the necessity to integration of value engineering and risk management in construction projects...

3.th International Congress on Civil Engineering , Architecture

and Urban Development

29-31 December 2015, Shahid Beheshti University , Tehran , Iran

1

کنفرانسی ) علمی ترویجی ( سومین کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری دانشگاه مقاله

شهید بهشتی تهران

یسک در ضرورت تلفیق مهندسی ارزش و مدیریت ر

های عمرانیتوانمندسازی مدیریت پروژه

3، مصطفی خانزادی2علیرضا چاله کایی، *1میثم صادقی

بابل دانشجوی کارشناسی ارشد رشته عمران گرایش مهندسی و مدیریت ساخت، موسسه آموزش عالی علوم و فناوری آریان -1

[email protected]

دانشجوی دکترای رشته عمران گرایش مهندسی و مدیریت ساخت، دانشگاه علم و صنعت ایران -2

[email protected]

[email protected] استادیار، دکترای مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران -3

چکیده :

ش و مدیریت ریسک مورد توجه بسیاری قرار گرفته است و های اخیر، تلفیق و رویکرد ارزشمند مهندسی ارزدر دهه

ها جهت تحقق اهداف پروژه و روبه رو شدن با با گسترش و پیشرفت روزافزون صنعت ساخت و ساز و پیچیده شدن پروژه

های مختلف مدیریت پروژه هستیم. به دلیل یکی بودن هدف اجرای دو های متعدد ناگزیر از بکارگیری تکنیکچالش

هایی برای یک مهندسی ارزش و مدیریت ریسک یعنی افزایش ارزش پروژه و تشابه در ساختارهای اجرایی و فرصتتکن

مهندسی های تلفیقی ارزش و ریسک به وجود آمده است.استفاده بهتر این دو تکنیک در مدیریت پروژه تحت عنوان مدل

هایی برای برآورده رزش در آن است که با نوآوری انسانی، راههای کاهش هزینه در پروژه و بالا بردن اارزش یکی از تکنیک

آورد. مدیریت ریسک نیز یک فرآیند سیستماتیک در تر به وجود میهای کم هزینهکردن کارکردهای یک پروژه با روش

لاحظه نمود توان مهای عمرانی میهای پروژه می باشد که با مطالعه پروژهشناسایی، تجزیه و تحلیل و واکنش به ریسک

های غیر اند که موجب افزایش هزینهها بکار برده نشدهکه در فرآیند فوق ) مدیریت ریسک و مهندسی ارزش ( یا در پروژه

اند. در این اند که اثربخشی لازم را ایجاد ننمودهضروری و مسائل عدیده گشته و یا اینکه به صورت مجزا به کار برده شده

گردد و سپس با ارائه پیشنهاد تلفیق این دو رویکرد هندسی ارزش و مدیریت ریسک بیان میمقاله نخست مفهوم کلی م

های عمرانی، های مثبت پروژههای منفی و حداکثر نمودن ریسکشود تا در جهت به حداقل رساندن ریسکسعی می

دو مقوله گامی برای حرکت های مهندسی ارزش و مدیریت ریسک و تلفیق این طرحی تدوین گردد تا با معرفی قابلیت

ای واحد ارائه گردد.نقطه های عمرانیتوانمندسازی مدیریت در پروژه آنها به سوی

.تلفیق ، مدیریت پروژه، مهندسی ارزش،مدیریت ریسککلیدی: هایواژه




2

مقدمه -1

و ا ـهزد. نیاـش ودهزفامدیریت م بر علووژه علم مدیریت پرم جدید به ناای بیستم شاخهن پایانی قری هاههدر د

ی آن در هایگر شاخهدعلم مدیریت با از شاخه ین اصلی وت اتفاداد. خاصی ی محتوو شکل ،ین علمابه بشری هاوردتاـسد

مجموعه وژه یگر پرن دبه بیا، دگیرمیرت سریع صوت تحوالدر آن ست که امحیطی وژه، محیط پر د.ـباشمیآن د بررکا

باشد.میت ئه خدماارایا ل یک محصود یجادر اتقبل و د ق یک تعهـتحقای موفق بری هاشتال

مالحظه ، نداهگرفته شد ربه کاا جدرت ست که گاهی به صواهایی و روشها هترکیب تک تک شیووژه، مدیریت پر علم

یک ها با هم و ارائهملاحضه تمامی این روش ست.وژه امدیریت پرن مغاارئه یک ترکیب مناسب و اراها با هم هین شیواه ـهم

ترکیب مناسب و دستاور مدیریت پروژه است.

باشند. پس می توان دریافت کسب نتیجه برای میبهم مرتبط و چه ریکپای هابا مجموعه فعالیتی یندآفروژه، پرمدیریت

امل تلزم مدیریت بر تعها نیز موثر است. موفقیت در مدیریت پروژه مسدر مدیریت پروژه بر سایر محدوده هااز محدوده هریک

].1[ها برای دستیابی به اهداف پروژه به بهترین روش ممکن استبین محدوده

بایست که میداشته پیوند غیر قابل گسستنی نسبت به یکدیگر وژه مدیریت پردر یسک ارزش و ردو رویکرد مهم مهندسی

بنابراین تلفیق .شوندده برر بکامشخص به طور وژه، کسب موفقیت پربه منظوریک برنامه هماهنگ ف در فاـشو یح رـصرت بصو

ها به جای رویکرد افزایشی سازی هزینهوه بر رویکرد واقعی به سوی بهینههای مهندسی ارزش و مدیریت ریسک علاتکنیک

های موفقیت ریسک و ارزش، معرفی مهمترین عاملعث ایجاد تعادل بین سک و رویکرد کاهشی مهندسی ارزش بامدیریت ری

گردد.موفقیت پروژه می ا و افزایش شانسپروژه به کارفرم

ارزشمهندسی -2

اف دهاز ایکی دازد. پرتوسعه میل حال در یا محصووژه پر یکروی بر ارزش مطالعه ح عمل به شرارزش در مهندسی

ی ـحاطرز اـفدر ه ـحالی کوژه را در هزینه پرارزش ست. مهندسی وری اغیر ضری هاهزینهف حذارزش مهندسی ه دـعم

ق ـطریاز ی ـحاه طرـمرحلد در اـبعاکلیه وژه در یک پرزی ارزش تکنیکی جهت بهینه ساو کندمیت تحلیل ـساومی ـهمف

وژه عمر پرل طودر قل هزینه ابا حدوژه پراف هدابه ن سیدای رحل برراه بهترین ب نتخااهی جهت وخالقیت گرو ندیشی امـه

د روـمت صمیماـتذ تخاوژه و اپراف هداست ن درمشخص شد، هازانین شدف منجر به شفاارزش مهندسی ی گیررست. به کاا

] 2[ دد.گرمیوژه پرن ینفعام ذاـت تمـحمای

] 3[ باشد:در پروژه ها به شرح ذیل می ارزشیند مهندسی الی فراتو

ت(طالعا)اسی ربرز فا

هزینهد و کررتحلیل کاز فا

ندیشی )خالقیت(اهمز فا

وت(یابی )قضاز ارزفا

عهتوسو بسط ز فا

ئهز ارافا

نهاییارش ین گزوتدی و جمع بند

اجرز افا

اجراحین دات در پیشنهاای جراز انتایج حاصل دن نموی ممیزو سی ربر




3

در ابتدای پروژه ایجاد نشتریاـمی دیهاـمنزشناسایی عمیق نیا به منظور یتمندرقد و ستثناییا یارزش روشمهندسی

های ای جهت ارائه مزیتاترین روش هزینهنماید که پروژه کارن اطمینان را ایجاد میسی ارزش اینماید. به عبارت دیگر مهندمی

رقابتی را داراست و از طریق بهبود ارتباطات، یادگیری دو جانبه و افزایش کار تیمی از طراحی مناسب حمایت کرده که منجر

از و هدفی را کنندگان نهایی چه منظورو مصرف کند صاحبانگردد و نیز بیان میزایش کارایی و کیفیت در پروژه میبه اف

گیری مبتنی بر ارزش ایجاد نماید.روژه، یک پایه و اساس برای تصمیمنماید و در تمام مراحل پارزش پیگیری می

]4[:مهندسی ارزش را این گونه تعریف کرده است 1SAVE، انجمن بین المللی مهندسان ارزش

ی روغیرضر یهاحذف هزینهو شناسایی ف از آن که هد، بر پایه کارتیمیو خالقانه و مشخص ی هاشوسیستماتیک ری بکارگیر

باشد.محصول یا خدمت در طول عمر آن می کارایی یکو افزایش کیفیت و

مهندسی ارزش را این گونه تعریف کرده است: 2مایلز

در نهایت می توان و میباشدی روغیرضری هاشخیص موثر هزینهمهندسی ارزش یک رهیافت سازمان یافته خالق با هدف ت

ها به منظور دسترسی هوژپرو تجهیزات ، تحلیل کارکرد سیستمها ی هی براوگرو مهندسی ارزش کوششی سازمان یافته گفت

حل ارائه شده که راهی اا با حداقل صرف منابع است. بگونهههوژپایه پری تحقق کارکردهای خالقانه براو نوین یبه راهکارها

زیست محیطی مصوب باشد.و ایمنی ، کیفی یبق بر معیارهامنط

گردد که عبارت اند از:مرحله پیگیری و اجرا می 3رزش در روند مطالعات ا. 2-1

باشد.ریزی و سازماندهی مطالعه ارزش میکه هدف از این مرحله ، برنامه ) آمایش(: 3پیش کارگاه -1

( اطلاعات، تحلیل کارکرد، خلاقیت، ارزیابی، توسعه، ارائه ازف 6کار ، شامل ) اجرای برنامه کارگاه -2

از:اندعبارتپذیرند که فاز اصلی انجام می 6مرحله روند مطالعات ارزش در در این

فاز اطلاعات . 1

ری آودار جمعلاعات مربوط، به طور دقیق و معنیشوند و تمامی اطعات مسئله به اشکال خاص تجزیه میدر این فاز اطلا

گردند.ها تعیین میآوری و هزینهگیری کمک نمایند. حقایق جمعشوند تا در تصمیممی

فاز تجزیه و تحلیل کارکرد . 2

اصلی و فرعی تعریف پذیرد. در این مرحله کارکرد هایی است که برای ارزش صورت میاین فاز مشتمل بر همه تلاش

گردند.می

فاز خلاقیت . 3

.شودهای جدید بکار گرفته میخلق ایدهدر فاز خلاقیت، روش ای عملکردهای تعریف شده ها برای از ایدهردن قوه قضاوت، آرایهکبا مهار این روش شامل دو فرآیند ذهنی است: خلق و قضاوت.

شود.ایجاد می

فاز ارزیابی . 4

تا هدف مورد شوند اند مطرح مییده شدهدر فاز خلاقیت ایجاد گرد هایی کهدارد. ایدهگرا را به فعالیت وا میذهن قضاوت

ه و ها مقایسها برای تحلیل هزینهشوند و همچنین این گزینهی مربوط به عملکرد توسعه داده میهانظر حاصل شود. گزینه

گردند.خاب میها انتتخمین زده شده و بهترین ایده

1 SOCIETY OF AMERICAN VALUE ENGINEERING 2 Lawrance D.Miles 3 Pre-workshop activities




4

فاز توسعه . 5

ارزش ایده انتخاب شده در فاز قبل است. در این فاز به ارزیابی کامل کردن بهترین گزینه برای بهبودهدف ازاین فاز مهیا

های پروژه مورد بررسی قرار امکان اجرا و اثر آن بر دیگر بخشراهکارهای باقی مانده پرداخته و جزئیات همچون کارفرمایی،

گیرد.می

فاز ارائه . 6

ارش مکتوبی به اجرای پیشنهاد است. در خلال فاز ارائه، تیم گزهدف فاز ارائه دستیابی به توافق و ایجاد تعهد برای اقدام

کند.یی گزینه انتخاب شده را ارائه مینماید و طرح عملیاتی برای ضمانت اجراها مهیا میدر مورد بهترین گزینه

از مطالعه ول منافع ناشیکه هدف این مرحله، اطمینان از اجرای صحیح و حص) مستند سازی و اجرا(: 1کارگاهپس -3

باشد.ارزش می

مدت زمان کارگاه به چند عامل بستگی دارد از جمله :

مدت زمان متعارف برای اجرای کارگاه ) بدون در نظر رفت پروژه و هزینه برآورد شده آن.اندازه و پیچیدگی پروژه، مرحله پیش

باشد.می روز 5گرفتن تلاش های انجام شده در مرحله ی پیش کارگاه و پس کارگاه ( ،

تعاریف عملیاتی در حوزه مطالعات ارزش :. 2-2

ها یا فازهایی برای مدیریت کردن شامل گام ی ارزش کهدرپی برای هدایت یک مطالعهیک رویکرد پی: 2برنامه کار -1

باشد.عملکرد فردی و هماهنگ نشده افراد میتمرکز فکری تیم در جهت ایجاد نوآوری گروهی و اجتناب از

خواسته های عملکردی "ی معیار نابع، هنگامی که کارکرد به وسیلهتجلی ارتباط بین کارکرد و مارزش : -2

شوند.اندازه گیری می "انجام آن کارکردمواد، نیروی کار، قیمت، زمان و... مورد نیاز برای " منابع توسط معیار " و "مشتری

سط یک تیم چند تخصصی جهت تقویت ارزش یک پروژه از مند که تویک فرآیند نظام: 3روش شناسی ارزش -3

گیرد.ل کارکردها مورد استفاده قرار میطریق تحلی

جهت 4شناسی ارزش برای یک پروژه یا خدمت طرح ریزی شده یا مفهومیاستفاده از روشمهندسی ارزش : -4

دستیابی به تقویت ارزش.

رای انجام یک کارکرد.ی منابع مورد نیاز بهزینه: 5هزینه ی کارکرد -5

کمترین هزینه ی کل برای انجام یک کارکرد. : 6بهای کارکرد -6

( فرصت برای میزان) باشد. این شاخص به منظور تعیین ی کارکرد مینسبتی است که بیانگر هزینه شاخص ارزش : -7

شود.لیل کارکرد شناسایی میرود و معمولا در فاز تحتقویت ارزش بکار می

اند تا در جهت ی ارزش فراهم شدههایی که توسط تیم مطالعهگزینه یا گزینه: 7های روش شناسی ارزشنهگزی -8

لاحات و شرایط قابل پذیرش ها مطابق با اصطار مدیریت قرار گیرند. این گزینهفراهم آوردن رشد عملکردی یا اقتصادی در اختی

شوند.رائه میی ارزش امطالعه

یک نمایش نموداری از روابط وابستگی بین کارکردهای یک پروژه. )فست( : 1تحلیل کارکردتکنیک سامانه ی -9

1 Post-workshop activities 2 WORKSHOP or JOB PLAN 3 Value methodology 4 Planned or conceptual project 5 Function cost 6 Function worth 7Value methodology alternatives




5

مدیریت ریسک -3ها را یک پروژه، فرآیند، سیستم یا رویههای باشد که تمامی ریسکریزی رسمی میرآیند مدیریت ریسک فرآیند برنامهف

باشد. ، ارزیابی، اجرا و تحلیل ریسک میچوبی برای شناساییدهد. مدیریت ریسک چهاربی قرار میمورد شناسایی و ارزیا

های غیرضروری، به حداقل رساندن مدیریت بحران، ها و نیز اجتناب از هزینهریسک به منظور بهینه نمودن تصمیممدیریت

ها دارای همه پروژهجهت پاسخ به ریسک است. ها حلاههمچنین پیدا کردن بهترین ر بهینه استفاده نمودن از منابع محدود و

ا توان مدیریت، کاهش، منتقل یا پذیرفت و یا در بعضی اوقات آن را به اشتراک گذاشت امها را میریسک هستند که این ریسک

نظر قرار گیرند که مطالعه ها مد. بنابراین ضرورت دارد که ریسک]5[فتتوان نادیده گروجه داشت که ریسک را نمیباید ت

های مختلف پروژه احاطه پیدا کرده جنبهدهد که با دانش و آگاهی کامل به امکان را به مدیران ارشد می این مدیریت ریسک

های تائید شده یک فرآیند ریسک اثربخش، در بسیاری از استانداردها همچون که این مهم منجر به کنترل ریسک گردد. گام

آمده است. مراحل مطرح شده در این استانداردها را "ژهتحلیل و مدیریت ریسک پرو"و "پیکره دانش مدیریت پروژه"

می توان در پنج گام زیر خلاصه نمود :

تعریف اهداف و محدودیتهای فرآیند ریسک -1

هاشناسایی جامع ریسک -2

ارزیابی هدفمند اهمیت آنها -3

طراحی کنش های مناسب -4

ها برای رسیدن به نتایج مورد نظرمدیریت واکنش -5

]6[ :دتقسیم کرع نودو به ان می تورا یسک ه رنددابری درکلی موقعیتها ربطو

باشد. تهـشد داوـجن ویال زحتماانها فقط در آکه د می شوق تالایسکها به موقعیتی رین اقعی )خالص(: ی وایسکهارلف: ا

د دارد. جوو دورـت هـباخد و رـبل اـحتمدر آن است که اچنین حالتی دارای باخت(: موقعیتی د و نه )براگرداسوی یسکهاب: ر

ی یسکهاره ربای درصمیمگیرـتو د ـی کننـی مـقعی وایسک هارمقابله با وف مصرد را خوان توو قت وغلب ایسک ان رمدیر

از شد ان ارمدیر، خیری ایسکهار رهبادرشک ون لبته بداند. ارمی گذن مازشد ساو ارتژیک استران ابیشتر به مدیررا نه اگرداسو

می گیرند.ه یسک بهران رتحلیلی مدیره ای و ورنقش مشا

"هند .دقعی تشکیل می ی وایسکهارا ربیمه پذیر ی یسک هارکثر ا"

یر می باشد :ارد زشامل موه یسک یک پدیدرسی ربرو مختلف تحلیل ی هام گا

ا سیستم ـبشابهت ـم، ستـک لیـچده از تفاـس)ایک سیستم ار در ثرگذب اقایع نامطلوی ویسک هام رشناسایی تما .1

.و...... (هنی ن ذطوفا، مشابهی ها

.بنامطلوی قعه هااد واخدل رحتمااورد ابر .2

.بقعه نامطلواز واناشی رات یا خساو قب شکست اعواورد بر .3

.یسکرمحاسبه .4

.موثر بر سیستمی یسک های رلویت بندا .5

از :تند رند عباریسک برمی شمارمدیریت ی گیرربکاای که معموال بررا الیلی د

هاانبحرن ساندرقل احدبه.

1 Function Analysis System Technique ( FAST )




6

تمشکاله و مسایل غیرمنتطرن ساندرقل ابه حد.

هاکاهش شکستیا و موفقیت ان یش میزافزا.

گرفتهرت صوی پیش بینی هاوها اوردمطابق برر مانی کازبرنامه و هزینه ها م نجاا.

] 7[د:انشده یریت ریسک به صورت زیر معرفیبر اساس استاندارد مدیریت پروژه امریکا مراحل اساسی مد

ریزی مدیریت ریسکبرنامه .1

بایست سطح و نوع مدیریت ی اجرای آن است. در این مرحله میهاتدوین برنامه مدیریت ریسک و روش اتخاذ تصمیم و

ریسک، متناسب با ریسک پروژه و اهمیت پروژه برای سازمان تعیین گردد.

. شناسایی ریسک2

توان از آنها در جهت شناسایی ریسک اعم از تهدید یا فرصت هایی که میمترین روشها و مهدر این مرحله، دستورالعمل

سازی نیز های هر یک از آنها و مستندهای موثر بر پروژه، تعیین مشخصهگردند. همچنین تعیین ریسکاستفاده شود ارائه می

پذیرد.صورت می

. تحلیل کیفی ریسک3

جزیه و تحلیل کیفی ریسک و تبیین اهداف آنها بر اهداف پروژه است و در حقیقت هدف اصلی این مرحله انجام ت

های بعدی است.تر برای اعمال مدیریت در زمانهای پروژه و شناختن مسائل مهمسکهمچنین مرتب کردن ری

تحلیل کمی ریسک. 4

بر اهداف پروژه است.گیری احتمال وقوع پیامدهای انواع ریسک و برآورد تاثیر آنها هدف از این مرحله اندازه

برنامه ریزی پاسخ به ریسک . 5

ها و کاهش های لازم در افزایش فرصتها و تدوین تکنیکی پاسخ به ریسک، تهیه دستورالعملدر واقع هدف از برنامه ریز

تهدیدها در نیل به اهداف پروژه می باشد.

نظارت و کنترل ریسک . 6

، شناسایی و تعیین ریسک جدید، اجرای برنامه کاهش ریسک و ارزیابی های باقیماندهپیگیری و نظارت بر ریسک

از جمله دلایل بکارگیری مدیریت ریسک، به حداقل رساندن پذیرد.طول پروژه در این مرحله صورت می اثربخشی آنها در

ایش میزان موفقیت و یا یز افزهای صورت گرفته و نو پیش بینیها و برنامه زمانی کار مطابق برآوردها ها، انجام هزینهبحران

].8[ ها استکاهش شکست

ی خسارتهای ون قابل دسترس بودن منابع، سابقهها بستگی به عوامل گوناگون همچی تحمل ریسک در پروژهحد آستانه

ه ایجاد های پروژانداز برای ریسکمدیریت دارد. مدیریت ریسک یک چشمهای عملی و صلاحدید، تصمیم و تائید قبلی، راه حل

توان مدیریتی در جهت واکنش یا پاسخ به ریسک ایجاد نمود و همچنین تحلیل ریسک به گیری از آن مینماید که با بهرهمی

افزایش یابد که با نماید تا به این طریق اطمینان های صحیح کمک میکنترل پروژه با به کارگیری قضاوتمدیریت در انجام

سازد. شکلفع و مصرف کنندگان را برآورده میهای ذینتظارات گروهنه و الزامات کیفی، پروژه انهای زمان، هزیاعمال محدودیت

.] 9[دهدیت ریسک در پروژه را نشان میشمای کلی فرآیندهای اصلی مدیر 1 شماره




7

. شمای کلی فرآیندهای اصلی مدیریت ریسک 1شکل




8

تعاریف عملیاتی در حوزه مطالعات ریسک :. 3-1

حد و اندازه که محتمل است یک واقعه رخ دهد. : 1احتمال وقوع -1

شرایط یا رخدادهای نامعلومی است که اگر اتفاق بیافتد، اثر مثبت یا منفی بر حداقل یکی از هداف ریسک پروژه : -2

پروژه دارد.

ل پروژه، در اهداف آن در طو اثر ریسک بیان کننده مقدار انحرافی است که در اثر وقع ریسک : 2شدت تاثیر ریسک -3

آید. هرچه اثر ریسک بر اهداف پروژه بیشتر باشد، شدت تاثیر آن بالاتر است.به وجود می

ها یا هداف ها، ریسکی ارزشن از پروژه که منجر به عدم اطمینان دربارهابهامی در درون یا بیرو: 3عدم قطعیت -4

گردد.پروژه می

ی زمانی خاص.در یک دوره ل انجام کارکرد مورد نظر یک محصول، تحت شرایط ویژه واحتما : 4قابلیت اطمینان -5

دورنمایی است برای اضافه شدن ارزشی سودمند به پروژه برای دستیابی از کارفرما و اهداف پروژه. : 5فرصت -6

وقایع، ریسکی که در صورت وقوع اثری ای منفی از شرایط یاایعی نامطلوب برای پروژه، مجموعهشرایط یا وق : 6تهدید -7

منفی بر اهداف پروژه دارد، احتمال تغییرات منفی.

عبارت است از شناسایی، ارزیابی و گزینش راهبرد برای نگه داشتن میزان عدم قطعیت و ریسک : مدیریت ریسک -8

ینه کردن نرخ بازگشت یک سرمایه گذاری نفعان او به گونه ای که توانایی بیشقابل قبول برای یک کارفرما و ذی در یک سطح

انجام شده را داشته باشد.

دهد تیم پروژه هیچ تصمیمی به تغییر ریزی پاسخ به ریسک که نشان میمهتکنیک برنا : 7تکنیک پذیرش ریسک -9

آن ریسک نیافته در برنامه مدیریت پروژه برای تعامل با ریسک نگرفته است و یا هیچگونه راهبرد مناسبی برای پاسخگویی به

است.

در برنامه مدیریت ریزی پاسخ به ریسک برای خطرات، که تغییراتی را هتکنیک برنام : 8تکنیک اجتناب از ریسک -11

انجامد.هداف پروژه در مقابل اثرات آن میکند که با حذف ریسک یا محافظت از اپروژه ایجاد می

ها یا تهدیدهایی که به دنبال کاهش احتمال ی پاسخ به ریسکریزنوعی تکنیک برنامه: 9تکنیک کاهش ریسک -11

باشد.ی قابل پذیرش میرات ریسک تا رسیدن به زیر آستانهوقوع یا اث

اسخ به آن به ریزی پاسخ به ریسک که اثر یک تهدید را به همراه مالکیت پتکنیک برنامه : 11تکنیک انتقال ریسک -12

دهد.طرف سومی انتقال می

آید.ه وجود میی مستقیم یک پاسخگویی به ریسک بریسکی است که در نتیجه: 11ثانویه ریسک -13

روشی رایج جهت تعیین اهمیت ریسک با استفاده از ترکیب دو بعد از ریسک ) : 12ابزار ماتریس احتمال و اثر -14

احتمال وقوع و اثرات آن بر اهداف (

1 Probability 2 Impact of risk 3 uncertainty 4 Reliability 5 opportunity 6 Threat 7 Risk acceptance 8 Risk avoidance 9 Risk mitigation 10Risk transference 11Secondary risk 12Probability and impact matrix




9

ها برای تحلیل یا اقدامات بیشتر با توجه به ارزیابی و بندی ریسک اولویت فرآیند : 1فرآیند تحلیل کیفی ریسک -15

ترکیب احتمال وقوع و اثر آنها.

های شناسایی شده به اهداف کلی پروژه.فرآیند تحلیل عددی اثر ریسک: 2فرآیند تحلیل کمی ریسک -16

تاثیر ریسک. عبارت است از حاصلضرب ملاک کمی احتمال وقوع و شدتعامل ارزیابی ریسک : -17

یکرد مهندسی ارزش و مدیریت ریسکتلفیق دو رو -4 کرد مهندسی ارزش و مدیریت ریسکدلایل تلفیق دو روی. 4-1

در زیر به برخی از آنها اشاره اند که تلفیق این دو رویکرد مطرح نموده پژوهشگران و محققان دلایل فراوانی را برای

] 11[نمائیم :می

مکمل یکدیگرند :ارزش و ریسک .4-1-1

از رویکرد مدیریت های موجود در پروژه، هر دو رویکرد مورد نیاز هستند. ارزش با استفاده نمودن فرصت 3برای بیشینه

شوند.می 4کمک رویکرد مدیریت ریسک کمینهگردد و هم راستا با آن، عدم قعطیت و تهدیدها با ارزش بیشینه می

و ریسک وجود دارد :همسانی در فرآیند های ارزش .4-1-2

باشند :ند اما عموما دارای اجزای زیر میهرچند دو فرآیند در جزئیات با یکدیگر متفاوت هست

.الف( مرحله آمایش و تمهید برای درک پروژه و مفاهیم مرتبط با آن

.ب( نیاز به مشاوره و تبادل نظر با ذینفعان کلیدی پروژه

.5( استفاده از یک کارگاه تسهیل شدهپ

و اقدامات مدیریتی جهت اجرای آن. ی پیشنهادات اولیه در راستای بهبودی پروژه( توسعهت

.( نیاز به یک برنامه اجرایی واضح و روشنث

.آوردب، امکان ممیزی روشن را فراهم می( سوابق و گزارشات مکتوج

.( نیاز به بازنگری منظم برای نظارت بر اجرا و گزارشات پیشرفتچ

.کلیدی زی گزارشات رسمی با فعالیت های شاخصح( هم ترا

مزایای تلفیق ارزش و ریسک .4-1-3

سازد.، پی آوردهای آنها را توانمند میالف( تلفیق همزمان ارزش و مدیریت ریسک

نیز به یازها و جلسات مورد ن؛ نه تنها از طریق بهبود کیفیت آن، بلکه با کاهش کارگاهوری مطالعهب( تلفیق باعث افزایش بهره

رساند.آن مهم یاری می

ت تحقق ها و ترویج زبانی مشترک برای درک تیمی و هماهنگ جهتلفیقی باعث حذف ابهامات و تناقضج( استفاده از رویکرد

گردد.بخشیدن به اهداف پروژه می

و روشی متفاوت، دارای ارزش هایی بهینه توان واکنشرزش در تلفیق با مدیریت ریسک، مید( با به کارگیری اصول مهندسی ا

و با ریسک قابل پذیرش جهت انجام پروژه ارائه نمود.

ارزش و ریسک متمم یکدیگرند .4-1-4

ها و مدیریت ریسک و ارزش هر دو برای حداکثر نمودن شانس موفقیت پروژه ضرورت دارند. دلیل چنین ویژگی در تفاوت

1 Qualitative risk analysis 2 Quantitative risk analysis 3 maximised 4 minimised 5 Facilitated workshop




11

کند.ن دو خط مشی دنبال میای در عین حال متمم بودن اهدافی است که هر یک از

مهندسی ارزش به صورت خاص بر روی بند بند معانی که ارزش از دید مصرف کننده و کاربر نهایی دارد تمرکز نموده و

حداکثر نمودن این ارزش های طراحی تا محصول نهایی نسبت بهش بین اهداف پروژه از طریق گزینهسپس با ایجاد ارتباط رو

کند.اقدام می

های مدیریت لب فعالیتمدیریت ریسک با شناسایی احتمالات در زمینه کسب اهداف خواسته شده تلاش نموده و در قا

گردد تا از این احتمالات اجتناب گردیده و یا حداقل شوند.جایگزین می

ریسک حداقل یت گردد و در نتیجه فرسایش ارزش با استفاده از مدیرگیری از مهندسی ارزش حداکثر میهارزش با بهر

گردد.می

. ارتباط ریسک با محرک های ارزش4-1-5

های مدیریت ریسک این است که قبل از کسب برآمد ) خروجی ( برای مدیریت ریسک، شناسایی و فهم یکی از ویژگی

جاد ی برای ایکامل پروژه مورد نیاز است. از سویی ایجاد یک مدل ارزشی با متصل شدن به مزایای مورد انتظار، یک روش عال

یع ناخواسته در باشد. از آنجایی که مدیریت ریسک موظف به کاهش شدت و احتمالات وقادرک مناسب در اعضای پروژه می

های ارزش پروژه ضروری است.ک شناخت و درک صحیح کامل از محرکباشد، یهای مورد انتظار میتحویل مزایا و ویژگی

های مورد انتظار ارائه و تحویل نگردد.مزایا و ویژگیه مهمترین ریسک در هر پروژه این است ک

. روابط داخلی ارزش و ریسک4-1-6

و سپس آنها را مهندسی ارزش، یک شفاف سازی گام به گام است که ارزش را در قالب عباراتی از مزایای پروژه نشان داده

انند به خطا توهای احتمالی و اینکه چگونه مییتوضعمدیریت ریسک نیز دهد.های هزینه طراحی پیوند میبه کاراترین گزینه

کند. ثرات منفی بر روی پروژه تبدیل میهایی به منظور حداقل نمودن اکند و سپس آنها را به فعالیتبروند را شناسایی می

ید و هم نماهایی جهت افزایش ارزش ایجاد تواند فرصترا کاهش دهد، مدیریت ریسک هم می تواند ریسکمهندسی ارزش می

تواند از تخریب و کاهش ارزش جلوگیری نماید. اگر ارزش بصورت گام به گام از ابتدا روشن و آشکار نگردد و به طور متوالی می

تا تحویل محصول نهایی تداوم نیابد، آنگاه ارزش افزایش نخواهد یافت. اگر ریسک شناسایی نگردد و بصورت متوالی کنترل

د شد.نگردد، ارزش تباه خواه

. راهبری و متدولوژی ساختار4-1-7

ها باشد. این خط مشیهای مد نظر میخاص طراحی جهت دستیابی به خروجی هایاین دو رویکرد، هر دو شامل تکنیک

ها با اند. هر دو خط مشیاند بکار برده شدهافرادی که از آنها استفاده کرده ها به بهترین نحو توسطتصادفی نیستند، تکنیک

باشند. راهبرد مطالعات اجرای پروژه نقش دارند، مرتبط میقدامات تشریک مساعی تیم پروژه یعنی افرادی که در تحویل و ا

تواند تیم پروژه را یاری نماید تا با یکدیگر بصورت ساختاری فعالیت نمایند.می

لفیق مدیریت ریسک و مهندسی ارزش مزایای ت. 4-2

سازد تا از تمام ند تلفیقی، تیم پروژه را قادر میت مدیریت ریسک و مهندسی ارزش در یک فرآیهمانطور که گفته شده مطالعا

] 11[ مزایای اشاره شده بهره گیرد. بعلاوه این ترکیب و رویکرد تلفیقی مزایای دیگری نیز دارد:

ه کمک ق به تیم پروژهر دو خط مشی نیاز به یک درک عمیق از پروژه دارند. خط مشی بدست آمده از این درک عمی

اء یافته منجر به بهبود شناخت کند تا تصمیمات بهتری اتخاذ نموده و ارتباطات بین خود را ارتقاء دهند. ارتباطات ارتقمی

باشد.ی گردشی میگردد. این فرآیند یک چرخهمی

ا افزایش فعان بیرونی رچهارچوب ایجاد شده توسط فرآیندهای مهندسی ارزش و ریسک ارتباط بین اعضای تیم و ذین

های بهتر، سریعتر وارد شوند.دهد به نحوی که بتواند به راه حلمی

رزش هایی که انند. که با استفاده از آن فعالیتکتند شده، یک رویه ممیزی ایجاد میمطالعات مهندسی ارزش و ریسک مس




11

اساس برای شوند تا یک پایه ون رویه سبب میشوند. ایدهند، بصورت موثری مدیریت میرا افزوده و ریسک را کاهش می

شوند، شناسایی و ایجاد گردد.تصمیماتی که اتخاذ می

نماید.ات و بهبود مستمر عمکرد ایجاد میسوابق و اطلاعات ثبت شده مناسب کنونی یک بنیان برای برای آموزش تجربی

ضرورت تلفیق دو رویکرد مدیریت ارزش و مهندسی ارزش . 4-3

لب های عمرانی در جهت توانمندسازی مدیریت پروژه به کار گرفته شده در قاوز در مدیریت پروژههایی که تا به امرفرضیه

] 12[ گردند:فرضیه به صورت زیر عنوان می 3

هایی است که با توجه ماهیت و پیچیدگی ها از رویکرد مدیریت ریسک و مهندسی ارزش استفاده نشدهالف( در این پروژه

یت ریسک های مهندسی ارزش و مدیرهرگاه در ابتدای پروژه از تکنیک توان انتظار داشت کهها دارا هستند، میپروژهکه

اخیرات زمانی و بار زمانی گردند که در نهایت ترو میای روبهاز مدتی با مشکلات و مسائل عدیدهها پس استفاده نشود. این پروژه

گردد.وژه، شکست پروژه یا حذف پروژه میه و حتی منجر به تغییرات عمده در اهداف پرای را بر پروژه وارد نمودگسترده

رت مجزا با تقدم و های عمرانی اما به صوش و مدیریت ریسک در مدیریت پروژهب( رویکرد دوم استفاده از مهندسی ارز

جویند.شده بهره می ها بصورت جدا و تفکیکنیکراد درگیر در پروژه از این تکباشد. در این رویکرد مدیران و افتاخر زمانی می

باشد زیرا :های عمرانی نمیی و بهره مناسب جهت مدیریت پروژهاین رویکرد نیز در عمل دارای کارای

اول اینکه هرگاه در ابتدای مطالعات پروژه، مدیریت ریسک انجام گیرد و آنگاه مهندسی ارزش صورت پذیرد با توجه به

رات ها و رویکردهای آغازین پروژه با تغییر مواجه شود، این تغییز خط مشیی ارزش ممکن است بسیاری ااینکه در مهندس

گردد. در عین حال اگر مدیریت ریسک در فاز قبلی صورت ی جدید میهای ناشناختهخود سبب بروز مخاطرات و ریسک

ون مطالعات مدیریت ریسک جدید انجام پذیرفته پذیرفته باشد، خروجی مهندسی ارزش دارای تغییراتی خواهد بود که بد

است.

ینان و ها و ضریب اطمهای پروژه باشد، زیرا حاشیهتواند یک نگرش افزایشی به هزینهدوم اینکه نگرش مدیریت ریسک می

باشد، بنابراین ای میرزش تا حدودی یک نگرش کاهش هزینهدهد. از سویی مهندسی اایمنی پروژه را افزایش می

های پروژه از دو دیدگاه مجزا ممکن است سبب نگرش به هزینهسازی مهندسی ارزش و مدیریت ریسک به صورت ادهپی

تواند سبب کاهش کارایی مدیریت گردد.اشد، در عمل این دو نحوه نگرش میکاهشی و افزایشی ب

توان آن را بسیار کاراتر ن رویکرد که میهای عمرانی: ایدر مدیریت پروژه 1ک و مهندسی ارزشج( رویکرد تلفیقی مدیریت ریس

بایست مدیریت ریسک و مهندسی ارزش به صورت همزمان و نگرد که میانست، با این دیدگاه به مسئله میاز دو رویکرد قبلی د

گردد، بلکه باا موجب کاهش زمان اجرای پروژه میبا همپوشانی مناسب در مدیریت پروژه پیاده گردد. این نگرش نه تنه

پیاده سازی صحیح ها و مسائل پروژه موجب کاهش بار مالی نیز گردیده و در نهایت منجر بهسکشناسایی و تعریف صحیح ری

گردد.های پروژه میاهداف و خط مشی

بایست از هر دو منظر ریسک و ارزش های تیم پروژه میاین رویکرد وجود دارد که فعالیت های عمرانیدر مدیریت پروژه

معمول که با دقت هایپروژه مد نظر قرار گیرند. فرآیندهای ارزش ضرورت دارد که ریسک گردد. برای حداکثر نمودن مدیریت

های نجر به کنترل موثر ریسک در پروژهکنند که مشده را برای تیم پروژه ایجاد می شوند یک مسیر پیکربندیبه کار برده می

به آنها پرداخته و توضیح داده شد. های این مقالهگردد که در بخشعمرانی می

. فرآیند تلفیق مدیریت ریسک و ارزش4-4

باشد. یک نمونه از این وجه به توضیحات ارائه شده ترکیب دو فرآیند در قالب یک بررسی ترکیبی منطقی و عملی میبا ت

] 13[مشاهده کرد. 1توان در جدول شماره نوع مطالعه ترکیبی را می

1 Integrated Method of Risk Management & Value Engineering




12

باشد. مرتبط با مراحل ترکیبی تلفیق مطالعات ارزش و ریسک می 1در جدول شماره Hتا Aه اینکه مراحل ) نکته قابل توج

برای مدیریت ریسک و ارزش عطف به مراحل خاص مطالعاتی است که برای ارزش و ریسک در استانداردها، 7تا 1مراحل

مقالات و کتب معرفی شده است.(

رزش و ریسک. مدیریت تلفیق ا 1جدول شماره

ریزی توسط یک فرد مسئول بر پایه یک سری قوانین مشخص و پایه بایستهای مدیریت میسازی و فعالیتپیشرفت پیاده

گیری شده از مطالعات ترکیبی ارزش و های نتیجههای منظم پروژه، ثبت شود. در این مرحله، فعالیتشده، بازبینی و در گزارش

هایهی بصورت مجزا مناسب هستند. زیرا افراد مختلف در تیم پروژه ممکن است مسئولیتریسک برای هدایت و گزارش د

مختلفی برای هدایت پروژه داشته باشند.

نتیجه گیری : -5توانند به صورت ها میکرد ارزش و ریسک، این دستورالعملبا توجه به سادگی و نیز کارایی ارائه شده برای تلفیق دو روی

هت پیشبرد موفق پروژه و نیز مدیریت آن به کار برده شوند و از طرفی نیز شاخص ارزش محاسبه شده توسط گسترده و در ج

نماید. نظر به اینکه اثربخش برای مدیریت ارشد ایفا میاین رویکرد به واقعیت نزدیکتر بوده و نقش مهمی را در ایجاد تصمیمی

ا مهندسی ارزش، شاخص ارزش و هر رویکرد مرتبط با مدیریت ریسک، هردو رویکرد مرتبط با مدیریت ارزش، تحلیل ارزش ی

عامل ارزیابی ریسک را به عنوان معیار و ملاکی مهم مورد توجه ویژه مدیران قرار داده است. این منطق تلفیق مهندسی ارزش و

باشد که شت سرمایه میو حداکثر نمودن بازگمدیریت ریسک بر حداکثر نمودن ارزش، کاهش شدت و احتمال وقایع ریسکی

تواند در جهت توانمندسازی و نیز یکپارچه و هماهنگ نمودن پروژه های عمرانی مورد استفاده مدیران قرار گیرد.می




13

مراجع

ارائه مدل تلفیقی مهندسی ارزش و مدیریت ریسک در پروژه های بزرگ " توکلی دارانی، م. .جبل عاملی، م .محمد صادقی، ع میر] 1[

.1388، تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، " انی، اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت ساخت عمر

[2] Society Of american Value Engineering (2015) Value Methodology Standard, SAVE, http://www.value-

eng.com.

[3] Value Engineering a Practical Approach for Owners, Designers and Contractor,

Zimmerman, L.W and GDHART, 1982.

[4] Mootanah , Devads p., Russull Poynter – Brown, Mike jefferyes, " A Strategy for Management

Project Risk in Value Management Studies", SAVE International Confrance proceeding 1998.

[5] Ranesh, A. Zillante, G., and Chileshe, N. (2012) “ Towards the integration of risk and value management ”,

Australasian Journal of Construction Economics and Building, Conference Series, 1 (2) 43-51.

[6] PMBOK Project Management Institute Standard Committee: A Guide to the Project Management Body of

Knowledge (PMBOK® Guide) Fifth Editio; 2013.

مهدی خانی، ح، رضوی، ، عرب، د. ارتقای اثربخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسک، دومین کنفرانس ملی ]7[

.1384 مهندسی ارزش، تهران، دانشگاه علم و صنعت، مهندسی صنایع،

[8] "Basic Techniques for Analyzing and Presentation of Cost Risk Analysis", Randal B.

Lorance, Robert V. Wendling, 2004, www.aacei.org, Accessed March 07, 2004.

هارمین همایش ملی مهندسی واحدی، خ، محمد خانی، ح. تلفی فرایندهای مدیریت ریسک و مهندسی ارزش در چرخ عمرپروژه، چ] 9[

.1389، ارزش، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران

) "تحلیل ضرورت و بررسی تکامل مدل های تلفیقی مدیریت ریسک و مدیریت ارزش "توکلی دارانی، م. .میر محمد صادقی، ع ]11[

( 1387سومین کنفرانس ملی مهندسی ارزش، تهران، دانشگاه تهران

[11] Ranesh, A. Zillante, G., and Chileshe, N. (2012) ‘Towards the integration of risk and value management’,

Australasian Journal of Construction Economics and Building, Conference Series, 1 (2) 43-51.

[12] Pedju M J, Mawu E., 2013.” Considering the integrated value engineering and risk management techniques

during the design in construction projects-its implications to project objectives “ , Jurnal Ilmiah Media

Engineering Vol.3 No.3, September 2013 (214-226).

یسک و مهندسی ارزش در مدیریت پروژه های بزرگ عمرانی، واحدی، خ، ارباب شیوانی، ب، رفیعی،ع. ضرورت تلفی مدیریت ر] 13[

.1389سومین کنفرانس بین المللی مدیریت پروژه، تهران، گروه پژوهشی آریانا،

the necessity to integration of value engineering and risk management in construction projects...

Documents