TIBBİ ATIKLAR

Tıbbî atık, Sağlık ünitelerindeki işlemler sırasında ortaya çıkan enfeksiyöz,patolojik ve kesici-delici atıklardan oluşan atıkların genel adıdır.

Faaliyetleri sonucunda tıbbî atık oluşumuna neden olan üniteler (hastaneler,klinikler, doğumevleri,sağlık merkezleri, tıp merkezleri, dispanserler, sağlık ocakları,ayakta tedavi merkezleri, morglar, otopsi merkezleri, hayvan hastaneleri, kanüniteleri, diyaliz merkezleri, labaratuvarlar, tıbbi araştırma merkezleri...) tıbbîatıklarını; üzerinde uluslararası biyotehlike amblemi bulunan torba, kap ile kesici-delici alet kapları, taşıma konteynırları ile geçici depolama birimlerine ulaştırırl

Tıbbi atık Amblemi

Belediyeler ise buralardan kendileri veya yetkilendirdikleri firmalar vasıtasıylaözel dizayn edilmiş lisanslı tıbbî atık taşıma araçlarıyla bu atıkları alıp bertarafsahasına götürüp bertarafını yapmakla sorumludurlar

.

Tüm bu faaliyetler, 22 TEMMUZ 2005 gün ve 25883 sayılı Resmi Gazete'deyayımlanan "Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" ile belirlenmiştir.

Atıkla ilgili bazı terimler:

Evsel Nitelikli Atık: mutfak, bahçe ve idari birimlerden kaynaklanan atıklar olmaküzere kontamine olmamış atıkları,

Ambalaj Atığı: kontamine olmamış, tekrar kullanılabilir, geri dönüştürülebilir ve gerikazanılabilir plastik, metal, cam ve kağıt-karton ambalajların atıklarını,

Tıbbi Atık: enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıkları,

Tehlikeli Atık: genotoksik, farmasötik ve kimyasal atıklar ile ağır metal içeren atıklarıve basınçlı kapları,

Enfeksiyöz Atık: Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemelmateryaller.

Patolojik Atık: Cerrahi girişim, otopsi veya anatomi çalışması sonucu ortaya çıkandokuları, organları, vücut parçalarını, insan fetusunu ve hayvan cesetlerini,

Kesici-Delici Atık: Şırınga, enjektör ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri, lanset,bisturi, bıçak, serum seti iğnesi, cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırıkcam, ampul, lam-lamel, kırılmış cam tüp ve petri kapları gibi batma, delme, sıyrık veyaralanmalara neden olabilecek atıkları,

Farmasötik Atık: Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajıbozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötikürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler vekutuları,

Genotoksik Atık: Hücre DNA’sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insanveya hayvanda düşüğe neden olabilen türden farmasötik ve kimyasal maddeleri,kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik (antineoplastik) ürünleri ve radyoaktifmateryali ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlarla tedavi gören hastaların idrar ve dışkıgibi vücut çıkartılarını,

Kimyasal Atık: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlardakullanılan ve insan ve çevre sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen kimyasalmaddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarını,

Ağır Metal İçeren Atıklar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibitıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti ve radyasyondan korunmaamaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan cıva,kadmiyum, kurşun içeren atıkları,

Basınçlı Kaplar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbialanlarda kullanılan gazları içinde bulunduran silindirleri, kartuşları ve kutuları,

Kontaminasyon: Bir enfeksiyöz etkenin herhangi bir eşyaya, yüzeye veya kişiyebulaşmasını,

Geçici Depolama: Atıkların bertaraf alanına taşınmasından önce ünite içinde inşaedilen birimlerde veya konteynerlerde 48 saati geçmemek üzere geçici süre ilebekletilmesini,

Nihai Bertaraf: Tıbbi atıkların çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekildeilgili mevzuatlarda öngörülen her türlü önlemin alındığı tesislerde yakılması veyadüzenli depolanması suretiyle yok edilmesini veya zararsız hale getirilmesini,

Düzenli Depolama Tesisi: Tıbbi atıkların düzenli depolama yoluyla bertaraf edildiğitesisleri,

Yakma tesisi: Atık kabul birimi, geçici depolama birimi, ön işlem birimi, atık beslemeve hava besleme sistemleri, kazan, baca gazı arıtım sistemleri, yakma sonucuoluşan kalıntıların düzenli depolanması ve atıksuların arıtılması için tesis içinde yeralan birimler, baca, yakma işlemlerini kontrol etmek ve yakma şartlarını izlemek vekaydetmek için kullanılan ölçüm cihazları ve sistemler de dahil olmak üzere tesisteyer alan bütün birimleri kapsayan, ortaya çıkan yanma ısısını geri kazanabilen veyakazanamayan, atıkların oksitlenme yoluyla yakılması, piroliz, gazlaştırma veyaplazma işlemleri gibi diğer termal bertaraf işlemleri de dahil olmak üzere termal yollabertarafına yönelik her türlü sistemi,

Tıbbi Atık Torbası veya Kabı: Tıbbi atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıylakullanılan, teknik özellikleri kırmızı renkli, güvenli kapatılabilir, plastik biriktirme kabını,

Otoklav Torbası: Tıbbi atıkların basınçlı buhar ile sterilizasyon işlemine tabitutulması durumunda, tıbbi atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılanve teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen, kırmızı renkli, güvenli kapatılabilir,plastik biriktirme kabıyla yapılabilir.

Kesici-Delici Atık Kabı: Kesici ve delici atıkların toplanması ve biriktirilmesiamacıyla kullanılan, teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen biriktirme kabını,

Uluslararası Biyotehlike Amblemi: Tıbbi atık torbaları veya kapları ile kesici-deliciatık kapları, bunların taşınmasında kullanılan konteyner ve araçlar ile geçicidepolama birimlerinin üzerlerinde bulundurulması gereken ve bir örneği EK-3’deverilen amblemi,

Tıbbi Atıklar Sorumlusu: ünitelerin başhekimlerini, başhekimin bulunmadığıyerlerde mesul müdürü,

Ünite İçi Taşıma: Atıkların üretildiği yerlerden uygun taşıma araçları ile alınarakgeçici depolama birimlerine götürülmesi işlemini,

Taşıma: Atıkların geçici depolama birimlerinden uygun taşıma araçları ile alınarakbertaraf alanına götürülmesi işlemini,

Konteyner: Paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, tekerlekli,kapaklı, kapakları kilitlenir, en az 0.8 m3 hacminde geçici depolama birimini,

Sterilizasyon: Bakteri sporları dahil her türlü mikrobiyal yaşamın fiziksel, kimyasal,mekanik metotlar veya radyasyon (irradiation) yoluyla tamamen yok edilmesini veyabu mikroorganizmaların seviyesinin % 99,9999 oranında azaltılmasını,

Sterilizasyon Yükü: Sterilizatörde eş zamanlı olarak sterilize edilecek veya edilmişatığı,

Maruz Bırakılma Süresi: Sterilizatörde belirli sıcaklık, basınç ve nem sağlandıktansonra, bu koşullarda atığın işlem gördüğü süreyi,

Biyolojik İndikatör: Sterilizasyon etkinliğinin araştırılmasında, kağıt şerit (strip) veyabenzeri bir taşıyıcı mekanizmaya inoküle edilmiş standart/bilinen birmikroorganizmayı,

Kimyasal İndikatör: Sterilizasyon etkinliğinin araştırılmasında kağıt bant veyabenzeri bir taşıyıcıya emdirilmiş, yüksek ısı ile renk değiştiren kimyasal maddeyi,

Yerleşme Alanı: İmar planı sınırı içindeki yerleşik ve iskân edilmiş alanların tümünü,

TIBBİ ATIKLAR

A- Enfeksiyöz Atıklar

Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel başta

1- kan ve kan ürünleri

2- vücut sıvıları

3- insan dokuları, organları, anatomik parçalar

4- otopsi materyali, plasenta, fetus ve diğer patolojik materyali

5- bu tür materyal ile bulaşmış eldiven, örtü, çarşaf, bandaj, flaster, tamponlar,eküvyon ve benzeri atıklar

6- hemodiyaliz ünitesi ve izolasyon odalarına ait atıklar

7- bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri

8- mikrobiyoloji laboratuvar kültürleri ve kültür stokları

9- enfekte deney hayvanlarının leşleri ile enfekte hayvanlara ve çıkartılarınatemas etmiş her türlü malzeme

10- veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıklar

B- Patolojik Atıklar

Cerrahi ve otopsiler sonucu ortaya çıkan; doku, organ, vücut parçaları, insanfetüsü, hayvan leşleri

C- Kesici –Delici Atıklar

1- Batma, delme sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklar

2- enjektör iğnesi ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri

3- bisturi, lanset, bıçak

4- lam-lamel

5- iğne içeren diğer kesiciler

6- cam pastör pipeti

7- kırılmış cam tüp

8- ampul

9- petri kapları v.b

Tıbbı atık uygulaması ve tanımı Sağlık Kuruluşlarında oluşanatıklar, birbirinden kolayca ayırt edilebilen üç ayrı renkteki torbalardatoplanır:

Kırmızı çöp torbası: Tıbbi atıkların toplanması için kullanılan, Tıbbi AtıkYönetmeliği’nde tanımlanan şartlara uygun, her iki tarafında Uluslararası TıbbiAtık Amblemi ile Dikkat Tıbbi Atık ibaresi bulunan kırmızı renkli plastik torba

Mavi çöp torbası: Geri kazanılabilen cam malzemelerin toplanması içinkullanılan mavi plastik torba

Siyah çöp torbası: Evsel nitelikli atıkların toplanması için kullanılan siyahplastik torbadır.

Kesici-Delici Alet Kutusu: Delinmeye, yırtılmaya, patlamaya dayanıklı, sugeçirmez, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde UluslararasıTıbbi Atık Amblemi ile Dikkat Kesici ve Delici Tıbbi Atık ibaresi taşıyanplastikten yapılmış kutudur.

Üzerinde “Uluslararası Klinik Atıklar Amblemi” ve “Tıbbi Atık” ibaresi bulunur.

Tıbbi Atık

Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımayadayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişlive körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogramkaldırma kapasiteli, her iki yüzünde görülebilecek büyüklükte “UluslararasıBiyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan kırmızı renkli plastiktorbalar kullanılır.

Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekligörüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularakkesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrarkullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasındançıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz.

Delici ve Kesici Atıklar

Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye,yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması vekarıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile“DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özellikleresahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanır.

Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve kırmızıplastik torbalara konur. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinliklesıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz.

Tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ¾ oranında doldukları zaman derhalyenileri ile değiştirilirler. Yeni torba ve kapların kullanıma hazır olarak atığınkaynağında veya en yakınında bulundurulması sağlanır.

TEHLİKELİ ATIKLAR

Genotoksik atıklar, farmasötik atıklar, ağır metal içeren atıklar, kimyasal atıklarve basınçlı kaplar diğer atıklardan ayrı olarak toplanırlar. Bu atıkların bertarafıTehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre yapılır.

Bu grupta yer alan kimyasal atıklar, toksik, korozif (pH<2 ve pH>12), yanıcı vereaktif (su ile reaksiyon verebilen, şoklara hassas) özelliklerinin en az birine sahip

olmaları durumunda tehlikeli atık olarak kabul edilirler. Bu özelliklerden hiçbirinesahip olmayan tehlikesiz kimyasal atıklardan katı olanlar evsel atıklar ile birliktetoplanırlar, sıvı olanlar ise kanalizasyon sistemi ile uzaklaştırılırlar.

Ünitelerde oluşan röntgen banyo suları, Tehlikeli Atıkların KontrolüYönetmeliği Ek-7 Listesinde 09 01 Kodu ile yer alan tehlikeli atıklardır. Bu atıklar ayrıolarak toplanıp Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans almış firmalar vasıtasıyla gerikazanılmalıdır.

Tehlikeli atıklar kesinlikle kanalizasyon sistemine boşaltılmaz, doğrudanhavaya verilmez, düşük sıcaklıklarda yakılmaz, evsel atıklarla karıştırılmaz vedepolanarak bertaraf edilmezler.

Tıbbı Atıkların Toplanması ve Taşınması

Tıbbi atıklar ayrı olarak toplanıp imha edilmedikleri takdirde, başta Hepatit olmaküzere tehlikeli hastalıkların insanlara bulaşma riskinin önüne geçilemeyeceği gibi,birçok Sağlık, Çevre ve Maliyet probleminin ortaya çıkması da kaçınılmaz olur.

Servis hemşireleri ve diğer klinik personeli, kırmızı renkli, atık torbalarının, dörtteüçü dolduktan sonra, iyi bir şekilde kapatıldığından emin olmalıdır. Hafif olantorbaların ağızları düğümlenmeli, daha ağır olanların ağızları plastik şeritler ilekapatılmalıdır.

Bu atıkların üretildikleri noktalarda biriktirilmesine izin verilmez. Servislerde buatıklar için ayrılmış olan yerde bulunan tekerlekli ağzı kapaklı konteynerlerdebiriktirilen atıklar her gün, bu atıkların taşınmasında görevli olan personel tarafındanhastanenin zemin veya bodrum katında, yönetmeliğe uygun şekilde inşa edilen geçiciatık depolarına taşınırlar. Bu işlem için yük asansörleri kullanılabilir.

En az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici atık deposu inşa etmekle, dahaaz yatağa sahip üniteler ise aynı işlevi görecek konteyner bulundurmaklayükümlüdürler.

Atıklar, bertaraf sahasına taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzerebu depolarda veya konteynerlerde bekletilebilir. Bekleme süresi, geçici atık deposuiçindeki sıcaklığın 4 °C nin altında olması koşuluyla bir haftaya kadar uzatılabilir.

Tıbbi Atıkların Atık Deposunda Depolanması

Depo kapıları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitli tutulmalı, yetkiliolmayan kişilerin girmelerine izin verilmemelidir. Depo ve kapıları, içeriye herhangi birhayvan/haşarat girmeyecek şekilde inşa edilmelidir.

Geçici atık depolarının içi ve kapıları görevli personelin rahatlıklaçalışabileceği, atıkların kolaylıkla boşaltılabileceği, depolanabileceği veyüklenebileceği boyutlarda inşa edilmelidir.

Geçici atık deposu, atık taşıma araçlarının kolaylıkla ulaşabileceği veyanaşabileceği yerlerde ve şekilde inşa edilmelidir.

Geçici atık deposu, hastane giriş çıkışı ve otopark gibi yoğun insan ve hastatrafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinin yakınlarınainşa edilmemelidir.

Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin temizliği ve dezenfeksiyonu kuru olarakyapılır. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenip, dezenfekte edilmeli vegerekirse ilaçlanmalıdır. Tıbbi atık içeren bir torbanın yırtılması veya boşalmasısonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emicimalzeme ile yoğunlaştırıldıktan sonra tekrar kırmızı renkli plastik torbalara konulmalıve kullanılan ekipman ile birlikte bölme derhal dezenfekte edilmelidir.

Evsel nitelikli atıkların konulduğu bölmede kanalizasyona bağlı ızgaralı birdrenaj sistemi ve bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğubulunur. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, dezenfekte edilir veilaçlanır.

Temizlik ekipmanı, koruyucu giysiler, atık torbaları ve konteynerlergeçici atık depolarına yakın yerlerde depolanırlar.

Geçici atık deposu kurmakla yükümlü olan ünitelere yapı ruhsatıvermeye;belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerde büyükşehir belediyebaşkanlığı, diğer yerlerde belediye başkanlıkları,belediye ve mücavir alan sınırlarıdışında kalan yerlerde valilikler yetkilidir.

Konteynerlerin Geçici Atık Deposu Olarak Kullanılması

20’den az yatağa sahip üniteler, geçici atık deposu olarak konteynerkullanmak zorundadırlar. Bu amaçla kullanılacak konteynerlerin aşağıdaki tekniközelliklere haiz olması zorunludur:

Konteynerler ünitenin en az iki günlük tıbbi atığını alabilecek boyutta ve sayıdaolmalıdır.

Konteynerler, kullanıldıkları ünitenin bulunduğu parsel sınırları içinde;doğrudan güneş almayan; hastane giriş-çıkışı, otopark ve kaldırım gibi yoğun insanve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerindenuzağa yerleştirilmelidir.

Atıklar, tıbbi atık toplama aracı gelmeden önce kesinlikle dışarıya bırakılmaz,evsel atıklar ile karıştırılmaz ve evsel atıkların toplandığı konteynerlere konulmaz.

Bu sağlık kuruluşları, ilgili mercilerden çalışma izni almadan önce, atıklarınıngeçici depolanması konusunda en yakında bulunan geçici atık deposu veyakonteynerin ait olduğu sağlık kuruluşu ya da atıklarının toplanması konusunda ilgibelediye ile anlaşma yapmak ve bu anlaşmayı valiliğe ibraz etmekle yükümlüdürler.

Atıkların toplanmasından sorumlu olan çalışanların uyması gereken kurallar:

- Kişisel korunma önlemleri mutlaka alınmalıdır.

- Atıklar günlük toplanmalı ve belirlenen geçici atık depolama yerinetaşınmalıdır.

- Tüm atık üretim noktalarında yeterli sayıda torba ve konteynerbulundurulmalıdır.

- Kesici delici atıkların biriktirildiği kutular da kırmızı renkli atık torbalarınayerleştirilir.

Diş Hekimliğindeki Tıbbi Atıklar

Kimyasal atıklar, PBTs (Persistent Bioaccumulative Toxic Substances)kapsamında değerlendirilen

- cıva gibi maddeler,

- amalgam artıkları,

- banyo solusyonları

genel şebekeye verilmemeli, şartlar zorlanarak lokal şebekeler oluşturulmalıdır.

Diş hekimliği uygulamalarında sık kullanılan bir madde olan amalgam, ihtiva ettiğicıva nedeniyle atık yönetiminde önemli bir yere sahiptir.

CiVA!!!!!

Çok yoğun bir element olmasına rağmen uçucu özelliktedir.Buharlaşarakatmosfere karışır ve yağmur aracılığıyla tekrar yeryüzüne döndüğünde göller vedenizlerde lağımlar tarafından beslenen diğer cıva çökeltilerine katılır.

Metil civa biyolojik prosesler sonucu mikroorganizmalarla oluşmakta ve çeşitliyollarla canlılarda, özellikle hedef organlar olan beyin ve böbreklerde birikerekyüksek toksisite göstermektedir.

Tüm bu etkilerinden dolayı civa birçok ülkede “Persistent BioaccumulativeToxic Substances” (PBTs) kapsamında değerlendirilmekte ve çeşitli programlargeliştirilerek doğadaki varlığı azaltılmaya çalışılmaktadır.

Birçok ülkede bu konu ile ilgili yasal düzenlemeler getirilmiştir. Örneğin Mart2003’te çıkan bir yasa ile NewYork’ta diş hekimleri için, amalgam dolgularda kapsülolmayan elemental şekildeki cıvanın kullanımı yasaklanmıştır. Amalgam atıklarının,boş kapsüllerin, amalgam dolgusu olan çekilmiş dişlerin saklanılması, diğer tıbbiatıklarla karıştırılmaması ve geri dönüşüm için ilgili merkezlere gönderilmesizorunluluğu getirilmiştir.

Kimyasal zararlılar, yüksek düzeyde ağır metal içeren atıklar ülkemizde veyaülke dışında atık işleme ve ayrıştırma merkezlerine ulaştırılmalıdır.

Yönetmeliğin amacı, tıbbi atıkların üretiminden bertarafına kadar;

a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı birbiçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine,

b) Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında ayrı olarak toplanması,ünite içinde taşınması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine, yönelikprensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenerekuygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Tıbbi atıkların yönetimine ilişkin ilkeler şunlardır;

a) Tıbbi atıkların çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veyadolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır.

b) Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluşumunun ve miktarının kaynağında en azaindirilmesi esastır.

c) Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmaması esastır.

d) Tıbbi atıkların kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak toplanması, biriktirilmesi,taşınması ve bertarafı esastır.

e) Tıbbi atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayıtıbbi atık üreticileri, taşıyıcıları ve bertarafçıları kusur şartı olmaksızın sorumludurlar.

f) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, bu atıkların çevre veinsan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almaklayükümlüdürler.

g) Tıbbi atık üreticileri atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları karşılamaklayükümlüdürler.

h) Tıbbi atık üreten sağlık kuruluşları ile bu atıkların taşınması ve bertarafındansorumlu belediyelerin/özel sektör firmalarının tıbbi atık yönetimiyle ilgili personelininperiyodik olarak eğitimden ve sağlık kontrolünden geçirilmesi ve tıbbi atık yönetimikapsamındaki faaliyetlerin bu personel tarafından yapılması esastır.

Atık bertarafında mali yükümlülük

Madde 23- Tıbbi atık üreticileri, ürettikleri atıkların toplanması, taşınması ve bertarafıiçin gereken harcamaları, bertaraf eden kurum ve kuruluşa ödemekle yükümlüdürler.Bu Yönetmelikteki teknik kriterlere uygun olmak şartıyla, toplama, taşıma ve bertarafharcamalarına esas olacak tıbbi atık bertaraf ücreti, her yıl tıbbi atık üreticileri vebertaraf edecek kurum ve kuruluşların görüşleri de alınarak il mahalli çevre kurulutarafından tespit ve ilan edilerek Bakanlığa bildirilir. Ücretin ödenmemesi tıbbiatıkların bertarafı için bir engel oluşturmaz. Tıbbi atık bertaraf ücretinin ödenmemesidurumunda, bu bedel 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunhükümlerine göre tıbbi atık üreticilerinden tahsil edilir.

Tıbbi Atıkların Bertaraf Edilmesi

Belediyelerin sorumluluğu

Madde 31-Tıbbi atıkların yakılması suretiyle bertaraf edilmesinden büyükşehirlerdebüyükşehir belediyeleri veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar, sterilizasyonişlemine tabi tutularak zararsız hale getirilmesinden büyükşehirlerde büyükşehirbelediyeleri veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar, büyükşehir belediyesiolmayan yerlerde ise belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlarmüteselsilen sorumludurlar.

Tıbbi atık bertaraf tesisi işletmecisi kişi, kurum ve kuruluşlar, tıbbi atıkların bertarafıile görevli personeli periyodik olarak eğitmek, sağlık kontrolünden geçirmek ve diğerkoruyucu tedbirleri almakla yükümlüdürler.

Tıbbi atık yönetim planı

Madde 32- Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayanyerlerde ise belediyeler; tıbbi atık oluşumuna neden olan sağlık kuruluşları ilebunların tıbbi atık miktarları ve geçici depolama sistemleri, tıbbi atıkların toplanmasıve taşınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar, toplama rotaları, araç temizleme vedezenfeksiyon, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler, sorumlular,eğitim ve tıbbi atıkların bertarafında uyguladıkları sistemler başta olmak üzere detaylı

bilgileri içeren Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak ve uygulamak zorundadır.Büyükşehirlerde bu plan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görüşleri alınmak suretiylebüyükşehir belediyesi tarafından hazırlanır ve uygulanır.

Belediyeler, her bir sağlık kuruluşundan toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atıkmiktarını kayıt altına alırlar ve yıl sonu itibari ile valiliğe bildirirler.

Tıbbi atıkların yakılması

MADDE 33 – (Değişik:RG-21/3/2014-28948)

Tıbbi atıklar yakılarak bertaraf edilebilir. Yakma sistemleri büyükşehirlerdebüyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde belediyeler veyabunların yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından kurulur ve işletilir. Ünitelertarafından münferit yakma tesisleri kurulamaz ve işletilemez.

Tıbbi atıkların yakılması sırasında uyulacak esaslar

Madde 34- (Değişik:RG-3/12/2011-28131) Tıbbi atıkların yakılarak bertarafedilmesinde, 6/10/2010 tarihli ve 27721 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan AtıklarınYakılmasına İlişkin Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen esaslara uyulur.

Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde; başta kırılmış termometreler,kullanılmış piller/bataryalar gibi yüksek düzeyde civa ve kadmiyum içeren atıklarolmak üzere, gümüş tuzları içeren radyolojik atıklar, ağır metaller içeren ampuller vebasınçlı kaplar bulunmaz. Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde büyükmiktarlarda genotoksik atık mevcutsa, sıcaklığın en az 1100 ºC olması zorunludur.

Tıbbi atıklar, acil durumlarda Bakanlığın izni dahilinde, afet durumlarında iseValilik onayı ile çevreye zarar verilmemesi, gereken tedbirlerin alınması, AtıklarınYakılmasına İlişkin Yönetmelik hükümlerinin sağlanması ve sürekli olmamak şartıylayakma veya beraber yakma tesislerinde yakılabilir.

Madde 46- Enfeksiyöz atıklar ile kesici-delici atıklar, sterilizasyon işlemine tabitutularak zararsız hale getirilebilirler. Zararsız hale getirilen atıklar, evsel atıkdepolama alanlarında depolanarak bertaraf edilebilirler. Sterilizasyon sistemleribüyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde isebelediyeler veya bunların yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından kurulur veişletilir. Üniteler tarafından münferit sterilizasyon tesisleri kurulamaz ve işletilemez.

Sterilizasyon sistemlerinin, başta mekanik güvenlik (yüksek kabin içi basınç, sıcaklığadayanıklılık ve benzeri) ve sterilizasyon performansı açısından uluslar arası kabuledilmiş standartlara (ISO, CE ve benzeri) uygun olduğu belgelendirilir.

Sterilizasyon tesislerinde atıkların işleme tabi tutulmadan önce, çevre ve insansağlığına zarar vermeden güvenli bir şekilde geçici olarak depolanabileceği, +4 °C’desoğutulan bir depo yeri bulunur.

Sterilizasyon işlemine tabi tutulacak atıklar içinde patolojik atıklar ile başta uçucu veyarı uçucu organik maddeler ve civa olmak üzere kimyasal maddeler,genotoksik/sitotoksik ajanlar, radyolojik atıklar ve basınçlı kaplar bulunmaz.

Sterilizasyon tesislerinde atık parçalama (shredding) mekanizmasının bulunmasızorunludur. Parçalama ünitesi sterilizasyon bölümünün sonunda veya önünde yeralır. Atık parçalama ünitesinin sterilizasyon ünitesinden önce kullanılmasıdurumunda, işlem sonunda bu ünite de sterilizasyon işlemine tabi tutulur.

Sterilizasyon işlemi sırasında ve sonrasında hava ve su ortamında hiçbirkontaminasyon ve toksisite olmayacak şekilde tedbir alınır, atık su ve hava

arıtılarak/sterilize edilerek alıcı ortama verilir. Başta miktar, basınç, sıcaklık ve atığınişleme maruz kalma süresi olmak üzere bütün işlem elektronik olarak kayıt altınaalınır ve talep edildiği durumda bütün bilgiler Bakanlığa gönderilir.

Belediyelerce veya yetkilerini devrettiği kuruluşlar tarafından yapılan sterilizasyonişlemi ile zararsız hale getirilen atıklar, evsel atık depolama alanlarında depolanarakbertaraf edilebilirler.

Sterilizasyon işleminin geçerliliğinin belgelenmesi

Madde 48- Sterilizasyon işleminin başarılı bir şekilde tamamlandığının gösterilmesiamacıyla, her sterilizasyon yükünün verileri kayıt ve muhafaza edilir. Bu verilerin enaz üç yıl süre ile muhafaza edilmesi ve talep edildiğinde yetkili otoritelerinincelemesine açık tutulması zorunludur. Bu veriler aşağıdakileri ihtiva eder;

a) Sterilizatörün cinsi, seri numarası,

b) Uygulanan sterilizasyon türü,

c) Her sterilizasyon devri için sterilizasyon esnasında gerçek zamanlı (real time)olarak kaydedilmiş sıcaklık, basınç, uygulama süresi gibi parametrik izleme değerleri,

d) Yüklenen atık miktarı,

e) Haftalık olarak yapılan biyolojik indikatör testlerinin karşılaştırmalı sonuçları,

f) Cihazın periyodik bakım-onarım sözleşmesi çerçevesinde üretici veya dağıtıcı firmatarafından yapılmış son altı aya ait ayar kontrollerine dair belge.