TÜKRÜK BEZİ TÜKRÜK BEZİ İNFLAMASYONU VE İNFLAMASYONU VE TÜMÖRLERİTÜMÖRLERİ

Doç.Dr. Ömer YALÇINDoç.Dr. Ömer YALÇIN

TÜKRÜK BEZLERİ

•Parotis

•Submandibular

•Sublingual

•Minor tükrük bezleri

SİALADENİTİS

Viral, bakteriyal, travmatik veya otoimmün (kabakulak parotisler (epidemik parotitis)

pankreas ve testisler

Sjögren sendromu tükrük bezleri+nasal mukoza mukus bezleri ağız kuruluğu

Xerostomi+bezlerde enf büyüme Mikulicz sendrom (sarkoidozis, lösemi, lenfoma, ve diğer)

SJÖGREN SENDROMU

SİALOLİTHİASİS NONSPESİFİK SİALADENİTİS

Özellikle submandibularDuktal obstruksiyonlara sekonderNadirStafilokokus aureus ve Streptokokus viridans

yiyecek artıkları veya yaralanma

Taş oluşumu

Azalmış sekretuvar fonksiyon+dehidratasyon(uzun süreli phenothiazinler)

Unilateral tutulum kural

Ağrılı büyüme, +/- pürülan duktal akıntı

Benign Malign

Pleomorfik adenom (mikst tümör) (%50)

Mukoepidermoid karsinom (%15)

Warthin tümör (%5-10) Adenokarsinom (NOS) (%10)

Onkositoma (%1) Acinic hücreli karsinom (%5)

Diğer adenomlar (%5-10) Adenoid kistik karsinom (%5)

Bazal hücreli adenomMalign mikst tümör (%3-5)

Kanalikuler adenomSkuamöz hücreli karsinom (%1)

Duktal papillomlar Diğer karsinomlar (%2)

TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ

Nadir (tüm tümörlerin %2’sinden daha az)

%65-80 parotisten

%10 submandibular bez

sublingual bezleri+minör tükrük bezleri

Parotis bezi tümörleri %15-30malign

Submandibular bez tümörleri %40

Minör tükrük bezi tümörleri %50

Sublingual tümörler %70-90

genellikle yetişkinler (%5’i 16 yaşından daha küçük)

kadınlarda hafifçe daha sık ( Warthin tümör ?)

Benign tümörler 5.-7.dekat (Malign olanlar )

Pleomorfik adenom, mukoepidermoid karsinom, asinik hücreli karsinom daha genç yaşlarda görülebilir

Benign/malign 4-6 cm çap

Mobil

PLEOMORFİK ADENOM

Mikst tümör

Parotis bezi tümörlerinde %60

Submandibular bez tüm daha az

Minör tükrük bezi tüm nadir

Epitelyal / mezenşimal differansiyasyon

PLEOMORFİK ADENOMİyi sınırlı (kapsül dışı multiple odaklar +/- )Nadiren 6 cm’i aşanKapsüllü Miksoid ve kondroid mavi translusent alanlı gri beyaz renkte

Histoloji heterojen epitelyal elemanlar

kübik-kolumnar hücreduktus, asini, düzensiz hücre dizileri ve tabakalarıtubul yapıları

myoepitelyal hücre** (plasmasitoid, iğsi) İyi differansiye skuamöz epitel adaları +/-

kondroid ada/nadiren kemik odakları+gevşek miksoid

epitel displazisi/mitoz – (atipi / nekroz +/- ) biolojik davranış farklılığı yok

AğrısızYavaş büyüyenMobilParotidektomi %4 nüksEnükleasyon %25

Karsinom nadir gelişir ( atipi / +mitoz ) (carcinoma ex pleomophic adenoma/malign mikst tümör)

5 yıldan daha az %2 risk15 yıldan daha fazla %10

Genellikle adenokarsinom/ undifferansiye karsinom (en agressif)5 yılda ölüm %30-50

MİKST TÜMÖR

Warthin Tümör (Papiller Kistadenoma Lenfomatosum)

•İkinci en sık tümör•Daima parotisten kaynaklanır (yüzeyel)•Erkeklerde daha sık•5.-7.dekatlarda•%10 multifokal ve %10 bilateral•Sigara içenlerde 8 x daha riskli•Kapsüllü, 2-5 cm çap•Müsinöz veya seröz sekret dolu kistik/yarıklanma•Koyu gri renkte

Warthin Tümör (Papiller Kistadenoma Lenfomatosum) Çift sıra epitel+germinal merkezleri

belirgin dens lenfoid stroma

– onkositik görünümde kolumnar hücreler– altta kuboidal- poligonal şekilli hücreler– Sekretuvar hücreler– skuamöz metaplazi odakları+/-– myoepitelyal komponent bulunmaz

Nadiren bu tümörler servikal lenf bezlerinden kaynaklanmakta

Benign Reseksiyon rekürrens

%2

WARTHİN TUMOR

ONKOSİTOMAMonomorfik adenomHücre sitoplazmalarında artmış mitokondrilerSolid, tekParotiste sık, minör bezlerde nadirNoduler hiperplazi ve Warthin tümöründen ayırt edilmeli

Genellikle düzenli kapsül +Kistik ve papiller yapılar –Lenfoid stroma genellikle –

Epitelde skuamöz metaplazi + / -

Onkositik değişiklikler Warthin tümörü, pleomorfik adenom, mukoepidermoid karsinomlar vdOnkositik hiperplazi, metaplazi ve onkositozisde

Onkositik metaplazi yaşlılarda, normal veya kronik inflamasyonlu tükrük bezlerinde sık

Onkositozisdiffüz veya noduler hiperplazi tarzında, Multiple + / - ve bilateral + / -

Mitokondriden zengin sitoplazma PTAH boyası ile mavi-mor granülarite

KİSTADENOMAKİSTADENOMA

Palatal bölgede ve minör bezlerde sıktır. Palatal bölgede ve minör bezlerde sıktır. Tek veya multikistik olabilir. Tek veya multikistik olabilir. Tam kapsüllü olmayabilir. Tam kapsüllü olmayabilir. Epitelde skuamöz metaplazi, müsinöz ve Epitelde skuamöz metaplazi, müsinöz ve

onkositik değişiklikler bulunabilir. onkositik değişiklikler bulunabilir.

MUKOEPİDERMOİD KARSİNOMTüm tükrük bezi tümörlerinin %15Çoğunlukla parotiste (%60-70) (minör tükrük bez tm.in çoğu)Malign tümörünün en sık formuEn sık görülen radyasyon tümörü

Morfoloji: 8 cm, kapsülsüz, sınırları infiltratifMüsin içeren küçük kistler, koyu gri beyaz renkHistoloji

skuamöz, muköz veya intermediate hücreler(kordonlar, tabakalar veya kistik yapılar)

Düşük grade mukus yapan hücrelerYüksek grade skuamöz hücreler

Klinik gidiş ve prognoz Düşük grade lokal invaz, %15 tekrar, nadir met

5 yıllık yaşam %90 fazlaOrta ve yüksek grade invaze, %25-30 tekrar, uzak met.

5 yıllık yaşam %50.

MUKOEPİDERMOİD KARSİNOM (low)

ADENOİD KİSTİK KARSİNOMParotiste nadir (minör tükrük bezlerinde sık)

MorfolojiKüçük, infiltratif, gri-pembe

Histolojiküçük koyu nükleuslu, dar sitoplazmalı küçük hücreler( tubuler, solid veya kribriform patern)Tümör hücreleri arası hyalin materyal

Perinöral invazyon eğilimli (tükrük bezinin en ağrılı tüm)İnatçı tekrar

%50 kemik, karaciğer, beyin yayılır

5 yıllık yaşam %60-7010 yıl sonra %3015 yıl sonra %15

Minör tükrük bezlerinden çıkanlar parotisten çıkanlardan daha kötü

ACİNİC HÜCRELİ TÜMÖRLERSeröz hücrelerine benzer hücrelerden yapılı

Nadir

(tükrük bezi tümörlerinin %2-3)

Çoğu parotis (nadiren minör bezlerden)

Bazen bilateral veya multisentrik

Küçük, kapsüllü

Histoloji

hücreler berrak sitoplazmalı, bazen solid, veya vakuollü hücreler

tabakalar, mikrokistik, glanduler, folliküler veya papiller patern

Klinik gidiş biraz pleomorfizm düzeyine bağlı

Rezeksiyon rekürrens nadir

5 yıllık yaşam oranı %90, 20 yıllık yaşam oranı ise %60.