z DZIAALNOCI PREZESA

URZDU REGULACJI ENERGETYKI

w 2014 r.

Warszawa, kwiecie 2015

SPRAWOZDANIE

Sprawozdanie 2014

1

Wykaz skrtw uywanych w Sprawozdaniu .. 5

Wprowadzenie ........ 7

I. PREZES URE INSTYTUCJA REGULACYJNA ... 9

II. REALIZACJA ZADA Z ZAKRESU REGULACJI GOSPODARKI PALIWAMI I ENERGI ... 17

1. Elektroenergetyka .. 17

1.1. Rynek energii elektrycznej oglna sytuacja .. 17

1.1.1. Rynek hurtowy . 17 1.1.2. Rynek detaliczny . 25

1.2. Regulowanie dziaalnoci przedsibiorstw elektroenergetycznych . 30

1.2.1. Koncesje .. 30

1.2.2. Taryfy i warunki ich ksztatowania . 33 1.2.3. Wyznaczanie operatorw systemw przesyowych i dystrybucyjnych 36

1.2.4. Certyfikat niezalenoci 37 1.2.5. Zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji sieci . 38

1.2.6. Monitorowanie funkcjonowania operatorw . 39 1.2.6.1. Monitorowanie wypeniania przez operatorw systemw

przesyowych i dystrybucyjnych zada wynikajcych

z ustawy Prawo energetyczne 39

1.2.6.2. Kontrolowanie realizacji obowizkw wynikajcych z rozporzdzenia 714/2009 Parlamentu Europejskiego

i Rady w sprawie warunkw dostpu do sieci 49 1.2.6.3. Monitorowanie warunkw przyczania podmiotw do sieci

i ich realizacji oraz dokonywanie napraw tej sieci . 56

1.2.6.4. Monitorowanie zmiany sprzedawcy .. 58 1.2.6.5. Ocena realizacji Programw Zgodnoci 61

1.2.7. Ustalanie metod kontroli i przygotowanie projektw dziaa dla poprawy efektywnoci przedsibiorstw energetycznych 64

1.3. Budowa zintegrowanego rynku energii elektrycznej 64

1.3.1. Rynki i inicjatywy regionalne energii elektrycznej (ERI) 64

1.3.2. Projekty pilotaowe i zagadnienie nieplanowych przepyww energii elektrycznej 65

1.3.3. Wsppraca z waciwymi organami w zakresie sporzdzania i stosowania kodeksw sieci oraz zatwierdzania metod zarzdzania

ograniczeniami . 69

1.3.3.1. Wytyczne ramowe i kodeksy sieciowe ... 70 1.3.3.2. Zatwierdzanie metod alokacji zdolnoci przesyowych

i zarzdzania ograniczeniami 73

1.4. Realizacja obowizkw wynikajcych z przepisw rozporzdzenia 347/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wytycznych dotyczcych

transeuropejskiej infrastruktury energetycznej ...

74

1.5. Realizacja obowizkw wynikajcych z ustawy o rozwizaniu KDT . 75

SPIS TRECI

Sprawozdanie 2014

2

1.6. Wspieranie odnawialnych rde energii (OZE) i kogeneracji (CHP) 77 1.6.1. Wydawanie i umarzanie wiadectw pochodzenia oraz wiadectw

pochodzenia z kogeneracji. Wydawanie gwarancji pochodzenia . 79

1.6.2. Kontrola realizacji obowizku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE wiadectw pochodzenia energii elektrycznej

wytworzonej w odnawialnych rdach energii oraz wiadectw pochodzenia z kogeneracji .... 83

1.6.3. Publikowanie wysokoci jednostkowych opat zastpczych . 85

1.6.4. Sprawy sporne dotyczce odmowy przyczenia do sieci odnawialnych rde energii ...... 86

1.7. Przesanki i ocena bezpieczestwa dostarczania energii elektrycznej 87

1.7.1. Monitorowanie funkcjonowania systemu elektroenergetycznego 87 1.7.2. Uzgadnianie projektw planw rozwoju elektroenergetycznych

przedsibiorstw sieciowych 93 1.7.3. Udzielanie zgody na budow linii bezporedniej 94

1.7.4. Uzgadnianie planu wprowadzenia ogranicze w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej opracowanego przez operatora systemu

przesyowego elektroenergetycznego .. 95

1.7.5. Monitorowanie wypeniania obowizku utrzymywania zapasw paliw 97 1.7.6. Monitorowanie planw inwestycyjnych przedsibiorstw energetycznych

w nowe moce wytwrcze ... 99 1.7.7. Monitorowanie i ocena bezpieczestwa dostarczania energii elektrycznej . 102

2. Gazownictwo 104

2.1. Rynek gazu ziemnego oglna sytuacja 104

2.1.1. Rynek hurtowy . 104 2.1.2. Rynek detaliczny . 107

2.2. Regulowanie dziaalnoci przedsibiorstw gazowniczych 109

2.2.1. Koncesje .. 109

2.2.2. Taryfy i warunki ich ksztatowania . 113 2.2.3. Wyznaczanie operatorw systemw gazowych .. 122

2.2.4. Certyfikaty niezalenoci .... 126 2.2.5. Zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji sieci .... 127

2.2.6. Monitorowanie funkcjonowania operatorw . 128 2.2.6.1. Monitorowanie wypeniania przez operatorw systemw

przesyowych i magazynowych zada w zakresie warunkw

dostpu do sieci i instalacji wynikajcych z ustawy Prawo energetyczne oraz rozporzdzenia 715/2009 .. 128

2.2.6.2. Monitorowanie zmiany sprzedawcy . 131 2.2.6.3. Monitorowanie warunkw przyczania podmiotw do sieci

i ich realizacji oraz dokonywanie napraw tej sieci .. 133

2.2.6.4. Ocena realizacji Programw Zgodnoci . 134

2.3. Budowa zintegrowanego rynku gazu ziemnego .... 136

2.3.1. Udzia Polski w rynkach i inicjatywach regionalnych gazu ziemnego .. 136

2.3.2. Wsppraca w zakresie sporzdzania i stosowania kodeksw sieci . 137

2.4. Przesanki i ocena bezpieczestwa dostarczania gazu ziemnego 140 2.4.1. Wsppraca w zakresie budowy pocze transgranicznych .... 140

2.4.2. Uzgadnianie projektw planw rozwoju gazowniczych przedsibiorstw sieciowych 145

2.4.3. Udzielanie zgody na budow gazocigu bezporedniego .. 153

2.4.4. Weryfikacja lub ustalanie wielkoci zapasw obowizkowych gazu ziemnego 154 2.4.5. Zatwierdzanie planw wprowadzania ogranicze w poborze

gazu ziemnego 155

Sprawozdanie 2014

3

2.4.6. Kontrolowanie wypeniania przez waciciela sieci przesyowej oraz operatora systemu przesyowego gazowego ich obowizkw, w tym

monitorowanie powiza oraz przepywu informacji midzy nimi ... 158

2.4.7. Monitorowanie wypeniania obowizku utrzymywania zapasw obowizkowych gazu ziemnego .. 159

2.4.8. Ocena bezpieczestwa dostarczania gazu ziemnego .. 160

3. Ciepownictwo .. 162

3.1. Rynek ciepa oglna sytuacja . 162 3.1.1. Lokalne rynki ciepa ... 162

3.1.2. Bilans poday i zuycia ciepa ... 163

3.2. Regulowanie dziaalnoci przedsibiorstw ciepowniczych . 164

3.2.1. Koncesjonowanie 164 3.2.2. Zatwierdzanie taryf . 165

3.2.3. Inne dziaania Prezesa URE 166

4. Paliwa cieke, biopaliwa cieke i biokomponenty 167

4.1. Rynek paliw ciekych oglna sytuacja 167

4.1.1. Charakterystyka rynku . 167

4.1.2. Prawo i praktyka koncesjonowania 168

4.2. Monitorowanie rynku biokomponentw, paliw ciekych i biopaliw ciekych .. 174 4.2.1. Podstawy prawne 174

4.2.2. Biokomponenty 175 4.2.3. Biopaliwa cieke 175

4.3. Monitorowanie realizacji Narodowego Celu Wskanikowego 175

5. Inne zadania Prezesa URE 177

5.1. Kontrolowanie dziaalnoci przedsibiorstw energetycznych . 177 5.1.1. Kontrola stosowania taryf . 177

5.1.2. Dziaania interwencyjne .. 178 5.1.3. Kontrola realizacji obowizku publicznej sprzeday energii elektrycznej

i paliw gazowych ...... 181

5.2. Kontrolowanie zapewnienia rwnego i otwartego dostpu do sieci

transportowej dwutlenku wgla i podziemnych skadowisk dwutlenku wgla 182

5.3. Nakadanie kar pieninych . 183

5.4. Rozstrzyganie sporw . 188

5.5. System wsparcia efektywnoci energetycznej .. 190 5.5.1. Organizowanie i przeprowadzanie przetargw w celu wyboru

przedsiwzi sucych poprawie efektywnoci energetycznej,

za ktre mona uzyska wiadectwa efektywnoci energetycznej .. 192 5.5.2. Wydawanie wiadectw efektywnoci energetycznej .. 197

5.6. Dziaania na rzecz wdroenia inteligentnych sieci .. 198

5.7. Wsppraca midzynarodowa . 199

5.8. Statystyka publiczna 201

Sprawozdanie 2014

4

5.9. Publikowanie wskanikw cenowych .. 202 5.9.1. rednia cena sprzeday energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym

oraz sposb jej obliczania .. 202

5.9.2. rednie ceny sprzeday energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji .. 203

5.9.3. rednie ceny sprzeday ciepa wytworzonego w nalecych do przedsibiorstw posiadajcych koncesje jednostkach wytwrczych

nie bdcych jednostkami kogeneracji ... 204

5.9.4. rednia cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych .. 204 5.9.5. rednia kwartalna cena energii elektrycznej niepodlegajca

obowizkowi publicznej sprzeday ...... 205 5.9.6. rednie kwartalne ceny zakupu gazu ziemnego z zagranicy 205

5.9.7. Wskanik referencyjny ustalany dla potrzeb kalkulacji taryf . 206

5.10. Powoywanie komisji kwalifikacyjnych .. 206

III. PROMOWANIE KONKURENCJI I DZIAANIA NA RZECZ WZMOCNIENIA POZYCJI ODBIORCY 209

1. Formalne rodki prawne . 209

1.1. Kontrolowanie standardw jakociowych obsugi odbiorcw 209 1.2. Rozstrzyganie skarg na dziaania przedsibiorstw energetycznych .. 211

2. Wspdziaanie z waciwymi organami w przeciwdziaaniu praktykom

przedsibiorstw energetycznych ograniczajcych konkurencj . 212

3. Wsppraca z organizacjami konsumenckimi .. 213

4. Upowszechnianie wiedzy o rynku konkurencyjnym i prawach konsumenta .. 214

4.1. Dziaalno informacyjno-edukacyjna ... 214 4.2. Wsppraca ze rodkami masowego przekazu . 220

4.3. Dziaalno Punktu Informacyjnego dla Odbiorcw Energii i Paliw Gazowych 222

4.4. Zbir Praw Konsumenta Energii 226

IV. FUNKCJONOWANIE URZDU ORAZ KONTROLA DZIAALNOCI PREZESA URE .... 227

1. Organizacja i funkcjonowanie urzdu . 227

2. Zatrudnienie i kwalifikacje . 228

3. Budet .. 230 3.1. Dochody . 230

3.2. Wydatki .. 231

4. Sdowa kontrola dziaalnoci Prezesa URE .. 233

5. Kontrola dziaalnoci Prezesa URE przez Najwysz Izb Kontroli oraz inne instytucje kontrolne . 239

6. Kontrola zarzdcza . 240

WNIOSKI I UWAGI .. 242

ANEKS. DZIAALNO REGULACYJNA URE I ODDZIAW TERENOWYCH URE 251

Sprawozdanie 2014

5

ACER Agency for the Cooperation of Energy Regulators Agencja ds. Wsppracy Organw Regulacji Energetyki

ENTSO-E The European Network of Transmission System Operators for electricity

Europejska Sie Operatorw Systemw Przesyowych energii elektrycznej

ENTSO-G The European Network of Transmission System Operators for gas Europejska Sie Operatorw Systemw Przesyowych gazu

GK PGNiG S.A. Grupa Kapitaowa Polskiego Grnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A.

GUD Generalna Umowa Dystrybucji

GUD-K Generalna Umowa Dystrybucji dla Usugi Kompleksowej

GUS Gwny Urzd Statystyczny

IRiESD Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej

IRiESP Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyowej

KDT Kontrakty dugoterminowe

KSE Krajowy System Elektroenergetyczny

LNG Liquefied Natural Gas Skroplony Gaz Ziemny

OGP Gaz-System S.A. Operator Gazocigw Przesyowych Gaz-System S.A.

OREO Operator Rozlicze Energii Odnawialnej S.A.

OSD Operator Systemu Dystrybucyjnego

OSM Operator Systemu Magazynowania

OSP Operator Systemu Przesyowego

OZE Odnawialne rda Energii

PGNiG S.A. Polskie Grnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.

Prezes ARR Prezes Agencji Rynku Rolnego

Prezes UOKiK Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw

Prezes URE Prezes Urzdu Regulacji Energetyki

PSE S.A. Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.

PSG Sp. z o.o. Polska Spka Gazownictwa Sp. z o.o.

PTPiREE Polskie Towarzystwo Przesyu i Rozdziau Energii Elektrycznej

rozporzdzenie 347/2013 rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013

z 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczcych transeuropej-skiej infrastruktury energetycznej, uchylajce decyzj nr 1364/2006/WE oraz zmieniajce rozporzdzenia (WE) nr 713/2009, (WE) nr 714/2009 i (WE) nr 715/2009 (Dz. U. UE L 2013.115.39)

rozporzdzenie 713/2009 rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 713/2009 z 13 lipca 2009 r. ustanawiajce Agencj ds. Wsppracy Organw Regulacji Energetyki (Dz. U. UE L 2009.211.1)

WYKAZ SKRTW

UYWANYCH W SPRAWOZDANIU

Sprawozdanie 2014

6

rozporzdzenie 714/2009 rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 714/2009 z 13 lipca 2009 r. w sprawie warunkw dostpu do sieci w odniesieniu

do transgranicznej wymiany energii elektrycznej i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1228/2003 (Dz. U. UE L 2009.211.15 z pn. zm.)

rozporzdzenie 715/2009 rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z 13 lipca 2009 r. w sprawie warunkw dostpu do sieci przesyowych gazu ziemnego i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1775/2005 (Dz. U. UE L 2009.211.36 z pn. zm.)

rozporzdzenie REMIT rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z 25 padziernika 2011 r. w sprawie integralnoci i przejrzystoci hurtowego rynku energii (Dz. U. UE L 2011.326.1)

SGT EuRoPol GAZ S.A. System Gazocigw Tranzytowych EuRoPol GAZ S.A.

SOKiK Sd Okrgowy w Warszawie Sd Ochrony Konkurencji i Konsumentw

TGE S.A. Towarowa Gieda Energii S.A.

TOE Towarzystwo Obrotu Energi

TPA Third Party Access Zasada Dostpu Strony Trzeciej do Sieci

UE Unia Europejska

UOKiK Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw

URE Urzd Regulacji Energetyki

ustawa Prawo energetyczne ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z pn. zm.)

ustawa nowelizujca ustawa z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne

oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 984)

ustawa zmieniajca ustawa z 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U z 2010 r. Nr 21, poz. 104)

ustawa o biopaliwach ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach

ciekych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1643 z pn. zm.)

ustawa o efektywnoci

energetycznej

ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o efektywnoci energetycznej

(Dz. U. z 2011 r. Nr 94, poz. 551 z pn. zm.)

ustawa o rozwizaniu KDT ustawa z 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztw powsta-ych u wytwrcw w zwizku z przedterminowym rozwizaniem umw dugoterminowych sprzeday mocy i energii elektrycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 130, poz. 905 z pn. zm.)

ustawa o statystyce ustawa z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2012 r.

poz. 591 z pn. zm.)

ustawa o zamwieniach publicznych

ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych

(Dz. U. z 2013 r. poz. 907 z pn. zm.)

ustawa o zapasach ustawa z 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktw naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postpowania w sytuacjach zagroenia bezpieczestwa paliwowego pastwa i zakce na rynku naftowym (Dz. U. z 2014 r. poz. 1695 z pn. zm.)

http://n36.lex.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1

Sprawozdanie 2014

7

iniejszy dokument stanowi Sprawozdanie z dziaalnoci Prezesa URE w 2014 r. Prezentowane w Sprawozdaniu zagadnienia odnosz si do sposobu realizacji obowizkw

Prezesa URE, wynikajcych przede wszystkim z ustawy Prawo energetyczne oraz innych aktw prawnych, dotyczcych spraw z zakresu regulacji gospodarki paliwami i energi oraz

promowania konkurencji ze szczeglnym uwzgldnieniem oceny bezpieczestwa dostaw energii

elektrycznej i gazu ziemnego. Mowa tu m.in. o ustawie o efektywnoci energetycznej, ustawie o biopaliwach, ustawie o rozwizaniu KDT czy ustawie o zapasach.

W praktyce dziaa regulacyjnych, w 2014 r., podobnie jak w latach ubiegych, Prezes URE stara si konsekwentnie i odpowiedzialnie wypenia misj zapewnienia rwnowagi interesw uczestnikw

rynku paliw i energii w ramach realizowanej przez pastwo polityki energetycznej, podporzdkowan takim nadrzdnym przesankom jak bezpieczestwo energetyczne, wysoka

konkurencyjno gospodarki i zrwnowaony rozwj.

Jednym z waniejszych obszarw dziaa regulacyjnych prowadzonych przez Prezesa URE

w 2014 r. byo udzielanie koncesji na wytwarzanie i obrt paliwami ciekymi z zagranic, ktre jako nowy typ koncesji wprowadzono do ustawy Prawo energetyczne w 2014 r.

Istotnym krokiem na drodze integracji rynku energii elektrycznej byo wsparcie przez Prezesa

URE w poowie 2014 r. dziaa podejmowanych wsplnie przez operatora systemu przesyowego PSE S.A. oraz krajow gied energii TGE S.A., majcych na celu pene uczestnictwo tych podmiotw

w organizacji europejskiego obrotu energi elektryczn. Zapewni to efektywny transgraniczny obrt giedowy energi.

W 2014 r. Prezes URE kontynuowa prace na rzecz wzmocnienia pozycji konsumentw, szczeglnie w gospodarstwach domowych. Prowadzone byy kampanie informacyjne zwikszajce

znajomo praw konsumentw. W URE opracowane zostay Zbiory Praw Konsumenta Energii

Elektrycznej i Paliw Gazowych. Dokumenty te zawieraj praktyczne informacje dotyczce zarwno praw odbiorcw, jak rwnie funkcjonowania rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego. Ju

w 2014 r. sprzedawcy rozpoczli dostarczanie zbiorw praw konsumenta do gospodarstw domowych.

W 2014 r. nastpio przyspieszenie liberalizacji rynku gazu ziemnego. Systematycznie rosa liczba

podmiotw posiadajcych koncesje na obrt paliwami gazowymi (OPG) oraz obrt gazem ziemnym z zagranic (OGZ). Rosnce zainteresowanie udzieleniem tych rodzajw koncesji

i rosnca liczba zatwierdzanych taryf w tym obszarze wiadcz o pozytywnych efektach liberalizacji rynku gazu ziemnego w Polsce.

Istotnym procesem realizowanym przez Prezesa URE w 2014 r. bya certyfikacja operatora

systemu przesyowego OGP Gaz-System S.A. w dwch modelach tzw. unbundlingu. Proces ten w modelu ownership unbundling (tzn. rozdzielenia dziaalnoci pod wzgldem wacicielskim przedsibiorstwa) zosta zakoczony 22 wrzenia 2014 r. wydaniem przez Prezesa URE decyzji o udzieleniu tej spce certyfikatu niezalenoci. Postpowanie w sprawie przyznania certyfikatu

niezalenoci w modelu ISO (to jest niezalenego operatora systemu) zostanie zakoczone w pierwszej poowie 2015 r.

W ostatnich latach coraz bardziej istotny staje si take midzynarodowy, a zwaszcza europejski kontekst funkcjonowania organu regulacyjnego. Integracja rynkw pastw czonkowskich w UE

staje si faktem, budowa nowych pocze transgranicznych, opracowywanie i wdraanie kodeksw sieciowych urzeczywistnia ide wsplnego rynku.

Polski regulator poprzez prace nad kodeksami sieciowymi w ACER, projekty wczesnej

implementacji kodeksw sieci w ramach Inicjatyw Regionalnych oraz wspprac dwustronn i wielostronn z innymi regulatorami, w tym m.in. w ramach Grupy Wyszehradzkiej, aktywnie wczy

si w dziaania na rzecz stworzenia wsplnego rynku. Prezes URE uczestniczy take w pracach nad rozbudow infrastruktury energetycznej w pastwach UE, przede wszystkim poprzez

N

WPROWADZENIE

http://www.ure.gov.pl/portal/pl/25/4926/Ustawa_z_dnia_29_czerwca_2007_r_o_zasadach_pokrywania_kosztow_powstalych_u_wytwo.htmlhttp://www.ure.gov.pl/portal/pl/25/4927/Ustawa_z_dnia_16_lutego_2007_r_o_zapasach_ropy_naftowej_produktow_naftowych_i_ga.htmlhttp://www.ure.gov.pl/pl/poradnik-odbiorcy/zbior-praw-konsumenta/5606,Zbior-praw-konsumenta.htmlhttp://www.ure.gov.pl/pl/poradnik-odbiorcy/zbior-praw-konsumenta/5606,Zbior-praw-konsumenta.html

Sprawozdanie 2014

8

zaangaowanie w proces wydawania skoordynowanych decyzji ws. transgranicznej alokacji kosztw odnonie projektw, ktre otrzymay status projektw wsplnego zainteresowania (PCI).

Wraz z rozwojem wsplnego rynku zmienia si rwnie podejcie regulatorw do poszczeglnych

sektorw. Dziaania, ktre podejmuj na rynku krajowym w coraz mocniejszym stopniu mog wpywa na rynki pastw ssiadujcych. W tym kontekcie bardzo duego znaczenia nabiera

opublikowany 23 wrzenia 2014 r. dokument przygotowany wsplnie przez regulatorw oraz ACER ACER Recommendation on the Regulatory response to the future challenges emerging from developments in the Internal Energy Market (Energy Regulation: A Bridge to 2025 Conclusions Paper) 1). Zawiera on nie tylko analiz sytuacji na rynku europejskim, ale i projekcj obrazu rynku w horyzoncie 2025 r. Na tej podstawie zostay okrelone wyzwania, jakie stoj przed regulatorami.

Regulatorzy wskazali rwnie na konkretne dziaania, jakie musz by przez nich oraz przez ACER podjte w celu zapewnienia funkcjonowania konkurencji na rynku, zabezpieczenia interesw

odbiorcw, w tym bezpieczestwa dostaw. Naley zwrci uwag, e jest to pierwszy dokument przygotowany wsplnie przez regulatorw oceniajcy rynek i zmiany na nim zachodzce

w perspektywie kolejnych 10 lat.

Oprcz prac na rzecz budowy wsplnego rynku energii w UE, gwnym tematem w 2014 r. byo bezpieczestwo energetyczne. Sytuacja polityczna na Ukrainie oraz zwizana z ni niepewno

odnonie dostaw surowcw energetycznych do pastw UE skutkowaa szeregiem inicjatyw na rzecz poprawy bezpieczestwa energetycznego Unii. Mimo, e kwestie zwizane z zapewnieniem

bezpieczestwa energetycznego nie nale do kompetencji Prezesa URE, to dziaania podejmowane

przez regulatora stanowi istotny wkad w zapewnienie przyszych bezpiecznych dostaw surowcw energetycznych do wszystkich pastw Unii. Uzgadnianie planw rozwoju, w tym budowy nowych

pocze transgranicznych, czy wydawanie skoordynowanych decyzji dotyczcych alokacji kosztw to tylko przykady takich dziaa.

W ubiegym roku Prezes URE uczestniczy take w pracach nad skoordynowanymi decyzjami dotyczcymi pocze krajowego systemu przesyowego gazowego z systemami Czech, Sowacji

i Litwy. Realizacja tych projektw przyczynia si do dywersyfikacji rde dostaw gazu ziemnego do

Polski i ma pozytywny wpyw na bezpieczestwo energetyczne kraju.

Przedkadany Ministrowi Gospodarki dokument jest siedemnastym Sprawozdaniem

przygotowanym przez Prezesa URE. Sprawozdanie zostao podzielone na cztery czci, w ktrych

szczegowo opisano dziaania podejmowane przez Prezesa URE zarwno na szczeblu krajowym, jak i midzynarodowym. Dziaania regulacyjne w poszczeglnych podsektorach energetyki:

elektroenergetyce, gazownictwie, ciepownictwie i podsektorze paliw ciekych przedstawiono w czci II. W nastpnej czci przedmiotem Sprawozdania s kwestie promowania konkurencji oraz

wzmocnienia pozycji odbiorcy paliw i energii (cz. III). W czci IV opisano organizacj

i funkcjonowanie urzdu, a take wyniki kontroli, jakim podlegaa dziaalno Prezesa URE w 2014 r.

1) http://www.acer.europa.eu/Official_documents/Acts_of_the_Agency/SD052005/Supporting%20document%20to%20ACER%20-

Recommendation%2005-2014%20-%20%20Energy%20Regulation%20A%20Bridge%20to%202025%20Conclusions%20Paper.pdf

Sprawozdanie 2014

9

I. Prezes URE jest centralnym organem administracji rzdowej, utworzonym przez ustaw

Prawo energetyczne, w celu realizacji zada z zakresu regulacji gospodarki paliwami i energi oraz

promowania konkurencji. Ustawa na przestrzeni kilkunastu lat obowizywania bya wielokrotnie nowelizowana (ponad 50 razy), trzykrotnie te ogoszono jej tekst jednolity (ostatnio w 2012 r.2)).

W wyniku licznych zmian tej ustawy, jak rwnie wskutek przyznania Prezesowi URE nowych

uprawnie i obowizkw na podstawie innych ustaw (o czym niej), modyfikacji uleg charakter i zakres kompetencji tego organu. O ile w pocztkowym okresie funkcjonowania zadania Prezesa

URE cile zwizane byy z regulacj rynku energii i gazu (poprzez stosowanie takich instrumentw jak koncesje, taryfy i kary), o tyle obecnie na skutek m.in. postpujcego rozwoju konkurencji na

tych rynkach charakter zada organu regulacyjnego ewoluuje w kierunku okrelonej w prawie europejskim, a w lad za nim w prawie krajowym triady uprawnie i obowizkw

zwizanych z bezpieczestwem, rozwojem rynku i zrwnowaonym rozwojem, przybierajcym

posta szeroko pojtego monitoringu funkcjonowania regulowanych sektorw, wsparcia istotnych aspektw ich rozwoju (m.in. promocja odnawialnych rde energii, ochrona odbiorcw,

promowanie konkurencji), kontroli i sprawozdawczoci wynikajcej m.in. z obowizku realizacji wsppracy midzynarodowej. Podkreli przy tym naley, e poszerzajce si z roku na rok

kompetencje regulacyjne Prezesa URE s cile zwizane z polityk energetyczn, jak rwnie

z wymaganiami zewntrznymi (polityk UE i wynikajcym z niej obowizkiem dostosowania prawa polskiego do prawa Unii).

Niezmiennie jednak kolejne nowelizacje ustawy Prawo energetyczne czyni jej przepisy coraz bardziej zoonymi, a sam ustaw nieczyteln. Powoduje to liczne rozbienoci interpretacyjne,

a w konsekwencji konieczno podejmowania decyzji o zoonym charakterze nie tylko

faktycznym, ale przede wszystkim prawnym.

II. Rok 2014, podobnie jak rok poprzedni, obfitowa w liczne nowelizacje zarwno przepisw ustawy Prawo energetyczne, jak rwnie innych ustaw, skutkujce istotnymi zmianami regulacji

w zakresie szeroko rozumianego prawa energetycznego, co nie pozostawao bez wpywu na zakres

kompetencji Prezesa URE, ktry na przestrzeni ostatnich lat ulega nieustajcemu rozszerzaniu. Przy czym, odmiennie ni w 2013 r., w ktrym najistotniejsze zmiany pod wzgldem zada organu

regulacyjnego wprowadzone zostay obszern ustaw nowelizujc, rok sprawozdawczy charakteryzowa si zarwno zmianami tej ustawy, jak rwnie ustaw odrbnych (o czym niej),

ktre wprowadzay znaczce zmiany w zakresie obowizkw przedsibiorstw energetycznych,

pozostajcych nierozerwalnie zwizanymi z kompetencjami regulatora. Tym niemniej, niezalenie od kwestii usytuowania przez ustawodawc zada organu

regulacyjnego w przepisach odrbnych, ustawa Prawo energetyczne pozostaje podstawowym aktem prawnym okrelajcym prawa i obowizki Prezesa URE. Ustawa ta oparta jest na zasadzie

jednorodnoci rynkw paliw i energii, regulujc tym samym funkcjonowanie rynku gazu ziemnego, energii elektrycznej, ciepa i paliw ciekych, w tym kwestie zwizane z funkcjonowaniem

odnawialnych rde energii i kogeneracji.

Najistotniejszym przepisem o charakterze kompetencyjnym, okrelajcym zadania Prezesa URE jest art. 23 ustawy Prawo energetyczne. Przepis ten, po licznych nowelizacjach na przestrzeni

blisko osiemnastu lat dziaalnoci regulatora, zawiera obszerny katalog kompetencji tego organu, determinowanych wzrastajcym zakresem obowizkw po stronie przedsibiorstw energetycznych.

W konsekwencji kolejnych zmian, ktre miay miejsce w roku sprawozdawczym, obecnie art. 23 ust. 2

ustawy Prawo energetyczne obejmuje nastpujce uprawnienia i obowizki Prezesa URE:

2) Dz. U. z 2012 r. poz. 1059.

CZ I. PREZES URE

INSTYTUCJA REGULACYJNA

Sprawozdanie 2014

10

1) udzielanie i cofanie koncesji, 2) zatwierdzanie i kontrolowanie stosowania taryf paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepa

pod wzgldem zgodnoci z zasadami okrelonymi w ustawie i przepisach wykonawczych,

w tym analizowanie i weryfikowanie kosztw przyjmowanych przez przedsibiorstwa energetyczne jako uzasadnione do kalkulacji cen i stawek opat w taryfach,

3) ustalanie: a) wspczynnikw korekcyjnych okrelajcych projektowan popraw efektywnoci

funkcjonowania przedsibiorstwa energetycznego oraz zmian warunkw wykonywania

przez to przedsibiorstwo danego rodzaju dziaalnoci gospodarczej; b) okresu obowizywania taryf i wspczynnikw korekcyjnych;

c) wysokoci uzasadnionego zwrotu z kapitau, dla przedsibiorstw energetycznych przedkadajcych taryfy do zatwierdzenia;

d) maksymalnego udziau opat staych w cznych opatach za wiadczenie usug przesyania lub dystrybucji dla poszczeglnych grup odbiorcw w taryfach dla paliw gazowych i energii,

w przypadkach gdy wymaga tego ochrona interesw odbiorcw;

e) jednostkowych opat zastpczych; f) wskanika referencyjnego,

4) opracowywanie wytycznych i zalece zapewniajcych jednolit form planw rozwoju sporzdzanych przez przedsibiorstwa zajmujce si przesyaniem lub dystrybucj paliw

gazowych lub energii,

5) kontrolowanie prawidowoci realizacji obowizkw majcych na celu wsparcie dziaalnoci gospodarczej w zakresie wytwarzania energii w rdach odnawialnych i w wysokosprawnej

kogeneracji oraz biogazu rolniczego, 6) kontrolowanie wykonywania przez przedsibiorstwa energetyczne zajmujce si wytwarzaniem

energii elektrycznej obowizku publicznej sprzeday tej energii na zasadach okrelonych w art. 49a ust. 1 i 2,

7) kontrolowanie wykonywania przez przedsibiorstwa energetyczne zajmujce si obrotem

paliwami gazowymi obowizku sprzeday gazu ziemnego wysokometanowego na zasadach okrelonych w art. 49b ust. 1,

8) uzgadnianie projektw planw rozwoju przedsibiorstw energetycznych, 9) wyznaczanie operatorw systemu przesyowego, systemu dystrybucyjnego, systemu

magazynowania, systemu skraplania gazu ziemnego lub systemu poczonego oraz

publikowanie w Biuletynie Urzdu Regulacji Energetyki i zamieszczanie na swojej stronie internetowej w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o danych adresowych, obszarze

dziaania i okresie, na ktry zostali wyznaczeni operatorami systemu, 10) przyznawanie certyfikatw niezalenoci,

11) kontrolowanie wypeniania przez waciciela sieci przesyowej oraz operatora systemu

przesyowego gazowego obowizkw okrelonych w ustawie oraz umowie powierzajcej penienie obowizkw operatora, w tym monitorowanie powiza pomidzy wacicielem sieci

przesyowej a operatorem systemu przesyowego gazowego oraz przepywu informacji midzy nimi,

12) informowanie Komisji Europejskiej o wyznaczeniu operatorw systemw przesyowych, 13) udzielanie i cofanie zwolnienia z obowizku wiadczenia usug przesyania lub dystrybucji paliw

gazowych i energii, magazynowania paliw gazowych, usug transportu gazu ziemnego oraz

usug polegajcych na skraplaniu gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego, 14) zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyowych i dystrybucyjnych,

15) organizowanie i przeprowadzanie przetargw dotyczcych: a) wyaniania sprzedawcw z urzdu;

b) budowy nowych mocy wytwrczych energii elektrycznej i realizacji przedsiwzi

zmniejszajcych zapotrzebowanie na energi elektryczn, 16) kontrolowanie standardw jakociowych obsugi odbiorcw oraz kontrolowanie na wniosek

odbiorcy dotrzymania parametrw jakociowych paliw gazowych i energii elektrycznej, 17) kontrolowanie realizacji przez operatora systemu przesyowego elektroenergetycznego lub

operatora systemu poczonego elektroenergetycznego oraz innych uczestnikw rynku energii elektrycznej obowizkw wynikajcych z przepisw rozporzdzenia 714/2009, a take

wykonywanie innych obowizkw organu regulacyjnego wynikajcych z tego rozporzdzenia,

http://n36.lex.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1

Sprawozdanie 2014

11

18) kontrolowanie realizacji przez operatora systemu przesyowego gazowego lub operatora systemu poczonego gazowego oraz innych uczestnikw rynku paliw gazowych obowizkw

wynikajcych z przepisw rozporzdzenia 715/2009, a take wykonywanie innych obowizkw

organu regulacyjnego wynikajcych z tego rozporzdzenia oraz zatwierdzanie odpowiednich punktw w systemie przesyowym, objtych obowizkiem, o ktrym mowa w art. 18 tego

rozporzdzenia, 19) zatwierdzanie metod alokacji zdolnoci przesyowych i zarzdzania ograniczeniami,

opracowanych zgodnie z przepisami rozporzdzenia 714/2009 lub rozporzdzenia 715/20093),

20) rozstrzyganie sporw w zakresie odmowy zawarcia umowy o przyczenie do sieci, umowy sprzeday, umowy o wiadczenie usug przesyania lub dystrybucji paliw lub energii, umowy

o wiadczenie usug transportu gazu ziemnego, umowy o wiadczenie usugi magazynowania paliw gazowych, umowy o udostpnienie czci instalacji do magazynowania paliwa gazowego,

umowy o wiadczenie usugi skraplania gazu ziemnego oraz umowy kompleksowej, a take w przypadku nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii,

21) nakadanie kar pieninych na zasadach okrelonych w ustawie,

22) wspdziaanie z waciwymi organami w przeciwdziaaniu praktykom przedsibiorstw energetycznych ograniczajcym konkurencj,

23) wspdziaanie z Komisj Nadzoru Finansowego, 24) wsppraca z organami regulacyjnymi pastw czonkowskich UE lub pastw czonkowskich

Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron umowy o Europejskim Obszarze

Gospodarczym oraz z Agencj, w szczeglnoci w zakresie sporzdzania i stosowania kodeksw sieci oraz zatwierdzania metod zarzdzania ograniczeniami opracowanymi zgodnie z przepisami

rozporzdzenia 714/2009 oraz rozporzdzenia 715/2009, a take w zakresie integracji krajowych sektorw energetycznych na poziomie regionalnym,

25) zawieranie umw z organami regulacyjnymi pastw czonkowskich UE lub pastw czonkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron umowy

o Europejskim Obszarze Gospodarczym w celu zacieniania wsppracy w zakresie regulacji,

26) zwracanie si do Agencji w sprawie zgodnoci decyzji wydanych przez inne organy regulacyjne, z wytycznymi, o ktrych mowa w rozporzdzeniu 714/2009 lub w rozporzdzeniu 715/2009

oraz informowanie Komisji Europejskiej o niezgodnoci tych decyzji, 27) ustalanie metod kontroli i podejmowanie dziaa dla poprawy efektywnoci przedsibiorstw

energetycznych,

28) okrelanie i publikowanie wskanikw i cen wskanikowych istotnych dla procesu ksztatowania taryf,

29) publikowanie informacji sucych zwikszeniu efektywnoci uytkowania paliw i energii, 30) zbieranie i przetwarzanie informacji dotyczcych przedsibiorstw energetycznych, w tym

obliczanie i ogaszanie w terminie do 31 marca kadego roku:

a) rednich cen sprzeday energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji obliczonych oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji

opalanych gazem ziemnym lub o cznej mocy poniej 1 MW, opalanych metanem lub gazem uzyskiwanym z przetwarzania biomasy i innych;

b) redniej ceny sprzeday energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym oraz sposb jej obliczenia;

c) rednich cen sprzeday ciepa, wytworzonego w nalecych do przedsibiorstw

posiadajcych koncesje jednostkach wytwrczych niebdcych jednostkami kogeneracji: opalanych paliwami wglowymi;

opalanych paliwami gazowymi; opalanych olejem opaowym;

stanowicych odnawialne rda energii;

d) redniej ceny energii elektrycznej dla odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym uwzgldniajcej opat za wiadczenie usugi dystrybucji energii elektrycznej,

obliczanej na podstawie cen zawartych w umowach kompleksowych w poprzednim roku kalendarzowym,

3) Kwestie warunkw dostpu do sieci przesyowych gazu ziemnego, w tym metod alokacji zdolnoci przesyowych

i zarzdzania ograniczeniami reguluje rozporzdzenie 715/2009.

http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784480&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784480&full=1http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784480&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784480&full=1http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784478&full=1http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784480&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.784480&full=1

Sprawozdanie 2014

12

31) gromadzenie informacji dotyczcych istniejcej, bdcej w budowie lub planowanej infrastruktury energetycznej w sektorach gazu ziemnego i energii elektrycznej (w tym energii elektrycznej ze

rde odnawialnych z wyczeniem infrastruktury dotyczcej wytwarzania energii elektrycznej

z biogazu rolniczego) oraz biopaliw ciekych w rozumieniu ustawy o biopaliwach znajdujcych si

w obszarze zainteresowania UE i przekazywanie ich do Ministra Gospodarki, w terminie i zakresie okrelonym w rozporzdzeniu Rady (UE, EURATOM) nr 617/2010,

32) gromadzenie i przekazywanie do Komisji Europejskiej informacji o iloci energii elektrycznej importowanej z pastw niebdcych czonkami UE,

33) gromadzenie informacji o projektach inwestycyjnych bdcych w obszarze zainteresowania UE

i przekazywanie ich do Komisji Europejskiej, w terminie do 15 kwietnia kadego roku, oraz gromadzenie i przekazywanie do Komisji Europejskiej informacji o iloci energii elektrycznej

importowanej z pastw niebdcych czonkami UE, 34) monitorowanie funkcjonowania systemu gazowego i elektroenergetycznego w zakresie:

a) zasad zarzdzania i rozdziau przepustowoci pocze midzysystemowych, z ktrymi

istniej wzajemne poczenia, we wsppracy z waciwymi organami pastw czonkowskich

UE lub pastw czonkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron

umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

b) mechanizmw bilansowania systemu gazowego lub systemu elektroenergetycznego i zarzdzania ograniczeniami w krajowym systemie gazowym i elektroenergetycznym;

c) warunkw przyczania podmiotw do sieci i ich realizacji oraz dokonywania napraw tej

sieci; d) wypeniania obowizku publikowania przez operatorw systemw przesyowych

i dystrybucyjnych informacji dotyczcych pocze midzysystemowych, korzystania z sieci i rozdziau zdolnoci przesyowych stronom umowy o wiadczenie usug przesyania lub

dystrybucji paliw gazowych lub energii, z uwzgldnieniem koniecznoci traktowania tych informacji jako poufnych ze wzgldw handlowych;

e) warunkw wiadczenia usug magazynowania paliw gazowych, usug skraplania gazu

ziemnego oraz innych usug wiadczonych przez przedsibiorstwa energetyczne; f) bezpieczestwa dostarczania paliw gazowych i energii elektrycznej;

g) wypeniania przez operatorw systemw przesyowych i dystrybucyjnych ich zada; h) wypeniania przez przedsibiorstwo energetyczne obowizkw z zakresu ksigowoci

wymienionych w art. 444),

35) wydawanie wiadectw pochodzenia energii elektrycznej z odnawialnych rde energii i wiadectw pochodzenia z kogeneracji oraz ich umarzanie,

36) wydawanie, na wniosek organu waciwego do wydania pozwolenia zintegrowanego, o ktrym mowa w ustawie z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, opinii dotyczcej

skutkw ekonomicznych, w tym wpywu na opacalno wytwarzania energii, zastosowania do

rde spalania paliw drugiej zasady czenia, o ktrej mowa w art. 157a ust. 2 pkt 2 tej ustawy5),

37) kontrolowanie zapewnienia rwnego i otwartego dostpu do sieci transportowej dwutlenku wgla i podziemnych skadowisk dwutlenku wgla oraz rozstrzyganie sporw w zakresie

odmowy zawarcia umowy o wiadczenie usug przesyania dwutlenku wgla, 38) wykonywanie innych zada okrelonych w ustawie lub ustawach odrbnych.

III. Niezalenie od obszernego katalogu zada sformuowanych w ustawie Prawo energetyczne, w tym w szczeglnoci w opisanym wyej przepisie kompetencyjnym art. 23 tej

ustawy, organ regulacyjny realizuje rwnie kompetencje okrelone w przepisach odrbnych ustaw, co wynika rwnie z art. 23 ust. 2 pkt 22 ustawy (por. wyej pkt 38). Podkreli przy tym naley, e

znaczce zmiany regulacji prawnych dokonane na przestrzeni ostatnich lat w zakresie szeroko

pojtej energetyki spowodoway, e szczegowe zadania Prezesa URE, przewidziane przez ustawodawc do realizacji w roku sprawozdawczym, poza ustaw Prawo energetyczne, zawieray

4) Brzmienie przepisu art. 44 ustawy Prawo energetyczne zostao zmienione ustaw nowelizujc, jednake zmiana ta

wesza w ycie 1 stycznia 2014 r. 5) Przepis dodany ustaw z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw

(Dz. U. z 2014 r. poz. 1101), ktra wesza w ycie 5 wrzenia 2014 r.

http://lexonline-01.lex.pl/WKPLOnline/content.rpc?reqId=13292099987319483&nro=17277387&wersja=-1&class=CONTENT&loc=4&dataOceny=2012-02-14&baseHref=http%3A%2F%2Flexonline-01.lex.pl%2FWKPLOnline%2Findex.rpc&scrollPos=28045&hId=1&print=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.853895&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.853895&full=1http://n36.lex.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.327084&full=1#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Europejski.327084&full=1

Sprawozdanie 2014

13

si w szeciu powoanych poniej ustawach. Majc na uwadze, e do realizacji poszczeglnych zada wynikajcych z tych ustaw odniesiono si szczegowo w dalszej czci Sprawozdania, w tym

miejscu wypada poprzesta jedynie na wskazaniu tych aktw prawnych:

1) ustawa o biopaliwach, 2) ustawa o zapasach,

3) ustawa o rozwizaniu KDT, 4) ustawa o zamwieniach publicznych,

5) ustawa o statystyce,

6) ustawa o efektywnoci energetycznej.

IV. Do najistotniejszych ze wzgldu na zakres kompetencji Prezesa URE zmian w zakresie koncesjonowania, ktre miay miejsce w 2014 r., naley zaliczy wprowadzenie w ustawie Prawo

energetyczne nowych zasad uzyskiwania koncesji na wytwarzanie i obrt paliwami ciekymi

z zagranic6). Tym samym, dokonane zmiany spowodoway wyodrbnienie nowego rodzaju koncesji w zakresie dziaalnoci polegajcej na obrocie paliwami ciekymi, tj. obrt paliwami ciekymi

z zagranic. Do nowych instytucji zaliczy naley zabezpieczenie majtkowe, od zoenia ktrego uzalenione jest uzyskanie koncesji w zakresie wytwarzania paliw ciekych oraz obrotu paliwami

ciekymi z zagranic (art. 32 ust. 3a, art. 33 ust. 1b ustawy Prawo energetyczne). Jednoczenie ustawodawca, w dodanym art. 38a ustawy Prawo energetyczne, sprecyzowa

wysoko zabezpieczenia (10 000 000 z), jego form (gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa,

porczenie banku, weksel z porczeniem wekslowym banku, czek potwierdzony przez krajowy bank wystawcy czeku, zastaw rejestrowy na prawach z papierw wartociowych emitowanych przez Skarb

Pastwa lub Narodowy Bank Polski wedug ich wartoci nominalnej, pisemne, nieodwoalne upowanienie Prezesa URE, potwierdzone przez bank lub spdzielcz kas oszczdnociowo-

kredytow, do wycznego dysponowania rodkami pieninymi zgromadzonymi na rachunku lokaty

terminowej), okres na ktry jest ono ustanawiane (nie krtszy ni 12 miesicy wykonywania dziaalnoci objtej wnioskiem, z warunkiem jego odnawialnoci), z moliwoci dania przez

Prezesa URE jego przeduenia lub uzupenienia zabezpieczenia, w przypadku gdy nie spenia ono wymaga dotyczcych wysokoci lub okresu, na ktre jest skadane (art. 38b).

Zabezpieczenie majtkowe skadane jest w celu zabezpieczenia powstaych lub mogcych

powsta nalenoci zwizanych z wykonywan dziaalnoci koncesjonowan (z tytuu opat koncesyjnych, kar za naruszenie warunkw koncesji, opaty zapasowej, o ktrej mowa w art. 21b

i kar, o ktrych mowa w art. 63 ustawy o zapasach, kar za niezrealizowanie Narodowego Celu Wskanikowego, kar za wprowadzenie do obrotu paliw ciekych niespeniajcych wymaga

jakociowych, zobowiza podatkowych w zakresie podatku od towarw i usug oraz podatku akcyzowego, jak rwnie odsetek za zwok w zapacie wymienionych nalenoci).

W celu skutecznej realizacji ustanowionego zabezpieczenia majtkowego, majcego gwarantowa

pokrycie wskazanych wyej nalenoci, Prezes URE zosta wyposaony w uprawnienie do wydania decyzji natychmiast wykonalnej o ich pokryciu z zabezpieczenia majtkowego (art. 38c). Decyzj

tak organ regulacyjny moe wyda w przypadku, gdy kwota nalenoci nie zostaa zapacona w terminie lub przedsibiorstwo energetyczne nie moe pokry z wasnych rodkw kosztw zapaty

nalenoci.

Z powyszych regulacji wynika, e ustawodawca przywizuje szczegln wag do reglamentowania tego rodzaju dziaalnoci gospodarczej, czemu da wyraz poprzez

wyszczeglnienie w przepisie kompetencyjnym (art. 23 ust. 1a) uprawnie Prezesa URE do kontrolowania, w tym take karania przedsibiorstw energetycznych, ktre prowadz t dziaalno

bez wymaganej koncesji. Tym samym ustawodawca rozszerzy katalog sankcji okrelony w art. 56 ust. 1 ustawy Prawo

energetyczne, poprzez wprowadzenie (w art. 56 ust. 1 pkt 12a) nowego rodzaju sankcji za

prowadzenie dziaalnoci w zakresie wytwarzania lub obrotu paliwami ciekymi w tym obrotu z zagranic bez wymaganej koncesji. Jednoczenie okrelona zostaa wysoko kary pieninej

6) Ustawa z 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktw naftowych i gazu ziemnego oraz

zasadach postpowania w sytuacjach zagroenia bezpieczestwa paliwowego pastwa i zakce na rynku naftowym oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 900).

Sprawozdanie 2014

14

z tego tytuu, poprzez zakrelenie jej poziomu w przedziale od 200 000 z do 1 000 000 z, co dodatkowo potwierdza wag, jak ustawodawca przywizuje do wprowadzonych regulacji.

Z kolei, w przypadku wykonywania przez przedsibiorstwo energetyczne dziaalnoci polegajcej

na wytwarzaniu paliw ciekych lub obrocie paliwami ciekymi z zagranic bez zoonego zabezpieczenia majtkowego, Prezes URE jest zobligowany do cofnicia koncesji.

W kontekcie powyszego wskaza naley, e dziaalno gospodarcza wymagajca uzyskania koncesji winna by podejmowana dopiero po jej udzieleniu. W przypadku omawianych, nowych

zasad koncesjonowania wytwarzania i obrotu paliwami ciekymi z zagranic, mamy do czynienia

z sytuacj odbiegajc od przyjtych norm, a wynikajc ze zmiany regulacji prawnych w tym zakresie.

Wprowadzajc obowizek uzyskania odrbnej koncesji na obrt paliwami ciekymi z zagranic oraz wymg zoenia zabezpieczenia majtkowego, ustawodawca zakreli jednoczenie

w przepisach przejciowych7) termin do zoenia wniosku o udzielenie koncesji oraz zabezpieczenia majtkowego dla przedsibiorstw energetycznych, ktre w dniu wejcia w ycie ustawy zmieniajcej

ustaw o zapasach (tj. 22 lipca 2014 r.) prowadziy dziaalno w tym zakresie, na podstawie

dotychczasowej koncesji na obrt paliwami ciekymi i zamierzaj podj albo kontynuowa dziaalno gospodarcz w zakresie obrotu paliwami ciekymi z zagranic. Do czasu wydania przez

Prezesa URE decyzji w przedmiocie udzielenia koncesji na obrt paliwami ciekymi z zagranic, przedsibiorcy, ktrzy dochowali terminu zoenia wniosku o jej udzielenie mog prowadzi

dziaalno gospodarcz we wnioskowanym zakresie na podstawie dotychczasowej koncesji na obrt

paliwami ciekymi. Z kolei, przedsibiorstwa energetyczne, wykonujce dziaalno polegajc na wytwarzaniu paliw

ciekych na podstawie koncesji wydanych przed wejciem w ycie ustawy zmieniajcej, zostay zobowizane do zoenia zabezpieczenia majtkowego, od ktrego uzalenione jest obecnie

udzielenie koncesji na wytwarzanie paliw ciekych.

V. Do wanych nowelizacji naley zaliczy przywrcenie w marcu 2014 r.8) systemu wsparcia dla przedsibiorstw energetycznych prowadzcych dziaalno gospodarcz w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepa w kogeneracji. Wskutek dokonanych zmian, niektre regulacje dotyczce

obowizku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE wiadectwa pochodzenia

z kogeneracji lub uiszczenia opaty zastpczej, ktre dotychczas okrelao rozporzdzenie9), zyskay rang ustawow. I tak, ustawa zmieniajca okrela procentowy zakres obowizku uzyskania

i przedstawienia do umorzenia wiadectw pochodzenia z kogeneracji na kolejne lata do 2018 r., co oznacza, e ustawodawca wprowadzi system wsparcia analogiczny w zakresie realizacyjnym do

funkcjonujcego poprzednio (przepisy dotyczce omawianego obowizku stosuje si do 30 czerwca 2019 r.)10). Zmianie ulegy jednak kwestie dotyczce sposobu rozliczenia obowizku aktualnie

mona to realizowa jedynie wiadectwami uzyskanymi na produkcj energii elektrycznej w roku

poprzedzajcym rok rozliczenia obowizku (wyjtek dotyczy jedynie wiadectw uzyskanych w wyniku wygrania ewentualnego procesu). Zmianie uleg take termin uiszczenia opaty zastpczej

(wnoszonej w przypadku nieprzedstawienia do umorzenia wiadectwa pochodzenia z kogeneracji), ktry zosta przeduony do 30 czerwca kadego roku, odmiennie ni w przypadku wiadectwa

pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym rdle energii, czy wiadectwa

pochodzenia biogazu rolniczego, w ktrym opat zastpcz naley uici jak dotychczas do 31 marca kadego roku.

VI. Pozostae nowelizacje ustawy Prawo energetyczne dotyczyy: umoliwienia wykonywania obowizku publicznej sprzeday gazu ziemnego wysokometanowego (tzw. obligo giedowe) przez

7) Art. 5 ustawy zmieniajcej ustaw o zapasach. 8) Ustawa z 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r.

poz. 490). 9) Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z 26 lipca 2011 r. w sprawie sposobu obliczania danych podanych we wniosku

o wydanie wiadectwa pochodzenia z kogeneracji oraz szczegowego zakresu obowizku uzyskania i przedstawienia do umorzenia tych wiadectw, uiszczania opaty zastpczej i obowizku potwierdzania danych dotyczcych iloci energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji (Dz. U. z 2011 r. Nr 176, poz. 1052).

10) Art. 5 ustawy z 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 490).

Sprawozdanie 2014

15

przedsibiorstwo zajmujce si obrotem paliwami gazowymi, o ktrym mowa w art. 49b ustawy Prawo energetyczne11), jak rwnie wyposaenia Prezesa URE w uprawnienie do wydawania opinii

eksperckiej na rzecz organw ochrony rodowiska przy wydawaniu tzw. pozwolenia zintegrowanego,

dotyczcej skutkw ekonomicznych, w tym wpywu na opacalno wytwarzania energii, i kryterium wprowadzenia zastosowania do regulacji rde spalania tzw. drugiej zasady czenia, o ktrej mowa

w art. 157a ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo ochrony rodowiska12).

VII. Kolejne, warte odnotowania zmiany dokonane w 2014 r., ktre nie pozostaj bez wpywu na zakres dziaalnoci organu regulacyjnego, to przepisy nowelizujce ustaw o biopaliwach13). Do istotnych zmian tej ustawy zaliczy naley wprowadzenie nowych przepisw regulujcych

zasady wykonywania dziaalnoci gospodarczej nabycia wewntrzwsplnotowego lub importu biokomponentw oraz powiadczania speniania kryteriw zrwnowaonego rozwoju, jak rwnie

kwestie dotyczce zasad certyfikowania biokomponentw pod ktem speniania wskazanych wyej

kryteriw. Podkrelenia wymaga okoliczno, e cz powyszych zmian wesza w ycie z pocztkiem 2015 r.

Na uwag zasuguje take zmiana ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakoci paliw14), ustanawiajca Narodowy Cel Redukcyjny (NCR), czyli minimaln warto ograniczenia

emisji gazw cieplarnianych w cyklu ycia paliw ciekych, biopaliw ciekych, gazu skroplonego (LPG), spronego gazu ziemnego (CNG), skroplonego gazu ziemnego (LNG) lub oleju do silnikw statkw

eglugi rdldowej stosowanych w transporcie oraz energii elektrycznej stosowanej

w pojazdach samochodowych, w przeliczeniu na jednostk energii. Ustawa ta okrela grup podmiotw realizujcych NCR, okrelajc ich obowizki w zakresie ograniczenia emisji gazw

cieplarnianych. Ustawodawca wyposay Prezesa URE w szereg kompetencji o charakterze sprawozdawczo-kontrolnym. Co prawda ustawa wesza w ycie w III kwartale 2014 r., jednake

powysze obowizki organ regulacyjny bdzie realizowa poczwszy od 2015 r.

VIII. W roku sprawozdawczym trway rwnie prace legislacyjne nad kolejn nowelizacj ustawy Prawo energetyczne, majce na celu wyposaenie Prezesa URE w narzdzia pozwalajce na egzekwowanie przestrzegania przepisw rozporzdzenia REMIT.

Rozporzdzenie REMIT ustanawia przepisy zakazujce stanowicych naduycia praktyk

wpywajcych na hurtowe rynki energii, tj. w szczeglnoci ustanawia zakaz dokonywania lub usiowania manipulacji na hurtowych rynkach energii oraz zakaz wykorzystywania informacji

wewntrznych. W celu monitorowania rynku wprowadza obowizek rejestracji uczestnikw rynku oraz obowizki sprawozdawcze, dotyczce gwnie przekazywania ACER przez uczestnikw rynku

danych na temat transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii.

Na mocy przepisw rozporzdzenia REMIT i projektowanych przepisw prawa krajowego, na Prezesa URE zostan naoone nowe obowizki, ktrych celem bdzie zapewnienie przestrzegania

zakazu wykorzystywania informacji wewntrznych, zakazu manipulacji na rynku oraz obowizku podawania informacji wewntrznej do wiadomoci publicznej m.in. poprzez przeprowadzanie

postpowa wyjaniajcych i kontrolnych z udziaem podmiotw zobowizanych, kierowanie

zawiadomie o podejrzeniu popenienia przestpstwa, nakadanie sankcji administracyjnych oraz cis wspprac z ACER, urzdem Komisji Nadzoru Finansowego i UOKiK.

11) Ustawa z 26 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 942). 12) Ustawa z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw (Dz. U.

z 2014 r. poz. 1101), art. 157a ust. 2 pkt 2: 2. rdem spalania paliw jest take zesp dwch lub wikszej liczby rde spalania paliw, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 7, w przypadkach gdy: ()

2) dwa lub wicej rde spalania paliw, dla ktrych pierwsze pozwolenie na budow wydano po dniu 30 czerwca 1987 r., lub dla ktrych wniosek o wydanie takiego pozwolenia zosta zoony po tym dniu, i dla ktrych cakowita nominalna moc cieplna jest nie mniejsza ni 50 MW, zostay zainstalowane w taki sposb, e uwzgldniajc parametry techniczne i czynniki ekonomiczne, ich gazy odlotowe mogyby by, w ocenie organu waciwego do wydania pozwolenia, odprowadzane przez wsplny komin; w takim przypadku zesp rde spalania paliw uwaa si za jedno rdo spalania paliw zoone z dwch lub wikszej liczby czci, ktrego cakowita nominalna moc cieplna stanowi sum nominalnych mocy cieplnych tych czci rda spalania paliw, ktrych nominalna moc cieplna jest nie mniejsza ni 15 MW (druga zasada czenia)..

13) Ustawa z 21 marca 2014 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekych oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 457), zmieniona ustaw z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakoci paliw ciekych oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1088).

14) Ustawa z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakoci paliw ciekych oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1088), ktra w omawianym zakresie wesza w ycie 10 padziernika 2014 r.

Sprawozdanie 2014

16

Prezes URE zobowizany bdzie rwnie prowadzi rejestr uczestnikw rynku oraz gromadzi dane przekazywane przez uczestnikw rynku dotyczce zdolnoci wykorzystania instalacji sucych

do produkcji, magazynowania, przesyu energii elektrycznej lub gazu ziemnego lub zuywajcych

energi elektryczn lub gaz ziemny oraz dotyczcych zdolnoci i wykorzystania instalacji skroplonego gazu ziemnego, w tym dotyczce planowanej i nieplanowanej niedostpnoci tych instalacji.

W konsekwencji wspomniana wyej projektowana zmiana ustawy Prawo energetyczne, skutkowa bdzie kolejnym znacznym rozszerzeniem kompetencji Prezesa URE, jednake w roku

sprawozdawczym nie ukoczono prac legislacyjnych pozwalajcych wprowadzi omawiane

regulacje.

IX. Podkreli naley, e 2014 r. by kolejnym rokiem powiconym wzmoonym pracom legislacyjnym zmierzajcym do wprowadzenia istotnych zmian regulacji Prawa energetycznego

w zakresie energetyki odnawialnej. Prace te zakoczyy si uchwaleniem 20 lutego 2015 r. ustawy

o odnawialnych rdach energii15). Oczekujca na wejcie w ycie ustawa przewiduje wyczenie z ustawy Prawo energetyczne przepisw dotyczcych odnawialnych rde energii. Wprowadza

take nowe obowizki organu regulacyjnego, w szczeglnoci w zakresie dopuszczenia do wykonywania dziaalnoci gospodarczej, tj. koncesji i prowadzenia tzw. rejestru wytwrcw energii

w maej instalacji. Ustawa ta co do zasady utrzymuje dotychczasowy system wsparcia kwotowego (wiadectwa pochodzenia), ale jednoczenie wprowadza (od 2016 r.) nowy rodzajowo system tzw.

aukcji na sprzeda energii. Jednoczenie na Prezesa URE naoono szereg obowizkw zwizanych

z przygotowaniem, przeprowadzeniem i weryfikacj podmiotw startujcych w postpowaniach aukcyjnych. Ustawa przewiduje take konieczno uiszczania przez tzw. patnikw opaty OZE oraz

kreuje nowe podmioty, ktre w systemie tym bd funkcjonoway, tj. sprzedawca zobowizany czy OREO.

Podsumowujc szeroko zakrojone prace legislacyjne we wskazanych wyej obszarach wydaje

si, e z punktu widzenia dziaalnoci Prezesa URE, w 2015 r. najwaniejsza bdzie ustawa o odnawialnych rdach energii oraz zmiany przepisw Prawa energetycznego obejmujce

wskazane wyej regulacje w zakresie dostosowania przepisw krajowych w sposb zapewniajcy realizacj obowizkw wynikajcych z rozporzdzenia REMIT.

X. Poczwszy od 2014 r. Prezes URE uczestniczy w pracach Komitetu Staego Rady Ministrw. W zwizku z tym, w 2014 r. do Urzdu Regulacji Energetyki przesanych zostao kilkaset

dokumentw, ktre zostay wniesione pod obrady tego Komitetu. Ponad 30 z tych dokumentw zostao przeanalizowanych przez komrki merytoryczne urzdu, w kontekcie zada realizowanych

przez Prezesa URE. W odniesieniu do 16 projektw dokumentw skierowanych na Komitet Stay

Rady Ministrw, Prezes URE wnis uwagi w formie pisemnej.

15) Ustawa z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych rdach energii (Dz. U. z 2015 r. poz. 478), ktra wchodzi w ycie co

do zasady 4 maja 2015 r.

Sprawozdanie 2014

17

1. ELEKTROENERGETYKA

1.1. Rynek energii elektrycznej oglna sytuacja

1.1.1. Rynek hurtowy Okrelenie wielkoci produkcji i struktury wytwarzania

Analiza sytuacji na rynku hurtowym energii elektrycznej opiera si na informacjach gromadzonych

i przetwarzanych w URE w zwizku z monitorowaniem rynku energii elektrycznej, danych pochodzcych

ze statystyki publicznej (Ministerstwo Gospodarki, GUS), danych z TGE S.A., a take danych publikowanych przez operatora systemu przesyowego PSE S.A.

Na rys. 1 przedstawiono informacje dotyczce zmiany krajowej produkcji i zuycia energii elektrycznej w 2014 r. i w latach poprzednich w odniesieniu do zmian PKB.

Rysunek 1. Zmiany krajowej produkcji i zuycia energii elektrycznej w porwnaniu do zmian PKB w latach 20052014

rdo: URE na podstawie danych GUS i PSE S.A.

1,7%

3,1%

-0,8%

-2,5%-3,0%

3,6%4,4%

-2,0%

1,7%

-3,7%

0,5%

3,5%2,9%

0,5%

-4,0%

4,2%

1,9%

-0,6%

0,6% 0,5%

3,5%

6,2%

7,2%

3,9%

2,6%

3,7%

4,8%

1,8%

1,7%

3,3%

-6,0%

-4,0%

-2,0%

0,0%

2,0%

4,0%

6,0%

8,0%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Dynamika produkcji energii elektrycznej Dynamika zuycia energii elektrycznej

Dynamika PKB

CZ II. REALIZACJA ZADA

Z ZAKRESU REGULACJI GOSPODARKI

PALIWAMI I ENERGI

Sprawozdanie 2014

18

W 2014 r. krajowe zuycie energii elektrycznej brutto wynioso 158 734 GWh i byo wysze o ok. 0,5% ni w 2013 r. Poziom krajowego zuycia energii elektrycznej nie uleg zasadniczej zmianie

w porwnaniu do roku poprzedniego mimo rosncego tempa wzrostu PKB w 2014 r., ktre wedug

wstpnych szacunkw GUS wynioso 3,3%. Jednoczenie wolumen krajowej produkcji energii elektrycznej brutto w 2014 r. uksztatowa si na poziomie 156 567 GWh i by niszy od wolumenu

za poprzedni rok o okoo 3,7%. Rnica pomidzy tymi wielkociami zostaa zbilansowana poprzez import energii elektrycznej, ktrej nadwyka nad eksportem w 2014 r. wyniosa 2 167 GWh. Warto

zaznaczy, e w 2014 r. Polska staa si importerem energii elektrycznej netto. W tabeli poniej

przedstawiono struktur produkcji, zuycie i krajowe saldo wymiany transgranicznej energii elektrycznej w latach 20132014.

Tabela 1. Struktura produkcji, krajowe saldo wymiany transgranicznej oraz zuycie energii elektrycznej w latach 20132014 [GWh]*

2013 r. 2014 r.

Dynamika 2014/2013

Produkcja energii elektrycznej ogem 162 501 156 567 -3,65

Elektrownie na wglu kamiennym 84 566 80 284 -5,06

Elektrownie na wglu brunatnym 56 959 54 212 -4,82

Elektrownie gazowe 3 149 3 274 3,98

Elektrownie przemysowe 9 171 9 020 -1,64

Elektrownie zawodowe wodne 2 762 2 520 -8,76

rda wiatrowe 5 823 7 184 23,38

Inne rda odnawialne 72 73 0,18

Saldo wymiany zagranicznej -4 521 2 167

Krajowe zuycie energii 157 980 158 734 0,49

* Prezentowane wielkoci s wyznaczane na podstawie pomiarw zbieranych przez OSP w czasie biecego prowadzenia

ruchu KSE. Dlatego w niektrych przypadkach mog one rni si od ostatecznych danych przedstawianych przez przedsibiorstwa energetyczne dla celw statystycznych.

rdo: URE na podstawie danych PSE S.A.

W skali kraju, nie odnotowano na przestrzeni dwch ostatnich lat zasadniczych zmian mocy zainstalowanej i osigalnej w przedsibiorstwach sektora wytwarzania. W 2014 r. moc zainstalowana

w KSE zmniejszya si o 285 MW (0,7%) w stosunku do 2013 r. i wyniosa 38 121 MW. Jednoczenie,

moc osigalna w KSE wzrosa o 1% w 2014 r. w porwnaniu z 2013 r. (z poziomu 38 112 MW do poziomu 38 477 MW). rednie roczne zapotrzebowanie na moc uksztatowao si na poziomie

21 996 MW, przy maksymalnym zapotrzebowaniu na poziomie 25 535 MW (co oznacza wzrost odpowiednio: o 0,5% i o 3,1% w stosunku do 2013 r.). Relacja mocy dyspozycyjnej do mocy

osigalnej w 2014 r. nieznacznie spada w stosunku do 2013 r. z 70,5% do 69,0%.

Sprawozdanie 2014

19

Rysunek 2. Porwnanie struktury produkcji energii elektrycznej w latach 20132014 [GWh]

rdo: URE na podstawie danych PSE S.A. Uwaga! Wielkoci procentowe zaokrglone do penych wartoci.

Struktura produkcji energii elektrycznej w 2014 r. nie zmienia si znacznie w stosunku do 2013 r. Zdecydowana wikszo wytwarzania oparta jest na paliwach konwencjonalnych, tj. wglu

kamiennym oraz wglu brunatnym. Kontynuowany jest wzrost udziau rde wiatrowych i innych odnawialnych rde energii.

Struktura podmiotowa hurtowego rynku energii

Struktura podmiotowa sektora energetycznego i stopie koncentracji na rynku zostay w duej

mierze uksztatowane przez proces konsolidacji poziomej, a nastpnie pionowej przedsibiorstw energetycznych nalecych do Skarbu Pastwa. Proces konsolidacji by m.in. wynikiem realizacji

Programu dla elektroenergetyki, przyjtego przez Rad Ministrw w 2006 r.

Liczba i struktura podmiotw sektora elektroenergetycznego od czasu wdroenia Programu dla elektroenergetyki nie ulega zasadniczym zmianom, niemniej w kolejnych latach zmienia si ich

udzia w rynku.

Najwikszy udzia w podsektorze wytwarzania w 2014 r. miaa grupa kapitaowa PGE Polska Grupa

Energetyczna S.A., a na rynku sprzeday do odbiorcw kocowych TAURON Polska Energia S.A. Przy czym udzia grupy kapitaowej PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. w sektorze wytwarzania w 2014 r.

ksztatowa si na poziomie 37,9%16) (w 2013 r. 39,3%, spadek o 1,4 punktu procentowego). Udzia

grupy TAURON Polska Energia S.A. wynis w 2014 r. 10,8%, co oznacza spadek w porwnaniu z 2013 r. o 2,8 punktu procentowego.

Udzia grup kapitaowych w wolumenie energii elektrycznej wprowadzonej do sieci prezentuje

rys. poniej.

16) Udzia liczony wedug energii elektrycznej wprowadzonej do sieci.

84 56652%

56 95935%

3 1492%

9 1716%

2 7622%

5 8953%

2013

Elektrownie na wglu kamiennym Elektrownie na wglu brunatnym

Elektrownie gazowe Elektrownie przemysoweElektrownie zawodowe wodne rda wiatrowe i inne odnawialne

80 28451%

54 21235%

3 2742%

9 0206%

2 5201%

7 2575%

2014

Elektrownie na wglu kamiennym Elektrownie na wglu brunatnym

Elektrownie gazowe Elektrownie przemysowe

Elektrownie zawodowe wodne rda wiatrowe i inne odnawialne

Sprawozdanie 2014

20

Rysunek 3. Udzia grup kapitaowych w wolumenie energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w 2014 r.

rdo: Dane Ministerstwa Gospodarki i URE.

Stan konkurencji na rynku energii elektrycznej zosta opisany przede wszystkim za pomoc

wskanikw mierzcych stopie koncentracji (tab. 2).

Tabela 2. Stan koncentracji podsektora wytwarzania*

Rok

Liczba podmiotw,

ktre dysponuj przynajmniej 5% udziaem

w zainstalowanych

mocach

Liczba podmiotw,

ktre dysponuj

przynajmniej 5% udziaem

w energii wprowadzonej

do sieci

Udzia trzech najwikszych podmiotw w mocach

zainstalowanych [%]

Udzia trzech najwikszych podmiotw w energii

wprowadzonej do sieci [%]

Wskanik HHI17)

moc zainstalo-

wana

energia wprowa-dzona do

sieci

2013 5 6 55,1 62,5 1 520,5 1 995,5

2014 5 6 53,6 57,7 1 441,0 1 823,1

* Dla wszystkich podmiotw dziaajcych w sektorze wytwarzania, ktre s objte obowizkiem statystycznym,

z uwzgldnieniem mocy zainstalowanej i energii wprowadzonej do sieci ze rde wiatrowych i wodnych.

rdo: Dane Ministerstwa Gospodarki i URE.

Wskanik udziau rynkowego trzech najwikszych podmiotw, mierzony wedug energii

wprowadzonej do sieci (uwzgldniajcej ilo energii dostarczonej przez wytwrcw bezporednio do odbiorcw kocowych), w 2014 r. wynis 57,7%. Jednoczenie w stosunku do roku poprzedniego

wskanik ten wyranie spad, tj. o 4,8 punktu procentowego. Podobn tendencj obserwuje si przy

drugim wskaniku udziale trzech najwikszych wytwrcw w mocy zainstalowanej udzia ten

zmniejszy si w 2014 r. w stosunku do 2013 r. o 1,5 punktu procentowego. Trzej najwiksi wytwrcy (tj. wytwrcy skupieni w grupach kapitaowych: PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., TAURON Polska

Energia S.A., ENEA S.A.) dysponowali niewiele ponad poow mocy zainstalowanych i odpowiadali za mniej ni 60% produkcji energii elektrycznej w kraju. Przy czym, wrd trzech dominujcych

17) Wskanik Herfindahla-Hirschmana (HHI) okrelany jest jako suma kwadratw indywidualnych udziaw w rynku

wszystkich przedsibiorstw tworzcych dan ga: HHI>5 000 koncentracja bardzo wysoka, HHI od 1 800 do 5 000 koncentracja wysoka, HHI od 750 do 1 800 koncentracja rednia, poniej 750 niska koncentracja (wg Raportu z postpw w tworzeniu wewntrznego rynku energii elektrycznej i gazu, Bruksela 2005 oraz J. Kamiski: Metody szacowania siy rynkowej w sektorze energetycznym, Polityka Energetyczna, Tom 12, Zeszyt 2/2, 2009).

PGE Polska Grupa Energetyczna S.A.

37,9%

TAURON Polska Energia S.A.

10,8%ENERGA S.A.

3,3%

ENEA S.A.8,9%

PAK S.A.7,0%

GDF SUEZ6,0%EDF

8,8%

RWE 0,5%

CEZ1,6%

DALKIA1,4%PGNiG

2,5%

FORTUM0,4%

Pozostali wytwrcy10,8%

Sprawozdanie 2014

21

podmiotw w rynku wytwarzania energii elektrycznej, od 2014 r. po raz pierwszy pojawili si wytwrcy funkcjonujcy w ramach grupy kapitaowej ENEA S.A. W poprzednich latach pozycj t

zajmowali wytwrcy skupieni w grupie kapitaowej EDF, posiadajcy nieznacznie wyszy udzia

w rynku ni grupa kapitaowa ENEA S.A. Tendencja spadkowa wskanika HHI, mierzonego wedug mocy zainstalowanej oraz wedug

wolumenu energii wprowadzonej do sieci (uwzgldniajcej ilo energii dostarczonej przez wytwrcw bezporednio do odbiorcw kocowych) utrzymywaa si nadal w 2014 r. Spadek tego

wskanika by znaczcy, bowiem zmniejszy si on w 2014 r. w porwnaniu do 2013 r. odpowiednio

o 5,2% i 8,6%. Warto podkreli, e wskanik ten liczony dla produkcji znajduje si w praktyce na granicy pomidzy redni i wysok koncentracj, natomiast liczony dla mocy zainstalowanej

znajduje si znacznie poniej granicy wysokiej koncentracji. Zmiana wskanika koncentracji oraz wskanika udziau rynkowego trzech najwikszych podmiotw w podsektorze wytwarzania w latach

20072014 zostaa przedstawiona na rys. poniej.

Rysunek 4. Stan koncentracji podsektora wytwarzania oraz udziay w rynku najwikszych podmiotw wedug energii wprowadzonej do sieci w latach 20072014

rdo: Dane Ministerstwa Gospodarki i URE.

Odnoszc si do przedstawionych powyej danych dotyczcych koncentracji naley zauway, e w dwch ostatnich latach wskaniki te ulegy znacznemu zmniejszeniu. Jest to spowodowane

w gwnej mierze wzrostem produkcji energii elektrycznej z odnawialnych rde energii, przede

wszystkim wiatrowych, w krajowym bilansie produkcji tej energii. W 2014 r. do zmniejszenia wskanika koncentracji przyczynia si take zmiana salda wymiany transgranicznej z eksportu na

import, co wie si ze zmniejszeniem krajowej produkcji energii elektrycznej ze rde konwencjonalnych w porwnaniu do roku poprzedniego. Take w horyzoncie dugoterminowym (lata

20072014) trend zmiany wskanikw koncentracji oraz udziau rynkowego trzech najwikszych

podmiotw jest malejcy.

65,5

65,9

64,2

64,5

65,2

64,4

62,5

57,7

2 088,4

2 213,4

2 132,8

2 010,0

2 083,92 103,1

1 995,5

1 823,1

1600

1700

1800

1900

2000

2100

2200

56

58

60

62

64

66

68

70

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014H

HI

CR

3

CR3 HHI Trend CR3 Trend HHI

Sprawozdanie 2014

22

Sprzeda energii w poszczeglnych segmentach

Struktura i mechanizmy funkcjonowania rynku nie odbiegaj od analogicznych struktur

i mechanizmw, jakie uksztatoway si w wikszoci innych pastw europejskich, uznanych za rynki

konkurencyjne. Uczestnicy rynku maj, na rwnych prawach, szeroki dostp do rnych form sprzeday energii elektrycznej oraz dostp do informacji dotyczcych wolumenw i cen, po jakich

sprzedawana i kontraktowana na rynku hurtowym jest energia elektryczna.

Ponisze zestawienia tabelaryczne przedstawiaj kierunki sprzeday energii elektrycznej

w segmentach wytwarzania i obrotu w latach 20132014.

Tabela 3. Kierunki sprzeday energii elektrycznej przez wytwrcw w latach 20132014 [TWh]

Rok Przedsibiorstwa

obrotu

Rynki regulowane w tym gieda

energii

Rynek bilansujcy

Eksport Odbiorcy kocowi

Pozostaa sprzeda*

2013 57,6 80,1 6,4 0,0 3,3 4,7

2014 53,3 79,3 9,2 0,0 2,0 2,8

* Pozostaa sprzeda obejmuje ilo energii elektrycznej sprzedawanej do OSP i OSD oraz sprzeda do drobnych

dystrybutorw lokalnych. Dane oparte na informacjach pozyskanych od podmiotw wyselekcjonowanych w wyniku doboru celowego. rdo: Dane Ministerstwa Gospodarki i URE. Tabela 4. Kierunki sprzeday energii elektrycznej przez spki obrotu w latach 20132014 [TWh]

Rok Przedsibiorstwa

obrotu

Rynki regulowane w tym gieda

energii

Rynek bilansujcy

Eksport Odbiorcy kocowi

Pozostaa sprzeda*

2013 144,1 37,2 5,4 2,7 114,7 21,6

2014 127,9 57,2 4,6 2,2 114,5 24,0

* Pozostaa sprzeda obejmuje ilo energii elektrycznej sprzedawanej do OSP i OSD oraz sprzeda do drobnych

dystrybutorw lokalnych. Dane oparte na informacjach pozyskanych od podmiotw wyselekcjonowanych w wyniku doboru celowego.

rdo: Dane Ministerstwa Gospodarki i URE.

W przypadku wytwrcw w 2014 r., podobnie jak w 2013 r., gwne kierunki sprzeday energii

elektrycznej stanowiy: sprzeda w ramach rynkw regulowanych, gdzie dominujce znaczenie miaa

gieda energii, oraz sprzeda do przedsibiorstw obrotu. Natomiast w przypadku przedsibiorstw obrotu kieruj one sprzeda gwnie do innych przedsibiorstw obrotu oraz do odbiorcw

kocowych. W mniejszym stopniu, cho rwnie znaczcym, kieruj sprzeda na gied energii.

Sprzeda poprzez gied energii

Sprzeda i zakup energii elektrycznej na polskim rynku energii odbywa si przede wszystkim na giedzie energii prowadzonej przez TGE S.A. w formie standardowych transakcji lub kontraktw.

Obrt na giedzie energii prowadzony jest od godz. 7:15 do godz. 14:30 przez 365 (lub 366) dni w roku. Uczestnikami rynku giedowego mog by przedsibiorstwa obrotu i wytwarzania energii

oraz duzi odbiorcy kocowi, ktrzy mog dziaa samodzielnie po wstpieniu w poczet czonkw giedy (zawarcie stosownej umowy z TGE S.A.) lub za porednictwem domw maklerskich.

W latach poprzedzajcych wprowadzenie obowizku publicznej sprzeday energii elektrycznej

wytworzonej przez przedsibiorstwa wytwrcze sprzeda energii elektrycznej odbywaa si w zdecydowanej mierze w ramach wasnej grupy kapitaowej, co byo gwn przyczyn ogranicze

w rozwoju konkurencji i problemw w rozliczaniu pomocy publicznej. Poczwszy od 2010 r. na hurtowym rynku energii elektrycznej mona zaobserwowa dynamiczny rozwj rynku giedowego.

Sprawozdanie 2014

23

Zmiana struktury obrotu energi elektryczn z transakcji bilateralnych w kierunku transakcji zawieranych na transparentnym i pynnym giedowym rynku energii elektrycznej wiadczy o tym, e

rynek energii elektrycznej staje si coraz bardziej dojrzay.

Cakowity wolumen transakcji zawartych w 2014 r. na wszystkich rynkach energii elektrycznej na TGE S.A. wynis 186,7 TWh i by wyszy od wolumenu z 2014 r. wynoszcego 176,6 TWh o 5,7%. Natomiast

liczc po dacie dostawy, sprzeda energii elektrycznej w 2014 r. wyniosa 172,6 TWh. Obecnie status czonka TGE S.A. posiada 64 przedsibiorstw, m.in. wytwrcy energii, spki

obrotu i domy maklerskie. W 2014 r. nowymi czonkami zostao pi podmiotw.

W 2014 r. TGE S.A. prowadzia nastpujce rynki sprzeday energii elektrycznej: Rynek Dnia Biecego (RDB), Rynek Dnia Nastpnego (RDN) oraz Rynek Terminowy Towarowy (RTT). Sprzeda

energii elektrycznej bya rwnie realizowana w systemie aukcji. Najwikszy wolumen obrotu realizowany jest na RTT. W 2014 r. na tym rynku cznie z aukcjami

energii elektrycznej zawarto 14 474 transakcji, a czny wolumen obrotu na nim wynis 162,9 TWh, co oznacza wzrost o 5,4% w stosunku do roku poprzedniego. Najbardziej pynnym kontraktem

w 2014 r. by kontrakt roczny w dostawie pasmowej na 2015 rok (BASE_Y-15). Wolumen obrotu na

tym kontrakcie w 2014 r. wynis 94 TWh stanowi to 57,8% cznego wolumenu odnotowanego na parkiecie RTT w zakresie sprzeday energii elektrycznej w 2014 r.

W 2014 r. na RDN zawarto 1 348 245 transakcji. Jednoczenie czonkowie giedy zrealizowali transakcje zakupu/sprzeday energii elektrycznej o cznym wolumenie 23,7 TWh, co oznacza

wzrost o 6,8% w stosunku do roku poprzedniego.

W 2014 r. na RDB zawarto 5 945 transakcji, a czny wolumen obrotu na tym rynku wynis 85 369,2 MWh, co oznacza wzrost o 62% w stosunku do roku poprzedniego.

Transakcje bilateralne

Kontrakty dwustronne stanowi form sprzeday energii elektrycznej polegajc na

bezporednim zawieraniu umw pomidzy uczestnikami rynku. Warunki handlowe takiego kontraktu (m.in. ceny sprzeday/kupna energii elektrycznej, ilo, terminy dostaw) zale od wyniku negocjacji

midzy stronami kontraktu (kodeksowa swoboda zawierania umw) i s znane tylko stronom danego kontraktu. Rozliczenia prowadz strony kontraktu, niezalenie od rozlicze dokonywanych

w pozostaych segmentach rynku. Kontrakty dwustronne zawierane s w szerokim horyzoncie

czasowym od umw dwustronnych rocznych, poprzez kwartalne i miesiczne porozumienia transakcyjne, a do transakcji dobowo-godzinowych.

Ceny na hurtowym rynku energii elektrycznej w 2014 r.

Analizujc poziom cen na rynku hurtowym mona dokona nastpujcego podziau:

ceny energii elektrycznej dostarczonej w 2014 r. kontraktowanej w wikszoci w latach poprzednich

(rednioroczna cena sprzeday energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym oraz rednia kwartalna cena energii elektrycznej sprzedanej na zasadach innych ni wynikajce z art. 49a ust. 1 i 2 ustawy

Prawo energetyczne),

ceny energii elektrycznej sprzedawanej i dostarczonej na rynku SPOT w 2014 r. np. mierzone

indeksem IRDN24, ceny energii elektrycznej sprzedawanej w 2014 r. na przysze okresy np. kontrakty typu

BASE_Y-15.

Do pierwszej kategorii cen wymienionych powyej naley zaliczy rednioroczn cen sprzeday

energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym oraz redni kwartaln cen energii elektrycznej sprzedanej na zasadach innych ni wynikajce z art. 49a ust. 1 i 2 ustawy Prawo energetyczne.

Ceny te zostay omwione w dalszej czci niniejszego Sprawozdania (odpowiednio pkt 5.9.1 oraz

pkt 5.9.5).

Sprawozdanie 2014

24

Ceny na rynku SPOT TGE S.A.

Poniszy wykres przedstawia ksztatowanie si cen na rynku spotowym RDN, prowadzonym

przez TGE S.A. Indeks IRDN24 przedstawia redni arytmetyczn cen ze wszystkich transakcji na sesji giedowej RDN, liczon po dacie dostawy dla caej doby.

Porwnujc rednie roczne ceny na RDN wzrosy one w 2014 r. w porwnaniu do roku poprzedniego o 18,5%. Na rys. 5 przedstawiono ksztatowanie si tych cen w latach 20112014.

Rysunek 5. rednia miesiczna cena energii elektrycznej w transakcjach SPOT mierzona IRDN24 [z/MWh] oraz wolumen obrotu energi elektryczn na rynku RDN [MWh]

10 okr. r. ruch. 10-cio okresowa rednia ruchoma

rdo: Dane TGE S.A. i URE.

Ceny na rynku terminowym TGE S.A.

W 2014 r. obserwowano wzrost cen energii elektrycznej na terminowym rynku energii.

Odzwierciedleniem tej tendencji jest wzrost cen kontraktw terminowych BASE_Y-15 (kontrakt

roczny w dostawie pasmowej na 2015 rok), gdzie redniowaona wolumenem cena transakcyjna tego kontraktu w caym 2014 r. uksztatowaa si na poziomie 169,25 z/MWh. W porwnaniu

z 2013 r., gdzie cena kontraktw terminowych BASE_Y-14 zawieranych w 2013 r. z dostaw w roku nastpnym wyniosa 155,13 z/MWh, mona zaobserwowa wzrost cen kontraktw terminowych o ok. 9%.

Jednoczenie rednia miesiczna cena kontraktw BASE_Y-15 w grudniu 2014 r. wyniosa

175,53 z/MWh, podczas gdy rednia miesiczna cena analogicznych kontraktw w grudniu 2013 r. wyniosa 158,40 z/MWh, co oznacza wzrost tej ceny o 10,8% w 2014 r. w porwnaniu do roku

poprzedniego.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

0

50

100

150

200

250

2011-01

2011-02

2011-03

2011-04

2011-05

2011-06

2011-07

2011-08

2011-09

2011-10

2011-11

2011-12

2012-01

2012-02

2012-03

2012-04

2012-05

2012-06

2012-07

2012-08

2012-09

2012-10

2012-11

2012-12

2013-01

2013-02

2013-03

2013-04

2013-05

2013-06

2013-07

2013-08

2013-09

2013-10

2013-11

2013-12

2014-01

2014-02

2014-03

2014-04

2014-05

2014-06

2014-07

2014-08

2014-09

2014-10

2014-11

2014-12

Wolu

men [

TW

h]

Cena z

/M

Wh

IRDN24

wolumen cena 10 okr. r. ruch. (cena)

Sprawozdanie 2014

25

Przejrzysto hurtowego rynku energii

28 grudnia 2011 r. weszo w ycie rozporzdzenie REMIT. Nakada ono na ACER oraz krajowe

organy regulacyjne szereg obowizkw w zakresie monitorowania hurtowych rynkw energii, wykrywania i zapobiegania manipulacjom i prbom manipulacji na tych rynkach oraz

zapobiegania wykorzystywaniu informacji wewntrznej. Jednoczenie w celu umoliwienia tym podmiotom wykonywania powierzonych im zada rozporzdzenie zobowizuje uczestnikw rynku

do przekazywania ACER szczegowych danych na temat kontraktw zawieranych na hurtowych

rynkach energii, przy czym kady uczestnik rynku przed zawarciem pierwszego kontraktu podlegajcego zgoszeniu jest zobowizany do zarejestrowania si w rejestrze uczestnikw rynku,

utworzonym i prowadzonym przez krajowy organ regulacyjny. W 2014 r. oraz w latach poprzednich Prezes URE poprzez komunikaty zamieszczone na stronie internetowej informowa uczestnikw

rynku o wejciu w ycie przepisw rozporzdzenia REMIT oraz o wynikajcych z tych przepisw

obowizkach. Wykonywanie przez Prezesa URE wynikajcych z rozporzdzenia REMIT zada w zakresie

zapobiegania manipulacji i prbom manipulacji na hurtowych rynkach energii oraz wykorzystywaniu informacji wewntrznej bdzie moliwe po wejciu w ycie przepisw prawa krajowego

umoliwiajcych stosowanie rozporzdzenia REMIT w praktyce. Stosowna regulacja zostaa zawarta w projekcie nowelizacji ustawy Prawo energetyczne. Projekt ten jest obecnie w trakcie procesu

legislacyjnego, ktry rozpocz si w 2014 r. i nie zosta jeszcze zakoczony. Przedstawiciele Prezesa

URE bior czynny udzia w tym procesie.

1.1.2. Rynek detaliczny

Rynek detaliczny jest rynkiem, na ktrym stron transakcji jest odbiorca kocowy dokonujcy zakupu paliw i energii na wasny uytek. Rok 2014 by kolejnym rokiem, w ktrym Prezes URE

kontynuowa monitorowanie tego rynku. Uczestnikami rynku detalicznego, obok odbiorcw kocowych (zarwno w gospodarstwach domowych, jak i przedsibiorstwach), s przedsibiorstwa

zarzdzajce sieci dystrybucyjn, w tym operatorzy systemw dystrybucyjnych (OSD) i sprzedawcy

energii elektrycznej (przedsibiorstwa obrotu). Operatorzy systemw dystrybucyjnych to przedsibiorstwa zajmujce si dystrybucj energii

elektrycznej odpowiedzialne za bezpieczne i niezawodne funkcjonowanie systemu dystrybucyjnego przy jednoczesnym zagwarantowaniu skutecznego i niedyskryminacyjnego dostpu do tego systemu

wszystkim uczestnikom rynku. W 2014 r., podobnie jak w roku ubiegym, na rynku energii elektrycznej

funkcjonowao piciu duych OSD, ktrych sieci s bezporednio przyczone do sieci przesyowej (OSDp) i ktrzy maj obowizek oddzielenia dziaalnoci dystrybucyjnej prowadzonej przez operatora

systemu od innych rodzajw dziaalnoci niezwizanych z dystrybucj energii elektrycznej, a mianowicie dziaalnoci wytwrczej lub obrotowej prowadzonej w ramach przedsibiorstwa

zintegrowanego pionowo (unbundling). Ponadto w 2014 r. dziaao 164 przedsibiorstw penicych funkcj OSD funkcjonujcych w ramach przedsibiorstw zintegrowanych pionowo, ktre nie maj

obowizku wydzielenia dziaalnoci dystrybucyjnej (OSDn).

Kluczowe znaczenie dla realizacji funkcji OSD ma niezaleno operatora, ktry zapewnia rwny dostp do sieci wszystkim uczestnikom rynku. Gwarancj zapewnienia niezalenoci OSD, poza

dokonanym rozdziaem dziaalnoci, maj by opracowane przez operatorw Programy, w ktrych okrelone zostay przedsiwzicia, jakie operatorzy zobowizani s podj w celu zapewnienia

niedyskryminacyjnego traktowania uytkownikw systemu (Programy Zgodnoci). Programy OSDp

s zatwierdzane przez Prezesa URE, natomiast OSDn nie maj obowizku przedkadania Programw do zatwierdzenia. Zatwierdzone Programy Zgodnoci podlegaj kontroli Prezesa URE. Operatorzy

zobowizani s do przesania, kadego roku do 31 marca, sprawozda zawierajcych opis dziaa podjtych w roku poprzednim w celu realizacji Programw Zgodnoci.

Due znaczenie dla funkcjonowania rynku detalicznego maj Instrukcje Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnych (IRiESD). Od pocztku 2014 r. obowizyway nowe IRiESD dla piciu duych OSDp:

PGE Dystrybucja S.A. (wesza w ycie 1 padziernika 2013 r.), RWE Stoen Operator Sp. z o.o., ENEA

Operator Sp. z o.o., ENERGA-Operator S.A. oraz TAURON Dystrybucja S.A. (weszy w ycie od 1 stycznia 2014 r.). Zatwierdzone przez Prezesa URE instrukcje wprowadziy m.in. zasady sprzeday

Sprawozdanie 2014

26

rezerwowej dla odbiorcw w gospodarstwach domowych (przyczonych do sieci o napiciu 1 kV) oraz jednolite procedury zmiany sprzedawcy. Warto zaznaczy, e zgodnie z nowymi procedurami

OSDp maj obowizek przeprowadzi proces zmiany sprzedawcy w terminie do 21 dni

kalendarzowych. Wydaje si, e najwiksz zmian w funkcjonowaniu operatorw, po wejciu w ycie zapisw nowych Instrukcji, jest obowizek realizacji przez OSDp umw kompleksowych

zawieranych przez odbiorcw take przy zmianie sprzedawcy.

Obowizujca od pocztku 2014 r. nowa procedura zmiany sprzedawcy energii elektrycznej bya

realizowana przez OSD bez wikszych przeszkd, poza przypadkiem jednego z OSDp, u ktrego bdne funkcjonowanie systemu informatycznego utrudnio proces zmiany sprzedawcy (kwestia ta

zostaa szczegowo opisana w pkt 5.3. Nakadanie kar pieninych). Z analizy danych przedstawionych przez poszczeglnych operatorw wynika, e w 2014 r.

najwiksza liczba odbiorcw innych ni gospodarstwa domowe, ktrzy zmienili sprzedawc, to odbiorcy przyczeni do sieci ENEA Operator Sp. z o.o., natomiast najmniej odbiorcw zmienio

sprzedawc na terenie dziaania RWE Stoen Operator Sp. z o.o. Z kolei w segmencie odbiorcw

w gospodarstwach domowych najwiksza liczba odbiorcw, ktrzy zmienili sprzedawc to odbiorcy przyczeni do sieci TAURON Dystrybucja S.A., a najmniej takich odbiorcw zmienio sprzedawc

na terenie dziaania RWE Stoen Operator Sp. z o.o. W dalszym cigu najwikszy udzia w sprzeday energii elektrycznej do odbiorcw kocowych maj

sprzedawcy zasiedziali (incumbent suppliers), ktrzy pozostali po wyodrbnieniu operatorw sieci dystrybucyjnej, jako strona umw kompleksowych, tj. umw czcych postanowienia umowy sprzeday energii elektrycznej i umowy dystrybucji energii z odbiorcami. Peni oni funkcj sprzedawcw z urzdu

dla odbiorcw w gospodarstwach domowych, ktrzy nie zdecydowali si na wybr nowego sprzedawcy. W 2014 r. dziaao piciu sprzedawcw z urzdu, oraz ponad 100 alternatywnych przedsibiorstw obrotu

zajmujcych si aktywnie sprzeda energii elektrycznej do odbiorcw kocowych, w tym sprzedawcw dziaajcych na rynku gospodarstw domowych. Na rynku energii elektrycznej dziaaj take sprzedawcy

(w liczbie 164) funkcjonujcy w ramach przedsibiorstw zintegrowanych pionowo z OSDn.

Zgodnie z zasad TPA, kady sprzedawca energii elektrycznej ma prawo oferowa sprzeda tej energii odbiorcom kocowym na podstawie umowy sprzeday energii elektrycznej lub umowy

kompleksowej. Warunkiem realizacji zawartych umw sprzeday jest jednak zawarcie przez sprzedawc umowy o wiadczenie usug dystrybucji tzw. generalnej umowy dystrybucji (GUD)

z operatorem systemu dystrybucyjnego, do ktrego sieci odbiorca jest przyczony, natomiast

realizacja umw kompleksowych wymaga zawarcia z OSD tzw. generalnej umowy dystrybucji dla usugi kompleksowej (GUD-K). Na OSD spoczywa obowizek zawarcia GUD lub GUD-K ze

sprzedawc, ktry o to wystpi. Sprzedawcy natomiast nie maj obowizku zawierania umw GUD i GUD-K, a tym samym sprzedawa energii do poszczeglnych grup odbiorcw18) z okrelonych

obszarw zaley to od ich suwerennych decyzji biznesowych.

Generalne umowy dystrybucji s najczciej zawierane w oparciu o wzorzec z 2009 r.

wypracowany przez TOE oraz PTPiREE. W 2014 r., na terenie poszczeglnych OSD, rednio dziaao od 78 do 106 sprzedawcw energii elektrycznej (liczba zawartych GUD). Najwicej umw (106)

sprzedawcy zawarli z TAURON Dystrybucja S.A. Naley podkreli, e rednia roczna liczba zawartych w 2014 r. GUD z nowymi sprzedawcami utrzymaa si na poziomie z zeszego roku, tj.

ok. 20 podpisanych umw.