VİDALI KRİKO TASARIMIHazırlayanlar09370275 Semih TAVUKÇUOĞLU09370274 Çağrı EREN

Mühendislik FakültesiMakine Mühendisliği

Kriko Nedir?Kriko, ağır yükleri kısa mesafelere kaldırmakta, yüksek basınç uygulamakta ve çeşitli parçalardan oluşan malzemeleri desteklemekte kullanılan ve çoğunlukla elle çalıştırılan aygıt.

Krikolar kaldıraç ilkesine dayalı olarak, hidrolik etkiyle ya da kremayer-pinyon mekanizması (vida sistemi) uyarınca çalışır. Çoğu kriko elle taşınabilir boyutta ve hafiflikte olmakla birlikte binlerce ton ağırlığı kaldırabilen krikolar da vardır. Krikonun en yaygın örneği, arabalarda lastik değiştirebilmek için aracın bir bölümünü yukarı kaldırmakta kullanılan otomobil krikosudur.

Yük kaldırma stroku sınırlı olan krikolar, döküm veya kaynak konstrüksiyonlu gövde üzerine yerleştirilen somunun içerisinde dönen bir vida ile vidayı döndüren döndürme kolu ve vidanın kaldırdığı yükü destekleyen bir başlık kısmından meydana gelmektedir.

Yük kaldırmak için gerekli moment, vidalı krikolarda mekanik olarak temin edilmektedir güç kaynağı olarak ise çoğu durumda insan gücü kullanılmaktadır. Vidalı krikoların yük kapasiteleri 500-10000 kg ‘dır.

Bizim tasarımımızda kaldırılacak yük 50000 N olarak alınmıştır. h ise 270 mm ‘dir. Buna göre krikoyu boyutlandıralım ve mukavemet hesaplarını yapalım.

Tasarımda Kabul Edilecek Birimler• Civata malzemesi St 60 akma dayanımı• Somun malzemesi fosfor bronzu • Sürtünme açısı (Makine Elemanları Kitabı Cilt 1 E.KOÇ)• Başlık ile temas yüzeyi arasındaki sürtünme katsayısı ve yarıçapı

r=0,45d • Emniyet katsayısı S=2,5 • Çentik faktörü Kç=2 (Makine Elemanları Kitabı Cilt 1 E.KOÇ)• Tetmayer denklemi • Burkulma emniyet katsayısı SK=4• Civataların serbest uzunluğu lK =2l olarak seçilmiştir. • Cıvata basma ve burkulmaya zorlanmaktadır. Boyutlandırmada burulmanın

etkisi %30 alınmıştır.

2/30 mmdaNAK 2/2,1 mmdaNPem

6

1,0

062,05,33 BK

SKd

F

ç

AKb

4/

3,12

14,375,2.2.30

5000.3,1.4

/

3,1.41

SK

Fd

ÇAK

bulunur ve Makine Elemanları Cilt 1 (E.KOÇ) ‘den Ir 48x8 vidası seçilir.

Çap (d) Hatve (P) d2=D2 d3 (d1) A3 (A1) H=0,5P

48 8 44 39 4 1195

Basma, burulma, bileşik gerilmeleri ve emniyet katsayısı

058.044

8tan

2

d

h 31,3 olarak bulunur.

daNmmpdFM S 16951631,3tan2/445000tan2/21

2

221

/18,44/39

5000

4/mmdaN

d

Fb

( Basma gerilmesi)

233

1

1 /45,1)16/39.(

16951

)16/(mmdaN

d

M s

( Burulma gerilmesi)

22222 /876,445,1.318,43 mmdaNbB

5,2076,3876,4

2/30/

B

çAk KS

bulunur ve cıvata bileşik gerilmeye karşı emniyetlidir.

- Civatanın burkulmaya karşı kontrolü yapılırsa eylemsizlik yarıçapı ve incelik derecesi hesaplanır.

mmdi 75,94/394/1 (Eylemsizlik Yarıçapı)8910275.9/500.2/2 0 il olduğuna göre Euler denklemi uygulanır.

224222 /92,19102/10.1,2./ mmdaNEBK

408,4876,4/92,19/ bBKS elde edilir ve cıvata burkulmaya karşı emniyetlidir.

- Somunun boyutlandırılması. Yüzey basınç bağıntısından D=d, D1=d1 ile gösterilirse

emPDD

hFm

.4/

.21

2

20,5496,737

40000

2,1.4/3948

8.500022

(60 mm alındı)

78/60/ hmz

mmmmdD 654,6248.3,13.10

mmDD 9075,8765.35,1.35,1 02

mmme 203/603/

Buna diş karşılık gelir. Somunun diğer boyutları

- Sistemin verimini hesaplamak için başlık ile temas yüzeyi arasındaki sürtünme momentinin hesaplanması gerekmektedir.

mmdr 26,2148.45,045,0

daNmmrFM s 108006,21.5000.1,0..1

bulunur. Cıvata - somun sisteminin ve tüm sistemin verimi

35,0)631,3tan(/31,3tan)tan(/tan p

22%27391

5980

1080016951

31,3tan)2/44(5000tan)2/.(

21

2

ss

t MM

dF tayin edilir.

Kol uzunluğu bağıntısından21. ssq MMLF

mmFMML qSS 92530/)1080016951(/)( 21

elin genişliği de dikkate alınırsa 1000 mm olarak seçilir. Kolun çapının hesabını yapmaya çalışırsak kol eğilmeye maruz kalmaktadır. Buna göre

1532/

5000

32/ 33

dd

Feğ

buradan d=25mm alınır

St60 için 2/60 mmdaNKOPMA ..EMEĞve 5,0.KOPMA 2..

/30 mmdaNEMEĞ

Teşekkürler Türkiye