tcmb enflasyon raporu 2007 ii

8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2007 II

1/71

2007-II


2/71

Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas

Enflasyon Raporu 2007-II I

NDEKLER

1. GENEL DEERLENDRME 1

1.1. Para Politikas ve Grnm 1

1.2. Riskler 4

2. ULUSLARARASI EKONOMK GELMELER 7

2.1. Ekonomik Performans ve Para Politikas 7

2.2.Uluslararas Piyasalar 10

3. ENFLASYON GELMELER 17

3.1. Enflasyon 17

3.2. Beklentiler 24

4. ARZ VE TALEP GELMELER 29

4.1. Arz-Talep Dengesi 29

4.2. D Talep 33

4.3. Gc Maliyetleri 37

5. MAL PYASALAR ve FNANSAL ARACILIK 39

5.1. Mali Piyasalar 39

5.2. Finansal Araclk ve Krediler 43

6. KAMU MALYES 49

6.1. Bte Gelimeleri 49

6.2. Bor Stokundaki Gelimeler 52

7. ORTA VADEL NGRLER 57

7.1. Mevcut Durum, Ksa Vadeli Grnm ve Varsaymlar 57

7.2. Tahminler ve Para Politikas 60

7.3. Riskler 61


3/71


II Enflasyon Raporu 2007-II


4/71


Enflasyon Raporu 2007-II 1

1.Genel Deerlendirme

2007 ylnn ilk eyreinde yllk enflasyon yzde 10,86 olarak

gereklemi ve hedefle uyumlu patika etrafnda oluturulan belirsizlik

aralnn iinde kalmtr. lenmemi gda fiyatlarnn yksek oranda artmaya

devam etmesi, ttn rnlerine yaplan zamlar, parasal sklatrmann

enflasyon zerindeki yansmalarnn henz belirginlemi olmamas ve dviz

kurunun gecikmeli etkilerinin azalarak da olsa devam etmesi yllk enflasyonun

yksek seviyelerde seyretmesine yol amtr.

ktisadi faaliyete dair aklanan veriler, Trkiye Cumhuriyet MerkezBankasnn (TCMB) Temmuz 2006 dneminden beri yaymlad raporlarda

ortaya koyduu grnm ile byk lde uyumludur. 2006 Haziran ayndan

itibaren gerekletirilen parasal sklatrma sonrasnda zel kesim talebinde

belirgin bir yavalama gzlenmitir. Tketim ve yatrm mallar bata olmak

zere ithalat artnn yavalamas ve ihracatn gl performansna devam

etmesiyle, net ihracat bymeye nemli oranda katkda bulunarak i talepteki

yavalamann byme zerindeki yavalatc etkisini nemli oranda telafi

etmitir. Bunun yannda faiz d kamu harcamalarndaki artlar da byme

hzndaki yavalamay snrlayan bir dier gelime olmutur. Net d talep vekamu harcamalarndan gelen destee ramen zel kesim i talebindeki belirgin

yavalamayla ekonominin byme hz son 5 yllk ortalamann altna inmitir.

1.1. Para Politikas ve Grnm

Para Politikas Kurulu (Kurul), enflasyonun orta vadeli hedeflerin

belirgin olarak zerinde olmas, kresel ekonomideki belirsizlikler ve

Hazirandan itibaren uygulanan parasal sklatrmann gecikmeli etkilerine

ilikin riskleri gz nne alarak yln ilk aynda para politikasnn skduruunu korumutur.

Para politikasndaki sk duruun i talep zerindeki gecikmeli etkilerinin

bir sre daha devam edecei ve toplam talep koullarnn enflasyondaki d

srecine verdii destein srecei ngrlmektedir. nc gstergeler,

bymenin alt bileenlerinin nmzdeki dnemde 2006 ylnn ilk yarsna

benzer bir grnm sergilemeye devam ettiine iaret etmektedir:

Mevsimsellikten arndrlm veriler, 2007 ylnn ilk eyreinde zel tketim

harcamalar

nda nemli bir art

olmad

n

gstermektedir. Y

l

n ikinci


5/71


2 Enflasyon Raporu 2007-II

eyreinde de zel kesim tketim talebinde canlanma beklenmemektedir.

Avrupa Blgesi ekonomisinin istikrarl bymesi, euronun gcn korumas veverimlilik artlarnn devam etmesiyle ihracatn bymeye olumlu katksnn

srecei tahmin edilmektedir.

2007 ylnda enflasyonun d srecine katkda bulunabilecek bir dier

unsur, getiimiz yln ortalarnda yaanan dviz kuru dalgalanmas ile enerji

ve ilenmemi gda rnleri fiyat artlar gibi arz ynl olumsuz gelimelerin

yllk enflasyon zerindeki etkilerininyeniden benzer olumsuz gelimelerin

ba gstermemesi artylanmzdeki aylardan itibaren byk lde ortadan

kalkacak olmasdr.

Son ay iindeki makroekonomik gelimelerin Ocak ay Enflasyon

Raporunda ortaya koyulan grnm ile byk lde uyum arz etmesine

ramen, enflasyon grnmnn gncellenmesine neden olan baz gelimeler

de olmutur:

2006 yl bymesinde yaplan revizyonlar gznne alnarak,

kt a hesaplamalar 2006 ylnn son eyrei iin Ocak ay

Enflasyon Raporuna kyasla yukar ynl gncellenmitir. Bir

dier ifadeyle, 2006 ylndaki talep koullarnn enflasyonun

d srecine verdii gecikmeli katklarn Ocak ay Enflasyon

Raporunda ifade edilenden bir miktar daha dk olabilecei

deerlendirilmitir.

2007 ylnn ilk eyreinde ilenmemi gda fiyatlarnda beklenen

dzeltme hareketi henz gzlenmemitir. Ttn rnleri

fiyatlarnda ise vergi ayarlamas kaynakl ykseliler

gereklemitir. Ayrca hizmet fiyatlarnn eiliminde bir miktar

iyileme grlse de yllk hizmet enflasyonundaki dngrlenden yava olmutur. Bu gelimeler sonrasnda Mart ay

sonu itibaryla yllk enflasyon Ocak ay Enflasyon Raporunda

belirtilen tahminin zerinde gereklemitir. Bu erevede yllk

enflasyona ilikin yakn dnem tahminleri yukar ynl

gncellenmitir.

Son ay iinde petrol fiyatlarnn yukar ynl

hareketlenmesiyle petrol fiyatlarna ilikin varsaym, 55 ABD

dolar

ndan 60 ABD dolar

na ykseltilerek gncellenmitir.


6/71



Ocak ay Enflasyon Raporunun riskler blmnde, enflasyonun d

ynnde beklenenden daha gl bir diren gstermesi halinde para

politikasnn sk duruunun uzun bir sre korunmasnn gerekebilecei ifade

edilmiti. Nitekim, yukarda zetlenen gncellemeler ve enflasyon bekleyileri

ile hizmet fiyat enflasyonuna ilikin ilk eyrek verileri, orta vadeli grnmn

hedeflerle uyumu asndan, para politikasnda Ocak ay Enflasyon Raporuna

kyasla daha temkinli bir duruun gerekebileceine iaret etmitir. Bu

erevede, Raporda sunulan tahminler, faizlerin yln ikinci ve nc

eyreinde sabit tutulduktan sonra son eyreinden itibaren indirildii ancak,

bu indirimlerin Ocak aynda ifade edilen patikaya kyasla daha ll

gerekletii varsay

m

na gre oluturulmutur. Bir dier ifadeyle Kurul, Martay toplantsndan sonraki aklamasnda iaretini verdii ve Nisan ay

toplants sonrasnda da aklad gibi, orta vadeli hedeflere ulalabilmesini

teminen, temkinli duruun glendirildii bir politika perspektifi ngrmtr.

Bu erevede oluturulan projeksiyonlara gre, enflasyondaki d

eiliminin 2007 ylnn ikinci eyreinde belirginleecei; enflasyonun yzde

70 olaslkla, 2007 yl sonunda yzde 4,5 ile 7,1 (orta noktas 5,8) arasnda,

2008 yl sonunda ise yzde 1,3 ile 5,0 (orta noktas 3,2) arasnda kalaca

tahmin edilmektedir (Grafik 1.1.1). Bu tahminlerden

kar

labilecek ana mesaj,mevcut veriler nda, enflasyonun orta vadeli hedef olan yzde 4e

yaknsamas iin para politikasnn sk duruunun bir mddet daha korunmas

gerektiidir.

Grafik 1.1.1. Enflasyon ve kt A Tahminleri

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

06-IV

07-I

07-II

07-III

07-IV

08-I

08-II

08-III

08-IV

09-I

Tahmin Aral* Orta vadeli hedef

2007 iin Belirsizlik Aral kt A

*Enflasyonun tahmin aral iinde kalma olasl yzde 70tir.


7/71



Burada nemle vurgulanmas gereken nokta, politika faizlerine ilikin bu

perspektifin mevcut bilgi seti ve varsaymlar altnda tretilmi olduu veTCMB tarafndan verilmi bir taahht nitelii tamaddr. Dolaysyla,

tahminlere baz oluturan ekonomik koullar ile varsaymlar deitiinde para

politikas perspektifi de deiebilecektir. Tahminlerin arka planndaki

varsaymlara ve saptamalara ilikin ayrntl bilgiler, Raporun son blmnde

sunulmaktadr.

1.2. Riskler

Son eyrek iinde aklanan verilerin 2006 Temmuz ayndan bugne

yaymlanan enflasyon raporlarnda yer alan makroekonomik gelimelere ilikin

ngrlerle byk lde uyumlu olduu grlmektedir. 2006 ylnn ikinci

yarsndaki parasal sklatrmann talep zerindeki etkileri, zellikle dayankl

tketim mallar ve makine-tehizat yatrm harcamalarnda net olarak

grlmeye balamtr. zel kesim harcamalarnn art hz nemli lde

yavalarken ihracatn gl performansna devam etmesiyle net ihracat

bymeye nemli oranda katkda bulunarak i talepteki yavalamann etkisini

snrlamtr. Bununla beraber, aktarm mekanizmasna ilikin belirsizlikler

enflasyonun orta vadedeki grnm konusunda risk unsuru oluturmayadevam etmektedir. Son dnemde faiz d kamu harcamalarndaki artlar bu

konudaki belirsizlii artrsa da harcamalarda ksntya gidilmesi ynnde alnan

tedbirler olumlu bir gelime olarak deerlendirilmektedir. Sonu olarak toplam

talep gelimelerinin enflasyon zerindeki etkisinin beklenenden daha dk

olma riski mevcuttur. Byle bir riskin gereklemesi durumunda TCMBnin,

politika perspektifini sklatrma ynnde gncellemesi sz konusu

olabilecektir.

Orta vadeli enflasyon grnmne ilikin bir baka nemli risk unsuru daenflasyon bekleyilerindeki katln ve gemie dnk fiyatlama

alkanlklarnn yeterince krlamama olasldr. Her iki durum da

enflasyonun aa inme konusunda tahmin edilenden daha gl bir diren

gstermesine yol aabilecektir. Son ay iinde enflasyon bekleyilerindeki

iyileme sreci duraksama gstermitir. Her ne kadar nmzdeki dnemde

enflasyondaki dn bekleyilerdeki iyilemeyi de beraberinde getirecei

tahmin edilse de orta vadeli enflasyon bekleyilerindeki katln devam etme

olasl, cretler ve fiyatlama davranlar kanalyla enflasyon grnmne


8/71



ilikin nemli bir risk oluturmaktadr. Sz konusu riskin gereklemesi

durumunda para politikasndaki temkinli duru daha uzun sre korunacaktr.

Kresel piyasalarda yaanabilecek ani dalgalanmalar enflasyon

grnmne ilikin risk unsuru oluturmaya devam etmektedir. ABD

ekonomisindeki belirsizliklerin devam etmesi ve kresel dengesizliklerin

srmesi zaman zaman gelimekte olan lkeleri etkileyebilecek piyasa

dalgalanmalarna neden olabilmektedir. Bunun yannda ham petrol fiyatlarnn

ulat yksek seviyeler d piyasalara ilikin riskleri artrmaktadr. te yandan

cari aktaki artn yavalamas ve Hazinenin nakit varlklarnn yksek

seyretmesi, yaanabilecek dalgalanmalarn etkisini snrlayabilecek

gelimelerdir. Bununla birlikte, belirsizlik alglamalarn artrabilecekoklarn

ortaya kmas halinde, TCMB, okun kaynan belirledikten sonra orta vadeli

bir perspektifle hareket edecek ve enflasyonun tekrar hedefe ulamas iin en

uygun sratejiyi kamuoyuyla aklkla paylaacaktr.

Ekonominin potansiyel byme hznn artrlarak srdrlebilir bir

yksek byme hzna ulalmas ve toplumsal refahn daha da artmas iin

fiyat istikrarna ulalmas byk nem tamaktadr. Enflasyon ve enflasyon

bekleyilerinin hedefle uyumlu hale gelmesi ve fiyat istikrarnn salanmas,

para politikasnn basiretli duruunun devam etmesiyle mmkn olacaktr.

Ekonomik birimlerin bu srete sabrl olmalar ve ksa vadeli karlar uruna

uzun vadeli kazanmlar feda etmemeleri nem tamaktadr.

Uzun dnemde fiyat istikrarnn salanmas asndan para politikasnn

yannda maliye politikas ve yapsal reformlar da kukusuz byk nem

tamaktadr. Orta ve uzun dnemde mali disiplinin kalitesini artracak olan

yapsal reformlar konusundaki gelimeler, gerek makroekonomik istikrar

gerekse fiyat istikrar asndan yakndan izlenmektedir. Avrupa Birliine uyum

ve yaknsama srecinin devam etmesi ile ekonomik programa ilikin yapsal

reformlarn planland gibi kesintiye uramakszn hayata geirilmesi nemini

korumaktadr. Son yllarda sz konusu alanlarda atlan kararl admlarn

nmzdeki dnemde de ayn kararllkla srdrlmesi uluslararas

konjonktrdeki deiimlerin en az dalgalanmayla atlatlmasna katkda

bulunacaktr.


9/71




10/71



2.Uluslararas EkonomikGelimeler

2.1. Ekonomik Performans ve Para Politikas

ABD ekonomisi 2006 ylnn ilk eyreine yzde 3,7 gibi yksek bir

byme oran ile girmesine karn, byme oran yln son eyreinde yzde

3,1 dzeyine gerilemitir. Temel olarak konut ve ipotek piyasalarndan

kaynaklanan byme hzndaki sz konusu yavalamann 2007 ylnda da

devam etmesi beklenmektedir. Yine bu piyasalardaki hareketlerin gelecekteki

seyri yavalamann bir resesyona dnp dnmeyeceini belirlemede etkili

olacaktr. Bymedeki yavalamann enflasyon zerinde olumlu etkisigrlm, ekirdek enflasyon son dnemlerde yavalama eilimi gstermitir.

Bununla birlikte enerji fiyatlarndaki hareketlilik ve igc piyasasnn sk

seyrini srdrmesi enflasyon zerinde bask oluturmaktadr. Bu bask dolayl

etkiler nedeniyle ekirdek enflasyona da yansmaktadr. Bu sebeple ekirdek

enflasyon hala istenilen seviyelere ulaamamtr. Amerikan Merkez Bankas

(Fed) tarafndan belirlenen faiz oranlar bir sredir yzde 5,25 seviyesinde

seyretmektedir. Bymedeki yavalamaya ramen bu orann deimemesi

Fedin temkinli bir para politikas izlediine iaret etmektedir. Gelecek dneme

ilikin faiz kararlar byme ve enflasyona ilikin gelimelere bal olarakekillenecektir.

Tablo 2.1.1. Byme Oranlar(Yllk Yzde Deiim)

2006 2007* 2006-I 2006-II 2006-III 2006-IV 2007-I*Dnya 5,4 4,9 - - - - -ABD 3,3 2,3 3,7 3,5 3 3,1 2,3ngiltere 2,7 2,6 2,5 2,8 3,0 3,0 2,8Asya-Pasifik

Japonya 2,2 2,2 2,9 2,1 1,5 2,3 1,9in 10,7 10 10,3 10,9 10,7 10,7 -

Dou Avrupa 6,0 5,5 - - - - -Latin Amerika 5,5 4,9 - - - - -Euro Blgesi 2,7 2,4 2,2 2,8 2,8 3,3 2,8

Almanya 2,5 2,1 1,9 2,8 3,1 3,7 3,0Fransa 2,0 2,0 1,4 2,6 2,0 2,5 2,2talya 1,8 1,8 1,7 1,7 1,6 2,8 2,2

* Tahmin.Kaynak: Consensus Forecasts, Eurostat,, World Economic Outlook.

2006 ylnn son eyreinde, ilk eyrein aksine ABD cari a

azalma eilimi gstermitir. Gerek ABDnin ticaret yapt lkelerde gzlenen

gl byme, gerekse de dolarn deer kaybetmesi cari an azalma

eilimine devam edeceini iaret etmektedir. Bu gelime kresel ekonomik

denge asndan da olumlu olarak deerlendirilmektedir. Ayrca, ABD

ekonomisi artan gelirlere bal

olarak son dnemde olumlu bir mali performans


11/71



sergilemitir. Bu olumlu tablonun sosyal gvenlik ve salk reformlaryla

desteklenmesi ileriye dnk olumlu beklentileri glendirecektir.

Euro blgesi, 2006 yl drdnc eyreinde nceki yln ayn dnemine

gre yzde 3,3 ve yl genelinde yzde 2,7 orannda bymtr (Tablo 2.1.1).

Sz konusu dnemde i talep, bymenin en nemli belirleyicisi olmutur.

talep kaynakl bymenin en nemli bileeni kr marjlarndaki art ve kredi

genilemesine paralel olarak hzlanan yatrmlar olmutur. Buna ek olarak,

2006 ylnda Almanyada gerekleen Dnya Kupas ve Almanyada 2007 yl

Ocak ayndan itibaren uygulamaya balanlan Katma Deer Vergisi (KDV)

oran art ncesinde ne alnan tketim sebebiyle art gsteren zel tketim

harcamalar bymeye destek veren unsurlar olmutur. nmzdeki dnemde,

istihdamda kaydedilen art ve igc piyasalarnda gerekleen olumlu

gelimeler sonucunda reel harcanabilir gelirin artmas ve buna bal olarak

tketim harcamalarnda art kaydedilmesi beklenmektedir. Ayrca, olumlu

finansman koullar, artan irket kazanlar ve i verimi artlarnn nmzdeki

dnemde yatrmlar canl tutaca ngrlmektedir. Buna ek olarak, kresel

byme oranlarnn greli olarak dengeli hale gelmesi ile beraber ihracat

talebinin ilerleyen dnemlerde de ykselerek bymeyi destekleyici bir unsur

olmaya devam edecei tahmin edilmektedir. Bu deerlendirmeler

nda,2007 ylnn ilk eyreinde Euro blgesinin yzde 2,8, 2007 genelinde ise

yzde 2,4 orannda byyecei tahmin edilmektedir. Dalgal bir seyir izlemekte

olan petrol fiyatlar, nmzdeki dneme ilikin Euro blgesi byme srecini

yavalatacak en nemli risk unsuru olarak n plana kmaktadr.

Euro blgesi Uyumlatrlm Tketici Fiyat Endeksi (HICP) art oran,

2006 yl Austos ayndan itibaren ham petrol fiyatlarnda meydana gelen

dle beraber gerilemitir (Grafik 2.1.2). Enerji fiyatlarndaki d

enflasyon oran

zerinde aa

ynl bask

unsuru olutururken, Almanyadagerekleen KDV oranlarndaki art enflasyon zerinde yukar ynl bask

yaratmtr. Mevcut petrol fiyatlar erevesinde baz etkisi sebebiyle 2007 yl

boyunca enflasyon orannn yzde 2nin altnda gerekleecei ve dalgal bir

seyir izleyecei tahmin edilmektedir. te yandan, sz konusu KDV artnn

ikincil etkilerinin henz gzlenmemi olmas ve olas petrol fiyat artlar,

nmzdeki dnemde enflasyon artna sebep olabilecek risk unsurlar olarak

dnlmektedir.


12/71



Grafik 2.1.1. Para Politikas Faiz Oranlar(Yzde)

Grafik 2.1.2. Enflasyon Oranlar(TFE, Yllk Yzde Deiim)

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

4,5

5,5

0101

0701

0102

0702

0103

0703

0104

0704

0105

0705

0106

0706

0107

ABD ECB Japonya

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

0101

0501

0901

0102

0502

0902

0103

0503

0903

0104

0504

0904

0105

0505

0905

0106

0506

0906

0107

ABD AB Japony a Kaynak: ECB, BoJ. Kaynak: Statistics Bureau of Japan, Eurostat, US Department

Federal Reserve Bank of New York. of Labor, Bureau of Labor Statistics.

Avrupa Merkez Bankas (ECB), sregelen para ve kredi genilemesinin

sonucu olarak ortaya kan fazla likitideyi fiyat istikrar asndan orta ve uzun

dnemde risk unsuru olarak alglam ve tedrici sk para politikasna devam

etmitir. Bu erevede, ECB Ynetim Konseyi 2005 yl Aralk ayndan

itibaren, sonuncusu 8 Mart 2007 tarihli toplantda olmak zere, faiz oranlarn

yedi kez 25 baz puan artrarak yzde 3,75 dzeyine karmtr (Grafik 2.1.1).

Buna kar

n 12 Nisan 2007 tarihli son ECB Ynetim Konseyi toplant

s

nda faizoranlarnn sabit tutulmasna karar verilmitir. Buna ek olarak, sz konusu

toplantda, bymeye ilikin olumlu grnm altnda ECBnin uyumlu para

politikas uygulamasna devam edecei vurgulanmtr.

Japon ekonomisi 2006 ylnda temel olarak irket krllklarnn

srkledii zel sektr yatrmlar ve ihracat kaynakl olarak yzde 2,2

orannda bymtr (Tablo 2.1.1). nmzdeki dnemde, kamu kesimi

yatrmlarnn d eilimini srdrmesi, yurtd talepteki arta paralel olarak

ihracat

n artmaya devam etmesi, yurtii zel kesim talebinin ise yksekirketkrllklar ve hanehalk gelirlerindeki lml arta paralel olarak art eilimini

srdrmesi beklenmektedir. Bu kapsamda 2007 yl byme orannn yzde 2,2

orannda olaca tahmin edilmektedir. Tketici fiyatlar yllk art oran 2007

yl Mart aynda petrol fiyatlarndaki dn etkisiyle yzde sfr civarnda

gereklemitir. Tketici fiyatlarndaki yllk art orannn, ksa dnemde

yzde sfr dzeyinde devam etmesi, uzun dnemde ise kt a pozitif

olmaya devam ettii mddete pozitif bir eilim izlemesi beklenmektedir

(Grafik 2.1.2).


13/71



Japonya Merkez Bankas (BoJ), 2006 yl Mart ay toplantsnda be

yldr srdrmekte olduu yksek likidite politikasna son vermi ve takip eden

dnemdeki gelimeler erevesinde BoJ faiz oranlarn 13-14 Temmuz 2006 ve

20-21 ubat 2007 tarihli toplantlarnda 25 baz puan artrarak yzde 0,5

dzeyine karmtr. Son faiz artrmndan bu yana gerekleen iki toplantda

faiz orannn sabit kalmas kararlatrlmtr (Grafik 2.1.1). BoJun

nmzdeki dnemde ekonomik byme ve fiyat gelimeleri nda faiz

oranlarn kademeli olarak ykseltmesi beklenmektedir.

in ekonomisi, 2006 ylnda uygulanan sk para politikasnn etkisiyle

sabit sermaye yatrmlarnn yln ikinci yarsnda hz kesmesine ramen, temel

olarak yatrm ve ihracat art kaynakl olarak yllk yzde 10,7 orannda

bymtr. in d ticaret fazlas, kontrol altna almaya ynelik nlemler

neticesinde, 2007 ylnn ilk eyreinde 2006 ylnn nc ve drdnc

eyreklerine gre azalma eilimi gstermitir. in ekonomisinin 2007 ve 2008

yllarnda kademeli olarak daha lml artlarla bymesi beklenirken, 2007 yl

beklentisi yzde 10 seviyesindedir (Tablo 2.1.1).

2.2.Uluslararas Piyasalar

2.2.1. Mali Piyasalar

2007 yl ubat aynn sonlarnda aklanan ABD verilerinin olumsuz

olmas ve ABD emlak piyasalarna dair endieler ABDnin resesyona

girebilecei zerine yaplan aklamalarla birleerek uluslararas piyasalarda

yeni bir sat dalgasna sebep olmutur. Ancak Mart ay ile birlikte aklanan

olumlu ABD verileri, lml yavalama grn desteklerken ubat sonunda

yaanan finansal dalgalanmann etkilerini snrlamtr. te yandan, Euro

blgesi hzl byme eilimi ve Japonya ekonomisine ait toparlanma sinyalleri,

Amerikan ekonomisi kaynakl olas yumuak yavalamann etkilerinisnrlayaca beklenmektedir. Bu gelimeler nda hem gelimi hem de

gelimekte olan lke piyasalarnn, ubat ay sonras dnemde hzla

toparland ve 2006 yl sonu performanslarn yeniden yakalad

gzlenmektedir.


14/71



Grafik 2.2.1. Gelimi lkeler Parasal Gelimeler Endeksi(1999=100)

Grafik 2.2.2. Credit Suisse Kresel Risk tah Endeksi

90

100

110

120

130

1999-I

1999-IV

2000-III

2001-II

2002-I

2002-IV

2003-III

2004-II

2005-I

2005-IV

2006-III

200702

-2

2

6

10

02.01.2006 02.05.2006 02.09.2006 02.01.2007 Kaynak : lke Merkez Bankalar, TCMB ve IMF-IFS. Kaynak : Credit Suisse

Kresel likidite imkanlarn yanstmas asndan ABD, Euro blgesi ve

Japonya merkez bankalarnn parasal taban gelimeleri zerinden hesaplanan

Gelimi lkeler Parasal Gelimeler Endeksi, BoJun para politikasn

sklatrma kararn takiben 2006 ylnn ikinci eyreiyle birlikte sert bir

ekilde gerilemitir. Takip eden dnemde ise BoJ ve Fedin ksmi

sklatrmalarna karn Euro blgesinde yaanan parasal taban genilemelerinde etkisi ile sz konusu endeks duraan bir seyir izlemitir (Grafik 2.2.1).

Uluslararas yatrmclarn risk karsndaki tutumlarn yanstan Credit

Suisse Kresel Risk tah Endeksi (CSRA) Mays ve Haziran aylarnda

yaanan dalgalanmalarla birlikte sert birekilde gerilemi, takip eden dnemde

gelimi lkelerde aklanan olumlu verilerin salad destekle, yeniden

ykselme eilimine girmitir. Risk itahnda yaanan sz konusu dzelme

sreci, ubat sonlarnda yaanan ABD kaynakl dalgalanmann da etkisi ile

kesintiye uram, ancak gelimenin geici olmasna bal olarak CRSAEndeksi dalgalanma ncesi seviyesinde dengelenmitir (Grafik 2.2.2).

Gelimi lkelere ait faiz gelimeleri incelendiinde, Euro blgesinde,

sregelen parasal genileme, uzun dnem potansiyelinin zerinde devam eden

byme performans ve ECBnin aklamalarnda yapt enflasyon vurgusuna

paralel oluan yeni art beklentilerinin, getirileri artrd gzlenmektedir.

ABDde ise Fedin mevcut durumda enflasyonu halen bir tehdit olarak grmesi

sonucu, politika faizlerinde bir deiiklik olmamasna ramen, getiriler son

dnemde yeniden ykselie gemitir. Japonyada, ubat ay yllk enflasyon


15/71



oran yeniden negatife dnse de, BoJ tarafndan yaplan aklamalarda 2007

ylnn ikinci yarsna dair olumlu beklentiler ve bu erevede yeni bir faiz art

gerekebilecei bilgisi getirilerin yeniden ykselmesine neden olmutur (Grafik

2.2.3).

Grafik 2.2.3. Gelimi lke Tahvil Getirileri (30-yl) Grafik 2.2.4. EMBI+ Gelimeleri

3

3,5

4

4,5

5

5,5

03.01 .2006 03.05 .2006 31.08.2006 29.12.2006

2

2,25

2,5

2,75

3

Amerika Euro Blgesi Japonya (sa

Yzde

100

150

200

250

300

350

03.01.2006 03.05.2006 31.08.2006 29.12.2006

EMBI+ EMBI+ Eu EMBI+ Trkiye Kaynak : Bloomberg.

2006 yl Mays ay sonrasnda olumlu bir performans sergileyen

gelimekte olan lke getirileri yl sonu itibaryla gelimi lkeler getiriseviyesine yaknsamtr. Ykselen Piyasalar Tahvil Ana Endeksi (EMBI+),

Gelimekte olan Avrupa ve Trkiye alt endeksleri ubat ay sonlarnda gelimi

lkelerde yaanan ani ancak ksa sreli dalgalanma sonucu art gstermitir.

Sonraki dnemde ise CSRA Endeksindeki artn da etkisi ile sz konusu

endeks de hzla toparlanmtr. 2006 yl Mays ayndan itibaren EMBI+

endeksinin zerinde deer almaya balayan Trkiye alt endeksi, bu tarihten

sonra ana endeksin zerinde seyretmi ve iki endeks arasndaki fark 12 Nisan

2007 itibaryla 43,4 baz puan olarak gereklemitir (Grafik 2.2.4).

Gelimi lkelere ait hisse senedi piyasalarnn 2006 ylnn ikinci yars

ile birlikte 2007 yl ubat ayna kadar olduka gl bir seyir izledikleri

gzlemlenmektedir. ubat sonlarnda hzla gerileyen gelimi lkeler hisse

senedi getirileri, bu tarih sonrasnda hzla toparlanm ve ubat ncesi

getirilerine ulamlardr. Euro blgesinde ve Almanyadaki yksek byme

eilimi sonucu DAX endeksinde, ubat sonlar hari olmak zere, daha belirgin

bir art gereklemitir (Grafik 2.2.5). Gelimekte olan lkeler incelendiinde

ise, Morgan Stanley Sermaye Endeksi (MSCI) Gelimekte Olan lkeler ve

Gelimekte Olan Avrupa alt endekslerinin 2006 ylnn son eyreinde gl


16/71



bir art eilimi sergileyerek dalgalanma ncesi deerlerine ulatklar

gzlenirken, Trkiye alt endeksinde gerekleen artn daha snrl olduu gze

arpmaktadr (Grafik 2.2.6). ubat sonunda yaanan dalgalanma sz konusu

endekslerde gerilemeye yol asa da, gelimekte olan hisse senedi piyasalar

hzla toparlanmtr.

Grafik 2.2.5. Gelimi lkeler Hisse Senedi Piyasalar Gelimeleri(2006 Ocak=100)

Grafik 2.2.6. Gelimekte Olan lkeler Hisse Senedi PiyasalarGelimeleri (2006 Ocak=100)

85

95

105

115

125

04.01.2006 04.05.2006 04.09.2006 04.01.2007

Dow Jones NKY

DAX

50

70

90

110

130

02.01.2006 19.06.2006 04.12.2006

MSCI-GO MSCI-G. Olan Avrupa

MSCI-Trkiye Kaynak: Bloomberg. Kaynak: Morgan Stanley.

2006 ylnn drdnc eyrei boyunca uluslararas greli fiyatlarda sertdalgalanmalara neden olan sanayilemi lkeler enflasyon ve byme

gelimelerine ilikin belirsizlikler nmzdeki dnemde gelimekte olan

lkeleri etkileyebilecek uluslararas ekonomiye dair en nemli risk unsurlar

olarak ne kmaktadr. Bu erevede, nmzdeki dnemde gelimi lkelerin

faiz oranlarnn ykselmesi ve ABDnin ekonomik performansnda olas

yavalama gelimekte olan lkelere ait mali varlklar olumsuz

etkileyebilecektir. te yandan, kresel likidite imkanlarnn uygunluu ve risk

itahnn yksek seviyesi de, 2007 ylnn ikinci eyreinde uluslararas

koullarn olumlu seyredeceini dndrmektedir.

2.2.2. Emtia Piyasalar

2007 yl ilk eyreinde Goldman Sachs (GS) Emtia Endeksi 2006 ylnn

ayn dnemine kyasla deimezken, 2006 ylnn son eyreine kyasla yzde

2,1 orannda gerilemitir. Ortalamalar baznda bakldnda, 2006 ylnn son

eyreine kyasla gerileme gzlenmesine ramen, endeksin enerji fiyatlarnda

gzlenen arta paralel olarak Ocak ay ortalarndan itibaren yeniden ykselie

getii dikkat ekmektedir. 12 Nisan verileri 2006 y

l

sonu verileri ile


17/71



kyaslandnda, endekste yzde 11,4 orannda art gzlenirken, endeks iinde

yaklak yzde 70 orannda arl olan enerji alt endeksinde yzde 13,4,

endstriyel metaller alt endeksinde yzde 17,0 oranndaki artlar ne

kmaktadr (Grafik 2.2.7).

Grafik 2.2.7. Emtia Fiyatlar Gelimeleri

280

305

330

355

380405

430

455

480

505

03.01.2006 30.03.2006 26.06.2006 20.09.2006 14.12.2006 14.03.2007

180

200

220

240

260

280

300

Emtia Fiyatlar Metal Fiyatlar Enerji Fiyatlar (sa eksen)

Kaynak: Goldman-Sachs.

Londra Metal Borsas (LME)nda ilem gren alt ana metal 2007 ylnnilk eyreinde 2006 yl ortalamasna kyasla yzde 24,9 orannda art

gsterirken, 2006 ylnn son eyreine kyasla art oran yzde 6,8 olarak

gereklemitir. Son dnem gelimelerine bakldnda, 2006 ylnn son

eyreinde gerileyen bakr fiyatlarnn in kaynakl talepteki art ve dk

stok deerleri neticesinde yeniden trmana getii, stoklarn ok dt

nikelin ise sert fiyat hareketleri sergilemeye devam ettii gzlenmektedir. Metal

alt endeksi iinde yksek arla sahip alminyum grece istikrarl seyir

izlemeye devam etmektedir (Tablo 2.2.1).

2006 ylnn son eyreinde gerileyen ham petrol fiyatlar, Ocak ay

ortalarndan balayarak yeniden ykselie gemitir. K koullarnn

arlamasyla ortaya kan talep art bu duruma sebep olurken, OPEC

lkelerinin 1 ubat itibaryla yrrle giren yeni retim kotalarna uyum

salamak iin retimlerini ksmalar fiyat artlarn artran dier bir unsur

olmutur.


18/71



Tablo 2.2.1. Londra Metal Borsas GelimeleriTon / ABD Dolar Deer Deiim (Yzde)

2006 20064 20071 12.Nis 071 / 064 20071 / 2006 12 Nisan / 20071

Alminyum 2.595,2 2.676,9 2.747,8 2.835,0 2,7 5,9 3,2

Bakr 6.678,8 7.220,5 5.975,1 7.690,0 -17,2 -10,5 28,7

Kurun 1.281,8 1.522,8 1.750,7 1.980,0 15,0 36,6 13,1

Nikel 23.223,3 30.778,0 38.809,6 46.400,0 26,1 67,1 19,6

Kalay 8.747,4 9.904,9 12.590,0 14.250,0 27,1 43,9 13,2

inko 3.248,0 3.956,5 3.441,3 3.510,0 -13,0 6,0 2,0

Kaynak : Bloomberg.

Takip eden dnemde ise ABD ham petrol/petrol rn stoklarnda

gzlenen dengesizlikler piyasalar tedirgin ederken, Orta Douda yaanan

siyasi gerginlikler fiyatlarn sert birekilde ykselerek 68 dolar/varil seviyesine

kadar ykselmesine yol amtr.

Grafik 2.2.8. Petrol Fiyatlar

40

50

60

70

80

90

03.01.2006 11.05.2006 14.09.2006 23.01.2007

ABDdolar/

varil

Kaynak: Bloomberg.

Ham petrol fiyatlarnn ulat yeni seviye ve bu seviyede kalma ihtimali

endie kayna olmaktadr. Petrol hra Eden lkeler Organizasyonu(OPEC)in 14 Aralk 2006 tarihli olaanst toplantsnda kota indirimine

gitme sebebi olarak, kresel bymede yavalama beklendii ve petrol

piyasasna ilikin stok, atl kapasite gibi temel gstergelerin olumlu seyrettii

belirtilmitir. Belirli dnemlerde ham petrol/petrol rn stoklarnda

dengesizlikler gzlense de toplam stoklar yksek seviyelerini korumaya devam

ederken, ABD ekonomisine ilikin belirsizlikler kresel bymeye ilikin

tahminleri gletirmektedir. Kresel bymenin gl seyrini korumas,


19/71



zellikle yln ikinci yarsnda, ham petrol fiyatlarnda sert hareketlere neden

olabilecek, OPECin retim kotalarn gzden geirmeye zorlayabilecektir.


20/71



3.Enflasyon Gelimeleri

3.1. Enflasyon

2007 ylnn ilk eyreinde yllk enflasyon bir nceki eyree kyasla

ykseli gstererek yzde 10,86 olarak gereklemitir (Grafik 3.1.1). Sz

konusu ykselie karlk, yllk enflasyon birinci eyrek sonu itibaryla hedefle

uyumlu patika etrafnda oluturulan belirsizlik aralnn iinde kalmtr. 2007

yl ilk eyreinde yzde 2,36 oranyla son yla kyasla daha yksek oranda

artan tketici fiyatlarnn seyrinde ne kan unsurlar: (i) yksek oranda artan

ilenmemi gda rnleri fiyatlar, (ii) ttn rnleri fiyatlarnda vergiayarlamas kaynakl ykseliler, (iii) Yeni Trk lirasnda (YTL) yaanan deer

kaybnn gecikmeli etkilerinin yavalayarak da olsa yln ilk eyreinde srmesi

olarak sralanabilir.

Yllk tketici enflasyonunda ilk eyrekte gzlenen ykseliin geici

olduu dnlmekte ve 2006 ylnda yaanan dviz kuru okunun fiyatlar

zerindeki etkisinin zayflamasyla nmzdeki aylardan itibaren enflasyonun

kademeli bir d eilimine girecei tahmin edilmektedir.

Grafik 3.1.1. Yl Sonu Enflasyon Hedefi ve Yllk TFE Enflasyonu

0

5

10

15

20

25

30

35

0103

0403

0703

1003

0104

0404

0704

1004

0105

0405

0705

1005

0106

0406

0706

1006

0107

0407

0707

1007

Yllk Enflasyon Hedef

Kaynak: TK.

Yln ilk ayndaki enflasyon gereklemeleri deerlendirildiinde,

yllk enflasyonun ykselmesinde ilenmemi gda fiyatlar ile enerji ve

ilenmemi gda d mal grubu fiyatlarndaki gelimelerin etkili olduu

grlmektedir. lk eyrekte hizmet fiyatlar art hznda geen yln ayn


21/71



dnemine kyasla snrl bir iyileme olurken enerji fiyatlarnn ilk aylk

art 2006 ylnn ayn dnemine kyasla gerilemitir (Grafik 3.1.2).Grafik 3.1.2. Tketici Fiyatlar(lk eyrek Yzde Deiim)

-2

0

2

4

6

8

10

12

Hizmet Enerji lenmemi Gda Enerji ve lenmemi

Gda d Mal

2005 2006

2007

Kaynak: TK, TCMB.

lenmemi gda fiyatlarnn art hz, yln ilk eyreinde bir nceki

yln ayn dnemine kyasla belirgin oranda ykselmi ve sz konusu grup fiyat

gelimeleri ilk eyrek tketici enflasyonunun ykselmesinde belirleyici olan

unsurlarn banda gelmitir (Grafik 3.1.2). Ocak aynda, zellikle sera mahsul

sebze rnleri fiyatlarnda, artan ihracat imkanlarnn da etkisi ile olduka

yksek fiyat artlar gzlenmitir. ubat ve Mart aylarnda sz konusu sebze

rnlerinde ksmi bir dzeltme hareketi gzlenmi olmakla birlikte, gerek Ocak

ayndan gelen birikimli etkiler gerekse yln ilk eyreinde meyve fiyatlarnda

gzlenen belirgin hzlanma eiliminin etkisiyle, ilenmemi gda rnleri

fiyatlar ilk eyrek art yzde 11,74 oranna ulamtr (Tablo 3.1.1). Bu

grupta gze arpan en nemli gelime, 2005 ve 2006 yllar ilk eyreklerinde

srasyla yzde 0,76 ile 0,96 oranlarnda artan meyve fiyatlarnn, 2007 ylnnilk eyreinde yzde 24,02 orannda artmasdr (Grafik 3.1.3). 2006 yl son

eyreinde yavalama eilimi sergileyen sebze ve meyve fiyatlarnn, 2007

ylnn ilk eyreinde mevsimsel eiliminin zerinde art gstererek tekrar

hzlanmas, ilenmemi gda fiyatlarna ilikin risklerin nemini koruduuna

iaret etmektedir.


22/71



Grafik 3.1.3. Meyve ve Sebze Fiyatlar(lk eyrek Yzde Deiim)

0,96

24,02

0.76

11,63

13,18

5,33

0

5

10

15

20

25

2005 2006 2007

Meyve Sebze

Kaynak: TK.

Enerji fiyatlar yln ilk eyreinde nceki yllara kyasla greli olarak

daha olumlu bir seyir izlemitir. Yln ilk iki aynda dk bir oranda art

gsteren enerji grubu fiyatlar, Mart aynda uluslararas petrol fiyatlarndaki

gelimelere paralel olarak, akaryakt fiyatlarndaki yksek oranl artlarn

etkisi ile yzde 1,1 orannda artmtr. Konut grubuna ynelik enerji kalemleri

de ilk eyrekte, fiyat belediyelerce belirlenen ve belirgin artlarn gzlendii

ebeke suyu kalemi dnda olumlu bir seyir izlemi ve 2006 ylnn ayndnemine kyasla daha dk bir oranda artmtr.

Tablo 3.1.1. Mal ve Hizmet Grubu Fiyatlar( Aylk Yzde Deiim)

2006 2007I II III IV Yllk I

TFE 1,25 3,58 1,69 2,81 9,65 2,361. Mallar 0,80 3,67 0,88 3,10 8,69 2,39

Enerji 2,63 4,94 0,69 1,92 10,52 1,58lenmemi Gda 8,81 -3,67 1,83 5,81 12,94 11,74Enerji ve lenmemi Gda D Mallar -2,01 5,54 0,67 2,70 6,93 -0,10

Dayankl Mallar -1,66 8,69 1,34 -1,58 6,61 1,23Dayankl Mallar (Altn Fiy. Hari) -3,04 5,40 2,84 -2,20 2,78 1,13

Yar Dayankl Mallar -3,65 9,14 -2,14 4,75 7,81 -3,37Dayanksz Mallar 4,64 -1,12 3,01 3,04 9,82 6,75

2. Hizmetler 2,41 3,36 3,83 2,09 12,21 2,29Kira 4,08 3,69 6,67 4,25 20,01 3,94Lokanta ve Oteller 3,02 4,25 3,40 2,24 13,54 2,60Ulatrma Hizmetleri 1,27 1,36 6,26 3,50 12,89 0,10Dier Hizmetler 1,80 3,32 2,32 0,76 8,45 2,10

Kaynak: TK,TCMB.

Enerji ve ilenmemi gda d mal grubu fiyatlarnda ilk eyrekte

gzlenen gerileme bir nceki yln ayn dneminin altnda kalm ve bu grupta

yllk enflasyon 2006 yl sonuna kyasla 2,1 puan artarak yzde 9,01e

ykselmitir. Bu gelimede, ttn rnleri, dayankl mal, giyim ve ayakkab


23/71



grubu ile ilenmi gda fiyat gelimeleri etkili olmutur (Grafik 3.1.4). Bu

noktada, sz konusu mal gruplarnn daha detayl incelenmesi yllk

enflasyondaki ykseliin nedenlerinin daha salkl deerlendirilmesi asndan

faydal olacaktr.

Grafik 3.1.4. Seilmi Enerji ve lenmemi Gda D Mal Grubu Fiyatlar(lk eyrek Yzde Deiim)

-18

-15

-12

-9

-6

-3

0

3

6

9

12

lenmi Gda Ttn Giyim ve Ayakkab Dayankl Mal (Altn

hari)

2005 2006 2007

Kaynak: TK, TCMB.

Ttn rnlerinden alnan zel Tketim Vergisi (TV)nde yaplan

dzenlemenin ubat aynn ikinci yarsnda sigara fiyatlarna yansmas

neticesinde, ilk eyrekte ttn rnleri fiyatlar yzde 10,37 orannda artm ve

bu art yllk tketici enflasyonuna yaklak 0,5 puanlk bir katk yapmtr.

Yln ilk eyreinde dayankl mal grubunda (altn hari) yllk enflasyon

2006 yl sonuna kyasla 4,4 puan ykseli gstermitir. Bu durumda, 2006

ylnn ilk eyreinde Yeni Trk lirasndaki uzun sreli birikimli glenmenin

bir yansmas olarak, dayankl mal grubu fiyatlarnda gzlenen dikkate deer

azallarn oluturduu dk baz etkisinin ortadan kalkmas nemli rol

oynamtr. Alt gruplar baznda, ilk eyrekte fiyatlar, mobilya ve elektrikli-

elektriksiz aletler gruplarnda geen yln ayn dnemine kyasla snrl da olsa

gerilerken, otomobil grubunda art gstermitir (Tablo 3.1.2). Gelinen noktada,

dayankl tketim mallar arasnda 2006 yl Mays aynda yaanan

dalgalanmaya en yksek oranl fiyat art tepkisini byk oranda ithal edilen

otomobil grubunun verdii gzlenmektedir. Yaanan fiyat artlar ve kredi

koullarndaki bozulmayla, i piyasaya yaplan otomobil satlar Haziran ay

ile birlikte nemli lde gerilemi ve bu eilim 2007 yl ilk eyreinde de

srmtr.


24/71


25/71



fiyatlarndaki bu artta ise byk lde buday fiyatlarnda ayn dnemde

gzlenen hzlanmann etkisi hissedilmitir (Grafik 3.1.5). Hububat retiminin

2006 ylnda getiimiz yllara kyasla gerilemesi ise buday fiyatlarndaki bu

artn arz ynl olarak gelitiine iaret etmektedir. Hububatta dnya

fiyatlarndaki artn srmesi ve yurt ii retimindeki d beklentisi ile yln

geri kalan blmnde fiyatlardaki arz ynl artn devam edebilecei

dnlmektedir.

Grafik 3.1.5. lenmi Gda ve Ekmek-Tahllar Grubu Fiyatlar

(Yllk Yzde Deiim)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

010

5

030

5

050

5

070

5

090

5

110

5

010

6

030

6

050

6

070

6

090

6

110

6

010

7

030

7

0,32

0,33

0,34

0,35

0,36

0,37

0,38

0,39

0,40

YTL/KgFE Buday Fiyat (Sa Eksen)*

lenmi GdaEkmek ve Tahllar

Yzde

* Grafikte buday fiyatlar seviye olarak sunulmaktadr.Kaynak: TK, TCMB.

Hizmet grubu fiyatlar yln ilk eyreinde yzde 2,29 ile 2006 ylna

gre snrl bir iyileme gstermitir. Bir nceki ylla kyaslandnda, kira ile

lokanta-oteller gruplarnda ilk eyrek enflasyonu ksmen yavalamtr (Tablo

3.1.1). Bu dnemde gze arpan balca gelimeler, akaryakt fiyat

gelimelerine bal olarak ulatrma hizmetleri fiyatlarnn dk bir oranda

artmas, buna karlk kira, lokanta-oteller ve ulatrma hizmetleri dndakihizmetlerin ortalama fiyat artnn bir nceki yln zerinde gereklemesidir.


26/71



Grafik 3.1.6. Hizmet Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)

0

3

6

9

12

15

18

21

24

03.0

5

05.0

5

07.0

5

09.0

5

11.0

5

01.0

6

03.0

6

05.0

6

07.0

6

09.0

6

11.0

6

01.0

7

03.0

7

Dier Hizmetler Ulatrma Hizmetleri

Gerek Kira Lokanta ve Oteller Kaynak: TK, TCMB.

Hizmet grubunun mal grubu kadar rekabete ve verimlilik artlarna ak

olmamas, hizmet fiyatlarn yurt ii arz ve talep gelimelerine daha duyarl

klmaktadr. Grup fiyatlarnn belirlenmesinde talep ynl unsurlarn yannda

cretler, petrol fiyatlar ve hizmetlerin sunulmasnda kullanlan nihai mallarn

fiyatlar

da ne

kmaktad

r. Bunun yan

nda, gemie endekslememekanizmalarnn yaygnl sektr fiyatlamasnda belirleyici olan bir dier

unsurdur.

Son dnemde i talepteki yavalama eilimi srmekte ve petrol fiyatlar

geen yln son eyreine kyasla olumsuz bir grnm arz etmemektedir.

Ancak, ekonomi genelinde orta vadeli enflasyon hedefinin zerinde cret

artlarnn gereklemesi ve endeksleme mekanizmasnda yaygn olarak

referans alnan yllk enflasyon rakamlarnn yksek seviyelerde seyretmesi

hizmet fiyat enflasyonunun yksek seviyelerini korumas

na neden olmaktad

r.(Grafik 3.1.6) (Kutu 3.1).

Yln ilk eyreinde Tketici Fiyat Endeksi (TFE) yzde 2,36 orannda

artarken, ilenmemi gda d TFE (KTG-B) art yzde 0,89 olmutur

(Tablo 3.1.3). Buna ek olarak, ttn rnlerinden gelen etki de darda

brakldnda, tketici fiyatlarnda eyreklik art yzde 0,34e dmektedir.

Bu gzlemler, ilenmemi gda rnleri ile ttn fiyatlarndaki yksek artlarn

ilk eyrekte tketici enflasyonunu olumsuz etkileyen iki ana unsur olduuna

iaret etmektedir.


27/71



Dier taraftan, enerji, ilenmemi gda, alkoll iecekler ve ttn ile altn

hari TFE (KTG-H) gstergesinin ve dier bir ok gstergenin yllk art

oranlar getiimiz yln ayn dnemindeki dk bazn etkisiyle ykselmitir.

2006 yl ilk eyreinde, Yeni Trk lirasndaki uzun sreli birikimli

glenmenin bir yansmas olarak, dayankl tketim mal fiyatlarnda dikkate

deer azallar gzlenmiti. Ayn hareketin bu yl grlmemesi zel kapsaml

gstergelerdeki yllk artlarn ykselmesinde nemli rol oynamtr. Ayrca,

giyim ve ayakkab grubu fiyatlarnda sezon geilerinde gzlenen kaymalar

(erken girilen yeni sezonlar) sz konusu gstergelerin ykseliinde belirleyici

bir dier unsur olmutur.

Tablo 3.1.3. zel Kapsaml TFE Gstergeleri (2003=100)( Aylk Yzde Deiim)

2006 2007I II III IV Yll

kI

TFE 1,25 3,58 1,69 2,81 9,65 2,36A. Mevsimlik rnler hari TFE 2,31 2,79 3,23 1,36 10,04 2,62

B. lenmemi gda rnleri hari TFE 0,12 4,79 1,67 2,38 9,21 0,89

C. Enerji hari TFE 1,01 3,38 1,86 2,96 9,51 2,49

D.lenmemi gda rnleri ve enerji hari TFE -0,38 4,77 1,86 2,47 8,95 0,76

E. Enerji, alkoll iecekler ve ttn rnleri hari TFE 0,74 3,62 1,98 3,16 9,82 2,03

F. Enerji, alkoll iecekler, ttn rnleri,fiyatlar ynetilen/ynlendirilen dier rnler vedolayl vergiler hari TFE

1,75 3,82 1,86 3,39 11,25 2,24

G. Enerji, alkoll iecekler, ttn rnleri, fiyatlarynetilen/ynlendirilen dier rnler, dolayl vergiler ve ilenmemigda rnleri hari TFE

0,26 5,59 1,88 2,91 10,99 0,17

H. Enerji, alkoll iecekler ve ttn rnleri, ilenmemi gda ve altnhari TFE -0,96 4,77 2,18 2,70 8,89 0,03

Kaynak: TK.

3.2. Beklentiler

Orta vadeli enflasyon beklentilerinde 2006 yl Austos ayndan itibaren

gzlenen iyileme sreci yln ilk eyreinde duraksama eilimi sergilemitir

(Grafik 3.2.1). Bu gelimede, ilk eyrekte tketici enflasyonunda gzlenen

ykseli ve Mart aynda uluslararas piyasalarda yaanan ksa sreli

dalgalanmann yaratt belirsizliin etkili olduu sylenebilir.


28/71



Grafik 3.2.1. 12 ve 24 Ay Sonrasndaki TFE Beklentileri*(Yllk Yzde Deiim)

0

2

4

6

8

10

12

080

4

100

4

120

4

020

5

040

5

060

5

080

5

100

5

120

5

020

6

040

6

060

6

080

6

100

6

120

6

020

7

040

7

12 Ay 24 Ay

* TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.

Nisan ay ikinci dnem Beklenti Anketi itibaryla yl sonu enflasyon

beklentisi bir nceki enflasyon raporunda belirtilen dzeye kyasla 44 baz puan

artarak yzde 7,48 olmutur. Bu gelimede, 2007 yl ilk eyreinde

enflasyonun beklenen dzeyden yksek gereklemesinin de etkisi

hissedilmektedir. Buna ramen, ayn dnemde 12 ay sonras enflasyon

beklentisinin yaklak 20 baz puan azalmas ve 24 ay sonras enflasyon beklentisinin belirgin bir deiim gstermemesi sz konusu ksa dnemli

bozulmann kalc olarak alglanmadna dair sinyaller iermektedir. Yine de,

Nisan ay itibaryla yzde 6,63 ve yzde 5,57 olan 12 ay ve 24 ay sonras

enflasyon beklentilerinin enflasyon hedeflerinin olduka zerinde seyretmeye

devam etmesi ekonominin genelinde fiyatlama davranlar konusunda risk

unsuru oluturmaktadr (Tablo 3.2.1). Bununla birlikte, nmzdeki dnemde

yllk enflasyondaki dle beraber enflasyon beklentilerinin de kademeli

olarak iyileecei tahmin edilmektedir.

Son olarak, enflasyon beklentilerindeki belirsizliin bir gstergesi olan

deiim katsaysndaki gelimeler incelendiinde, Mart ay banda piyasalarda

yaanan ksa sreli dalgalanma sonrasnda gelecek 12 aylk dnemdeki

enflasyona ilikin belirsizliin snrl bir art gsterdii, 24 ay sonrasna dair

bekleyilerde ise nemli bir deiim olmad grlmektedir.1

1

Katlmclarn beklentileri arasndaki deiimi gsteren deiim katsays uygun ortalama seimi yaplan veri setinde standartsapmann ortalamaya orandr.


29/71



Tablo 3.2.1. TFE Enflasyon Beklentisi

12 Ay Sonras 24 Ay SonrasCari Dnem Anket Dnemi

Yl SonuOrtalama

Beklenti*

Ortalama

Beklenti*Deiim

KatsaysOrtalama

Beklenti*Deiim

KatsaysOcak-06 1 5,68 5,49 0,10

2 5,67 5,54 0,11ubat-06 1 5,75 5,45 0,10

2 5,81 5,45 0,11Mart-06 1 5,8 5,46 0,10

2 5,78 5,44 0,09 Nisan-06 1 5,76 5,41 0,10 4,64 0,11

2 5,79 5,47 0,10 4,67 0,09Mays-06 1 6,27 5,57 0,11 4,79 0,13

2 6,75 5,83 0,15 4,93 0,16Haziran-06 1 8,82 6,66 0,15 5,37 0,15

2 9,78 7,48 0,16 5,95 0,20Temmuz-06 1 10,17 7,89 0,16 6,13 0,19

2 10,28 8,07 0,16 6,07 0,16Austos-06 1 10,59 7,98 0,13 6,06 0,17

2 10,46 7,94 0,13 6,02 0,15Eyll-06 1 9,77 7,62 0,13 5,91 0,18

2 9,63 7,54 0,10 5,99 0,16Ekim-06 1 9,96 7,38 0,11 5,80 0,17

2 9,88 7,31 0,11 5,60 0,15Kasm-06 1 9,84 7,13 0,08 5,55 0,13

2 9,85 7,16 0,09 5,52 0,14Aralk-06 1 9,93 7,23 0,11 5,58 0,13

2 9,96 7,11 0,07 5,56 0,12Ocak-07 1 6,98 6,84 0,08 5,43 0,14

2 7,04 6,84 0,07 5,50 0,13ubat-07 1 7,16 6,77 0,08 5,43 0,13

2 7,13 6,75 0,07 5,47 0,13Mart-07 1 7,26 6,83 0,13 5,48 0,12

2 7,28 6,75 0,10 5,48 0,11 Nisan-07 1 7,44 6,64 0,11 5,54 0,15

2 7,48 6,63 0,11 5,57 0,14* Tablodaki ortalama beklenti deerleri, aritmetik ortalama, medyan, mod ve alfa kesilmi ortalamann u deerler analizi ilekarlatrlmas sonucunda seilen uygun ortalamadr.Kaynak: TCMB.


30/71



KUTU 3.1. CRETLER VE HZMET ENFLASYONU

Bu Kutuda, cret ve maa art

lar

n

n zellikle hizmet sektr enflasyonunu etkileme kanallar

irdelenmektedir. cret ve maalarn zel harcanabilir gelirin nemli bir blmn oluturmas ve zel tketim

harcamalarnn zel harcanabilir gelire olduka duyarl olmas ncelikle talep ynnden cret ve maa

gelimelerinin yakndan izlenmesini gerekli klmaktadr. Dier yandan, cret ve maa artlarnn enflasyon

hedefinin zerinde gereklemesi, zellikle geriye doru endekslemenin gl olduu sektrlerde beklentiler

kanalyla para politikasnn etkinliini azaltabilmektedir. Ayrca, cret ve maalardaki artlar, zellikle hizmet

sektr gibi emek youn sektrlerde, maliyet art yoluyla enflasyonu dorudan etkileyebilmektedir. Bu

erevede, kamu kesimi gelirler politikasnn zel kesim cret ayarlamalarna referans oluturduu da gz

nne alndnda, kamu tarafndan belirlenen cret ve maa artlarnn seyri enflasyon hedefinin

eriilebilirlii asndan nem arz etmektedir.

Kamu kesimi maa ve cretlerindeki 2007 yl artlar, yzde 4 olan 2007 enflasyon hedefine kyasla oldukayksektir. Asgari crette Ocak aynda yzde 6 orannda nominal art yaplm ve Temmuz aynda da yzde 4

orannda ilave bir art yaplaca aklanmtr. Bunlarn sonucunda, asgari cret 2007 ylnda ortalama

olarak bir nceki yla gre yzde 8,1 orannda artm olacaktr. Memur maa artlarna bakldnda ise,

dk maa alan memurlarn aylklarnda Ocak aynda yzde 2si enflasyon fark omak zere yzde 6, yksek

maa alan memurlarn aylklarnda ise yine yzde 2si enflasyon fark olmak zere yzde 5 orannda zam

yaplmtr. Yln ikinci yars iin, dk maa alan memurlarn aylklarnda yzde 4, yksek maa alan

memurlarn aylklarnda yzde 3 orannda arta gidilecek olup yln ilk yarsnda enflasyon fark ortaya

kmas durumunda sz konusu oranlara eklenecektir. Memur, ii ve Bakur emeklileri iin de memur maa

ayarlamalarna paralel artlar yaplmtr.

Kamu sektr i gc demelerinin toplam i gc demelerinin yaklak yarsn oluturmas kamu kesimi

cret ve maa ayarlamalarnn talep ynl enflasyon gelimeleri asndan nemli klmaktadr. (Kutu

3.1.Grafik 1). SSK kaytlarna gre alanlarn yzde 44 gibi nemli bir orannn asgari cretle alt

dikkate alndnda1 kamunun asgari cret kanalyla zel sektr i gc demelerinde dorudan etkisi olduu

grlmektedir. Ayrca, kamu cret ayarlamalar, asgari cret dndaki zel sektr cret ayarlamalarna

referans olarak, toplam cret artlarn dolayl olarak da etkileyebilmektedir.

Kutu 3.1.Grafik 1. Kamu Gc demeleri/ Gc demeleri(Yzde, Yllklandrlm Verilerle)

35

40

45

50

55

60

1987Q4

1988Q4

1989Q4

1990Q4

1991Q4

1992Q4

1993Q4

1994Q4

1995Q4

1996Q4

1997Q4

1998Q4

1999Q4

2000Q4

2001Q4

2002Q4

2003Q4

2004Q4

2005Q4

Kaynak: TK.

1

SSK 2005 Y

l

statistik Y

ll

.


31/71



cret ayarlamalar, talep zerindeki etkisinin yan sra maliyet ve bekleyiler kanallar ile zellikle hizmet

enflasyonu zerinde belirleyici olabilmektedir.2 Hizmet fiyatlar ierisinde ise zellikle emek youn olan

hizmetlerdeki fiyatlar cret gelimelerine daha duyarl olmaktadr. Bu erevede, enflasyon hedefi ile uyumluolmayan cret ayarlamalar hizmet enflasyonundaki katln krlmasna kar bir diren oluturmaktadr.

Nitekim, emek youn hizmetlerdeki yllk enflasyonun, asgari cret ve imalat sanayi birim cretlerdeki art la

paralel hareket etmesi dikkat ekmektedir (Kutu 3.1.Grafik 2, Kutu 3.1.Grafik 3 ve Kutu 3.1.Grafik 4)

Kutu 3.1.Grafik 2Emek Youn Hizmet Fiyatlar ve Nominal Asgari cret

(Yllk Yzde Deiim)

Kutu 3.1.Grafik 3Emek Youn Hizmet Fiyatlar ve Birim cretler

(Yllk Yzde Deiim)

0

10

20

30

40

50

60

70

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

0

20

40

60

80

100

120

140Emek Youn Hizmet

Asgari cret (sa eksen)

0

10

20

30

4050

60

70

80

90

100

0399

0999

0300

0900

0301

0901

0302

0902

0303

0903

0304

0904

0305

0905

0306

0906

Emek Youn Hizmet cretler*

Kaynak: TK, alma Bakanl

Kaynak: TK* malat sanayiinde birim cretler

Kutu 3.1.Grafik 4. Reel Asgari cret Dzeyi ve Hizmetler Greli Fiyat Endeksleri( Aylk Hareketli Ortalama)

90

95

100

105

110

115

120

125

Oca.9

9

Tem.9

9

Oca.0

0

Tem.0

0

Oca.0

1

Tem.0

1

Oca.0

2

Tem.0

2

Oca.0

3

Tem.0

3

Oca.0

4

Tem.0

4

Oca.0

5

Tem.0

5

Oca.0

6

Tem.0

6

Oca.0

7

Tem.0

7100

150

200

250

300

350

Hizmet Greli Fiyat Emek Youn Hizmetler Greli Fiyat

Reel asgari cret (sa eksen)

Kaynak: TK.

Yukarda sunulan bilgilernda, maliyet, talep ve beklentileri etkileyebilecek dier unsurlardaki gelimelerin

yan sra, kamu kesimi cret ve maa ayarlamalarnn zellikle hizmet enflasyonundaki katlkla ilintili olarak

enflasyon hedefi asndan kritik neme sahip olduu dnlmektedir. Bu erevede, 2006 ylnda toplam

tketim harcamalarnn yzde 12sini oluturan kamu maa ve cret demelerinin 2007 ylnn ilk aynda

merkezi ynetim bte gereklemeleri erevesinde yllk olarak yzde 25 dzeyinde artm olmas

enflasyon hedefi asndan dikkatle takip edilmesi gereken bir gelime olarak deerlendirilmektedir.

2 cret artlarnn zellikle maliyet kanalyla hizmetler enflasyonuna etkisinin daha etkili olduu dnlmektedir. Nitekim, 1998 yl Girdi-kt (Input-Output)

tablosu sonularna gre, imalatsanayinde cret demelerinin toplam retime oran yzde 8,3 iken, bu oran hizmetler sektrnde yzde 19,5 dzeyindedir.


32/71



4.Arz ve Talep Gelimeleri

4.1. Arz-Talep Dengesi

2006 ylnn son eyreinde Gayri Safi Yurt i Hasla (GSYH), 2005

ylnn ayn dnemine gre yzde 5,2 orannda artmtr. Mevsimsellikten

arndrlm verilere gre ise, GSYH bir nceki dneme gre yzde 0,8

orannda artmtr. Bu dnemde, yln nc eyreine benzer birekilde, yurt

ii talep GSYHnin altnda kalmtr. Yln ilk dokuz aylk verilerinde yaplan

revizyonla birlikte yl genelinde GSYH bymesi yzde 6,1 olarak

gereklemitir. (Grafik 4.1.1).

Grafik 4.1.1. GSYH ve Toplam Nihai Yurt i Talep(Mevsimsellikten Arndrlm)

24000

26000

28000

30000

32000

34000

36000

38000

40000

03-I

03-II

03-III

03-IV

04-I

04-II

04-III

04-IV

05-I

05-II

05-III

05-IV

06-I

06-II

06-III

06-IV

GSYH Toplam Nihai Yurt i Talep

Bin YTL

Kaynak: TK, TCMB.

Ekonominin bymesi retim ynnden incelendiinde, tarm sektr

katma deeri drdnc eyrekte yzde 9,7 gibi yksek bir oranda artm, yln

ilk dokuz ay iin yaplan revizyonlarla birlikte, yl genelinde bu sektrdeki

byme yzde 2,9 orannda gereklemitir. Sanayi sektr katma deeri,

ihracattaki olumlu gidiatn katksyla artmaya devam etmitir. naat sektr,

yl geneline kyasla dk olmakla birlikte, yksek bir oranda artmaya devam

etmitir. talep ve dolaysyla ithalattaki yavalama ticaret ve ulatrma-

haberleme sektrlerinin katma deer artlarn snrlandrmtr.

Talep bileenleri asndan incelendiinde, zel tketim harcamalarnn

yllk olarak ok dk oranda artmas, bymeyi kstlayan en nemli faktr

olmutur (Tablo 4.1.1). Mevsimsellikten arndrlm verilerle nc

eyrekteki sert dten sonra snrl miktarda toparlanan dayankl tketim


33/71



mallar talebi, 2005 yl son eyreindeki yksek bymenin yaratt bazn da

etkisiyle yllk olarak gerileyerek tketim talebini snrlayan en nemli faktr

olmaya devam etmitir. Gda ve yar dayankl ve dayanksz mallar talebinde

yllk artlar yln ilk dokuz aylk dnemine gre azalarak da olsa devam

etmitir. Yln ilk dokuz aynda yksek oranlarda artan kamu tketim

harcamalar art oran da son eyrekte dmtr.

zel yatrm harcamalarnn alt kalemleri incelendiinde, beklentilerle

uyumlu olarak makine-tehizat yatrmlarnn geen yln ayn dnemine gre

ok dk bir oranda artt, inaat yatrmlarndaki bymenin ise srd

grlmektedir. Kamu yatrmlarnn da dk bir oranda artmasyla, sabit

sermaye yatrmlarnn yllk art yzde 4,4 gibi nceki dnemlere kyasla

olduka dk bir oranda gereklemitir. talepteki yavalamayla birlikte

tketim ve yatrm mallar bata olmak zere ithalat artnn yavalamas, buna

karn ihracatn gl performansna devam etmesi neticesinde, net ihracat

bymeye nemli oranda katkda bulunarak i talepteki yavalamann byme

zerindeki yavalatc etkisini nemli oranda telafi etmitir.

Tablo 4.1.1. Harcamalar Yoluyla GSYH Gelimeleri(Sabit Fiyatlarla, Yllk Yzde Deiim)

2005 2006I II III IV Yllk I II III IV Yllk

1-Tketim Harcamalar 4,1 3,9 9,8 14,1 8,1 8,3 12,2 3,3 0,2 5,6Kamu 4,4 4,0 3,2 0,0 2,4 10,1 18,3 14,8 0,7 9,6zel 4,1 3,9 10,4 16,7 8,8 8,1 11,5 2,3 0,1 5,2Dayankl Tketim Mal. 3,2 2,9 26,0 31,3 15,0 12,7 15,9 -8,3 -6,3 2,9Yar Day. ve Dayanksz 9,0 3,0 3,7 39,6 12,9 11,8 30,3 19,8 4,2 15,8Gda 3,3 8,6 10,8 8,7 8,2 6,6 5,5 1,2 0,2 3,1

2-Sabit Sermaye Yatrmlar 10,3 20,0 30,6 33,0 24,0 32,1 14,0 11,3 4,4 14,0Kamu 30,7 30,2 38,2 17,1 25,9 32,8 -11,9 -4,1 1,8 -0,2zel 8,8 18,4 29,0 41,6 23,6 32,1 18,4 15,0 5,6 17,4

Makine-Tehizat 5,1 15,4 26,8 43,5 21,4 34,9 15,4 7,2 0,3 13,9naat 20,8 28,8 33,2 35,9 29,9 24,1 27,9 29,8 21,6 26,4

3- Stok Deiimi* 0,6 -0,7 -3,0 -6,3 -2,5 -4,9 -0,9 -3,8 1,3 -2,14-Mal ve Hizmet hracat 14,0 6,7 3,9 10,9 8,5 6,8 9,1 11,5 6,2 8,55-Mal ve Hizmet thalat 10,6 9,1 11,2 15,3 11,5 10,0 13,7 3,6 1,0 7,1

Net hracat* 0,5 -1,9 -2,7 -2,3 -1,7 -2,2 -3,5 3,4 2,4 0,36-Toplam Yurtii Talep 5,6 6,8 10,9 11,6 8,8 8,2 10,6 1,4 2,7 5,67-Toplam Nihai Yurtii Talep 5,5 8,4 14,5 19,1 12,1 14,1 12,7 5,3 1,4 8,0

8-GSYH (Harcama Yoluyla) 6,6 5,5 7,7 9,5 7,4 6,7 8,3 4,8 5,2 6,1*GSYH bymesine katk, yzde.Kaynak: TK.

Sanayi retim endeksi, 2007 ylnn Ocak-ubat dneminde, geen yln

ayn dnemine gre yzde 10,8 orannda bymtr. Bu gelimede, 2006

ylnn Ocak aynda doalgaz kesintileri ve kt hava koullar sebebiyle

gerileyen sanayi retiminin yaratt dk baz etkili olmutur. Nitekim

mevsimsellikten arndrlm veriler, sanayi retiminde bir canlanmaya iaret

etmemektedir (Grafik 4.1.2). talepteki yavalama sanayi retimini

k

s

tlarken, ihracattaki olumlu performans sanayi retimini desteklemektedir.


34/71



Mevsimsellikten arndrlm kapasite kullanm verileri, Mart aynda sanayi

retiminin lml artlarn koruduuna iaret etmektedir. Ancak 2006 ylnn

ilk eyreindeki baz etkisi dikkate alndnda sanayi sektr retimi ve katma

deerinin 2007 ylnn ilk eyreinde de, yllk olarak yksek bir oranda

artmaya devam etmesi beklenmektedir.

Grafik 4.1.2. Sanayi retim Endeksi Kapasite Kullanm Oran(Mevsimsellikten Arndrlm, 3 Aylk Hareketli Ortalama)

77

79

81

83

85

12.0

3

06.0

4

12.0

4

06.0

5

12.0

5

06.0

6

12.0

6

110

115

120

125

130

135

140

145

Toplam KKO

SE (Sa Eksen)

Kaynak: TK, TCMB.

2006 y

l

n

n May

s-Haziran dnemindeki dalgalanmalar nedeniyle y

l

nnc eyreinde sert birekilde dtkten sonra drdnc eyrekte ksmen

toparlanan otomobil satlar, 2007 ylnn Ocak-ubat dneminde tekrar

gerileme eilimine girmitir (Grafik 4.1.3). Beyaz eya satlarnda da benzer

bir eilim grlmektedir (Grafik 4.1.4). Bu balamda, dayankl tketim mallar

talebindeki yavalamann zel tketim harcamalarn snrlamaya devam ettii

dnlmektedir.

Grafik 4.1.3. Yurt ine Yaplan Otomobil Satlar(Mevsimsellikten Arndrlm, Aylk Ortalama,Bin Adet)

Grafik 4.1.4. Piyasaya Yaplan Beyaz Eya Satlar(Mevsimsellikten Arndrlm, Aylk Ortalama, Bin Adet)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

04-I

04-III

05-I

05-III

06-I

06-III

07-I

Kaynak: OSD, TCMB.

* Ocak-ubat dnemini kapsamaktadr.

Kaynak: BESD,TCMB.

150

200

250

300

350

400

450

500

04-I

04-II

04-III

04-IV

05-I

05-II

05-III

05-IV

06-I

06-II

06-III

06-IV

07-I*


35/71



Tketim harcamalarna ynelik bir dier gsterge olan tketici

kredilerinde duraan seyir devam etmektedir (Grafik 4.1.5). 2007 ylnn ilk

eyrei itibaryla, tat kredilerindeki gerileme devam ederken tketici

kredilerinin dier alt kalemlerinin art oranlarnda, 2006 ylnn ikinci yarsna

kyasla bir hzlanma grlmemektedir. Tketim mallar ithalat verileri de

dayankl tketim mallar harcamalarnn yllk olarak dtne iaret

etmektedir (Grafik 4.1.6). Dolaysyla, yln ilk yarsnda zel tketim

harcamalarnn yllk artlarnda, 2006 ylnn ayn dnemindeki yksek baz

etkisi de dikkate alndnda, nemli bir deiim beklenmemektedir.

Grafik 4.1.5. Tketici Kredileri ve Tketim Harcamalar

Aylk Reel Yzde Deiimleri *

Grafik 4.1.6. Kalemler* tibaryla Tketim Mallarthalat

(Yllk Yzde Deiim)

-40

-20

0

20

40

60

80

00-I

00-III

01-I

01-III

02-I

02-III

03-I

03-III

04-I

04-III

05-I

05-III

06-I

06-III

07-I

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

Tketici Kredileri

zel Nihai Tketim Harcamalar (Sa Eksen) -30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

05-IV 06-I 06-II 06-III 06-IV 07-I**

Dayankl Yari Dayankl-Dayanksz Gda * zel tketim harcamalar yllklandrlmtr.Kaynak: TK, TCMB.

* Dayankl tketim mallar ithalat iin BEC snflandrmasnda yer alan binek otove dayankl tketim mallar ithalat toplam, gda ithalat iin ise esas yiyecek veiecek olan ilenmi ve ilenmemi tketim mallar ithalat toplam kullanlmtr.** Son veri Ocak-ubat dnemini kapsamaktadr.Kaynak: TK.

zel sektr tarafndan alnan yap ruhsatlar, 2006 ylnda yzde 13

orannda artmtr. Bu durumda, zel inaat yatrmlarnn 2007 ylnda da,

2005 ve 2006 yllarndaki kadar olmasa da, yksek bir oranda artmaya devam

edecei tahmin edilmektedir. Makine-tehizat yatrmlarndaki yavalamannise ksa vadede srmesi beklenmektedir. Sermaye mallar ithalat 2007 yl

Ocak-ubat dneminde 2006 ylnn son eyreine gre artmakla birlikte,

otomobil satlarna paralel olarak gerileyen hafif ticari ara satlar, makine-

tehizat yatrmlarn kstlamaya devam etmektedir (Grafik 4.1.7). Yatrm

mallar reten makine-tehizat ve elektrikli makine ve cihazlar sektrleri

retimleri de, yatrmlarda bir ivmelenmeye iaret etmemektedir (Grafik 4.1.8).


36/71



Grafik 4.1.7. Sermaye Mallarthalat ve Ticari Ara Yurt i Satlar(Mevsimsellikten Arndrlm, Aylk Ortalama)

0

20

40

60

80

100

120

140

05-I

05-II

05-III

05-IV

06-I

06-II

06-III

06-IV

07-I*

Sermaye Mallarthalat Hafif Ticari Ara Sat Ar Ticari Ara Sat

2005=100

* Sermaye mal ithalat Ocak-ubat dnemini kapsamaktadr.Kaynak: TK, OSD ve TCMB.

Grafik 4.1.8. Makine Tehizat ve Elektrikli Makine-Cihazlar retimi(Mevsimsellikten Arndrlm, Aylk Hareketli Ortalama)

120

140

160

180

200

Oca

ub

Mar

Nis

May

Haz

Tem

Au

Eyl

Eki

Kas

Ara

Oca

ub

Mar

Nis

May

Haz

Tem

Au

Eyl

Eki

Kas

Ara

Oca

ub

2005 2006 2007

60

80

100

120

140

Makine-Tehizat Elektrikli Makine (sa eksen)

1997=100

Kaynak: TK, TCMB.

4.2. D

Talep

2006 ylnda, demeler dengesi tanmlamas erevesinde d ticaret

ann 40,1 milyar ABD dolarna ulamas sonucu cari ilemler a 31,7

milyar ABD dolar olarak gereklemitir. zellikle yln ikinci yarsndan

itibaren, ithalat art hznda yavalama gzlenirken, ihracat gl performans

sergilemitir. Bu dnemde, i talebin yavalamas ve petrol fiyatlarnn

gerilemesi sonucu hem reel hem de nominal verilere gre, ihracat art oran

ithalat artnn zerinde gereklemitir. Nitekim, yln ikinci yarsnda milli

gelir hesaplamalar

baz

nda net mal ve hizmet ihracat

sabit fiyatlarla pozitif


37/71



olarak gereklemi ve bymeye olumlu katkda bulunmutur. Bylece, 2006

yl Eyll ay sonu itibaryla yllklandrlm verilere gre yzde 8,1 olan cari

ilemler ann Gayri Safi Milli Hasla (GSMH)ya oran, sene sonunda

yzde 7,9 seviyesine gerilemitir (Grafik 4.2.1).

Grafik 4.2.1. Cari lemler Dengesi / GSMH*(Yzde)

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

98-III

99-II

00-I

00-IV

01-III

02-II

03-I

03-IV

04-III

05-II

06-I

06-IV

* Yllklandrlm veriler ile.Kaynak: TCMB.

2007 y

l

n

n ilk iki ay

nda d

ticaretteki iyileme eilimi devam etmitir.Bunun yan sra, 2006 ylnda gerileyen turizm gelirlerinin Ocak-ubat

dneminde artmas cari ilemler ana olumlu katkda bulunmutur. Bu

gelimelere bal olarak, cari ilemler a sz konusu dnemde 6,3 milyar

ABD dolar dzeyinde gereklemitir.

Mal ihracat ve ithalatndaki yllk art oranlar, Ocak-ubat dneminde

srasyla yzde 26,5 ve yzde 21,5 orannda gereklemitir. Miktar endeksleri

baznda incelendiinde, ayn dnemdeki ihracat ve ithalattaki artlarn srasyla

yzde 16,5 ve yzde 8,4 olduu gzlenmitir (Grafik 4.2.2). Mart ve Nisanaylarna ilikin nc veriler de ihracatn gcn koruduuna iaret etmektedir.

Bu gelimelere bal olarak, yukarda da vurguland zere, 2007 ylnn ilk

yarsnda net mal ve hizmet ihracatnn bymeye olan katksn srdrmesi

beklenmektedir.


38/71



Grafik 4.2.2. Reel hracat ve thalat*(Yllk Yzde Deiim)

-20

-10

0

10

20

30

40

0106

0206

0306

0406

0506

0606

0706

0806

0906

1006

1106

1206

0107

0207

Reel hracat Reel thalat

*2003=100 bazl ihracat ve ithalat miktar endeksleri.Kaynak: TK.

hracat performansnda 2006 ylnn ikinci yarsndan itibaren gzlenen

iyileme sektrel bazda incelendiinde, bata motorlu kara tatlar, ana metal

sanayi ile makine ve tehizat ihracatndaki yksek artlar dikkat ekmektedir.

Kara tatlar sektrnde yeni model retimlerine balanmas, ana metal

sektrnde ise hem zelletirme ile gelen verimlilik artlar hem de fiyat

artlar etkili olmutur. te yandan, tekstil ve giyim sektr ihracat, toplam

ihracat artnn gerisinde kalmakla beraber, bymesini srdrmtr. Szkonusu sektrlerde, en byk ticaret ortamz olan Avrupa Birliine (AB)

yaknlk ve yksek rn kalitesi, in gibi ucuz i gc rezervlerine sahip

lkelerle rekabet avantaj salamaya devam etmitir.

thalatta ise, son aylarda, ara mal ithalatnn toplam ithalat artnn

belirleyicisi olduu gzlenmektedir. Petrol fiyatlarnn gerilemesine karn,

gl sanayi retimi ara mal ithalat artndaki en nemli unsur olmutur

(Grafik 4.2.3). 2007 ylnn ilk yarsnda, sanayi retimindeki artlarla ara mal

ithalatnn ykselmeye devam etmesi, ancak, nceki yln ikinci eyreindekiyksek baz etkisinin yllk art oranlarn snrlandrmas beklenmektedir.

Dier taraftan, 2006 ylnn Nisan ayndan itibaren sermaye mal ithalat

yavalama eilimi gstermektedir (Grafik 4.2.4). Sz konusu yavalamada,

sanayi ile ilgili tamaclk ara ve gereleri ithalatndaki dn etkili olduu

gzlenmektedir. Tketim mal ithalat ise, Ocak-ubat dneminde gerilemeye

devam etmitir. nmzdeki ksa dnemde, i talepteki yavalama ve yksek

baz etkisi gz nne alndnda, tketim mal ithalatndaki gerilemenin ve

sermaye mal ithalatndaki yavalamann srmesi beklenmektedir.


39/71



Grafik 4.2.3. Ara Malthalat ve malat Sanayi retimi*(12-aylk Hareketli Ortalama)

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

0101

0501

0901

0102

0502

0902

0103

0503

0903

0104

0504

0904

0105

0505

0905

0106

0506

0906

0107

Ara Malthalat / retim

*2006=100 bazl miktar ve retim endeksleri.Kaynak: TK.

Grafik 4.2.4. thalat Alt Kalemleri(Miktar Endeksleri, Yllk Yzde Deiim)

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

0106

0206

0306

0406

0506

0606

0706

0806

0906

1006

1106

1206

0107

Yatrm Mal Ara Mal

Tketim Mal

Kaynak: TK.

zellikle yln ilk yarsnda, gl d talebin, verimlilik artlarnn

ve i talepteki yavalamann d ticaret andaki iyilemeyi desteklemeye

devam etmesi beklenmektedir. ABde ekonomik faaliyetin ve euronun

gcn korumas bu beklentiyi desteklemektedir.

zetle, mevcut veriler, 2007 ylnn ilk eyreinde, 2006 ylnn ikinci

yarsna benzer bir byme kompozisyonu nclemektedir. talebin

bymeye katksnn snrl kalaca, d talebin bymeyi nemli lde

destekleyecei dnlmektedir. Mevsimsellikten arndrlm veriler,

ekonomik faaliyette nemli bir art olmadna iaret etmektedir.


40/71



Bu dorultuda oluturulan kt a tahminleri, talep koullarnn

enflasyona d ynnde verdii destein devam ettiine iaret etmektedir

(Grafik 4.2.5). Ancak, 2006 yl bymesinde yaplan revizyonlar gznne

alnarak, kt a 2006 ylnn son eyrei iin Ocak ay Enflasyon Raporuna

kyasla yukar ynl gncellenmitir. Bir dier ifadeyle, 2006 ylndaki talep

koullarnn enflasyonun d srecine verdii destein, Ocak ay Enflasyon

Raporunda ifade edilenden daha dk olabilecei deerlendirilmektedir. 2007

ylnn ilk eyreinde ise toplam talepte nemli bir byme beklenmediinden

kt ann enflasyon asndan bir nceki eyree gre daha olumlu dzeyde

olaca ngrlmektedir.

Grafik 4.2.5. kt A (Yzde)

-10

-8-6

-4

-2

0

2

4

6

8

00-I

00-III

01-I

01-III

02-I

02-III

03-I

03-III

04-I

04-III

05-I

05-III

06-I

06-III

07-I

Kaynak: TCMB.

4.3. Gc MaliyetleriTrkiye statistik Kurumu (TK) tarafndan aklanan malat

Sanayinde alanlar, retimde allan Saat ve Ksmi Verimlilik Endeksi

sonularna gre 2006 ylnn drdnc eyreinde imalat sanayi istihdam birnceki yln ayn dnemine gre yzde 1,2 orannda artmtr (Tablo 4.3.1). Bu

dnemde, bir nceki yln ayn dnemine gre, kamu sektr istihdam

gerilemi, zel sektr istihdam ise artmtr. Bylece, 2006 ylnda 2005 ylna

gre imalat sanayi istihdam yzde 0,7 orannda gerilemitir. allan saat

bana reel cretler drdnc eyrekte yzde 2,1 orannda artmtr. allan

saat bana verimlilik drdnc eyrekte yzde 5,3 orannda ve 2006 ylnda

2005 ylna gre yzde 6,7 orannda art gstermitir. alan kii bana


41/71



kazan drdnc eyrekte yzde 2,8 ve yl genelinde yzde 0,9 orannda

artmtr.

Tablo 4.3.1. malat Sanayinde stihdam, Reel cret ve Verimlilik Gelimeleri(Bir nceki Yln Ayn Dnemine Gre Yzde Deiim)

2005 2006 I II III IV Yllk I II III IV Yllkstihdam(1) 1 9 -1 7 -1 8 -1 1 -0 7 -1 9 -1 4 -0 7 1 2 -0 7

Kamu -10,2 -7,1 -8,6 -7,2 -8,1 -3,3 -3,8 -5,7 -2,9 -4,1zel 3,2 -1,2 -1,1 -0,4 0,1 -1,9 -1,2 -0,2 1,6 -0,4

cret(2) 3,2 2,1 1,6 0,7 2,0 1,0 0,5 0,0 2,1 0,9Kamu 8,7 5,4 9,0 8,4 8,0 -3,9 -2,7 -4,0 -1,4 -3,0zel 3,5 2,0 1,0 -0,1 1,7 1,8 1,3 1,2 3,1 1,9

Verimlilik(3) 5,1 4,3 6,1 8,4 6,0 5,0 9,9 6,5 5,3 6,7Kamu 7,0 11,8 15,5 9,8 11,0 -3,0 9,6 13,3 8,3 7,0zel 6,1 3,5 5,2 8,8 5,9 6,6 10,2 5,8 5,1 6,9

Kazan(4) 2,8 2,7 2,5 0,8 1,8 0,4 0,4 0,0 2,8 0,9Kamu 10,6 3,5 8,8 3,0 6,1 -3,3 -2,3 -0,4 -0,1 -1,5

zel 2,9 3,2 2,0 1,3 1,9 1,3 1,2 0,7 4,0 1,91malat Sanayinde retimde alanlar Endeksi, 1997=1002 Dnemlertibaryla retimde allan Saat Bana Reel cret Endeksi, 1997=100.3 Dnemlertibaryla retimde allan Saat Bana Ksmi Verimlilik Endeksi, 1997=100.4 Dnemlertibaryla retimde alan Kii Bana Reel Kazan Endeksi, 1997=100.Kaynak: TK.

Verimlilik artlarnn reel cret artlarnn zerinde gereklemesi

sonucunda, zel imalat sanayinde reel birim cretler drdnc eyrekte bir

nceki yln ayn dnemine gre yzde 1,9 orannda gerilemitir (Grafik 4.3.1).

2006 yl genelinde ise, reel birim cretler 2005 ylna gre yzde 4,8 orannda

gerileyerek gerek enflasyona gerekse ihracat performansna olumlu katk

yapmtr. Sanayi retimi ve verimlilikteki artlarn srmesiyle birlikte, imalat

sanayinde reel birim cretlerin nmzdeki dnemde de birim maliyetleri

snrlamaya devam edecei tahmin edilmektedir.

Grafik 4.3.1.zel malat Sanayiinde Reel Birim cret Endeksi

(1997=100)

45

55

65

75

85

95

105

115

125

1998Q1

1998Q3

1999Q1

1999Q3

2000Q1

2000Q3

2001Q1

2001Q3

2002Q1

2002Q3

2003Q1

2003Q3

2004Q1

2004Q3

2005Q1

2005Q3

2006Q1

2006Q3

Kaynak: TK, TCMB.


42/71



5. Mali Piyasalarve Finansal Araclk

5.1. Mali Piyasalar

2007 ylnn ilk eyreinde, uluslararas likidite koullar ve global

risk itah, gelimekte olan lkelerin lehine seyretmeye devam etmitir

(Grafik 2.2.2). ubat ay sonundaki ABD ekonomisinin beklenenden sert bir

yavalama gsterebilecei ynndeki endielerin ve in ekonomisine ilikin

belirsizliklerin yol at oynaklk art ksa sreli olmu ve enflasyon

grnmn etkilememitir. Uluslararas likidite koullarndaki olumlu

gelimeler, Kredi flas Takas (KFT) ve JP Morgan EMBI+ Trkiyeendeksleri gibi risk primine ilikin gstergelerdeki dte kendini

gstermektedir (Grafik 5.1.1). Bununla birlikte, ksa vadede, uluslararas

piyasalarn gelimi lkelerin byme ve enflasyon verilerine hassas olmaya

devam etmesi beklenmektedir.

Grafik 5.1.1. Risk Primi Gstergeleri

5 Yllk KFT (CDS) Oranlar

100

200

300

400

500

600

700

800

02.0

1.0

4

02.0

5.0

4

02.0

9.0

4

02.0

1.0

5

02.0

5.0

5

02.0

9.0

5

02.0

1.0

6

02.0

5.0

6

02.0

9.0

6

02.0

1.0

7

Kaynak: Bloomberg.

JP Morgan EMBI+ Trkiye Endeksi

100

150

200

250

300

350

400

450

500550

600

02.0

1.0

4

06.0

4.0

4

07.0

7.0

4

30.0

9.0

4

06.0

1.0

5

11.0

4.0

5

12.0

7.0

5

07.1

0.0

5

13.0

1.0

6

27.0

4.0

6

26.0

7.0

6

27.1

0.0

6

08.0

2.0

7

Gecelik piyasada sterilize edilen fazla likidite yln ilk aylk

dneminde, getiimiz eyree kyasla bir miktar daha yksek seviyede

gereklemitir (Grafik 5.1.2). Bu gelimede, TCMBnin dviz alm

ihalelerine yeniden balamas etkili olmutur.


43/71



stanbul Menkul Kymetler Borsas (MKB) Tahvil ve Bono

Piyasasnda oluan gsterge niteliindeki Devlet Borlanma Senedi

(DBS) faiz orannda sene bandan itibaren gzlemlenen d eilimi,

ubat sonunda uluslararas likidite koullarndaki geici bozulma nedeniyle

duraklam olsa da, Nisan aynn nc haftasnda ihra edilen yeni

gsterge k

ymetin getirisi TCMB politika faizinin alt

na inmitir (Grafik5.1.3)Gsterge faizindeki d eiliminin byk lde yurt iindeki

belirsizlik alglamalarnn hafiflemesi nedeniyle talep edilen risk priminin

azalmasndan kaynakland dnlmektedir.

Grafik 5.1.2. Fazla YTL Likiditesi(Milyar YTL)

-3

0

3

6

9

12

15

18

21

03

.01.2

005

30

/03/2005

23

/06/2005

16

/09/2005

13

/12/2005

13

/03/2006

06

/06/2006

29

/08/2006

27

/11/2006

22

-02-2007

Kaynak: TCMB.

Grafik 5.1.3. Faiz Oranlarndaki Gelimeler(Yzde)

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

03.0

1.0

5

30.0

3.0

5

23.0

6.0

5

16.0

9.0

5

13.1

2.0

5

13.0

3.0

6

06.0

6.0

6

29.0

8.0

6

27.1

1.0

6

22/02/07

IMKB Tahvil ve Bono Piyasas Faiz Oran(Gsterge Niteliinde, Bileik)

TCMB Gecelik Faiz Oran (Bileik)

Kaynak: MKB, TCMB.


44/71



2007 ylnn ilk eyreinde para politikasnn kararl duruunun devam

etmesi enflasyon belirsizliinin azalmasna yol aarak uzun vadeli faizlerin

dne destek vermitir. 20 Nisan 2007 tarihinde oluan getiriler, risk

primindeki azalma ve enflasyon bekleyilerindeki dn de etkisiyle her

vadede 2006 yl sonunda oluan getirilerin altnda gereklemitir (Grafik

5.1.4). Ayrca, oluan getiri erilerinin 18 ay vadeden itibaren aa ynl

olmas, ekonomik birimlerin orta vadede enflasyondaki d srecinin

devam edeceine ilikin bekleyilerini koruduuna iaret etmektedir.

Gsterge kymet faizleri ve TCMB Beklenti Anketinden elde edilen

12 aylk enflasyon bekleyilerinden hesaplanan reel faizler, ubat ayndaki

geici duraklama dnda, nominal faizlerdeki dn etkisiyle gerileme

eilimine devam etmitir (Grafik 5.1.5).

Grafik 5.1.4. Getiri Erileri

15

16

17

18

19

20

21

22

1 AY 2 AY 3 AY 4 AY 6 AY 9 AY 12 AY 18 AY 24 AY

Vadeye Kalan Ay Says

FaizOranlar

29 Aralk 2006 20 Nisan 2007

Kaynak: MKB.


45/71



Yln ilk aylk dneminde, yurt dnda yerleik yatrmclarn

portfylerindeki YTL cinsi varlklar artrmalar ve yksek seyreden

dorudan yabanc sermaye girilerine paralel olarak YTLdeki glenmesreci devam etmitir (Grafik 5.1.6). 2007 ylnn ilk eyreinde dviz alm

ihalelerinde TCMB tarafndan gerekletirilen net dviz alm tutar yaklak

2 milyar ABD dolar olarak gereklemitir. TCMB brt dviz rezervleri 13

Nisan 2007 itibaryla 65,7 milyar ABD dolar seviyesine ulamtr.

Grafik 5.1.6. Dviz Kuru Gelimeleri

1,15

1,25

1,35

1,45

1,55

1,65

1,75

1,85

02.0

1.2

002

17.0

9.2

002

10.0

6.2

003

27.0

2.2

004

11.1

1.2

004

28.0

7.2

005

17.0

4.2

006

29/12/2006

YTL/Sepet (0.5 Euro-0.5 ABD Dolar)

Reel Efektif Kur Endeksi (TFE Bazl)

100

110

120

130

140

150

160

170

180

01.2

002

07.2

002

01.2

003

07.2

003

01.2

004

07.2

004

01.2

005

07.2

005

01.2

006

07.2

006

01.2

007

Kaynak: TCMB.

Grafik 5.1.5. Reel Faiz Gelimeleri

(MKB Gsterge Faizi ve 12 Ayl

k Enflasyon Bekleyilerine Gre)

5

7

9

11

13

15

17

10.2

003

01.2

004

04.2

004

07.2

004

10.2

004

01.2

005

04.2

005

07.2

005

10.2

005

01.2

006

04.2

006

07.2

006

10.2

006

01.2

007

04.2

007

.

Kaynak: MKB, TCMB


46/71



Yurt dnda YTL cinsi finansal aralara olan talebin bir gstergesi

olan yabanc finansal kurulularn YTL cinsinden gerekletirdii global

tahvil ihralar, 2007 ylnn ilk eyreinde art eilimini srdrmtr

(Grafik 5.1.7). Bu gelime, mevsimsel etkilerin yansra yurt dnda

yerleik yatrmclarn risk alglamalarnda bozulma olmadna iaret

etmektedir.

5.2. Finansal Araclk ve Krediler

TCMBnin 2006 yl Haziran aynda para politikasn sklatrmas

sonrasnda yavalayan kredi art hz, 2007 ylnn ilk eyreinde de benzer

bir eilim sergilemitir. Tketici kredileri dk hzda artna devam

etmitir (Tablo 5.2.1). Son eyrekte tketici kredilerindeki artn byk

lde konut ve tat dnda kalan ve daha ok ksa vadeli ihtiya

kredilerinden oluan dier krediler kaleminden kaynakland

grlmektedir. Konut kredileri dk hzla artna devam etmi, tat

kredileri ve kredi kartlar ise reel olarak azal gstermitir.

Tablo 5.2.1. Tketici Kredileri ve Kredi Kartlarndan Alacaklar(Reel Aylk Yzde Deiim)

2005 2006 2007

I I II II IV I

Tketici Kredileri 14,4 17,2 20,0 1,5 3,3 2,6Konut Kredileri 33,3 29,2 22,8 0,9 2,0 2,7Tat Kredileri 6,0 1,9 5,1 -6,4 -5,5 -8,9Dier Krediler 1,6 11,7 24,3 6,0 8,7 6,6

Kredi Kartlar 2,3 2,0 6,8 2,1 4,4 -1,6

Kaynak: TCMB.

Grafik 5.1.7. Yabanc Finansal Kurulularn YTL Cinsinden hra Ettikleri Tahviller

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

2005-I

2005-II

2005-III

2005-IV

2006-I

2006-II

2006-III

2006-IV

2007-I

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20Yeni hra Miktar(Milyar YTL, Sol Eksen)

Toplam hralar (MilyarYTL)

Kaynak: TCMB.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

2007

2009

2011

2013

2015

2017

2019

Vade Yl

Miktar(MilyonYTL)


47/71



Tketici kredileri art hznda 2006 ylnn ikinci yarsnda balayan

yavalamann 2007 ylnn ilk eyreinde de devam etmesi, yavalamann

sadece 2006 Mays-Haziran dnemindeki dalgalanmadan

kaynaklanmadna ve para politikas aktarm mekanizmasnda kredi

kanalnn nemli lde ilemeye baladna iaret etmektedir. Bununla

birlikte, kredilerdeki yavalamada, risk alglamalarndaki dnemsel art

nedeniyle gerek bankalarn gerekse tketicilerin ihtiyatl davranmalarnn

katksnn da olduu belirtilmelidir.

2007 ylnn ilk eyreinde, firmalara verilen krediler de dk bir

hzda arta devam etmitir. Bylelikle tketici kredileri ve firmalara verilen

kredilerden oluan reel sektre alan kredilerin GSMHye oran, son

eyrekte nemli bir deiim gstermemitir.

Grafik 5.2.1. Reel Sektre Alan Krediler/GSMH*(Yzde)

13

16

19

22

25

28

31

00-I

00-III

01-I

01-III

02-I

02-III

03-I

03-III

04-I

04-III

05-I

05-III

06-I

06-III

07-I

* Reel sektr kredileri tketici kredileri ve firmalara verilen kredilerden olumaktadr. 20071 GSMH verisi iin tahmini

rakamlar kullanlmtr.

Kaynak:TCMB

Son dnemde i piyasadaki likiditenin art

eiliminde olmas

ve d

borlanma imkanlarnn olumlu seyri, kredi arz koullarn olumlu

etkilemitir. Bir yandan Hazinenin yksek seyreden nakit varlklar

sayesinde bor evirme orann yksek tutma ihtiyacnn dmesi, dier

yandan TCMB'nin dviz alm ihaleleriyle piyasaya YTL arzn srdrmesi,

piyasadaki likiditenin artna katkda bulunan etkenlerdir. Ayrca, yabanc

finansal kurulularn YTL tahvil ihralarnn olumlu seyretmesi de

bankalarn yurt dndan YTL cinsi borlanma imknlarna katkda bulunan

bir dier unsur olmutur (Grafik 5.1.7). Son olarak, yurt dnda

yerleiklerin bu eyrekte de DBS portfylerini artrmaya devam ettikleri


48/71



gzlenmektedir (Grafik 5.2.2). Tm bu gelimeler beraber

deerlendirildiinde bankalarn krediye dntrlebilir fonlarnn art

eiliminde olduu grlmektedir.

Grafik 5.2.2. Yurtd Yerleiklerin Tuttuklar DBS Miktar

20

23

26

29

32

35

38

41

44

0106

0206

0306

0406

0506

0606

0706

0806

0906

1006

1106

1206

0107

0207

0307

MilyarYTL

Kaynak: TCMB.

Kredi arz koullarndaki greli iyilemeye ramen, kredi faizlerinin

yksek seyretmesi kredi talebini snrlamaya devam etmektedir. Kredi

faizleri, 2007 ylnn ilk eyreinde snrl oranda bir azal gstermesineramen 2006 ylnn ilk yars ile kyaslandnda halen yksek

seviyelerdedir (Grafik 5.2.3). Bu erevede,

tcmb enflasyon raporu 2007 ii

Documents