ''ان دانشگاهي مستلزم مولفه هاي متعددي از جمله متناسب بودن مهارتهاي آنها با نيازه''اي ب''ازار كار مي باشد. امروزه در كليه ي سازمان ه'ا و موسس'ات جهت شناس'ايي اين مه'ارت ه'ا از الگوي شايستگي استفاده مي ش''ود و ب''ر اس''اس آن ب''ه شناس''ايي دانش، مه''ارت، نگ''رش و ويژگي هاي شخصيتي مورد نياز براي احراز هر شغل پرداخته مي شود. سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور به عنوان متولي نظام آموزش مهارتي كشور چند سالي است كه ب''ه ارائ''ه آموزش هاي مهارتي به دانشجويان و دانش آموختگان در دانشگاه ها پرداخته اس''ت. مطالع''ه و بررسي اين آموزش ها نشان مي دهد كه سازمان از الگوي خاصي كه مبتني ب''ر ني''از ب''ازار كار باشد پيروي نكرده است. ضرورت ايجاب مي كن'د ك'ه در خص'وص اش'تغال من'ابع انس'اني متخصص، مطالعات علمي و اساسي انجام گيرد. بنابر اين برنامه ريزي و سياس''تگذاري ج''دي در خصوص اشتغال افراد تحصيل كرده از ضرورت هاي نظ''ام آم''وزش ع''الي و اش''تغال كش''ور است. هدف از اجراي طرح پژوهشي حاضر و اين مقاله استقرار الگويي اس''ت ك''ه منج''ر ب''ه شناس''ايي شايس''تگي ه''اي م''ورد ني''از اش''تغال دانش''جويان، و در نتيج''ه كم''ك ب''ه اش''تغال

دانشجويان و دانش آموختگان گردد. نظام آموزش عالي، دانشجويان، نظام اشتغال كشور، مهارت آموزيواژگان كليدي:

* k_parand@sbu.ac.ir

1

مقدمه-1

، مجموعه فعاليت هايي است كه در يك دوره معين در مقابل آن م''زدي پ''رداخت مياشتغال . به بيان ديگر اشتغال عبارتست از بكارگيري منطقي نيروهاي متخص''ص كارآم''د در مش''اغلشود

، ب''ه نح''وي ك''ه اش''تغالتخصصي و تطبيق آن ها با موقعيت هاي تخصصي مورد ل''زوم س''ازماني [. چالش هاي اشتغال و بيكاري نه تنها5، نيل به هدف هاي سازماني را ممكن سازد ]صحيح آن ها

، بلكه با توج''ه ب''ه م''يزان رش''ديكي از مهم ترين مسائل اجتماعي روز در كشور به شمار مي آيد جمعيت در دو دهه گذشته مي توان آن را مهمترين چالش اجتماعي چند دهه آينده نيز ب''ه حس''اب

[. اصوالً اشتغال افرادي كه به سن كار مي رسند يك الزام سياسي – اجتماعي است زيرا6آورد ] اش''تغال ن''وعي مع''رف و مج''وز زن''دگي مس''تقل مي باش''د و بيك''اري مي توان''د ب''ه انح''راف و سرخوردگي نسل جوان و بحران هاي اجتماعي و سياسي خاص''ي منج''ر گ''ردد ب''ه همين دلي''ل ب''ا

، تأمين اشتغال كامل در كنار رشد مداوم اقتصادي، تثبيت س'طح قيمت ه''اوجود آنكه اقتصاددانان ، اش'تغال، ام'ا ب'ه اتف'اقاز پرداخت ها را از اهداف چهار گانه اقتصادي بي''ان مي كنن''دو موازنه تر

[.7كامل را مهمترين آنها مي دانند ]

فاصله بين بخش صنعت و آموزش هاي دانشگاهي و عدم انطباق اين آموزش ه''ا ب''ا نيازه''اي ب''ازار ك'ار مش''كل اساس'ي اس'ت ك''ه منج''ر ب''ه اف''زايش مس''تمر ن''رخ بيك'اري دانش آموختگ''ان دانشگاهي مي شود. داليل متعددي منحر به بروز اين پدي''ده ش''ده اس''ت. لكن يكي از دالي''ل مهم

. اين پژوهش در نظر دارد كه با ارائ''ه الگ''ويي ك''هعدم داشتن مهارتهاي مورد نياز بازار كار است براساس الگوي شايستگي شكل گرفته است، به لزوم توجه همزمان به مه''ارت ه''ا هم زم''ان ب''ا

كسب تحصيالت دانشگاهي بپردازد.

مسأله نيروي انساني و سرمايه انساني مقوله اي است كه با عوامل بس''ياري در ارتب''اط مي از يك سو عرضه نيروي انساني با متغيرهايي همچون رشد جمعيت، توزيع سني و جنس''يتيباشد.

جمعيت، مه''اجرت، ن''رخ مش''اركت زن''ان و ...در ارتب''اط اس''ت و از س''وي ديگ''ر تقاض''اي ن''يروي انساني با متغيرهايي چون حجم سرمايه گذاري، توزيع سرمايه گذاري، تكنولوژي، رش''د اقتص''ادي

( ب'راي نخس'تين ب'ار46-' 1342و ... ارتباط پيدا مي كند. در ايران نيز از برنامة عمراني س'وم ) نيروي انساني و اشتغال يكي از فصول برنامه را تش''كيل داده و توج''ه ج''دي ب''ه اين مقول''ه آغ''از شد. بيشتر كشورهاي دنيا با مسأله اشتغال درگيرن''د، ام''ا تع''دد عوام''ل مش''كل آف''رين در مس''ير ي''افتن ش''غل و ناش''ناخته ب''ودن اين عوام''ل م''وجب پيچي''ده ت''ر ش''دن اين موض''وع، ب''ه وي''ژه در كشورهاي در حال توسعه اي چون ايران شده است. منابع انساني از مهم ت''رين عوام''ل م''ؤثر در توسعه هر جامعه به شمار مي رود و در اين راستا افراد تحص''يلكرده و متخص''ص نقش مهم ت''ري را برعهده خواهند داشت. اشتغال دانش آموختگان يكي از مسائلي است كه همواره م''ورد توج''ه برنامه ريزان و سياستگذاران كشورهاي مختلف بوده است. اين توجه به لح''اظ اهميت ب''ازار ك''ار به عنوان مركز ثقل اقتصادي و اجتماعي و هم به لحاظ نقش هاي اجتم''اعي اس''ت ك''ه ب''ه اف''راد دانش آموخته براي نيل به اهداف توسعه كشور محول مي شود. امروزه دامنه بح''ران بيك''اري در

ه ها و مسئولين كشور شده است.جامعه به قدري جدي است كه باعث دغدغه فكري اكثر خانواد در اين ميان خيل انبوه دانش آموختگان بيكار دانشگاهي بر دامنه اين بحران افزوده اس''ت. ع''دم

2

استفاده و برنامه ريزي مناسب براي اين قشر آسيب پذير، خسارت جبران ناپ''ذيري ب''راي كش''ور به دنبال خواهد داشت. بيكاري دانش آموختگان دانشگاهي يكي از بزرگ ترين معضالت اقتص''ادي در كشور ما، به عنوان محور اصلي توسعه و پيشرفت اقتص''ادي جامع''ه اس''ت. کم ت''وجهی و هم سو نب''ودن نظ''ام آم''وزش ع''الی ب''ه نیازه''ای جامع''ه يكي از دالی''ل ب''روز بح''ران و بيك''اري ف''ارغ التحصيالن است، درصورتی که نیاز اساسی يك فارغ التحصيل دانشگاهی برای رسیدن به شغل و پذیرش مسئولیت های تخصصی جامعه، مهارت است، یع''نی ف''رد عالوه ب''ر داش''تن توان''ایی ه''ای ذهنی، فیزيكي و سطح تحصیالت و همچ''نین وی''ژگی ه''ای رفت''اری چ''ون شخص''یت، ن''وع نگ''رش، انگیزش و ارزش های فردی باید مهارت های فنی، انسانی و ادراکی ن''یز در ط''ول دوران تحص''یل کسب کند. اما این گونه که مشخص است بین دوره ها و مواد آموزشی دانشگاه با آنچ''ه بازارک''ار از بعد مهارت فنی و علمی می طلبد تناسب منطقی برقرار نشده است و از طرف دیگر قب''ل از فارغ التحصيلي دانشجویان معیارهای مناسبی برای ارزیابی آنها از حیث حداقل توانمندی علمی و عملی وجود ندارد. همچنین سيستم آموزشي نیز نتوانسته ب''ه خ''وبی روحی''ه علمی دانش''جویان را برای پیدا کردن کار مفید خود و جامعه تقویت کند. بيكاري ف''ارغ التحص''يالن دانش''گاه ه''ا، يكي از مسائل مهم كشور در سالهاي اخير بوده است. اين پديده در حالي رخ مي دهد كه به زعم ب''رخي از دانشمندان، عصر دانش است، و اگر ديروز كشورهاي جهان به منابع مادي خويش وابسته بوده اند، امروزه بيشتر به منابع انساني و س''طوح دانش خ''ويش وابس''ته ان''د. در كش''ور م''ا ن''يز ع''ده كثيري از فارغ التحصيالن دانشگاه ها قادر نيس''تند ك''ه از آموخت''ه ه''ای دانش''گاهي ش''ان ب''ه نح''و مطلوبي استفاده كرده و وارد بازار ك''ار ش''وند. در ح''ال حاض''ر بين نظ''ام آموزش''ي و ب''ازار ك''ار كشور هم از لحاظ كيفي و هم از لحاظ كمي ارتباط منطقي وج'ود ن''دارد و ب'ه همين دلي'ل ايج''اد

غ التحصيالن با نظام بازار ك''ار جهت جلوگ''يري ازهماهنگي بين نظام آموزش عالي به تناسب فار[.4اتالف منابع ضرورت دارد ]

ه''زار نف''ر ف''ارغ التحص''یل500براساس آمار، ساالنه ب''الغ ب''ر ي''ك میلی''ون ت''ا ي''ك میلی''ون و دانشگاه ها وارد بازارکار می شوند .از طرفي ساالنه نرخ ورود به دانش''گاه ه''ا در ح''ال اف''زايش

است.

3

5831 6831 7831 8831 9831 0931%0

%01%02%03%04%05%06%07%08%09

%001

%95 %56 %46 %36 %06 %16

%14%53 %63 %73 %04 %04

خBالصه آمار داوطلBبBانB كنBكور سBراسBريB به تفBكيBك BايBالهBت در سBسيBنB09 تا 58ج

زن Bمرد

( , مهر (1390خبرگزاري

از طرفی بنا به اظهارات وزیر علوم، ساالنه يك میلیون فارغ التحصیل در کشور متقاضی کار ن دانش''گاهی تش''كيل ميختگامونش آا درصد بيكاران ایران را د45هستند. آمار نشان میدهد که

ه''زار ش''غل600میلی''ون و2 ح''دود 85دهند. براس''اس سرش''ماری مرک''ز آم''ار ای''ران در س''ال ل هایتخصصی قابل دسترسی برای فارغ التحصیالن دانشگاهی وجود داشته که در مقابل، در سا

اخیر خروجی از دانشگاه ها بیش از حد انتظار بوده است. همچنین افزایش تعداد فارغ التحصیالن و کمبود مش''اغل مناس''ب، مش''کالت زی''ادی را پدی''د آورده اس'ت. اکن''ون تع''داد دانش آموختگ''ان

1385براب''ر س''ال 2 ح''دود 1390آموزش عالی که در جستجوی فرصت شغلی هستند در سال درص''د در14/6است. براساس اعالم مرکز آمار ایران، نرخ بيكاري در میان دانش آموختگان، از

اف''زایش یافت''ه اس''ت، براس''اس مطالع''ات انج''ام ش''ده،86ر سال درصد د15/6 ، به 85سال 2/5 ميلي''ون نف''ر مي ش''ود، ب''ه عب''ارتي 61 ب''الغ ب''ر 1400جمعيت جوان و فعال كشور تا س''ال

درصد رش''د خواه''د داش''ت. اين در ح''الي اس''ت ك''ه بيش از نيمي از اين اف''راد را جوان''ان ف''ارغ ميلي''ون فرص''ت29 ، باي''د 1400ه ها تشكيل خواهند داد. بنابراين دولت تا سال التحصيل دانشگا

ه ه''ا وشغلي ايجاد كند كه نيمي از آنها مربوط و متناسب ب''ا تحص''يالت ف''ارغ التحص''یالن دانش''گا مراكز آموزش عالي كشور باشد. درحالیکه آمار نرخ بيكاري فارغ التحصیالن دانش''گاهی باالس''ت، ف''ارغ التحص''یالن مراک''ز مه''ارت آم''وزی ب''ا كم''ترین ن''رخ بيك''اري مواج''ه هس''تند. بيك''اري ف''ارغ التحصیالن دانشگاهی با تحصیالت آكادميك و دانش تئوريکی باال ولی س''طح مه''ارت و تخص''ص پ''ا یین، نشانگر این واقعیت است که بازارکار کشور بسیار هوشمند عمل میکند و به تخص''ص ن''یروی

[.4کار بیش از مدرک آنها اهمیت مي دهد ]

انقالبي ك''ه در ده''ه ه''اي اخ''ير در مفه''وم س''رمايه انس''اني رخ داد، م''وجب گردي''د موض'وع تقاضاي اجتماعي براي آموزش به يكي از مهمترين دغدغه هاي بشر تبديل ش''ود. ام''روز تقاض''اي اجتماعي براي آم''وزش ع''الي در جامع''ه اي''ران ب''ه دالي''ل مختل''ف بس''يار ب''اال اس''ت . از اين رو

4

دانشگاهها، هم باي''د ب''ه اين ني''از عظيم اجتم''اعي پاس''خ دهن''د و هم پاس''خگوي نيازه''ا و تقاض''اي صاحبان صنايع باش''ند. ب''راي اين منظ''ور آنه''ا باي''د ب''ه تولي''د دانش و روز آم''د ك''ردن آموزش''هاي دانشگاهي در جهت كاربست اين دانش ها با محور بودن زندگي و رفع نيازهاي بخش هاي مختلف اقتصادي، صنعتي و كشاورزي تاكيد نمايند. در ص''ورتي اين ن''يروي انس''اني آم''وزش دي''ده ب''ه ي''ك سرمايه انساني مبدل خواهد شد كه بتواند دانسته هاي خود را در حوزه زندگي و نيازهاي مختل''ف

-توان گفت بهترين سرمايه گذاري براي توسعه كش''ورها س''رمايهجامعه به كار بندد. بدون شك مي دلي''لاي بيگذاري در آموزش نيروي انس''اني اس''ت. زي''را در طي اين فراين''د، انس''ان ب''ه س''رمايه

اند با درك اين نياز عمده و واقعيت اجتماعي به جهت دادنتبديل مي شود. كشورهايي كه توانسته ان''د. آن''ان دريافت''ه اندك''هك''ار بپردازن''د، موف''ق ب''ودههاي دانشگاهي به سمت نيازهاي بازارآموزش

ه''اي مختل''ف اقتص''ادي و ص''نعتيم''وفقيت دانش''گاه ه''ا در اين اس''ت ك''ه بتوانن''د نيازه''اي بخش كشورشان را برآورده سازند. لذا در ابت''دا ب'ا دركي وس'يع ب'ه جم'ع آوري اطالع'ات الزم در بخش هاي مختلف پرداخته، سپس دانشگاه ها و مراكز علمي و تحقيقاتي را ب''ه س''مت رف''ع اين نيازه''ا تجهيز و هدايت كرده است. متاسفانه در كش''ورهاي در ح''ال توس''عه ب''رخالف كش''ورهاي توس''عه يافته، بين مراكز آموزش عالي ب''ا بنگ'اه ه'اي اقتص'ادي و ص'نعتي رابط''ه تنگ'اتنگي وج'ود ن''دارد. محصول دانشگاه ها نياز بنگاه ها را تامين نمي كند. بنگاه ها به محصولي فرات''ر و توان''اتر چش''م

اين ه'ر روز فاص'له ه'ا بيش'تر مي گ'ردد.دوخته اند و دانشگاه ها به اندك بس'نده مي كنن''د، بن'ابر تحوالت و تغييرات دائمي كسب و كار، ظهور فناوري هاي جديد، قوانين و مقررات حكومتي، تغيير الگوهاي مصرف، الزامات آموزشي و باال رفتن سطح معيارها، ضرورت توجه جدي دانشگاه ه''ا و مراكز علمي به رفع نياز اين بنگاهها را اجتناب ناپذير مي نمايند. به نظر مي رسد وقت آن رسيده كه صاحبان صنعت به عنوان بخشي از دل سوزان جامعه در سياس''تگذاري ه''اي آم''وزش دخ''الت

[.1داده شوند تا نياز و خواست آنان در برنامه ها اعمال شود]

امروزه دانشگاه ها براي ايفاي نقش مؤثرخود، در عين وفاداري به ساز و كارهاي سنتي خ''ود اي بهتر باش''ند. ب''ه اين دلي''ل تجدي''د نظ''ر در برنام''ه ري''زينمي توانند پرچمدار و طاليه دار آينده

آموزشي، شيوه هاي سياستگذاري در نظام آموزشي، تحليل و تبيين تعام''ل بين ح''وزه ص''نعت و دانش، بازنگري در ساختار و وظايف نهادهاي قبلي دانش، تجديد نظر در نظام پ''ذيرش دانش''جو، يافتن شيوه هاي نو در تحقيقات به منظور توليد دانش، بررسي روش هاي بهبود كيفيت آم''وزش و نيز تبيين رابطه ميان آموزش عالي ب''ا فرهن''گ جامع''ه و مس''ائل اجتم''اعي، پاس''خگويي نظ''ام آموزش عالي به نيازهاي اقتصادي و اجتماعي جامعه به ويژه بازار كار از جمله موضوعات مهمي است كه با توجه به نيازهاي متغير و متنوع جهان امروز براي نيل به توسعه، ضرورتي گريز ناپذير مي نمايد، بنابراين تامل و تعمق در اين عوامل لزوم تحول بنياني در نظ''ام آم''وزش ع''الي را ب''ه خوبي روشن مي سازد. مطرح شدن انتظارات جديد از نظام آموزش عالي در بيشتر كش''ورهاي

اي است كه برخي از نظامهاي آغاز چ''نين تح''وليجهان به ويژه در سالهاي اخير از عوامل عمده قرارداده است كه به جستارهايي از آن اشاره مي گردد. در هزاره جدي''د، ب''رخي از ص''احبنظران

اي و ن''يز تخصص''يآموزش عالي براين باورند ك''ه كميت و كيفيت آم''وزش دي''دگان ف''ني- حرف''ه علمي بايد با تقاضاي بازار كار متناسب باشد تا پديده هاي توسعه در جامعه شكل گيرد. بن''ابراين چگونگي سرمايه گذاري براي ارتقاي دانش نيروي كار متخصص و به كار گيري مناسب آن و ن''يز

5

مديريت صحيح و مبتني بر نيازهاي جامعه از طرف دانشگاه ها كه عهده دار اين مهم هس''تند، از ه''ايري''زيجمله مواردي است كه نيازمند مطالع''ه، ب''ازنگري عالمان''ه و هم''ه جانب''ه و ن''يز برنام''ه

اكت''بر9 ت''ا 5آموزشي مناسب است. در اعالميه نهايي كنف''رانس جه''اني آم''وزش ع''الي ك''ه از ه''اي آين''ده آم''وزشريزي در محل يونسكو در پاريس تشكيل شد، برنكاتي كه بايد در برنامه1998

عالي مورد توجه قرار گيرد تاكيد شد. از جمله مواردي كه مي توان ب'ه مس'ؤل و پاس'خگو ب'ودن دانشگاه در مقابل جامعه و نيازهاي جامعه به منظور توس''عه اش''اره ك''رد، اين اس''ت ك''ه در ي''ك

« كه به آموزش هاي يكنواخت و تكراري بهجامعه متالطم اطالعاتي و رقابتي» دانشگاه ايستايي اي و جوي''اي ك''ارسبك سنتي و توليد انبوه فارغ التحصيالن مدرك به دست غير م''اهر و غيرحرف''ه

[1توان نقش خود را در نيل به توسعه پايدار ايفا كرد؟ ]مي پردازد، چگونه مي ه''ا و تش''كيالتگالبدايت در كتاب خود با عنوان روشهاي توس''عه هش''دار مي ده''د ك''ه برنام''ه

دانشگاه حتما بايد يا مقتضيات هر جامعه در زمينه توسعه و ترقي همراه باشد. از ديد وي انطب'اق فعاليتهاي آموزشي دانشگاه با اهداف و نيازهاي مختلف جامعه، گسترش دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي غيردولتي، گرايش به علوم عملي و تحقيقاتي به ويژه تحقيق''ات ك''اربردي و جامع''ه گرا را مي توان از عوامل اصلي و مهم پيشرفت ممالك توس'عه يافت''ه برش'مرد. در كش''ور م'ا ب'ا درك اين مهم اقداماتي در زمينه ايجاد ارتباط بيشتر بين صنعت و دانشگاه ص''ورت گرفت''ه اس''ت.

(، دانشگاه شهيد بهشتي )مشكوري،1383از جمله در دانشگاههاي صنعتي اميركبير) جهانگيريان، ( اق''داماتي در اين زمين''ه ص''ورت گرفت''ه ك''ه1383(، دانشگاه صنعتي اصفهان )احساني، 1383

كافي نيست. اگ''ر چ''ه تحقيق''ات منس''جم و دامن''ه داري در خص''وص نيازه''اي كارفرماي''ان و پاس''خگويي

ه''اي گس''ترده در خص''وصدانشگاهها به اين امر به شكلي گسترده انجام نپذيرفته، اما ب''ا بررس''ي موضوع يعني نياز بازار كار و تعام''ل بخش ص''نعت ب''ا دانش''گاه اص''فهان در پژوهش''ي ب''ه تحلي''ل

( پرداخت''ه و دريافتن''د ك''ه بخش آم''وزش1367التحصيالن دانشگاه ها )توانمندي هاي شغلي فارغ كننده نيروي انساني متخصص است و بنگاه هاي اقتصادي و صنعتي ك'ه متقاض'يعالي كه عرضه

نيروي متخصص هستند، از طريق ب''ازار ك''ار ك''ه مح''ل تالقي عرض''ه كنن''دگان )دانش آموختگ''ان ( اس''ت، داراي ارتب''اطكارفرمايان بخش ه''اي عم''ومي و خصوص''ي( و تقاضا كنندگان )متخصص

ظريف، اما عيني و تنگاتنگي هستند كه با نفي آن از سوي برخي از مسؤالن نظام آموزش ع''الي كشور، وظيفه خطير آن را در زمينه افزايش ثمر بخش فعاليت هاي آموزش ع''الي يع''ني ت''ربيت نيروي انساني متخصص مناسب با نيازمندي هاي تخصصي جامعه، كاهش نميدهد،. بن''ابراين، اين نظر كه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي نبايد به بازار كار متخصصان توجه و ابعاد مختل''ف

اي ب''ا[. در مقال''ه2آن را تجزيه و تحليل كنند، از نظ''ر علمي نمي توان''د دي''دگاه مناس''بي باش''د ] عنوان » نظام ملي نوآوري تكنولوژيك« بر تعامل دانشگاه و صنعت تاكي''د مي كن''د. وي تنه''ا راه برون رفت موفق دانشگاه ها در پاسخ به نيازه''اي بخش ص''نعت را ب''اال ب''ردن كيفيت آم''وزش و

( ن''يز ب''ر1381كن''د. س'ليمي و س'يف ال'دين اص''ل )تامين نيروي ماهر براي اين بخش قلمداد مي نوآوري، پارك هاي علمي وتعامل بين دانشگاه و صنعت تاكيد نموده در چارچوب نظريه نظام ملي

( و شركت هاي مشتق از دانشگاه را به عن''وان عوام''ل تج''اريانكوباتورهافناوري، مراكز رشد )سازي دانش و تحريك كننده نوآوري مورد توج''ه ق''رار مي دهن''د. زارعي، معماري''ان و ش''فيعي )

6

[. تعام''ل دانش''گاه و3( تعامل دانشگاه و صنعت و نوآوري را مورد توجه ق''رار مي دهن''د ]1377 اند. آن''ان در اينصنعت را با استفاده از روش نظام هاي ايستايي به طور پيمايشي مطالعه كرده

پيمايش الگوي علت و معلولي براي بررسي سياست هاي بهبود بخشي اين نظام ارائه داده اند و-تاكيد مي كنند كه با احياي نگرش نوآوري در دانشگاه همراه با حمايت از طرح هاي تحقيقاتي مي

[. تعامل دانشگاه و صنعت را از چش''م2توان تعامل بين دانشگاه و صنعت را اثر بخش تر نمود] انداز بازار دانش و به طور تجربي مورد توج''ه ق''رارداده و نش''ان داده اس''ت ك''ه دانش، اس''اس قابليت توليد، ظرفيت نوآوري و دارايي راهبردي ه''ر بنگ''اهي اس''ت ك''ه ب''ه آن در مقاب''ل رقب''اي داخلي و بين المللي مزيت رقابتي مي بخشد. در ساير كشورها ن''يز س''وابق تج''ربي و تحقيق''اتي

ميلي''ارد دالر در1686 ميالدي بيش از 2003قاب''ل ت''وجهي در اين زمين''ه وج''ود دارد. در س''ال درصد بودجه20،' 2002 (. در سال About MIT،' 2005دانشگاه ام. آي. تي هزينه شده است )

تحقيقاتي اين دانشگاه را صنعت تامين كرد. اين دانشگاه از ابتداي ابت''داي تاس''يس ب''ر ك''اربردي كردن علم تاكيد داشته است و اين ديدگاه يكي از داليل ارتباط مستحكم ب''ا ص''نعت ارزي''ابي مي شود. دانشگاه كمبريج يكي از قديمي ترين مؤسسات آم''وزش ع''الي انگلس''تان اس''ت. از س''ال

به منظور تامين منابع مالي به دنبال روش هاي مختلف از جمله ارتباط دانشگاه و ص''نعت1980 ، دفتري به نام واحد صنعتي ولف سان كمبريج تاسيس شد ك''ه ه''دف1982بوده است. در سال

اين نهاد بررسي ارتباط دانشگاه و صنعت به شيوه دانش''گاه ام.آي.تي ب''ود. در نه''ايت، اين نه''اد مسئوليت همكاري با صنعت و انتقال فناوري در اين دانشگاه را به عهده گرفت. دانش''گاه توكي''و كه قديمي ترين دانشگاه ژاپن است در بهبود ارتب''اط دانش''گاه و ص''نعت نقش مهمي ايف''ا ك''رده

مرك''ز همكاريه''اي پژوهش''ي در دانش''گاه توكي''و تاس''يس ش''د. ب''ه دنب''ال1995است. در س''ال تغييرات سازماني، زمين''ه ه''اي همك''اري ب''ا ص''نعت ايج''اد و در اين زمين''ه بان''ك اطالع''اتي ب''راي سازماندهي پروژه هاي تحقيقاتي با صنعت تاس''يس ش''د. يكي ديگ''ر از اق''دامات مهم در تق''ويت همكاري هاي دانشگاه توكيو با صنايع، صدور مجوز ارائه مشاوره اعض''اي هي''ات علمي ب''ا ص''نايع

( در كانادا در خصوص مهارت هاي اساس''ي م''ورد1995بود. در طرح پژوهشي لروكس و الفير ) نياز بازار كار از ديدگاه كارفرمايان مهارت هايي را كه به افزايش فرصت اشتغال افراد كمك مي

كند در سه گروه دسته بندي كرده اند: مهارت هاي علمي شامل مهارت هاي ارتباطي، تفكر انتقادي، توانايي ح''ل مس''اله، تش''خيص-1

اهميت نياز در زندگي. مهارت هاي مديريت شخص شامل توانايي تعيين اهداف، اقدام مس''ووالنه، اعتم''اد ب''ه نفس،-2

پيش قدمي در امور و دارا بودن ديدگاه هاي قابل پذيرش. مهارت هاي كار گروهي شامل توانايي كار با ديگران، احترام قايل شدن نسبت ب''ه ديگ''ران و-3

(65توانايي رهبري و هدايت ديگران )عزيزي، ك''ه در ص''دد تع''يين جايگ''اه1985پولن و استارتاپ در يك طرح پژوهشي در انگلستان در س''ال

آموزش عمومي از ديدگاه كارفرمايان مراكز ص''نعتي و تج''اري بودن''د ب''ه اين نتيج''ه رس''يدند ك''ه نظام آموزشي بايد نسبت به اين موارد اقدام كند: گسترش و توسعه ديد دانش آموختگان، بهبود نقش و مهارت آنان در توان كاري مورد نظر و افزايش دانش عمومي آنان ب''ه عن'وان ي''ك بس'تر

در آمريك''ا در1990اساسي در اين آموزش ها، در طرح پژوهش''ي ديگ''ري ك''ه س'ولتنا در س'ال

7

خصوص انتظارات كارفرمايان از كاركنان خود در يك كارخانه صنعتي انجام داد نتيج''ه گ''رفت ك''ه هرچند مهارت ها و ق''ابليت ه''اي علمي، ف''ني و مه''ارتي م''ورد ني''از هس''تند، ام''ا از نظ''ر ب''رخي كارفرمايان كيفيت ها )عالقه مندي به كار، پيشي جستن در انجام امور، اعتم''اد ب''ه نفس و بل''وغ رواني و عاطفي( و ويژگي هاي شخصيتي كاركنان از اهميت و جايگاه بااليي ن''زد آن''ان برخ''وردار

(.65است )ولينگتن، با توجه به موارد ف''وق، ارائ''ه آم''وزش ه''اي مه''ارتي همزم''ان ب''ا آم''وزش ه''اي دانش''گاهي

الگوي پيشنهادي ارائه دهندگان اين پژوهش كه بر اساس الگوهايضرورتي اجتناب ناپذير است. ، در نظر دارد تا آموزش هاي تخصصي را در دانشگاه ه''اTAFE و ETAشايستگي متعددي از جمله

با نياز موجود در صنعت به يكديگر نزديك نموده، فاصله بين مباني علمي را ب''ا عم''ل ب''ه يك''ديگرکاهش داده و فرآيند و چرخه علم، فناوري و توليد را تكميل نمايد.

الگوي شايستگي اتا: ح''وزه اق''دام ب'ه ط'راحي18اداره آموزش هاي ف''ني و حرف'ه اي و اس'تخدام اي''الت متح''ده در

الگوي شايستگي نموده است. در جدول زير ساختار كلي اين الگو آمده است.

8

سابقه مه'ارت آموزي در دانش'گاه ها ب'ه ي'ك(:ASD )1طرح ايجاد مراكز آموزشي جوار دانشگاه دهه قبل با ايجاد مراكز سيار آموزش فني و حرف''ه اي در دانش''گاه ها بر مي گ''ردد. لكن در س''ال

مرك''ز ج''وار130 به دليل توجه خاص به اين گروه از متقاضيان آموزش هاي مهارتي، تعداد1387 ( در دانشگاه هاي كشور ايج''اد ش''د و ب''ه ارائ''ه آموزش ه''ا در بخش نرم افزار ه''ايASDدانشگاهي )

مرك''ز70تخصصي و مهارت هاي نرم )كسب و كار، كارآفريني و ...(پرداختند. در ح''ال حاض''ر ح''دود ( در كشور فعال است كه به ارائ''ه آموزش ه''اي ف''ني و حرف''ه اي در حوزه ه''ايASDجواردانشگاهي )

صنعت، خدمات و كشاورزي مي پردازند.

در اين پژوهش از روش بررسي اسناد و مدارك و روش تحليل محتواي-روش هاي تحقيق:2 قوانين و مقررات استفاده شده است. تا با استفاده از محتواي فني و تخصص''ي اس''ناد و م''دارك

راهكارهاي اثربخش و تاثير گذار ارائه شود.

-يافته ها: فرآيند طراحي الگوي مهارت آموزي پيشنهادي:3

وETA، بر اساس مطالعات انجام شده، الگ''وي پيش''نهادي ب''ا بهره گ''يري از الگوه''اي آموزش''ي ONETطراحي و تدوين گرديده است. با توجه به مطالعات انجام شده عناوين مهارت هاي م''ورد

1 Advanced Skills Development

9

انتخاب و رشته 10نيازسنجيصنعت، بخش پنج در دانشگاهي

و هنر و فرهنگ كشاورزي، خدمات،راهبردي ) و نوين حوزه 6فناوري هاي

رشته 60دانشگاهي(:

مرتبط تخصصي هاي كارگروه تشكيل

نياز مورد حرف و مشاغل شناساييبازار

نياز مورد مهارتهاي استخراج

مهارت آموزي الگوي استقرار و طراحي) رشته) هر

مديران و متخصصان بنگاهها، شناساييحوزه هر موفق

توانمند س'ازي شخص'ي(، مهارت ه'اي م'ورد ني'از در محي'ط ك''ارنياز شامل مهارت هاي عم''ومي ))توانمند سازي محيط كار( و مهارت هاي خاص صنعت و شغل ) توانمند سازي شغل( است.

فرآيند طراحي و استقرار الگوي مهارت آموزي دانشجويان در دانشگاه هاي كش''ور به ص''ورت زي''ر پيشنهاد مي شود. در اين فرآيند سعي شده است كه به تمام ابعاد مسئله اعم از نيازس''نجي، تهي''ه و تدوين اس''تانداردها و بس''ته هاي آموزش''ي مرتب''ط، ارزي''ابي و نظ''ارت و ارزش''يابي و در نه''ايت

رهگيري اشتغال توجه شود.

10

اجراي طرح در دانشگاه هايكشور

اصالح الگوي آموزشي

ارزيابي اثربخشي دوره هايآموزشي

)با توجه به اعتبارات و بودجه(

برگزاري دوره ها به صورت پايلوتبراي يكي از دانشگاههاي كشور

تربيت مربيان توانمند

تهيه و تدوين بسته هاي آموزشيمرتبط

يافته هاي تحقيق

بر اساس دستاوردهاي حاصل از اين پژوهش كه حاصل مطالعه در الگوهاي شايستگي و همچنين مصاحبه با خبرگان است، در حال حاضر الگوي مهارت آموزي دانشجويان در برگيرنده دوره هاي

تخصصي )توانمندسازي شغلي(، دوره هاي پايه )توانمند سازي محيط كار( و دوره تخصصي )توانمند سازي شخصي( به طور كلي طراحي و تدوين شده است تا بر اساس آن الگو انواع

مهارتهاي مورد نياز شناسايي گردد.

11

الگوي شايستگي پيشنهادييدرف نايم ياه تراهميعامتجا ياه بيسآيگدنز ياه تراهميا هفرح قالخا(يصخش يزاسدنمناوت )يمومع ياه تراهمراك طيحم رد هلاسم لح و يباي هلاسميرادا يراگن همان هويش و يسيون شرازگ لوصايلام تاررقم و يعامتجا نيمات و راك نيناوق اب ييانشآTQM تيفيكشناد تيريدمنامز تيريدمهژورپ يارجا و يزير همانربيهورگ راك ماجناوراك طيحم رد يروآون و تيقالخراك و بسك تيريدمينيرفآراك (راك طيحم يزاسدنمناوت )هياپ ياه تراهميدربهار و نيون ياهيروانفرنه و گنهرفيناسنا مولعيزرواشكهياپ مولعيسدنهم -ينفيهاگشناد ياه هتشر(يلغش يزاسدنمناوت)يصصخت ياه تراهم(يگتسياش) يداهنشيپ يوگلا

به منظور افزايش امكان موفقيت طرح، موارد زير ضروري است:

همكاري بين بخشي سياستگذاران و دست اندركاران توانمند سازي نيروي انس''اني كش''ور- از جمله وزارت علوم، تحقيقات و فن''اوري، مع''اونت علمي و فن''اوري رياس''ت جمه''وري و سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور، وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و ساير بخش

ها و دستگاه هاي مرتبط. ايجاد بانك اطالعاتي دانش آموختگان و دانشجويان دانش''گاهي و همچ''نين بان''ك اطالع''اتي-

مشاغل موجود و مورد نياز صنايع و بنگاه هاي اقتصادي.مشاركت فعال بنگاه ها و صنايع در طرح.-

منابع فارسي

( توان'ايي ه'ا و ق'ابليت ه'اي دانش آموختگ'ان در1385[. اجتهادي، مص''طفي و به'روزي، محم'د.)1] پاسخ به نياز بازار كار به منظور ارائه چهارچوب ادراكي مناسب . دانش و پ''ژوهش در عل''وم تربي''تي ,

1-28.

( نظام ملي نوآوري تكنولوژيك پيوند دانشگاه و صنعت.1374[. انتظاري، يعقوب. )2]

( تاريخچه ارتباط صنعت، دانشگاه و كنگره سه جانبه.1377[. شفيعي، معماريان و زارعي. )3]

(. بررسي ميزان هماهنگي و انطباق نظام آموزش1390[. انتظاريان، زهره، طهماسبي، طاهره )4] عالي و آموزش هاي فني و حرفه اي ب'ا نيازه''اي ب'ازار ك''ار. ماهنام''ه اجتم''اعی، اقتص''ادی، علمی و

140فرهنگی كار و جامعه، شماره

(. نقش اش''تغال در ك''اهش مهاجرته''اي روس''تايي )مطالع''ه م''وردي1380[. دهق''ان، فتح الل''ه )5]دهستان مشايخ شهرستان ممسني(، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه تربيت مدرس.

(. ض''رورت ه''اي ك''اركردي توس''عه اش''تغال در بخش1383[. زاه''دي مازن''دراني، محم''د ج''واد )6].45كشاورزي، مجله اقتصاد كشاورزي و توسعه سال دوازده. شماره

(. راهبردهاي توس''عه اش''تغال در اس''تان خراس''ان، مجل''ه1380[. مهدوي عادلي، محمد حسين )7].14دانش و توسعه، شماره

[ 8 .]www.mehrnews.com (1390).

12