UPRAVLJANJE INFORMACIJAMA U LOGISTICI

PITANJA SA ODGOVORIMA

PRVI KOLOKVIJUM

1.       ZAHTJEVI ZA INFORMACIJAMA?

Optimizacija informacionih tokova svakako može da doprinese uštedi vremena i da predstavlja

ključni faktor za produktivnost institucije. Nije cilj da se svaka informacija obezbijedi svakome. Bitan

je princip da se prava informacija u pravo vreme dostavi na pravo mjesto. Potrebno je istražiti,

projektovati, odnosno predvidjeti zahtjeve korisnika i tako upravljati “inteligentnim” tokom

informacija.

2.       NABROJATI SISTEMSKE PROCESE?

Kao i svi drugi procesi u prirodi tako se i logistika informacija zasniva na sledećim osnovnim

sistemskim procesima:

akumulacija informacija,

transport informacija,

transformacija informacija i

upravljanje informacijama.

3.       ZAŠTITA INFORMACIJA?

Elementi logičke zaštite moraju da se ugrađuju ne samo tokom projektovanja sistema informacija

već i neprekidno tokom održavanja sistema u eksploataciji. Bezbjednost je stvar povjerenja. IT

mjere bezbjednosti treba da budu transparentne, kompleksne i da imaju jasnu svrhu, ali takođe da

mogu da se brzo sprovedu i da budu prihvatljive cijene.

Problem zaštite informacija se već dugo analizira a kao bitni elementi u razvoju zaštite baza

podataka se ističu sledeća pitanja:

Šta treba da štitimo?

Od koga štitimo podatke?

Kako štitimo podatke?

Šta znači „zaštita“?

4.       INFORMACIJE U LOGISTICI?

U tržišno orjentisanoj privredi, gdje postoji snažna konkurencija, traži se ekonomičnija i kvalitetnija

proizvodnja, kao i kvalitetna usluga isporuke, pri čemu informacija ima presudnu ulogu. Prava

informacija, u pravo vrijeme i na pravom mjestu pruža mogućnosti pravovremenog i adekvatno

reagovanja na stroge zahtjeve tržišta, kako u proizvodnji, tako i u trgovini. Informacije o proizvodu

nisu neophodne samo potrošaču, neophodne su u svim karikama logističkog lanca, od proizvodnje

do distribucije krajnjem korisniku.

5.       NABROJATI I OBJASNITI FUNKCIONALNE PODSISTEME LOGISTIKE?

Područje logistike može se raščlaniti na četiri funkcionalna podsistema:

Podsistem logistike nabavke, koji obuhvata sve tokove sirovina, poluproizvoda, pomoćnih

materijala i rezervnih dijelova od dobavljača do skladišta repromaterijala u proizvodnom preduzeću;

Podsistem logistike proizvodnje, koji obuhvata sve materijalne tokove koji prolaze (obrađuju se,

prerađuju ili troše) kroz procese proizvodnje;

Podsistem logistike distribucije, koji obuhvata sve tokove finalnih proizvoda od skladišta

finalnih proizvoda do krajnjih  korisnika;

Podsistem logistike snabdijevanja i izvlačenja koji obuhvata sve tokove otpadnih materijala,

povratne tokove proizvoda i prazne ambalaže.

6.       FAKTORI KOJI IMAJU NAJVEĆI UTICAJ NA KVALITET INFORMACIJA?

Najveći uticaj na kvalitet informacija imaju:

informacione tehnologije,

komunikacione tehnologije,

sistemi za identifikaciju stabilnih i mobilnih objekata,

savremeni softverski alati, i

organizacione koncepcije.

7.       ŠTA JE KANAL DISTRIBUCIJE I PODJELA?

Kanal distribucije predstavlja uređen skup entiteta čiji su atributi: prostor, vrijeme, količina,

kapacitet, troškovi, kvalitet, tehnologija, organizacija, informatika. Prema stepenu trgovine, kanali i

lanci distribucije mogu se podijeliti na direktne i indirektne.

Direktni kanali se realizuju između proizvođača i potrošača, a indirektni kanali obuhvataju

posrednike u realizaciji logističkih procesa (prevoznici, špediteri, skladišta, trgovina, i dr.).

Strukturni elementi distributivnog kanala su:

mikrologistički sistemi,

metalogistički sistemi,

makrologistički sistemi.

8.       KARAKTERISTIKE INFORMACIJA U LOGISTIČKOM LANCU?

Informacioni sistemi se sastoje iz usklađenog i oblikovanog skupa personalnih, organizacionih i

tehničkih elemenata, koji obezbeđuju koordinaciju i protok informacija unutar sistema i sa

okruženjem.

U jednoj kompaniji se mogu uočiti tri nivoa odlučivanja:

operativni nivo,

srednji menadžment i

viši menadžment.

U zavisnosti od nivoa odlučivanja postoje različiti informacioni sistemi:

automatska obrada podataka (AOP),

upravljanje informacionim sistemima (MIS),

sistemi za podršku odlučivanju (DSS) i

informacioni sistemi rukovođenja (FIS).

9.       PODJELA INFORMACIONIH TOKOVA?

U opštem smislu, informacioni tokovi mogu biti:

interni informacioni tokovi, i

eksterni informacioni tokovi.

Interni informacioni tokovi postoje u okviru jedne kompanije, između njenih podsistema, a eksterni

prelaze granice kompanije i predstavljaju komunikaciju kompanije i okruženja. Interni informacioni

tokovi prema organizacionom nivou se mogu podijeliti, na tri grupe:

informacioni tokovi na strateškom nivou – predstavljaju podršku donošenju strateških

odluka za nivo višeg mendžmenta u kompaniji

informacioni tokovi na taktičkom nivou – predstavlju podršku donošenju taktičkih odluka za

nivo srednjeg menadžmenta u kompaniji; i

informacioni tokovi na operativnom nivou – predstavlju podršku donošenju operativnih

odluka i odnose se na obradu transakcija.

Prema obliku realizacije informacioni tokovi  dijele se na:

konvencionalni oblici informacionog toka,

elektronski oblici informacionog toka, i

informacioni tokovi primjenom zajedničkih baza podataka.

Konvencionalni oblici informacionog toka obuhvataju dvije grupe :

Manuelna razmjena informacija, koja se ostvaruje preko pisama,faksova, email-a i telefona

Razmjena informacija preko magnetnih medijuma (diskete, magnetnetrake, CD, i dr.).

Elektronski oblik razmjene informacionog toka podrazumijevaju primjenu EDI-a (Electronic Data

Interchange - EDI).

10.    U KAKVOJ VEZI MOGU BITI INFORMACIONI I ROBNI TOK?

Informacioni tokovi, koji su posledica njihove veze sa robnim tokovima mogu se podijeliti na:

Informacije prethode robnom toku. Ove informacije omogućavaju kvalitetno planiranje i

upravljanje svim aktivnostima koje će obezbijediti realizaciju robnih tokova.

Informacije prate robni tok. To su najčešće informacije o robnim tokovima neophodne u

toku realizacije aktivnosti transporta, pretovara, i dr.

Informacije slijede robni tok. Ovo su informacije koju su potrebne učesnicima u logističkim

lancima poslije realizacije robnog toka.

Informacije su suprotnog smera od robnog toka. Ovo su informacije na osnovu kojih se

planira budući robni tok (npr. narudžbenice, rezervacija transportnih kapaciteta, i dr.).

Informacije koje se ne poklapaju sa robnim tokom. Ove informacije mogu biti podrška

realizaciji robnih tokova ili drugim aktivnostima, indirektno vezanim za robne tokove (tokovi novca,

energije, informacije planiranja,ugovaranja i sinhronizacije procesa).

11.    POKAZATELJI INTEGRACIONE SPOSOBNOSTI?

Pokazatelji integracione sposobnosti su:

informaciona tehnologija,

spremnost za razmjenu informacija,

sposobnost razmjene informacija i

poboljšanja informacionog toka.

12.    SPOSOBNOST PRIMJENE INF. TEHNOLOGIJE?

Sposobnost primjene informacione tehnologije može da se poredi sa sposobnošću da se logistički

procesi podrže i koordiniraju različitim softerom i hardverom. Ove sposobnosti obuhvataju sledeći

faktori:

primjena informacione tehnologije,

stepen integracije i

podrška planiranju.

13.    OD ČEGA SE SASTOJI „LANAC VRIJEDNOSTI“?

„Lanac vrijednosti“ se sastoji iz pet ključnih karika, i to:

veza s isporučiocima,

veza s korisnicima,

tehnološki procesi unutar jedne firme,

logistički procesi između podsistema firme i

integrisane veze između firmi.

14.    ŠTA JE DIGITALNA LOGISTIKA?

Digitalna logistika, se može opisati kao integracijaposlovnog sistema sa okruženjem primjenom

elektronskog poslovanja, čime se uspostavlja kvalitativno nov način povezivanja sa korisnicima i

komitentima. Digitalna logistika podrazumijeva kvalitativno nov pristup upravljanju robnim,

informacionim i finansijskim tokovima, upravljanju poslovnim sistemom, nabavkom i lancima

snabdijevanja.Razvoj informacionih i komunikacionih tehnologija  i njihova implementacija u

procesima logistike i lanaca snabdijevanja dovela je do pojave digitalne logistike. Aspekti digitalne

logistike su:

logistički trendovi,

nova logistička paradigma,

okvir rada digitalne logistike i

prednosti digitalne logistike.

15.    KAKO SE DIGITALNA LOGISTIKA RAZLIKUJE OD TRADICIONALNE LOGISTIKE?

1.       Digitalna logistika predstavlja realizaciju logističkih operacija i strategija, uz primjenu novih

informacionih i komunikacionih tehnologija, da bi obezbijedila veću produktivnost, smanjene

troškove proizvodnje i konkurentsku prednost na tržištu, dajući jedinstvene mogućnosti bazirane na

logističkim vrijednostima.

2.       Digitalna logistika se bazira na novoj generaciji logistike preduzeća (tzv. web logistika) koja

obezbjeđuje saradnju i optimizaciju izgrađenu na osnovu centralne logističke informacije koja

obezbjeđuje praćenje i preglednost u cijeloj kompaniji i lancu snabdijevanja.

3.       Sa digitalnom logistikom, nova generacija preduzeća, logistika i lanci snabdijevanja, blisko su

povezani kroz skladišta, transport i sisteme upravljanja kadrovima, i obezbjeđuju nove modele

poslovanja osiguravajući brzo i efikasno poslovanje.

16.    ELEKTRONSKA RAZMJENA PODATAKA)?

Elektronska razmjena podataka se može opisati kao automatski prenos elektronskih dokumenata sa

jednog računara na drugi. Sa današnjim nivoom razvoja tehnologije, ovakav opis odgovara

svakodnevnoj poslovnoj komunikaciji koja postoji između subjekata. Elektronski sistemi povezivanja

poslovnih subjekata mogu biti:

Intranet - Intranet je privatna ili lokalna mreža unutar velike kompanije ili organizacije.

Ekstranet - Ekstranet se primenjuje u velikim kompanijama, koje imaju svoje

organizacione cjeline na više lokacija u zemlji i svijetu.

Internet - Internet je globalna komunikaciona mreža svijetu koja omogućava povezivanje

najvećeg broja korisnika.

17.    EDI (ELECTRONIC DATA INTERCHANGE?

EDI (Electronic Data Interchange) je automatizovani proces razmjene poslovne dokumentacije u

standardizovanom formatu. EDI podrazumijeva prenos elektronskih dokumenta sa jednog računara

na drugi bez dodatnih manuelnih intervencija.

Kompanija, u okviru svog informacionog sistema (IS), priprema dokument koji želi da pošalje

poslovnom partneru. Elektronski dokument se prosleđuje softverskoj EDI aplikaciji, koja ga prevodi

u odgovarajući standardni format. Poslije toga se transakcioni set, preko komunikacione mreže

davaoca EDI usluga, šalje na adresu poslovnog partnera. Kada primalac dobije transakcioni set,

preko svoje EDI aplikacije ga prevodi u format koji odgovara njegovom IS, i šalje ga direktno

aplikaciji koja ga obrađuje.

U primjeni nekoliko oblika EDI sistema. Glavni EDI sistemi su:

Vlasnički sistemi - Vlasnički sistemi poznati su i pod nazivom "sistemi jedan-za-mnoge"

(one-to-many systems).  Kompanija posjeduje svoj sistem za elektronsku razmjenu podataka (EDI),

upravlja njime i održava ga. Kompanija je ovim sistemom povezana sa svojim dobavljačima i

kupcima. Glavni nedostatak je da je uvođenje i održavanje ovakvog sistema veoma skupo.

VAN sistemi - VAN sistemi su sistemi koje posjeduju treća lica. To su "sistemi mnogi-za-

mnoge" (many-to-many systems) i predstavljaju najpopularniji izbor EDI sistema. Postoji kompanija

koja je vlasnik VAN sistema i koja za potrebe svih korisnika obavlja elektronski transfer podataka

(EDI). Ova kompanija je kao centralni zavod za obračun podataka.

18.    NAVESTI NEKE PREDNOSTI I NEDOSTATKE PRIMJENE ELEKTRONSKE RAZMJENE

PODATAKA?

Prednosti:

Smanjenje administracije i papirologije,

Povećanje brzine izdavanja zahtijeva i prenosa podataka.

Unapređenje raspoloživosti i tačnosti informacija.

Smanjenje nivoa zaliha u skladu sa povećanjem tačnosti i smanjenjem vremena trajanja

poručivanja.

Smanjenje opterećenja i unapređenje tačnosti poslovnih procesa kroz povezivanje EDI-ja sa

ostalim sistemima.

Nedostatci:

Neophodno je angažovanje svih učesnika,

Visoki troškovi za male kompanije,

Problemi u razvoju i usvajanju.

19.    OBJASNITI POJAM ELEKTRONSKOG POSLOVANJA?

Izraz elektronsko poslovanje je prvi put upotrebljen 1996. god. od  strane američke kompanije IBM,

da bi se označilo poslovanje uz značajnu primjenu savremene, elektronske tehnologije. Elektronska

tehnologija podrazumijeva kombinovanu upotrebu informacionih i komunikacionih tehnologija, koje

obezbjeđuju razmjenu velike količine informacija na daljinu. Na ovaj način, kompanije ostvaruju

značajne uštede u troškovima poslovanja, efikasnije obavljaju svoje zadatke i poboljšavaju svoju

poziciju na tržištu. Elektronsko poslovanje se u najopštijem smislu, može opisati kao vođenje

poslova na internetu. Danas elektronsko poslovanje doživljava veliku ekspanziju u svim oblastima.

Generalno posmatrano, prednost elektronskog u odnosu na tradicionalno poslovanje su povećanje

kvaliteta i brzine realizacije poslovnih.

20.    ŠTA JE TO INFORMACIONI SISTEM?

Informacioni sistem (IS) se može opisati kao uređen i integrisan skup računarskog hardvera,

softvera, komunikacija, podataka i korisnika, koji je projektovan tako da omogućava efikasno

prikupljanje, čuvanje, obradu, transformaciju, analizu i protok informacija u poslovnom sistemu. IS

obezbjeđuje realizaciju poslovnih procesa i aktivnosti, kao i podršku menadžmentu u rješavanju

problema planiranja, upravljanja, predviđanja, koordinacije i donošenja odluka.

21.    KOJE SU OSNOVNE KOMPONENTE INFORMACIONOG SISTEMA?

Osnovne komponente IS-a su:

1.       Kompjuterski hardver – uključuje svu tehničku opremu koja obezbjeđuje funkcionisanje

sistema. To su računari, serveri, štampači, različite vrste fiksnih i mobilnih uređaja, i dr.

2.       Kompjuterski softver – obuhvata sve računarske programe i softverske aplikacije, razvijene

za određene poslovne procese i aktivnosti u poslovnom sistemu.

3.       Komunikacije – komunikacioni elementi povezuju povezuju sve komponente IS-a u jedinstveni

sistem. Primjenom telekomunikacionih tehnologija obezbjeđuje se prenos različitih vrsta podataka

između svih segmenata IS-a.

4.       Podaci – obuhvataju sve poslovne podatke koji se generišu, razmjenjuju i čuvaju u kompaniji.

Poslovni podaci su skup različitih vrsta i formi (datoteke, baze podataka, kartoteke, tabele). IS treba

da obezbijedi čuvanje i obradu svih podata

5.       Korisnici – uključuju sve korisnike IS, one koji razvijaju, održavaju i rukuju sistemom ili su na

bilo koji način povezani sa IS.

22.    OSNOVNE FUNKCIJE INFORMACIONOG SISTEMA?

Osnovne funkcije informacionog sistema su:

unos podataka

čuvanje podataka,

obrada podataka,

analiza podataka,

formiranje izvještaja i

prezentacija izvještaja.

23.    UNOS PODATAKA?

Unos podataka podrazumijeva prikupljanje svih podataka koji formiraju informacione tokove u

kompaniji. Podaci se prikupljaju iz kompanije i iz spoljašnjeg okruženja. Podaci iz kompanije su

podaci o proizvodnji, skladištenju, otpremi robe, prodaji, itd. Podaci iz spoljašnjeg okruženja se

dobijaju od drugih učesnika u logističkom lancu (dobavljači, kupci, špediteri, distributivni centri) i od

nadležnih udruženja (banke, ministarstva, osiguravajuća društva). Svi ulazni podaci se mogu

podijeliti u dvije grupe:

Prva grupa su podaci koji se unose periodično i mijenjaju po potrebi. To su na primjer,

podaci o zaposlenima, o platama, podaci o planoj proizvodnji, podaci o svim dobavljačima i

prevoznicima, podaci o voznom parku, i dr.

Druga grupa podataka su podaci koji se mijenjaju na nivou dana sa svakom novom

transakcijom. To su podaci o narudžbama kupaca, podaci o nivoima zaliha, podaci o fakturisanim

prodajama i prispjelim finansijskim sredstvima, i dr.

Unos podataka se može realizovati na različite načine:

ručni unos podataka sa dokumenata,

transfer podataka iz drugih informacionih sistema (disketa, zip drive, magnetna traka, CD) i

elektronski prenos podataka.

24.    ČUVANJE PODATAKA?

Čuvanje podataka je u memoriji računara u bazi podataka. Baza podataka se najopštije može

definisati kao dobro struktuirana kolekcija podataka. Podaci su u bazi podataka organizovani u

tabele. Sve obrade sa podacima (unos, ažuriranje, proračuni) rade se na tabelama. Informacioni

sistem kompanije može imati jednu ili više baza podataka, u zavisnosti od organizacije. Podaci koji

se čuvaju služe za obradu, analizu i formiranje različitih izvještaja. Pristup podacima u bazi

podataka je kontrolisan, definisanjem prioriteta za pristup. Kompanija definiše različite nivoe

prioriteta za pristup podacima: unos podataka, kontrola podataka, brisanje podataka, analiza,

formiranje izvještaja, prezentacija izvještaja. Sva lica koja rade sa podacima imaju svoj nivo

pristupa i skup dozvoljenih akcija, koje mogu obaviti. Kontrolom pristupa se omogućava

bezbijednost i povjerljivost podataka.

25.    OBRADA PODATAKA?

Obrada podataka je sposobnost transformisanja podataka konverzijom u pogodniji jednostavniji

oblik. Obrada podataka je priprema podataka za dobijanje odgovarajućih analiza i izvještaja, koji su

neophodni kompaniji. Primjeri obrade podataka obuhvataju pripremu za otpremu iz skladišta,

pripremu tovarnih listova i pripremu narudžbi za kupovinu.

26.    ANALIZA PODATAKA?

Analiza podataka se odnosi na preuzimanje podataka iz baze i formiranje različitih analitičkih

pregleda i izvještaja, na osnovu kojih menadžment donosi operativne i strateške odluke. Analiza

podataka se radi primjenom različitih matematičkih i statističkih modela (linearno programiranje,

simulacioni modeli, i dr.). Linearno programiranje je najrasprostranjeniji alat za strateško i

operativno planiranje u logističkom menadžmentu. To je optimizacija koja upoređuje različita

varijantna rješenja sa ograničenjima koja definiše menadžment. Primjenom simulacionih modela

moguće je donijeti zaključke o ponašanju sistema u različitim uslovima poslovanja.

27.    FORMIRANJE IZVJEŠTAJA?

Formiranje izvještaja je rezultat obrade podataka i jedna od glavnih funkcija informacionog sistema.

Pri projektovanju informacionog sistema menadžment definiše skup i formu izvještaja koje želi da

dobija. To u zavisnosti od djelatnosti mogu biti različiti izvještaji: izvještaji o izvršenju narudžbe,

izvještaji o zalihama, izvještaji o izvršenju otpreme, izvještaji o transportu, i dr. Generalno, mogu se

dobiti izvještaji o svakom segmentu poslovanja.

28.    PREZENTACIJA IZVJEŠTAJA?

Prezentacija izvještaja je oblik prikaza izvještaja. Izvještaji mogu biti u štampanoj ili elektronskoj

formi. Izvještaji u štampanoj formi se dobijaju na papiru u odgovarajučim službama u kompaniji.

Svaka služba može da odštampa izveštaje za koje ima pristup. Kontrolom pristupa je definisano ko

može dobiti koji skup izvještaja. Izvještaji u elektronskoj formi se automatski dostavljaju

menadžmentu i službama za plan, analizu i prognozu poslovanja.

29.    PIRAMIDA INFORMACIONOG SISTEMA?

Opis informacionog sistema jedne kompanije može se predstaviti u obliku piramide. U skladu sa

hijerarhijom, poslovnim procesima i organizacijom rada, u kompaniji se mogu uočiti četiri

organizaciona nivoa:

Ø  operativni nivo,

Ø  taktički nivo,

Ø  upravljački nivo i

Ø  strateški nivo.

30.    OPERATIVNI NIVO?

Operativni nivo je najniži hijerarhijski nivo u poslovnom sistemu. Operatine odluke se odnose na

pojedine segmente rada i ne moraju uvijek da imaju poslijedice i na druge segmente i upravljačke

nivoe. Operativni menadžeri donose odluke, procenjujući karakteristike poslovnih aktivnosti na bazi

rutine.

31.    TAKTIČKI NIVO?

Obuhvata stručni rad, znanja, vještine, sposobnosti, raspoređivanje radnika i različite oblike

automatskog poslovanja. Na ovom nivou se nalaze sistemi stručne i profesionalne podrške

poslovnim procesima. Taktičke odluke najčešće obuhvataju više poslovnih procesa i važe u

ograničenom vremenskom periodu.

32.    UPRAVLJAČKI NIVO?

Obuhvata nadgledanje, praćenje, upravljanje, odlučivanje i administrativne aktivnosti srednjeg

menadžmenta. Neke od najčećih

aktivnosti su: pravljenje periodičnih izvještaja o realizaciji poslovnih procesa, nerutinsko

odlučivanje, fokusiranje na nestruktuirane probleme za koje ne postoji potpun skup informacija, i dr.

Ovo najčešće prevazilazi podatke koji se mogu dobiti sa operativnog i taktičkog nivoa i zahtijeva

informacije van okvira poslovnog sistema.

33.    STRATEŠKI NIVO?

Menadžment kompanije donosi strateške odluke koje se odnose na dugoročne planove razvoja

cjelekupnog poslovnog sistema. Menadžeri odlučuju na osnovu internih informacija o radu

poslovnog sistema i eksternih informacija o konkurenciji, trendovima tržišta, zakonskim uslovima,

ciljevima vlasnika i akcionara, i dr. Informaciona povezanost različitih hijerarhijskih nivoa u

kompaniji se može posmatrati u dva pravca: horizonatalna i vertikalna integracija informacionih

sistema.

Vertikalna integracija informacionih sistema je integracija između nivoa odlučivanja postoji

vertikalni protok informacija. Informacije koje idu sa nižeg nivoa predstavljaju ulazne podatke za

odlučivanje na višem nivou. Informacije koje idu sa višeg nivoa predstavljaju upravljačke odluke za

niži nivo.

Horizontalna integracija informacionih sistema podrazumijeva informacione tokove na istom

nivou odlučivanja. Horizontalna integracija koja prelazi okvire kompanije predstavlja još savremeniji

vid informacionih sistema, jer obezbjeđuje razmjenu informacija između kompanija i svih učesnika u

logističkom lancu.

34.    FUNKCIONALNOST POSLOVNOG SISTEMA?

Ø  Sistemi za obradu transakcija,

Ø  Automatski sistemi poslovanja,

Ø  Sistemi stručnog rada,

Ø  Sistemi za podršku odlučivanju,

Ø  Ekspertski sistemi,

Ø  Upravljanje informacionim sistemima,

Ø  Sistemi za podršku rukovođenju.

35.    SISTEMI ZA OBRADU TRANSAKCIJA (TRANSACTION PROCESSING SYSTEMS – TPS)

TPS sistemi obavljaju monitoring elementarnih aktivnosti i transakcija u kompaniji i oni su osnovna

podrška svim poslovnim procesima. Sistemi za obradu transakcija se realizuju na najnižem

operativnom nivou. TPS obuhvata osnovnu obradu svih ulaznih podataka. Izlazni rezultati TPS-a su

različiti izvještaji o poslovnim aktivnostima i procesima (dnevni, periodični, pojedinačni i

kumulativni).

36.    AUTOMATSKI SISTEMI POSLOVANJA (OFFICE AUTOMATION SYSTEMS – OAS)

OAS obuhvata različite kompjuterske programe, koji predstavljaju podršku i poboljšavaju efikasnost

svakodnevnih administrativnih procedura. U najopštijem smislu, ovi sistemi predstavljaju

automatizovane oblike kancelarijskog poslovanja. Osnovne funkcije OAS sistema su: obrada teksta,

obrada papirnih i/ili elektronskih dokumenata, elektronske agende i kalendari, upravljanje

administracijom, raspoređivanje dokumenata i dr.

37.    SISTEMI STRUČNOG RADA (KNOWLEDGE WORK SYSTEMS –KWS )

KWS sistemi podržavaju znanje, vještine, sposobnosti i podatke o radnicima u kompaniji. Cilj ovih

sistema je pomoć pri integraciji novih znanja u poslovanje kompanije i pomoć organizacionoj

kontroli administrativnih poslova. KWS su veoma primjenjivani u dosadašnjoj praksi kroz različite

forme: softverski i hardverski sistemi povezivanja radnih mjesta, radne stanice, kancelarijski sistemi

i dr.

38.    SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU (DECISION SUPPORT SYSTEMS – DSS)

Sistemi za podršku odlučivanju se zasnivaju na različitim matematičkim, simulacionim i analitičkim

modelima, koji su projektovani da pomažu u procesu odlučivanja. Ovi sistemi koriste informacije iz

baze podataka i izlazne rezultate sistema za obradu transakcija (TPS-a). DSS obrađuju podatke,

primjenom različitih modela, i izlazni rezultat je analitička forma podataka. DSS u stvari predstavlja

analizu i na bazi analize preporučuje odluku za rješavanje konkretnog problema.

39.    EKSPERTSKI SISTEMI (EXPERT SYSTEMS – ES)

ES su inteligentni kompjuterski programi koji upotrebljavaju znanje i procedure zaključivanja, da bi

riješili probleme koji su dovoljno teški, da zahtijevaju angažovanje značajne stručnosti i vještine

ljudi (eksperata). ES se zasnivaju na metodama vještačke inteligencije što im omogućava da u

određenim situacijama oponašalju ljudsko rasuđivanje. Povezivanjem ES i DSS nastaju inteligentni

sistemi za podršku odlučivanju, sa ciljem da se prevaziđu nedostaci i iskoriste prednosti oba

sistema.

40.    UPRAVLJANJE INFORMACIONIM SISTEMIMA (MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS

– MIS)

Upravljanje informacionim sistemima podrazumijeva upravljanje svim informacionim tokovima u

kompaniji i koordinaciju vertikalne i horizontalne integracije informacionih tokova. Upravljanje

informacionim sistemima obuhvatu primjenu i kontrolu savremenih organizacionih koncepcija i

tehničkih rješenja: Just-In-Time, Quick-Response-sistemi (QR), Efficient Consumer Responce (ECR),

Kanban sistem, Bar kod sistem, elektronska razmjena podataka (EDI), elektronski transfer novca

(ETF). Osnovna funkcija upravljanja informacionim sistemima je da se obezbijede informacije

neophodne za upravljanje i odlučivanje na operativnom i strateškom nivou.

41.    SISTEMI ZA PODRŠKU RUKOVOĐENJU (EXECUTIVE SUPPORT/INFORMATION

SYSTEMS – ESS/EIS)

Informacioni sistemi rukovođenja su na najvišem nivou odlučivanja u kompaniji. Na ovom nivou se

donose strateške odluke na osnovu podataka iz različitih sistema za podršku odlučivanju. U

kompaniji najčešće postoji više sistema za podršku odlučivanju, koji pokrivaju različite oblasti

poslovanja. Na osnovu izlaznih podataka ovih sistema donose se strateške odluke, koje se

prosleđuju na niže upravljačke nivoe.

42.    BAZE PODATAKA?

Baza podataka je skup dobrih informacija, koju održavaju i koriste svi korisnici u informacionom

sistemu (programi, aplikacije).

Baze podataka se mogu posmatrati kao:

model podataka i

sistem za upravljanje bazom podataka (Data Base Management System - DBMS).

Modeli podataka su alati za projektovanje baze podataka. Pomoću njih se definiše, projektuje i

implementira neka konkretna baza podataka. S obzirom da je baza skup tabela, modeli podataka

definišu opis svake tabele i relacije između tabela.

Sistemi za upravljanje bazom podataka su softverski sistemi koji obezbjeđuju osnovne funkcije

obrade velike količine podataka: jednostavno pretraživanje i održavanje podataka, višestruko

paralelno korišćenje istog skupa podataka, pouzdananost i sigurnost. Sistemi za upravljanje bazom

podataka obično se zasnivaju na nekom modelu podataka.

43.    UPRAVLJANJE RESURSIMA PREDUZEĆA?

ERP su sistemi za upravljanje resursima preduzeća (Enterprise Resource Planning – ERP). Primjena

ovih sistema postaje sve popularnija i svakodnevno se povećava broj njihovih korisnika. ERP je

jedinstveni informacioni sistem koji zamjenjuje odvojene sisteme pojedinačnih organizacionih

jedinica i zadovoljava sve potrebe upravljanja poslovanjem. ERP sistem se realizuje na temelju

jedinstvene baze podataka, u koju se slivaju svi podaci koji se stvaraju u kompaniji. Bazi podataka

se pristupa iz jedinstvenog korisničkog interfejsa, koji korisnicima nudi i pristup odgovarajućim

alatima za podršku odlučivanju i međusobnu elektronsku komunikaciju. Za razliku od standardnih

softverskih paketa koje nakon instaliranja na računaru preduzeće ne može da mijenja, ERP sistemi

nakon implementacije imaju mogućnost podešavanja i prilagođavanja, što može oduzeti i vrijeme i

energiju, ali garantuje, u slučaju dobro obavljenog posla, potpunu adaptaciju informacionog sistema

konkretnim karakteristikama i zahtjevima poslovanja. ERP se može opisati kao širok skup aktivnosti

podržanih modularnim aplikativnim softverom koji pomaže kompaniji da upravlja važnim poslovnim

procesima, uključujući planiranje proizvodnje, nabavku dijelova, održavanje zaliha, interakciju sa

snabdjevačima, obezbeđenje podrške kupcima, praćenje narudžba i dr.

44.    DOBRE OSOBINE ERP SISTEMA?

ERP sistemi integrišu različita odjeljnja i funkcije kompanije i osiguravaju neometan tok informacija

u poslovnom sistemu. Integracija je uglavnom olakšana zbog dvije karakteristike ERP sistema:

1.       ERP sistem se zasniva na procesnom pristupu, što znači da se proces prati između funkcija.

Ovo olakšava praćenje i pronalaženje proizvoda dok on prolazi kroz faze od planiranja preko razvoja

do trenutka kad seisporuči kupcu.

2.       ERP sistem omogućava poslovnu integraciju i pristup zajedničkim podacima. Pristup

zajedničkim podacima znači da zaposleni u svim odjeljenjima unose podatke u jednu centralnu bazu

podataka u jedinstvenom formatu i u jednom vremenskom trenutku. Na ovaj način nema dupliranja

podataka. Pored toga, informacije u bazi se ažuriraju u realnom vremenu.

3.       ERP softver zahtijeva povećanu kooperaciju i interakciju između svih poslovnih jedinica u

organizaciji. Kada radi dobro, ERP sistem može ubrzati poslovne procese, sniziti troškove, povećati

mogućnosti prodaje, unaprediti kvalitet i zadovoljstvo kupaca, i omogućiti konstantno mjerenje

rezultata. ERP sistemi povećavaju efikasnost tako što oslobađaju zaposlijene od rada na vremenski

zahtjevnim manuelnim poslovima. Interna poboljšanja vode do bolje spoljašnje slike kompanije koja

se ogleda u kvalitetu usluga klijentima i performansama u lancu snabdijevanja.

45.    SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU?

Sistemi za podršku odlučivanju (Decision Support Systems - DSS) predstavljaju pomoć u donošenju

strateških odluka u kompaniji. DSS su kompleksni kompjuterski programi koji na osnovu ulaznih

podataka iz baze podataka, primjenom različitih matematičkih modela, mogu da predvide

ponašanje realnog sistema u nekim budućim okolnostima. Osnovni ciljevi DSS-a su:

Pomaže izvršiocima u procesu odlučivanja,

Podržava ali ne zamjenjuje odlučivanje menadžmenta, i

Poboljšava efikasnost logističkih odluka.

Osnovne funkcije DSS-a su:

Prikupljanje svih neophodnih ulaznih podataka,

Obrada i analiza podataka,

Primjena različitih modela odlučivanja,

Prezentacija različitih rješenja.

U praksi postoji dva tipa sistema za podršku odlučivanju:

Sistemi zatvorenog tipa, i

Sistemi otvorenog tipa.

Osnovni podsistemi su:

Podsistem ulaznih podataka

Model realnog sistema,

Modeli za podršku odlučivanju, i

Prezentacija izlaznih podataka.

46.    PRIMJENA I PREDNOSTI UPOTREBE SISTEMA ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU?

Primjena:

upravljanje saobraćajem u gradovima,

projektovanje ruta vozila,

projektovanje reda vožnje,

poremećaje reda letenja,

rasporedjivanje pretovarnih operacija,

planiranje i upravljanje proizvodnjom,

u računovodstvu,

procijenu troškova i dr.

Prednosti:

postizanje većeg kvaliteta usluge,

poboljšanje komunikacija,

smanjenje troškova,

povećanje produktivnosti,

ušteda vremena,

poboljšano zadovoljstvo potrošača i zaposlenih.

47.    CIKLUS KUPČEVE NARUDžBE?

Ciklus kupčeve narudžbe obuhvata celokupno vrijeme koje prođe od plasiranja narudžbe od strane

kupca do prijema proizvoda u prihvatljivom stanju i stavljanja u zalihe kupca. Tipičan ciklus

narudžbe sastoji se od slijedećih komponenti:

1.       Priprema i prenos narudžbe,

2.       Prijem i ulazak narudžbe u sistem,

3.       Obrada narudžbe,

4.       Skladištenje, prikupljanje i pakovanje,

5.       Prevoz narudžbe, i

6.       Isporuka kupcu i istovar.

48.    PUT KUPČEVE NARUDžBE?

U prvom koraku kupac:

1.       Najavljuje da ima potrebu za nekim proizvodom

2.       Formira narudžbu

3.       Prenosi narudžbu dobavljaču

Kada narudžba uđe u sistem obrade narudžbe provjerava se:

Raspoloživost zaliha - da li je željeni proizvod na raspolaganju na zalihama u poručenim

količinama,

Pouzdanost kupca, poverenje u kupca je zadovoljavajuće da bi se prihvatila narudžba, i

Raspored proizvodnje, proizvod je planiran za proizvodnju ukoliko ga trenutno nema na

zalihama.

Drugi korak:

1.       Ažurira se tabela zaliha,

2.       Proizvod se naručuje, ako je to potrebno,

3.       Prosleđuje informacije računovodstvu radi fakturisanja,

4.       Formira potvrdu narudžbe, koja se šalje kupcu,

5.       Izdaje instrukcije za komisioniranje i pakovanje.

Treći korak:

1.       Proizvod se preuzima iz skladišta,

2.       Planira se transport,

3.       Formiraju se otpremna dokumenta.

49.    NOVE LOGISTIČKE KONCEPCIJE?

Uzajamno dejstvo između novih logističkih koncepcija i novih informacionih tehnologija

podrazumijeva dva spekta:

Nove logističke koncepcije zahtijevaju odgovarajući tok informacija, koji se može ostvariti

primjenom odgovarajuće informacione tehnologije, i

Nove informacione tehnologije omogućavaju razvoj i primjenu postojećih i novih logističkih

koncepcija.

Neke od novih logistički koncepcija su:

Just-In-Time (JIT),

Quick Response sistemi (QR-sistemi),

Continous Flow Replenishment (CFR),

Efficient Consumer Response (ECR).

U poslijednih nekolikog godina, u svim oblastima je intenzivirano prisustvo benčmarkinka.

Benčmarking je proces, koji obuhvata komponente moderne upravljačke prakse kao dela

sveukupnog kvaliteta upravljačke operacije (TQM - Total Quality Management). To je novi koncept

strategijskog menadžmenta, koji se primenjuje u cilju unapređenja poslovanja ekonomskih

subjekata. Benčmarking se može opisati kao proces učenja, koji proizilazi iz posmatranja i

analiziranja pozitivnih iskustava drugih, kako bi se data iskustva, uz neophodna prilagođavanja,

primjenila u cilju unapređenja sopstvenog poslovanja.

50.    JUST IN TIME?

Just-In-Time se posmatra kao "filozofija", čiji je cilj da se napravi proizvod ili realizuje usluga kroz

planiranje, upravljanje i kontrolu svih robnih i informacionih tokova. JIT podrazumijeva realizaciju

svih aktivnosti ″tačno na vrijeme″ (Just-in-Time). Ova koncepcija podrazumijeva da se ne gubi

vrijeme, materijal, radna snaga i energija, da bi se ispunile želje kupaca po kriterijumu cijene,

kvaliteta i servisa isporuke. Pod ″gubljenjem″ se podrazumijeva svaki događaj ili aktivnost, koji ne

služe stvaranju novih

vrijednosti.

JIT načelo se bazira na sljedećim principima:

Smanjenje vremena (ubrzanje) protoka,

Orijentacija ka usluzi - izradi prema porudžbini,

Smanjenje vremena za opremanje,

Održavanje kapaciteta (na potrebnom nivou),

Pojednostavljenje tokova aktivnosti.

Primjenom ovih principa, JIT koncepcija podrazumijeva fleksibilne i brze proizvodne i logističke

procese, koji su međusobno usklađeni i sinhronizovani.

51.    QUICK RESPONSE SISTEMI (QR)?

QR-sistemi su nastali iz razvoja i primjene JIT koncepcije u oblasti tekstilne industrije. U literaturi se

QR sistemi posmatraju kao primjena JIT koncepcije u trgovini. Razvoj QR sistema se zasniva na

korišćenju i primjeni najmodernijih informacionih i komunikacionih tehnika, u cilju smanjenja

vremena isporuke i ubrzanja robnih tokova. Primjena QR sistema obuhvata oblast proizvodnje,

distribucije i prodaje u oblasti tekstila. Osnovne karakteristike robnih tokova u tekstilnoj industriji

su:

1.       sezonska uslovljenost,

2.       kratak životni ciklus artikala,

3.       velika zasićenost tržišta, i

4.       dugi pripremni periodi za prozvodnju.

52.    EFFICIENT CONSUMER RESPONCE (ECR)?

Efficient Consumer Response (ECR) je strategijski koncept organizacione saradnje između

proizvođača, veletrgovaca i trgovaca na

malo u kanalu distribucije. Integrisano upravljanje lancem snabdijevanja ima za cilj:

1.       Povećanje sposobnosti reakcije na promjene tržišta tj. želje kupaca,

2.       Optimizaciju asortimana, nabavke robe i vođenja zaliha,

3.       Propagandne aktivnosti za uvođenje novog proizvoda,

4.       Smanjenje troškova u celokupnom distributivnom sistemu.

ECR pristup se zasniva na idejnim načelima menadžmenta robnih grupa ("Category Managementa")

za potražnju, i menadžmenta lanaca snabdijevanja ("Supply Chain Management") za snabdijevanja.