t.c. gida tarim ve hayvancilik...

Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

Jeotermal Seracılık Stratejilerinin Belirlenmesi Projesi

Strateji Geliştirme Çalıştayı

Çalışma Raporu

22-23 Ekim 2015

Afyon

[Bu sayfa boş bırakılmıştır.]

Jeotermal Seracılık Stratejilerinin Belirlenmesi 22-23 Ekim 2015


HHiizzmmee tt ee ÖÖzzee ll i

İÇİNDEKİLER

Sunuş .....................................................................................................................................1

1. SWOT Analizi Anket Uygulaması .....................................................................................4

2. Sorun İfadeleri Belirleme Çalışması .................................................................................6

3. Gösterge – Hedef Çalışması ............................................................................................8

4. Öneri Geliştirme Çalışması .............................................................................................15

EKLER

Ek 1. Önceliklendirmede Elenen Sorun İfadeleri..................................................................25

Ek 2. Konsolidasyonda Elenen Sorun İfadeleri ....................................................................32

Ek 3. Çalışma Programı........................................................................................................35



HHiizzmmee tt ee ÖÖzzee ll ii

TABLOLAR

Tablo 1. Güçlü Alan İfadeleri ..................................................................................................4

Tablo 2. Zayıf Alan İfadeleri ....................................................................................................5

Tablo 3. Fırsat İfadeleri ...........................................................................................................5

Tablo 4. Tehdit İfadeleri ..........................................................................................................5

Tablo 5. Öncelikli Sorun İfadeleri............................................................................................6

Tablo 6. Ürün Kalitesi Gösterge – Hedef İfadeleri..................................................................9

Tablo 7. Jeotermal Seracılık Uygulamaları Gösterge - Hedef İfadeleri ...............................10

Tablo 8. Destek ve Teşvikler Gösterge – Hedef İfadeleri ....................................................11

Tablo 9. Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge Gösterge – Hedef İfadeleri......................................12

Tablo 10. Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat Gösterge – Hedef İfadeleri .........................13

Tablo 11. Öncelikli Gösterge İfadeleri ..................................................................................14

Tablo 12. Ürün Kalitesi – Öneri İfadeleri ..............................................................................16

Tablo 13. Jeotermal Seracılık Uygulamaları – Öneri İfadeleri .............................................17

Tablo 14. Destek ve Teşvikler – Öneri İfadeleri ...................................................................18

Tablo 15. Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge - Öneri İfadeleri ....................................................19

Tablo 16. Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat – Öneri İfadeleri..........................................20



HHiizzmm eett ee ÖÖzzee ll 3

Sunuş

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın koordinasyonunda Jeotermal Seracılık alanında önde

gelen paydaşlardan (kamu kurum/kuruluş temsilcileri, akademisyenler, sivil toplum yetkilileri, özel

sektör temsilcileri) oluşan çalışma grubuyla yapılan strateji geliştirme toplantısındaki amaç;

Jeotermal Seracılık Stratejilerinin oluşturulmasında farklı paydaş gruplarının görüşlerinin temsil

edilmesi, farklı ortamlarda gelişmiş olan görüş açıları ve boyutlarının sonuç belgesine yansımasını

sağlamaktır.

İki (2) günlük çalışma; “Ürün Kalitesi (Tarımsal Üretim), Jeotermal Sracılık Uygulamaları, Destek ve

Teşvikler, Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge, Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat ” temaları göz önünde

bulundurularak; Jeotermal Seracılık stratejilerinin belirlenmesi çerçevesinde yürütülmüştür.

Bu kapsamda paydaşların, sorunlu alanlara ilişkin olarak öncelikli olarak ele alınması gereken

hususlar ile ilgili önerileri alınmaya çalışılmıştır. Çalışma, TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare

Enstitüsü (TÜSSİDE)’nün yürütücülüğünde 22-23 Ekim 2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.

Sandıklı Termal Park Otel’de yapılan çalışmaya konularında uzman kişiler, kamu kurum ve

kuruluşları, üniversiteler, dernek ve birlik temsilcileri, 49 kişi katılım göstermiştir.

Programlarda gerçekleştirilen çalışmalar şöyledir:

1. SWOT Analizi Uygulaması

2. Sorun İfadeleri Belirleme Çalışması

3. Gösterge - Hedef Çalışması

4. Öneri Geliştirme Çalışması

Çalışma “kürsüden anlatma ve toplu dinleme konferansı” şeklinde değil, yaratıcı fikir oluşturma

yöntem ve teknikleri kullanılarak, tüm katılımcıların tüm çalışmalara başından sonuna kadar aktif

katılımı ile yazılı bilgi ve belge üretmeye yönelik olarak gerçekleştirilmiştir.

Bu rapor, çalışma programında oluşturulan veri ve bilgileri içermektedir. Raporda sunulan sonuçlar;

çalışma esnasında katılımcıların tartışıp görüş birliğine vardığı çıktıların son hali olup, TÜSSİDE

tarafından üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.




1. SWOT Analizi Anket Uygulaması

Mevcut Durum Analizi kapsamında, 15-16 Eylül 2015 tarihlerinde İzmir’de jeotermal seracılık ile

ilgili kurumsal ve sektörel paydaşların katılımı ile iki günlük bir Ortak Akıl Çalıştayı

gerçekleştirilmiştir. Çalışma ile jeotermal seracılık sektörünün SWOT Analizini oluşturma amacıyla

ilgili paydaşların bu konudaki görüş ve önerileri alınmıştır. Ortak Akıl Çalıştayı ile elde edilen

SWOT ifadeleri, proje kapsamında düzenli olarak gerçekleştirilen Aylık Teknik Komite Toplantıları

neticesinde elde edilen SWOT ifadeleri ile birleştirilerek, jeotermal seracılık sektörüne ait nihai

SWOT Analizi oluşturulmaya çalışılmıştır.

Jeotermal Seracılık sektörü için oluşturulmuş olan nihai SWOT Analizi ifadeleri, 22-23 Ekim 2015

tarihlerinde Afyon’da gerçekleştirilen Strateji Geliştirme Çalıştayında, katılımcılara dağıtılan bir

likert anket formu (4’lü puanlama ölçeği) ile önceliklendirilmiştir. Önceliklendirme sonuçları Tablo 1,

2, 3 ve 4’te verilmiştir.

Tablo 1. Güçlü Alan İfadeleri

Kod İfade Ortalama

G2 Uygun teknolojiler kullanıldığı sürece doğaya en az hasarı veren enerji

üretim sistemi olması 3,50

G4 Jeotermal ile üretim yapmayan seralara göre üründe kalite, miktar ve

kaynağın uygun olması halinde maliyet avantajı kazandırması 3,50

G8 İşgücü açısından istihdama (özellikle kadın işçi istihdamına) olumlu etkisi 3,43

G1 Jeotermal enerjili sera alanlarının artırılabilir olması (kaynak ve alan

potansiyeli) 3,43

G5 Jeotermal tarım rekabet gücünü sağlaması 3,26

G7

Termalin tarımda kullanılması bilincinin tüm Türkiye’ye yayılmış olması

(Ağrı, Diyadin, Kırşehir, Nevşehir, Afyon vb. yerlerde, jeotermal ısıtmalı

seralar kurulması ve işletilmesi)

3,05

G6 Jeotermal ve seracılıkla ilgili kurumların teşvik ve desteklerinin son yıllarda

artması 6 3,02

G3 Jeotermal kaynakların tek elden yönetilmesine yönelik girişimlerin

başlamış olması 2,83




Tablo 2. Zayıf Alan İfadeleri

Kod İfade Ortalama

Z1 Yatırım aşamasında çok sayıda bürokratik işlemin olması 3,58

Z3 Jeotermal alanlarda sera yapılacak büyüklükte arazilerin çok parçalı

olması 3,49

Z4 Mülkiyet sorunları (kuyular-işletim hakları vb.) 3,49

Z2 5686 sayılı kanun ve uygulama yönetmeliği hükümlerinden kaynaklanan

uygulama sorunları 3,33

Z7 Ar-Ge çalışmalarının yetersiz olması 3,27

Z6 Jeotermal seracılıkla ilgili ulusal bir stratejinin olmaması 3,26

Z9 Jeotermal kaynakların işletilmesine yönelik denetimlerin yetersizliği 3,20

Z5 İlk yatırım maliyetlerinin fazla olması 3,18

Z10 Üretici STK’larının etkin olmaması 3,07

Z8 Çevreye verilebilecek zararların önlenebilmesi için alınması gereken

tedbirlerin yetersiz olması 3,02

Tablo 3. Fırsat İfadeleri

Kod İfade Ortalama

F1 Özel sektörün jeotermal kullanarak seracılık yapmaya yönelik ilgisinin

artması 3,45

F2

Jeotermal kaynakların optimumum seviyede birbiriyle entegre olarak

kullanılması gerektiği (Konut ısıtma, elektrik. üretim, tarımsal üretim,

turizm ve sağlık) bilincinin artmış olması

3,41

F3 Türkiye’de sera konstrüksiyonunun hızla gelişiyor olması 2,97

F4 Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama

Yönetmeliği’nin varlığı 2,51

Tablo 4. Tehdit İfadeleri

Kod İfade Ortalama

T3 Enerji ve Seracılık sektörleri arasında yeterli entegrasyonun olmaması 3,33

T7 Nitelikli eleman sıkıntısının olması (Seracılık, jeotermal teknolojileri vb.) 3,33

T6 Üniversite-sanayi işbirliklerinin yetersiz olması 3,21

T5 Kurumsal yapılar oluşturma konusunda kültür ve yaklaşım eksiklikleri 3,11

T1 İmar Kanunu ve Yapı Denetim Kanunu Kapsamındaki Sorunlar 3,06

T2 Yerel otoritelerin turizm odaklı yaklaşımları 3,05

T4 Donanım ve teknoloji sektöründeki dışa bağımlılık 2,73




2. Sorun İfadeleri Belirleme Çalışması

22-23 Ekim 2015 tarihlerinde Afyon’da gerçekleştirilen iki günlük çalıştay sırasında katılımcılardan

ayrıca, SWOT Analizi anket formunda yer alan zayıf alanlar ve tehdit ifadelerinden farklı olarak

sektörle ilgili gördükleri sorunları listelemeleri ve önceliklendirmeleri istenmiştir. Çalışmayı

katılımcılar 5 farklı grup halinde gerçekleştirmişlerdir. Her bir grup, jeotermal seracılık sektörü ile

ilgili önceden belirlenmiş olan 5 farklı temadan biri altında sorun ifadeleri belirleyerek, bu ifadeleri

önceliklendirmiştir. Her bir grubun çalıştığı tema aşağıdaki gibidir:

Grup 1 – Ürün Kalitesi (Tarımsal Üretim)

Grup 2 – Jeotermal Seracılık Uygulamaları

Grup 3 – Destek ve Teşvikler

Grup 4 – Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge

Grup 5 – Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat

Önceliklendirme sonucu elenen sorun ifadeleri Ek 1’de, konsolidasyon sonucu elenmiş olan sorun

ifadeleri ise Ek 2’de verilmiştir. Çalışma sonucu elde edilen öncelikli sorun ifadeleri Tablo 5’te

verilmiştir.

Tablo 5. Öncelikli Sorun İfadeleri

Grup

No Sorun İfadesi Puan

Grup 1

Jeotermal ve teknolojik seralarla ilgili fizibilite eksikliği 12

Üretim kalitesinde markalaşma eksikliği, marka değerinin artırılması 10

Kaliteli üretim için çalışanların da ekonomik ve sosyal yönden

desteklenmemesi 8

Grup 2

Sera yapımı için arazi bulma konusundaki güçlükler 11

Jeotermal alanların ruhsatlandırılmış olması, sera ısıtma için kaynak

bulanamaması 9

Devletin jeotermal seracılıkla ilgili düzenleme, teşvik, muafiyet ve

desteklerinin yetersiz olması 9

Bürokratik engellerin çok olması 9

Jeotermal mevzuattan kaynaklı (saha durumu, reenjeksiyon) sorunların

giderilmiş olmaması 9

Grup 3

Jeotermal sondajlarda da teşvik olmalı, teşvik sadece sera yapımına

veriliyor 11

Yerli üretime destek verilmemesi 10

Jeotermal enerji kullanan seralara fosil yakıt yakmadıkları için, karbon

salınımını azalttıkları için m2 alan başına karbon hibe teşviği verilmeli 9

Jeotermal sera için tarıma elverişli olmayan alanlarda tesis kuranlara daha

fazla destek verilmeli 9




Tablo 5. Öncelikli Sorun İfadeleri (Devam)

Grup

No Sorun İfadesi Puan

Grup 4

TÜBİTAK’ta sera tasarımı, sera teknolojileri geliştirilmesi konusunda çağrılı

projeler olması 10

Üniversitelerle özel sektörün - sanayinin işbirliği ve koordinasyon konusunda

yetersiz olması 9

Jeotermal su ürünleri yerli teknolojiden yeterince faydalanmıyor 9

Grup 5

Mevzuatın yatırımları teşvik edici nitelikte olmaması 7

Mevzuat oluşturulurken STK / diğer ilgili kurumların süreç içinde yeterince

olmaması 7

Konu ile ilgili kurumlar arası diyaloğun olmaması / zayıf olması 7




3. Gösterge – Hedef Çalışması

Gösterge – Hedef çalışması daha önceden oluşturulmuş olan temalar ve gruplar halinde

gerçekleştirilmiştir. Her bir grup ilgili tema altında, söz konusu tema ile ilgili başarı düzeyini

ölçebilecek performans göstergeleri/ölçütleri ile performans hedeflerini belirlemeye çalışmıştır.

Temalar bazında gerçekleştirilen gösterge – hedef çalışmasına ait sonuçlar, Tablo 6, 7, 8, 9 ve

10’da verilmiştir. Sonrasında her bir tema altında belirlenmiş olan tüm gösterge – hedef ifadeleri,

tek bir liste halinde tüm katılımcılara dağıtılmıştır. Katılımcılardan listedeki tüm performans

göstergeleri içerisinden kendilerince önemli olduğunu düşündükleri 10 tane göstergeyi seçmeleri

istenmiştir. Bu çalışma sonucunda temalar bazında en fazla işaretlenen göstergeler belirlenmiş

olup, öncelikli gösterge ifadeleri Tablo 11’de verilmiştir.



HHiizzmmee tt ee ÖÖzzee ll 9

Tablo 6. Ürün Kalitesi Gösterge – Hedef İfadeleri

GRUP 1 - ÜRÜN KALİTESİ (TARIMSAL ÜRETİM)

Kod Gösterge Birim Hedef

G1.1 Jeotermal sera ürünleri ihracatı / Sera ürün

ihracatı (sadece AB ve Amerika)

TL / %30

mevcut oran

Yıllık sera ürünleri ihracatını … TL’ye çıkarmak

Jeotermal sera ürün ihracatı oranını artırmak 5 yılda

G1.2 Jeotermal seracılık uygulama çeşitliliği

Ürün

çeşitliliğinin

artırılması

Katma değerli ürün sınıflandırması yaparak oransal olarak katma

değerli ürünlerin oranının artırılması

Domates haricinde daha karlı ürünler

G1.3 Domates üretim miktarı m2/kg 70 kg/m2 5 yıl

G1.4 Üretilen ürün miktarına düşen enerji maliyeti %30 Azaltılmalı 5 yıl

G1.5 Üretimde çalışan personelin eğitim süresi Kişi başı yılda

24 saat 5 yıl

G1.6 Jeotermal seraların normal seralara oranı %5 5 yıl

G1.7 Uluslararası sertifikası olan firma sayısı %100 5 yıl




Tablo 7. Jeotermal Seracılık Uygulamaları Gösterge - Hedef İfadeleri

GRUP 2 - JEOTERMAL SERACILIK UYGULAMALARI


G2.1 Jeotermal seracılığa tahsis edilen kuyu

sayısı adet

3 yıl içerisinde jeotermal seracılığa tahsis edilen kuyu sayısını

… çıkarmak

G2.2 Jeotermal akışkandan çekilen (kazanılan) ısı

miktarı mj/m3 Jeotermal akışkandan çekilen ısı miktarını arttırmak

G2.3 Jeotermal ısıtma yapılan sera alanı da Jeotermal sera alanlarını artırmak

G2.4 Alan başına verim kg/ha Jeotermal ısıtma yapılan seralarda verimi artırmak

G2.5 Ürün miktarı başına ısıtma gideri TL/kg(ton) Sera ısıtma giderlerini azaltmak

G2.6 Ürün miktarı başına enerji tüketimi mj/kg(ton) Sera ısıtma giderlerini azaltmak

G2.7 Sera alanı başına ısı enerjisi tüketimi mj/da(ha) Sera ısıtma giderlerini azaltmak

G2.8 Uygulama sayısı sayı/kaynak Entegre kullanımı artırmak

G2.9 Devlet teşviklerinin çeşitliliği ile miktar

sınırlamaları artırımı da/TL Jeotermal seracılığın özendirilmesi

G2.10 Katma değer yüksek ürün TL/da Kar miktarının artırılması




Tablo 8. Destek ve Teşvikler Gösterge – Hedef İfadeleri

GRUP 3 - DESTEK VE TEŞVİKLER


G3.1 Jeotermal seracılık teşvik miktarı / tarımsal

teşvikler %

Jeotermal seracılık teşviklerinin tüm tarımsal teşvikler

içerisindeki payını %... yapmak

G3.2 Jeotermal seracılık alanı / teşvik miktarı hektar / TL Yatırım alanına bağlı olarak toplam maliyetin %50’ainin devlet

tarafından karşılanması (30 dönüm altı hariç)

G3.3 Sahanın sürdürülebilirliğinin sağlanması için

teşvik verilmesi TL

Maksimum reenjeksiyorunun gerçekleşmesi için gereken

yatırımın büyük kısmının devlet tarafından karşılanması

G3.4 İşletme maliyetleri teşvikleri %/TL KDV, elektrik vb. işletme giderlerinde indirime gidilmesi

G3.5 İstihdamın arttırılmasına yönelik destek ve

teşvikler %/TL

Vergi indirimi personel sayısına bağlı olarak yapılabilir, SGK

destekleri

G3.6 Kalitenin arttırılmasına yönelik teşvik TL Üretim miktarı veya metrekare bazında teşvik vermek

G3.7 Ar-Ge yatırımlarının desteklenmesi TL Ar-Ge çalışması yapan yatırımcının metrekare bazında teşvik

edilmesi

G3.8 Jeotermal santral işletmecilerine ısı satışı

teşviki Arı, G2

Seraya ısı satarsa kömürün ısı değerini %80 ucuza, devletten1

cent/karlı ek bonus




Tablo 9. Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge Gösterge – Hedef İfadeleri

GRUP 4 - YETKİNLİK, UZMANLIK VE AR-GE


G4.1 Üniversite – özel sektör firma işbirliği ile

yürütülen proje sayısı, bütçesi Adet, TL

5 yıl içerisinde 30 adet üniversite – firma işbirliği projesi hayata

geçirilmesi

G4.2 Seracılık lisans programı sayısı, mezun

sayısı adet

3 yıl içerisinde 4 adet seracılık lisans programı açmak, …..

mezun vermek

G4.3

Kamu destekli (GTHB, TÜBİTAK, Kalkınma

Bak.,)

Ar-Ge proje sayısı ve bütçesi

adet, TL Jeotermal seracılık ile ilgili her sene ortalama 1 milyon TL’lik

proje yürütmek

G4.4 Jeotermal sera teknolojisinde Ar-Ge başarısı % 5 yıl içerisinde %100 yerli teknoloji kullanımına sahip seraların

geliştirilmesi

G4.5 Jeotermal seracılık konusunda sertifikalı

teknik eleman sayısı Adet 5 yıl içerisinde sertifikalı eleman sayısının %100’e çıkarılması

G4.6 Jeotermal seralarda üretilen ürünlerin

ihracata gitme oranı %

Jeotermal seralarda üretilen ürünlerin %80’i ihraç edilebilmiş

mi?

G4.7 Jeotermal seracılık eğitim merkezleri

kurulması

5 yıl içerisinde, jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelerde 1’er

adet açılması




Tablo 10. Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat Gösterge – Hedef İfadeleri

GRUP 5 - ULUSAL YÖNETİM SİSTEMİ VE MEVZUAT


G5.1 Jeotermal seracılık ile ilgili kurum sayısı adet Koordinatörlüğü üstlenecek temel 1 kurum, bu kurumun altında

çalışacak alt kurum sayısı (minimum) –azalış olumlu

G5.2 Jeotermal seracılıkla ilgili mevzuat sayısı Adet Mümkün olan en az sayıda olması

G5.3 Mevzuattaki güncellene ve değişiklik sayısı Adet Mevzuatın her yıl en az bir defa gözden geçirilmesi

gelişmelere/ihtiyaca göre güncellenmesi

G5.4 Jeotermal seracılık yatırımları ile ilgili tüm

ruhsatlar için ruhsat alma süresi Gün

Uzmanlar tarafından (çalıştaylara) belirlenen uluslararası sürelerle

de uyumlu olan mümkün olan en kısa süre

G5.5 Ruhsat alan/işletmeye geçen yatırım sayısı Oran Bu oranı %100’e çekmek

G5.6 Ruhsatlandırma/teşviklerde istenen evrak /

belge/onay sayısı Adet En aza indirme

G5.7

Denetim yapılan firma sayısı/toplam firma

sayısı, denetimlerdeki

denetleme/uygunsuzluk miktarı

Oran, adet

Her sene firma başına en az 2 kez denetim yapılması, denetlenen

firma oranının artırılması, Denetlenen firmalar içinde uygunsuzluk

oranının azaltılması

G5.8

Konu ile ilgili gerçekleştirile

çalıştay/seminer/konferans sayısı-katılımcı

sayısı-uzman sayısı

adet

Yılda en az 1 çalıştay (tüm paydaşlarla) bilgilendirme

çalışmalarının sayısındaki gelişme, katılımcı-uzman sayılarındaki

gelişme

G5.9 Denetleme kayıt sisteminin oluşturulması Adet Sistem geliştirilmesi (gıda kontrol sistemi gibi) (uygunsuz uyarı)




Tablo 11. Öncelikli Gösterge İfadeleri

Tema Kod Gösterge Önem

Puanı

Ürün Kalitesi

G1.1 Jeotermal sera ürünleri ihracatı / Sera ürün ihracatı

(sadece AB ve Amerika) 16

G1.2 Jeotermal seracılık uygulama çeşitliliği 12

G1.7 Uluslararası sertifikası olan firma sayısı 9

G1.5 Üretimde çalışan personelin eğitim süresi 7

Jeotermal

Seracılık

Uygulamaları

G2.9 Devlet teşviklerinin çeşitliliği ile miktar sınırlamaları

artırımı 17

G2.3 Jeotermal ısıtma yapılan sera alanı 14

G2.6 Ürün miktarı başına enerji tüketimi 14

G2.1 Jeotermal seracılığa tahsis edilen kuyu sayısı 12

Ürün Kalitesi

(Tarımsal

Üretim)

G3.3 Sahanın sürdürülebilirliğinin sağlanması için teşvik

verilmesi 18

G3.1 Jeotermal seracılık teşvik miktarı / tarımsal teşvikler 16

G3.7 Ar-Ge yatırımlarının desteklenmesi 14

G3.6 Kalitenin arttırılmasına yönelik teşvik 14

Yetkinlik,

Uzmanlık ve

Ar-Ge

G4.1 Üniversite – özel sektör firma işbirliği ile yürütülen proje

sayısı, bütçesi 17

G4.3 Kamu destekli (GTHB, TÜBİTAK, Kalkınma Bak.,)

Ar-Ge proje sayısı ve bütçesi 15

G4.4 Jeotermal sera teknolojisinde Ar-Ge başarısı 11

G4.6 Jeotermal seralarda üretilen ürünlerin ihracata gitme

oranı 10

Ulusal

Yönetim

Sistemi ve

Mevzuat

G5.4 Jeotermal seracılık yatırımları ile ilgili tüm ruhsatlar için

ruhsat alma süresi 18

G5.2 Jeotermal seracılıkla ilgili mevzuat sayısı 14

G5.6 Ruhsatlandırma/teşviklerde istenen evrak / belge/onay

sayısı 13

G5.1 Jeotermal seracılık ile ilgili kurum sayısı 12




4. Öneri Geliştirme Çalışması

Çalışmanın bu kısmında gruplardan, “Sorun İfadeleri Belirleme Çalışması” aşamasında belirlemiş

oldukları temalar bazındaki öncelikli sorun ifadelerini iyileştirmeye yönelik öneriler geliştirmeleri

istenmiştir. Sonrasında, her grup kendi içerisinde geliştirdikleri öneriler arasından önemli gördükleri

üç tanesini grup kararıyla seçerek, önerileri önceliklendirmiştir. Öncelikli öneri ifadeleri kırmızı

renkli olarak gösterilmiştir. Grupların temalar bazında geliştirdikleri öneri ifadeleri, Tablo 12, 13, 14,

15 ve 16’da verilmiştir.



HHiizzmmeett ee ÖÖzzee ll 16

Tablo 12. Ürün Kalitesi – Öneri İfadeleri

GRUP 1 - ÜRÜN KALİTESİ (TARIMSAL ÜRETİM)

Öneri

No

İlgili Sorun

İfade Kodu Öneri Adı Sorumlu Kurum/Kuruluş Açıklama

1 G1.S1 Sera yatırımı, Fizibilite Uzmanı Eğitim

Programı oluşturulması ve uygulanması

Jerlender

Ziraat Müh. Odası

2 G1.S1 Fizibilite çalışmalarının desteklenmesi KOSGEB

GTHB

3 G1.S2

Ortaklaşa rekabetin (kümelenme,

kooperatif, birlik, ortak paketleme, ortak

pazarlama) desteklenmesi

GTHB

BSTB

4 G1.S2 Ekonomi Bakanlığı, Ür-Ge desteğinden

faydalanılması

JSB

Ticaret Odaları

Jeotermal Seracılar Birliği

Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi

bölgesi

5 G1.S3

Sera çalışanı mesleki yeterlilik

standartlarının oluşturulması ve

uygulanması

MYK

Ticaret Odaları

6 G1.S3 Sertifikalı sera çalışanlarına destek

verilmesi GTHB

7 G1.S3 Sera tesislerinde sosyal donatı yapım

zorunluluğu getirilmesi GTHB




Tablo 13. Jeotermal Seracılık Uygulamaları – Öneri İfadeleri

GRUP 2 - JEOTERMAL SERACILIK UYGULAMALARI

Öneri

No

İlgili Sorun


1 G2.S2

G2.S1

Jeotermal alanlardaki hazine ve vasfını

yitiren mera arazilerinin sera yapımı

için tahsis edilmesi

GTHB Tahsis bedellerinin azaltılması

İrtifak sürelerinin uzatılması

2 G2.S1 Organize sera bölgelerinin planlanması

ve arazi üretilmesi

GTHB

Tarım Reformu Genel Müd.

(26. Madde 4. Bent)

Jeotermal sera bölgelerinin çevre düzeni

planına işlenmesi

Bakanlıklar arası protokol

3 G2.S2

G2.S5

5686 sayılı yasada jeotermal seracılığı

kolaylaştıracak düzenlemeler

Enerji Bakanlığı

GTHB

Re-enjeksiyon akışkanlarının sera ısıtma

amacıyla kullanılmasını kolaylaştırmak

4 G2.S4 Yatırım-destek birimlerinin kurulması

GTHB

Enerji Bakanlığı

Çevre Bakanlığı

Yatırımcıların bürokratik işlemlerini

kolaylaştırmak

5 G2.S2 Ruhsat sahibine sera yatırımcısına su

vermesi için teşvik verilmesi

GTHB

Enerji Bakanlığı

Jeotermal sera alanlarının arttırılması ve

girişimcinin teşvik edilmesi için

6 G2.S5 Çatı mevzuat oluşturulması

GTHB

Enerji Bakanlığı

Çevre Bakanlığı

Kaynağın tarımsal faaliyetlerde kullanımı

arttırmak

7 G2.S3

Ruhsat ücretinin dışında hasılat

üzerinden alınan %1’lik verginin

kaldırılması

Enerji Bakanlığı

MİGEM

Özel idarenin kuyu işletmecilerinden aldığı

%1’lik kar payının kaldırılması

8 G2.S3 Sera imalat teknolojilerinin geliştirilmesi

ve kriterlendirilmesi GTHB Enerji giderlerini azaltmak için

9 G2.S1

G2.S2

Petrol kuyularından çıkan sıcak sular

termik ve nükleer santrallerden çıkan

akışkanların da sera ısıtmada

kullanılması

GTHB

Enerji Bakanlığı

Çevre Bakanlığı

Sera alanlarını artırmak için enerji

giderlerini azaltmak




Tablo 13. Jeotermal Seracılık Uygulamaları – Öneri İfadeleri (Devam)

GRUP 2 - JEOTERMAL SERACILIK UYGULAMALARI (Devam)

Öneri

No

İlgili Sorun


10 G2.S3 Entegre kullanım için / su ürünlerinin

dikkate alınması GTHB Entegre kullanımı artırmak için

11 G2.S3

Jeotermal sahalardan çıkan CO2

uygulamasının destek kapsamına

alınması

GTHB Jeotermal seracılığı artırmak için

Tablo 14. Destek ve Teşvikler – Öneri İfadeleri

GRUP 3 - DESTEK VE TEŞVİKLER

Öneri

No

İlgili Sorun


1 Sondaj kuyularında teşvik Tarım Bakanlığı Üretim ve reenjeksiyon kuyularında %50

teşvik verilmesi gerekir

2 Etüt çalışmalarına teşvik verilmesi Tarım Bakanlığı

Kuyuların yerlerinin belirlenmesinden önce

sağlam bir etüt yapılabilmesi için %50

teşvik gerekiyor

3 Elektrik tüketiminde teşvik verilmeli Tarım Bakanlığı Sera elektrik tüketim tarifesinin tarım

tarifesi olarak kabul edilmesi

4 Organize sera bölgesi Tarım Bakanlığı

Organize sera için 500 dönüm arazi ve

bunun %75’lik hazine arazisi gerekli şartın

kaldırılması gereklidir

5 Seracılık çalıştayının devamlı olması Tarım Bakanlığı Senede bir defa bütün seracıların davet

edildiği kapsamlı olarak yapılması

6 Seralarda kalite sınıflandırılması

yapılmalı Tarım Bakanlığı Sınıflandırılmalara göre teşvik verilmesi




Tablo 14. Destek ve Teşvikler – Öneri İfadeleri (Devam)

GRUP 3 - DESTEK VE TEŞVİKLER (Devam)

Öneri

No

İlgili Sorun


7 İşletme büyüklüğüne göre teşvik

verilmesi Tarım Bakanlığı

Küçük ve orta ölçekli işletmeye %30-40

büyük işletmeye %60-70 teşvik verilmeli

8 Yerli ürün ve teknoloji teşviki Tarım Bakanlığı Yerli üretimde ve kurulumda %50 teşvik

verilsin

9 Tarıma uygun olmayan alanların

kullanılması teşviki

Tarım Bakanlığı

Yerel Yönetim Altyapı ve alan düzenlemesi teşviki

10 Jeotermal ürün desteği Tarım Bakanlığı Jeotermal elektrik üretiminde olduğu gibi

kg başına teşvik verilmesi

Tablo 15. Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge - Öneri İfadeleri

GRUP 4 - YETKİNLİK, UZMANLIK VE AR-GE

Öneri

No

İlgili Sorun


1 G4.S3 TÜBİTAK’ın jeotermal seracılık

konusunu öncelikli alan ilan etmesi TÜBİTAK

Sera tasarımı, iklimlendirme, bitki üretim

teknolojileri, topraksız tarım, çevresel etki

2 G4.S1

G4.S3

Jeotermal enerjinin önemli olduğu

illerde bulunan ve seracılık konusunda

deneyimli üniversitelerde jeotermal

seracılık araştırma merkezinin

kurulması

Üniversiteler Fizibilitelerin yapılması, araştırmalar,

eğitim

3 G4.S3

Jeotermal kaynağın yetkin ve uzman

kişi veya kurumlarca takip edilip

sürdürülebilirliğinin sağlanması ve

bölgesel jeotermal sera yapısı ve ürün

kararının verilmesi

İlgili Kurumlar




Tablo 15. Yetkinlik, Uzmanlık ve Ar-Ge - Öneri İfadeleri (Devam)

GRUP 4 - YETKİNLİK, UZMANLIK VE AR-GE (Devam)

Öneri

No

İlgili Sorun


4 G4.S7

Yurtdışı Pazar taleplerinin incelenmesi

ve lojistik avantajlar doğrultusunda

üretim bölgelerinin oluşturulması

İlgili Bakanlıklar

5 G4.S7 Uçak kargo imkanının oluşturulması Ulaştırma ve Tarım

Bakanlığı

6 G4.S2 Kamuda denetim işinden sorumlu

uzmanların eğitimi

Bakanlık

Üniversite

7 G4.S1

Jeotermal seracılık yapan işletmelerin

kurulacak Ar-Ge merkezine maddi

veya bilgi desteği sağlaması

Özel Sektör

İşletmelerin sorunlarını (araştırma ile

çözülmesini istedikleri) işletmeleri

araştırma için kaynak oluşturmaya yönelik

maddi destek sağlamaları

Tablo 16. Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat – Öneri İfadeleri

GRUP 5 - ULUSAL YÖNETİM SİSTEMİ VE MEVZUAT

Öneri

No

İlgili Sorun


1 G5.S2

G5.S3

Ulusal jeotermal seracılık danışma

ofisi kurulması STK- kamu ortaklığı

GTHB koordinatörlüğü, valiliğin

koordinatörlüğü

2 G5.S1 Jeotermal ısıtmalı sera ulusal stratejik

planının hazırlanması GTHB (koordinatör)

3 Ziraat fakültelerinde jeotermal

seracılık ile ilgili ders/bölüm kurulması YÖK




Tablo 16. Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat – Öneri İfadeleri (Devam)

GRUP 5 - ULUSAL YÖNETİM SİSTEMİ VE MEVZUAT (Devam)

Öneri

No

İlgili Sorun


4 G5.S2

Jeotermal seracılık ilgili kurumların

mevzuatının bir araya getirilerek

incelenmesi gerekli

düzenleme/iyileştirmelerin yapılması

GTHB

5 G5.S2

Jeotermal seracılıkla ilgili bir

“yatırımlar kurulu” oluşturulması “çatı

kurum”

Ekonomi Bakanlığı

(koordinatör)

Çatı kurum bünyesinde ilgili diğer

kurumların temsilcilerini de alacak

6 G5.S4

Çatı kuruluşun yılda en az 2 toplantı

düzenlemesi-yatırımcılar ve uzmanlar

ile birlikte

Çatı kuruluş Jeotermal seracılık konusundaki tüm

konuların tartışılması ve kararlar alınması

7 G5.S1

Mevcut durumda jeotermal sera

kurulumu ile ilgili tüm sürecin şematize

edilmesi ve iyileştirmelerin bunun

üzerine yapılması

Çatı kuruluşu

8 G5.S2 Ürün bazlı apt. sera büyüklüklerinin

mevzuatta belirtilmesi GTHB

9 G5.S2

G5.S3

Jeotermal seracılık kayıt sisteminin

oluşturulması (denetleme dahil) GTHB Denetleme sistemi devir

10 G5.S1

Reenjeksiyon yapmanın tüm

ihalelerde zorunlu hale gelmesi ve

denetlenmesi

Üst Kurulu

11 G5.S2 Jeotermal konusunda mevzuata sahip

tüm kurumların bir araya getirilmesi GTHB

12 G5.S4

Jeotermal seracılık ruhsatlandırılması

ayrıca tanımlanmalı ve süreçler

standardize edilmeli

GTHB




Tablo 16. Ulusal Yönetim Sistemi ve Mevzuat – Öneri İfadeleri (Devam)

GRUP 5 - ULUSAL YÖNETİM SİSTEMİ VE MEVZUAT (Devam)

Öneri

No

İlgili Sorun


13 G5.S3

Jeotermal seracılık ile ilgili tüm

yatırımcı/tedarikçi/STK/kurum

bilgilerinin yer alacağı web sitesi

STK/Çatı Kuruluş

14 Bölgesel ürün havza modelinin

geliştirilmesi GTHB

15 G5.S1

Kuyuların idaresinin (belediye/il özel

idaresindeki) çatı kuruluşta bir alt

komisyona aktarılıp şeffaf bir şekilde

yönetilmesi

Çatı Kuruluş

16 G5.S3

Jeotermal konusunda tüm STK’ları bir

araya geldiği, çarpan etkili mevzuat

vb. çalışmalar

GTHB

17

Mevzuatta STK’lara yetki belgesi

oluşturulması jeotermalle ilgilenen

herkesin kayıt olması

Çatı Kuruluş Üst örgütlenme

18 G5.S1

Jeotermal kuyu/alan ruhsatı alıp,

başvuru esnasında avan projede

önerilen projeyi süresi içinde

yapmayanların ruhsatlarının iptali

Üst Kurul Bunların 5 yıl boyunca yeniden ruhsat için

başvuru yapılamaması




EKLER




[Bu sayfa boş bırakılmıştır.]




Ek 1. Önceliklendirmede Elenen Sorun İfadeleri

Grup No Sorun İfadesi Puan

Grup 1

Jeotermal sera ürünleri için dış pazar ağının oluşturulması 7

Jeotermal seralarda soğuk bölgelerde oluşa 9 ay üretim yapılabilir 6

Kaliteli ürün yetiştiriciliğini artırmak için üniversite ile işbirliği sürekli olmalı 6

Ürün kalitesinde uluslararası standartları paralel yerel standartların

oluşturulması 6

Hedeflenen pazarın ürün talebine göre ürünün çeşidi seçilmeli 5

Yerli tohum kullanımının avantajlarının bilinmemesi 5

Katma değeri ve ürün kalitesi daha yüksek yeni alanlarda jeotermalin

kullanımında çekinceler 5

Seraların yoğun olduğu bölgelerde ihracatçıların yetersiz olması 4

Üretilen ürünlerde kalitenin yurtdışı amaçlı olması nedeniyle yurtiçi pazarında

kalitenin düşük olması 4

Üretim 12 ay yapılabilir 3

Daha yüksek verim için sürdürülebilir tekniklerin bilinmemesi ya da

uygulanmaması 3

Ürünün paketleme ve taşıma yanında uzun süreli kullanımı yönünde yeni

teknikler teşvik edilmeli 3

Yeni teknoloji ve uygulamaların üreticilere daha kolay ulaştırılması 3

Yerli tohum sektörü yeterli seviyede değil ancak hala gelişiyor 2

Sera ürünlerine has borsa bulunmaması 2

Zirai ilaç vs. gibi kimyasal kullanımları denetleme mekanizmaları geliştirilebilir 2

Kaliteli ilaç kalıntısız ürünlerin ayrı desteklemeye tabii olması 2

Nitelikli elemanların yüksek maaşla yer değiştirmesi 2

Konunun uzmanlığının yeni gelişiyor olması 1

Ürün kalitesinin başlangıç noktası kaliteli ürünü doğrudan etkileyen tohumu

üretecek firmacıların desteklenmesi 1

Kalite, aroma ve doğru tarımsal mücadele ile sağlıklı ürün yetiştirenler ve

yetiştirmeyenler belirlenip desteklemeler ve cezalar buna göre verilmeli 1

Uluslararası standartlarda üretim yapılabilmesi için bunların detaylı bir şekilde

bilinmesinin sağlanması 1

Kaliteli ürün yetiştirme tekniğinin yetersiz olması ya da yaygın olmaması 1

Sahada çalışan teknik personel ve çalışanlar bu konunun önemi hakkında

bilgilendirilmeli ve eğitilmeli 1

Firmaların tarım sektörü dışından faaliyet gösterdikleri için sektörü teknik

yöntemleri ve pazarlama konularındaki bilgisizlikler 1

Kalitenin Pazar açısından öneminin farkında olunmaması bunun da talebi

azaltması 1

Tarım işçiliğinin niteliksiz işçilik olarak görülmesi, ilkel seraların çokluğu 1

Zirai ilaç, gübre girdilerinin sürekli artması sonucu kaliteden ziyade karlılığın

düşünülerek kalitenin düşmesi 1

Otomatik toplama sistemlerinin toplama işlemlerinde yeterince

kullanılamaması 0

Ürün kalitesinde sağlanmasında en baştan itibaren bir stratejiyle ilgili Bakanlık

ve kurumlar tarafından ortaya konulamamış olması 0

Serada yetiştirilen tarımsal ürünlerin görüntüsü güzel damak tadı hoş değil 0




Ek 1. Önceliklendirmede Elenen Sorun İfadeleri (Devam)


Grup 1

(Devam)

Küçük üretici ve çiftçilik faaliyetlerinin sekteye uğraması sorunu 0

Nitelikli pazarlama kooperatiflerinin olmaması her üreticinin kendi ürünü kendi

satmaya çalışması, üreticilerin birbirini rakip olarak görmesi ve rekabeti

sadece maliyeti düşürmek olarak görmesi

0

Sera kurulumu ve üretimindeki çalışanların düşük iş disiplini 0

Zirai ilaç kalıntılı ürünlerin sunulmasının önüne geçilmeli, etkin kontrol

yapılmalı, ağır yaptırımlar uygulanmalı 0

Yüksek sıcaklığa sahip kuyuların soğutma işinde kullanılarak üretimi tüm yıla

yayabilme potansiyeli 0

Kalitenin üretimden tüketime korunması gereken bir zincir olduğunun farkında

olunmaması 0

Seracılıkta ISO 9001 belgesinin kullanılmaması yaygınlaşmaması 0

Kaliteyi koruyabilmek amacıyla kullanılan depoculuk alanında eksik bilgilerin

olması 0

Grup 2

Jeotermal ile ilgili teknik donanımlara sahip elemanların yetersiz oluşu 8

Reenjeksiyon uygulamalarının denetimindeki yetersizliği 8

Mevcut mevzuat çakışmaları ile bürokratik işlemlerin uygulama ve

ilerlemesinde yaşanan sıkıntılar 7

Yeterli dış pazarın oluşturulmaması 4

Jeotermal suyun entegre kullanım ile ilgili yönlendirme yapan bilgilendirme

kurulu ya da birimi olmaması 4

Jeotermal uygulamaların entegre kullanım şeklinde gerçekleştirilmemesi 4

Jeotermal akışkanların kimyasal yapısına uygun ekipman seçilmemesi 4

Kurumlar arası entegrasyonun sağlanmamış olması, yatırım destek

birimlerinin oluşturulması 3

Reenjeksiyon sular değerlendirilmiyor 3

Jeotermal alanları ve kullanımı ile ilgili bilgi eksikliği 3

Her yerde organize sera bölgelerinin yapılmaya çalışılması 2

Jeotermal enerjinin sadece seracılığa yönlendirilmesi ile üretim fazlalığına

neden olacak olması 2

Seraların yapı kullanım ruhsatına tabii olması 2

Sulama suyu problemi 2

5686 sayılı yasa yönetmeliğinin güncel uygulamalara yeterli olmaması 2

Jeotermal uygulamaların çevresel etkisinin değerlendirilmemesi 2

Kurumların farklı algılarla bakması, Enerji Bakanlığı elektrik gözüyle, Turizm

Bakanlığı kaplıca gözüyle, entegrasyon yok 2

Düşük sıcaklık kaynakların sera ısıtmasında kullanılması için borulu (sıcak su

rail sistemi) haricinde alternatif ısı dağıtım sistemlerinin geliştirilmesi 2

Jeotermal kaynağın araştırılmasına yönelik çalışmaların yetersizliği 2

Jeotermal seralar ve diğer seralarda kullanılan elektriğin tarım elektriği

tarifesinden olmaması 1

Jeotermal seracılık uygulamaları için alt yapının sağlanması amacıyla

(jeotermal suyun araştırılması geliştirilmesi vb.) kamu kurumlarına ödenek

sağlanması

1






Grup 2

(Devam)

Jeotermal ısıtmanın plastik veya cam seralarda ekonomik olarak uygulanması

konularındaki yetersizlikler. Plastik serada mı cam serada mı ısıtma yapılacak 1

Isı kazanımı veya yalıtımının yeterince kullanılmaması 1

Arazi yetersizliği, iklim vb. durumların olumsuz etkileri 1

Her jeotermal kaynak noktasında sera yapma çabası 0

Jeotermal seracılık faaliyetlerinin sosyal sorumluluk projeleri olarak

değerlendirilmeleri 0

Jeotermal ısıtma sisteminin arızalanması veya aşırı ısıtma ihtiyacı olduğunda,

yede ısıtma destek sistemi olmalıdır 0

Jeotermal sera uygulamalarında bölgelere göre kurulacak sera tipinin ve

malzemesinin denetlenmemesi ve çeşitlendirilmemesi 0

Jeotermal suyun kullanım bedelindeki standartsızlık 0

Jeotermal ısıtma ve üretim kuyuları yatırım maliyetlerinin baştan bilinmemesi 0

Jeotermal etüt ve sondaj çalışmalarında kalifiye eleman yetersizliği ve

akreditasyon 0

Jeotermal sera uygulamalarında ısıtma sistemlerinin bölgelere göre en verimli

sistemin kurulmaması tek tip olması 0

Grup 3

Geri dönüşüm suyu konusunda destek ve teşvik olmaması (kaynak etkin

kullanılmıyor) 6

Jeotermal sera yatırımcısının saha ruhsatını elde etmedeki zorluklar 5

Üniversitelere uygulama ile ilgili destek ve teşvik verilip daha nitelikli eleman

yetiştirilebilir 5

Kullanılan elektriğin sanayi sınıfında kullanılması yanlış, tarımsal tarifeye

sokulması gerekli 5

Üretim girdilerinin yeterince desteklenmemesi (su analizi vb.) 4

Belediyeler bu konuda bilgilendirilmeli 4

Destek ve teşvikler daha çok köy tüzel kişilerine verilmesi özendirilmeli 3

Yatırımcı araştırma yapmadan başvuru yapıyor ve süreç içerisinde sıkıntı

yaşanıyor 3

Başvuru yapılırken ve destek verilirken eldeki kaynak hakkında yeteri kadar

bilgi yok 3

Destek ve teşvikte bölgesel katsayı getirilmeli 3

Jeotermal enerji uygulamalarında kullanılan elektrik enerjisi, güneş rüzgar gibi

yenilenebilir enerji kaynakları ile desteklenebilir 2

Desteklerde bürokratik ve evrak isteklerinin fazla olması 2

Entegre kullanım konusunda teşvik yetersiz 2

Desteklemelerin ve teşviklerin ilgili kişiye ödenmemesi veya geç ödenmesi 2

Destek ve teşviklerin sahip oldukları kıstaslar açısından yatırımcıyı

kısıtlaması, yapılan yatırımı teşvik yönünde planlama eksikliği 2

Jeotermal enerji kullanımında mevzuatta teşvik yok 2

Seracılık sigorta kapsamının dar olması 2

Altyapı sorunlarının olması 2

Yatırımcıya çalışması için destek verilebilir 2

Jeotermal elektrik santrallerinden seralara suyun verilmesinde elektrik santrali

firmasının desteklenmemesi 1






Grup 3

(Devam)

Desteği talep eden de desteği veren de çoğu zaman samimi değil, konu

amacından sapıyor 1

Destekler de ürün çeşitlerine göre yapılmalı 1

Devlet desteklerinde kontrolün yetersiz olması 1

Serada çalışacak işçilerin kalifiye hale gelmesi için bir üretim sezonu

çalışması gerekiyor. Bu bir yıllık sürede işveren işçi maliyeti yönüyle

desteklenmeli

0

Yatırımcıya üretilen ürünün elinde kalmayacağına dair güven verilmeli 0

Teşvikin limiti belirlenmeli ve küçük ölçekli işletmelere ağırlık verilmeli 0

Sera tarım teşvik desteğinin m2’ye göre verilmemesi 0

Topraklı ve topraksız tarım teşviklerinin aynı başlık altında incelenmesi yanlış

bir uygulama 0

Jeotermal seralara sadece sıcak su için değil gübre, nakliye gibi konularda da

destek verilebilir 0

Verilen teşviklerin tatmin edici olmaması yatırımcıyı tatmin etmemesi 0

Başvuru sahipleri samimi değil, verilen teşvikin alınması ile ilgili sadece 0

Potansiyel jeotermal alanlarda yakın yerlerde tarım arazisi teminindeki

zorluklar 0

Kaynakların kullanılması için mülk sahipleri sorunu çözülmelidir 0

Tarım arazileri birleştirilmeli 0

Teşvikler ve desteklerde illerin potansiyeli göz önüne alınmıyor 0

Destek ve teşvik oranlarının planlamadan yoksun olması, değerleme

elemanlarının yetersiz olması 0

Üretim sezonu sonunda oluşan bitkisel atıkların imha yöntemlerinin kurulması

desteklenmeli 0

Jeotermal kullanıcılara yatırımcılara verilen destek yetersiz 0

Grup 4

Jeotermal seralarda Ar-Ge konusunda çalışmaları denetleyen, yayınlayan bir

kurum yok 7

Kamu kurumu personelleri için Bakanlıkların eğitim programları yetersiz 7

Jeotermal akışkanda hangi sıcaklık ve debilerde seracılık yapılabileceği

hakkında bilgisizlik 6

Bütünleştirilmiş eğitim programları yetersiz İ(ziraat, otomasyon iklimlendirme

vb.) 6

Ar-Ge çalışmalarına hız verilmesi (hali hazırda yetersiz olan) su ürünlerinin

planlamaya katılması 6

Jeotermal seraları denetleyebilecek mekanizma çalışmıyor, yetersiz 5

Jeotermal kaynak yenilenebilirlik ve sistem sürdürülebilirliği Ar-Ge çalışmaları

yetersiz 5

Güdümlü projeler yapılmıyor 3

Jeotermal seracılık konusunda yayın yetersiz 3

Yerel yönetimlerde konu ile ilgili çalışan birimlerde jeoloji mühendisi istihdamı

yetersiz 3

Denetim sisteminde görevli personelin eğitimi yok veya yetersiz 3

Seralarda çalışacak kalifiye eleman yetersiz 3






Grup 4

(Devam)

Jeotermal seracılıkta kullanılan yazılım türlerinin çeşitlendirilmesi ve

geliştirilmesine yönelik Ar-Ge çalışmalarının yapılması 3

Biyoenerji ile seracılığın birleştirilmesi 2

Düşük ısıda çıkan jeotermal suyun da Ar-Ge çalışmalarıyla seracılık alanında

kullanılır hale getirilmesi 2

Hizmet içi eğitim programları yok 2

Seracılık ve jeotermal konularında yeterli eğitimli kişilerin azlığı 2

Yönetici dışında çalışan yetkin elemanlara yönelik ücret politikası yetersiz 1

İşbirliği yetersiz (kurumlar arasında) 1

5686 nolu kanunda Ar-Ge ile ilgili bir hüküm ve teşvik yönetmeliği yok 1

Özel sektör Ar-Ge’ye yeterli önemi vermiyor 1

Özel sektör (jeotermalciler) kaynakların kullanımında Ar-Ge’ye yeterli önem

vermiyor 1

Seracılar Ar-Ge çalışması yapan birimler oluşturmuyor 1

Kaynak arama desteği yok (araştırma- kuyu) 1

Sera işletmeye alınması sonrasında sistem idamesi ve bakımı konusunda

yetkin servis ve bakım personellerinin yetiştirilmesi 1

Jeotermal seralarda ısıtmaya yönelik (seranın neresi, nasıl, hangi açıdan vs.)

Ar-Ge çalışmasının yapılması 1

Tozlaşmanın daha etkin olması için arı ırkının geliştirilmesi 1

Sera konstrüksiyonunu konusunda Ar-Ge çalışmalarını destekleyen bir teşvik

desteği yok 0

Jeotermal su araştırma desteği yok (Ar-Ge), yerli sera teknolojisi üretimi

desteği yok 0

Sera konstrüksiyonu konusunda TSE standartlarının geliştirilmesi ve tiplerin

tanımlanması 0

Jeotermal seracılık işletmesi yapacak işverenlerin çalışma konusu hakkında

bilgili olmadığı (patron mantalitesi her zaman uygun olmuyor) 0

Üretim sırasında gereğinden fazla gübre, ilaç vs. kullanılıyor 0

Seralara danışmanlık yapan ziraat mühendisleri konu uzmanı sayısı az 0

Seracılık konusunda eğitim veren kurumlardaki uygulamalı eğitim yetersiz

(seracılık yüksek okulları, ziraat fakülteleri) 0

Üniversitelerde jeotermal ve seracılık konusunda örgün öğretim programları

yok 0

Jeotermal suya yakın jeotermal sera alanlarında soğuk su (sulama suyu

sıkıntısı) 0

Seradaki sorumlu ziraat mühendisi işini kaybetmemek için hastalık ve

zararlara karşı gereğinden fazla zirai mücadele uygulama yaparak ürünü

garantiye almaya çalışıyor. Çünkü ürün kaybı varsa işinden olabiliyor

0

Teknoloji eksik 0

Sera tiplerinin ülkemiz şartlarında verimlilikleri konusunda bir bilgi bankası

yok 0






Grup 5

Seraların çevrecilik performans ölçeğinin tanımlı olmaması 6

Çok başlılıktan dolayı ulusal ortak bir politika/stratejilerin oluşturulamaması 6

Mevzuatsal çevresel değerlendirmeler eksik 6

Denetimlerin yetersiz/etkinsiz olması 5

Jeotermal yatırımlar için hazine arazisi tahsis süreci uzun ve sıkıntılı 5

Mevzuatta ve hibe, destekler konusunda jeotermal kuyu ve sera kurulumunun

aynı parselde olma zorunluluğu 5

Bürokratik işlemlerin zorunluluğu 5

Jeotermal sıcak su arama ruhsatlandırması, genelde elektrik üretimi odaklı 4

Çevredeki gereksiz sondajların sera ömrünü kısaltması, kaynağı kurutması 4

Yetiştirilecek ürün politikasının uygun belirlenmemesi 4

Jeotermal kuyuların mülkiyeti sorunu 4

Mevcut jeotermal kuyuların tahsisi zor, bürokratik işlemler 4

Konu ile ilgili çok sayıda kurumun söz sahibi olması 4

Her projenin Bakanlık bazında bir sahibi olması ve alt detayları aynı

Bakanlığın yönetmesi uygulanmıyor 3

Kanun ve yönetmelikler sıralamasında uyum sorunu, birimlerin tek taraflı

bakış açısı 3

Türkiye jeotermal kaynaklarının kullanılmasına dair yönetmelik tüm konuları

kapsamaktadır 3

Sivil toplum kuruluşlarının yeterince güçlü/etkin olmaması 3

Jeotermal seracılık ile ilgili teknoloji geliştirmeye yönelik organizasyon yok 3

Sera ürünleri ile ilgili borsa yok 3

Sera atıklarının değerlendirilmesine yönelik ortak platform eksikliği 3

Jeotermal seracılık ile ilgili tüm izin ve yetkilerin tarım Bakanlığında

toplanmaması 3

Sera yapılarının yapı kullanım iznine tabii olması (muaf tutulmaması) 3

Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgesi projelerinde geniş katılımların

olması 3

Tahsis sürelerinin net olmaması 2

Jeotermal seralar için çalıştay yapıldığında gerçek yatırımcıların konuya çok

az katılması 2

Mevzuatta hibe, destek ve teşviklerde jeotermal sera yatırımları için uygulama

esaslarında reenjeksiyon kuyu zorunluluğunun getirilmesi 2

Belli sıcaklık ve debiye sahip kaynakların tarıma dayalı ihtisas organize

sanayi bölgelerinde kullanılmasına dair uyumlu bir yönetmelik yoktur 2

Jeotermal seracılıktan sera sanayi sistemleri oluşturulması eksikliği 1

Jeotermal enerjinin entegre kullanımının mevzuatlarda çoğunlukla olmadığı

ve eksik olduğu bir anlatıma yer verme var 1

Uygulama yönetmeliklerinin günü şartlarına uygun olarak güncellenmesi 1

Jeotermal seracılıkta destek sisteminde teşviklerde proje teslim süresinde

şart koşulan belgelerin tamamlanmasında zaman opsiyonu olmaması 1

Jeotermal enerji entegre kullanımında karlılık ve avantajların belirtildiği bir

bilgi aktarımı yok 1

Denetim yapanların yeterince uzman olmaması 1






Grup 5

(Devam)

Yönlendirici çalışmaların eksikliği 1

Ana problem kaynağın doğru, yeterli ve optimum olarak kullanılması

konusunda yeterince çalışma yok 1

Denetim kriterlerinin net olmaması 1

Mera kanundaki sıcak su yönetmeliğinin çıkarılması ile ilgili problemler 1

Yönetmeliklerin karmaşık ve yetersiz olması 1

Alternatif enerjili sera desteklerinin bilgi alındığı resmi web adreslerinde

güncellenen bilgilerin kolay ulaşılır olmaması 0

Jeotermal kaynakların sera için verimli ve maliyeti uygunluğu konusunda bilgi

yetersizliği (düşük sıcaklıkta üretim yapılmaya çalışılıyor) 0

Sera kurulumunda gerekli firmalara kolayca ulaşılamaması (yatırımcı havuzu

iletişim bilgileri) 0

Jeotermal bedelleri adı altında alınan paranın üreticileri rahatsız etmesi (özel

idare+cironun %1’i, özel idare KDV alması haksız mı?) 0

Makro planın yapılması esnasında bölge gerçeklerinin dikkate alınmaması 0

Sıcak su bölgelerinin ve kapasitelerinin tespit edilmemiş olması 0

Ulusal mevzuat sistemine Bakanlıklar arası işbirliği eksik 0

Arazilerin parçalı olması, arazi toplulaştırmalarının yetersiz olması 0

Jeotermal seracılığın eğitim sisteminde lise ve üniversitelere ders olarak

detaylı okutulmadığı diğer mevzuat eksikliğidir. Algı açma eksikliğidir 0

Çapraz denetimlerin olmaması (kurumların kendi bölgesini denetlemesi

dışarıyı denetlenmemesi) 0

Denetim komisyonu olmaması 0

Sıcak su idaresinin tek elden yönetilememesi 0

Mevzuat olarak jeotermal kaynağın debi ve sıcaklık dereceleri dikkate

alınarak, kullanım alanları, kullanım şekli vb. durumlarda bir mevzuat

çalışması yok

0

Yatırıma yönlendirici mevzuat eksikliği 0

Bu konuda çalışan kişilerin işin uzmanı olmamaları 0

Jeotermal seracılık için koordinasyonu sağlayacak kurum eksikliği vardır 0

Jeotermal seracılık ile ilgili çok sayıda yasal düzenleme olması 0




Ek 2. Konsolidasyonda Elenen Sorun İfadeleri

Grup No Sorun İfadesi

Grup 1

Ticari kaygıların yanlışa sevk etmesi

Eğitimli çalışanla kaliteli ürün oluşur

Teknik bilgi, teknik çalışan ve konu ile ilgili eğitimli çalışan eksikliği

Müşteri ihtiyaçları baz alınarak yeni paketleme çeşitleri geliştirilmeli

Üretilen kaliteli ürünü koruyabilmek için paketleme ve taşıma teknikleri geliştirilmeli

Ürün kalitesinin sağlanabilmesi için eğitim mekanizmasının oluşturulması

Sektör ile olan ülkelere teknik amaçlı inceleme ve geziler için teşvikler olmalı

Yola dayanıklılık yüksek verim hastalıklara dirençli tokum üretimi yanında kaliteyi

arttırıcı tohum üretimi yapan firmalara artı destekleme verilmeli

Kaliteli tohum için üretici şirketlerin önemli devlet desteğini görmesi gerekir

Türkiye’deki iş disiplini sorunu

Uluslararası standartlaşmanın eksikliği

Denetim eksikliği

Kaliteli ürün ile ilgili Pazar araştırması olmaması yatırımcı & üreticinin nitelikli üretim

planının olmaması

Kalite üzerine dünyadaki gelişmelerin sürekli takip edilerek seracılık sektörüne

aktarılması

Jeotermal seracılık ile ilgili ürün-bölge analizi ve haritası çıkarılabilir (verimlilik

arttırmak adına)

Üniversitelerin ve teknik hizmet veren kurumların insan kaynakları konusunda üreticiye

destek verememeleri

Üretim işçisi paketleme

Üniversitelerin bölgelerin ihtiyacına cevap verebilecek şekilde uzmanlaşamaması

Ürün kalitesinin sağlanmasında iklim gibi bölgesel farklılıkların hesaba katılmaması

Yerli tohumculuk üretimi konusunda geliştirmeler

Kaliteli üretime ek teşvikler verilmeli (ihracata yönelik)

Grup 2

Teşvikler yetersiz ve daha uygulanabilir değil

Jeotermal seracılık hakkında teknik ve uygulama teşviklerinin yetersizliği

Coğrafik şartlara göre ısıtmada kullanılacak akışkan miktarının doğru tespiti ve ihtiyacı

belirlenmeden sera yapılması

Organize sera yok, destek yetersiz, eğitim yok, bilgi eksik

Jeotermal seracılık alanlarının tespiti ve bürokratik mevzuat engellemeleri

Konuda eğitimin yeterli olmayışı, teknik bilgi noksanlığı

Jeotermal kaynaklı seracılık yapılabilecek sahaların net olarak potansiyelinin ortaya

çıkmamış olması

Jeotermal enerjinin verimli kullanılmaması

Uygulama sonrasında jeotermal akışkanın reenjeksiyonuna önem verilmemesi

Mevzuatın yetersi oluşu

Yetkili bakanlıklar arasında yetki kargaşası olması

Enerji sahaları ile ısıtmaya uygun sahalarda entegre kullanımın henüz başarılamaması

Düşük sıcaklıktaki akışkanlardan verimli bir şekilde yararlanılamaması

Jeotermal kaynağın entegre kullanıma uygun olup olmadığının tespitinin yapılmaması

Jeotermal kaynakların verimsiz kullanılması

Plastik seralarda enerji kaybı

Arazi büyüklüklerinin yeterli olmaması




Ek 2. Konsolidasyonda Elenen Sorun İfadeleri (Devam)


Grup 2

(Devam)

Sera için yeterli jeotermal kaynak temin etmeden sera kurulması

Seracılıkta yanlış uygulamalar

Jeotermal entegre kullanma planlanmamış olması

Jeotermal seraların sanayi teşvikleri ve etki kullanım indirimi gibi faydalardan

yararlanamaması

Jeotermal seracılık uygulamasında merkezi yönetimde farklılık olduğu gibi, yerel

yönetimlerde de farklılıkların (uygulama) olması

Entegre uygulamalarla ilgili yetki kargaşası ve ruhsat sahiplerinin çekimser olması

Atık suların başka projelerde değerlendirilmemesi

Jeotermal sera ile ilgili belirsizlikler

Jeotermal kuyu kapasitesine uygun planlama yapılmaması

Sondaj vb. kaynak arama çalışmasının yeteri kadar yapılmış olmaması

Enerji verimliğinin seracılık ve set ürünleri entegrasyonu gerek

Altyapı için gerekli olan eksikliklerin desteklenmemesi, teşvik verilmemesi

Jeotermal enerjinin piyasada arz fazlalığına sebep olması

Jeotermal enerji elektrik ısıtma kurutma balık yetiştirme 10o ye kadar kullanılmadığı

Jeotermal alanlarda yatırım yapılacak sahaların parçalı oluşu

Sera ısıtma sistemi seçiminde teknik bilgi eksikliği

Arazilerin parçalı olması, yeterli büyüklükte arazilerin jeotermal alanlardan uzakta

olması

Genel olarak jeotermal seracılığın sebze (domates) üretimine odaklanması, üretim

fazlalığının oluşması

Jeotermal seracılık yapan işletmelerde k/z açısından değerlendirme yapılması,

entegre kullanımının değerlendirme dışı bırakılması

Grup 3

Bürokratik işlemler ve başvuruların karışıklığı, uzunluğu

Jeotermal seralarda firmalara destek sağlanması ve teşvik edilmesi

Destek ve teşvikler mevcut ama yeterli değil ve doğru planlanmıyor

Destekler arttırılmalı, personel bilgilendirilmeli

Jeotermal arama yapılırken teşvik edilmesi gerekli

Destek ve teşvikte işlemler daha kolay hale getirilmeli

Desteği ve teşviki veren kurum yeteri kadar bilgilendirme yapmıyor

Destekleme içeriklerin az olması

Desteklerin yetersiz olması ve hangi kurumun yapacağı konusu

Destek ve teşviklerin geç ödenmesi

Daha önce ihtisas sera kurulması ön tespit yapıldı, sonuç alınmalı

Jeotermal enerji kullanımında mevzuatlarla teşvik ve destekler desteklenmemektedir

Devlet desteği yeterli değil

Mevzuat konusunda yeterli destek sağlanmıyor

Jeotermal ile ilgili malzemelerin yerli olması için yurtiçi desteklenmesi lazım

Belediye-yatırımcılar bu konuda desteklenmeli

Verilen destek ve teşviklerin bilinmemesi, ulaşma zorluğu, tek elden yönetilememesi

Destek ve teşvik aşamasında daha doğru bilgilendirilme yapılmalı

Teşvik ve destek veren kurum ve kuruluşlar bilinmiyor

Başvuru sahipleri konu hakkında yeterli bilgiye sahip değil

Yeterince bilgilendirilme yapılmıyor




Ek 2. Konsolidasyonda Elenen Sorun İfadeleri (Devam)


Grup 4

Üniversite-sanayi işbirliğinin eksikliği

Teknoloji, Ar-Ge yetersiz, eğitilmiş eleman

Üniversitelerde jeotermal seracılık bölümleri yok

Eğitim jeotermal seraları yönetebilecek yetkinlikte eleman yetiştirmeye uygun değil

Jeotermal faaliyetlerin denetimini yapan özel idarelere gerekli eğitimlerin eksikliği

Organize sera bölgesi kurulmasında çok fazla kurumsal prosedür olması ve uygulama

kısmının çok aşamalı olması

Kamu kurumlarında jeotermal amaçlı altyapıların sağlanabilmesi için ödenek

ayrılmaması

Jeotermal kaynakların çevre ve tarım alanlarına olan etkilerinin bilimsel olarak

araştırılması çalışmalarına hız verilmesi

İthalatı yapılan sera teknolojilerinde yurtiçinde 2 yıl boyunca garanti 10 yıl boyunca

yetkili servis ve yedek parça ile sistem idamesinin sağlanması

Ar-Ge’yi kim yapmalı, kim desteklemeli, kapsam ne arada olmalı

Grup 5

Kurumlar arasındaki uyuşmazlıklar

Sera alanlarının belirlenmesinde mevzuat eksikliği ve bürokrasi fazlalığı

Jeotermal enerji kaynaklarının bulunduğu bölgelerde parçalı arazilerin

birleştirilememesi

Farklı kurum yasal düzenlemelerinin birbiri ile uyumlu olmaması

Birimler ve kurumlar arasındaki koordinasyon

Jeotermal kaynak tahsislerinin süresi çok fazla öngörülemiyor

Bu konudaki kanunların birleştirilerek kanun haline getirilmesi

Yatırımcılar ve çalışanların konu ile eksikliği yakınlığının olmaması

Sera işletmelerinin ruhsatlandırma aşaması çok bürokratik, zahmetli, masraflı

Kurumların ve uygulayıcıların arasındaki koordinasyonun sağlanması

Tüm yetkilerin tarım ve hayvancılık bakanlığında toplanması

Yatırımların tek elden yürütülememesi

Sera kurulumu yapan yerel firmaların tek bir havuzda toplanarak insanların

yatırımcıların kolay ulaşmasına katkı sağlamadığı, yatırımcıların tercih ederken hangi

firma sorusuna karar verememesi

Bu konuda yatırım konusu olan alanların desteklenmesi

Firma kurma sürecinde bürokrasi çok fazla

Mevcut durumda ilgili kurumların birbiri ile koordinasyonu yok

Sektör konusunda yatırım yapanlar konu ile ilgili insanlar değil

Ulusal olarak yapılan açık sularda kurumlar arası anlaşmazlık ve uyumsuzluklar var

Tahsis edilen arazide de yatırım yapılıp yapılmadığıyla ilgili süre katı değil




Ek 3. Çalışma Programı

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

Jeotermal Isıtmalı Seracılığı Geliştirme Projesi


Çalışma Programı

22 Ekim 2015, Perşembe

09:30 – 09:45 Açılış Konuşması

09:45 – 10:00 Proje Hakkında Bilgilendirme

10:00 – 10:30 Çalışma Yönteminin Paylaşılması

10:30 – 11:00 SWOT Analizi Anket Uygulaması

11:00 – 11:15 Çay ve Kahve Arası

11:15 – 12:30 Mevcut Durum Analizi

12:30 – 14:00 Öğle Yemeği

14:00 – 16:00 Gösterge – Hedef Çalışması

23 Ekim 2015, Cuma

09:30 – 11:00 Öneri Geliştirme Çalışması

11:00 – 11:30 Çay ve Kahve Arası

11:30 – 12:00 Çalışma Programının Değerlendirilmesi ve Kapanış

12:00 – 13:30 Öğle Yemeği

13:30 – 15:00 Sera Ziyaretleri

t.c. gida tarim ve hayvancilik...

Documents