TKANKA ŁĄCZNA

Funkcje tkanki ł ącznej:

• łączy, utrzymuje i podpiera inne tkanki• pośredniczy w rozprowadzaniu tlenu, substancji od Ŝywczych

i biologicznie czynnych w organizmie• odpowiada za wi ększość procesów obronnych

Istnieje wiele odmian tkanki ł ącznej, które róŜnią się budow ą i przystosowane s ą do pełnienia ró Ŝnych funkcji.

Komórki

Włókna

Substancja

podstawowa

Tkanka łączna zawierawięcej substancjimiędzykomórkowejniŜ komórek

Substancja mi ędzykomórkowa

1. Substancja podstawowa• związki białkowo-cukrowcowe (proteoglikany)• białka• woda (substancja podstawowa jest silnie uwodniona)

Funkcja: umo Ŝliwia dyfuzj ę gazów i substancji do rozproszonych komórek

Włókna kolagenowe:• zbudowane z kolagenu I• grube (kilka µm), utworzone przez pr ąŜkowane fibrylle• tworz ą pęczki• odporne na rozerwanie

2. Włókna

PrąŜkowanie fibrylikolagenowych wynikaz uporz ądkowanegoukładu cz ąsteczek kolagenu w fibryli

Tworzenie włókien kolagenowych Włókna srebrochłonne• zbudowane z kolagenu III• barwi ą się solami srebra• cienkie (1-2 µm)• tworz ą sieci o drobnych oczkach (rusztowanie dla komórek i ich grup)

Włókna spr ęŜyste• zbudowane z elastyny• cienkie (1 µm)• tworz ą sieci lub blaszki• bardzo rozci ągliwe i elastyczne• wymagaj ą specjalnych barwników

(mikr. świetlny)

Komórki tkanki ł ącznej wła ściwej:

• fibroblasty• makrofagi• komórki plazmatyczne (plazmocyty)• komórki tuczne (mastocyty)• komórki tłuszczowe (adipocyty)

Pochodzenie komórek:

bezpośrednio z komórek mezenchymy (zarodkowej tkanki ł ącznej):- fibroblasty i adipocyty

z komórek szpiku krwiotwórczego lub krwi- makrofagi z monocytów krwi- plazmocyty z limfocytów B- mastocyty z prekursorów w szpiku

krwiotwórczym

monocyt makrofag

limfocyt B plazmocyt

komórkamezenchymy

adipocyt

fibroblast

kom. prekurs.szpiku kostnego

mastocyt

Fibroblasty produkuj ą składniki substancji mi ędzykomórkowej

• wydłu Ŝone, zasadochłonne• siateczka szorstka• aparat Golgiego• egzocytoza konstytutywna

Główne produkty wydzielnicze:• kolageny• elastyna i mikrofibrylina• glikozoaminoglikany• proteoglikany• białka niekolagenowe

W dojrzałej tkance ł ącznej fibroblasty przekształcaj ą się w mniej aktywne fibrocyty

• cienkie, wydłu Ŝone lub wielokształtne• słabo rozwini ęte organelle

Makrofagi fagocytuj ą mikroorganizmy, uszkodzone komórki, ciałaobce, a tak Ŝe wytwarzaj ą substancje biologicznie czynne (cytokiny)uczestnicz ące w procesach obronnych

• osiadłe• wędruj ące• aktywowane

Makrofagi

• wielokształtne (zdolne do ruchu pełzakowatego)• fałdy i wpuklenia błony komórkowej (fagocytoza)• liczne heterolizosomy)

…produkuj ą równie Ŝsubstancje reguluj ące czynno ść innych komórek w procesach obronnych, substancje antybakteryjne i prezentuj ą antygeny w reakcjach immunologicznych

MAKROFAG

Limfocyt B

Limfocyt T

mastocyt

bazofil

eozynofil

neutrofil

Komórki plazmatyczne produkuj ą immunoglobuliny (przeciwciała) Komórki tuczne pod wpływem stymulacji wydzielaj ą mediatory stanuzapalnego (uczestnicz ą w procesy obronnych, reakcjach alergicznych)

Zawarto ść ziarn:- histamina- heparyna- proteazy

Aktywacja mastocytów

Cyklaza adenylanowa

cyklaza adenylanowa

produkcja cAMP

aktywacja kinaz białkowych

fosforylacja białek

Produkcja cAMP

wzrost Ca

produkcja leukotrienów

EGZOCYTOZA

U pacjentów z alergi ą, mastocyty s ą aktywowane przez ró Ŝne nieszkodliwe antygeny (alergeny). Zale Ŝnie od miejsca kontaktu z alergenem, odczyn zapalny rozwija si ę w ró Ŝnych narz ądach:

- alergeny wdychane: jama nosowa (katar sienny), osk rzeliki (astma)- alergeny pokarmowe: przewód pokarmowy (biegunki)- kontakt alergenów ze skór ą (alergia kontaktowa (np. pokrzywka)

Klasyfikacja odmian tkanki ł ącznej

1. tkanka ł ączna embrionalna:- tkanka mezenchymatyczna- tkanka ł ączna galaretowata

2. tkanka ł ączna wła ściwa:- tkanka ł ączna wiotka- tkanka ł ączna zbita- tkanka ł ączna siateczkowata- tkanka tłuszczowa

3. tkanka ł ączna podporowa- chrz ąstka- kość

4. Krew

Tkanka ł ączna wiotka• komórki tkanki ł ącznej

i migruj ące krwinki białe• substancja podstawowa

i włókna w równej ilo ści

Lokalizacja: powszechna

Wprowadza naczynia i włókna nerwowe w gł ąb narz ądów

2. Tkanka ł ączna zbita:• komórki (głównie fibrocyty)• włókna (głównie kolagenowe, mało substancji podstaw owej)

nieregularna regularna (ścięgno)

3. Tkanka ł ączna siateczkowata:• komórki gwia ździste (głównie fibroblasty i makrofagi)• włókna srebrochłonne(Tkanka ł ączna siateczkowata tworzy rusztowanie tkankowew narz ądach limfatycznych i w szpiku krwiotwórczym)

Tkanka tłuszczowa Ŝółta:• adipocyty jednop ęcherzykowe (zwarty układ)• mała ilo ść substancji mi ędzykomórkowej (głównie wł. kolagenowe)

Lokalizacja:Tkanka podskórna, otrzewna, torebki narządów

Funkcja:gromadzenie, przemiana i uwalnianie tłuszczów

Adipocyt jednop ęcherzykowy-duŜy (do 100 µm)-pojedy ńcza wielka kropla lipidowa otoczona sieci ą filamentów pośrednich- obwodowa warstwa cytoplazmy z j ądrem i organellami

Otyło ść, istotny czynnik ryzyka niektórych chorób (układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy dorosłych) mo Ŝe być wynikiem:

- zwiększenia rozmiarów adipocytów wywołanego magazynowani em nadmiernej ilo ści lipidów (głównie z powodu niewła ściwej diety)

- zwiększenia liczby adipocytów (rzadziej, w wyniku działa nia czynników genetycznych, lub niekiedy jako skutek „p rzekarmiania”w okresie niemowl ęcym

Tkanka tłuszczowa brunatna:• adipocyty wielop ęcherzykowe (zwarty układ):• mała ilo ść substancji mi ędzykomórkowej

Lokalizacja:- u noworodków (okolice kr ęgosłupa, śródpiersia, nerek, doły pachowe)- u dorosłych b. rzadka, małe grupy komórek w torebce nerki, nadnerczy, w pobli Ŝu aorty, w śródpiersiu)

Funkcje:• gromadzenie, przemiana i uwalnianie

lipidów• produkcja ciepła przez mitochondria

Adipocyt wielop ęcherzykowy- 20-40 µm- liczne drobne krople lipidowe- centralnie poło Ŝone j ądro- liczne mitochondria