torna_tezgahlari

8/7/2019 torna_tezgahlari

1/6

stanbul Teknik niversitesi Makina Fakltesi

MAKNA MHENDSLNE GR

DNEM DEV

DEV KONUSU: Torna tezgahlar

HAZIRLAYAN:

Ad ve Soyad:

Numara:

KAYNAKLAR:

Tala Kaldrma Yntemleri ve Takm TezgahlarProf. Dr. Mustafa Akkurt, T makina Fakltesi

Makina BilgisiM.E.B.


2/6

TORNA TEZGAHLARI

Torna Tezgahnn Tanm, eitleri, Tarihsel Geliimi venemi:

Paraya kesici alet nnde dnen bir hareket vererek tala kaldrmayatornalamak, bu ilemleri yapan tezgahlara da torna tezgah denir.

retim arac olarak takm tezgahlarnn kullanlmas insanlk tarihi ilebalamtr. lk torna tezgah ise iki aa arasna balanm bir gerecindndrlmesiyle dnlmtr. Buna aa tornas deniliyordu. Aalarn uzun yllarbekletilmeleriyle yaplan ilk elverili tornay 1700 yllarnda Fransa da gelitirilmitir.Bunu takiben 1797 de Henry Moudslay adnda bir ngiliz vida ekmeye yarayan ilktornay gelitrmitir. Bundan sonra Amerika Birleik Devletleri nde ilk tornalarnounda hem aa hem de metal ksmlar vard. Metal gerelerden yaplan ilk torna

1850 de gelitirilmitir. Gelitirilen btn torna tezgahlarnn alma prensipleri aynolmakla beraber, bugn ok daha modern torna tezgahlar gelitirilmitir. Bugnekadar gelitirilen tezgahlar ierisinde en eski ve gnmzde de en ok kullanlantorna tezgahdr.

Torna tezgahlarnn birok eidi vardr. Bunlar aadaki gibi sralanabilir:

1) Saatc tornas2) Masa tornas3) niversal torna tezgah (Atelyelerde kullanlan)4) Hidrolik kumandal torna tezgahlar5) Elektronik kumandal torna tezgahlar6)zel torna tezgahlar

a) Rovelver torna tezgah (ok balkl , yarm otomatik)b) Otomatik torna tezgah

c) Dey torna tezgahd) Hava torna tezgahe) Kopya torna tezgahf) Srt alma torna tezgah (eksantrik)


3/6

g) Kam torna tezgahh) retim tipi torna tezgah

Bu torna tezgah eitlerirnin herbirinin kendine has zellikleri vardr.

Torna tezgahnda silindirik tornalama, delik delma, raybalama, klavuz ekme,pafta ekme, konik tornalama, aln tornalama, vida ekme gibi ilemlerin yanndatalama, frezeleme, profil tornalama, yay sarma, demir, elik, aa, plastik alamlarve yumuak gerelere istenilen ekil ve biim verme ilemleri uygulanabilir.

malat atelyelerinde alet ve kalp yapclar, tamirciler, ticari ve amatr ilerinbinlercesi ile uraanlar torna tezgahna ihtiya duyabilir.

Torna tezgahlarnn makina endstrisindeki yeri dier tezgahlarnkinden okdaha byktr. Bu tezgahlar, makina paralarnn tam lsnde, hassas ve abukyapm salamada kolaylklar bakmndan nemlidir.

Endstrinin gelimesine paralel olarak, ilk ilkel torna tezgahlarndan, gnmzteknolojisi hidrolik kumandal ve nmerik kontrollu takm tezgahlarn gelitirmitir.

niversal Torna Tezgahnn Alt Birimleri ve alma Prensibi:

niversal torna tezgah; banko denilen gvde (a), iinde i mili (fener mili)denilen vites kutusu (b), zerinde takm tutturma tertibat (kalemlik) bulunan st kzak(araback) (c) , kar punta (d), avans (ilerleme) vites kutusu (Norton kutusu) (e), anavida mili (f), tala mili (g), kumanda (devreyi ama ve kapatma) ubuu (h), araba (i)

gibi ana elemanlardan oluur. Vites kutusu nnde i mili zerine monte edilen ayna(j) bulunur.

Gvde:

Tornann en byk paras ve temel organdr. Yekpare dkmden yaplm,ar, salam ve biimini bozmaz bir para olup torna tezgahnn bel kemiini tegileder.

Tornann btn paralarn zerinde tar. Gvdesinin st yzeyinde V yatabiiminde kaytlar bulunur. Bu kaytlar ok hassas olarak ilenirler. Bylelikle fener

mili, araba ve gezer puntann montaj dzgn yaplm olur. (V) kayt zerinde arabave gezer puntann saa sola, ileri geri hareketleri dzgn bir ekilde salanr.

Fener mili ve kutusu:

Fener mili kutusu, torna tezgahnn sol tarafna dzgn bir ekilde montajedilmitir. Dili ark tertibatlar ile dnen fener milini tar. Dkme demirden yaplrve hassas olarak ilenir. Fener mili ise, fener kutusu zerinde bulunan iki yatakzerinde dnen bir mildir.


4/6

Gezer punta:

parasna sa taraftan desteklik eder. ki punta arasnda veya ayna ile puntaarasnda i parasn sktrarak balamaya yarar. Gezer punta, eitli uzunluklardakiparalar desteklemek iin gvde kaytlar boyunca hareket edebilir. Herhangi bir

konumda sabitletirilir. Gezer punta ile fener mili ayn eksen zerinde bulunur.

Araba:

Torna tezgah zerinde arabalar, kesici alete kumanda eder ve onlar tar. Tornagvdesi zerine dzgn bir ekilde yerletirilmi olan araba, kaytlar boyunca saasola hareket eder. Arabann zerine yerletirilmi 360 dndrlebilen siper, istenilenherhangi bir konumda tespit edilebilir. Boyuna hareket mekanizmas, arabann elleveya otomatik olarak hareket ettirilmesine yarayan dilileri, kavramalar ve kollartar. Enine hareket mekanizmas, enine ilerleme salamak iin araba zerineyerletirilir. Kalemlik, torna kalemlerinin veya katerlerin salam ve uygun konumdabalanmasna yarar. Siper zerinde ise mikrometrik hassas blntler vardr.Siperden yararlanarak ksa boylu konikler ilenir.

Hz kutusu:

Vida admlarn ayarlamak ya da tala ilerlemelerini elde etmek iin ana mili ileile tala miline hz vermeye yarar. Norton kutusu da denilmektedir. Gvdesi iinde


5/6

ilerleme miktarlarn salayan ve fener mili devir says ile vida admlar arasndakioran deitirmeye yarayan, di saylar eitli olan dili ark grubundan ibarettir.

Elektrik motoru:

Tezgah ilk hareketini elektrik motorundan alr. Daha sonra dier ilemler eitlimekanizmalar araclyla yaptrlr.

Avadanlklar:

Aynalar, ksa ll i paralarn balamaya ve dndrmeye yarayanelemandr.

Sabit yataklar, uzun silindirik i paralarn desteklemek iin torna kaytlarzerine tespit edilir.

Gezer yataklar, araba zerine balanr ve onunla birlikte hareket eder. kiaya vardr. parasnn ilenmi yzeyi bu iki ayak zerine dayandrlr.

Prensler, yuvarlak, kare ve altgenkesitli dzgn i paralarn torna tezgahnakolay ve hassas balamak iin kullanlr.

Sabit punta ucu, i paras ile birlikte dnmeye yarayan puntalardr.

Dner punta ucu, punta yatana makaral veya bilyal yatak kullanlarak iparas ile beraber dnen puntalardr. Yksek devirlerde anmay nlemek iinkullanlrlar.

Kater, torna kalemlerinin kalemliine dzgn bir ekilde balanmas iinkullanlr. Kalem biimine ve lsne uygun olarak kare kesiti delikleri veyakanallar vardr.

Frdnd, iki punta arasnda tornalanacak olan i parasna, frdndaynasndaki dnme hareketini iletmek iin kullanlr.

Ya donanm, tezgahn alan btn yzeylerini yalayarak almasn

kolaylatrr.

Tala kaldrmak iin gereken dnme hareketi ile ilerleme hareketi u ekildeelde edilir. Dnme hareketi: Tezgah motorundan alnan dnme hareketi, viteskutusunun dilileri yardm ile i miline ve buna bal olan aynaya veya punta balile paraya ular. lerleme hareketi: Vites kutusundan alnan dnme hareketi yinedili arklarn yardm ile avans vites kutusuna, buradanda tala milinin aracl ilearaba sistemine iletilir. Burada bulunan bir kremayer mekanizmas, dnme hareketiniilerleme hareketine dntrr ve tm araba sisteminin tezgah boyunca ilerlemesinisalar. Araba sistemi; araba, arabaya bal alt kzak, araback, takm taycs, takmtutturma tertibat ve araba vites kutusundan meydana gelir. st kzak, zerinde

bulunan takm taycs ile birlikte, alt kzak zerinde tezgahn enine doru, enineilerleme harekei yapabilir. Ayrca takm taycs, araback zerinde kayabilir vetezgah eksenine gre eik konuma gelebilir. Tm bu hareketler, kzak sistemleri ilegerekletirilir. zet olarak, boyuna ilerleme hareketi, tm araba sisteminin banko


6/6

kzaklar zerinde kaymas ile; enine ilerleme hareketi ise, st kzan alt kzak yollarzerinde kaymas ile salanr.Kar punta matkapla delmede kullanlr. Bu nedenlekar punta milinde, bir alma hareketi vardr.

Tezgah zerine balanacak parann uzunluuna gre, kar puntann gvdesi,

banko kzaklar zerinde tezgah boyunca kaydrlabilir; ayn maksatla punta da, ileri-geri hareketi yapabilir.

Vida ama ilemi iin gereken hareket, avans vites kutusundan araba sistemineana vida ile iletilir.

Tala Kaldrma Tezgahlarnn Bugn ve Gelecei:

Tm tala kaldrma tezgahlar birlikte gelitiinden dolay sadece tornatezgahnn bugnnden ve geleceinden bahsetmek doru olmaz. Tala kaldrma

tezgahlarnn genelinden bahsetmek daha dorudur.Takm tezgahlar alannda en byk devir, 1950 yllarnda nmerik programa

gre alan ve Nmerik Kontrollu (NC-Numerical Control) denilen tezgahlarnuygulamaya konulmas ile balar. Ayn tarihlerde seramikten yaplan takmlarnkullanlmas ile kesme hzlar ile ileme kaliteleri byk deerlere ulam ve her ikiuygulama da takm tezgah gerek nitelik, gerekse nicelik bakmndan byk gelimegstermitir. NC tezgahlarn bilgisayarlarla donatlmas ile CNC (ComputerNumerical Control) ve DNC (Direct Numerical Control) tezgahlar olumu,bilgisayarlarn ve kiisel bilgisayarlarn kullanlmas ile de bu tezgahlar ilemlerinioptimizasyon dzeyinde yapmaya balamlardr.

Tezgahlarn bu gelimesine paralel olarak otomasyona dayal imalat sistemigenileyerek optimizasyon devrine geilmi, robotlarn kullanm gittike artarakrobot-fabrikalar ve robot tesisatlar kurulmutur. CAD-CAM in (bilgisayar desteklikonstrksiyon ve imalat) CNC ve DNC tezgahlar ile birlemesi ile esnek imalatsistemleri FMS (Flexible Manufacturing Systems) ortaya atlmtr. Bu gelimelerimalat teknoljisinde, takm ve tezgah konstrksiyonunda byk deiiklikler meydanagetirmitir.

Bilgisayar teknolojisi ile birlikte srekli gelien tala kaldrma tezgahlarnnalma prensipleri gelecekte de deimeyecek olup, daha hassas, ileme kaliteleri

daha iyi, daha hzl tezgahlar imalatta yerlerini alacaklardr.

Tala kaldrma ve takm tezgah alannda gelimeler, zelliinden dolay, diergelimeler; rnein ulam, haberleme, uzay, enerji alanndakiler gibi toplumtarafndan sezilememekte ve takip edilememektedir. Ancak, yukarda belirtilen tmalanlardaki gelimelerin gereklemesini, takm tezgah alanndaki gelimelerinsalad unutulmamaldr.

torna_tezgahlari

Documents