v หนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ

รายวชาเลอก

รหสวชา อช02001 ระดบมธยมศกษาตอนตน

ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาข นพ นฐาน พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเชยงใหม สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

การทานา

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

ก

คานา หนงสอเรยนรายวชาเลอกวชา การทานา รหสวชา อช02001 ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ระดบมธยมศกษาตอนตน จดทาขนเพอใหผเรยนไดรบความรและประสบการณ ซงเปนไปตามหลกการและปรชญาการศกษานอกโรงเรยน และพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ.2551 ใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญา มศกยภาพในการประกอบอาชพและสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข เพอใหการจดกระบวนการเรยนรของสถานศกษามประสทธภาพ สถานศกษาตองใชหนงสอเรยนทมคณภาพ สอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของผเรยน ชมชน สงคม และคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา หนงสอเลมนไดประมวลสาระความร กจกรรมเสรมทกษะ แบบวดประเมนผลการเรยนรไวอยางครบถวน โดยองคความรนนไดนากรอบมาตรฐานการเรยนรตามทหลกสตรกาหนดไว นารายละเอยดเนอหาสาระมาเรยบเรยงอยางมมาตรฐานของการจดทาหนงสอเรยน เพอใหผเรยน สามารถอานเขาใจงาย และศกษาคนควาดวยตนเองไดอยางสะดวก คณะผจดทาหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนวชา การทานา รหสวชา อช02001 เลมนจะเปนสอทอานวยประโยชนตอการเรยนรตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอใหผเรยนสมฤทธผลตามมาตรฐาน ตวชวดทกาหนดไวในหลกสตรทกประการ

คณะผจดทา

สานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

ข

สารบญ เรอง หนา คานา ก สารบญ ข คาอธบายรายวชา ค บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพทานา 1 แผนการเรยนรประจาบท 2 กจกรรมทายบท 5 บทท 2 ความสาคญ ประโยชน และประเภทของขาว 7 แผนการเรยนรประจาบท 8 กจกรรมทายบท 24 บทท 3 การจดการการตลาด 26 แผนการเรยนรประจาบท 27 กจกรรมทายบท 34 บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 35 แผนการเรยนรประจาบท 36 กจกรรมทายบท 44 บทท 5 คณธรรมในการประกอบอาชพ 45 แผนการเรยนรประจาบท 46 กจกรรมทายบท 51 บทท 6 ปญหา อปสรรค ในการประกอบอาชพ 52 แผนการเรยนรประจาบท 53 กจกรรมทายบท 58 บรรณานกรม 59 คณะผจดทา 60 คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข 61

ค

คาอธบายรายวชา การทานา รหส อช02001 จานวน 3 หนวยกต (120 ชวโมง) สาระการประกอบอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน

มาตรฐานการเรยนร มาตรฐานท 3.1 มความร ความเขาใจ และเจตคตทดในงานอาชพ มองเหนชองทางและการตดสนใจ

ประกอบอาชพไดตามความตองการและศกยภาพของตนเอง 3.2 มความร ความเขาใจ ทกษะในอาชพทตดสนใจเลอก 3.3 มความร ความเขาใจ ในการจดการอาชพอยางมคณธรรม ผลการเรยนรทคาดหวง

1. เพอใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบการทานาขาวแบบเกษตรธรรมชาต 2. เพอใหผเรยนสามารถทานาขาวแบบเกษตรธรรมชาต เกษตรอนทรยตามแนวพระราชดารได

ศกษาและฝกทกษะเกยวกบเรองตอไปน ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพทานา ความสาคญ และประโยชนของขาว ประเภทของการทานา สายพนธขาว ขนตอนและวธการเพาะตนกลา การวางแผนการการปลกขาว วธการและขนตอนการปลก โรคและแมลงศตรขาวการเกบเกยวและการจดการการตลาด การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณธรรมในการประกอบอาชพ ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ การจดประสบการณการเรยนร สารวจสภาพพนทการทานา ศกษา วเคราะหพนธขาวทเหมาะสมกบสภาพของพนท ขนตอนการทานา การจดการการผลต กระบวนการตลาด มการแลกเปลยนการเรยนรซงกนและกน ฝกการทานา แลวสรปเปนองความร การวดและประเมนผล

ประเมนจากสภาพจรง ผลงาน การสงเกต ความสนใจในกระบวนการเรยนร ความรบผดชอบ ซอสตย ขยน อดทนตอการทางาน ตามขนตอนการเรยนร

ง

คาอธบายรายวชา การทานา รหส อช02001 จานวน 3 หนวยกต (120 ชวโมง) สาระการประกอบอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน

มาตรฐานการเรยนร มาตรฐานท 3.1 มความร ความเขาใจ และเจตคตทดในงานอาชพ มองเหนชองทางและการตดสนใจ

ประกอบอาชพไดตามความตองการและศกยภาพของตนเอง 3.2 มความร ความเขาใจ ทกษะในอาชพทตดสนใจเลอก 3.3 มความร ความเขาใจ ในการจดการอาชพอยางมคณธรรม

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวน ชวโมง

1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพทานา

อธบายชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ ทานาได

วเคราะหความเปนไปไดจากขอมลดงน

1. ขอมลตนเอง 2. ขอมลทางวชาการ 3. ขอมลทางสงคม สงแวดลอม

6

2 ความสาคญและประโยชนของขาว

อธบายความสาคญและประโยชนของขาวได

ความสาคญและประโยชนของขาว 3

3 ประเภทของการทานา อธบายประเภทของการทานาลกษณะตาง ๆ ได

1. การเตรยมดนทานาหวาน 2. การเตรยมดนทานาดา

6

4 สายพนธของขาว เลอกสายพนธของขาวทเหมาะสมกบทองถนได

สายพนธขาวตาง ๆ (ของทองถน) เชน ขาวหอมมะล

6

5 ขนตอนและวธการเพาะกลา อธบายขนตอนและวธการเพาะตนกลาได

ขนตอนและวธการเพาะตนกลา 10

6 แผนการปลกขาว วางแผนการปลกขาว และคดคาใชจายในการปลกขาวได

การวางแผนการปลกขาว คาใชจาย 8

7 ขนตอนและวธการปลก อธบายขนตอนและสามารถปลกขาวได

ขนตอนและวธการปลก 20

8 การดแลรกษา ดแลรกษาขาวได การใหนาและการใหปยโดยหลกเลยงสารเคม

15

9 การปองกนและกาจดศตรขาว

ปองกนและกาจดศตรขาวได การปองกนศตรพชและการกาจดศตรพชโดยหลกเลยงสารเคม

15

จ

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวน ชวโมง

10 การเกบเกยว อธบายการเกบเกยวขาวได 1. การพจารณาอายขาวทเกบเกยว 2. วธการเกบเกยว 3. การดแลหลงการเกบเกยว 4.

6

11 การจดการการตลาด อธบายกระบวนการตลาดได 1. การวเคราะหการตลาด 2. ชองทางการจาหนาย 3. การขายและการสงเสรม

การขาย 4. การกาหนดราคาขาย

10

12 การทาบญช ทาบญชการผลตขาวได 1. บญชทรพยสน 2. บญชรายรบ – รายจาย

6

13 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อธบายการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในการปลกขาวได

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3

14 คณธรรมในการประกอบอาชพ

อธบายคณธรรมในการประกอบอาชพได

1. ความรบผดชอบ 2. ความซอสตย 3. ความขยน อดทน

ฯลฯ

3

15 ปญหา อปสรรค ในการประกอบอาชพ

อธบายปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพได

1. ปญหาดานกระบวนการผลต 2. ปญหาดานการตลาด

3

 

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพทานา

__________________________________________________________________

2

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพทานา

สาระสาคญ ผเรยนมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตทดในกระบวนการคด มองเหนชองทางการตดสนใจ

เลอกประกอบอาชพจากการใชขอมล 3 ดานในการตดสนใจ

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายการใชขอมลตนเอง ขอมลวชาการ และขอมลสงคมสงแวดลอมได 2. สามารถวเคราะหขอมล 3 ดาน ประกอบการตดสนใจ 3. มแนวทางการแกปญหาจากขอมล

ขอบขายเนอหา 1. ขอมลตนเอง 2. ขอมลทางวชาการ 3. ขอมลทางสงคมสงแวดลอม

กจกรรมการเรยน 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 1 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ทาแบบฝกหดทายบท

สอการสอน 1. เอกสารการสอนบทท 1 2. แบบฝกหดทายบท 3. สอบคคล 4. สอ CD 5. คนตนแบบ

ประเมนผล 1. ประเมนผลตนเองจากการทาแบบฝกหดทายบท 2. ประเมนผลจากการทารายงาน 3. ประเมนผลจากการฝกปฏบต 4. ประเมนผลจากการสอบปลายภาคเรยน

แผนการเรยนรประจาบท

3

บทท 1

ชองทางการตดสนใจประกอบอาชพ

ปรชญา “คดเปน” อยบนพนฐานความคดทวาความตองการของแตละบคคลไมเหมอนกน แตทกคนมจดรวมของความตองการคอความสข คนเราจะมความสขเมอเราและสงคมสงแวดลอมประสมกลมกลนกนได โดยการปรบปรงเราใหเขากบสงคมสงแวดลอมใหเขากบตวเราใหประสมกลมกลนกน หรอเขาไปอยในสงแวดลอมทเหมาะสมกบตน จนทสามารถทาไดเชนน เพอใหตนมความสข ตองเปนผมความคด ความสามารถคดแกปญหา รจกตนเอง รจกธรรมชาต สงแวดลอม จงจะเรยกไดวาผนนเปนคนคดเปน ความหมายของการ “คดเปน” ดร.โกวท วรพพฒน ไดใหคาอธบายเกยวกบ “คดเปน” วา “บคคลทคดเปนจะสามารถเผชญปญหาในชวตประจาวนไดอยางมระบบ และสามารถพนจพจารณาสาเหตของปญหาทเขากาลงเผชญอยและรวบรวมขอมลตาง ๆ ไดอยางกวางขวางเกยวกบทางเลอก จะพจารณาขอด ขอเสยของแตละเรอง โดยใชความสามารถเฉพาะตวของตนเอง และสถานการณทตนเองกาลงเผชญอยประกอบการพจารณา” การคดเปน เปนการคดแกปญหา มจดเรมตนทปญหาแลวพจารณายอนไตรตรองถงขอมล 3 ประเภท คอ ขอมลตนเอง ชมชน สงคม สงแวดลอมและขอมลวชาการ ตอจากนนกลงมอกระทา ถาหากสามารถทาได ปญหากหายไป กระบวนการกยตลง แตหากยงไมพอใจแสดงวายงมปญหาอย บคคลกจะเรมกระบวนการพจารณาทางเลอกใหมอกครง และกระบวนการนยตลงเมอบคคลพอใจและมความสข

สรปความหมายของการ “คดเปน” 1. การวเคราะหปญหาและแสวงหาคาตอบหรอทางเลอกเพอปญหาและดบทกข 2. การคดอยางรอบคอบเพอแกปญหาโดยอาศยขอมลตนเอง ขอมลสงคมและสงแวดลอมและขอมล

วชาการ เปาหมายของ “คดเปน” เปาหมายสดทายของคน “คดเปน” คอ ความสข คนเราจะมความสขเมอตว

เราและสงคมสงแวดลอมประสมกลมกลนกนอยางราบรนทงทางดานวตถ กายและใจ

แนวคดหลกของ “คดเปน” 1. มนษยทกคนลวนตองการความสข 2. ความสขทไดนนขนอยกบการปรบตวเองใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมตามวธการของตนเอง 3. การตดสนใจเปนการคดวเคราะหโดยใชขอมล 3 ดาน คอ ดานตนเอง ดานสงคม และดานวชาการ 4. ทกคนคดเปน เทาทการคดและตดสนใจทาใหเราเปนสข ไมทาใหใครหรอสงคมเดอดรอน

ความคดทเปนพลวตสามารถปรบเปลยนไดเสมอ เมอขอมลเปลยนแปลงไป เปาหมายชวตกเปลยนไป คดอยางไรเรยกวา “คดเปน” “คดเปน” เปนการคดแบบพอเพยง พอประมาณ ไมมากไมนอยเปนทางสายกลาง สามารถอธบายไดดวยเหตผล พรอมทจะรบผลกระทบทเกดโดยมความรอบรในวชาการทเกยวของอยางรจรง สามารถนาความรมาใชประโยชนอยางมคณภาพ ใชสตปญญาในการดาเนนชวต ซงแนวคดนสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปนการบรณาการเอาการคด การกระทา การแกปญหา ความเหมาะสม ความพอด มารวมไวในคาวา “คดเปน” คอการคดเปน ทาเปน แกปญหาเปนอยางเหมาะกบงาน เกดความพอด แกปญหาไดดวยการจดกจกรรมการเรยนรเพอใหเปนคน “คดเปน”

4

ลกษณะของคนคดเปน ลกษณะของคนคดเปน ม 8 ประการ

1. มความเชอวาปญหาทเกดขนเปนสงธรรมดา สามารถแกไขได 2. การคดทดตองใหขอมลหลาย ๆ ดาน (ตนเอง สงคม วชาการ) 3. รวาขอมลเปลยนแปลงอยเสมอ 4. สนใจทจะวเคราะหขอมลอยเสมอ 5. รวาการกระทาของตนมผลตอสงคม 6. ทาแลว ตดสนใจแลว สบายใจ และเตมใจรบผดชอบ 7. แกปญหาชวตประจาวนอยางมระบบ 8. รจกชงนาหนกคณคากบสงรอบ ๆ ดาน

สมรรถภาพของคนคดเปน

1. เผชญปญหาในชวตประจาวนอยางมระบบ 2. สามารถทจะแสวงหาและใชขอมลหลาย ๆ ดาน ในการคดแกไขปญหา 3. รจกชงนาหนก คณคา และตดสนใจหาทางเลอกใหสอดคลองกบคานยม ความสามารถและ

สถานการณหรอเงอนไขสวนตวและระดบความเปนไปไดของทางเลอกตาง ๆ

5

กจกรรมทายบท

บทท 1 เรอง ชองทางการตดสนใจประกอบอาชพ

ใบงานท 1

จงอธบายความหมายของปรชญาคดเปน ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6

ใบงานท 2 จงยกตวอยางลกษณะของคนคดเปนททานประทบใจ พรอมใหเหตผลประกอบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

7

บทท 2

ความสาคญ ประโยชน และประเภทของขาว ___________________________________________________________________________

8

บทท 2 ความสาคญ ประโยชน และประเภทของขาว

สาระสาคญ ผเรยนมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตทด มองเหนความสาคญและประโยชนของขาว

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายความสาคญและประโยชนของขาวได 2. อธบายขนตอนการทานาตงแตการเตรยมดนจนถงการเกบเกยวไดถกตอง 3. มทกษะการบรหารจดการ วางแผนการตลาดและทาบญชไดอยางรอบคอบ

ขอบขายเนอหา 1. ประเภทของขาวทปลก 2. สายพนธขาว 3. การเลอกพนทและการเตรยมดน 4. วธการปลกขาว 5. การปองกนและกาจดวชพช 6. การปองกนและกาจดศตรพช 7. การเกบเกยว

กจกรรมการเรยน 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 2 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ทาแบบฝกหดทายบท

สอการสอน 1. เอกสารการสอนบทท 2 2. แบบฝกหดทายบท 3. สอ CD 4. สอบคคล (ผเชยวชาญดานขาว)

ประเมนผล 1. ประเมนผลตนเองจากการทาแบบฝกหดทายบท 2. ประเมนผลจากการทารายงาน 3. ประเมนผลจากการฝกปฏบต 4. ประเมนผลจากการสอบปลายภาคเรยน

แผนการเรยนรประจาบท

9

บทท 2

ความสาคญ ประโยชน และประเภทของขาว

ขาวเปนพชเศรษฐกจทสาคญทงการบรโภคภายในประเทศและสงออกไปในตลาดโลก จากขอมล

สานกงานเศรษฐกจการเกษตรในป พ.ศ. 2543 ประเทศไทยผลตขาวไดรวม 24.2 ลานตนขาวเปลอกใชเพอการ บรโภค ทาพนธและอน ๆ ในประเทศรวม 13.6 ลานตน ขาวเปลอก สงออกไปขายในตลาดโลก 9.2 ลานตน ขาวเปลอก หรอ 6.1 ลานตนขาวสาร มมลคา 67,914 ลานบาท และในป พ.ศ. 2544 ประเทศไทยสามารถผลตขาว ไดรวม 27 ลานตนขาวเปลอกใชเพอการบรโภคทาพนธและอน ๆ ในประเทศ รวม 15 ลานตนขาวเปลอก สงออกไปขายในตลาดโลกประมาณ 12 ลานตนขาวเปลอก หรอ 7 ลานตนขาวสาร

การผลตขาวมแนวโนมมากกวาความตองการของตลาดโลก ทงนเนองจากผลของการควบคมจานวนประชากรในประเทศตาง ๆ มประสทธภาพมากขนโดยเฉพาะประเทศทกาลงพฒนา นอกจากนเทคโนโลยในการ ผลตขาวมความกาวหนามากขน ทาใหผซอขาวสามารถผลตขาวใชในประเทศไดมากขน ปรมาณการนาเขาจงลดลง ขาวเปนสนคาเกษตรทมเปาหมายเพอการสงออก ดงนนราคาขาวจะถกกาหนดจากปรมาณความตองการ และปรมาณขาวในตลาดโลก ถาปรมาณขาวมมากกวาความตองการ ราคาขาวในตลาดโลกจะลดลง และราคาขาว ในประเทศไทยกจะลดลงดวย ตนทนการผลตขาวของเกษตรกรไทยคอนขางสงโดยเฉพาะการปลกขาวนาป ขอมลการผลตในชวงป 2538 – 2543 ขาวนาปมตนทนการผลตตอตนเฉลย 4,160 บาทในป 2538/39 และเพมขน ประมาณ 4,800 บาท ในป 2542/43 ในขณะทขาวนาปรงมตนทนการผลตตอตนเฉลย 2,700 บาทในป2538/39 และเพมขนเปนประมาณ 3,200 บาท ในป 2541/42 ถงแมราคาขาวนาปทเกษตรกรไดรบจะสงกวาขาวนาปรง แตผลตอบแทนสทธตอตน กยงนอยกวาขาวนาปรงโดยเฉลยประมาณ 1 เทาตว โดยในป 2541/42 ขาวนาป มผลตอบแทนสทธตอตน 914 บาทและขาวนาปรง มผลตอบแทนสทธตอตน 1,825 บาท ทงนเนองจากผลผลตตอไรของขาวนาปอยในระดบตา และการเพมผลผลตทาไดยากเนองจากขอจากดของพนทการปลกซงไมสามารถ ควบคมนาได รวมทงสภาพแวดลอมไมเหมาะสม

- พนธขาวทแนะนาใหเกษตรกรปลก ยงไมสามารถครอบคลมพนทการปลกไดอยางเหมาะสม - เทคโนโลยการผลตทเหมาะสม (Good Agriculture Practice : GAP) ยงไมมรายละเอยดทจะใช

แนะนา เฉพาะพนท หรอเฉพาะพนธ - การวจยและพฒนาดานการแปรรปสวนใหญเปนการแปรรปแบบงาย ๆ มมลคาเพมนอยและยงไม

สามารถนาไปสการเปนผนาในการแปรรปสอตสาหกรรมการสงออก - การประชาสมพนธและการถายทอดเทคโนโลยสเกษตรกรมคอนขางนอย - การคาขาวภายใตองคการคาโลก (WTO) ถกกดกนมากขน โดยอางถงการรกษาสภาพแวดลอม - ถงแมผลผลตเฉลยของประเทศจะอยในระดบตา โดยเฉพาะขาวนาป ซงประมาณมากกวารอยละ

50 อยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทผลตขาวขาวดอกมะล 105 และ กข6 เปนสวนใหญ อยางไรกตามพนททาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอหลายพนทมศกยภาพทสามารถปลกขาวดอกมะล 105 ไดผลผลตสงถง 500 - 600 กโลกรม/ไร

- พนทในเขตชลประทานซงเปนพนททมศกยภาพในการเพมผลผลตมการขยายตวมากขน โดยจากขอมลของกรมชลประทาน พนทชลประทานของประเทศเพมจาก 28,685,480 ไร ในป 2537 เปน 29,931,635 ไร ในป 2541

- กรมวชาการเกษตร มทรพยากรขาวทหลากหลายซงสามารถนามาใชในการพฒนาพนธ ความตองการของตลาด ทงภายในและตางประเทศได ทงในดานการบรโภคโดยตรงและแปรรป

- กรมวชาการเกษตร มเทคโนโลยการผลตทเหมาะสม (GAP) เพอปรบใชสาหรบการผลตขาวในนเวศตาง ๆ เพอใหไดผลผลตขาว ทดทงปรมาณและคณภาพ

- จากขอตกลงทางการคาภายใต WTO ไทยมโอกาสทสงสงออกขาวเขาไปตลาดโลกได

10

- ผลตภณฑจากขาวยงมโอกาสอกมากในตลาดโลกเนองจากความตองการใชเปนอาหารเพอ อาหารสาเรจรป และ เครองสาอางมเพมมากขน

ประโยชนและความสาคญ 1. ขาวเปนอาหารหลกของไทย 2. ขายเปนสนคาออกทสาคญ ทารายไดใหแกประเทศเปนอนดบหนง 3. สามารถเพมผลผลตใหสงขน 4. ทารายไดแกเกษตรกร

การแบงประเภทของขาวทปลก

การแบงประเภทของขาวในประเทศไทยมการแบงออกไดหลายรปแบบดวยกนขนอยกบลกษณะบาง ประการของขาว ซงพอจะแยกแยะไดดงตอไปน

1. แบงประเภทตามคณสมบตในการขนอยหรอตามสภาพภมประเทศหรอตามวธการปลก ซงแบงออกเปนตามวธ 3 ประเภท คอ

1.1 ขาวนาสวน (lowland rice) คอขาวทปลกในนาทราบลมทว ๆ ไปในสภาพทมนาขงหลอ ตนขาวตงแตปลกจนกระทงกอนเกบเกยว โดยสามารถทจะรกษาระดบนาได และระดบนาตองไมสง

1.2 เกนกวา 1 เมตร นาทใชหลอเลยงตนขาวเหลานอาจจะมาจากนาฝนหรอนาชลประทาน ขาวนาสวนนมการปลกกนมากแทบทกภาพของประเทศไทย คดเปนเนอทประมาณ 80 เปอรเซนตของพนทปลกขาวของประเทศ ขาวขนนาหรอขาวนาเมอง หรอขาวฟางลอย (floating rice หรอdeep- water rice) เปนขาวทปลกในสภาพทไมสามารถรกษาระดบนา บางครงระดบนาในบรเวณทปลกสงกวา 1 เมตรขาวพวกนมคณสมบตพเศษในการยดตวหนนาไดสวนมากมการปลกกนแถบจงหวดพระนครศรอยธยา สพรรณบร ลพบร พจตร อางทอง ชยนาท และสงหบร ซงมเนอทประมาณ 10 เปอรเซนต ของพนทปลกของประเทศ

1.3 ขาวไร(upland rice หรอhill rice) เปนขาวทปลกในสภาพทไมตองมนาขงในพนทเพาะปลก สวนใหญนยมปลกในสภาพพนทดอนหรอทสงตามไหลเขาตาง ๆ ลกษณะของการปลกกคลาย ๆ กบพชไรอน ๆ การปลกโดยการหวาน หยอดหลม หรอโรยเปนแถว การปลกจะทากนในฤดฝนเพราะตองอาศยนาฝน ขาวประเภทนนยมปลกกนมากตามไหลเขาทางภาคเหนอ ใต ตะวนออก และตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ

2. แบงประเภทตามคณสมบตของแปงในเมลดขาวสาร หรอตามคณสมบตทางเคมภายในเมลด ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

2.1 ขาวจาว (non-glutinous rice) เปนขาวทเมลดขาวสารประกอบดวยแปงชนดธรรมดา (starch endosperm) 90 เปอรเซนตซงแปงสวนนมสวนประกอบใหญ ๆ อย 2 สวนดวยกนคอ amylopectin (ซงเปน polymer ของ D-glucose ทตอกนเปน branch chain) ประมาณ 70 - 90 เปอรเซนตและ amglose (ซงเปน palymer ของ D-glucose ทตอกนแบบ linear chain) เมลดขาวสารมสขาวใส หลงจากหงหรอนงแลวจะไดขาวสกทมสขนและรวน

2.2 ขาวเหนยว (glutinous rice หรอwaxy rice) เปนขาวทเมลดขาวสารประกอบดวยพวก soluble starch endosperm และม dextrin ในเมลดแปง แปงของขาวเหนยวประกอบดวย amylopectin เปนสวนใหญคอรวม 95 เปอรเซนต และม amylose เลกนอยหรอบางทไมมเลยเมลดขาวสารของขาวเหนยวจะมลกษณะสขาวขน นงแลวจะไดขาวสกทเหนยวจบตวตดกนแนนและมลกษณะใส

อตราสวนของ amylopectin และ amylose ในเมลดขาวสารนนเปนปจจยสาคญททาใหขาวมคณสมบตในการหงตมและรบประทานแตกตางกน คอขาวจาวมอะไมโลสสง จะดดนาและขยายปรมาตรในระหวางการหง ตมไดมากกวาขาวทม amylose ตาทาใหขาวสกมลกษณะแขงและรวนทบแสงไมเลอมมน สวนขาวเหนยวหรอขาวทมอะไมโลสตาจะดดนาและขยายตวไดนอยกวาขาวจาว ขาวสกจะมลกษณะเหนยวและนมกวา

3. แบงประเภทตามกาหนดระยะเวลาสกแกของขาว หรอตามอายการเกบเกยว ซงหลกเกณฑในการแบง ในขอนไมแนนอน และมกขนอยกบสภาพของแตละทองถน แตกพอจะแยกออกไดเปน 3 ประเภท คอ

11

3.1 ขาวพนธเบา (early maturing variety) ไดแกพนธขาวทมอายสกไว โดยกาหนดเกบเกยวตงแต 90 - 100 วนนบตงแตเรมเพาะกลาหรอหวานขาวในนาในฤดการทานาป ขาวพนธกลางนในฤดสามารถเกบเกยวไดในชาในฤดการทานาป กนยายน ถงตลาคม

3.2 ขาวพนธกลาง (medium maturing variety) ไดแกพนธขาวทมอายสกแกปานกลาง เกบเกยวตงแต100 – 200 วนหลงจากทเรมเพราะกลาหรอหวานขาวในนา ขาวพนธกลางนในฤดนาปสามารถเกยวไดในชวงเดอน ตลาคมถงพฤศจกายน

3.3 ขาวพนธหนก (late maturing variety) ไดแกพนธขาวทมอายสกแกชาโดยมกาหนดเกบเกยวตง แต 120 วนขนไปหลงจากทเรมเพราะกลาหรอหวานขาวในนาในฤดการทานาปขาวพวกนสามารถเกบเกยวไดในชวงเดอน ธนวาคม ถงมกราคม

4. แบงประเภทตามการตอบสนองตอชวงแสง (photoperiodism) ซงแบงออกเปน 2 ประเภทคอ 4.1 ขาวทตอบสนองตอชวงแสงหรอขาวทไวตอชวงแสง(photoperiod sensitive rice)ไดแกขาว

ทตอง อาศยชวงแสงวนสน(short day)ในการชกนาใหเกดการออกดอกเปนขาวทมกาหนดการออกดอกในชวงเวลาท แนนอนหรอถาคลาดเคลอนกเพยงเลกนอย ขาวประเภทนตองทาการปลกในฤดนาป (ฤดฝน) แลวจะออกรวงในฤดหนาว ถาเปนขาวทไมไวแสงมากกจะเปนขาวพนธเบา คอจะออกดอกในเดอนกนยายน

ถาเปนขาวไวแสงมากกจะเปนขาวพนธหนก ซงจะออกดอกในเดอนธนวาคมถงเดอนมกราคม ขาวพนธพนเมองสวนใหญในบานเราเปนขาวประเภทน

4.2 ขาวทไมตอบสนองตอชวงแสง หรอขาวทไมไวตอชวงแสง (photoperiod insensitive rice) ไดแก ขาวทไมตองอาศยชวงแสงในการชกนาใหเกดการออกดอก โดยจะออกดอกตามอายทกาหนด ซงขนอยกบพนธ ดงนนจงสามารถปลกไดทก ๆ ฤดกาล ขาวพวกนมอายเกบเกยวตงแต 110-130 วน ในบานเราสวนใหญแลวมกจะ ใชปลกในฤดนาปรง ขาวพวกนไดแก ขาวพนธปรบปรงแลวคอ พวกขาวกข. ทงหลายและขาวบาสมาตก(บส.) ซงเปนขาวทกาลงมการปลกเพอสงไปขายยงตางประเทศ ในขณะนกเปนขาวทอยในประเภทน

5. แบงประเภทตามรปรางของเมลดขาวสาร ซงไดแก 5.1 ขาวเมลดสน (short grain) ไดแก ขาวทมความยาวของเมลดไมเกน 5.50 มลลเมตร 5.2 ขาวเมลดยาวปานกลาง (medium long grain) ไดแกขาวทมความยาวของเมลดตงแต 5.5

ถง 6.60 มลลเมตร 5.3 ขาวเมลดยาว (log grain) มความยาวของเมลดตงแต 6.61 ถง 7.50 มลลเมตร 5.4 ขาวเมลดยาวมาก (extra-long grain) มความยาวของเมลดตงแต 7.51 มลลเมตร

การทานา

การทานาเปนอาชพหลกของคนไทยประชากรไมนอยกวา 80 % มอาชพดวยการทานา เพราะประเทศไทยมภมประเทศและลมฟาอากาศ อากาศเหมาะสมแกการทานาอยางยง มปรมาณฝนตกมากและตดตอกน นาน ลกษณะพนทราบลมมนาขงอยทวไป ฤดฝนจะปลกพชอยางอนกไม เหมาะสมเทากบปลกขาว ประชากรสวนใหญจงมอาชพทานาจนเปนท ททราบกนทวไปวา ชาวนาเปนกระดกสนหลงของชาต ประเภทของการทานา

การทานาแบงออกไดเปน 4 ประเภท คอ 1. นาดา 2. นาหวาน 3. นาปรงหรอนาดอน 4. นาไร

12

พนธและการคดเลอกพนธ

ลกษณะขาวทด 1. เจรญงอกงามเรว มความตานทานตอโรค แมลงและศตรตาง ๆ 2. การแตกกอด แตกกอเปนจานวนมาก แตกกอในระยะสนและรวดเรวไมทยอยกนแตก 3. ปลกไดทกฤดกาล 4. ลาตนตรงไมลมงาย 5. ใหผลผลตสง รวงใหญ ยาว เมลดไดขนาด ประมาณเมลดในรวงมาก ตงแต 350 – 500 เมลด 6. เมลดสมบรณ ไมลบ ไมบดเบยว 7. เปนพนธทดเดน ทงปรมาณและคณภาพ 8. ความงอกของเมลดไมตากวา 85 % 9. เหมาะสมกบสภาพพนทนาตาง ๆ

พนธขาวทดททางราชการสงเสรมใหปลกแตละทองถน

ทกวนน รฐบาลไดพยายามหาพนธขาวทดมาสงเสรมใหชาวนาปลก เพอใหการทานาของชาวนาไดผลผลตสงขน และมคณภาพด จงควรใชพนธขาวทดททางราชการแนะนาตามความเหมาะสมของแตละทองถน ดงน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ระยะฟกตว ท ชอพนธ ชนดขาว ระยะเกบเกยว ความสงกอนเกบเกยว (ซม.) (สปดาห) 1 หางย 71 เหนยว 125 – 130 วน 135 1 2 นาสะกย 19 เจา 125 – 130 วน 120 3 3 ขาวดอกมะล 105 เจา 125 – 130 วน 150 8 4 เหนยวสนปาตอง เหนยว 125 – 130 วน 160 5 5 ขาวปากหมอ 148 เจา 125 – 130 วน 140 6 6 ก.ข. 2 เหนยว 125 – 130 วน 100 – 115 4 7 ก.ข. 4 เหนยว 115 – 120 วน 100 – 115 4 8 ก.ข. 7 เจา 120 – 130 วน 100 – 115 1 9 ก.ข. 9 เจา 115 – 125 วน 100 – 120 5

ขาวขนนา ท ชอพนธ ชนดขาว ระยะเกบเกยว ความสงกอนเกบเกยว (ซม.) (สปดาห) 1 ขาวตะเภาแกว เจา 125 – 130 วน - 6 2 เลบมอนาง 111 เจา 125 – 130 วน - 6 3 ปนแกว เจา 125 – 130 วน - 4 4 นางฉลอง เหนยว 125 – 130 วน - 7

หมายเหต พนธขาวทมระยะฟกตวนาน ควรผงแดดอยางนอย 2 แดด จะชวยทาใหความงอกของเมลดดขน

13

ฤดปลกขาว

ขาวปลกไดทงฤดฝนและฤดแลง แลวแตสภาพของทองถน บางทองถนทมการชลประทานด มคลอง สงนาถงกสามารถปลกขาวไดทกฤดแตทองถน สวนมากทานาในฤดฝน คอเรมตงแตเดอนพฤษภาคม ถงเดอนตลาคมจะเกบเกยวในเดอนตลาคมหรอเดอนพฤศจกายน สงสาคญกคอตองมคนนามนคงสามารถกกนาไวเลยงตนขาว เครองมอในการทานาดา โค กระบอ เครองประกอบอน ๆ มไถคราด เครองสบนา เครองพนยา มด จอบ พลว เคยวเกยวขาว ปรมาณของเครองมอตองมใหพอ และเปนสดสวนทพอเหมาะในการทานาเพอให การปกดาและเกบเกยวเสรจตามฤดกาล การทานาดา

การทานาดาทาเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 หมายถงตองตกกลากอน จนกระทงกลาโตพอสมควร ตามปกตกลามอาย 25 – 30 วนแต

ไมเกน 45 วน

ขนตอนท 2 หมายถง ถอนตนกลาไปปกดาในแปลงนาทเตรยมไว

การเลอกทแปลงตกกลา

1. ควรอยใกลนา 2. เปนดนทมความอดมสมบรณ หรอดกวาแปลงนาอน ๆ 3. ควรเปนแปลงทอยในทดแลสะดวก เชน อยใกลทพก 4. อยาใชแปลงนาทเคยเปนโรคอยเดมทาแปลงตกกลา 5. ควรเปนท ๆ มระดบดนสมาเสมอ 6. อยาใชแปลงนาทมรมไมใหญบง

การเตรยมแปลงตกกลา

1. ไถดะครงท 1 ตอนทฝนตกชกแลวทงไวใหหญาตาย ขงนาไวประมา ณ 1 สปดาห 2. ไถแปร คอ ไถครงท 2 เพอพลกดนอกครงหนง 3. คราดหลงจากไถแปรเสรจแลวกคราดไดเลย ในการคราดนตองใหมนาอยในแปลงนา ทาการ

คราด .หลาย ๆ ครงไมใหหญาเกดขนปะปนกบตนกลา 4. เกบเศษหญาออกจากแปลงนา เพอไมใหหญาเกดขนปะปนกบตนกลา 5. ปลอยนาออกจากแปลงนาหลงจากคราดเรยบรอยแลวใหเหลอแตดน 6. หลงจากคราดแลวปรบทใหราบเรยบเสมอกน ปลอยนาออกจากแปลงนา แบงแปลงกลาออกเปน

แปลงยอยใหแปลงกลานนตรงกลางนดหนอย แปลงยอยหนง ๆ มความกวาง 3 - 4 เมตร หรอตามตองการระหวาง แปลงตอแปลงใหมรองนา มทางเดนกวางประมาณ 50 ซม. เมอฝนตกลงมานาจะไหลไดสะดวก

การทาแปลงตกกลามประโยชน ดงน 1. สะดวกในการหวานเมลดขาวลงในแปลงกลาไดสมาเสมอ 2. สะดวกในการปองกนโรคและแมลง หนอน ศตรของกลา 3. สะดวกในการควบคมนา ระบายนาออก และเขาไดทวถงกน 4. สะดวกในการแบงพนธขาวตาง ๆ ไมใหปะปนกน

14

การใสปยในแปลงตกกลา 1. ใชปยซปเปอรฟอสเฟท (20% P2 05) อตรา 40 กรม (4 ขด) ตอ 1 ตารางเมตรใสปยกอน 1 วน 2. หากแปลงนาทตกกลามความอดมสมบรณของดนตา เชนดนทรายใหใชปยซบเปอรฟอสเฟท

จานวน 40 กรม รวมกบปยแอนโมเนยมซลเฟต (20% N) 10 กรม ใสตอเนอทตกกลา 1 ตารา ใชปยสตร 16–20-0 หรอสตร 18–22-0 อตรา 10–30 กรมตอ 1 ตารางเมตร สตรใดสตรหนง

3. หวานปยใหทวทงแปลง ใชมอลบปยใหจมลงไปในดน วนตอมาจงนาเมลดพนธขาวทหมจนงอกพอ เหมาะแลวมาหวาน การหวานเมลดขาวบนแปลงตกกลาทใสปยแลว โดยไมไดลบใหปยจมดนกอน จะทาให ความงอกของขาวเสยไป

4. หลงจากหวานกลา 10 วน เหนใบกลาเหลอง ควรใสปยแอมโมเนยมซลเฟต เพมลงไปในอตรา 10 กรม ตอ 1 ตารางเมตร

การเตรยมเมลดพนธขาวเพอตกกลา

เมลดพนธขาวทใชในการตกกลาควรจะใชพนธของกรมการขาว ซงผานการคดอยางดมาแลว และให ผลผลตสงกวาพนธพนเมองประมาณ 10 – 20% หากใชพนธพนเมองจะตองทาความสะอาดเสยกอน ในขณะ เดยวกนการแยกเมลดลบและไมสมบรณออกดวยการฝดหรอแชนาเกลอ ในอตราสวน ผสมนา 1 ปป ตอเกลอ 5 กก. เมอคดเมลดทไมสมบรณซงลอยอยขางบนออกแลว จงนาไปลางนาอกครง แลวนาเมลดไปบรรจกระสอบขนาดมาตรฐาน 4 ถงปดปากกระสอบใหหลวม ๆ นดหนอยแลวแชในนาทสะอาด แชนาในลาหวยลาธารทมนาไหลผานเสมอยงด ถาไมมลาธารอาจจะแชในภาชนะอน ๆ กไดแชนานานประมาณ 12 ชวโมง แลวยกกระสอบ ขนใหนาไหลออก แลวนาไปหมคอเอากระสอบนาไปวางบนขอนไมในทรม ๆ ลมโกรกไดสะดวกดแลวหาฟาง หรอกระสอบชบนาคลมพยายามกลบกระสอบจากขางลางขนขางบนทก 12 ชวโมงหรออาจจะเรวกวานกได เพอ ใหมความชมชน ถาแหงเกนไปกพรมนาเสยบาง ทาเชนนอยประมาณ 36 – 48 ชวโมงหลงจากหม 48 ชวโมงแลวถาขาวยงงอกไมดกควรหมตอไปแตไมควรเกน 72 ชวโมง ขาวทงอกใชไดดรากจะงอกยาวไมเกน 1 เซนตเมตรขาวทงอกดแลวกพรอมทจะนาไปหวานในแปลงกลาได ปรมาณเมลดพนธในการทานาดาแปลงกลา 1 ไรใชเมลดขาวตกกลาจานวน 20 ถงแตถาเมลดพนธททาความสะอาดด มเปอรเซนตความงอก เชนพนธขาวด ของกรมการขาวในจานวนเมลดพนธเพยง 10 ถงกพอ ฉะนนการใชเมลดพนธมากนอยเพยงใด กยอมเปลยนแปลง ไปตามคณภาพของเมลดพนธ และขนอยกบความนยมของแตละทองถน

การหวานกลา คอ การหวานเมลดขาวทงอกในแปลงกลาเมลดพนธทเกาะเมองอกไดขนาดพอถง เวลาตกกลากเทออกจากภาชนะทเพาะรากเมลดขาวมกจะทบกน และจบกนเปนกระจก จงตองทาใหเมลดขาวแยกจากกนแลวใสกระบงนาไปหวานในแปลงซงเตรยมไว หวานใหสมาเสมออยาใหหนาจนเกนไป จะทาใหเบยดกน ตนกลาจะเจรญงอกงามไมเตมท ทาใหตนเลกและอตราเนอทใชในการตกกลาออนแอ อตราเนอทใชในการตกกลา 1 ไร ใชเมลดตกกลาประมาณ 20 ถง กลา 1 ไรใชดานาได 20 ไร ตนกลาจานวน 80 – 100 มดของชาวนาดานาไดประมาณ 1 ไร ตามอตรานจะเหนไดวาคอนขางสง เพราะเปนอตราทชาวนาใชกนทว ๆ ไป ซงอาจจะเปนพนธขาวทมคณภาพไมคอยดนก เชน สกปรก มสงอนเจอปนมาก ความงอกไมด ถาใชพนธขาวทไดวเคราะหคณภาพดแลว มเปอรเซนตความงอกสง จะใชอตราตกกลาเพยง 10 ถงตอไร เพราะวาแปลงกลาทใชอตราน มความเจรญเตบโตแขงดกวาทขนหนา ๆ ความเสยหายมนอย กลาทแขงแรงเมอนาไปปกดากสนเปลองนอยกวาและตงตวไดเรว

การดแลรกษาแปลงตกกลา

1. หลงจากการหวานขาวกลาดนในแปลงจะตองมความชมชนพอทจะทาใหเมลดขาวเจรญตอไปได ตอเมอรากจบกนดแลวจงคอยระบายนาเขาแปลงตกกลา เพอตนกลาจะไดเจรญและยดตวเรวขน

2. เมอตนกลาสงประมาณ 15 เซนตเมตรหรอประมาณ 1 คบควรมนาในแปลงสงประมาณ 5 – 10เซนตเมตร ขอสาคญอยาใหแปลงตกกลาขาดนา จะทาใหรากกลายาว ถอนเอาไปปกดาลาบาก

15

3. ในระยะทตนกลาเจรญเตบโตจะตองดแลปองกนกาจดโรคแมลงเพลยหนอนเพอใหไดตนกลา สมบรณทสด ถาหากตนกลาแคระแกรนใหใสปยแอมโมเนยมซลเฟตในอตราไมเกน 100 กโลกรมตอไร

4. เมอตนกลามใบ 6 - 7 ใบ หรออายประมาณ 25 – 30 วน กถอนกลานาไปปกดาได ไมควรปลอยใหตนกลามอายเกน 45 วน

5. การถอนตนกลา ควรทาดวยความระมดระวงอยาใหตนชา เมอถอนได 1 กาควรแกวงในนาใหดนหรอโคลนทจบอยกบรากหลดไป ไมควรฟาดตนกลากบหนาแขง หรอฝาเทา เพราะจะทาใหตนกลาชาหรอหก

6. เมอถอนตนกลาแลว ใหมดเปนมด ๆ เพอสะดวกในการนาไปปกดา กลาทจะนาไปปกดาควรตดปลาย ใบทงเสย เพอใหตนกลาตงตวไดเรว และไมถกลมพดลอยนาไปไดงาย

7. สาหรบกลาประเภทพนธขาวเตยไมตองตดปลายกอนนาไปปกดา

สงทตองปฏบตในแปลงนาดา คอ

1. การทาคนนา แบงแปลงนาเพอกกนาไวในฤดปกดา โดยทาตามระดบของพนท ถาเปนทลาดเอยงกทาใหเปนขน ๆ แตละคนนามเนอทไมมาก ถาเปนทราบระดบไมตางกนมาก คนนากนอยลง แปลงนาแตละแปลง จะมขนาดไมเทากน สดแลวแตพนทและความตองการของชาวนาจะจดทา

2. จดระบบเรองนาเพอใหผลเปนทแนนอนถามแหลงนาธรรมชาต ควรมคสงนาเขาไปยงแปลงนาทกแปลง ถาจะใชนาจากชลประทานหรอตงเครองสบนาเองขอควรพจารณากคอระบบสงนาควรใหระดบของพนคสงนาสงกวาระดบนา เมอเวลาตองการนากจะสามารถเปดเขาไปได เปนระบบอสระทไหลผานไปยงทก ๆ แปลง สวนระบบระบายนาจาเปนจะตองทาดวยนาทมปรมาณมากหรอระดบนาสงจาตองระบายออก ความจาเปนในเรองการถายเทนาในแปลงนา ถาสามารถบงคบนาใหไหลเขาออกไดตลอกเวลา การแตกกอของขาวและการเจรญเตบโตกจะดขน เพราะอากาศในดนไดถายเทอยเสมอ วชพชในนาจะนอยลง ผลผลตขาวจะสงขน

การเตรยมดนในแปลงนาดา การเตรยมดนในแปลงนาดาน ทาหลงจากการเตรยมแปลงกลาและตกกลาเรยบรอยแลว 1. แปลงปกดา จะตองไถดะ เพอหมกหญาใหผพงเนาเปอยเสยกอน ควรหมกทงไวประมาณ 3

สปดาห 2. การคราด เมอไถแปรเสรจแลวใหทาการคราดทนท ถามหญาหรอวชพชหลงเหลออยกตองเกบออก

ใหหมด อยาทงไวในแปลงนาใหเกดการเนา ซงจะทาใหมสารพษเกดขนทาอนตรายแกตนขาวทปกดาใหม ๆ ชะงก ความเจรญเตบโต ถาหากเอาวชพชออกไมหมด หญาหรอวชพชอาจไมตายและเจรญเตบโต แยงอาหารของตนขาวได

3. เมอคราดเสรจแลว ระบายนาออกใหเหลอเพยงเลกนอย แลวทาการปกดาไดทนท 4. อตราเฉลยของปยทใชคอแอมโมเนยมซลเฟท (20%N) 20 กก. ปยซบเปอรฟอสเฟต (20%P2 ๐5)

20 กก. ปอแตสเซยมครอไรด(60% K2๐) 10 กก.ตอเนอท 1 ไรปยทใชกบขาวเวลานคอ ตามสตร 16–20-0 ใชในอตรา 15 – 20 กก. ตอเนอท 1 ไร

16 การปกดา

1. จบตนกลาประมาณ 3-4 ตนปกลงไปในดนเปนแถว เพอสะดวกในการเขาไปกาจดวชพชปองกนกาจดโรคแมลง ศตรขาว และการใสปย

2. ระยะปลกระหวางแถวและระหวางตน ควรหางกนประมาณ 20–25 เซนตเมตรทงนแลวแตความอดม สมบรณของดน ดนเลวปลกถ ดนดปลกหาง การดแลรกษาแปลงปกดา

1. ภายหลงจากการปกดาเสรจแลว ตองตรวจดอาจจะมตนขาวลอยขน เนองจากปกดหรอแปลงนาอาจจะขาดนา ตองรบซอมทนท

2. รกษาระดบนาอยาใหสงเกนไป ควรใหมระดบความสง 30% ของความสง ตนขาวจะตงตวไดตองใชเวลาประมาณ 10–15 วน หลงปกดา 10 วน ควรใหมนา 10–15 เซนตเมตร

3. เมอขาวอายได 1 เดอนควรจะทาการปราบวชพช เพอไมใหวชพชรบกวนตนขาวจะเปนเหตใหผลผลตขาวตกตา

4. ควรใสปยตนขาว เปน 2 ระยะ - ระยะแรก ใสปยรองพนกอนปกดา 1 วน โดยใชปยสตร 16–20-0 สตร 18 สตร 20–20-0 สตร

ใดสตรหนงจานวน 20 กโลกรมตอไร - ระยะท 2 ใสปยกอนขาวออกดอกประมาณ 30–40 วนดวยปยแอมโมเนยมซลเฟทจานวน

12–22 กโลกรมตอไร ปยแอมโมเนยมคลอไรด(25%) จานวน 10–18 กก. ตอไรหรอปยยเรย(45%) จานวน 6–10กก. ตอไร อยางใดอยางหนง การทานาหวาน (direct sowing rice or broadcast rice culture)

การทานาหวาน หมายถง การปลกขาวโดยใชวธหวานเมลดพนธขาวลงไปบนพนทนาทเตรยมไวแลว โดยไมตองทาการเพาะกลากอนแลวยายกลาไปปกดาเหมอนการทานาดา พนททมการทานาหวานในบานเราสวนมากนยมทากนในบรเวณพนทราบลมทมนาทวมลก เชน บรเวณภาคกลางของประเทศโดยเฉพาะพนททมการปลกขาวขนนากน เพราะในพนทดงกลาวชาวนาจะเรมทาการหวานเมลดขาวตงแตชวงระยะทมความชนในดนพอเพยงแกการงอกในชวงระยะตนฤดฝนเพราะขาวจะสามารถงอกขนมาและตงตวไดทนกอนทขาวจะถกนาทวม อยางไรกตามปจจบนนการทานาหวานนยมทาทงในขาวขนนาและขาวนาสวน สาหรบพนททจะทานาหวานนนจะตองเปนพนทนาทมลกษณะเปนแปลงใหญตดตอกนเปนผนเดยว และตองไดระดบสมาเสมอเพอสะดวกในแงการควบคมระดบนาไมใหวชพชเจรญงอกงาม ดงนนพนททราบสง เชน ทางภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงลกษณะของนาแบงเปนกระทงนาขนาดเลก และควบคมนาไมคอยไดนนไมเหมาะสาหรบทานาหวาน การทานาหวานนในบางประเทศทมการพฒนาทางดานการเกษตรไปมากแลว และเปนประเทศททาการปลกขาวเพอสงเปนสนคาออก เชนประเทศสหรฐอเมรกา และออสเตรเลย มกนยมทากนเพราะสะดวกในแงการปฏบตเพราะขนตอนตาง ๆ ในการปลกไมยงยากเหมอนการทานาดา นอกจากนนลกษณะพนทนาของประเทศเหลานนเปนผนใหญ ๆ ในการเตรยมดนและการดแลรกษาขาวนนมการใช

17

เครองจกรเครองมอททนสมย นอกจากนยงมการใชสารเคมในการปองกนกาจดวชพช

วธการทานาหวานนนแบงออกเปน 4 แบบใหญ ๆ คอ 1. การทานาหวานสารวย วธในการปฏบตคอเมอเรมตนฤดฝนแลวกทาการและพลกดนและเมอฝน

ตกชกกทาการไถแปรเพอยอยดนเสรจแลวจงทาการหวานขาวลงไปในสภาพเมลด และเมอฝนตกลงมาขาวกจะงอกขนมา การทานาหวานสารวยนไมตองใชแรงงานมากเหมอนกบการทานาดา แตผลผลตตอไรทไดตา ทงนเพราะวาการงอกของขาวไมสมาเสมอทาใหตนขาวทขนมามประปราย จานวนตนขาวตอพนทนอยเกนไป อกอยางกจะมปญหาเรองการแขงขนของวชพชเพราะวชพชสามารถงอกขนมาพรอมกบขาว

2. การทานาหวานแบบหวานไถกลบหรอหวานคราดกลบ มกจะทากนในบรเวณพนททมความชนคอนขางสง แตยงไมถงกบมนาขงแฉะ การทานาหวานแบบนโดยทาการไถเสรจแลวกหวานขาวแหงลงไปเลยแลวทาการไถกลบหรอคราดกลบวธการทานาหวานแบบน มกจะทากนเมอฤดกาลทานาลาชาไป เนองจากฝนมาชา ถาจะทานาดากจะไมทนการ การทานาแบบนมโอกาสเสยงมาก

3. การทานาหวานแบบหวานหลงมลไถ มกจะทากนในสภาพทมฝนตกมากเกนไปดนเปยกแฉะ และ จาเปนจะตองหวานขาวในเวลานน เมอทาการไถเสรจกหวานเมลดขาวแหงลงไปเลย โดยใชอตราเมลดพนธ ประมาณ 15-20 กโลกรมตอไรเมอหวานเสรจแลวกไมตองทาการคราดกลบหรอไถกลวธการทานาแบบไถกลบอก วธการทานาแบบนไมคอยไดผลดเพราะจะมปญหาของวชพชมาก ถาเกดฝนแลงตามมาเมลดขาวทงอกขนมาแลวอาจตายไป หรอถกนก หนทาลาย

4. การทานาหวานนาตม หรอหวานขาวงอก เปนการทานาหวานในพนทททานาดาหรอนาสวนทว ๆ ไป แตไดรบการปรบพนทใหไดระดบดแลวและเปนแปลงใหญพอสมควร การเตรยมดนกทาลกษณะเดยวกบการเตรยมดนสาหรบการทานาดา อตราเมลดพนธทใชประมาณ 5 - 7 กโลกรม ตอไร ในการเตรยมดนกมการไถดะ ไถแปร แลวคราดเกบเอาวชพชออกใหหมดพรอมกบทาการปรบระดบผวหนาดนใหเรยบสมาเสมอ เสรจแลวใหขงนาไวพอทวมผวดน จากนนกทงไวปลอยใหวชพชงอกขนมา (ทงไวประมาณ 5 - 7 วน) จากนนกทาการคราดอกครงหนง ขณะทคราดตองมนาขงในนาเพอใหตนวชพชออน ๆ ทหลดขนมาลอยอยในนาจากนนกทาการตกหรอชอนเอา วชพชขนมา เมอทาการชอนวชพชออกหมดแลวกระบายนาออกใหหมดใหเหลอเพยงเลกนอยทผวดน เมอเตรยมดนเสรจแลวกทาการหวานเมลดขาวทผานการแชและหมมาแลว (เมลดขาวทงอกแลว) และถาตองการใสปยรองพนท ใหทาการหวานปยลงไปกอนทจะหวานเมลดขาว หลงจากนนประมาณ 5 - 7 วน ขาวกจะเจรญมรากงอกจากผวดนและเรมมการตงตวของตนกลา จากนนใหปลอยนาเขาแปลงใหมความลกประมาณ 2 - 4 เซนตเมตร ในชวงนถาตนกลาขาวมการเจรญเตบโตขนเขยวทวแปลงและมพฒนาการถงระยะทมใบจรง 2 ใบ ถาตองการหวานสารเคมคมวชพชจะงอกขนมา โดยเฉพาะเมอไมไดหวานสารเคมคมหญา ระดบนาในนาควรรกษาใหอยระดบ 7 - 10 เซนตเมตรกพอแลว ถาระดบนาสงเกนไปจะทาใหขาวมการยดตวสงขนซงเปนผลใหตามระดบนา ซงเปนผลใหตนขาวออนแอลมงาย และเมอขาว มอายไดประมาณ 20 - 30 วนกทาการหวานปยลงไปเพอเรงการเจรญเตบโตและการแตกกอของขาวในชวงระยะกอนทขาวจะเรมสรางรวงออน ๆ (ประมาณ 40 วน) กอนออกรวงควรทาการระบายนาออกจากนาเพอใหรากไดรบอากาศและปลอยนาเขานาใหมและทาการหวานปยแตงหนาอกครงหนง การทานาหวานนาตมนเปนวธทบางประเทศ เชนออสเตรเลย และอเมรกาปฏบตกนอยเพราะพบวาใหผลผลตสง เปลองเมลดพนธนอย ขนตอนในการปลกไมยงยาก ดงนนในพนททมปญหาเรองการทานาดาไมทนการตามกาหนดเวลา ถาเปลยนมาทานาหวานนาตมจะใหผลดกวา ในปจจบนในหลาย ๆ พนทไดมการเปลยนจากการทานาดามาทานาหวานนาตม แมกระทงการทานาปรงกพบวาทาแบบหวานนาตมกใหผลดเหมอนกน

18

การปลกขาวไร (upland rice or hill rice culture)

การปลกขาวไรนน มลกษณะของการปลก การปฏบตและการดแลรกษาเหมอนกบการปลกพชไรอน ๆ เปนการปลกขาวทมลกษณะแตกตางไปจากการทานาดาหรอนาหวานเพราะตลอดระยะเวลาของการเจรญเตบโต ของขาวไร ไมจาเปนตองมการขงนาในพนท เพยงแตใหดนมความชนเพยงพอตอการปลกพชไรทวไป กสามารทาการปลกขาวไรไดแลว

ฤดกาลปลกขาวไร การปลกขาวไรนนตองอาศยความชนจากนาฝนทตกลงมา ดงนนฤดกาลปลกจงอยในฤดฝนนนเอง สวนใหญแลวมกจะทาการปลกในชวงตนฤดฝน ในเดอนพฤษภาคม ถงเดอนมถนายน ขนอยกบสภาพพนทและการเรมตนของฤดฝนในพนทนน ๆ จากการศกษาของ จกร เสนทอง และคณะ (2527) พบวาในสภาพการปลกทสถานทดลองดอยหนองหอย อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม (ความสง 850 เมตร จากระระดบนาทะเล) นน พบวาขาวไรจะใหผลผลตสงสดถาปลกในชวงปลายเดอนพฤษภาคม ถงตนเดอนมถนายน การปลกในชวงกอนระยะเวลาดงกลาวผลผลตจะนอยลง เนองจากปรมาณความชนในชวงแรก ๆ ของการเจรญเตบโตไมพอเพยง สาหรบการปลกทลาชาไปจากตนเดอนมถนายนนน พบวาผลผลตลดลงเพราะขาวทปลกเวลาดงกลาว ไปออกรวงในชวงตนเดอนพฤศจกายน ซงมอณหภมตอนกลางคนตา ทาใหเกดการเปนหมนในดอกขาวมากขน

สาหรบวนปลกทเหมาะสมของขาวไรในสภาพพนทดอนไมสงจากระดบนาทะเลมากนก การปลกชวงเดอนกรกฎาคม จะใหผลดกวาการปลกกอนชวงเวลาดงกลาว เพราะในชวงแรก ๆ ของการเจรญเตบโตของขาวจะไดรบความชนในดนทดกวา

ในการกาหนดวนปลกของขาวไรแตละทองถนนนควรจะตองพจารณาชวงวย ขางเคยงดวยเพอใหขาวทปลกออกรวงในชวงเวลาใกลเคยงกนซงจะชวยลดปญหาการทาลายของนกและหนในชวงทขาวสกแก

พนธขาวไร โดยทว ๆ ไปแลว ขาวไรทเกษตรกรใชปลกกนอยในปจจบนเปนพนธพนเมองดงเดม ทปลกกนมานานแลวและพนธตาง ๆ เหลานกแตกตางกนไปตามทองถนตาง ๆ พนธขาวไรพวกน จดอยกลม indica มลกษณะทว ๆไปคอ รวงใหญแนน เมลดตอรวงมาก การแตกกอนอย ลกษณะลาตนคอนขางสง และผลผลตตา นอกจากนยงไมคอยตอบสนองตอปยในแงผลผลต ถาปลกในสภาพทดนมความอดมสมบรณสง หรอถาหากใสปย ในอตราทสง ๆ โดยเฉพาะปยไนโตรเจน จะมลกษณะเจรญทางลาตนและใบมาก หรอทเรยกวาลกษณะเฝอใบ และมกจะมการหกลม พนธขาวไรทปลกกนอยในปจจบนทางภาคเหนอของประเทศสวนใหญแลวเปนพนธทตอบสนองตออณหภมและชวงแสงในแงการออกดอก

ตารางแสดงรายชอขาวไรทรฐบาลกาลงสงเสรม

ลาดบท ชอพนธขาว อายหรอ

วนเกบเกยว ประมาณ

ประเภทขาว ผลผลต

(ประมาณ)กก./ไร

ขนาดเมลดขาวกลอง กxนxหนา (มม.) หมายเหต

1 ซวแมจน 140 - 150 วน ขาวเหนยว 450 2.20 x 7.31 x 2.20

2 เจาฮอ 150 วน ขาวเจาเหนยว 550 2.77 x 7.19 x 1.96 สามารถหงตมไดทง

สองแบบ คอ นงและหง

3 อาร-258 120 – 140 วน ขาวเหนยว 400 -500 3.20 x 6.95 x 2.55

4 นาร 135 – 145 วน ขาวเจา 228.9 3.11 x 9.39 x 2.18

5 โมโตซา 130 – 140 วน ขาวเจา 307.9 2.66 x 7.01 x 1.88 เปนพนธสาหรบทสง 1,200 – 1,500 เมตรจากระดบนาทะเล

19

การเลอกพนทและการเตรยมดนในพนททเปนหบเขานนในการเลอกพนทปลกขาวไรนน ควรเลอกททไมถกบงแสงโดยตนไมใหญ ไมควรเลอกทบงแสงและควรเปนบรเวณทางดานทศตะวนออกหรอตะวนตกเฉยงใต เพราะจะทาใหขาวไดรบแสงอยางเตมท ไมควรใชพนททมความลาดชนสง เพราะจะเกดปญหาการชะลางพงทลายของดนไดงาย ซงจะเปนผลใหดนเสอมความอดมสมบรณเรวขน ทาใหเกดการบกเบกพนทใหมเพมขนอก อยางไรกตามโดยทว ๆ ไปแลวในการเลอกพนทปลกขาวไรของชาวเขาทงหลายมกจะมขอจากด เพราะชาวเขาสวนใหญชอบอาศยตามทสง ๆ และสภาพพนทมกสงชนอยแลว

การเตรยมเมลดพนธ เมลดพนธขาวไรทจะใชปลกนน ควรเปนเมลดทสมบรณปราศจากเชอโรคทตดมากบเมลด ถาเปนเมลดพนธทเกบไวทาพนธเอง ควรคดเมลดจากรวงทด ๆ ตรงตามพนธและควรเกบรกษาไวอยางด ถาตองการซอเมลดพนธควรซอจากหนวยงานราชการทรบผดชอบ เมลดพนธทไดมาตองทาความสะอาดโดยคดเมลดลบและเมลดเสยทง และควรทาการทดสอบความงอกเพอจะไดกะปรมาณทจะปลกไดพอด เมลดพนธทจะปลกควรคลกเมลดดวยสารปองกนกาจดเชอราพวกแคปแทนหรอไดแทนเอม 45 ในอตรา 2 กรมตอเมลดขาว 7 กโลกรมเพอปองกนกาจดโรคราตาง ๆ ทตดมากบเมลด ในการคลกเมลดพนธดวยสารเคมปองกนกาจดเชอรานน เพอใหมประสทธภาพตองคลกเมลดพนธกอนการปลกประมาณ 2 สปดาห สาหรบในบรเวณทมปญหาการทาลายของมดและปลวกกควรคลกเมลดพนธดวยสารเคม ปองกนกาจดแมลงพวกอลามอนในอตราประมาณ 10 กรมตอ เมลดขาว 3 กโลกรม

วธการปลก วธการปลกขาวไรทใหผลดมอย 2 วธคอ 1. วธการปลกหรอหยอดแบบเปนหลม เปนวธทใชไดผลดและนยมทากนมาก เพราะสะดวกในแงการ

ปฏบต การดแลรกษาตลอดจนการเกบเกยว วธการปลกวธนโดยใชไมทมปลายแหลมกระทงเจาะลงไปในดนใหลก ประมาณ 3 - 5 เซนตเมตรใชระยะระหวางแถวและระยะระหวางหลม 25 เซนตเมตร เชนเดยวกบระยะปลกทใชกบการปลกขาวนาดา จากนนกหยอดเมลดประมาณหลมละ 5 - 6 เมลดแลวใชดนกลบตอนกลบ ตอนกลบเมลดระวงอยาใหดนแนนจนเกนไป วธปลกวธนใชเมลดพนธประมาณ 6 - 8 กโลกรมตอไร นอกจากระยะปลกดงกลาวแลวสาหรบในพนททความอดมสมบรณตา เชนพนทบนเขานนทางกรมวชาการเกษตรไดแนะนาใหใชระยะระหวางแถว 30 เซนตเมตร และระยะระหวางหลม 10 เซนตเมตรกพบวาใหผลดเชนกน

2. วธการปลกแบบโรยเปนแถว วธการนเปนวธการทพบวาใหผลดเชนกน แตในทางปฏบตคอนขางยากเพราะการประมาณอตราเมลดพนธทจะโรยลงไปคอนขางลาบากตองอาศยความชานาญ วธการนโดยทาการเปดรองทจะปลกกอนโดยใชระยะระหวางแถวหรอระหวางรอง 25 เซนตเมตรโดยใชอตราเมลดพนธประมาณ 8 กโลกรม ตอไร

สาหรบวธการปลกโดยการหวานเมลดไมควรปฏบตกนเพราะความงอกไมสมาเสมอ การปฏบตดแล รกษายาก การปองกนกาจดวชพช หลงจากทขาวไรงอกไดประมาณ 15 - 20 วน ถามวชพชขนมากในแปลงกทาการกาจดโดยการดายหญา พรอมกบทาการพรวนดนไปดวย และเมอขาวไรอายไดราว ๆ 40 - 45 วน กควรทาการดายหญาและพรวนดนอกครงหนง ในการกาจดวชพชแตละครงตองทาการเกบเศษวชพชตาง ๆ ออกจากแปลง ไมควรทงกองไวในแปลงเพราะวชพชบางชนดอาจจะกลบขนมาอกเมอฝนตกลงมา อยางไรกตามในเรองการปองกนกาจดวชพชนถามการเตรยมดนดและหลงจากเตรยมดนเสรจแลวสามารถทาการปลกไดทนท กอาจจะไมมปญหาเรองวชพชมากนกอาจจะทาการดายหญาเพยงครงเดยวกพอแลว

ในการปองกนกาจดวชพชในแปลงขาวไรนน นอกจากการใชวธกลแลวยงสามารถทาการปองกนกาจดโดยใชสารเคมไดดวยสารเคมทผลดคอสารเคมปองกนกาจดวชพชประเภทพนกอนพชงอก (pre-emergence herbicide)พวก butachlor (ชอการคาวามาเชตเต) ในอตรา 600-800 ซ.ซ. ผสมนา 80 ลตรตอไร โดยฉดพนใหทวผวหนาดนทนทหลงปลกและไมใหเกน 3 วน ประสทธภาพในการควบคมวชพชของสารเคมพวกนจะดเมอดนมความชมชนพอสมควร

20 สาหรบในกรณทพบวาวชพชงอกขนมาบางแลวในแปลงขณะปลกใหใชสารเคมปองกนกาจดวชพช

พาราควอท (กรมมอกโซน) ผสมลงไปในอตรา 240 - 320 ซ.ซ.ตอไร เพอชวยกาจดวชพชทงอกขนมาแลว การใช สารเคมปองกนกาจดวชพชพวก butachlor นน สวนใหญแลวมกจะใชควบคกบการดายหญาครงท 2 หรอถาไมม วชพชขนมามากในแปลงจนอยในระดบทจะทาความเสยหายแกขาวไรไดกอาจจะไมตองดายหญาอกครง สาหรบสารเคมปองกนกาจดวชพชประเภทพนหลงพชงอก (post-emergenceherbicide) พวกโปรพาเอส หรอชอสามญวา 2,4-D, ethylester + propanil นนการใชตองระมดเพราะถาใชไมถกจงหวะเวลาแลวมกจะทาใหเกดผลเสยหาย โดยทาใหตนขาวชะงกการเจรญเตบโต

การใสปย ในพนททใชทาการเพาะปลกพชมานานแลวดนมกจะมความเสอมโทรม ทาใหผลผลตของพชทปลกลงไปลดนอยถอยลง ซงมความจาเปนทจะตองปรบปรงบารงดน ซงมวธการหลายรปแบบไดแก

1. การปลกขาวไรหมนเวยนกบพชตระกลถวบารงดนตาง ๆ 2. การใสปยบารงดน ซงรปของปยทสามารถใชไดมหลายรปแบบ ไดแก

2.1 ปยคอก (manure) 2.2 ปยหมก (compost) 2.3 ปยพชสด (green manure 2.4 ปยเคม

การเกบเกยวขาวไร เมอถงระยะทรวงขาวไรสกแกแลว ซงมลกษณะทใชพจารณากเชนเดยวกบลกษณะของขาวนาดา ตองรบทาการเกบเกยวทนทเพราะขาวไรทว ๆไป เมลดมกจะรวงงาย ถาเกบเกยวลาชาทาใหผลผลตเสยหาย นอกจากนอาจจะถกนกหนทาลายอกดวย การเกบเกยวใชเคยวเกยวเชนเดยวกบขาวนาดา เมอเกบเกยวเสรจแลวกตากไวบนตอซงประมาณ 3-5 แดด จากนนกทาการนวดซงมอยหลายวธ เชน นวดบนลานนวดบนเสอ นวดในค นวดโดยวธเหยยบ เมอนวดเสรจแลวกทาความสะอาดโดยการฝดเอาเมลดขาวลบและสงเจอปนตาง ๆ ทง จากนนถาเมลดมความชนสงอยกทาการตากอก 1-2 แดด จากนน กนาขาวไปเกบในยงฉาง

วชพชในนาขาว วชพชทว ๆ ไป เทาทพบในนาขาวมมากมายหลายชนด วชพชททาความเสยหายแกขาวไดแก 1. หญาดอกแดง 2. หญาปลอง 3. กกสามเหลยม 4. ผกตบชวา 5. หญาไซ ฯลฯ หญาปลอง ผกตบชวา กกสามเหลยม

การกาจด 1. กาจดโดยถอนทง ควรทาอยางนอย 2 ครง 2. การใชยาปราบวชพช

การปองกนกาจดโรคและศตรขาว 1. วชพชกาจดโดยวธถอนทาได 2 ครง หลงจากปกดาแลว 15–20 วน และหลงจากถอนครงแรก 15–

20 วน ทงนขนอยกบวชพชทมในทองถน ไมควรกาจดวชพชหลงจากทขาวออกรวงแลว การกาจดวชพชในนาอาจใช ยาปราบวชพชกได แตผใชตองมความรและมความละเอยดประณตเพยงพอ

2. โรค โรคขาวมหลายชนด อาจแบงออกไดคอ ก. โรคทเกดจากเชอราไดแกโรคไหม ทาใหใบแหงตาย คอรวงเนา เมลดลบ โรคถอดฝกดาบ มอง

เหนไดชดหลงปกดาประมาณ 4-5 วน ตนเหลองซด และสงกวาตนอนมากแลงแหงตาย ตนทแสดงอาการจะไม ออกรวง

21 ข. โรคทเกดจากแบคทเรย ไดแก โรคขอบใบแหง เกดในระยะแตกกอและออกรวงใบขาวเปนแผล

ชา เรมจากขอบและปลายใบ การใสปยไนโตรเจนในอตราสงเกนไปจะทาใหเกดโรคไดงาย ค. โรคทเกดจากเชอวสลาโรคใบสสม แพรกระจากโรคโดยเพลยจกจน ตนขาวเปนไดตงแตกลาถง

ระยะออกรวง ถาเปนระยะแตกกออาจจะเสยหายมากทสด ใบออนจะเปนรอยดาง เปลยนเปนสเหลองใบลางจะตกตาลง การออกดอกชาและมเมลดนอย เมลดอาจเปลยนเปนสดา นาหนกเมลดเบา

3. แมลง แมลงมมากมายทรจกกนด ไดแก เพลยไฟ หนอนกระทกลา แมลงบว หนอนกอ หนอนมวนใบ หนอนกระทคอรวง แมลงสงห เพลยจกจน เพลยแปง ดวงงวง ตกแตน ฯลฯ

4. ปและหนนา หลงจากปกดาปจะกดกนตนขาวสวนหนจะทาลายเมลดขาวในนา ระยะตนขาวออกรวง จะกาจดไดโดยใชยาเบอใชกบดกการทาลายโรคและแมลงศตรขาวตาง ๆ จะเรมตงแตอยในระยะกลาจนกระทง ออกรวง เพอทจะลดความเสยหายจากการทาลายของโรคและแมลงจงควรศกษารายละเอยดการทาลายและการ กาจดหมนดแลแปลงขาวเปนประจาตลอดเวลา หากพบกรบดาเนนการปองกนกาจดโดยดวนหากสงสยวธปองกนขอใหไปหารอกบเกษตรตาบล เกษตรอาเภอ เกษตรจงหวด หนวยปองกนศตรพชในทองถน

ศตรพช โรคใบขดโปรงแสง ระยะขาวแตกกอเตมท ปลายใบจะเหนเปนทางหรอรอยขด ตอไปปลายงดการใส

ปย โรคใบไหม ทาความเสยหายใหแกตนขาวกลามากทสด ใบของขาวกลาไหมแหงเปนสนาตาล ใชยา

ฉดถอนออก ฝงหรอเผา ไมควรใสปย N มากเกนไป โรคใบจดสนาตาล ใบขาวจะมแผลเปนวงกลมเลก ๆ สนาตาล กระจายอยทวไปควรใชยาเซราแซน

คลกเมลดกอนหวาน ใสปยโปแตสเซยมคลอไรด 10 กก. ตอไร เพลยไฟตวแกมสดาเลกมาก ใชปากดดนาเลยง จากใบขาว ทาใหใบขาวแหงเหยวและตาย ใชยาฉดดดท 25 % ยามาลาไซออน4 % ยาดลดรน 0.04 % ฉด หนอนกระทกลา แมลงชนดนจะทาลายขาว กลาในระยะทเปนตวหนอน กดกนตนกลา เกดจากผเสอหนอนกระท จะมสเทาแถบดานขางทงสองจะมสเหลอง ออกหากนกลางคน

โรคลาตนเนา ตนขาว กาบใบเนาจากระดบนาลงไปถงโคน 1. ใชยาเซราแซนฉด 2. ลดปย 3. ทาลายวชพช โรคถอดฝกดาบ ตนและใบจะเขยวเลกผดปกตขาวจะสงชะลดอยางรวดเรว ขาวออกดอกรวงขาว

จะลบและตายกอนเกยว 1. ใชยาเซราแซนฉด 2. ถอนทง 3. กาจดวชพช โรคใบดอกกฐน ครงแรกจะเหนกลมกอนเสนใบสเหลองสม อยระหวางเปลอกขาวตอมาจะมกามะหย 1. ใชยาฉดตกแตน ตกแตนจะกดกนตนขาวใหเสยหายอยางแรง ใชเหยอยาพษผสมวางไวตามบรเวณ

ทมตกแตน ใชยาเคมประเภทถกตวตาย พน เชน ยาทอกซาฟน ยาเอนครน ดวงงวง ดวงงวงจะเจาะเมลดขาว ทาใหขาวเสยคณภาพ ใชยาฉดดดท 25% อตรา 1 : 400 ปนาปนาทาความเสยหาย ขดรตามคนนาทาใหชารด และทา อนตรายแกตนขาว

2. ใชยา ดดท 50 % คลกขาวสกเปนเหยอลอ

22 3. ใชมอจบทาลาย 4. ใชยา ปเอช ซ 6% ใชหวาน หนนา หนจะกดกนพชผลในนาและยงฉาง กาจ 5. ใชยาประเภทออกฤทธชา เชน คาคมน หรอวอรฟานนผสมกบเหยอนาไปวาง 6. ใชยาออกฤทธเรวถาหนมมากเชนซงคฟอสไฟดหรอใชยาไนแกส1-2ครงเพลยจกจนม2

ชนดส เทาและสขาวทาลายตนขาวโดยดดนาเลยงทาใหขาวเหยวแหงแคระแกรน 7. ใชไฟลอเอานาใสอางจะมาเลนไฟจะตกลงไปในอางนาใหทาลายเสย 8. ใชยาเคมฉด

ก. ยาดดท 25% อตรา 1 ตอ 600 ข. ยาออลดรน 24 % อตรา 1 ตอ 600 ค. ยาเอนดรน 19.2 % อตรา 1 ตอ 400

เพลยแปง เปนแมลงตวเลก ๆ มละอองสขาว ปกคลมทวราง โดยดดนาเลยงทกากใบ ลาตนขาว 1. รกษาระดบนาในนาอยาใหแหง 2. ฉดนายามาลาไชออน0.04 % อตรา 50 ลตรตอ 1 ไรใชยาออลดรน 25% อตรา 1 ตอ 600

บว อาศยกนอยสวนลางของตนขาวตรงทงอก ขาวอาจไมมรวง ใชยาเคมจากด 1. ยาเซวน84 % ชนดผง 25 กรมตอ นา 1 ปบฉด 2. ยาเอนดรน 19.5 % อตรา 1 ตอ 400 ฉด

แมลงสงห ตวออนและตวแกจะเจาะดดกนนาเลยงจากเมลดขาว และคอรวงขาว 1. ใชสวงจบตวออน และตวแกมาทาลาย 2. ใชยา ดดท 25 % อตรา 1 ตอ 400

การเกบเกยว

ควรเกบเกยวเมอรวงขาวมสพลบพลง คอ สเหลองมากกวาสเขยว เพราะจะทาใหเมลดขาวดทสดอาจจะ เกบเกยวโดยเครองจกรกล เคยว สวนมากมกจะเกบเกยวโดยเคยวเทานน

วธเกยว 1. เ ก ย ว พ น ก า ค อ เ ก ย ว ใ ห ไ ด เ ป น ฟ อน ๆ ใหญ

พอประมาณ แลวเอาตอซงมามดเปนฟอน ๆ วางไวตามตอขาว 2. เกยววางราย คอ เกยวแลววางไวบนพนนาหรอวางไวบนตอซง

ขาว ตากขาวใหแหง 3-4 วน ใชตอกหรอตนขาวมดเปนฟอน ๆ เสรจแลวไปเกบไวในลาน การตากขาว

เมอเกยวแลวจะตองทงตากแดดประมาณ 3-4 แดด แลวขนมาเกบ ไวในลาน ควรกองไวใหเปนระเบยบ การเตรยมลานนวดขาว

การเลอกททาลานนวดขาว โดยมากจะเลอกทสง ๆ เพอกนนาขงเวลาฝนตกและมตนไมใหญเพออาศยรมเงาบงแสงแดดตอนกลางวน วธทาลานนวดขาว

1. การทาลานดน บรเวณลานจะตองสะอาดตองดายหญาหรอวชพชอนออกหมด ใหมความกวางยาว 8 x 8 เมตร หรอตามความตองการ ใชมลววหรอมลควายผสมกบนาใหเหลวลาดไปใหทว ใชไมกวาดปาดหนาแบบ เทปนซเมนต ใหราบเรยบเสมอกน ตากแดดไวประมาณ 2 - 3 วน กจะแหง ใชทาลานขาวได

23 2. ถาไมตองการจะทาลานดน ใหใชใยสงเคราะห (ตาขายไนลอน) ตดใหมความยาวประมาณ 8 เมตร

ทาเปนลานนวดขาวเคลอนทหรอไมเคลอนท ใชนวดขาวไดตามตองการ ลานชนดนตองใชแรงคน วธนวดขาว

การนวดขาว หมายถง การเอาเมลดขาวออกจากรวงมหลายวธ 1. ใชวธฟาดฟอนขาวในภาชนะ เชนกระชใหญ ๆ หรอใชฟาดในลานดน ลานใยสงเคราะห 2. ใชคนยา ใชเสอลาแพนปแลวเทายา ใชกบขาวจานวนนอย 3. ใชวว ควายยา โดยยาวนเวยนไปมาจนกวาเมลดขาวจะหลดออกหมด 4. ใชเครองทนแรง เชน เครองนวดขาว

การตากและการทาความสะอาดเมลดขาว

เมอนวดขาวเสรจ กตากเมลดไวบนลาน แลวตากสก3 แดด หรอตากไวจนเมลดขาวแหงดแลวจงฝด เพอแยกเอาเศษฟางหรอสงเจอปนออกจากเมลดขาว การทาความสะอาดขาวมหลายวธ

1. โดยการสาดขาว ใชพลวไมสาดเมลดขาวในกองขนไป หรอใชกระบงตกสาดเปนกอง ๆโดยอาศยลม ชวยแลวใชพดใหญ ๆ พดเอาเศษฟาง ขาวลบ ใบขาวออกจากกองขาว

2. ถามขาวจานวนนอยใชกระดงฝดออก 3. ใชเครองสฝด ถาตองการใหขาวสะอาดและไดราคาด ควรฝดดวยสฝด เมอฝดขาวสะอาด เมอฝด

ขาวสะอาดดแลว อาจจะจาหนายขาวเปลอกทลานเลย หรอนาขาวเปลอกเกบไวในยงฉาง เพอรอใหราคาด เสยกอนจงจาหนายกได การเกบรกษา

• เมลดขาวทนวดฝดทาความสะอาดแลวควรตากใหมความชนประมาณ14%จงนาเขาเกบในยงฉาง ฉางทดควรมลกษณะดงตอไปน

• อยในสภาพทมอากาศถายเทไดสะดวก การใชลวดตาขายกนใหมรองระบายอากาศกลางยงฉางจะชวยใหการถายเทอากาศดยงขน คณภาพเมลดขาวจะคงสภาพดอยนาน

• อยใกลบรเวณบานและตดถนน สามารถขนสงไดสะดวก • เมลดขาวทจะเกบไวทาพนธ ตองแยกจากเมลดขาวบรโภค โดยอาจบรรจกระสอบ มปายบอกวน

บรรจและชอพนธแยกไวสวนใดสวนหนงในยงฉาง เพอสะดวกในการขนยายไปปลก • กอนนาขาวเขาเกบรกษา ควรตรวจสภาพยงฉางทกครง ทงเรองวามะอาดและสภาพของยงฉาง ซง

อาจมรองรอยของหนกดแทะจนทาใหนกสามารถรอดเขาไปจกกนขาวได รหรอรองตาง ๆ ทปดไมสนทเหลานตองไดรบการซอมแซมใหเรยบรอยกอน

24

กจกรรมทายบท

บทท 2 ความสาคญ ประโยชน และประเภทของขาว

1. ขาวมความสาคญในวถชวตของชาวนาอยางไร อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ขาวแบงได 3 ประเภท และแตละประเภทมอายการเกบเกยว แตกตางอยางไร

2.1 ขาวพนธเบา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.2 ขาวพนธกลาง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.3 ขาวพนธหนก ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. เมลดขาวแบงตามรปรางได 4 ขนาด อะไรบาง อธบาย 3.1 ขาวเมลดสน

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

25

3.2 เมลดขาวยาวปานกลาง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3.3 เมลดขาวยาว ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3.4 เมลดขาวยาวมาก ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. การทานาแบงได 4 ประเภท อะไรบาง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. การเลอกทาเลการทาแปลง ตกกลาควรเลอกแบบใดบาง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

26

บทท 3 การจดการตลาด

__________________________________________________________________

27

บทท 3 การจดการตลาด

สาระสาคญ ผเรยนมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตทด เกยวกบการจดการตลาด

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายหลกการจดการตลาดตงแตการวางแผนการผลตจนถงการจดจาหนาย ลกษณะการบรรจ

ภณฑและการจดทาบญชเบองตนได 2. วเคราะหแนวโนมการลงทนและกาหนดราคาขายผลผลตไดอยางรอบคอบ 3. มแนวทางการจดการทนของตนเองได

ขอบขายเนอหา 1. การจดการตลาด 2. การวางแผนการผลต 3. การกาหนดราคาขาย 4. การคดราคาทน 5. การบรรจหบหอ 6. ประเภทบรรจภณฑ 7. ลกษณะทดของบรรจภณฑ 8. การจดทาบญชเบองตน

กจกรรมการเรยน 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 3 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ทาแบบฝกหดทายบท

สอการสอน 1. เอกสารการสอนบทท3 2. แบบฝกหดทายบท 3. สอ CD 4. สอบคคล (ผเชยวชาญดานขาว)

ประเมนผล 1. ประเมนผลตนเองจากการทาแบบฝกหดทายบท 2. ประเมนผลจากการทารายงาน 3. ประเมนผลจากการฝกปฏบต 4. ประเมนผลจากการสอบปลายภาคเรยน

แผนการเรยนรประจาบท

28

บทท 3

การจดการการตลาด

การจดการการตลาด หมายถง การดาเนนกจกรรมตาง ๆ ดานธรกจ ซงจะตองมการวางแผนการผลต กาหนดราคา การจดจาหนาย ตลอดจนการดาเนนกจการทกอยางเพอสนองความตองการ และบรการใหแกผซอ หรอผบรโภคพอใจ ทงในเรองราคาและบรการ ซงแยกกลาวไดดงน 1. การวางแผนการผลต

กอนทจะตดสนใจดาเนนธรกจการทาผลตภณฑกระดาษสา จะตองคานงถงสงตอไปน คอ 1. ทน ถาไมมทนเปนของตนเองตองอาศยแหลงเงนก จะตองพจารณาวาแหลงเงนกนนมาจากไหน ถา

ก จากเอกชนกตองเสยดอกเบยแพงกวาสถาบนการเงน ถาเสยดอกเบยแพงจะคมกบการลงทนหรอไม 2. แรงงาน ถาสามารถใชแรงงานในครอบครวไดกจะสามารถลดรายจายลงได 3. วตถดบ สามารถหาไดงายในทองถนหรอไม หากไมมในทองถนจะมปญหาเรองราคาและการ

ขนสงหรอไม 4. การจดการ หมายถง การจดการดานตลาด การจดจาหนาย กอนอนตองคานงถงกลมเปาหมาย ท

จะนา ผลตภณฑไปจาหนายการกาหนดราคาขาย ราคาตนทน กาไร และการลงบญชเบองตน สงเหลานจาเปนอยางยงในการประกอบธรกจ

2. การกาหนดราคาขาย เมอทาการผลตผลตภณฑกระดาษสาขนมาเพอการจาหนาย สงแรกทตองทาคอการกาหนดราคา

ขายทผซอสามารถซอไดในราคาไมแพงจนเกนไป และผขายกพอใจทจะขายเพราะไดกาไรตามทตองการ การกาหนดราคาขายทาไดดงน

1. ตดตามความตองการของลกคา เปนผกาหนดราคาขาย ถาลกคามความตองการและสนใจมากกจะ สามารถตงราคาไดสง

2. ตงราคาขายโดยบวกราคาตนทนกบกาไรทตองการกจะเปนราคาขาย ในกรณเชนนจะตองรราคาตนทนมากอนจงจะสามารถบวกกาไรลงไปได การตงราคาขายน จะมผลตอปรมาณการขาย ถาตงราคาขายไมแพง หรอตากวากวาราคาตลาดกสามารถขายไดจานวนมาก ผลทไดรบคอ ไดกาไรเพมมากขนดวยการกาหนดราคาขายมหลายแบบ แตสงทสาคญคอ ตองคานงถงราคาทสงทสดทผซอสามารถซอไดและราคาตาสดทจะไดเงนทนคน สรป หลกเกณฑในการกาหนดราคาขาย มดงน

1. ไดผลตอบแทนจากการลงทนตามเปาหมาย 2. เพอรกษาเสถยรภาพดานราคาไมถกหรอแพงจนเกนไป 3. เพอรกษาหรอปรบปรงสวนแบงของการตลาด กลาวคอ ตงราคาขายสงถกกวาราคาขายปลก

เพอใหผรบซอไปจาหนายปลกจะไดบวกกาไรไดดวย 4. เพอแขงขนหรอปองกนคแขงขนหรอผผลตรายอน 5. เพอผลกาไรสงสด

การกาหนดราคาขาย มหลกสาคญ คอ ราคาตนทน + กาไรทตองการ ดงนนจงจาเปนตองศกษาเรอง ราวการคดราคาตนทนใหเขาใจกอน

3. การคดราคาตนทน การคดราคาตนทน หมายถง การคดคานวณราคาวตถดบทใชในการผลต มคาแรงคาใชจายในการผลต

ประกอบดวย คาเชาสถานท คาไฟฟา คาขนสง ฯลฯ การคดราคาตนทนมประโยชน คอ 1) สามารถตงราคาขายไดโดยรวาจะไดกาไรเทาไร 2) สามารถรวารายการใดทกอใหเกดตนทนสง หากตองการกาไรมากกสามารถลดตนทนนน ๆ ลงได 3) รถงการลดตนทนในการผลตแลวนาไปปรบปรง และวางแผนการผลตเพมขนได

29

ตนทนการผลตม 2 อยาง คอ 1. ตนทนทางตรง หมายถง ตนทนในการซอวตถดบรวมทงคาขนสง 2. ตนทนทางออม หมายถง ตนทนทจายเปนคาบรการตาง ๆ เชน คาแรงงาน คาไฟฟา คาเชอเพลง

ทงน ใหคดเฉพาะสวนทเกยวกบการผลตโดยตรง แลวนาตนทนทงสองอยางมาคดรวมกนกจะไดเปนราคาตนทนรวม สรป การกาหนดราคาขาย จะตองคานงถง

1. ตนทนทางตรง + ตนทนทางออม คอ ตนทนรวม 2. การหากาไรทเหมาะสม ทาไดโดยเพมตนทนรวมขนอก 20-30%

ตวอยาง ตนทนรวมในการทาดอกไมจากกระดาษสา 500 บาทบวกกาไร 30% ของ 500 จะได = 150 บาท ฉะนน ราคาขาย คอ ตนทน + กาไร คอ 500 + 150 เทากบ 650 บาท

โดยทวไปรานคาปลกจะกาหนดราคาขาย โดยการบวกกาไรทตองการเขากบราคาตนทนการผลต

สนคานน ๆ แตบางรายกกาหนดราคาสงสาหรบการผลตระยะเรมแรกเพราะความตองการของตลาดคอนขางสงในระยะเวลาอนสน การเปลยนแปลงราคาขายอาจมผลใหยอดลดหรอเพมขนแลวแตภาวะแวดลอม จงตองคานงถงเชนเดยวกน ดงนน จงสามารถคดราคาขายไดงาย ๆ ดงน

ราคาขาย = ราคาทน (ตนทน + คาแรง) + กาไรทตองการ การผลตและการจาหนาย 1. ประเภทของการจดจาหนาย ม 2 แบบ คอ

1) การจาหนายแบบสน คอ การนาสนคาจากผผลตสรานคาปลกหรอรานคายอยถงผซอหรอผบรโภคโดยตรง

2) การจดจาหนายแบบยาว คอ การนาสนคาจากผผลต (บาน) ถงรานคาขายสงแลวรานคาขายสง จาหนายตอไปยงรานคาขายปลก รานคาขายปลกจาหนายตอไปยงผบรโภค สรป การทาใหสนคาทผลตขนสามารถขายไดจานวนมาก มวธดาเนนการไดหลายรปแบบ คอ

1. จากผผลต ถง รานขายสง ถง รานขายปลก ถง ผซอหรอผบรโภค 2. จากผผลต ผาน นายหนา ถง รานคาปลก ถง ลกคา 3. จากผผานายหนาลตลกคา (ผบรโภค) โดยตรง โดยระบบการขายฝากและสรางภาพพจนของ

สนคา จงใจผซอดวยวธการตาง ๆ เปนตน นอกจากน ยงมวธการสงเสรมการจาหนายทไดผลอก 2 ประการ คอ 1. การใหขอมลจงใจผซอและภาพพจนของสนคาทผซอตองการ 2. ภาพพจนของสนคาทผซอตองการ และพอใจทาใหสนคานนมคาและมราคาในตวเองมากกวา

วสดบรรจภณฑทเหมาะสม 2. คณภาพและมาตรฐานของสนคา

จะตองผลตใหตรงกบความตองการและรสนยมของกลมเปาหมายทงในดานรปแบบสสนและ ประโยชนใชสอย 3. การโฆษณา ประชาสมพนธ

การทาการคาจาเปนอยางยงทจะตองมการโฆษณาประชาสมพนธเพอใหผซอรจกสนคา สอทใชใน การนอาจจะเปนหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร ใบปลว หรอแผนพบแนะนาสนคาหรออาจจะทาเปนแคตตาลอก ตวอยางสนคา ปายโฆษณา นทรรศการออกรานแสดงสนคา ตลอดจนโฆษณาผานสอวทยและโทรทศน

30 การบรรจหบหอ การบรรจภณฑ หมายถง รปแบบวสดภายนอกทหอหมผลตภณฑภายในใหปลอดภย สะดวกตอการขนสง เอออานวยใหเกดประโยชนทางการคาของผผลต/ผจาหนายและการนาไปใชของผบรโภค ขนอยกบสสน ขนาด สงเหลานดเหมอนจะเปนรายละเอยดปลกยอย แตจรง ๆ แลวเปนสงทสาคญและมผลตอการซอของผบรโภคคอนขางมาก ซงในปจจบนนการทาธรกจทจะตองคานงถงผบรโภคเปนอนดบแรก เนองจากมการแขงขนกนทางธรกจสง ถาหากไมมการพฒนาบรรจภณฑใหดสวยงามแลวสวนแบงการตลาดกจะถกแบงไปอยางแนนอน ซงแตกตางกบการทาธรกจเมอสมย 20 – 30 ป ทผานมา จะเหนวาในแตละปอตสาหกรรมบรรจภณฑมมลคา 5 แสนลานดอลลารสหรฐของมลคาโดยรวมของโลก ทงนเนองจากวาสนคาทมคณภาพมบรรจภณฑทสวยงาม จะทาใหสนคามคณคาเพมขนนอกจากจะจาหนายไดมากขนแลวยงมรายไดเพมขนจากการยกระดบราคา สรางมลคาเพมแกผลตภณฑ

ประเภทของบรรจภณฑ บรรจภณฑมความหลากหลาย ขนอยกบชนดของสนคาและความตองการของลกคา ตลาดบรรจภณฑ

แบงออกตามวสดหลกทใชดงน 1. บรรจภณฑททาดวยกระดาษประมาณ 36% 2. บรรจภณฑททาดวยพลาสตก 24% 3. บรรจภณฑททาดวยโลหะ 20% 4. บรรจภณฑททาดวยแกว 10%

ลกษณะทดของบรรจภณฑ ดานผผลต/ผจาหนาย 1. สะดวกตอการจดเกบและการรกษา 2. สะดวกตอการจดสงและการเคลอนยาย 3. สะดวกตอการแยกประเภทและจดหมวดหม 4. เปนสอเผยแพรโฆษณาตวผลตภณฑ 5. ยกระดบราคา สรางมลคาเพมแกผลตภณฑ 6. ชวยดงดดความสนใจแกลกคา 7. ไมเปนพษตอสงแวดลอม ดานผบรโภค/ลกคา 1. พกพาเคลอนยายสะดวก 2. สามารถรกษาผลตภณฑใหมอายการใชงานไดมากขน 3. ชวยใหทราบรายละเอยดแหลงทมาของผลตภณฑ 4. ชวยสรางความภมใจในการซอ 5. สามารถแปรรปประยกตใชงานอนได บรรจภณฑในอนาคต 1. มตรารบรองคณภาพสนคา เชนตรา Q 2. มเรองราวทนาสนใจบนบรรจภณฑ 3. แสดงคณภาพสนคาในระบบดจตอลหรอ e-packaging

31 บทบาทของกรมการขาวตอการบรรจภณฑขาว กรมการขาว โดยสานกพฒนาผลตภณฑขาว ทงในตลาดเฉพาะ (Niche Market) และตลาดทวไป โดย

เนนความตองการของผผลตและผบรโภค ดงนนเพอใหงานบรรจภณฑ ไดขยายตวมากยงขน จงไดดาเนนการจดทาตนแบบบรรจภณฑเพอเพมมลคาและเปนการจดประกายใหผประกอบการไดเปนแนวทางในการนารปแบบไปใชพฒนาและประยกตใชเพอเพมรายไดใหสงขนโดยมกลมเปาหมาย ไดแก กลมแมบานอตสาหกรรมขนาดยอย นกศกษาผสนใจ บคคลทวไปและภาคเอกชน

การทาบญชเงนสดเบองตน

การทาบญช คอการทาบนทกรายการซอ – ขายทกอยางในการดาเนนธรกจทสามารถคดเปนตวเงนไดไวเปนหลกฐานโดยบนทกรายการรบไวดานซายมอรายการจายไวขวามอเหตผลทวาทาไมตองทาบญชเงนสด กเพอควบคมการรบ – จายเงนของกจการใหอยในระบบ เพอรยอดรายรบ – รายจาย และหากาไรเบองตนโดยการทาบญชเงนสดประจาเดอนทก ๆ เดอน และเพอทราบผลความเจรญกาวหนาของกจการโดยวธการทาบญชเงนสด งาย ๆ ดงน การจดทาบญช ตนปงบประมาณ

1. จดเตรยมสมดบญชแยกประเภทเลมใหม เพอใชบนทกบญชปปจจบน 2. ยกยอดคงเหลอจากงบทดลองหลงปดบญชปกอนมาตงยอดในสมดบญชแยกประเภททเกยวของ 3. ตรวจทานตวเลขทยกยอดใหถกตองตรงกนระหวางปกอนและปปจจบน 4. เตรยมบนทกความเคลอนไหวทางบญชตามเอกสารใบสาคญทพงไดรบในแตละวน

การจดทาบญชประจาวน บนทกรายการเคลอนไหวทางบญชตามเอกสารใบสาคญทไดรบในแตละวน โดย - บนทกรายการรบรเจาหน ใบสาคญคางจาย ตามเอกสารใบสาคญทมการขอเบกในแตละวน - บนทกบญชการรบเงนจากธนาคารตามใบแจงเครดตของกรมบญชกลาง - บนทกบญชดวยเอกสารใบสาคญดานรบเงนและจายเงนทพงไดรบจากฝายการเงนในแตละวน - ปดบญชประจาวนในสมดรายวนดานรบ ดานจาย ดานทวไป และตองตรวจสอบยอดดลเดบต

เครดต ของแตละดานใหเทากน - ผานรายการเงนสดและเงนฝากธนาคารเขาบญชแยกประเภททวไปทกวน - ปดบญชแยกประเภทเงนสดและธนาคารทกวน - ยนยนยอดเงนสดคงเหลอกบฝายการเงน เพอใหยอดเงนสดตามสมดบญชแยกประเภททวไปเทากบ

เงนสดคงเหลอตามรายงานเงนสดคงเหลอประจาวนของฝายการเงน - สงเอกสารการลงบญชดานรบ ดานจาย ใหคณะกรรมการตรวจสอบประจาวน - ใบสาคญทผานการตรวจสอบแลวสงใหเจาหนาทจดทาทะเบยนคมบนทกรายการทเกยวของ

32

การจดทาบญชและรายงานเมอสนเดอน 1. เมอสนเดอนตองปดยอดเงนคงเหลอในสมดบญชแยกประเภททวไปทกบญชและปดยอดเงนคงเหลอ

ในทะเบยนคมทกทะเบยน 2. ตองตรวจสอบยอดเงนคงเหลอในบญชแยกประเภททวไปกบทะเบยนคมทกทะเบยนทเกยวของตรงกน 3. จดทาและสงพมพรายงานการเงนประจาเดอนใหแก

- งบทดลองประจาเดอน - รายงานรายไดและคาใชจายประจาเดอน - รายงานรายไดแผนดนประจาเดอน - รายงานลกหนเงนยมราชการประจาเดอน - รายงานลกหนเงนบารงประจาเดอน - รายงานฐานะเงนทดรองราชการประจาเดอน - รายงานการรบ – จายเงนนอกประจาเดอน - งบประมาณประเภทเงนฝาก (แบบ 102)

4. รวบรวมรายงานทไดรบจากฝายงบประมาณ ไดแก - รายงานฐานะเงนงบประมาณ - รายงานฐานะเงนงบประมาณรายจายปกอน

5. แบบรายงานของฝายงบประมาณรวมกบรายงานของฝายบญช 6. จดทาและพมพหนงสอถงอธบดกรมบญชกลางผวาการตรวจเงนแผนดนเพอสงรายงานประจาเดอน 7. เสนออธบดกรมอนามยหรอผทไดรบมอบหมายลงนามในหนงสอ 8. เจาหนาทสารบญของฝายจดสงรายงานการเงนใหฝายบรหารฯ ของกองคลงดาเนนการสงใหกรมบญช

กลาง , คตง. 9. สาเนารายงานการเงนประจาเดอนใหหนวยตรวจสอบภายใน 10. เกบรวบรวมสาเนารายงานการเงน

การจดทาบญชและรายงานเมอสนปงบประมาณ 1. จดทาหนงสอถงหนวยงานสวนกลาง (กองตาง ๆ ) กาหนดเวลา 1 – 2 เดอนในการจดสงขอมลเพอให

การรายงานการเงนประจาปทนตามทระเบยบกาหนด ขอมลทตองประกอบการทารายงานไดแก - วสดคงเหลอประจาป - สนทรพยทมทงสน - คาเสอมราคาสนทรพย - คาเสอมราคมสะสมสนทรพย

2. จดทาหนงสอเรงรดใหหนวยงานในภมภาคสงรายงานการเงนประจาปพรอมหมายเหตประกอบงบการเงน

3. ปรบปรงรายการบญชของสวนกลาง ไดแก - บญชรายไดแผนดน - บญชวสดคงเหลอ - บญชสนทรพย (อาคาร,ครภณฑ,โปรแกรมคอมพวเตอร) - บญชคาใชจายคางจาย (คาสาธารณปโภค,ลกหนเงนยมราชการ) - บญชเงนกนไวจายเหลอมปงบประมาณ - บญชรายไดงบประมาณคางรบ (เงนกน,คาสาธารณปโภค,ใบสาคญเบกเงน)

4. จดทางบทดลองหลงปรบปรงบญช 5. ปดบญชรายไดและคาใชจายประจาปเขาบญชรายไดสง (ตา) กวาคาใชจายสทธ 6. ปดบญชรายไดสง (ตา) กวาคาใชจายสทธเขาบญชรายไดสง (ตา) กวาคาใชจายสะสม 7. จดทางบทดลองหลงปดบญช 8. จดทารายงานประจาปของสวนกลาง

33

9. รวบรวมและวเคราะหรายงานการเงนประจาปของหนวยงานภมภาค 10. จดทารายงานการเงนประจาปในภาพรวมของกรมอนามยและสงพมพ ไดแก

- งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 30 กนยายน - งบแสดงผลการดาเนนงานทางการเงนสาหรบรอบระยะเวลาบญชสนสด วนท 30 กนยายน - หมายเหตประกอบงบการเงน - งบกระแสเงนสด

11. จดทาและสงพมพหนงสอถงอธบดกรมบญชกลาง ผวาการตรวจเงนแผนดนเพอสงรายงานการเงน ประจาป

12. นาเสนออธบดกรมอนามยลงนามในหนงสอตามลาดบขน 13. เจาหนาทสารบญของฝายบญชสงรายงานการเงนประจาใหฝายบรหารทวไป กองคลง

ดาเนนการจดสงใหกรมบญชกลาง คตง. 14. สาเนารายงานการเงนประจาปใหหนวยงานทเกยวของ 15. เกบรวบรวมสาเนารายงานการเงนประจาป

34

กจกรรมทายบท

บทท 3 การทาบญชเงนสดเบองตน

1. ใหนกศกษาคนควาการทาบญชรบ - จาย ประเภทตาง ๆ แลวบนทก ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. ใหนกศกษาอธบายถงการทาบญชตนทนการผลตของการทานา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. ใหนกศกษาอธบายถงการทาบญชรบ-จาย ในครวเรอน ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. ใบเสรจคอใบแสดงถงอะไร อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. ใบสงของคอใบอะไร อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

35

บทท 4

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม _______________________________________________________________________

36

บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สาระสาคญ ผเรยนมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตทด ตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายวธการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมได 2. วเคราะหทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และใชอยางประหยด 3. มแนวทางการจดการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชน

ขอบขายเนอหา การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กจกรรมการเรยน 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 4 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ทาแบบฝกหดทายบท

สอการสอน 1. เอกสารการสอนบทท4 2. แบบฝกหดทายบท 3. สอ CD 4. สอบคคล 5. พนธขาวชนดตาง ๆ

ประเมนผล 1. ประเมนผลตนเองจากการทาแบบฝกหดทายบท 2. ประเมนผลจากการทารายงาน 3. ประเมนผลจากการฝกปฏบต 4. ประเมนผลจากการสอบปลายภาคเรยน

แผนการเรยนรประจาบท

37

บทท 4

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางฉลาด โดยใชใหนอย เพอใหเกดประโยชนสงสด โดยคานงถงระยะเวลาในการใชใหยาวนาน และกอใหเกดผลเสยหายตอสงแวดลอมนอยทสด รวมทงตองมการกระจายการใชทรพยากรธรรมชาตอยางทวถง อยางไรกตามในสภาพปจจบนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความเสอมโทรมมากขน ดงนนการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมจงมความหมายรวมไปถงการพฒนาคณภาพสงแวดลอมดวย

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสามารถกระทาไดหลายวธ ทงทางตรงและทางออม ดงน

1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยทางตรง ซงปฏบตไดในระดบองคกร และระดบประเทศ ทสาคญ คอ

1) การใชอยางประหยด คอ การใชเทาทมความจาเปน เพอใหมทรพยากรไวใชไดนาประโยชนอยางคมคามากทสด

2) การนากลบมาใชซาอก สงของบางอยางเมอมการใชแลวครงหนงสามารถทจะนามาใชซาได อก เชนถงพลาสตก กระดาษ เปนตน หรอสามารถทจะนามาใชไดใหมโดยผานกระบวนการตาง ๆ เชนการนากระดาษทใชแลวไปผานกระบวนการตาง ๆ เพอทาเปนกระดาษแขง เปนตน ซงเปนการลดปรมาณการใชทรพยากรและการทาลายสงแวดลอมได

3) การบรณซอมแซม สงของบางอยางเมอใชเปนเวลานานอาจเกดการชารดได เพราะฉะนนถามการบรณะซอมแซม ทาใหสามารถยดอายการใชงานตอไปไดอก

4) การบาบดและการฟนฟ เปนวธการทจะชวยลดความเสอมโทรมของทรพยากรดวยการ บาบดกอนเชน การบาบดนาเสยจากบานเรอนหรอโรงงานอตสาหกรรม เปนตน กอนทจะปลอยลงสแหลงนาสาธารณะ สวนการฟนฟเปนการรอฟนธรรมชาตใหกลบสสภาพเดม เชนการปลกปาชายเลน เพอฟนฟความสมดลของปาชายเลนใหกลบมาอดมสมบรณ เปนตน

5) การใชสงอนทดแทน เปนวธการทจะชวยใหมการใชทรพยากรธรรมชาตนอยลง และไมทาลายสงแวดลอม เชน การใชถงผาแทนถงพลาสตก การใชใบตองแทนโฟม การใชพลงงานแสงแดดแทนแรเชอเพลง การใชปยชวภาพแทนปยเคม เปนตน

6) การเฝาระวงดแลและปองกน เปนวธการทจะไมใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถก ทาลายเชน การเฝาระวงการทงขยะ สงปฏกลลงแมนา คคลอง การจดทาแนวปองกนไฟปา เปนตน

2. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยทางออม สามารถทาไดหลายวธดงน 1) การพฒนาคณภาพประชาชน โดยสนบสนนการศกษาดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และส งแวดลอมทถก ตองตามหลกวชา ซ งสามารถทาไดทกระดบอาย ท ง ในระบบโรงเรยนและสถาบนการศกษาตาง ๆ และนอกระบบโรงเรยนผานสอสารมวลชนตาง ๆ เพอใหประชาชนเกดความตระหนกถงความสาคญและจาเปนในการอนรกษ เกดความรกความหวงแหน และใหความรวมมออยางจรงจง

2) การใชมาตรการทางสงคมและกฎหมาย การจดตงกลม ชมชน ชมรม สมาคม เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตาง ๆ ตลอดจนการใหความรวมมอทงทางดานพลงกาย พลงใจ พลงความคด ดวยจตสานกในความมคณคาของสงแวดลอมและทรพยากรทมตอตวเรา เชน กลมชมรมอนรกษ ทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมของนกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนและสถาบนการศกษาตาง ๆ มลนธคมครองสตวปาและพรรณพชแหงประเทศไทย มลนธสบ นาคะเสถยร มลนธโลกสเขยว เปนตน

38

3) สงเสรมใหประชาชนในทองถนไดมสวนรวมในการอนรกษ ชวยกนดแลรกษาใหคงสภาพ เดมไมใหเกดความเสอมโทรม เพอประโยชนในการดารงชวตในทองถนของตน การประสานงานเพอสรางความรความเขาใจ และความตระหนกระหวางหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถนกบประชาชน ใหมบทบาทหนาท ในการปกปอง คมครอง ฟนฟการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด

4) สงเสรมการศกษาวจย คนหาวธการและพฒนาเทคโนโลย มาใชในการจดการกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนสงสด เชนการใชความรทางเทคโนโลยสารสนเทศมาจดการวางแผน พฒนา การพฒนาอปกรณเครองมอเครองใชใหมการประหยดพลงงานมากขน การคนควาวจยวธการจดการ การ ปรบปรง พฒนาสงแวดลอมใหมประสทธภาพและยงยน เปนตน

5) การกาหนดนโยบายและวางแนวทางของรฐบาล ในการอนรกษและพฒนาสงแวดลอม ทงในระยะสนและระยะยาว เพอเปนหลกการใหหนวยงานและเจาหนาทของรฐเกยวของยดถอและนาไปปฏบต รวมทงการ เผยแพรขาวสารดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงทางตรงและทางออม ความหมายของทรพยากรธรรมชาต

ทรพยากรธรรมชาต (Natural resources) หมายถง สงทปรากฏอยตามธรรมชาตหรอสงทขนเอง อานวย ประโยชนแกมนษยและธรรมชาตดวยกนเอง (ทวทองสวางและทศนยทองสวาง,2523:4) ถาสงนนยงไมใหประโยชนตอมนษย กไมถอวาเปนทรพยากรธรรมชาต (เกษม จนทรแกว,2525:4)

ความหมายของทรพยากรธรรมชาตมกจะมองในแงทวา เปนสงอานวยประโยชนแกมนษยทงทางตรงและทางออม หากไมไดใหประโยชนอะไรเลยกคงไมใชทรพยากรธรรมชาต ดงนนจงมการจดประเภททรพยากรธรรมชาตไวหลายประเภทดวยกน เชน ดน นา ปาไม สตวปา แรธาต ฯลฯ ซงเปนทรพยากรทเปนแหลงพลงงานสาคญ

ประเภทของทรพยากรธรรมชาต การแบงประเภทของทรพยากรธรรมชาตมการแบงกนหลายลกษณะ แตในทนแบงโดยใชเกณฑของ

การนามาใช แบงออกเปน 4 ประเภท ดงน

1. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวไมหมดสน (Inexhaustible natural resources) เปนทรพยากรธรรมชาตทเกดขนกอนทจะมมนษย เมอมมนษยเกดขนมาสงเหลานกมความจาเปนตอการดารงชวตของมนษย จาแนกเปน 2 ประเภท ไดแก

1.1 ประเภททคงสภาพเดมไมเปลยนแปลง (Immutuable) ไดแก พลงงานจากดวงอาทตย ลมอากาศ ฝน แมกาลเวลาจะผานไปนานเทาใดกตามสงเหลานกยงคงมไมเปลยนแปลง

1.2 ประเภททมการเปลยนแปลง (Mutuable) การเปลยนแปลงทเกดขนเนองมาจากการใชประโยชน อยางผดวธเชนการใชทดน การใชนาโดยวธการทไมถกตอง ทาใหเกดการเปลยนแปลงทงทางดานกายภาและดานคณภาพ

2. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวทดแทนได (renewable natural resources) เปนทรพยากรธรรมชาตท ใ ชไปแลวสามารถเกดขนทดแทนได ซงอาจจะเรวหรอชาขนอยกบชนดของทรพยากรธรรมชาตประเภทนน ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวทดแทนได เชน พช ปาไม สตวปา มนษย ความสมบรณของดน คณภาพของนา และทศนยภาพทสวยงาม เปนตน 3. ทรพยากรธรรมชาตทสามารถนามาใชใหมได (Recycleable natural resources) เปนทรพยากรธรรมชาตจาพวกแรธาตทนามาใชแลวสามารถนาไปแปรรปใหกลบไปสสภาพเดมได แลวนากลบมาใชใหมอก (อแกว ประกอบไวยกจ เวอร,2525:208) เชน แรโลหะ แรอโลหะ ไดแก เหลก ทองแดง อะลมเนยม แกว ฯลฯ

39

4. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดสนไป (Exhausting natural resources) เปนทรพยากรธรรมชาตทนามาใชแลวจะหมดไปจากโลกน หรอสามารถเกดขนทดแทนได แตตองใชเวลายาวนานมาก ทรพยากรธรรมชาตประเภทน ไดแก นามนปโตรเลยม กาซธรรมชาต และถานหน เปนตน

ความสาคญและผลกระทบของทรพยากรธรรมชาต

ทรพยากรธรรมชาตมความสาคญตอมนษยมากมายหลายดาน ดงน

1. การดารงชวต ทรพยากรธรรมชาตเปนตนกาเนดของปจจย 4 ในการดารงชวตของมนษยพบวามนษยจะตองพงพาทรพยากรธรรมชาต เพอสนองความตองการทางดานปจจยส คอ อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค

- อาหาร ทมนษยบรโภคแรกเรมสวนหนงไดจากทรพยากรธรรมชาตเชน เผอก มน ปลานาจดและปลานาเคม เปนตน

- เครองนงหม แรกเรมมนษยประดษฐเครองนงหมจากทรพยากรธรรมชาต เชน จากฝาย ปานลนน ขนสตว ฯลฯ ทมอยตามธรรมชาต ตอมาเมอจานวนประชากรเพมขน ความตองการเครองนงหมกเพมขนดวย จงจาเปนตองปลกหรอเลยงสตว เพอการทาเครองนงหมเอง และในทสดกทาเปนอตสาหกรรม

- ทอยอาศย การสรางทอยอาศยของชนเผาตาง ๆ จะพยายามหาทรพยากรธรรมชาตทมอยในทองถนมาเปนองคประกอบหลกในการกอสรางทอยอาศยขนมา ตวอยางเชน ในเขตทะเลทรายทแหงแลงบานทสรางขนในเขตภเขาจะทาดวยดนเหนยว แตถาเปนบรเวณทแหงแลงและไรพชพรรณธรรมชาต บานทสรางขนอาจจะเปนอโมงคเขาไปตามหนาผา บานคนไทยในชนบทสรางดวยไม ไมไผ หลงคามงดวยจากหรอหญาเปนตน

- ยารกษาโรค ตงแตสมยโบราณ มนษยรจกนาพชสมนไพรมาใชในการรกษาโรค เชน คนไทยใช ฟาทะลายโจรรกษาโรคหวด หอบ หด หวไพล ขมน นาผง ใชบารงผว 2. การตงถนฐานและการประกอบอาชพ ทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยพนฐาน ในการตงประกอบอาชพของมนษย เชน แถบลมแมนาหรอชายฝงทะเลทอดมสมบรณด วยพชและสตว จะมประชาชน ตงถนฐานและประกอบอาชพทางการเกษตรกรรมประมง เปนตน

3. การพฒนาทางเศรษฐกจ จาเปนตองใชทรพยากรธรรมชาต 4. ความกาวหนาทางเทคโนโลย การประดษฐเครองมอ เครองใช เครองจกร เครองผอนแรงตอง

อาศยทรพยากรธรรมชาต 5. การรกษาสมดลธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยในการรกษาสมดลธรรมชาต

สาเหตทมนษยลาลายสงแวดลอมมหลายสาเหตดงน

1. การเพมของประชากร การเพมของประชากรโลก เปนไปอยางรวดเรว เนองจากความเจรญทางดานการแพทย ชวยลดอตราการตาย โดยการเพมประชากรน กอใหเกดการบรโภคทรพยากรมากขน มของเสยมากขน 2. พฤตกรรมการบรโภค อนเนองมาจากตองการใหคณภาพชวตดขน มความสขสบายมากขน มการนาใชทรพยากรธรรมชาตอยางสนเปลอง มขยะและของเสยมากขน สงผลกระทบตอสงแวดลอมและตวมนษยเอง

3. ความโลภของมนษย โดยนาทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมมาใชเพอใหตนเองมความรารวย มความสะดวกสบาย มความเหนแกตว ขาดสตยงคดถงสงแวดลอมอนจะเปนผลสงใหเกดปญหา สงแวดลอมทมากระทบตอมนษยเองในทสด

4. ความไมร สงททาใหมนษยขาดการรเทาทน บนรากฐานแหงความจรง อยางลกซงในสงแวดลอมและธรรมชาต สงผลใหมนษยขาดสตในการใชทรพยากรธรรมชาต มพฤตกรรมการบรโภค อนเปนการทาลายสงแวดลอม โดยขาดการคาดการณผลทจะเกดตามมา จะสงผลใหเกดปญหาสงแวดลอมและนาไปสความเสยหาย ทงตนเองและธรรมชาต

40

แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

การเพมประชากรอยางรวดเรว (Exponential) ทาใหมการนาทรพยากรธรรมชาต มาใชสนองความตองการ ในการดารงชวตมากยงขนทงทางดานปรมาณและคณภาพ ซงบางครงเกนความจาเปน จนทาใหระบบนเวศตาง ๆ เสยสมดล ทรพยากรธรรมชาตบางอยางเสอมโทรม รอยหรอหรอเกดการเปลยนแปลงจนไมสามารถเออประโยชนไดเชนเดม จงความจาเปนอยางยงทจะตองหาวธการหรอมาตรการในการใชทรพยากรธรรมชาตอยางเหมาะสม และมเหตผลเพยงพอ ทงนรวมไปถงการควบคมขนาดประชากรโลกใหมความเหมาะสมกบทรพยากรของโลก ขณะเดยวกนกตองอนรกษสงแวดลอมควบคไปดวยในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ตามหวขอท 3.1.3 นน ควรเนนทรพยากรธรรมชาตประเภทท 1 และ 2 โดยมมาตรการททาใหสามารถใชประโยชนไดตลอดไปทงดานปรมาณและคณภาพ สวนทรพยากรธรรมชาตประเภทท 3และ 4 ควรใชกนอยางประหยดและเหมาะสม ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดสนไปควรใชอยางประหยดทสด

แนวทางการพฒนาทรพยากรมนษยเพอสงแวดลอมควรมดงน 1. การใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอม โดยเนนใหผเรยนไดรจกธรรมชาตทอยรอบตวมนษยอยางแทจรง โดยใหมการศกษาถงนเวศวทยาและความสมพนธระหวางมนษยและสงแวดลอม เพอใหมความรจรงในการดารงชวต ใหผสมกลมกลนกบธรรมชาตทอยโดยรอบ ไดมงสอนโดยยดหลกศาสนา โดยสอนใหคนมชวตความเปนอยอยางเรยบงาย ไมทาลายชวตอน ๆ ทอยในธรรมชาตดวยกน พจารณาถงความเปนไปตามธรรมชาตทเปนอย ยอมรบความเปนจรงของธรรมชาต และยอมรบความจรงนนโดยไมฝนธรรมชาต ใชประโยชนจากธรรมชาตอยางสนเปลองนอยทสด ทาใหเกดทรพยากรมนษยทมคณภาพเปนทตองการของสงคม และประเทศชาตในการพฒนา 2. การสรางจตสานกแหงการอนรกษสงแวดลอม เปนการทาใหบคคลเหนคณคาและตระหนกในสงแวดลอมและธรรมชาต รวมทงผลกระทบจากการทากจกรรมทสงผลตอสงแวดลอม สรางความรสกรบผดชอบ ตอปญหาทเกดขนระหวางสงแวดลอมและการพฒนาการสรางจตสานก โดยการใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอม จะเปนพนฐานในการพฒนาจตใจของบคคลและยงมผลตอพฤตกรรมของบคคลใหมการ เปลยนแปลง การดาเนนชวต ไดอยางเหมาะสม สอดคลองกลมกลนกบธรรมชาต

3. การสงเสรมใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยใหเออตอสงแวดลอม ดารงชวตโดยสอดคลองกบธรรมชาต ซงการปรบเปลยนพฤตกรรมทเออตอสงแวดลอมนจะเปนสงทเกดตามมาจากการใหการศกษาและการสรางจตสานก ทาใหมการดารงชวต โดยไมเบยดเบยนธรรมชาต ความหมายและความสาคญของการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

การอนรกษทรพยากรธรรมชาต (Natural resources conservation) หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตดวยวธการฉลาดเหมาะสม โดยใชอยางประหยดใหเกดประโยชนและเกดคณคามากทสดรวมทงการปรบปรงของเสยใหนากลบมาใชใหม เพอใหเกดการสญเสยนอยทสด (ทวทองสวางและทศนยทองสวาง,2523:1) การอนรกษทรพยากรธรรมชาต หมายถง การรจกใชทรพยากรธรรมชาตอยางชาญฉลาดใหเปนประโยชนตอมหาชนมากทสด และใชเปนเวลานานทสด ทงนตองใหสญเสยทรพยากรธรรมชาตโดยเปลาประโยชนนอยทสด และจะตองกระจายการใชประโยชนโดยทวถงกนดวย (สรภโรจนอารยานนท,2526:9) จากความหมายดงกลาวของการอนรกษทรพยากรธรรมชาต จะมลกษณะของการจดการใชทรพยากรธรรมชาตแตละประเภทอยางฉลาด ทรพยากรธรรมชาตชนดใดหายาก หรอลดจานวนนอยลงถานามาใชประโยชนอาจทาใหเกดผลเสยหายได ในสภาพนจะตองนาหลกของการสงวนมาใชและในการใชอยางประหยดและพยายามเพมปรมาณใหเพยงพอกอนทจะนาไปใชในอนาคตสงทสาคญคอควรหาวธการทจะทาใหทรพยากรธรรมชาตไวใชตลอดไป

41

หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ในการอนรกษและจดการทรพยากรธรรมชาตใหเหมาะสมและไดรบประโยชนสงสควรคานงถงหลกตอไปน 1. การอนรกษและการจดการทรพยากรธรรมชาต ตองคานงถงทรพยากรธรรมชาตอนควบคกนไปเพราะทรพยากรธรรมชาตตางกมความเกยวของสมพนธและสงผลตอกนอยางแยกไมได 2. การวางแผนการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางชาญฉลาด ตองเชอมโยงกบการพฒนาสงคม เศรษฐกจ การเมอง และคณภาพชวตอยางกลมกลน ตลอดจนรกษาไวซงความสมดลของระบบนเวศควบคกนไป 3. การอนรกษทรพยากรธรรมชาต ตองรวมมอกนทกฝายทงประชาชนในเมอง ในชนบทและผบรหารทกคนควรตระหนกถงความสาคญของทรพยากรและสงแวดลอมตลอดเวลา โดยเรมตนทตนเองและทองถนของตน รวมมอกนทงภายในประเทศและทงโลก 4. ความสาเรจของการพฒนาประเทศ ขนอยกบความอดมสมบรณและความปลอดภยของทรพยากรธรรมชาต ดงนนการทาลายทรพยากรธรรมชาต จงเปนการทาลายมรดกและอนาคตของชาตดวย 5. ประเทศมหาอานาจทเจรญทางดานอตสาหกรรม มความตองการทรพยากรธรรมชาตเปนจานวนมากเพอใชปอนโรงงานอตสาหกรรมในประเทศของตน ดงนนประเทศทกาลงพฒนาทงหลาย จงตองชวยกนปองกนการแสวงหาผลประโยชนของประเทศมหาอานาจ

6. มนษยสามารถนาเทคโนโลยตางๆมาชวยในการจดการทรพยากรธรรมชาตไดแตการจดการนนไม ควรมงเพยงเพอการอยดกนดเทานนตองคานงถงผลดทางดานจตใจดวย 7. การใชทรพยากรธรรมชาตในสงแวดลอมแตละแหงนน จาเปนตองมความรในการรกษาทรพยากรธรรมชาตทจะใหประโยชนแกมนษยทกแงทกมมทงขอดและขอเสยโดยคานงถงการสญเปลาอนเกดจากการใช ทรพยากรธรรมชาตดวย 8. รกษาทรพยากรธรรมชาตทจาเปนและหายากดวยความระมดระวงพรอมทงประโยชนและการทาใหสภาพท เ พมทงทางดานกายภาพและเศรษฐกจเทาททาได รวมทงจะตองตระหนกเสมอวา การใชทรพยากรธรรมชาตทมากเกนไปจะไมเปนการปลอดภยตอสงแวดลอม 9. ตองรกษาทรพยากรททดแทนไดโดยใหมอตราการผลตเทากบอตราการใชหรออตราการเกดเทากบอตราการตายเปนอยางนอย 10. หาทางปรบปรงวธการใหม ๆ ในการผลตและการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ อกทงพยายามคนควาสงใหมมาใชทดแทน

11. ใหการศกษาเพอใหประชาชนเขาใจถงความสาคญในการรกษาทรพยากรธรรมชาต

วธการในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต มดงน 1. การถนอม เปนการรกษาทรพยากรธรรมชาตทงปรมาณและคณภาพใหมอยนานทสด โดยพยายาม

ใชทรพยากรธรรมชาตใหมประสทธภาพ เชน การเลอกจบปลาทมขนาดโตมาใชในการบรโภค ไมจบปลาทมขนาดเลกเกนไปเพอใหปลาเหลานนไดมโอกาสโตขนมาแทนปลาทถกจบไปบรโภคแลว

2. การบรณะซอมแซม เปนการบรณะซอมแซมทรพยากรธรรมชาตทเกดความเสยหายใหเดมหรอเกอบเทาเดม บางครงอาจเรยกวาพฒนากได เชนปาไมถกทาลายหมดไป ควรมการปลกปาขนมาทดแทน จะทาใหมพนทบรเวณนนกลบคนเปนปาไมอกครงหนง 3. การปรบปรงและการใชอยางมประสทธภาพ เชน การนาแรโลหะประเภทตาง ๆ มาถลงแลวนาไปสรางเครองจกรกล เครองยนต หรออปกรณตาง ๆ ซงจะใหประโยชนแกมนษยเรามากยงขน

4. การนามาใชใหมเปนการนาทรพยากรธรรมชาตทใชแลวมาใชใหม เชน เศษเหลก สามารถนากลบมาหลอมแลวแปรสภาพสาหรบการใชประโยชนใหมได 5. การใชสงอนทดแทน เปนการนาเอาทรพยากรอยางอนทมมากกวาหรอหางายกวามาใชทดแทนทรพยากรธรรมชาตทหายาก หรอกาลงขาดแคลน เชน นาพลาสตกมาใชแทนโลหะในบางสวนของเครองจกรหรอยานพาหนะ

42

6. การสารวจหาแหลงทรพยากรธรรมชาต เพอเตรยมไวใชประโยชนในอนาคต เชน การสารวจแหลงนามนในอาวไทยทาใหคนพบแหลงกาซธรรมชาตเปนจานวนมาก สามารถนามาใชประโยชนทงในระยะสนและในระยะยาว อกทงชวยลดปรมาณการนาเขากาซธรรมชาตจากตางประเทศ 7. การประดษฐของเทยมขนมาใช เพอหลกเลยงหรอลดปรมาณในการใชทรพยากรธรรมชาตชนดอน ๆทนยมใชกน ของเทยมทผลตขนมา เชน ยางเทยม ผาเทยม และผาไหมเทยม เปนตน

8. การเผยแพรความรเปนการเผยแพรความรความเขาใจในเรองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอทจะไดรบความรวมมออยางเตมทและรฐควรมบทบาทในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยการวางแผนจดทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางรดกม

9. การจดตงสมาคม เปนการจดตงสมาคมหรอชมรมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม

การอนรกษทรพยากรนา ดงไดกลาวมาแลวจะเหนวา นามความสาคญและมประโยชนมากมายมหาศาลเราจงควรชวยกนอนรกษทรพยากรนาดงน

1. การใชนาอยางประหยด นอกจากจะชวยลดคาใชจายเกยวกบคานาลงไดแลว ยงทาให ปรมาณนาเสยทจะทงลงแหลงนาลดลงและปองกนการขาดแคลนนาไดดวย

2. การสงวนนาไวใช ในบางฤดหรอในสภาวะทมนามากเหลอใช ควรมการเกบนาไวใช เชนการทาบอเกบนา การสรางโองนา การขดลอกแหลงนา รวมทงการสรางอางเกบนาไวใชเพอการเกษตร และพลงงานแลวยงชวยปองกนการเกดอทกภย ปองกนการไหลชะลางหนาดนทอดมสมบรณและใชเปนทพกผอนหยอนใจ

3. การพฒนาแหลงนา ในบางพนทขาดแคลนนา จาเปนทจะตองหาแหลงนาเพมเตม เพอใหมนาไวใชทงในครวเรอนและในการเกษตรไดอยางเพยงพอ ปจจบนการนานาบาดาลขนมาใชกาลงแพรหลายมากแตอาจมปญหาเรองแผนดนทรด เชนในบรเวณกรงเทพฯ ทาใหเกดดนทรดไดจงควรมมาตรการกาหนดวาเขตใดควรใชนาใตดนไดมากนอยเพยงใด

4. การปองกนนาเสย การไมทงขยะสงปฏกลและสารพษลงในแหลงนา นาเสยทเกดจากโรงงานอตสาหกรรม โรงพยาบาล ควรมการบาบดและขจดสารพษกอนทจะปลอยลงสแหลงนา การวางทอระบายนาจากบานเรอน การวางฝงการกอสรางโดยไมใหนาสกปรกไหลลงสแมนาลาคลอง

5. การนานาเสยกลบไปใช นาทไมสามารถใชไดในกจการหนง เชน นาทงจากการลางภาชนะอาหารสามารถนาไปรดตนไม โรงงานบางแหงอาจนานาทงมาทาใหสะอาดแลวนากลบมาใชใหม

การอนรกษทรพยากรดน ปญหาทเกดขนจากการพงทลายหรอการสญเสยความอดมสมบรณของหนาดนนน จะทาใหเกดปญหา

อน ๆ ตดตามมาเชน ดนขาดความอดมสมบรณ ทาใหเกษตรตองซอปยเคมมาบารงดนเสยคาใชจายมหาศาล ตะกอนดนทถกชะลางทาใหแมนาและปากแมนาตนเขน ตองขดลอกใชเงนเปนจานวนมากอเราจงควรปองกนไมใหดนพงทลายหรอเสอมโทรม ซงสามารถทาไดโดยการอนรกษดนดงน 1. การใชดนอยางถกตองเหมาะสมการปลกพชควรคานงถงชนดของพชทเหมาะสมกบคณสมบตของดน การปลกพชและการไถพรวนตามแนวระดบเพอปองกนการชะลางพงทลายของหนาดน

2. การปรบปรงบารงดน การเพ มธาตอาหารใหแกดน เชน การใสปยพชสด ปยคอก การปลกพช ตระกลถว การใสปนขาวในดนทเปนกรด การแกไขพนทดนเคมดวยการระบายนาเขาทดน เปนตน 3. การปองกนการเสอมโทรมของดนไดแก การปลกพชคลมดน การปลกพชหมนเวยน การปลกพช บงลม การไถพรวนตามแนวระดบ การทาคนดนปองกนการไหลชะลางหนาดน รวมทงการไมเผาปาหรอการทาไรเลอนลอย 4. การใหความชมชนแกดน การระบายนาในดนทมนาเขาออก การจดสงนาเขาสทดนและการใชวสด เชน หญาหรอฟางคลมหนาดนจะชวยใหดนมความอดมสมบรณ

43 การกาหนดราคาจาหนายและการจาหนาย

1. การคดตนทนในการผลต ไดแก คดพนธขาว ป ย ยา แรงงาน เชน คาไถ ตกกลา ปกดา ดแลรกษา เกบเกยว

2. จานวนผลผลตทได และจดลาดบคณภาพของขาวเปลอก 3. ราคาขาวเปลอกในตลาดทวไป 4. แหลงรบซอ เชน สหกรณ โรงสตาง ๆ

44

กจกรรมทายบท

บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

1. ใหอธบายถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาพอเขาใจ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ใหอธบายถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทางตรงและทางออมในความแตกตางกนอยางไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. ปจจย 4 อยางของมนษยเรามอะไรบาง อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. มนษยเราสมยโบราณจะตงถนฐานอยทใด เขาจะสงเกตอะไรเปนเบองตนกอนตดสนใจตงถนฐาน ใหอธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5. วธการอนรกษทรพยากรธรรมชาตมกขอ อะไรบาง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

45

บทท 5

คณธรรมในการประกอบอาชพ __________________________________________________________________

46

บทท 5 คณธรรมในการประกอบอาชพ

สาระสาคญ ผเรยนมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตทด ดานคณธรรมในการประกอบอาชพ

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายเกยวกบจรยธรรม คณธรรม และการฝกตนในการประกอบอาชพ 2. ผเรยนมคณธรรมในการประกอบอาชพ 3. ผเรยนเปนตวอยางของชมชนดานการปฏบตตนทถกตอง

ขอบขายเนอหา 1. จรยธรรม 2. คณธรรม 3. การฝกตน

กจกรรมการเรยน 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 5 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ทาแบบฝกหดทายบท

สอการสอน 1. เอกสารการสอนบทท5 2. แบบฝกหดทายบท 3. สอ CD 4. สอบคคล 5. พนธขาวชนดตาง ๆ

ประเมนผล 1. ประเมนผลตนเองจากการทาแบบฝกหดทายบท 2. ประเมนผลจากการทารายงาน 3. ประเมนผลจากการฝกปฏบต 4. ประเมนผลจากการสอบปลายภาคเรยน

แผนการเรยนรประจาบท

47

บทท 5

คณธรรม จรยธรรม ในการประกอบอาชพ

จรยธรรม คอ กฎเกณฑความประพฤตของมนษยซงเกดขนจากธรรมชาตของมนษยเอง ความเปนผม

ปรชาญาณ (ปญญา และ เหตผล) ทาใหมนษยมมโนธรรม รจกแยกแยะความด ถก ผด ควร ไมควร

จรยธรรมมลกษณะ 4 ประการ คอ 1. การตดสนทางจรยธรรม (moral judgment) บคคลจะมหลกการของตนเองเพอตดสนการกระทาของผอน

2. หลกการของจรยธรรมและการตดสนตกลงใจเปนความสมพนธทเกดขนในตวบคคล กอนทจะปฏบตการตาง ๆ ลงไป 3. หลกการทางจรยธรรมเปนหลกการสากลทบคคลใชตดสนใจในการการะทาสงตาง ๆ 4. ทศนะเกยวกบจรยธรรมไดมาจากความคดของบคคลหรออดมคตของสงคมจนเกดเปนทศนะในการดารงชวตของตน และของสงคมทตนอาศยอย

คณธรรม คอ หลกความจรง หลกการปฏบต 1. จรยธรรมม 2 ความหมาย คอ

1.1. ความประพฤตดงาม เพอประโยชนสขแกตนและสงคม ซงมพนฐานมาจากหลกศลธรรมทาง ศาสนา คานยมทางวฒนธรรม ประเพณ หลกกฎหมาย จรรยาบรรณวชาชพ

1.2. การรจกไตรตรองวาอะไรควร ไมควรทา 2. จรรยา (etiquette) หมายถงความประพฤตกรยาทควรประพฤตซงสงคมแตละสงคม กาหนดขน

สอดคลองกบวฒนธรรม ในแตละวชาชพกอาจกาหนดบคลกภาพ กรยา วาจาทบคคลในวชาชพพงประพฤตปฏบต เชน คร แพทย พยาบาล ยอมเปนผทพงสารวมในกรยา วาจา ทาทางทแสดงออก

3. จรรยาบรรณวชาชพ (professional code of ethics) หมายถง ประมวลความประพฤตทผประกอบอาชพ การงาน แตละอยางกาหนดขน เพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยงและฐานะของสมาชกทาใหไดรบความเชอถอจากสงคม อาจเขยนเปนลายลกษณอกษรหรอไมกไดทเชน จรรยาบรรณของแพทยกคอประมวลความ ประพฤตทวงการแพทยกาหนดขน เพอเปนแนวทางสาหรบผเปนแพทยยดถอปฏบต

4. ศลธรรม (moral) คาวา ศลธรรม ถาพจารณาจากรากศพทภาษาละตน Moralis หมายถงหลกความประพฤตทดสาหรบบคคลพงปฏบต ภาษาไทย ศลธรรมเปนศพทพระพทธศาสนา หมายถงความประพฤตทดทชอบหรอธรรมในระดบศล

5. คณธรรม (virtue) หมายถง สภาพคณงามความดทางความประพฤตและจตใจ เชน ความเปนผไมกลาวเทจโดยหวงประโยชนสวนตน เปนคณธรรมประการหนง อาจกลาวไดวาคณธรรมคอจรยธรรมแตละขอทนามาปฏบตจนเปนนสย เชน เปนคนซอสตย เสยสละ อดทน มความรบผดชอบ ฯลฯ

6. มโนธรรม (conscience) หมายถงความรสกผดชอบชวด ความรสกวาอะไรควรทาไมควรทา นกจรยศาสตร เชอวามนษยทกคนมมโนธรรม เนองจากบางขณะเราจะเกดความรสกขดแยงในใจระหวางความรสกตองการสงหนง และรวาควรทาอกสงหนง เชน ตองหนงการไปดภาพยนตรกบเพอน แตกรวาควรอยเปนเพอนคณแม ซงไมคอยสบาย

7. มารยาท มรรยาท กรยาวาจา ทสงคมกาหนดและยอมรบวาเรยบรอย เชน สงคมไทยใหเกยรตเคารพผใหญผนอยยอมสารวมกรยาเมออยตอหนาผใหญ การระมดระวงคาพดโดยใชใหเหมาะกบบคคลตามกาลเทศะ

48 ทฤษฎตนไมจรยธรรมสาหรบคนไทย เปนทฤษฎทางจตวทยาทฤษฎแรกของนกศกษาไทยทสรางขน บคคลผรวบรวมเขยนเปนทฤษฎ คอ ศาสตราจารย ดร.ดวงเดอน พนธมนาวน กรอบแนวคดทเปนจดเดนของทฤษฎนมความวา ลกษณะพนฐานและองคประกอบทางจตใจซงจะนาไปสพฤตกรรมทพงปรารถนา เพอสงเสรมใหบคคลเปนคนดและ คนเกง ซงไดทาการศกษาวจยถงสาเหตพฤตกรรมของคนดและคนเกง โดยไดทาการประมวลผลการวจยทเกยวของกบการศกษา สาเหตของพฤตกรรมตาง ๆ คนไทยทงเดกและผใหญ อายตงแต 6-60 ป วาพฤตกรรมเหลานนมสาเหตทางจตใจอะไรบาง และไดนามาประยกตเปนทฤษฎตนไมจรยธรรมสาหรบคนไทย โดยแบงตนไมจรยธรรม ออกเปน 3 สวน ดงน

สวนทหนง ไดแก ดอกและผลไมบนตน ทแสดงถงพฤตกรรมการทาดละเวนชวและพฤตทางานอยางขยนขนแขงเพอสวนรวม ซงลวนแตเปนพฤตกรรมของพลเมองด พฤตกรรมทเออเฟอตอการพฒนา ประเทศ

สวนทสอง ไดแก สวนลาตนของตนไม แสดงถงพฤตกรรมการทางานอาชพอยางขยนขนแขง ซงประกอบดวยจตลกษณะ 5 ดาน คอ

2.1 เหตผลเชงจรยธรรม 2.2 มงอนาคตและการควบคมตนเอง 2.3 ความเชออานาจในตน 2.4 แรงจงใจใฝสมฤทธ 2.5 ทศนคต คณธรรมและคานยม

สวนทสาม ไดแก รากของตนไม ทแสดงถงพฤตกรรมการทางานอาชพอยางขยนขนแขงซงประกอบดวยจตลกษณะ 3 ดาน คอ

3.1 สตปญญา 3.2 ประสบการณทางสงคม 3.3 สขภาพจต

จตลกษณะทงสามนอาจใชเปนสาเหตของการพฒนาจตลกษณะ 5 ประการทลาตนของตนไมกได กลาวคอบคคลจะตองมลกษณะพนฐานทางจตใจ 3 ดานในปรมาณทสงพอเหมาะกบอาย จงจะเปนผทมความพรอมทจะพฒนาจตลกษณะ 5 ประการทลาตนของตนไม โดยทจตลกษณะทง 5 นจะพฒนาไปเอง โดยอตโนมตถาบคคลทมความพรอมทางจตใจ 3 ดานดงกลาวและอยในสภาพแวดลอมทางบาน ทางโรงเรยนและสงคมทเหมาะสม นอกจากนนบคคลยงมความพรอมทจะรบการพฒนาจตลกษณะบางประการ 5 ดานน โดยวธการอน ๆ ดวยฉะนนจตลกษณะพนฐาน 3 ประการ จงเปนสาเหตของพฤตกรรมของคนดและของคนเกงนนเอง นอกจากนจตลกษณะพนฐาน 3 ประการทรากนอาจเปนสาเหตรวมกบจตลกษณะ 5 ประการทลาตน ทฤษฎตนไมจรยธรรมน เกดจากผลการวจยพฤตกรรมและจตลกษณะของคนไทย โดยเมอสรางขนแลวทฤษฎนกไดชแนวทางการตงสมมตฐานการวจยเพอหาหลกฐานใหมๆมาเพอเตมในทฤษฎนอกเชนการวจยทเกยวกบจตลกษณะพนฐาน 3 ประการทสามารถจาแนกคนเปน 4 ประเภท เหมอนบวสเหลา กบความสามารถในการใชเหตผลเชงจรยธรรมของบคคล โดยพบวาคนทเปนบวเหนอนาเทานน (มจตลกษณะพนฐาน 3 ดานนในปรมาณสงเหมาะสมกบอาย) เปนผทจะสามารถรบการพฒนาเหตผลเชงจรยธรรมไดอยางเหมาะสมกบอายตามทฤษฎของ Kohlberg

การสอน “คณธรรม/จรยธรรม” เปนความตองการทคนรนหนงจะชนาคนอกรนหนง โดยผสอนมความเชอวาประสบการณของตนอาจสรางความเขาใจเรอง คณธรรม/จรยธรรม (หรอความด ความถกตอง ความเหมาะสม) อยางถองแทในระดบหนง และตองการให เยาวชนเชอ ดและเหมาะสมกบเยาวชนการยด หลกคณธรรม/จรยธรรม ทาใหมนษยมความสข ความสวย และความงาม โดยทความสขนนควรเปนความสขแบบเรยบงายและยงยน

49 คณสมบตอนเปนความพรอมทจะพฒนาจรยธรรมของบคคล ประกอบดวย

1. ความรเกยวกบธรรมชาตของชวตและหลกจรยธรรม ทกคนไดมโอกาสเรยนรมาตงแตวยตนของชวตจากการเลยงด การศกษาอบรม และจากประสบการณในการปฏบตงาน โดยอาจเปนในวถทางทตางกน ซงเปนผลใหบคคลมพฒนาการทางจรยธรรมตางกน จากกฎเกณฑการตดสนทตางกน

2. ความใฝธรรม มนษยมธรรมชาตของการแสวงหาความถกตองเปนธรรมหรอความดงามตงแตวยทารก คณสมบตนทาใหบคคลนยมคนด ชอบสงคมทมคณธรรมจรยธรรม ตองการทจะพฒนาตนเองใหเปนคนดอยางไรกตามประสบการณในชวตจากการเลยงดและเจรญเตบโตในสภาพแวดลอมทสงเสรมคณธรรม เปนปจจยสาคญใหบคคลพรอมทจะพฒนาตนเองใหมจรยธรรมสงกวา

3. ความรจกตนเองของบคคลนน ความรจกตนเองของบคคล คอ สรางความสามารถในการพจารณาใหรอทธพลของความดและ

ความไมดของตนใหชดเจน ซงจะชวยใหบคคลสามารถเสรมสรางความดของตนใหมพลงเขมแขง ในลกษณะทตนเองและสงคมยอมรบได ความรจกตนเองนจะทาใหบคคลมความมนใจ มพลงและพรอมทจะขจดความไมดของตนและพฒนาตนเองอยางถกตองดขน วถทางพฒนาจรยธรรม

1. การศกษาเรยนร กระทาไดหลายวธ ดงน 1.1 การศกษาเรยนรด วยตนเอง ดวยการหาความร จากการอานหนงสอเกยวกบปรชญาศาสนา

วรรณคดทมคณคา หนงสอเกยวกบจรยธรรมทวไปและ จรยธรรมวชาชพ 1.2 การเขารวมประชมสมมนา เพอแลกเปลยนความรความคดเหนและประสบการณเกยวกบ

คณธรรมจรยธรรม และการคบหาบณฑตผใสใจดาน จรยธรรม 1.3 การเรยนรจากประสบการณชวตและจากประสบการณในสถานทปฏบตงาน

ประสบการณจรงเปนโอกาสอนประเสรฐในการเรยนรจรยธรรมแหงชวต ทชวยใหผเรยนรไดอยางลกซงทงดานเจตคตและทกษะการแกปญหาเชง จรยธรรม อยางไรกตามขนอยกบความพรอมของบคคล ผมความพรอมนอยอาจจะไมไดประโยชนจากการเรยนรอนมคานเลย

2. การวเคราะหตนเองบคคลผมความพรอมจะพฒนามความตงใจและเหนความสาคญของการวเคราะหตนเองเพอทาความรจกในตวตนเองดวยการพจารณาเกยวกบความรสกนกคดและพฤตกรรมการแสดงออกของตนเอง จะชวยใหบคคลตระหนกรคณลกษณะของตนเอง รจดดจดดอยของตน รวาควรคงลกษณะใดไว

การวเคราะหตนเอง กระทาไดดวยหลกการตอไปน 2.1 การรบฟงความคดเหนเชงวพากษจากคาพดและอากปกรยาจากบคคลรอบขาง เชน จาก

ผบงคบบญชา จากเพอนรวมงาน จากผใกลชดหรอบคคลในครอบครว 2.2 วเคราะหตนเองเกยวกบความคดความตองการเจตคตการกระทาและผลการกระทา ทงใน

อดต และปจจบน 2.3 คนหาความรจากแหลงความรๆ เชน จากตารา บทความ รายงานการวจยดานพฤตกรรม

ศาสตรหรอศาสตรอน ๆ ทเกยวของเพอนามาประยกตใชในการวเคราะหและพฒนาตนอยางถองแท 2.4 เขารบการอบรมเพอพฒนาจตใจ (จตใจและพฤตกรรมมนษยเปนสงทเปลยนแปลงและพฒนา

ได เชนเดยวกบสรรพสงทงหลายในโลก)ทาใหจตใจไดเกดการเปลยนแปลงเกดปญญารบรตนเองอยางลกซงและแทจรง

3. การฝกตน เปนวธการพฒนาดานคณธรรมจรยธรรมดวยตนเองขนสงสดเพราะเปนการพฒนาความสามารถของบคคลในการ ควบคมการประพฤตปฏบตของตนใหอยในกรอบของพฤตกรรมทพงปรารถนาของสงคม ทงในสภาพการณปกตและเมอเผชญปญหาหรอขดแยง

50 การฝกตนเปนวธการพฒนาดานคณธรรมจรยธรรมดวยตนเองขนสงสดเพราะเปนการพฒนาความสามารถของ บคคลในการควบคมการประพฤตปฏบตของตนใหอยในกรอบของพฤตกรรมทงทพงปรารถนาของสงคม ทงในสภาพการณปกตและเมอเผชญปญหาหรอขดแยง

3.1 การฝกวนยขนพนฐาน เชน ความขยนหมนเพยรการพงตนเอง ความตรงตอเวลา ความรบ ผดชอบ การรจกประหยดและออม ความซอสตย ความม สมมาคารวะ ความรกชาตฯ

3.2 การรกษาศลตามความเชอในศาสนาของตน ศลเปนตวกาหนดทจะทาใหงดเวนในการทจะกระทาชวรายใด ๆ อยในจตใจ สงผลใหบคคลมพลงจตทเขมแขงรเทาทนความคดสามารถควบคมตนได

3.3 การทาสมาธ เปนการฝกใหเกดการตงมนของจตใจทาใหเกดภาวะมอารมณหนงเดยวของจตกศลเปนจตใจทสงบผองใสบรสทธเปนจตทเขมแขงมนคงแนวแนทาใหเกดปญญาสามารถพจารณาเหนทกอยางตรงตามสภาพความเปนจรง

3.4 ฝกการเปนผให เชน การรจกใหอภย รจกแบงปนความร ความดความชอบ บรจาคเพอสาธารณะประโยชน อทศแรงกายแรงใจชวยงานสาธารณะประโยชนโดยไมหวงผลตอบแทนใด ๆ

สรปไดวา การพฒนาจรยธรรมดวยวธพฒนาตนเองตามขนตอนดงกลาว เปนธรรมภาระท บคคลสามารถปฏบตไดควบคกบการดาเนนชวตประจาวนแตมใชเปนการกระทาในลกษณะเสรจสนตองกระทาอยางตอเนองจน เปนนสย เพราะจตใจของมนษยเปลยนแปลงไดตลอดเวลา เฉกเชน กระแสสงคมทเปลยนแปลงตลอดเวลา

51

กจกรรมทายบท

บทท 5 คณธรรมจรยธรรมในการประกอบอาชพ

1. จรยธรรม 4 ประการ มลกษณะอยางไรบาง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. จรยธรรม ม 2 ความหมาย ใหอธบาย 1. ความประพฤตด

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. การรจกไตรตรอง ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. จรรยา หมายถงอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

52

4. จรรยาบรรณวชาชพ หมายถงอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. ศลธรรม หมายถงอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. คณธรรม หมายถงอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 7. มโนธรรม หมายถงอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 8. มารยาท กรยาวาจา หมายถงอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 9. ทานคดวาทานเปนคนดหรอไม อยางไร อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

53

บทท 6

ปญหา อปสรรค ในการประกอบอาชพ __________________________________________________

54

บทท 6 ปญหา อปสรรค ในการประกอบอาชพ

สาระสาคญ ผเรยนมความร ความเขาใจ ถงปญหาและอปสรรคในการประกอบอาชพการทานา

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายถงปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพทานาขาวไดถกตอง 2. วเคราะหถงสภาพปญหาและอปสรรคในการประกอบอาชพทานาขาวได 3. ผเรยนมแนวทางการแกปญหา ในการประกอบอาชพของตนเองได

ขอบขายเนอหา 1. ปญหาดานกระบวนการผลต 2. ปญหาดานการตลาด

กจกรรมการเรยน 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 6 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ทาแบบฝกหดทายบท

สอการสอน 1. เอกสารการสอนบทท6 2. แบบฝกหดทายบท 3. สอ CD

ประเมนผล 1. ประเมนผลตนเองจากการทาแบบฝกหดทายบท 2. ประเมนผลจากการทารายงาน 3. ประเมนผลจากการฝกปฏบต 4. ประเมนผลจากการสอบปลายภาคเรยน

แผนการเรยนรประจาบท

55

บทท 6

ปญหาและอปสรรคในการประกอบอาชพทานา 1. การผลต

1) ผลผลตขาวมคณภาพตา เนองจากเกษตรกรนาพนธขาวอายสน(75วน)มาปลกเมอสแปรสภาพขาว แลวไมไดมาตรฐานขาว 5 % รวมทงผลผลตบางสวนไดรบความเสยหายจากภยหนาวเปนระยะเวลานาน

2) เกษตรกรประสบปญหาการขาดแคลนเมลดพนธขาวและแรงงานในการทานา ตนทนในการผลตสง เนองจากมการใชปย ยาฆาแมลง และเครองจกรในการผลต รวมทงมศตรพช และโรคพชรบกวน

3) พนทปลกขาวในบางสวนไดเปลยนไปปลกพชพลงงานทดแทน เชน เนองจากมราคาสงและภาครฐใหการสงเสรม 2. การตลาด

1) การสงออกขาวหอมมะลของไทยมแนวโนมลดลงเนองจากประเทศจนและเวยดนามไดพฒนาพนธขาวหอม ซงคณสมบตใกลเคยงกบขาวหอมมะลไทยประกอบกบชวงเกบเกยวมมรสมทาใหคณภาพลดลง และราคารบจานาสงไมเปนไปตามกลไกลของตลาด

2) การลดภาษ 0% ในป พ.ศ. 2553 อาจทาใหมขาวเปลอกจากประเทศเพอนบานเขามาในประเทศ (ขาว ไทยมราคาสง) และสงผลใหราคาขาวตกตา

3) การปลอมปนขาวสารจะสงผลตอเนองทงระบบการผลต - การตลาด 3. ผลการดาเนนการตามโครงการรบจานาขาว มดงน

1) ขอมลการเพาะปลก และผลผลตไมตรงตามความเปนจรงเปนเหตใหการนาขอมลดงกลาวไปใชเกดความคลาดเคลอน และเกษตรกรนยมปลกขาวพนธทสามารถจานาไดแทนปลกขาวตลอดจนการขาวพนธพนเมอง ตลอดจนการกาหนดราคารบจานาสงทาใหผสงออกขาวไมสามารถสงออกได

2) การกาหนดราคารบจานาขาวเปลอกปทมธานตามจานวนตนขาวในทางปฏบตทาไดยาก เนองจากขาวปทมธานเปนขาวทมความชนสง(ประมาณรอยละ28ขนไป)จงตองนาขาวเปลอกของเกษตรกรทนามาจานาทกรายไปตากเพอลดความชนแลวจงนามาส เพอตรวจสอบจานวนตนขาวโดยตองใชเวลานานมากราย 2 - 3 ชวโมง

3) การเปดจดรบจานาในภาคอสาน อาจทาใหเกดการปลอมปนระหวางขาวหอมมะลของภาคอสาน กบขาวหอมจงหวดและ/หรอขาวหอมปทมธานได

4) เจาหนาทประจาจดรบจานา ซงเปนตวแทนภาคราชการมกไมคอยอย เนองจากมภารกจมาก 5) กรณโรงสเลอกจดทาหนงสอคาประกนธนาคารใหไวกบ อคส./อ.ต.ก.รอยละ20 ของมลคาขาวทรบ

จานา โรงสอาจใชเปนชองทางในการนาขาวเปลอกของโครงการฯ ไปหมนเวยนเปนขาวเปลอกตามการคาปกตของโรงสได

56 ขอเสนอแนะ

1. การผลต 1) กระทรวงเกษตรกรและสหกรณควรประชาสมพนธใหเกษตรกรไดทราบ (1) ผลเสยของการนา

พนธ ขาวอายสนมาปลก (2) ควรลดพนทปลกขาว (หากดนไมเหมาะกบการเพาะปลก) โดยหนไปปลกพนอนทอายสน ทดแทนเพอจะไดมเงนทนหมนเวยน (3) รณรงคใหเกษตรกรใชปยอนทรยและปยชวภาพใหมากขน ตนทนการผลต และ (4) ควรตากขาวเปลอกใหแหงเพอนาไปจานายงฉาง กบ ธ.ก.ส.เนองจากไดราคาสงกวากวาการจานาใบประทวน (ประมาณตนละ 1,000 - 1,600 บาท)

2) จงหวดทเปนแหลงปลกขาวหอมมะล ควรมการตงศนยเมลดพนธขาวใหครบทกอาเภอ (ปองกนการ ปลอมปน) และงบชวยเหลอเกษตรกรในการไถกลบตอซงขาวเพอรกษาสภาพดนใหมคาอนทรยวตถอยในเกณฑมาตรฐาน

3) ควรกาหนดราคาชวงตางระหวางขาวเปลอกหอมมะล กบขาวเปลอกหอมจงหวดใหสอดคลองกบการซอขายจรงในตลาด เพอแกไขปญหาและสงเสรมความเปนธรรมทางดานราคา

2. การตลาด 1) รฐบาลควรเรงระบายขาวออกจากสตอกของ อคส. ในรปรฐตอรฐหรอ (G to G)

แลวกระจาย โควตาใหกบผสงออกใหทวถงและเปนธรรม 2) กาหนดกลยทธศาสตรขาวของภาคใตเพอพฒนาไปสการสงออกตองมการจดแบบครบวงจรทง

ใน ดานการผลต การแปรรปและการจาหนาย ดงน (1) ดานการผลต ภาครฐควรสนบสนนเมลดพนธทมคณภาพ

และสายพนธทตรงกบความตองการของตลาดพรอมทงจดระบบชลประทานใหเหมาะสม (2) การแปรรป ควรมการพฒนาโรงสในพนทใหเปนโรงสทครบวงจรมเครองจกรททนสมย มการพฒนาบรรจภณฑใหมรปแบบททนสมย

3) ควรสงเสรมและพฒนาความรเทคโนโลยสมยใหม จดหาเครองจกรทใชในการผลต เชน รถไถ รถเกยวขาวใหกลมเกษตรกรหรอสถาบนการเกษตร โดยใหชวยกนดแลรกษาถอเปนทรพยสนของสวนรวมเพอตนทนการผลต

3. โครงการรบจานาขาว 1) หนวยงานทเกยวของควรดาเนนการดงน (1) ประชาสมพนธและประชมชแจงเพอสรางความ

เขาใจกบเกษตรกรในการนาขาวเปลอกไปจานา เพอไมใหมการชมนมเรยกรอง (2) ควรมการทบทวนแบบฟอรมใหละเอยดและครอบคลมในสวนทเปนสาระสาคญ

2) ตวแทนขาราชการประจาจดควรพจารณาหนวยงานทมใชเจาหนาทสานกงานเกษตรอาเภอ เนองจาก มภารกจมาก

3) การกาหนดราคารบจานาไมควรกาหนดใหราคาสง และเปดรบจานาในชวงทมการผลผลตปรมาณมาก และราคาตกตาเทานน

4) เมลดพนธขาวทผลตโดยศนยผลตเมลดพนธขาวมไมเพยงพอในการจาหนายใหกบเกษตรกร สงผลใหเกษตรกรเกบเมลดพนธไวใชเองในขณะทบางสวนไมมความรในการเกบรกษาพนธขาวใหมคณภาพ สงผลใหไดผลผลตตอไรตา ตลอดจนเกษตรกรไมมการปรบปรงดนทเสอมสภาพจากการทใชสารเคมมาเปนเวลานาน

5) การใชรถเกยวขาวสงผลใหมสงเจอปนอน เชน ฟางและตนหญาตดมากบผลผลต ททาใหขาวไมมคณภาพและมความชนสง เมอนาไปขายจะถกโรงสหกนาหนก 10 กก. ตอขาวเปลอก 100 กก.

57 ขอเสนอแนะ

1. การผลต 1) หนวยงานทเกยวของควรประชาสมพนธใหเกษตรกรซอเมลดพนธขาวจากแหลงทเชอถอได

หรอเกบรกษาพนธขาวของตนเองใหด เพอได ผลผลตตอไรสงและมคณภาพ ตลอดจนควรแนะนาการใชปยอนทรย เพอลดตนทนการผลต ซงจะเปนผลดตอสภาพดนในระยะยาว

2) เกษตรกรควรใหความสนใจตอขอมลขาวสารทเกยวกบเรองขาว ขาวโพด ถวเหลอง เพอตดวงจรชวตของแมลงศตรพชในนาขาวและชวยปรบปรงดนใหธาตอาหารดขน

3) ควรสงเสรมใหเกษตรกรเกบเกยวผลผลตขาวเปลอกตามกาหนดเวลา เพอใหไดผลผลตทมคณภาพ และสงผลใหขายขาวเปลอกไดราคาเพมขน

4) เกษตรกรควรปลกขาวตามความตองการของตลาด เชน พนธชยนาท1 หรอสพรรณบร เนองจาก ตลาดตองการขาวทมเมลดยาว สวยและคณภาพด

2. การตลาด 1) ปจจบนผบรโภคหนมาใสใจตอสขภาพมากขน ดงนนการผลตขาวอนทรยจงเปนอกทางเลอก

หนงใหเกษตรกร และยงชวยลดตนทนการผลตและจาหนายไดราคาสง 2) ราคาขาวเปลอกสงขน เกษตรกรตองระมดระวงการถกเอารดเอาเปรยบจากผประกอบการ ดาน

การชงนาหนกและการวดความชน รวมถงตองระมดระวงการถกขโมยขาวในนา

58

กจกรรมทายบท

บทท 6 ปญหาและอปสรรคในการประกอบอาชพทานา

1. การผลต หมายถงอะไร อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. การตลาด หมายถงอะไรบาง อธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. การทานา เราตองมปจจยอะไรบาง ถงจะประสบผลสาเรจ ใหอธบาย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. ในการประกอบอาชพทานา ปญหาทเกดเรอรง มากคอปญหาอะไร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. ทานคดวาอาชพทานา ถาไดความสนใจจากรฐบาลจรงๆ จะแกปญหาทานคดวามแนวคด อยางไร ใหอธบาย

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

59

บรรณานกรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. หลกสตรบรณาการเกษตรกรเขมแขงปรชญาเศรษฐกจ พอเพยง ระดบประถมศกษา. (เอกสารอดสาเนา). 2548.

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. ขาววถชวตแหงความพอเพยง. (เอกสารอดสาเนา). 2555.

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. หลกสตรปรบปรงพนธขาวแบบบรณาการและแผนการจด กระบวนการเรยนรแบบบรณาการ. (เอกสารอดสาเนา). 2555.

นรมล ศตวฒ. การพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ:คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง. 2543.

ชมชวน บญระหงษ. คมอการพฒนาการเรยนรโดยการทานาโครงงาน. สถาบนชมชนเกษตรกรรมยงยน.

60

คณะผจดทา

ทปรกษา

นายจารเศรษฐ อรณสทธ ผอานวยการ กศน.อาเภอสนทราย นางยพด ดวงคา ครชานาญการ นายมนตร คาปน ครชานาญการ

คณะทางาน นางสาวอารย ทพน ครอาสาสมครฯ นางอนงคเพญ ธาตอนจนทร ครอาสาสมครฯ นางสธษา มณจกร คร กศน.ตาบลปาไผ นางอญชล กาญจนวงศ คร กศน.ตาบลสนนาเมง นางพชรศวา ศลปะเสรฐ คร กศน.ตาบลหนองแหยง นางรจนา สวรรณ คร กศน.ตาบลสนทรายนอย นางสาวปยะพร ไพยารมณ คร กศน.ตาบลสนพระเนตร นางสาวมณจนทร มลนทจนดา คร กศน.ตาบลเมองเลน นางสาวพชรนทร มลรนทร เจาหนาทนโยบายและแผน นางนตยา ทาคา เจาหนาทบรการสอ

คณะผจดทา นางสาวสวชา อนหนองฉาง ครอาสาสมครฯ นางสาวพชวรรณ อาพนธส คร กศน.ตาบลหนองจอม นางศรนธร มลแดง คร กศน.ตาบลแมแฝกใหม นางสาวศรนภา ธงภกด คร กศน.ตาบลหนองหาร นางสาวกาญจนาวด หงษทอง คร กศน.ตาบลสนทรายหลวง นายภทรดร คณยศยง คร กศน.ตาบลสนปาเปา นายกตตกร คงอนทร คร กศน.ตาบลแมแฝก

บรรณาธการ นางสาวสวชา อนหนองฉาง ครอาสาสมครฯ นางสาวกาญจนาวด หงษทอง คร กศน.ตาบลสนทรายหลวง นายภทรดร คณยศยง คร กศน.ตาบลสนปาเปา ผออกแบบปก นางสาวกาญจนาวด หงษทอง คร กศน.ตาบลสนทรายหลวง

61

คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข

ทปรกษา

นายศภกร ศรศกดา ผอานวยการสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม นางมนา กตชานนท รองผอานวยการสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข

นางสาวมนทกา ปอนตะ ผอานวยการ กศน.อาเภอแมอาย ประธานกรรมการ นางนชล สทธานนทกล ครชานาญการพเศษ กศน.อาเภอสนปาตอง กรรมการ นางยพด ดวงคา ครชานาญการ กศน.อาเภอสนทราย กรรมการ นางพรวไล สาระจนทร คร คศ.1 กศน.อาเภอเมองเชยงใหม กรรมการ นายสมย รกรวม คร คศ.1 กศน.อาเภอแมออน กรรมการ นายทวช กนธะคา คร คศ.1 กศน.อาเภอแมอาย กรรมการ นายสมชาย วงศเขยว ครอาสาสมครฯ กศน.อาเภอดอยสะเกด กรรมการ นางธเนตรศร บญหมน คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอสารภ กรรมการ นางประกายมาศ เขมกาอมพร คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอสารภ กรรมการ นายทนง อนทรตน คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอสนกาแพง กรรมการ นายจกรกฤษณ ปกา คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอแมแตง กรรมการ นางสาวดารกา ชยแกน คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอสนปาตอง กรรมการ นายศภฤกษ ศรธนาสรรค คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอสนปาตอง กรรมการ นายธนภม ชมภรตน คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอสนปาตอง กรรมการ นายดนพงษ บรณะพมพ คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอหางดง กรรมการ นางศาธมา ศรนา นกวเคราะหนโยบายและแผน สานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม กรรมการและเลขานการ