กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

บทนำา

นบแตพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดประกาศใชเมอวนท 9 ธนวาคม พ.ศ. 2540 กฎหมายฉบบนมความนาสนใจในหลายระดบทงในสวนของหนวยงานรฐ เจาหนาทของรฐและประชาชน กฎหมายฉบบนถอเปนปรากฏการณความเปลยนแปลงเกยวของกบการเขาถงขอมลขาวสารในความครอบครองของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐซงแตเดมการเขาถงขอมลขาวสารในความครอบครองของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐเปนเรองยากในประเทศไทยไมวาจะเปนวฒนธรรมการทำางานหรอวธปฏบตของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐกตาม การตราขนของกฎหมายฉบบนจงเปนความเปลยนแปลงทงในเรองการตระหนกรของหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐวา ขอมลขาวสารใดในความครอบครองของตนนนเปดเผยไดหรอไม และประชาชนกจะไดตระหนกรถงสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐ

จากนยามของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2539 นยามคำาวา ขอมลขาวสารของราชการ ไวอยางมความ“ ”กวางขวางทงขอมลขาวสารของหนวยงานรฐเองและขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครองครองของหนวยงานรฐ นอกจากนนคำาวา ราชการ หรอหนวยงานรฐ ยงครอบคลมไปทกหนวยงาน“ ”ของรฐ ไมวาจะเปนกระทรวง ทบวง กรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน ยงครอบคลมไปถงรฐสภาและศาลในบาง

กรณดวย จงเหนไดวา กฎหมายฉบบนมความสำาคญเปนอยางยงและกระทบกบบคคลอยางกวางขวางในการเขาถงขอมลขาวสาร นอกจากนสถานะของกฎหมายฉบบนมความเปน กฎหมายกลาง“ ” เพยงฉบบทกลาวถง ขอมลขาวสารของราชการ อยางจำาเพาะ“ ”เจาะจง หนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐจำาเปนตองถอปฏบตในการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการโดยมสภาพบงคบทางกฎหมายมาเปนตวกำากบใหหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐตองปฏบต นอกจากนนยงกำาหนดกระบวนการในเรองของการอทธรณคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารของเจาหนาทซงเปนการคมครองสทธของประชาชนในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการเปนอยางมาก

ทงนกฎหมายฉบบนยงมนยยะแฝงถงการยกระดบสทธของประชาชนทมตอหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐเพมมากขน คอ หนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐจะตองปรบเปลยนทาทของการใหบรการมากกวาแตเดมทหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐจะกำาหนดสถานะทสงกวาโดยใหประชาชนเปนผรองขอ ซงเปนการเปลยนภาพรวมของการบรหารราชการของประเทศไทยไปดวย

อยางไรกตามแมวาสถานะของกฎหมายฉบบนจะมความสำาคญและเปนประโยชนกบทงหนวยงานรฐ เจาหนาทของรฐและประชาชนกตาม แตระยะทผานมาความรบร ความเขาใจของกฎหมายฉบบนยงมอยนอย ทงตวเจาหนาทของรฐทตองปฏบตตามกฎหมายยงขาดความรความเขาใจและยงปฏบตตามความคนชนเดม กลบกลายเปนการสรางภาระเพมมากขน และประชาชนก

ยงตระหนกรบรถงสทธของตนเองตามกฎหมายฉบบนอยนอย ทำาใหสภาพบงคบของกฎหมายฉบบนยงมไมมาก

เอกสารประกอบการสอนเลมนจงมวตถประสงคไมเพยงใชในการเรยนการสอนของนกศกษากฎหมายในมหาวทยาลยเทานน แตยงเปนการนำาเสนอความรเรองขอมลขาวสารของราชการใหแกประชาชนไดตระหนกรบรถงสทธของตนในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการ และนำาเสนอความรเรองขอมลขาวสารของราชการหนวยงานรฐ เจาหนาทของรฐในการปฏบตตามขนตอนตามทกฎหมายฉบบนกำาหนดไดอยางถกตอง นอกจากนนยงอธบายถงรายละเอยดของขอมลขาวสารทกฎหมายฉบบนไดกำาหนดไวไดแก ขอมลขาวสารราชการทวไป ขอมลขาวสารราชการทเปนขอมลขาวสารสวนบคคล และขอมลขาวสารของราชการทเปนเอกสารประวตศาสตร การจดตงคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร รวมถงขนตอนวธการในการอทธรณคำาสง และความรบผดของเจาหนาท เพอใหครอบคลมกฎหมายฉบบนทงหมด

บทท 1

สทธในการรบรขอมลขาวสารของราชการ ความเปนมาของกฎหมาย ความเชอมโยงกบกฎหมายอน

วตถประสงค

เพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบความสมพนธระหวางสทธและเสรภาพกบพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 และสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของประชาชน รวมถงหลกการสำาคญๆ ของพระราชบญญตฉบบนได

หวขอบรรยาย

1.สทธและเสรภาพของประชาชนตามรฐธรรมนญ

2.สทธในการรบรขอมลขาวสารของราชการของประชาชน

3.ความเปนมาและแนวคดทฤษฎของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

จำานวนชวโมงทสอน

6 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

1.1.สทธในการรบรขอมลขาวสารของราชการ (right to know)

ความมงหมายหลกของกฎหมายมหาชนเมอพจารณาอยางถองแทแลวพบวา เปนการแสวงหาสมดลระหวางการใชอำานาจของรฐและหลกประกนสทธและเสรภาพของประชาชนวา ผใชอำานาจรฐจะไมใชอำานาจกระทำาการรกลำาสทธและเสรภาพประชาชนอยางเกนขอบเขต การใชอำานาจรฐรกลำาสทธและเสรภาพของประชาชนจะทำาไดบางประการตามทรฐธรรมนญไดกำาหนดไวเทานนซงสวนใหญการรกลำาหรอการจำากดสทธและเสรภาพของประชาชนตองมวตถประสงคเพอประโยชนสาธารณะ (Public Interest) ขณะเดยวกนรฐธรรมนญกวางบทบาทของขอบเขตอำานาจหนาทของรฐในการดำาเนนการบางอยางเพอตกรอบการกระทำาของอำานาจรฐและเปดโอกาสใหประชาชนเขาตรวจสอบการอำานาจใชอำานาจรฐนนดวย

การรบรขอมลขาวสารของราชการเปนสวนหนงทกำาหนดใหเปนสทธของประชาชนทจะรบรขอมลขาวสารของราชการ ขณะเดยวกนกเปนหนาทของรฐทจะตองเปดโอกาสใหประชาชนเขาถงขอมลขาวสารนนเพอตรวจสอบการใชอำานาจรฐผานขอมลขาวสารตางๆ ทรฐครอบครองอย อนเปนหลกการพนฐานของระบอบประชาธปไตยทเปดโอกาสใหประชาชนเขาตรวจสอบการใชอำานาจรฐ เพราะความลบของรฐไมไดเกดประโยชนใดตอประชาชนในระบอบประชาธปไตยเลย

ทผานมาประเทศไทยใหความสำาคญกบการปดลบ เพราะความลบคออาวธของชนชนปกครอง สงคมการเมองไทยเปนอำามาตยาธปไตย คอ ของอำามาตย โดยอำามาตยและเพออำามาตย ดงนน“ ”อำามาตยจงตองปกปดความลบของขอมลขาวสาร1

ดงนนหลกของการปกครองหรอการบรหารประเทศนนในระบอบประชาธปไตยจงตองยดหลกเปดเผย คอ2

1.ประชาชนมสทธทจะรอนเปนพนฐานของระบอบประชาธปไตย

2.การปกครองสำาหรบประชาชนกตองทำาเพอประชาชน กตองใหประชาชนรวา รฐบาลทำาเพอเขา

3.เรองทเปดเผยแลวจะมผลเสยหายกบประโยชนสาธารณะคอเสยหายตอประโยชนสวนรวมซงผลมนยอนมาเสยหายตอประชาชนสวนใหญ ซงกรณนกเปนสวนหนงซงโดยสภาพเปดเผยไมได

ดงนนรฐตองเปดเผยขอมลขาวสารของในความครอบครองของตนใหประชาชนรบทราบ รฐจะจำากดสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการไดกตอเมอเปนเรองเกยวพนกบประโยชนสาธารณะ เชน ความมนคงของรฐ ซงเปนหลกการทสอดคลองกบ

1รงสรรค ธนะพรพนธ, เศรษฐศาสตรการเมองวาดวยกฎหมายขอมลขาวสารของราชการกบ รงสรรค ธนะพรพนธ“ .http://thaipublica.org/2012/10/information-act/.

2

ชยวฒน วงศวฒนศานต,คำาบรรยายในการฝกอบรมนกกฎหมายกฤษฎกา เรอง หลกกฎหมายวาดวยขอมลขาวสาร รนท 1.วนท 19 พฤษจกายน 2539.

หลกการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ คอ การเปดเผยเปนหลก ปกปดเปนขอยกเวน

อยางไรกตามแมวาหลกการนจะยอมรบกนโดยทวไป แตมการเสนอหลกการ3 เปดเผยขอมลอยางถงทสด (Maximum Disclosure Principle) โดยพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ยงไมเปนไปตามหลกการน รงสรรค ธนะพรพนธ4 เหนวา กฎหมายขอมลขาวสารของไทยไดสรางขดจำากดของการเปดเผยขอมลขาวสารคอนขางมาก เชน การอางเหตผลเพอความมนคงแหงชาต โดยไมมมาตรวดวา อะไรจะกอใหเกดความไมมนคงแหงชาต ใครเปนคนวนจฉย กฎหมายฉบบนกำาหนดใหราชการเปนผวนจฉย ซงเปนขอจำากดของกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

จากหลกการทกลาวมาขางตน แมจะมขอจำากดบางประการ แตหลกการทกลาวมาไดถกนำามาบญญตในรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดเพอวางหลกประกนสทธใหกบประชาชนและกำาหนดหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการโดยในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 ไดวางหลกการนไวในมาตรา 41 (1) และมาตรา 59 ไวดงน

“มาตรา 41 บคคลและชมชนยอมมสทธ

3 รงสรรค ธนะพรพนธ, เศรษฐศาสตรการเมองวาดวยกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

กบ รงสรรค ธนะพรพนธ“ .http://thaipublica.org/2012/10/information-act/.4

เพงอาง.

(1)ไดรบทราบและเขาถงขอมลขาวสารสาธารณะในความครอบครองของหนวยงานรฐตามทกฎหมายบญญต”

“มาตรา 59 รฐตองเปดเผยขอมลหรอขาวสารสาธารณะในความครอบครองของหนวยงานของรฐทมใชขอมลเกยวกบความมนคงของรฐหรอเปนความลบของราชการตามทกฎหมายบญญต และตองจดใหประชาชนเขาถงขอมลขาวสารนนโดยสะดวก ”

มาตรา 41 (1) เปนบทบญญตรบรองสทธของประชาชนทจะเขาถงขอมลขาวสารของราชการ แตเปนสทธแบบสมพทธ (Relative Right) คอรบรองสทธไวแตเปดโอกาสใหจำากดสทธ ซงสงเกตไดจากขอความ ตามทกฎหมายบญญต ซงตอง“ ”พจารณาขอบเขตของสทธนภายใตกฎหมายทตราออกมาดวยวา จะเปดโอกาสหรอจำากดสทธนมากนอยเพยงใด สวนมาตรา 59 เปนบทบญญตทกำาหนดใหเปนหนาทของหนวยงานรฐมหนาทตองเปดเผยขอมลขาวสารในความครอบครองของตนแตกเปนหนาทแบบสมพทธเชนเดยวกน คอรฐสามารถสงวนสทธบางประการในการเปดเผยขอมลขาวสารใหกบระชาชนเขาตรวจสอบขอมลขาวสาร

ดงนนจงเหนไดวา สทธในการรบรขอมลขาวสารของประชาชนและหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสารไมไดเปนสทธแบบสมบรณ (Absolute Right) ทประชาชนจะสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดทกกรณและรฐมหนาทตองเปดเผยทกกรณ สทธนถก

จำากดภายใตเงอนไขของรฐธรรมนญ 2 ประการ คอ เรองความมนคงของรฐหรอเปนความลบของราชการ และการจำากดสทธภายใตกฎหมายอน กคอ พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ซงจะกำาหนดสทธการเขาถงขอมลขาวสารวาขอมลขาวสารใดสามารถเขาถงไดบาง ขอมลขาวสารใดไมสามารถเขาถง ขอมลขาวสารใดรฐมหนาทตองเปดเผย เปดเผยโดยวธการใด กระบวนการใชสทธของประชาชน การอทธรณการไมเปดเผยขอมลขาวสาร รวมทงกระบวนการฟองคดในศาลปกครอง

นอกจากน ขอบเขตของการใชสทธรบรขอมลขาวสารของราชการยงมขอจำากดใหญอกประการหนง คอ เรองขอบเขตทวไปของการใชสทธตามรฐธรรมนญซงรฐธรรมนญ พ.ศ. 2560 ไดกำาหนดไวในมาตรา 25 ทกำาหนดวา การใชสทธและเสรภาพตองไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน ซงหมายความสทธในการรบรขอมลขาวสารในความครอบครองของรฐจะถกจำากดเมอการเปดเผยนนจะกระทบกบบคคลอนหรอทเรยกวา ขอมลขาวสารสวนบคคล เมอการเปดเผยจะกระทบกบบคคลอน รฐจะเปดเผยขอมลนนไมได

ขอนาสนใจประการหนงในการรบรองสทธรบรขอมลขาวสารของราชการ คอ ผทรงสทธ (Subject of Right) ไดกำาหนดไวอยางกวางขวางมาก เมอเปนขอมลสาธารณะทไมไดมขอจำากดตามกฎหมายแลว รฐธรรมนญไดกำาหนดวา ประชาชน ซงหมายความวา บคคลทวไปยอมสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดโดยไมตองมสวนไดเสยใดๆ สามารถเขาถงขอมลขาวสารไดทกกรณ ในสวนสทธ

ของคนตางดาวจะมสทธนมากนอยเพยงใด เมอพจารณาจากรฐธรรมนญ สทธนมลกษณะเปนสทธพลเมอง (Citizen Right) คอเปนสทธและเสรภาพในการเขาไปมสวนรวมในองคกรของรฐ ซงรฐมกจะรบรองและคมครองใหกบพลเมองของรฐตนเทานน หากบคคลซงเปนคนตางดาวยอมไมใชผทรงสทธในสทธพลเมองของรฐ ซงแตกตางจากสทธมนษยชน (Human Right) ทรฐธรรมนญใหคมครองโดยไมมการแบงแยกวาเปนบคคลสญชาต เมออยในขอบเขตของรฐนนยอมไดรบความคมครองเชนเดยวกน อยางไรกตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดใหสทธของคนตางดาวตามกฎหมายนบางประการไวเชนเดยวกนซงอาจมขอจำากดบางประการซงจะไดกลาวตอไปขางหนา

1.2 พฒนาการและความเปนมาของกฎหมายพฒนาการของกฎหมายไทยเกยวกบการเปดเผยขอมล

ขาวสารของราชการนนเกดขนภายหลงตางประเทศ ทงนรฐสมยใหมในปจจบนไดใหความสำาคญกบเรองความโปรงใสในการบรหารงานโดยเฉพาะปญหาเรองการคอรปชนในวงราชการ การเปดเผยขอมลขาวสารของรฐใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารนนได ถอเปนการใชอำานาจตรวจสอบการใชอำานาจรฐรวมถงการมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายสาธารณะของรฐ การเขาถงขอมลขาวสารของรฐจงมความสำาคญและมกฎหมายนในหลายประเทศเพมมากขน

กลมประเทศหลกทยอมรบหลกการนใหมการเปดเผยขอมลขาวสารของรฐมากทสดและมกฎหมายนมาอยางยาวนาน ไดแก

กลมประเทศภาคพนยโรป โดยประเทศสวเดนถอเปนประเทศแรกทมกฎหมายลกษณะนตงแตป พ.ศ. 2309 ปจจบนในภาคพนยโรปมประเทศทมกฎหมายขอมลขาวสารไมนอยกวา 40 ประเทศ ยกตวอยางเชน ประเทศองกฤษ มพระราชบญญตเสรภาพดานขอมลขาวสาร พ.ศ. 2543 (Freedom of information Act,2000)5

นอกจากนยงมกลมประเทศในภาคพนอเมรกายงมกลมทมกฎหมายทเปดใหประชาชนเขาถงขอมลขาวสารของหนวยงานรฐอกหลายประเทศ เชนประเทศสหรฐอเมรกามกฎหมาย Freedom of Information Act 1966 ประเทศแคนาดามกฎหมาย Access of Information Act 1982 รวมถงกลมประเทศโอเชยเนย เชน เครอรฐออสเตรเลยมกฎหมาย Freedom of Information Act 1982 ประเทศนวซแลนดมกฎหมาย Official Information Act 1982 เปนตน

จนปจจบนมถงกวา 90 ประเทศทวโลกทมกฎหมายใหสทธประชาชนเขาถงขอมลขาวสารของราชการ6

สำาหรบประเทศไทย ในอดตทผานมาอำานาจและการตอรองระหวางรฐกบประชาชนมความแตกตางกนสงมาก การตดตอราชการลวนแตเปนความยากลำาบากในสายตาของประชาชนโดยเฉพาะการขอขอมลขาวสารในความครอบครองของราชการโดยเฉพาะอยางยงถาไมใชขอมลขาวสารของผขอโดยตรง หนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐมกใหการปฏเสธโดยประโยคทวา เปน“5

จดหมายขาว ขสร.,ปท 4 ฉบบท 62 เดอนกรกฎาคม-กนยายน 2557,หนา 9.6

เพงอาง

ความลบของทางราชการ หรอการกำาหนดขนตอนอนอปสรรคตอ”การเขาถงขอมลขาวสารอนเปนภาระทเกดขนกบผขอ ทำาใหสทธการเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนมอยอยางจำากด ลกษณะเชนนไมเปนผลดตอการบรหารราชการแผนดนทกระดบเพราะเกดความเคลอบแคลงระแวง สงสยของประชาชนตอการดำาเนนการบรหารราชการแผนดนและยงเกดความไมโปรงใสภายในหนวยงานรฐเองดวย

การปฏรประบบราชการหลายครงจะมการหยบยกเรองความโปรงใส (Transparency) และการมสวนรวมของประชาชน (Public Participation) มาเปนธงในการปฏรป การเขาถงขอมลขาวสารของราชการกเปนสวนหนงของขอเรยกรองของประชาชนทมตอหนวยงานรฐ แนวคดเรองการจดทำากฎหมายขอมลขาวสารของราชการ เรมตนในป พ.ศ. 2533 สมยทพลเอกชาตชาย ชณหวณ เปนนายกรฐมนตร ภายหลงตอมารฐบาลพลเอกชาตชายไดถกทำาการรฐประหารกดวยเหตผลการคอรปชนและความไมโปรงใสในการบรหารราชการแผนดน ตอมาในสมยนายอานนท ปนยารชน ไดมการจดตงคณะกรรมการปรบปรงระบบบรหารราชการขนและคณะกรรมการชดนไดศกษาถงการรบร ขอมลขาวสารของราชการและจดทำาขอสรปเกยวกบการรบรขอมลขาวสารของราชการ หลกการและแนวทางในการจดทำารางกฎหมายและผลทไดรบจาการจดทำากฎหมายน ดงน

1.สภาพการรบรขอมลขาวสารของราชการ

1.1.การรบรขาวสารของราชการในประเทศไทยเปนสทธทมอยอยางจำากด ขอมลขาวสารประเภทใดเปนขอมลขาวสารทพงเปดเผยหรอไมอยทดลยพนจของหนวยงานรฐ ซงโดยปกตมกใชดลยพนจในทางปฏเสธไมเปดเผย ทงน อาจจะเนองมากจากหนวยงานรฐไมแนใจวา ขอมลขาวสารนนเปนขอมลขาวสารทควรจะเปดเผย ประกอบกบลกษณะเฉพาะของระบบราชการทถอวา การดำาเนนการของสวนราชการหรอเจาหนาทของรฐเปนกจการภายในของระบบราชการทไมจำาเปนตองเปดเผยหรอใหเหตผลตอบคคลใดบคคลหนง

1.2.ขอมลขาวสารของสวนราชการสวนใหญถกกำาหนดใหเปน ความลบ ของราชการตามระเบยบวาดวยการรกษาความ“ ”

ปลอดภยแหงชาต พ.ศ. 2517 ทงทระเบยบนกำาหนดหลกเกณฑและวธการในการกำาหนดชนความลบของขอมลขาวสารของราชการ โดยมงเนนถงขอมลขาวสารทเกยวกบความมนคงของประเทศ แตในทางปฏบตขอมลขาวสารสวนมากถกกำาหนดถอเปนความลบเกอบทงหมด

1.3.การบรหารราชการและการใหบรการแกประชาชนเปนไปอยางขาดขอมลการจำาแนกหมวดหมขอมลขาวสารของราชการยงไมเปนระบบ อนทำาใหไมอาจใชขอมลใหเกดประสทธภาพไดอยางเตมท

2.หลกการและแนวทางในการจดทำารางกฎหมายรบรองสทธในการรบรขอมลขาวสารของราชการ

2.1 กำาหนดใหตองเปดเผยขอมลขาวสารของราชการใหประชาชนไดรบรตรวจสอบ โดยมวตถประสงคเพอ

(1)เปดโอกาสใหสาธารณชนเขามามบทบาทและมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจและการบรหารงานของรฐ เวนแตจะมกฎหมายกำาหนดขอยกเวนไวเปนการเฉพาะ

(2)ใหสทธในการรบรขอมลขาวสารเปนกลไกทประชาชนสามารถใชในการควบคมหรอตรวจสอบการดำาเนนการของรฐไดดวยตนเอง

2.2 กำาหนดหลกเกณฑทวไปในการจดทำา เกบรกษาและเปดเผยขอมลขาวสารประเภทตางๆ โดยจดใหมองคกรในรปคณะกรรมการเพอทำาหนาทในการจดทำานโยบายเกยวกบการจดทำา เกบรกษา และเปดเผยขอมลขาวสารราชการ

2.3 กำาหนดหลกเกณฑหรอเงอนไขในการใชหรอเปดเผยขอมลสวนบคคลซงอยในความครอบครองดแลของสวนราชการหรอทสวนราชการจดทำาเพอคมครองสทธสวนบคคล

3.ผลทจะไดรบจากการบญญตกฎหมายรบรองสทธการรบรขอมลขาวสารของประชาชน

คณะกรรมการปรบปรงระบบบรหารราชการคาดหวงวา กฎหมายรบรองสทธในการรบรขอมลขาวสารเมอตราออกมาแลวควรจะมผลทตามมา ดงน

3.1.การเปดเผยขอมลขาวสารของราชการประเภทตางๆ ใหสาธารณชนไดรบรอนจะเปนการกระตนหรอสงเสรมใหประชาชนได

เขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจและการบรหารงานของรฐในดานตางๆ ตามหลกการพนฐานในระบบประชาธปไตย

3.2.การรบรองสทธของสาธารณชนในการบรขอมลขาวสารของราชการ โดยเฉพาะขอมลขาวสารทเกยวกบการดำาเนนงานของรฐทมผลกระทบตอสทธประโยชนของชมชนและเสรภาพของปจเจกชน จะทำาใหสาธารณชนและปจเจกชนสามารถตรวจสอบและกนการกระทำาของสวนราชการหรอเจาหนาทของรฐทกอหรออาจกอใหเกดผลกระทบตอสทธประโยชนของชมชนหรอตอสทธเสรภาพของตนไดดวยตนเอง

3.3.สวนราชการมระบบงานขอมลขาวสารทสามารถใชเพอประโยชนในการบรหารราชการแผนดนไดอยางมประสทธภาพ

ตอมาคณะกรรมการปรบปรงระบบบรหารราชการไดทำาการยกรางพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. ....ขนและไดนำาเสนอเขาสการพจารณาของรฐสภา แตกฎหมายฉบบนไมผานการพจารณาของรฐสภาโดยทนทเนองจากมการยบสภาเกดขนถง 2 ครงทำาใหรางกฎหมายฉบบนตองตกไป จนกระทงในรฐบาลของ พล.อ.ชวลต ยงใจยทธ คณะรฐมนตรไดเสนอรางพระราชบญญตขอมลขาวสาร พ.ศ. .... เขาสการพจารณาของรฐสภา รฐสภาไดใหความเหนชอบและประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 10 กนยายน 2540 และมาตรา 2 ของกฎหมายฉบบนกำาหนดใหเรมมผลบงคบใชเมอพนกำาหนดเกาสบวนตงแตวนทประกาศในราชกจจานเบกษาใหกฎหมายฉบบนมผลใชบงคบตงแตวนท 9 ธนวาคม พ.ศ. 2540

1.3.วตถประสงคของกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

การคนหาเจตนารมณหรอวตถประสงคของกฎหมายหนงๆนน สามารถคนหาไดจากหมายเหตทายพระราชบญญตนนวามเหตผลในการประกาศใชอยางไร เชนเดยวกนเหตผลทายพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการไดกำาหนดเหตผลในการประกาศใชไวเชนกน เมอพจารณาเหตผลทายพระราชบญญตแลวพบวา

วตถประสงคหลกของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการเปนกฎหมายทมงเพอใหประชาชนมสทธไดรบรขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของทางราชการมากขน เพราะการใหประชาชนไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการดำาเนนการตางๆเปนสงมความจำาเปน เพอใหประชาชนสามารถแสดงความคดเหนและใชสทธทางการเมองไดถกตองตามความเปนจรง อนเปนการสงเสรมใหมความเปนรฐบาลโดยประชาชนมากขน ทงนจากหลกการมสวนรวมของประชาชนจงเปนเหตผลทตองใหประชาชนเขาถงขอมลขาวสารซงทำาใหการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานของรฐไดดยงขน นอกจากนนการเปดโอกาสใหประชาชนไดมสทธรถงขอมลขาวสารยงเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดปกปองรกษาผลประโยชนของตนเองไดอยางเตมท

วตถประสงคทสอง คอ การกำาหนดหลกการทางกฎหมายใหหนวยงานราชการเกดความชดเจนวาขอมลประเภทใดของหนวยงานสามารถทจะเปดเผยไดหรอไม ซงมหลกการวา ตองเปดเผยเปนหลกเวนเสยแตวาขอมลนนไมใหเปดเผยอยางชดแจงหรอวา

ถาเปดเผยไปจะเกดความเสยหายตอประเทศชาตหรอประโยชนของเอกชน แตจะตองชแจงถงเหตผลของการปกปดนนดวย

วตถประสงคสดทาย คอ การมงคมครองสทธสวนบคคลในสวนทเกยวของกบขอมลขาวสารของราชการไปดวยโดยกฎหมายฉบบนไดกำาหนดไมใหหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลตอผอนโดยไมจำาเปนหรอไมมเหตผล เพราะขอมลขาวสารสวนบคคลเกยวของกบความเปนสวนตวของบคคลนนและการเปดเผยอาจกอใหเกดความเสยแกบคคลนนๆได

โดยสรปกฎหมายฉบบนมงทงสวนของการใชสทธของประชาชนทจะเขาถงขอมลขาวสารของราชการ เปนสองสทธใหญ คอ สทธในการเขาตรวจดขอมลขาวสารของหนวยงานของรฐและสทธการขอขอมลขาวสารของราชการ

รวมถงการคมครองสทธของประชาชนเมอประชาชนประสบปญหาในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการทเปดโอกาสใหประชาชนทจะรองเรยนหรออทธรณคำาสงมายงคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ได 3 กรณ คอ 1.กรณประชาชนใชสทธเขาตรวจดขอมลขาวสารของราชการแลว หนวยงานของรฐไมจดเตรยมขอมลไวใหหรอจดเตรยมไวไมครบ 2.ประชาชนยนคำาขอขอมลขาวสาร แลวไมไดรบความสะดวกหรอหนวยงานของรฐนงเฉย 3.กรณประชาชนใชสทธขอขอมลขาวสารของราชการแลวหนวยงานของรฐปฏเสธ

ขณะเดยวกนกมงคมครองสทธสวนบคคลในขอมลขาวสารสวนบคคลทมหลกเกณฑพเศษในการเปดเผยขอมลขาวสาร

ประเภทน รวมถงการคมครองหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสารโดยกำาหนดเปนหลกเกณฑชดเจนวา ขอมลขาวสารของราชการประเภทใดเปดเผยไดหรอไม ซงหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐกจะมหลกเกณฑในการปฏบต

1.4.ความเชอมโยงกบกฎหมายอน

กฎหมายขอมลขาวสารของราชการมสวนสมพนธกบกฎหมายหลายฉบบ เนองจากเปนกฎหมายทสมพนธกบหนวยงานของรฐ การใชอำานาจในการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการวาจะเปดเผยหรอไมเปดเผย จงเปนการใชอำานาจทางปกครองในรปแบบของคำาสงทางปกครอง ซงสมพนธกบกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง (พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) ทวางกระบวนการในการใชอำานาจออกคำาสงทางปกครองของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐ นอกจากนนยงสมพนธไปกบพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 เมอตองการฟองเพกถอนคำาสงทางปกครองของเจาหนาททออกคำาสงเปดเผยหรอไมเปดเผยขอมลขาวสารนน ซงจะไดกลาวอยางละเอยดตอไปในบทท 7

นอกจากนนสวนความเชอมโยงของการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการยงมกฎหมายอกหลายฉบบทกลาวถงการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการไวโดยเฉพาะแยกตางหากไปจากพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เชน พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 มาตรา 6 ซงบญญตวา

“มาตรา 6 เพอประโยชนในการรวมกนสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมของชาต บคคลอาจมสทธและหนาทดงตอไปน

(1)การไดรบทราบขอมลและขาวสารจากทางราชการในเรองเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เวนแตขอมลหรอขาวสารททางราชการถอวาเปนความลบเกยวของกบการรกษาความมนคงแหงชาต หรอเปนความลบเกยวกบสทธสวนบคคล สทธในทรพยสน หรอสทธในทางการคา หรอกจการของบคคลใดทไดรบความคมครองตามกฎหมาย”

ประเดนทนาสนใจคอ จะใชกฎหมายฉบบใดบงคบกบการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการนน โดยหลกการทวไปในการบงคบใชกฎหมายนนตองใชกฎหมายเฉพาะกอนกฎหมายทวไป ยางไรกตามเมอกฎหมายเฉพาะไมไดกำาหนดรายละเอยดของกระบวนการขนตอน (Procedure) เอาไวกตองใชบทบญญตของกฎหมายทวไป ซงกฎหมายเฉพาะสวนใหญจะไมไดกำาหนดกระบวนการขนตอนเอาไว จงตองปฏบตตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ในการเปดเผยขอมลขาวสารนน

อกกรณหนงทมความสำาคญ คอ กรณทมกฎหมายเฉพาะหามมใหเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ เชน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 มาตรา 120 บญญตหามมใหเปดเผยขอมลขาวสารและวางบทกำาหนดโทษเอาไว

“มาตรา 120 ผใดเปดเผยขอความ ขอเทจจรง หรอขอมล ทไดมาเนองจากการปฏบตหนาทตามประราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน โดยมไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. และมใชเปนการกระทำาตามหนาทราชการหรอเพอประโยชนแกการตรวจสอบหรอไตสวนขอเทจจรง หรอเพอประโยชนแกทางราชการหรอเพอประโยชนสาธารณะ ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอทงจำาทงปรบ ”

กรณนตองถอตามหลกกฎหมายเฉพาะวาจะเปดเผยมได เพราะพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มสถานะเปนกฎหมายทวไป ถากฎหมายเฉพาะกำาหนดหามไมใหเปดเผยขอมลขาวสารของรฐนนแลวตองถอตามหลกทกำาหนดไวในกฎหมายเฉพาะ

คำาถามทายบทท 1

1.นกศกษาทราบถงสทธเสรภาพตามทกฎหมายรบรองวามลกษณะอยางไร มความสำาคญอยางไร

2.นกศกษาสามารถเชอมโยงความสมพนธระหวางจดและตำาแหนงของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบบทบญญตของรฐธรรมนญ หมวด 3 สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทยไดอยางไร

บทท 2 เนอหาของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

วตถประสงค

เพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบความหมาย ลกษณะ ความเปนมา แนวคดทฤษฎทเกยวของ และขอบเขตการบงคบใชของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

หวขอบรรยาย

1.ความหมาย ลกษณะ ความเปนมาของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2.ขอบเขตการบงคบใชของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

จำานวนชวโมงทสอน

6 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

ขอบเขตเนอหาของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 บญญตขอบเขตทมความสำาคญหลก 2 ประการ คอ 1.ดานขอบเขตการบงคบใช พระราชบญญตฉบบนมงบงคบใชเฉพาะในสวนของขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของราชการเทานน ไมสามารถใชบงคบกบขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของเอกชน 2.ดานประเภทของขอมล การบงคบใชพระราชบญญตฉบบนจะมสองสวนใหญ คอ 1.ขอมลขาวสารของรฐและหนวยงานรฐครอบครองอย 2.ขอมลขาวสารสวนบคคล (ของเอกชน) ทอยในความครอบครองของรฐ ซงการเปดเผยขอมลขาวสารจะมวธการเปดเผยและขอจำากดทแตกตางกนออกไป ซงจะไดจำาแนกอยางละเอยดตอไป

เมอไดทราบถงขอบเขตเนอหา จะไดอธบายตอไปถง ความหมาย ลกษณะ ประเภทของขอมลขาวสารในเบองตน วามขอบเขตทพระราชบญญตนจะครอบคลมถงไดบาง

2.1.ความหมายของ ขอมลขาวสารของราชการ ตามพ“ ”ระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

ตามทไดกลาวมาขางตน พระราชบญญตนครอบคลมถงขอมลขาวสารของราชการเทานนจงตองทำาความเขาใจถงนยามเพออธบายความครอบคลมของกฎหมาย โดยจะเรมจาการอธบายความของคำาวา ขอมลขาวสารของราชการ ซงประกอบดวย “ ”1.ขอมลขาวสารคอสงใด 2.ขอมลประเภทใดบางทอยในความครอบครองของราชการ และ 3.คำาวา ราชการ นนครอบคลมท“ ”จะใชบงคบกบองคกรใดไดบาง

2.1.1.ขอมลขาวสารคอสงใด

ตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดนยามความหมายของคำาวา ขอมลขาวสาร ไวในมาตรา “ ” 4 วา

“ขอมลขาวสาร หมายถง สงทใชสอความหมายใหรเร องราวขอเทจจรง ขอมล หรอสงใดๆ ไมวาการสอความหมายนนจะทำาไดโดยสภาพของสงนนเองหรอโดยวธการตางๆ และไมวาจะไดจดทำาในรปของเอกสาร แฟม รายงาน หนงสอ แผนผง แผนท ภาพวาด ภาพถาย ฟลม การบนทกภาพหรอเสยง การบนทกโดยเครองคอมพวเตอร หรอวธการอนใดททำาใหสงบนทกไวปรากฏได”

เมอพจารณาจากความหมายของคำาวา ขอมลขาวสาร เหนได“ ”วานยามกำาหนดเอาไวอยางกวางขวาง โดยครอบคลมถงสงทงปวงทสอความหมายได ไมวาจะไดจดเกบหรอบนทกไวในรปแบบใดกตาม7ดงนนหวใจสำาคญไมไดเปนเรองวาสงนนจะเปนวตถอะไร ขอมลขาวสารตามกฎหมายนจะมงเนนทการสอความหมายเปนหลกไมเนนรปรางหรอรปแบบของขอมลขาวสาร ดงนนสงทจะเปนขอมลขาวสารไดจงไมจำากดเฉพาะสงทเปนตวหนงสอ แตยงรวมถงสงตางๆทปรากฏความหมายเพอใหเกดความเขาใจในเนอความทสารมงหมายได8 โดยสรปแลว สาระสำาคญของ ขอมลขาวสาร “ ”จะประกอบดวย 2 สงสำาคญ คอ

1.เปนสงทสามารถสอความหมายใหรเร องราว ขอเทจจรง ขอมล และ

2.การสอความหมายอาจเกดจากสภาพของสงนน หรอผานวธการใดททำาใหสงนนปรากฏความหมายได

สวนองคประกอบอนของนยาม เชน แฟม รายงาน หนงสอ ภาพวาด ภาพถาย ฟลม การบนทกภาพ บนทกเสยง นนเปนตวอยางของขอมลขาวสารทนยามยกขนมาประกอบเทานน ดงนนขอมลขาวสารจงมความหมายทกวางขวางมากกวาตวอยางของนยามไปอก

7 ฤทย หงสศรและมานตย จมปา.คำาอธบายกฎหมายขอมลขาวสารของทางราชการ.กรงเทพ:

สำานกพมพนตธรรม,ตลาคม 2542, หนา 10.8

สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท.คมอสอบกฎหมายปกครอง.กรงเทพ: บรษท สำานกพมพวญญชนจำากด,ธนวาคม 2558, หนา 184.

2.1.2.ขอมลขาวสารประเภทใดบางทอยในความครอบครองของราชการ

ขอมลขาวสารทกฎหมายฉบบนมงใชบงคบ คอ ขอมลขาวสารของราชการ ซงหมายถงขอมลขาวสารทอยในความครอบครอง หรอเกบรกษา หรอควบคมดแล ของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐเทานน เมอพจารณาจากนยามตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 4 บญญตวา

“ขอมลขาวสารของทางราชการ หมายถง ขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานรฐ ไมวาจะเปนขอมลขาวสารเกยวกบการดำาเนนงานของรฐหรอเอกชน”

เมอพจารณาจากนยามเหนไดวา ขอมลขาวสารของทางราชการ เนนไปถงขอมลขาวสารทอยในการครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานรฐทกประเภทโดยไมตองคำานงวาเนอหาสาระของขอมลนนเปนเรองเกยวกบอะไร9 อยางไรกตามจากนยามสามารถจำาแนกประเภทของขอมลขาวสารของทางราชการไวได 2 ประเภท คอ

1.ขอมลขาวสารทเกยวกบการดำาเนนงานของรฐ (หรออาจเรยกวา ขอมลของรฐเอง) เชน การกำาหนดโครงสรางและการบรหารงานขององคกร แผนงาน โครงการ งบประมาณรายจายประจำาป รายงานผลการปฏบตงานขององคกร กฎ มตคณะ

9 สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท,เพงอาง.

รฐมนตร ขอบงคบ คำาสง หนงสอเวยน ระเบยบ แบบแผน การจดซอจดจางของหนวยงานรฐ มตทประชมของหนวยงานรฐ

2.ขอมลขาวสารทเกยวกบเอกชน แตอยในการครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานรฐ

ประวตสวนตวของนกศกษา เวชระเบยนหรอประวตการตรวจรกษาคนไขของโรงพยาบาลของรฐ รายงานการประกอบธรกจของเอกชน โฉนดรงวดทดนของเอกชนทสำานกงานทดน ฯลฯ

การจำาแนกประเภทขอมลขาวสารของทางราชการอาจไมใชประเดนสำาคญตามทกลาวมาขางตน ทงนขอมลขาวสารทงสองประเภทอาจมความปะปนกนทจะแยกออกจากกนอยางชดเจน เชน กระดาษคำาตอบและคะแนนสอบของนกศกษา รายชอนกศกษาของคณะ ผลการสอบคดเลอกเจาหนาทของรฐ ดงนนประเดนสำาคญจงอยทขอมลนนอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานของรฐ หรอไมเปนสำาคญ

สงทนาสนใจในนยามคำาวา ขอมลขาวสารของทางราชการ “ ”ขอมลขาวสารของทางราชการทเปนขอมลขาวสารสวนบคคล ซงตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 4 ไดนยามความหมายวา

“ขอมลขาวสารสวนบคคล หมายความวา ขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวบคคล เชน การเงน ประวตสขภาพ ประวตอาชญากรรม หรอประวตการทำางาน บรรดาทมชอของผนนหรอมเลขหมาย รหสหรอสงบอกลกษณะอนททำาใหรตวผนน เชน ลาย

พมพนวมอ แผนบนทกลกษณะเสยงของคนหรอรปถาย และใหหมายถงขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของผทถงแกกรรมแลว”

ประเดนสำาคญ คอ ขอมลขาวสารของราชการนนอาจเปนขอมลสวนบคคล เชน ทะเบยนประวตขาราชการ ทะเบยนประวตนกศกษา ทะเบยนประวตราษฎรในทะเบยนบาน ฯลฯ ซงกฎหมายกำาหนดนยาม วธการและขอจำากดของเปดเผยแยกไวตางหาก

2.1.3.คำาวา ราชการ นนครอบคลมทจะใชบงคบกบ“ ”องคกรใดไดบาง

ดงทไดทราบมาขางตน ขอมลขาวสารทอยในขอบเขตของพระราชบญญตนตองของมลขาวสารในความครอบครองของ ราชการ หรอ หนวยงานของรฐ โดยปกตกฎหมายไมได“ ” “ ”

กำาหนดนยามคำาวา ราชการ ไวอยางชดเจนมากนก การนยามใน“ ”กฎหมายสวนใหญจะใชคำาวา หนวยงานของรฐ เปนหลกซงมกฎ“ ”หมายหลายๆฉบบกำาหนดนยามคำาวา หนวยงานของรฐ ไว เชน “ ”พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2540 พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 นยามของกฎหมายฉบบตางๆอาจกำาหนดความหมายไวแตกตางกนตามวตถประสงคของกฎหมายนนวามงจะครอบคลมไปยงหนวยงานใด ดงนนจะใชนยามความหมายปะปนกนไมได พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 4 ไดกำาหนดนยาม หนวยงานของรฐ ไววา หนวยงานของรฐประเภท“ ”

ใดตองตกอยภายใตการบงคบของกฎหมายน จงตองถอตามนยามตามทพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 4 กำาหนด ซงมนยามดงน

“หนวยงานของรฐ หมายความวา ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ สวนราชการสงกดรฐสภา ศาลเฉพาะในสวนทไมเกยวกบการพจารณาพพากษาคด องคกรควบคมการประกอบวชาชพ หนวยงานอสระของรฐและหนวยงานอนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง”

ดงนนกฎหมายจะบงคบกบ หนวยงานของรฐ ตามมาตรา “ ” 4 กำาหนดเทานน หนวยงานของรฐประเภทใดไมอยภายใตนยามกไมสามารถนำาเอากฎหมายนไปใชบงคบได และเมอหนวยงานของรฐตามนยามนเปนผครอบครองหรอดแลขอมลขาวสารของทางราชการ การเปดเผยขอมลขาวสารยอมตกอยภายใตบงคบของมาตราน หนวยงานของรฐตามมาตราน สามารถจำาแนกประเภทออกเปน 9 ประเภท ดงน

1.ราชการสวนกลาง

ราชการสวนกลาง ไดแก กระทรวง ทบวง กรม รวมถงสวนราชการทมชอเรยกอยางอนทมฐานะเปนกรม กรณราชการสวนกลางทอยในรปของกระทรวง ทบวง กรมมกมความชดเจนตามชอเรยก แตปญหาทเกดขนคอ สวนราชการทมชอเรยกอยางอนทมฐานะเปนกรม มสองประเภทสวนราชการทสงกดสำานกนายกรฐมนตร กระทรวง

หรอทบวง และสวนราชการทไมสงกดสำานกนายกรฐมนตร กระทรวงหรอทบวง

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 853/2547สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเปนสวน

ราชการในสวนกลางของกระทรวงศกษาธการ มฐานะเปนนตบคคลและเปนนตบคคลและเปนกรมตามมาตรา 10 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

คำาสงศาลปกครองสงสดท 145/2551สำานกงานตำารวจแหงชาตเปนสวนราชการทมฐานะเปนกรม

และเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

2.ราชการสวนภมภาค

ราชการสวนภมภาค ไดแก จงหวดและอำาเภอ

3.ราชการสวนทองถน

ราชการสวนทองถน ไดแก เทศบาล องคการบรหารสวนตำาบล องคการบรหารสวนจงหวด กรงเทพมหานคร และเมองพทยา

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 497/2545กรงเทพมหานคร มฐานะเปนราชการบรหารสวนทองถนและ

เปนนตบคคลตามมาตรา 6 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 มอำานาจหนาทดำาเนนกจการในเขตกรงเทพมหานครในเรองตางๆ โดยใหจดระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครเปนสำานกงานเขต จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

คำาสงศาลปกครองสงสดท 305/2549เทศบาลนครเปนราชการสวนทองถนตามมาตรา 70 (2)

แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 และเปนทบวงการเมองตามมาตรา 7 วรรคสองแหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.34/2548

องคการบรหารสวนตำาบลมฐานะเปนนตบคคลและเปนราชการบรหารสวนทองถน โดยมาตรา 67 (1) แหงพระราชบญญตสภาตำาบลและองคการบรหารสวนตำาบล พ.ศ. 2537 กำาหนดใหองคการบรหารสวนตำาบลมหนาทตองจดใหมและบำารงรกษาทางบกในเขตองคการบรหารสวนตำาบล จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

4.สวนราชการสงกดรฐสภา

สวนราชการทสงกดรฐสภา ไดแก สำานกงานเลขาธการวฒสภา และสำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร แตไมรวมถงองคกรรฐสภา ซงเปนองคกรนตบญญต โดยปกตแลวการประชมสภาทงสภาผแทนราษฎร วฒสภา และการประชมรวมของทงสองสภา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 120 วรรค 4 กำาหนดวา รายงานการประชมและบนทกการออกเสยง“ลงคะแนนของสมาชกแตละคนตองเปดเผยใหประชาชนทราบไดทวไป เวนแตกรณการประชมลบหรอการออกเสยงลงคะแนนเปนการลบ”

ดงนนการทำาหนาทขององครฐสภาเกยวกบการเปดเผยขอมลขาวสารจงตองยดหลกเกณฑตามหลกการของรฐธรรมนญตามรปแบบของการประชมของแตละสภาหรอสองสภารวมกนตามขอบงคบของการประชมวาจะดำาเนนการแบบเปดเผยหรอไม

5.ศาลเฉพาะในสวนทไมเกยวของกบการพจารณาพพากษา

นยามของคำาวา ศาล นนครอบคลมองคกรศาลทงศาล“ ”รฐธรรมนญ ศาลปกครอง ศาลยตธรรมและศาลทหาร ทงนเฉพาะในสวนทไมเกยวของกบการพจารณาคด ถาเปนสวนของการพจารณาพพากษาแลว ศาลยอมไมอยในฐานะหนวยงานของรฐตามมาตรานและจะใชกำาหมายนบงคบไมได ทงนเหตผลและความจำาเปนนนการพจารณาคดของศาลมหลกการกำาหนดวา การ“พจารณาคดของศาลใหกระทำาโดยเปดเผย เมอพจารณาแลวจง”เหนวา สวนของการพจารณาคดตกอยใตหลกการนแลวจงไมจำาเปนตองใชบทบญญตของกฎหมายน สวนการพจารณาโดยลบหรอเปดเผยบางสวน สวนใหญการเปดเผยขอมลขาวสารจะตกอยภายใตบงคบของการกฎหมายวธพจารณาของศาลนน เชน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 54 ซงบญญตวา

“คความกด หรอพยานในสวนทเกยวของกบคำาใหการของตนในคดนนกด หรอบคคลภายนอกผมสวนไดเสยโดยชอบหรอมเหตผลอนสมควรกด อาจรองขอตอศาลไมวาในเวลาใดในระหวางหรอภายหลงการพจารณาเพอตรวจเอกสารทงหมดหรอแตบางฉบบในสำานวนเรองนนหรอขอคดสำาเนาหรอขอใหจาศาลคดสำาเนาและรบรอง

(1)หามมใหอนญาตเชนวานนแกบคคลอนนอกจากคความหรอพยานในคดทพจารณาโดยไมเปดเผยหรอในคดทศาลมคำาสงหามการตรวจหรอคดสำาเนาเอกสารในสำานวนทงหมดหรอบางฉบบเพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอผลประโยชนทวไปของประชาชน ถงแมผขอจะเปนคความหรอพยานกหามมใหอนญาตดจกน แต

ทงน ไมตดสทธของคความในการทจะตรวจหรอคดสำาเนาคำาพพากษาหรอคำาสงในคดนน หรอในการทจะขอสำาเนาอนรบรองถกตอง

(2)หามมใหอนญาตใหคความคดถอยคำาพยานฝายตนจนกวาจะไดสบพยานฝายตนเสรจสนแลว เวนแตจะมพฤตการณพเศษทจะใหอนญาต

เมอไดใหอนญาตแลว การตรวจ หรอการคดสำาเนานน ใหผขอหรอบคคลซงไดรบการแตงตงจากผขอโดยชอบเปนผคดตามเวลาและเงอนไข ซงจาศาลจะไดกำาหนดใหเพอความสะดวกของศาลหรอเพอความปลอดภยของเอกสารนน

หามมใหคดสำาเนาคำาพพากษาหรอคำาสงกอนทไดอานคำาพพากษาหรอคำาสงนน และกอนทไดลงทะเบยนในสารบบคำาพพากษา

ในกรณทศาลไดทำาคำาอธบายเพมเตมกลดไวกบรายงานแหงคำาสงหรอคำาพพากษา ซงกระทำาดวยวาจาตามบทบญญตมาตรา 141 คำาอธบายเพมเตมเชนวานน คความจะขอตรวจหรอขอคดสำาเนาหรอขอสำาเนาเสมอนเปนสวนหนงแหงคำาสงหรอคำาพพากษากได

สำาเนาทรบรองนน ใหจาศาลเปนผรบรองโดยเรยกคาธรรมเนยมตามทกำาหนดไวในอตราทายประมวลกฎหมายน ในกรณทผขอตรวจเอกสารหรอขอคดสำาเนาดวยตนเอง ไมตองเรยกคาธรรมเนยม”

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาวนจฉยคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารดานสงคม การบรหารราชการแผนดน และการบงคบใชกฎหมาย ท สค 10/2542 เรอง นางสาววงศสภทร คงสวสด อทธรณคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสาร (สำาเนาคำารอง) ของศาลรฐธรรมนญ

ผอทธรณมหนงสอถงสำานกงานศาลรฐธรรมนญขอสำาเนาคำารองทมผยนตอศาลรฐธรรมนญ 3 ราย เพอใหพจารณาวนจฉยวาการประกาศกำาหนดอตราดอกเบยสงสดของธนาคารพาณชยภายใตประกาศธนาคารแหงประเทศไทยกรณผดนดขดตอรฐธรรมนญหรอไม ศาลรฐธรรมนญโดยสำานกงานศาลรฐธรรมนญปฏเสธการเปดเผยสำาเนาคำารองทผอทธรณขอมา เนองจากเปนขอมลทอยในระหวางการพจารณาของศาลรฐธรรมนญและไมสามารถเปดเผยไดตาม พ.ร.บ. ขอมลขาวสารฯ มาตรา 15 (2) แตผอทธรณไมเหนดวย เพราะขอมลขาวสารขอเปนเพยงคำารองซงไมมผลทำาใหการบงคบใชกฎหมายเสอมประสทธภาพฯตามมาตรา 15 (2) และปกตศาลรฐธรรมนญตองพจารณาโดยเปดเผยอยแลว คณะกรรมการพจารณาแลวเหนวา ศาลในสวนทเกยวกบการพจารณาพพากษาคดยอมไมใชหนวยงานของรฐทอยในบงคบของ พ.ร.บ. ขอมลขาวสารฯ คำารองของบคคลทงสามทผอทธรณรองขอสำาเนาจงไมใชขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของหนวยงานรฐ การทศาลรฐธรรมนญไดปฏเสธการเปดเผยสำาเนาคำารองทผอทธรณขอมาจงชอบแลว

คำาสงศาลปกครองสงสดท 43/2544

ผฟองคดขอตรวจดเอกสารทเกยวของกบการพจารณาคดแพงจากเจาหนาทของศาลยตธรรมในคดทศาลฎกาพพากษายกฟองคดทผฟองเปนโจทก แตไมไดรบความเปนธรรมจากเจาหนาทและไดรบการปฏบตทไมชอบดวยกฎหมาย ทำาใหผฟองคดไมสามารถตรวจดเอกสารทถกตองจากสำานวนคดของศาลได ผฟองคดจงฟองขอใหศาลปกครองกำาหนดคำาบงคบใหผฟองคดไดตรวจดเอกสารทถกตอง ศาลปกครองสงสดพจารณาแลวเหนวา การใหตรวจดเอกสารในสำาเนาคดแพงเปนอำานาจของศาลยตธรรมตาม ป.ว.พ. และไมอยภายใตบงคบของพ.ร.บ. ขอมลขาวสารฯ เพราะศาลในสวนทเกยวของกบการพจารณาพพากษาคดยอมไมใชหนวยงานของรฐตามมาตรา 4 แหง พ.ร.บ. ดงกลาว กรณจงไมใชคดพพาททศาลปกครองมอำานาจพจารณาพพากษาหรอมคำาสงตามมาตรา 9 และไมอาจกำาหนดคำาบงคบไดตามมาตรา 72 แหง พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองฯ จงไมรบคำาฟองไวพจารณา

6.รฐวสาหกจ

รฐวสาหกจตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2539 หมายถงรฐวสาหกจทประเภท ทงทตงขนโดยพระราชบญญตหรอตงขนโดยพระราชกฤษฎกา รวมทงทตงขนโดยมตคณะรฐมนตรและตงขนโดยกฎหมายเอกชน ซงมรายละเอยดดงน

รฐวสาหกจทตงโดยพระราชบญญต

รฐวสาหกจประเภทนสวนใหญจะเปนรฐวสาหกจทเกยวกบสาธารณปโภค เชน การรถไฟแหงประเทศไทย ตงขนตามพระราชบญญตการรถไฟแหงประเทศไทย พ.ศ. 2494 การประปาสวนภมภาค ตงขนตามพระราชบญญตการประปาสวนภมภาค พ.ศ. 2522 การทาเรอแหงประเทศไทย ตงขนตามพระราชบญญตการทาเรอแหงประเทศไทย พ.ศ. 2494 เปนตน การตงรฐวสาหกจประเภทนกฎหมายจะกำาหนดใหมฐานะเปนนตบคคล รวมทงมอำานาจหนาทในการดำาเนนกจการในเชงการบรการสาธารณะ

รฐวสาหกจประเภทนอาศยอำานาจตามพระราชบญญตวาดวยการจดตงองคการของรฐบาล พ.ศ. 2496 จดตงขน ดงนนการจดตงรฐวสาหกจประเภทนจะมคำาวา องคการ นำาหนา เชน “ ”องคการอตสาหกรรมปาไม จดตงขนตามพระราชกฤษฎกาจดตงองคการอตสาหกรรมปาไม พ.ศ. 2494 องคการคลงสนคา จดตงขนตามพระราชกฤษฎกาจดตงองคการคลงสนคา พ.ศ. 2498 เปนตน

รฐวสาหกจทตงขนโดยมตคณะรฐมนตร เชน โรงงานยาสบ โรงงานไพ โรงพมพตำารวจ

สวนรฐวสาหกจทตงขนโดยกฎหมายเอกชน ทงทตงขนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เชน บรษทขนสงจำากด บรษทไปรษณยไทย และทตงขนโดยพระราชบญญตบรษทมหาชน จำากด พ.ศ. 2535 เชน บรษท ปตท.จำากด (มหาชน) บรษท ธนาคารกรงไทย จำากด (มหาชน) บรษท การบนไทย จำากด (มหาชน)

บรษท ทโอท จำากด (มหาชน) บรษท กสท. โทรคมนาคม จำากด (มหาชน) เปนตน

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 893/2549การรถไฟแหงประเทศไทย เปนรฐวสาหกจทจดตงขนตามพระ

ราชบญญตการรถไฟแหงประเทศไทย พ.ศ. 2494 จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 705/2547องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ เปนรฐวสาหกจทจดตง

ขนโดยพระราชกฤษฎกาจดตงองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ พ.ศ. 2496 จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

7.องคกรควบคมการประกอบวชาชพ

องคกรควบคมวชาชพ คอ องคกรทจดตงขนโดยกฎหมายและมอำานาจในการควบคมดแลการประกอบวชาชพใดวชาชพหนงโดยเฉพาะ องคกรประเภทนสวนใหญมสถานะเปนเอกชนไมใชหนวยงานราชการ แตมสถานะเปนฝายปกครองเนองจากเปนองคกรทจดตงขนตามกฎหมายและถกมอบหมายใหใชอำานาจทางปกครอง เชน สภาทนายความตามพระราชบญญตสภาทนายความ

พ.ศ.2528 สภาสถาปนกตามพระราชบญญตสภาสถาปนก พ.ศ. 2543 เปนตน

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 395/2552สภาทนายความ เปนนตบคคลทรฐจดตงขนตามพระราช

บญญตทนายความ พ.ศ. 2528 มวตถประสงคเพอสงเสรมการศกษาและประกอบวชาชพทนายความ ควบคมมรรยาททนายความ และมอำานาจหนาทจดทะเบยนและออกใบเปนทนายความรวมทงดำาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของสภาทนายความ อนเปนกจการทางปกครองสวนหนงของรฐ และอยภายใตการควบคมกำากบของรฐมนตรกระทรวงยตธรรม จงเปนหนวยงานทไดรบมอบหมายใหใชอำานาจทางปกครอง อนเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 7/2546เนตบณฑตยสภา เปนสภาหรอสถาบนทรฐจดตงขน มหนาท

สงเสรมการศกษาวชานตศาสตรและการประกอบอาชพทางกฎหมาย อนเปนกจการทางปกครองสวนหนงของรฐ ไดรบเงนอดหนนจากงบประมาณแผนดนซงเปนเงนของรฐและอยภายใตการกำากบดแลของรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมในฐานะทเปนสภานายกพเศษแหงเนตบณฑตยสภา ดงนน เนตบณฑตสภาจงอยในฐานะทเปนหนวยงานทางปกครองหรอหนวยงานของรฐทอย

ในกำากบของรฐบาลตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

8.หนวยงานอสระของรฐ

คำาวา หนวยงานอสระของรฐ แตละประเภทมสาระสำาคญ “ ”ดงน10

(1)องคการมหาชน ไดแก องคการมหาชนทกประเภท ไมวาจะตงขนโดยพระราชบญญตหรอตงขนโดยพระราชกฤษฎกาทออกตามความใน พ.ร.บ. องคการมหาชน พ.ศ. 2542

(2)หนวยงานธรการขององคกรตลาการ องคกรอสระตามรฐธรรมนญ และองคกรอนตามรฐธรรมนญ เชน สำานกงานศาลรฐธรรมนญ สำานกงานศาลยตธรรม และสำานกงานศาลปกครอง สำานกงานคณะกรรมการการเลอกตง สำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต สำานกงานการตรวจเงนแผนดน สำาหนกงานอยการสงสด เปนตน

9.หนวยงานอนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 5 บญญตวา

“ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน และมอำานาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตตามประราชบญญตน”

10 สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท,เพงอาง,หนา 188.

ซงปจจบนนยงมไมมการตรากฎกระทรวงกำาหนดใหหนวยงานอนเปนหนวยงานของรฐตามมาตราน ดงนนในอนาคตอาจมการออกกฎกระทรวงกำาหนดใหหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนหนวยงานของรฐตามมาตราน

คำาถามทายบทท 2

1.นกศกษาสามารถอธบายความหมายของ ขอมลขาวสาร“ของราชการ ไดหรอไมวาหมายถงสงใด”

บทท 3 ขอมลขาวสารของราชการทตองเปดเผยและวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

วตถประสงค

เพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบประเภทของขอมลขาวสารของราชการและขนตอนวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

หวขอบรรยาย

1.ประเภทของขอมลขาวสารทตองเปดเผยตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2.ขนตอนวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

จำานวนชวโมงทสอน

9 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เปนกฎหมายทมวตถประสงคเพอสงเสรมใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารของราชการไดโดยสะดวกและอยางกวางขวาง หนวยงานของรฐจงมหนาทตองเปดเผยใหประชาชนรบรเปนการทวไป โดยหลกการของการเปดเผยขอมลขาวสารมหลกการพนฐานทสำาคญ 2 ประการ คอ11หลกทวาผขอไมจำาเปนตองเปนผมสวนไดเสยหรอประโยชนเกยวของกบขอมลขาวสารทขอ และหลกทวา เ“ปดเผยเปนหลก ปกปดเปนขอยกเวน ดงนนพระราชบญญตนจง”กำาหนดประเภทของขอมลขาวสารและวธการเปดเผยขอมลขาวสารเอาไวตามประเภท ลกษณะ สภาพและความสำาคญของขอมลขาวสารไวแตกตางกน ซงสามารถแยกขอมลทราชการตองเปดเผยใหประชาชนทราบโดยทวไปและวธการเปดเผยขอมลขาวสารนนๆ เปน 4 ประเภท คอ 1.ขอมลขาวสารของราชการทตองลงพมพในราชกจจานเบกษา 2.ขอมลขาวสารของราชการทตองจดไวใหประชาชนเขาตรวจดได 3.ขอมลขาวสารของราชการทตองจดหาใหเมอประชาชนมคำาขอ 4.เอกสารประวตศาสตร

3.1.ขอมลขาวสารทกำาหนดใหหนวยงานราชการตองจดพมพในราชกจานเบกษา

11 ฤทย หงสสรและมานตยจมปา.อางแลว,หนา 23.

ระบบราชการของประเทศไทยยดถอการประกาศในราชกจจานเบกษา (Government Gazette) เปนการประกาศใหทราบโดยทวไป และเปนหลกฐานในการยนยนวา ประชาชนไดรบทราบสงทประกาศนนแลว ขอมลบางประเภททเปดเผยไดและหนวยงานรฐเหนวา ประชาชนมความจำาเปนทจะตองรบทราบขอมลขาวสารนน พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2539 จงกำาหนดใหนำาลงพมพในราชกจจานเบกษา พระราชบญญตน มาตรา 7 ไดกำาหนดใหนำาขอมลขาวสารของทางราชการบางประเภท ดงตอไปนลงพมพในราชกจจานเบกษา ดงน

1.1.โครงสรางองคกรและการจดกรองคกรในการดำาเนนงานของหนวยงานของรฐ

1.2.สรปอำานาจหนาทขององคกรทสำาคญและวธการดำาเนนงานของหนวยงานของรฐ

1.3.สถานทตดตอเพอขอรบขอมลขาวสารหรอคำาแนะนำาในการตดตอกบหนวยงานของรฐ

1.4.กฎ มตคณะรฐมนตร ขอบงคบ คำาสง หนงสอเวยน ระเบยบ แบบแผน นโยบายหรอการตความ ทงน เฉพาะทจดใหมขนโดยสภาพอยางกฎ เพอใหมผลเปนการทวไปตอเอกชนทเกยวของ

1.5 ขอมลขาวสารอนตามทคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการกำาหนด

ขอมลขาวสารใดทไดมการจดพมพเพอใหแพรหลายตามจำานวนพอสมควรแลว ถามการลงพมพในราชกจจานเบกษาโดยอางองถงสงพมพนนกใหถอวา เปนการปฏบตตามบทบญญตวรรคหนงแลว

ใหหนวยงานของรฐรวบรวมและจดใหมขอมลขาวสารตามวรรคหนงไวเผยแพรเพอขายหรอจำาหนายแจกจาย ณ ททำาหารของหนวยงานของรฐแหงนนตามทเหนสมควร

3.2.ขอมลขาวสารของราชการทจดตองใหประชาชนไวตรวจด (Public Inspection)

ขอมลขาวสารของราชการบางประเภท อาจไมไดมความสำาคญถงขนาดทจะตองประกาศในราชกจจานเบกษา แตอาจเปนขอมลสำาคญรองลงมาทมความสำาคญกบหนวยงานและประชาชนจำาเปนตองทราบ พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 9 วรรคหนงจงกำาหนดใหหนวยงานของรฐตองจดใหมขอมลขาวสารของราชการบางประเภทไวใหประชาชนสามารถเขาตรวจสอบไดโดยทนท

3.2.1.ประเภทของขอมลขาวสารทจดใหประชาชนไวตรวจด

พระราชบญญตฉบบน มาตรา 9 กำาหนดใหขอมลขาวสารของราชการ 8 ประเภท ทหนวยงานของรฐตองจดไวใหประชาชนเขาตรวจดได ดงน

1.ผลการพจารณาหรอคำาวนจฉยทมผลโดยตรงตอเอกชน รวมทงความเหนแยงและคำาสงทเกยวของในการพจารณาวนจฉยดงกลาว

กรณนเปนเรองการใชอำานาจตามกฎหมายของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐทมผลกบประชาชนโดยตรงโดยเฉพาะคำาสงหรอคำาวนจฉยใดๆ (ทเรยกวา คำาสงทางปกครอง) เชน คำาสงไมอนญาตใหกอสรางอาคารของเจาพนกงานทองถน ตามพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 การเปดโอกาสใหประชาชนเขาตรวจขอมลขาวสารประเภทนจะใหประชาชนไดทราบสทธของตนวา กรณของตน การพจารณาของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐจะมผลเชนเดยวกบทเคยมคำาวนจฉยหรอผลการพจารณาทผานมาหรอไม เพราะผลการพจารณาทผานมาจะเปนบรรทดฐานการรกษาความเทาเทยมกนของสทธ และทำาใหประชาชนไดทราบถงแนวการปฏบตของเจาหนาทวา ถาจะตองยนขอใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐพจารณา วนจฉย จะตองดำาเนนการอยางไร

2.นโยบายหรอการตความทไมเขาขายตองลงพมพในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 7 (4)

ขอมลขาวสารทเปนนโยบายและการตความแนวทางการดำาเนนงานของหนวยงานของรฐเปนสงทประชาชนจะตองรบทราบ เพราะนโยบายของหนวยงาน เชน นโยบายกระทรวงมหาดไทย ทกำาหนดใหการขออนญาตมและใหอาวธปน ใหเจาหนาทของรฐพจารณาออกใบอนญาต ปนสนหนงกระบอกและปนยาวหนงกระบอก หรอการตความ เชน การตความขอกฎหมายของหนวยงานรฐ ยอมสง

ผลกระทบกบประชาชนในทางปฏบต ดงนนแมไมเขากรณทจะตองลงพมพในราชกจจานเบกษา แตถาจะสงผลกระทบกบประชาชนกตองเปดโอกาสใหประชาชนเขาตรวจดได

3. แผนงาน โครงการ และงบประมาณรายจายประจำาปของปทกำาลงดำาเนนการ

ขอมลขาวสารเกยวกบแผนงาน โครงการและงบประมาณรายจายประจำาปทกำาลงดำาเนนการ เอกสารงบประมาณตางๆ การเปดเผยจะทำาใหประชาชนไดทราบถงแนวทางการบรหารของหนวยงานรฐนนวาจะดำาเนนการอะไรบาง ซงในฐานะประชาชนทเสยภาษยอมมสทธในการรบทราบขอมลเหลาน

4. คมอหรอคำาสงเกยวกบวธปฏบตงานของเจาหนาทของรฐซงมผลกระทบตอสทธหนาทของเอกชน

การปฏบตงานของเจาหนาทของรฐ อาจยดถอคมอหรอคำาสงเกยวกบวธดำาเนนงาน ทงนเนอหาในคมออาจเปนระเบยบปฏบต คำาสงของอธบด ทงนเพอใหเกดความราบรนในการปฏบตงาน ไมเกดความลกลนระหวางเจาหนาทของรฐในหนวยงานเดยวกน รวมถงกรณเกดปญหาในทางปฏบตเกดขน เจาหนาทของรฐกจะไดดำาเนนการตามคมอหรอคำาสง ดงนนเพอใหประชาชนไดทราบถงวธการปฏบตงานของเจาหนาทของรฐเฉพาะในสวนทมผลกระทบถงสทธหนาทของเอกชน สวนคมอหรอคำาสงใดทหากเปดเผยออก

ไปอาจกระทบถงผลสำาเรจในการบงคบใชกฎหมาย เจาหนาทของรฐอาจไมเปดเผยกได12

5. สงพมพทมการอางองถงในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 7 วรรคสอง

สงพมพทมการจดพมพเพอใหแพรหลายตามจำานวนพอสมควรแลว ถามการลงพมพในราชกจจานเบกษาโดยอางองถงสงพมพนน กถอวาไดลงพมพในราชกจจานเบกษาแลว อยางไรกตามสงพมพเหลานนตองจดใหประชาชนสามารถเขาตรวจดได เพอไดทราบถงเนอหาสาระทงหมดไดโดยสะดวก

6. สญญาสมปทาน สญญาทมลกษณะเปนการผกขาดตดตอนหรอสญญารวมทนกบเอกชนในการจดทำาบรการสาธารณะ

สญญาการดำาเนนงานตางๆของรฐโดยทวไปยอมไมเปนความลบ แตทผานมามกไมเปดเผยเทาทควร ทำาใหประชาชนขาดขอมลในการศกษาตดตามการงานของรฐ จนบางครงปรากฏวามสญญาบางกรณททำาไปโดยรฐเสยเปรยบหรอไมสำาเรจตามความมงหมาย13 การเปดโอกาสใหประชาชนเขาตรวจดสญญาสำาคญของหนวยงานรฐ เงอนไขในสญญา ระยะเวลาการดำาเนนงานตามสญญา งบประมาณ ฯลฯ ยอมเปนการปกปองผลประโยชนของรฐ

12 สำานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ.สทธการรบรขอมลขาวสารของ

ประชาชนตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540. ชลบร : บรษท ไฟน พรนทเทค จำากด.ธนวาคม 2552, หนา 33.13

เพงอาง,หนา 33.

และรกษาสทธของประชาชนไปดวย พระราชบญญตน กำาหนดใหจดใหสญญาสำาคญใหประชาชนเขาตรวจด ดงน

(ก)สญญาสมปทาน

เปนสญญาทรฐใหเอกชนเขามาดำาเนนกจการอยางใดอยางหนงของรฐ โดยใหเอกชนเกบเงนหรอผลประโยชนจากการดำาเนนกจการนน โดยเอกชนจะตองจายคาตอบแทนใหกบรฐ เชน สญญาสมปทานรถไฟฟาบทเอส ระหวางกรงเทพมหานครกบบรษทรถไฟฟาบทเอส จำากด สญญาสมปทานทางดวนดอนเมองโทลลเวย เปนตน

สญญาสมปทาน มองคประกอบ 2 สวน คอ

1.รฐออกใบอนญาตใหเอกชนดำาเนนการ

2.มคาตกลงตางตอบแทนกนระหวางรฐกบเอกชน

(ข)สญญาทมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน

เปนสญญาทใหสทธแกเอกชนดำาเนนการอยางใดอยางหนงเพยงผเดยว เชน การสมปทานเสนทางเดนรถทกำาหนดใหมผสมปทานเพยงรายเดยว สญญาใหผลตสรา เปนตน

(ค)สญญารวมทนกบเอกชนในการจดทำาบรการสาธารณะ

เปนสญญาทหนวยงานรฐกบเอกชนตกลงลงทนรวมกน (Joint Venture) จดทำาบรการสาธารณะแขนงใดแขนงหนง โดยเงอนไขสำาคญคอ การลงทนรวมกน

ขอสงเกต คอ กฎหมายนกำาหนดใหประชาชนเขาตรวจดเฉพาะสญญาสำาคญเทานน สวนสญญาประเภทอน เชน สญญาใหเอกชนจดทำาบรการสาธารณะ สญญาจดซอจดจาง ไมไดกำาหนดไว หนวยงานรฐจงไมจำาเปนตองจดไวใหประชาชนเขาตรวจด อยางไรกตามประชาชนสามารถใชสทธยนคำารองขอขอมลขาวสารประเภทสญญาอนเหลานไดตามมาตรา 11

7. มตคณะรฐมนตรหรอมตคณะกรรมการทแตงตงโดยกฎหมายหรอโดยมตคณะรฐมนตร ทงนใหระบรายชอรายงานทางวชาการ รายงานขอเทจจรง หรอขอมลขาวสารทนำามาใชในการพจารณาดวย

กรณมตคณะรฐมนตรนอกจากตองจดพมพในราชกจจานเบกษาแลว ยงตองจดใหประชาชนชนเขาตรวจดขอมลขาวสารไดอก โดยพระราชบญญตนกำาหนดใหเพมเตมรายละเอยดของขอมลเพมเตมมากขนเพอใหประชาชนสามารถเขาใจงายขน ทงนรวมถงมตคณะกรรมการชดตางๆ ทตงขนตามกฎหมายหรอตงโดยมตคณะรฐมนตรดวย ซงคณะกรรมการเหลานมอำานาจในการวนจฉยโดยกำาหนดเปนมตคณะกรรมการ ซงอาจสงผลกระทบตอประชาชนจงตองจดใหประชาชนสามารถเขาตรวจดมตนนได รวมถงรายละเอยดตางๆ

8. ขอมลขาวสารอนตามทคณะกรรมการกำาหนด

ปจจบนนคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการยงไมไดกำาหนดขอมลขาวสารประเภทอนทหนวยงานของรฐตองจดใหประชาชนเขาตรวจด จงไมมขอมลขาวสารใดเพมเตมตาม ขอ 8 น

3.2.2.หลกเกณฑและวธการจดใหตรวจดขอมลขาวสาร

หลกเกณฑและวธการจดใหประชาชนสามารถตรวจดขอมลขาวสารของราชการนน พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2539 กำาหนดใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการกำาหนด ซงคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ไดมประกาศคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ เรอง หลกเกณฑและวธการเกยวกบการจดใหมขอมลขาวสารของราชการไวใหประชาชนตรวจด ลงวนท 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2541 มรายละเอยด ดงน

1.หนวยงานของรฐตองใหมจดสถานทสำาหรบประชาชนเฉพาะสามารถใชในการคนควาและศกษาขอมลขาวสารของราชการ ตามมาตรา 9 ไดสะดวกตามสมควร ตามกำาลงบคลากรและงบประมาณทม

2.หนวยงานของรฐตองจดทำาดรรชนทมรายละเอยดเพยงพอสำาหรบใหประชาชนสามารถคนหาขอมลขาวสารเองได

3.หนวยงานของรฐตองจดใหมขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 9 ไวใหประชาชนสามารถตรวจดไดโดยสะดวก กรณทมความจำาเปนเรองสถานท จะแยกขอมลขาวสารบางสวนไปเกบไวตางหาก หรอใหบรการ ณ สถานทแหงอนกได ทงน โดยคำานงถงความสะดวกของประชาชนผขอตรวจดประกอบดวย

4.การใหประชาชนเขาตรวจดขอมลขาวสาร หนวยงานของรฐจะมการกำาหนดระเบยบปฏบตเพอรกษาความสงบเรยบรอยของการเขาใชบรการหรอเพอความปลอดภยของขอมลขาวสารกได ทงน โดยคำานงถงความสะดวกของประชาชนผขอตรวจดประกอบดวย

5.การดำาเนนการใหประชาชนเขาตรวจดขอมลขาวสารขางตน หนวยงานรฐอาจจดขอมลขาวสารไวทหองสมดของหนวยงานอนหรอของเอกชนทตงอยบรเวณใกลเคยงกบสถานทตงของหนวยงานของรฐ ซงประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชบรการแทนได

3.2.3.ผมสทธตรวจดขอมลขาวสารขอมลขาวสารของหนวยงานรฐประเภทนเปนขอมลขาวสาร

ของราชการทวไป ดงนนบคคลหรอประชาชนทวไปไมวาจะมสวนไดเสยเกยวของกบขอมลขาวสารของราชการทหนวยงานของรฐจดไวใหประชาชนเขาตรวจดตามมาตรา 9 วรรคหนง หรอไมกตาม มสทธขอตรวจด ขอใหจดหาและขอสำาเนาทมคำารบรองถกตองของขอมลขาวสาร (ดคำาวนจฉยท สค 139/2548)

สำาหรบบคคลตางดาวจะมสทธตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2539 จะไดแยกอธบายตอไป เพราะกฎหมายฉบบไดกำาหนดสทธของคนตางดาวเอาไวดวย

3.2.3.ขอมลทเปดเผยไมได

บางกรณขอมลขาวสารของราชการทจดใหประชาชนตรวจด อาจมขอมลบางสวนเปนขอมลทเปดเผยไมไดตามมาตรา 14 และมาตรา 15 ปะปนอยดวยกน เชน ในขอมลขาวสารอาจมขอมล

ขาวสารทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย หรอเปนขอมลขาวสารตามทกำาหนดในมาตรา 15 กรณนใหหนวยงานของรฐดำาเนนการตามมาตรา 9 วรรค 2 ซงบญญตวา

“ขอมลขาวสารทจดใหประชาชนเขาตรวจดไดตามวรรคหนง ถามสวนทตองหามมใหเปดเผยตามมาตรา 14 หรอมาตรา 15 อยดวย ใหลบหรอตดทอนหรอทำาดวยประการอนใดทไมเปนการเปดเผยขอมลขาวสารนน”3.3.ขอมลขาวสารของราชการทจดหาใหเฉพาะประชาชนเฉพาะรายเมอประชาชนมคำาขอ

นอกจากขอมลขาวสารของราชการทตองจดพมพในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 7 หรอขอมลขาวสารของราชการทตองจดใหประชาชนเขาตรวจดได ตามมาตรา 9 หรอเอกสารประวตศาสตรทใหประชาชนเขาศกษาคนควาไดแลว ประชาชนยงมสทธขอขอมลขาวสารของราชการอนไดอก โดยการยนคำารองขอใหจดหาขอมลขาวสารให ตามทบญญตในกฎหมายน มาตรา 11 ซงบญญตวา

“มาตรา 11 นอกจากขอมลขาวสารของราชการทลงพมพในราชกจจานเบกษาแลว หรอทจดไวใหประชาชนเขาตรวจดไดแลว หรอทมการจดใหประชาชนไดคนควาตามมาตรา 26 แลว ถาบคคลใดขอขอมลขาวสารอนใดของราชการและคำาขอของผนนระบขอมลขาวสารทตองการในลกษณะทอาจเขาใจไดตามควร ใหหนวยงานของรฐผรบผดชอบจดหาขอมลขาวสารนนใหแกผขอในเวลาอน

สมควร เวนแตผนนจะขอจำานวนมากหรอบอยครงโดยไมมเหตผลอนสมควร

ขอมลขาวสารของราชการใดมสภาพทอาจบบสลายงาย หนวยงานของรฐจะขอขยายเวลาในการจดหาใหหรอจะจดสำาเนาใหในสภาพอยางหนงอยางใดเพอไมใหเกดความเสยหายแกขอมลขาวสารนนกได

ขอมลขาวสารทหนวยงานของรฐจดหาใหตามวรรคหนง ตองเปนขอมลขาวสารทมอยแลวในสภาพทพรอมจะใหได มใชเปนการตองไปจดทำา วเคราะห จำาแนก รวบรวมหรอจดใหมขนใหม เวนแตเปนการแปรสภาพจากขอมลขาวสารทบนทกไวในระบบการบนทกภาพหรอเสยง ระบบคอมพวเตอร หรอระบบอนใด ทงน ตามทคณะกรรมการกำาหนดแตถาหนวยงานของรฐเหนวากรณทขอนนมใชการแสวงหาประโยชนในทางการคา และเปนเรองทจำาเปนเพอปกปองสทธเสรภาพสำาหรบผนนหรอเปนเรองทจะเปนประโยชนแกสาธารณะหนวยงานของรฐจะจดหาขอมลขาวสารนนใหกได

บทบญญตวรรคสามไมเปนการหามหนวยงานของรฐทจะจดใหมขอมลขาวสารของราชการใดขนใหมใหแกผขอ หากเปนการสอดคลองดวยอำานาจหนาทตามปกตของหนวยงานของรฐนนอยแลว

ใหนำาความในมาตรา 9 วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส มาใชบงคบแกการจดการขอมลขาวสารใหตามมาตราน โดยอนโลม”

3.3.1.หลกเกณฑและวธการจดใหตรวจดขอมลขาวสาร

กรณนเปนการยนขอตรวจดขอมลขาวสารของประชาชนแตละราย จงมหลากหลายดานขอมลขาวสารทหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐตองจดเตรยมไวใหกบประชาชนเปนรายๆไป โดยไมมขอจำากดวาจะตองยนขอขอมลขาวสารของราชการในเรองใด ถาไมเขาขอยกเวนตามกฎหมายนแลว หนวยงานรฐหรอเจาหนาทขอรฐมหนาทตองจดหาใหทกกรณ ประชาชนสามารถยนคำาขอขอมลขาวสารตอหนวยงานรฐทครอบครองหรอควบคมขอมล ระบขาวสารทตองการในลกษณะทเขาใจได การจดหาขอมลใหกบผยนคำาขอในเวลาอนสมควร โดยไมจำาเปนตองระบเหตผลและความจำาเปนในการขอขอมลขาวสารของราชการวาจะนำาไปใชในวตถประสงคอะไร สวนคำารองขอนน พระราชบญญตนไมไดกำาหนดไววาจะตองทำาในรปใด ดงนนคำารองขอจะทำาดวยวาจาหรอเปนหนงสอกได (อยางไรกตามมการจดพมพแบบฟอรมในการยนคำารองไว-ดเอกสารประกอบ) เมอไดรบคำารองขอแลว หนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐมหนาทตองจดหาขอมลขาวสารนนใหตามทประชาชนรองขอ

กรณไดรบคำารองขอแลว ถาหนวยงานของรฐนนไมมขอมลขาวสารนนหรอขอมลขาวสารทมอยนนไมอยในสภาพทพรอมจะใหไดโดยหนวยงานรฐตองไปจดทำาขนใหม หรอตองไปวเคราะห จำาแนก รวบรวมขอมล หรอจดใหมขนใหม เชน ขอรายงานการวจย หรอขอสถตของเรองทหนวยงานไมเคยทำา เปนตน หนวยงานนนกอาจปฏเสธไมจดทำาให อยางไรกตาม หนวยงานรฐอาจจดหาขอมล

ขาวสารทตนไมมอยใหแกผขอกได หากหนวยงานเหนวาเขาเงอนไข 2 ประการ ไดแก

(1)การขอขอมลขาวสารนนมใชการแสวงหาประโยชนในทางการคา

(2)เปนเรองทจะเปนเพอปกปองสทธและเสรภาพสำาหรบผขอขอมลขาวสาร หรอเปนเรองทจะเปนประโยชนแกสาธารณะ14

แตถาหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐมขอมลขาวสารทบนทกไวในระบบบนทกภาพหรอเสยง เชน vdo, dvd, cd หรอในคอมพวเตอร ซงสามารถแปรสภาพหรอจดใหผรองขอได หนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐไมอาจปฏเสธไมใหขอมลโดยอางวาตองทำาขนใหมไมได

3.3.2.ผมสทธตรวจดขอมลขาวสาร

ผทมสทธยนคำารองขอใหจดหาขอมลขาวสาร ตามมาตรา 11 จะเปนประชาชนทวไปหรอบคคลใดกได โดยไมจำาเปนตองมสวนไดเสยเกยวของกบขอมลขาวสารนน กสามารถรองขอได เนองจากมาตรา 11 อนโลมใหใชบทบญญตของมาตรา 9 เรองประชาชนทมสทธเขาตรวจดขอมลขาวสารของราชการ

3.3.4. ขอมลทเปดเผยไมได

บางกรณขอมลขาวสารของราชการทจดใหประชาชนตามทประชาชนมคำารองขอ อาจมขอมลบางสวนเปนขอมลทเปดเผยไมไดตามมาตรา 14 และมาตรา 15 ปะปนอยดวยกน เชน ในขอมล14

ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 49.

ขาวสารอาจมขอมลขาวสารทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย หรอเปนขอมลขาวสารตามทกำาหนดในมาตรา 15 กรณมาตรา 11 กำาหนดใหนำาความในมาตรา 9 วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส มาบงคบใชแกการจดหาขอมลขาวสารใหตามมาตราน โดยอนโลม ทำาใหหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐดำาเนนการตามมาตรา 9 วรรค 2 ซงบญญตวา

“ขอมลขาวสารทจดใหประชาชนเขาตรวจดไดตามวรรคหนง ถามสวนทตองหามมใหเปดเผยตามมาตรา 14 หรอมาตรา 15 อยดวย ใหลบหรอตดทอนหรอทำาดวยประการอนใดทไมเปนการเปดเผยขอมลขาวสารนน”

3.4.เอกสารประวตศาสตร

เอกสารประวตศาสตรเปนขอมลขาวสารของรฐประเภทหนงทเปดโอกาสใหประชาชนเขาตรวจดหรอศกษาได เนองจากเอกสารขอมลขาวสารบางประเภทของหนวยงานของรฐทหนวยงานไมประสงคจะจดเกบแตยงเปนเอกสารทมคณคาทควรจดเกบไวใหประชาชนไดศกษา หรอขอมลขาวสารบางประเภทเปนขอมลขาวสารทไมใหเปดเผย เชนขอมลขาวสารทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย เมอหนวยงานของรฐจดเกบมาระยะหนงตามเวลาทกฎหมายอาจเปดเผยใหประชาชนศกษาคนควาไดโดยถอเปนเอกสารประวตศาสตร โดยหนวยราชการจะตองสงขอมลขาวสารใหกบหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอนของรฐตามทกำาหนดในพระราชกฤษฎกา ซงพระราช

บญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 26 บญญตเกยวกบเอกสารประวตศาสตรไว ดงน

“มาตรา 26 ขอมลขาวสารของราชการทหนวยงานของรฐไมประสงคจะเกบรกษาหรอมอายครบกำาหนดตามวรรคสองนบแตวนทเสรจสนการจดใหมขอมลขาวสารนน ใหหนวยงานของรฐสงมอบใหแกหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอนของรฐตามทกำาหนดในพระราชกฤษฎกาเพอคดเลอกไวใหประชาชนไดศกษาคนควา

กำาหนดเวลาตองสงขอมลขาวสารของราชการตามวรรคหนงใหจำาแนกตามประเภท ดงน

(1)ขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 14 เมอครบเจดสบหาป

(2)ขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 15 เมอครบยสบป

กำาหนดเวลาตามวรรคสอง อาจขยายออกไปไดในกรณดงตอไปน

(1)หนวยงานของรฐยงจำาเปนตองเกบรกษาขอมลขาวสารของราชการไวเองเพอประโยชนในการใชสอย โดยตองจดเกบและจดใหประชาชนไดศกษาคนควาตามทจะตกลงกบหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร

(2)หนวยงานของรฐเหนวา ขอมลขาวสารราชการนน ยงไมควรเปดเผยโยมคำาสงขยายเวลากำากบไวเปนการเฉพาะราย คำาสง

การขยายเวลานนใหกำาหนดระยะเวลาไวดวย แตจะกำาหนดเกนคราวละหาปไมได

การตรวจสอบหรอทบทวนมใหมการขยายระยะเวลาไมเปดเผยจนเกนความจำาเปนใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตตามมาตรานมใหใชบงคบกบขอมลขาวสารของราชการตามทคณะรฐมนตรออกระเบยบกำาหนดใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐจะตองทำาลายหรออาจทำาลายไดโดยไมตองเกบรกษา”

ดงนนโดยสรป เอกสารหรอขอมลขาวสารประวตศาสตร คอ ขอมลขาวสารของทางราชการทมอายครบ 20 ป สำาหรบขอมลขาวสารทวไป หรอขอมลขาวสารของทางราชการทมอายครบ 75 ปสำาหรบขอมลขาวสารเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย

โดยปกตขอมลขาวสารของราชการเปนขอมลขาวสารทประโยชนตอการศกษา การอางอง เพราะเปนขอมลขาวสารทเชอถอได ซงจะเปนประโยชนแกการศกษาในวงวชาการไมเฉพาะดานประวตศาสตร แตหมายถงวงวชาการดานอน การเกบรกษาเอกสารเหลานถาอยในการจดการของหนวยงาน มาตรฐานการจดเกบของหนวยงานแตละหนวยงาน การคดเลอกเกบ อาจทำาใหขอมลขาวสารทเปนประโยชนอาจสญเสยหรอสญหายไปได อกทงวธการจดเกบจะตองมการดแลไมใหเกดการบบสลาย ซงมเทคนควธการจดเกบเปนการเฉพาะ ดงนน พระราชบญญตนจงบญญต

เปนหลกการวา ขอมลขาวสารใดทหนวยงานของรฐไมประสงคจะเกบรกษาหรอมอายครบกำาหนดตามมาตรา 26 วรรคสอง จะตองจดสงใหแกหอจดหมายเหตแหงชาตเพอทำาการคดเลอกเกบใหประชาชนไดศกษาคนควา

นอกจากหอจดหมายเหตแหงชาตแลว พระราชบญญตฉบบนกำาหนดใหมการตราพระราชกฤษฎกากำาหนดใหหนวยงานอนของรฐทำาหนาทคดเลอกและเกบเอกสารประวตศาสตรบางประเภทใหประชาชนไดศกษาคนควาไดเชนกน

สวนขอมลขาวสารทสงไปใหหอจดหมายเหตทำาการคดเลอกนนไมใหใชบงคบกบขอมลขาวสารของราชการทคณะรฐมนตรออกระเบยบกำาหนดใหตองทำาลายหรออาจทำาลายโดยไมตองรกษา เพราะขอมลบางประเภทไมไดคณคาในการเกบรกษาเพอศกษา และการจดเกบเอกสารของราชการทงหมดทวประเทศยอมเปนความยงยากและตองเสยคาใชจายจำานวนมาก

3.5.การขอคดสำาเนาขอมลขาวสาร

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดกำาหนดสทธในการขอตรวจดขอมลขาวสารหรอยนคำารองขอขอมลขาวสารจากหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐแลว ยงเปดโอกาสใหยนขอสำาเนาหรอขอสำาเนาทมคำารบรองถกตองได การกำาหนดใหหนวยงานของรฐตองจดทำาสำาเนาใหกบประชาชนทำาใหเกดภาระทงดานบคลากรและคาใชจายซงเปนภาระแกหนวยงานของรฐมาก พระราชบญญตฉบบนจงกำาหนดใหหนวยงานของรฐ

สามารถจดเกบคาธรรมเนยมแกผขอคดสำาเนาหรอสำาเนาทมคำารบรองถกตองได ตามทบญญตไวในพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 วา

“ในกรณทเหนสมควร หนวยงานของรฐโดยความเหนชอบของคณะกรรมการ จะวางหลกเกณฑเรยกเกบคาธรรมเนยมในการนนกได ในการนใหคำานงถงการชวยเหลอผมรายไดนอยประกอบดวย ทงน เวนแตจะมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน ”

ซงหมายความวา ถามกฎหมายกำาหนดเรองคาธรรมเนยมการขอสำาเนาหรอขอสำาเนารบรองถกตองไวแลว หนวยงานของรฐกจดเกบคาธรรมเนยมตามกฎหมายนน แตถาไมไดมการกำาหนดไวโดยเฉพาะ หนวยงานของรฐอาจกำาหนดคาธรรมเนยมฯขนมาเองได แตทงนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ เพอไมใหมการจดเกบคาธรรมเนยมทแพงมากเกนไปหรอมความแตกตางระหวางหนวยงานของรฐมากจนเกนไป พระราชบญญตนจงบญญตใหคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการใหความเหนชอบกอน ตอมาการขอใหคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการใหความเหนชอบเปนหนวยงานหนวยงานไปเกดความยงยากและไมสะดวก คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการจงไดออกประกาศคณะกรรมการขอมลขาวสาร เรอง การเรยกเกบคาธรรมเนยมการขอสำาเนา หรอขอสำาเนาทมคำารบรองถกตองของขอมลขาวสารของราชการ วนท 7 พฤษภาคม 2542 กำาหนดอตราคาธรรมเนยมการขอสำาเนาหรอสำาเนาทมคำารบรอง

ถกตองเพอใหมความเหมาะสมและเปนแนวทางเดยวกน ไดกำาหนดคาธรรมเนยมดงกลาว ดงน

1.คาธรรมเนยมการทำาสำาเนาโดยเครองถายเอกสารทหนวยงานของรฐสามารถกำาหนดไดโดยใหถอวา คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการไดใหความเหนชอบแลว คออตราดงตอไปน

(1)ขนาดกระดาษ เอ 4 หนาละไมเกน 1 บาท

(2)ขนาดกระดาษ เอฟ 14 หนาละไมเกน 1.50 บาท

(3)ขนาดกระดาษบ 4 หนาละไมเกน 2 บาท

(4)ขนาดกระดาษ เอ 3 หนาละไมเกน 3 บาท

(5)ขนาดกระดาษพมพเขยว เอ 2 หนาละไมเกน 8 บาท

(6)ขนาดกระดาษพมพเขยว เอ 1 หนาละไมเกน 15 บาท

(7)ขนาดกระดาษพมพเขยว เอ 0 หนาละไมเกน 30 บาท

2.การเรยกเกบคาธรรมเนยมการทำาสำาเนาโดยเครองถายเอกสารในขนาดกระดาษหรอในอตราทเกนกวาทกำาหนดไวในขอ 1

หรอการขอสำาเนาทเปนสอประเภทอน หนวยงานของรฐจะตองขอความเหนชอบจากคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ เวนแตเปนการเรยกเกบคาธรรมเนยมทไมเกนตนทนทแทจรง

3.การเรยกคาธรรมเนยมการใหคำารบรองถกตองของขอมลขาวสารทถอวาคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการไดใหความเหนชอบ ใหคดในอตราคำารบรองละไมเกน 5 บาท

4.ในกรณทผขอสำาเนาหรอสำาเนาทมคำารบรองถกตองเปนผมรายไดนอย หนวยงานของรฐจะพจารณายกเวนคาธรรมเนยม หรอลดอตราคาธรรมเนยมใหตามสมควรแกกรณได

เมอไดมการกำาหนดอตราคาธรรมเนยมการขอสำาเนาหรอสำาเนาทมคำารบรองถกตองไวดงนแลว หนวยงานของรฐอาจใชหลกเกณฑดงกลาวนโดยไมจำาเปนตองสงการกำาหนดอตราคาธรรมเนยมการขอสำาเนาหรอสำาเนาทมคำารบรองถกตองอก

คำาถามทายบทท 3

1.ขอมลขาวสารของราชการทตองเปดเผยมกประเภท อะไรบาง

2.ขอมลขาวสารของราชการทหนวยงานตองเปดเผย มวธการเปดเผยอยางไร

บทท 4 ขอมลขาวสารของราชการทหามเปดเผยและขอมลขาวสารของราชการทไมอาจเปดเผย

วตถประสงค

เพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบประเภทของขอมลขาวสารของราชการทหามเปดเผยและอาจเปดเผยได รวมถงขนตอนวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการและการอทธรณตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

หวขอบรรยาย

1.ประเภทของขอมลขาวสารทตองไมเปดเผยเดดขาดตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2.ประเภทของขอมลขาวสารทอาจเปดเผยไดตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

3.ขนตอนวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการทอาจเปดเผยไดตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

4.การอทธรณคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

จำานวนชวโมงทสอน

9 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

บทบญญตในสวนของ ขอมลขาวสารของราชการทไมอาจ“เปดเผย เปนขอยกเวนของสทธการเปดเผยขอมลขาวสารของ”ราชการ หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐทครอบครองขอมลขาวสารนนสามารถใชดลยพนจ (Discretion) ปฏเสธคำาขอดขอมลขาวสารของราชการนนได ซงโดยหลกความเปนจรง คงเปนไปไมไดทจะใหประชาชนไดรบรขอมลขาสารของทางราชการไดทงหมด เนองจากการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการอาจสรางผลกระทบและความเสยหายเกดขนได อยางไรกตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดกำาหนดสทธการไดรขอมลขาวสาร บนหลกทวา เปดเผยเปนหลก ปกปดเปน“ขอยกเวน ดงนนการไมเปดเผยขอมลขาวสารของราชการเปน”เพยงขอยกเวนและปกปดไดเทาทจำาเปนเทานน

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กำาหนดใหขอมลขาวสารของราชการบางประเภทไมสามารถเปดเผยไดไวในมาตรา 14 และมาตรา 15 คอ 1.ขอมลขาวสารของราชการทไมเปดเผยเดดขาด และ 2.ขอมลขาวสารของราชการทไมตองเปดเผยโดยใชดลยพนจไดแก

4.1.ขอมลขาวสารทอาจกอความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย (ไมเปดเผยเดดขาด)

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 14 บญญตวา

“ขอมลขาวสารของราชการทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย จะเปดเผยมได”

บทบญญตนเนองจากสถาบนพระมหากษตรยเปนสถาบนหลกของสงคมไทยและเปนทเคารพสกการะของประชาชน จงกำาหนดเปนขอยกเวนทเปนขอยกเวนอยางเดดขาดวา ขอมลขาวสารใดทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรยจะเปดเผยไมไดอยางเดดขาด

กรณนขอมลขาวสารของราชการประเภทนเปนการหามเปดเผยเดดขาดซงหมายความวา หากเจาหนาทผเปดเผยเหนวา ถาเปดเผยไปแลว เพยงแตอาจจะกอใหเกดความเสยหาย โดยไมจำาเปนตองเกดความเสยหายจรงๆ กเปนเรองทไมจำาตองเปดเผยขอมลขาวสารองกลาวแลว ไมตองพจารณาหรอชงนำาหนกวา หากเปดเผยขอมลขาวสารทจะมผลกระทบตอสถาบนพระมหากษตรยนนออกไปแลว จะเปนประโยชนสาธารณะหรอเปนประโยชนตอประชาชนหรอไม ซงตางจากขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 15 ทเจาหนาทของรฐมอำานาจในการใชดลยพนจ15

15ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 44.

ขอนาสงเกตประการหนง คอ พระราชบญญตนใชคำาวา สถาบนพระมหากษตรย จงมความหมายครอบคลมกวา“ ”บทบญญตของรฐธรรมนญ หมวดพระมหากษตรย ทมงคมครองเฉพาะองคพระมหากษตรยเปนหลก แตบทบญญตตามพระราชบญญตนมงคมครองสถาบนพระมหากษตรย ซงรวมถง เชอพระวงศองคอนๆ และสถานะของสถาบนในภาพกวางดวย

4.2.ขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะตามมาตรา 15 (ไมเปดเผยโดยมดลยพนจ)

ขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะตามมาตรา 15 การจะเปดเผยขอมลขาวสารนนหรอไม เปนดลยพนจของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ ซงอาจมคำาสงเปดเผยหรอไมเปดเผยกไดโดยคำานงถงการปฏบตหนาท ประโยชนสาธารณะ ประโยชนของเอกชนมาประกอบการพจารณา ขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะตามมาตรา 15 พระราชบญญตนบญญตไววา

”มาตรา 15 ขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะอยางใดอยางหนง ดงตอไปน หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐอาจมคำาสงมใหเปดเผยกได โดยคำานงถงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของหนวยงานของรฐ ประโยชนสาธารณะ และประโยชนของเอกชนทเกยวของประกอบกน

(1)การเปดเผยจะกอใหเกดความเสยหายตอความมนคงของประเทศ ความสมพนธระหวางประเทศ หรอความมนคงในทางเศรษฐกจหรอการคลงของประเทศ

(2)การเปดเผยจะทำาใหการบงคบใชกฎหมายเสอมประสทธภาพ หรอไมอาจสำาเรจตามวตถประสงคได ไมวาจะเดยวของกบการฟองคด การปองกน การปราบปราม การทดสอบ การตรวจสอบ หรอการรแหลงทมาของขอมลขาวสารหรอไมกตาม

(3)ความเหนหรอคำาแนะนำาภายในหนวยงานของรฐในการดำาเนนการเรองหนงเรองใด แตทงนไมรวมถงรายงานทางวชาการ รายงานขอเทจจรง หรอขอมลขาวสารทนำามาใชในการทำาความเหน หรอคำาแนะนำาภายในดงกลาว

(4)การเปดเผยจะกอใหเกดอนตรายตอชวตหรอความปลอดภยของบคคลหนงบคคลใด

(5)รายงานการแพทยหรอขอมลขาวสารสวนบคคลซงการเปดเผยจะเปนการรกลำาสทธสวนบคคลโดยไมสมควร

(6)ขอมลขาวสารของราชการทมกฎหมายคมครองมใหเปดเผย หรอขอมลขาวสารทมผใหมาโดยไมประสงคใหทางราชการนำาไปเปดเผยตอผอน

(7)กรณอนตามทกำาหนดในพระราชกฤษฎกา

คำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารของราชการจะกำาหนดเงอนไขอยางใดกได แตตองระบไวดวยวา ทเปดเผยไมไดเพราะเปนขอมลขาวสารประเภทใดและเพราะเหตใด และใหถอวาการมคำาสงเปดเผยขอมลขาวสารเปนดลยพนจโดยเฉพาะของเจาหนาทรฐ ตามลำาดบสายการบงคบบญชา แตผขออาจอทธรณตอคณะกรรมการ

วนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารไดตามทกำาหนดในพระราชบญญตน”

บทบญญตมาตรา 15 เปนมาตราทมความสำาคญ เนองจากเปนการกำาหนดถงขอมลขาวสารของราชการทไมอาจเปดเผยได การไมเปดเผยของมลขาวสารของราชการ หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐจะใชมาตรานมาเปนหลกในการอางทจะไมเปดเผยขอมลขาวสารของราชการนน เชน การอางวาเปนเรองความมนคงของประเทศ การอางวาการเปดเผยจะเปนอนตรายตอความปลอดภยของบคคลใดบคคลหนง ฯลฯ ซงเปนดลยพนจของเจาหนาทของรฐในการตความวาการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการนนๆเขาตามขอยกเวนของกฎหมายหรอไม

ดลยพนจประเภทน เรยกวา ดลยพนจวนจฉยหรอการปรบขอเทจจรงเขากบขอกฎหมาย ซงมหลกการใชดลยพนจดงน

ดลยพนจวนจฉย คอ ขนตอนการวนจฉยวา มขอเทจจรงอนเปนเงอนไขตามทกฎหมายกำาหนดไวหรอไมหรอเรยกวาการนำาเอาขอเทจจรงมาปรบกบขอกฎหมาย ซงเปนลกษณะของระบบกฎหมาย Civil Law หรอระบบประมวลกฎหมาย ทจะใชวธการนำาขอเทจจรงและคำาพพากษาตดสนทเกดขนกอนหนามาเขยนเปนลายลกษณอกษรในประมวลกฎหมาย เมอเกดขอเทจจรงอยางเดยวกนกบทกฎหมายเขยนไวจะพพากษาตดสนไปตามทเขยนไวในประมวลกฎหมาย ดงนนในระบบประมวลกฎหมายจงมการเขยนขอความกฎหมายเอาไว เมอมขอเทจจรงเกดขนกจะนำามาปรบเขาหากน เรยกวา การปรบขอเทจจรงเขากบขอกฎหมาย แต

อยางไรกตามในภาษากฎหมายอาจเขยนในรปแบบตางๆ กน โดยหลกแลวในประมวลกฎหมายกฎหมายจะมการใชถอยคำาอยสองประเภท คอ

1.ถอยคำาทความหมายชดเจนตายตว (Definite Concepts)

ถอยคำาทมความหมายชดเจนตายตว เจาหนาทสามารถนำาขอเทจจรงมาปรบเขาโดยไมตองตความถอยคำาของกฎหมายแตอยางใด ถอยคำาในกฎหมายทมความหมายตายตว เชน คำาวา ผหญง “ ”ผชาย บรรลนตภาวะ นบถอศาสนาพทธ มสญชาตไทย “ ” “ ” “ ” “ ”อายครบยสบปบรบรณ เปนตน ถอยคำาเหลานเมอไดขอเทจจรง“

มาสามารถปรบเขาไดโดยไมตองตความ เชน

กฎหมายกำาหนดเงอนไขการขออนญาตวาตอง บรรล“นตภาวะ นาย ก” .อาย 18 ปบรบรณเขามายนขออนญาต เจาหนาทปรบขอเทจจรงเขากบขอกฎหมายโดยไมตองตความใดๆ เนองจากถอยคำากฎหมายชดเจนวาตองบรรลนตภาวะ คอมอายครบ 20 ปบรบรณ เมอนาย ก.ไมบรรลนตภาวะจงขาดคณสมบตการขออนญาตตามทกฎหมายกำาหนด

2.ถอยคำาทมความหมายไมตายตว (Indefinite Concepts)

ถอยคำาทมความหมายไมตายตว หมายความวา ถอยคำาทกฎหมายไมไดใหคำาจำากดความและจะตองตความถอยคำานนวา เปนอยางเดยวกนกบขอเทจจรงทเกดขนหรอไม ถอยคำาทมความ

หมายไมตายตวนการตความของแตละบคคลอาจตความไดแตกตางกนไป ถอยคำาทมความหมายไมตายตว เชน การกระทำาทเปน“ภยตอความมนคงของรฐ การกระทำาทขดตอความสงบ” “เรยบรอยหรอศลธรรม อาคารหรอโรงเรอนทอยในสภาพชำารด” “ทรดโทรมนารงเกยจ ผลตภณฑทางเภสชกรรมทนาเปน” “อนตรายตอสขภาพประชาชน สงตพมพทนาจะเปนอนตรายตอ” “จตใจของเยาวชน เปนตน ”

จระนต หะวานนท อธบายวา16 ถอยคำาในกฎหมายบางประเภทมความหมายคลมเครอ ภาษาองกฤษเรยกวา Indefinite Concept คอ ความหมายไมมขอบเขต วญญชนอาจมความเขาใจตอถอยคำานนแตกตางกนออกไป และไมมคำาจำากดความเขยนไวในกฎหมาย เชน สภาพชำารดทรดโทรม เปนอนตรายตอจตใจของเยาวชน

เมอกฎหมายกำาหนดถอยคำาทไมตายตวไวในกฎหมาย เจาหนาทจะตองใชดลยพนจในการตความวาขอเทจจรงทเกดขนเปนอยางเดยวกบทกฎหมายบญญตหรอไม เชน คำาวา ขดความสงบ“เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน กระทบตอความ” “มนคงของประเทศ เปนอนตรายตอสขภาพของประชาชน ” “ ”ฉกเฉน รายแรง ลามกอนาจาร เปนตน ถอยคำาประเภทน“ ” “ ” “ ”

เปนหนาทของเจาหนาทตองพจารณาวาขอเทจจรงเกดขนเปนประเภทเดยวกบถอยคำาทกฎหมายบญญตหรอไม ซงเจาหนาทจะ

16 จรนต หะวานนท.คำาอธบายกฎหมายปกครอง ภาคทวไป. อางแลว,หนา 133.

ตองใชดลยพนจทเรยกวา ดลยพนจวนจฉย (Margin of Judgment)

การใชดลยพนจในการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการนนเปนการตความของเจาหนาทของรฐวา ขอมลขาวสารของ“ราชการ ชนนนเขากบเงอนไขตามทกฎหมายกำาหนดทเจาหนาทจะ”มคำาสงไมเปดเผยหรอไม

เมอพจารณาเหตตางๆ ทเจาหนาทของรฐอางอางขนเพอไมใหเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา 15 น จะเหนไดวา อาจแยกเหตดงกลาวออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ ไดแก17

(1)เหตทเกยวของกบประโยชนสาธารณะ เชน เหตตาม (1) (2) และ (3) เรองความมนคงของประเทศ การบงคบใชกฎหมาย และความเหนและคำาแนะนำาภายในหนวยงาน เนองจากการเปดเผยขอมลขาวสารดงกลาวอาจกระทบตอประโยชนทสำาคญของประเทศ

(2)เหตทเกยวของกบประโยชนของเอกชนทเกยวของ เชน เหตตาม (4) (5) และ (6) เรองความปลอดภยตอชวตของบคคล ขอมลขาวสารสวนบคคล และขอมลขาวสารทกำาหมายคมครองหรอเอกชนทใหมาไมประสงคจะใหเปดเผยตอบคคลอน เนองจากการเปดเผยขอมลขาวสารดงกลาวอาจกระทบตอประโยชนทสำาคญของอกชนทเกยวของ

ขอยกเวนทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐอาจมคำาสงไมเปดเผย

17 ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 55.

1.ขอมลขาวสารเกยวกบความมนคงของประเทศ

ความมนคงของประเทศเปนเรองทมความสำาคญของรฐ เพราะการตงอยของรฐขนกบมนคง และความไมมนคงยอมนำาไปสการลมสลายของรฐ ความมนคงของประเทศเปนหลกประกนสำาคญวาประชาชนในรฐจะดำารงชวตไดอยางปกตสข คำาวา ความมนคง“ของประเทศ มความหมายทกวางทรวมถง ความมนคงภายใน”ประเทศ ความมนคงทางการทหาร ความมนคงทางเศรษฐกจ ฯลฯ เมอการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการจะกระทบตอความมนคงจงเปฯเรองทอนตรายตอการดำารงอยของรฐและประชาชน จงไมควรทจะตองเปดเผย

อยางไรกตาม การนยามวา ขอมลขาวสารใดคอความมนคงของประเทศ เปนเรองทยากทจะกำาหนดนยามใหมความชดเจน กฎหมายนจงกำาหนดใหเปน ดลยพนจวนจฉย ของเจาหนาท“ ”ของรฐทจะตความ นอกจากนเจาหนาทของรฐยงตองตความตอไปวา18 ความสำาคญของขอมลขาวสารนนเปนเรองทสำาคญจนกระทำากบความมนคง ระดบประเทศ จรงหรอไม“ ”

2.ขอมลขาวสารของราชการทเกยวกบการบงคบใชกฎหมาย

หนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐในทางปกครอง (Administrative) มอำานาจและหนาทหลกคอการบงคบใชกฎหมายใหเปนรปธรรม กลไกการบงคบใชกฎหมายทเกดขนจงถก18สำานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ.สทธการรบรขอมลขาวสารของประชาชนตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540. ชลบร : บรษท ไฟน พรนทเทค จำากด.ธนวาคม 2552, หนา 27.

บงคบผานหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ ดงนนขอมลขาวสารของราชการใดทเปดเผยแลวจะทำาใหการบงคบใชกฎหมายเสอมประสทธภาพหรอไมอาจสำาเรจตามวตถกระสงค พระราชบญญตนจงกำาหนดวา กรณนหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐอาจไมเปดเผยขอมลนนกได

เรองทการทำาใหการบงคบใชกฎหมายไมเกดผลนน กฎหมายไมไดจำากดวาตองเปนเรองประเภทใดอาจเกยวกบการฟองคด การปองกน การปราบปราม การทดสอบ การตรวจสอบ หรอแหลงทมาของขอมลขาวสารกได19 ตวอยางเชน ขอมลเกยวกบสายลบของทางราชการในการลอซอยาเสพตด20

3.ขอมลขาวสารทเกยวกบความเหนภายในหนวยงานของรฐ

การดำาเนนการบรหารของหนวยงานรฐในทางปกครอง กอนทหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐจะดำาเนนการอยางใดอยางหนง เชน การตรากฎ หรอการออกคำาสงทางปกครอง ออกไป ยอมมกระบวนการ ขนตอนและวธการตางๆ ทจะนำาไปสผลอยางใดอยางหนง ในขณะทผลการดำาเนนการยงไมเปนทยต อาจมการเสนอความเหนหรอคำาแนะนำาตางๆ ทอาจเปลยนแปลงผลการดำาเนนการกได นอกจากนนการปฏบตหนาทของเจาหนาทยอมเปนตามหลกความอสระในการดำาเนนการโดยปราศจากการแทรกแซง จงไมมความจำาเปนใดทเจาหนาทของรฐจะตองเปดเผยความเหนหรอคำาแนะนำาใดๆภายในหนวยงานรฐ ซงการเปดเผยขอมลขาวสาร

19 เพงอาง,หนา 27.

20 ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 56.

ของราชการประเภทนออกไปอาจทำาใหเจาหนาทของรฐถกแทรกแซงหรอโตแยงจนอาจเกดความไมเปนกลาง (Impartiality) พระราชบญญตนจงกำาหนดวา ไมตองเปดเผยกได

บทบญญตมาตรานกำาหนดเฉพาะในสวนของความเหนหรอคำาแนะนำาภายในหนวยงานเทานน ไมรวมถงสวนทเปนขอเทจจรงอนทนำามาประกอบการดำาเนนการ เชน รายงานทางวชาการ รายงานขอเทจจรง หรอขอมลขาวสารทนำามาใชในการทำาความเหน หรอคำาแนะนำาภายในดงกลาว

4.ขอมลขาวสารทเกยวกบความปลอดภยของบคคล

ขอมลขาวสารของราชการบางประเภทเมอเปดเผยไปแลวอาจกอใหเกดอนตรายตอชวตหรอความปลอดภยของบคคลใด หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐไมตองเปดเผย ภารกจของรฐนนมหลากหลาย บางกรณมสวนทสมพนธกบความปลอดภยของบคคล เชน การคมครองพยาน การเปดเผยชอพยาน สถานทคมครองพยานทอยความครอบครองของตำารวจ

5.ขอมลขาวสารทเกยวกบขอมลขาวสารสวนบคคล

ตามทกลาวมาขางตน ขอมลขาวสารของราชการอาจเปนขอมลขาวสารของเอกชนทอยในความครอบครองของหนวยงานของรฐกได ทงนแมมาตรา 15 (4) จะยกเอารายงานทางการแพทยขนมากอน แตรายงานทางการแพทยกถอเปนขอมลขาวสารสวนบคคล

ประเภทหนง ดงนนวตถประสงคของมาตราน คอ ขอมลขาวสารสวนบคคล

โดยปกตสทธความเปนสวนตวของบคคลจะไดรบการคมครองจากกฎหมาย ดงท รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 32 บญญตรบรองสทธนไว ดงน

“บคคลยอมมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว

การกระทำาอนเปนการละเมดหรอกระทบตอสทธของบคคลตามวรรคหนง หรอการนำาขอมลสวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใดๆ จะกระทำามได เวนแตโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพยงเทาทจำาเปนเพอประโยชนสาธารณะ”

การเปดเผยขอมลสวนบคคลตอสาธารณะ ถาการเปดเผยจะเปนการรกลำาสทธสวนบคคลโดยไมสมควร เจาหนาทของรฐอาจไมเปดเผยกได ขอมลขาวสารของราชการใดจะเปนขอมลขาวสารสวนบคคลตองพจารณาจากนยามตามมาตรา 4 และเงอนไขตามหมวด 3 มาตรา 24

6.ขอมลขาวสารทเกยวกบกรณกฎหมายหรอบคคลเจาของขอมลกำาหนดมใหเปดเผย

กรณทขอมลขาวสารของราชการนนมบทกฎหมายคมครองมใหเปดเผยโดยเฉพาะ ยอมตองบงคบตามกฎหมายนน เจาหนาทของรฐอาจจะไมเปดเผยขอมลขาวสารนน ขอมลขาวสารของราชการประเภทน ยกตวอยางเชน

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 มาตรา 21 ซงบญญตวา

“หามมใหเจาพนกงานซงมหนาทเกยวกบการรบสทธบตรเปดเผยรายละเอยดการประดษฐหรอยอมใหบคคลใดตรวจหรอคดสำาเนารายละเอยดการประดษฐ ไมวาโดยวธใดๆ กอนมการประกาศโฆษณาตามมาตรา 28 เวนแตจะไดรบความยนยอมเปนหนงสอจากผขอรบสทธบตร”

พระราชบญญตการทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2534 มาตรา 17 ซงบญญตวา

“ขอมลทะเบยนประวตราษฎรตองถอเปนความลบและใหนายทะเบยนเปนผเกบรกษาและใชเพอการปฏบตตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตนเทานน หามมใหผใดเปดเผยขอความหรอตวเลขนนแกบคคลใดๆ ซงไมมหนาทปฏบตการตามพระราชบญญตน หรอแกสาธารณชนเวนแตผมสวนไดเสยขอทราบเกยวกบสถานภาพทางครอบครวทตนจะมนตสมพนธดวย หรอเมอมความจำาเปนเพอประโยชนแหงการสถต หรอเพอประโยชนแกการรกษาความมนคงของรฐ หรอการดำาเนนคด หรอการปฏบตหนาทตามกฎหมายและไมวาในกรณใดจะนำาขอมลทะเบยนประวตราษฎรไปใชเปนหลกฐานทอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของขอมลมได”

กรณบทบญญตตามมาตรา 15 (6) แมกฎหมายคำาวา เจา“หนาทของรฐอาจไมเปดเผย ขอมลขาวสารนน แตโดยความเปน”จรง เจาหนาทของรฐ มกจะไมเปดเผยขอมลขาวสารทมกฎหมาย

หามมใหเปดเผย ทงน บทกฎหมายดงกลาวกำาหนดมใหเปดเผยโดยเฉพาะยอมมสภาพบงคบทางกฎหมายตอเจาหนาทของรฐ บางกรณบทกฎหมายคมครองมใหเปดเผยยงกำาหนดโทษทางอาญาในการฝาฝนเอาไวดวย ซงทำาใหเจาหนาทของรฐเปดเผยขอมลขาวสารนนไมได กรณมขอถกเถยงวากรณทมกฎหมายเฉพาะหามมใหเปดเผยขอมลขาวสาร เจาหนาทของรฐจะสามารถเปดเผยขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 นนไดหรอไม ศาลปกครองสงสดไดวางหลกในคำาพพากษาศาลปกครองสงท อ.230/2551 และท อ. 427/2551 ไววา แมกฎหมายเฉพาะจะกำาหนดหามไวอยางไรกตาม เจาหนาทของรฐยงมอำานาจตามพระราชบญญตขอมลขาวสารทจะพจารณาโดยไมนำาเอากฎหมายเฉพาะมาตดสทธการเขาถงขอมลขาวสาร

นอกจากนน มาตรานยงกำาหนดถงขอมลทเอกชนผใหมาไมประสงคใหเปดเผย กตองเปนไปตามความประสงคนน เจาหนาทของรฐอาจไมเปดเผยขอมลนนตอบคคลอน ความประสงคนนจะเปนความประสงคโดยชดแจงหรอโดยปรยายกได ทงนบคคลทเสนอขอมลขาวสารใดตอรฐยอมหวงวา จะไดรบความคมครอง ทงสวนทเปนความลบและความปลอดภยของบคคลนน เมอเขาไมประสงคจะเปดเผย เมอรฐไดขอมลขาวสารนนมา รฐตองสรางความไววางใจเชนเดยวกนวาจะไมเปดเผย

4.3.สทธของประชาชน กรณหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐมคำาสงไมเปดเผยขอมลตามทรองขอ

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดตงคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารขนเปนองคกรททำาหนาทพจารณาวา ขอมลขาวสารนนสามารถเปดเผยไดหรอไม เมอประชาชนไดสทธรบรขอมลขาวสารของราชการโดยการยนคำาขอแลวหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐปฏเสธไมยอมเปดเผยขอมลขาวสารใหประชาชนผยนขอทราบ ประชาชนผยนขอขอมลขาวสารสามารถอทธรณคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารของราชการทเจาหนาทของรฐมคำาสงทนททมการปฏเสธ โดยการอทธรณคำาสงดงกลาวตอตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายใน 15 วนนนแตวนทไดรบแจงคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารนน เมอมการยนอทธรณแลวจะเขาสกระบวนการพจารณาของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามทกฎหมายนกำาหนด

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.230/2551 และท อ.427/2551

ในคดทผฟองคดไดยนเรองราวรองทกขกลาวโทษรอยตำารวจเอก พ. กบพวกตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ผถกฟองคดท 1) กรณเปนเจาพนกงานบกรกเขาไปในเคหสถานของผฟองคดในเวลากลางคนโดยมอาวธและไมมเหตอนสมควร พรอมกบยดอปกรณเครองเลนวดโอเกมไปโดยมชอบ ภายหลงไดกลนแกลงจบกมผฟองคด โดยอางวากระทำาความผดฐานประกอบกจการใหเชาเลนวดโอเกมโดยไมไดรบ

อนญาต ผถกฟองคดท 1 จงไดแตงตงคณะอนกรรมการไตสวนเพอไตสวนขอเทจจรง และไดมมตเปนเอกฉนทวา รอยตำารวจเอก พ. กบพวก ไมมลความผดตามขอกลาวหาและใหขอกลาวหาตกไป โดยเลขาธการคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ผถกฟองคดท 2) ไดมหนงสอแจงใหผฟองคดทราบถงมตดงกลาว ผฟองคดจงมหนงสอลงวนท 2 กนยายน 2545 ขอตรวจและคดสำาเนาเอกสารไตสวนขอเทจจรงและการสรปสำานวนพรอมความเหนทงหมดจากผถกฟองคดท 2 ซงผถกฟองคดท 2 มหนงสอแจงผฟองคดวาผถกฟองคดท 1 มมตไมอนญาตใหผฟองคดตรวจและคดสำาเนาเอกสารไตสวนขอเทจจรงตามทผฟองคดรองขอ แตไดสงสรปขอเทจจรง ขอพจารณาและความเหนของผถกฟองคดท 1 ไปใหผฟองคด ผฟองคดจงไดมหนงสออทธรณคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร สาขาสงคมฯ ไดมคำาวนจฉยใหผถกฟองคดทงสองเปดเผยสำานวนการสอบสวนของผถกฟองคดท 1 ผฟองคดจงไดมหนงสอลงวนท 11 กรกฎาคม 2546 ขอใหผถกฟองคดท 1 เปดเผยขอมลขาวสารตามมตของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร แตจนถงปจจบนผถกฟองคดทงสองกยงไมไดดำาเนนการตามคำาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร สาขาสงคมฯ แตอยางใด

จากมาตรา 58 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 กำาหนดวา บคคลยอมมสทธไดรบทราบขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยราชการ หนวยงาน

ของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน เวนแตการเปดเผยนนจะกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประชาชน หรอสวนไดเสยอนพงไดรบความคมครองของบคคลอน ทงนตามทกฎหมายบญญต ฉะนน ตามหลกการของบทบญญตของรฐธรรมนญดงกลาวจงตองการใหเปนหลกประกนแกประชาชนทจะมสทธไดรบทราบขอมลขาวสารของราชการไดเสมอไมวาขอมลขาวสารนนจะเปนของหนวยงานของรฐประเภทใด ปจจบนมพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ เปนกฎหมายกลางในการกำาหนดหลกเกณฑการใหหนวยงานของรฐมหนาทเปดเผยขอมลขาวสารในความครอบครองใหแกประชาชนไดทราบ เพอทประชาชนจะสามารถแสดงความคดเหนและใหสทธทางการเมองไดถกตองตามความเปนจรง โดยมขอยกเวนอนไมตองเปดเผยทชดแจงและจำากดเฉพาะขอมลขาวสารทหากเปดเผยแลวจะเกดความเสยหายตอประเทศชาตหรอตอประโยชนทสำาคญของเอกชน พระราชบญญตฉบบนจงเปนกฎหมายทเปนไปตามหลกการของมาตรา 58 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ดงนน ในการพจารณาวาขอมลขาวสารทผฟองคดรองขอใหเปดเผยนนเปนขอมลขาวสารทหามเปดเผยหรอไม นน จงตองพจารณาตามบทบญญตดงกลาวประกอบกบพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ ซงในขอเทจจรงในคดนปรากฏวา ผฟองคดไดขอตรวจและคดสำาเนาสำานวนการสอบสวนของผถกฟองคดท 1 ทไดมาจากการไตสวนขอเทจจรงในกรณทผฟองคดรองทกขกลาวโทษรอยตำารวจเอก พ. กบพวก วาปฏบตหนาทโดย

มชอบ เอกสารดงกลาวจงเปนเอกสารทไดมาจากการปฏบตหนาทของผถกฟองคดท 1 ตามมาตรา 19 (3) แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 ทตองหามมใหเปดเผยตามมาตรา 120 แหงพระราชบญญตขางตนซงเปนบทบญญตตามมาตรา 120 น เปนหลกเกณฑเกยวกบการรกษาความลบของทางราชการทเกยวของกบการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ โดยเปนบทกำาหนดโทษบคคลทเปดเผยขอความ ขอเทจจรงหรอขอมลทไดมาเนองจากการปฏบตหนาทตามพระราชบญญต โดยมไดรบมอบหมายจากผถกฟองคดท 1 และมใชเปนการกระทำาตามหนาทราชการหรอเพอประโยชนแกการตรวจสอบหรอไตสวนขอเทจจรง หรอเพอประโยชนแกทางราชการหรอเพอประโยชนสาธารณะ จากบทบญญตขางตนจะเหนไดวา บทบญญตดงกลาวมไดหามหรอใหอำานาจผถกฟองคดท 1 ทจะไมเปดเผยขอมลขาวสารโดยไมมเหตอนสมควรแตอยางใด นอกจากน ในการทผถกฟองคดท 1 จะใชดลยพนจในการเปดเผยหรอไมเปดเผยขอมลขาวสารดงกลาวนน ผถกฟองคดท 1 ยอมตองพจารณาพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ ประกอบดวย ซงมาตรา 15 แหงพระราชบญญตขางตน กำาหนดวา ขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะอยางหนงอยางใดดงตอไปน หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐอาจมคำาสงมใหเปดเผยกได โดยคำานงถงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของหนวยงานรฐ ประโยชนสาธารณะ และประโยชนของเอกชนท

เกยวของประกอบกน... (6)ขอมลขาวสารของราชการทมกฎหมายคมครองมใหเปดเผย หรอขอมลขาวสารทมผใหมาโดยไมประสงคใหทางราชการเปดเผยตอผอน...จากบทบญญตดงกลาวแสดงใหเหนวา การเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา 15 นน ถอเปนดลยพนจของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐจะเปดเผยหรอไมเปดเผยกได โดยตองคำานงถงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของหนวยงานรฐ ประโยชนสาธารณะ และประโยชนของเอกชนทเกยวของประกอบกน เมอไมปรากฏวา ขอมลขาวสารทผฟองคดขอใหเปดเผยนนเปนขอมลขาวสารเปนขอมลขาวสารอนทจะกอใหเกดความเสยหายตอความมนคงของประเทศ หรออาจทำาใหการบงคบใชกฎหมายของผถกฟองคดท 1 เสอมประสทธภาพ ตลอดจนไมกระทบตอการปฏบตหนาทของผถกฟองคดท 1 แตอยางใด แตในทางกลบกนผฟองคดสมควรไดรบการคมครองสทธการรบรขอมลขาวสารเพอตรวจสอบความโปรงใสในการปฏบตหนาทของหนวยงานรฐใหสนสงสยและเพอปกปองสทธเสรภาพของตนโดยชอบดวยกฎหมาย กรณไมเหตทผถกฟองคดทงสองจะไมเปดเผยขอมลขาวสารทผฟองคดขอใหเปดเผย ผถกฟองคดท 2 เปนหนวยงานอสระของรฐและมฐานะเปนหนวยงานของรฐตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ และผถกฟองคดท 1 เปนเจาหนาทของรฐทปฏบตหนาทใหกบหนวยงานของรฐในฐานะคณะกรรมการททำางานสมพนธกบผถกฟองคดท 2 ซงเปนหนวยงานของรฐ ผถกฟองคดท 1 จงเปนเจาหนาทของรฐตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการฯ ดงนนผถกฟองคดทงสองจงตกอยภายใตบงคบของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ และมหนาทตองปฏบตตามพระราชบญญตดงกลาว การทผถกฟองคดทงสองไมปฏบตตามคำาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร ถอไดวาเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต พพากษาใหผถกฟองคดทงสองเปดเผยขอมลขาวสารใหแกผฟองคดตามคำาวนจฉยของคณะกรรมการการเปดเผยขอมลขาวสาร

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.22/2555ผฟองคดดำารงตำาแหนงนตกร 6 สำานกงานสาธารณสข

จงหวดลำาปาง ถกรองเรยนกลาวหาวามพฤตการณใชอำานาจหนาทในตำาแหนงหนาทราชการแสวงหาประโยชนโดยมชอบ เรยกรบผลประโยชนจากผถกสอบสวนทางวนยและมพฤตกรรมอนทไมเหมาะสมกบการเปนขาราชการ ผถกฟองคดท 1 จงมคำาสงแตงตงคณะกรรมการสบสวนหาขอเทจจรง ผลการสบสวนปรากฏวาไมมพยานหลกฐานยนยนไดวามการเรยกรบผลประโยชน แตเหนวาพฤตการณของผฟองคดเปนการทอดทงหนาทราชการในแตละสปดาหเกนกวาการมกจธระตามปกตหรอความจำาเปน อนเปนการกระทำาผดวนยไมรายแรงฐานไมอทศเวลาของตนใหแกราชการ คณะกรรมการสบสวนหาขอเทจจรงเหนสมควรลงโทษภาคทณฑ แตเนองจากเปนความผดวนยเลกนอย จงเหนควรงดโทษภาคทณฑไวโดยใหวากลาวตกเตอนเปนลายลกษณอกษร เมอฟองคดไดรบหนงสอวากลาวตกเตอนจากผบงคบบญชา จงไดรองทกข

ตามระเบยบของราชการตอ ก.พ. ตอมา ก.พ. ไดยกคำารองทกข ผฟองคดจงทำาหนงสอถงผถกฟองคดท 1 (สำานกปลดกระทรวงสาธารณสข) ขอตรวจดและคดเอกสารสำานวนการสอบสวนซงประกอบดวยคำาใหการพยานจำานวน 14 คน หนงสอรองเรยนลงชอนาย ท. กบพวก บตรสนเทห หนงสอรองเรยนลงชอเจาหนาท 31 คนและพยานเอกสารอนในสำานวนทงหมด ผถกฟองคดท 1 ไดมหนงสอลบ ดวนทสด ลงวนท 5 เมษายน 2547 ถงผฟองคดอนญาตใหผฟองคดคดเอกสารจำานวน 2 รายการ คอ บตรสนเทหปละรายงานผลการสบสวนหาขอเทจจรง สวนเอกสารรายการอนผถกฟองคดท 1 ปฏเสธทจะไมเปดเผย โดยใหเหตผลวาการเปดเผยจะกอใหเกดอนตรายตอชวตและความปลอดภยของพยานและผรองเรยนตามมาตรา 15 วรรคหนง (4) แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ผฟองคดจงยนอทธรณคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร ตอมา ผถกฟองคดท 2 (คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร สาขาสงคม การบรหารราชการแผนดนและการบงคบใชกฎหมาย คณะท 2) ไดมคำาวนจฉยวา การทผถกฟองคดท 1 ปฏเสธการเปดเผยขอมลขาวสารโดยใหเหตผลวาจะกอใหเกดอนตรายตอชวตและความปลอดภยของบคคลหนงบคคลใดเปนดลยพนจทชอบแลว จงมคำาวนจฉยใหยกอทธรณ ผฟองคดเหนวาคำาสงของผถกฟองคดท 1 และคำาวนจฉยอทธรณของผถกฟองคดท 2 ไมชอบดวยกฎหมาย จงนำาคดมาฟองขอใหศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงเพกถอนคำาสง

ของผถกฟองคดทงสอง และใหผถกฟองคดทงสองเปดเผยขอมลขาวสารแกผฟองคดตามขอ เหนวา การทผถกฟองคดท 2 วนจฉยอทธรณวา หากผฟองคดไดขอมลขาวสารแลว อาจนำาไปใชกระทำาการอนอนละเมดตอกฎหมายตอผรองเรยนและพยานได โดยไมมหลกประกนวาผฟองคดจะจำากดการใชเพยงเพอการฟองคดตามขอกลาวอางของผฟองคด อกทง การใหเปดเผยขอมลขาวสารเกยวกบเรองรองเรยน ชอผรองเรยนและพยานแกผฟองคด เพอใชในการฟองผรองเรยนและบคคลทเกยวของนน ยอมเปนทคาดหมายไดวาตอไปในภายหนา เมอเกดกรณพบเหนเจาหนาทของรฐประพฤตมชอบ คงไมมใครกลารองเรยนและใหการเปนพยานเพราะกลววาจะถกเปดเผยชอ อนจะทำาใหตนถกฟองทงคดแพงและคดอาญา หรออาจทำาใหไดรบอนตรายประการอน นน เหนวา ผฟองคดจะนำาขอมลขาวสารทขอใหเปดเผยไปใชในการฟองคดตามทผฟองคดกลาวอางหรอไม กมใชเหตทผถกฟองคดท 2 จะตองนำามาคำานงถงในการพจารณาวาจะอนญาตใหเปดเผยหรอไมเปดเผยได เพราะการทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐจะใชดลยพนจมคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา 15 วรรคหนง (4) แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดนน จะตองคำานงถงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของหนวยงานของรฐ ประโยชนสาธารณะและประโยชนของเอกชนทเกยวของประกอบกน และจะตองไดความวาขอมลขาวสารมลกษณะอยางหนงอยางใดตาม (1) ถง (7) เทานน และการพจารณาตดสทธไมใหผฟองคดไดรบขอมลขาวสารเกยวกบเรอง

รองเรยนเลย กอาจกอใหเกดการกลนแกลงกลาวหาระหวางขาราชการไดงายยงขนและจะเกดความไมเปนธรรมแกผฟองคดไดเชนเดยวกน และการทผถกฟองคดท 1 อทธรณวา การทผฟองคดไดขอขอมลขาวสารจากผถกฟองคดท 1 เพอนำาไปใชฟองนาย ท. กบพวก ถอเปนการกลนแกลงและเปนการใชสทธทยงจะกอใหเกดความเดอดรอนแกนาย ท. กบพวก ทไดเปนพยานหรอใหขอมลในการสบสวนสอบสวนในเรองทจรตและประพฤตมชอบเพอประโยชนของทางราชการตามมตคณะรฐมนตร เรองหลกเกณฑและแนวทางปฏบตเกยวกบการรองเรยนกลาวโทษขาราชการสอบสวนเรองรองเรยนกลาวโทษขาราชการวากระทำาผดวนย นน เหนวา มตคณะรฐมนตรดงกลาวมงคมครองผรองเรยนและพยานเพอมใหตองรบภยหรอความไมชอบธรรม แตการทผฟองคดขอขอมลขาวสารเพอดำาเนนคดกบบคคลทผฟองคดเหนวาไดนำาเรองอนเปนเทจมากลาวหารองเรยนผฟองคดวาทจรตตอหนาทราชการนน ถอเปนสทธอนชอบธรรมตามกฎหมายของผฟองคดทจะคมครองพทกษเกยรตยศชอเสยงของตน และไมอาจถอไดวาเปนการไมชอบธรรมตอผรองเรยน อกทง ขอเหจจรงกปรากฏเพยงวาผฟองคดไดดำาเนนการรองทกขตอพนกงานสอบสวนเพอดำาเนนคดตามกฎหมายกบผรองเรยนเทานน โดยไมปรากฏวาผฟองคดมพฤตการณทำาใหผรองเรยนตองรบภยใดๆ ไมวาจะเปนการขมข กลนแกลง หรอทำาอนตรายตอชวตและรางการของผรองเรยน อทธรณดงกลาวจงไมอาจรบฟงได ดงนน การทผถกฟองคดท 1 มคำาสงไมใหเปดเผยขอมลขาวสารในสวนของสำารวน

การสอบสวน โดยอางวาการเปดเผยจะเปนอนตรายและความปลอดภยของพยานและผรองเรยน นน จงเปนการใชดลยพนจโดยไมชอบดวยกฎหมาย และการทผถกฟองคดท 2 ไดวนจฉยใหยกอทธรณของผฟองคด กเปนการใชดลยพนจโดยไมชอบดวยกฎหมายเชนกน

คำาถามทายบทท 4

1.นกศกษาสามารถอธบายไดหรอไมวาขอมลขาวสารประเภทใดทอาจเปดเผยไดและการใชดลยพนจของเจาหนาทของรฐในการเปดเผยหรอไมเปดเผยขอมลขาวสารนนตองคำานงถงเรองใด

2.นกศกษาสามารถอธบายถงกระบวนการและขนตอนการอทธรณคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารไดหรอไมวามกระบวนการขนตอนอยางไร อทธรณไปยงบคคลใด

บทท 5 ขอมลขาวสารสวนบคคล

วตถประสงค

เพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบประเภทของขอมลขาวสารสวนบคคลรวมถงขนตอนวธการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลและการขอเปลยนแปลง แกไขหรอลบขอมลสวนบคคล รวมถงการอทธรณคำาสงไมเปลยนแปลง แกไขหรอลบของเจาหนาทของรฐตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

หวขอบรรยาย

1.ประเภทของขอมลขาวสารสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2.ขนตอนวธการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

3.การอทธรณคำาสงไมเปลยนแปลงแกไขหรอลบเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

จำานวนชวโมงทสอน

9 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

โดยปกตบคคลยอมตองการความเปนสวนตวทไมประสงคใหคนอนเขามากาวลวงหรอลวงร หรออาจเรยกวา สทธความเปน“สวนตว ซ งสทธในเร องนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย” พ.ศ. 2560 ไดรบรองสทธนเอาไวในมาตรา 32 ซงบญญตวา

“มาตรา 32 บคคลยอมมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว

การกระทำาอนเปนการละเมดหรอกระทบตอสทธของบคคลตามวรรคหนง หรอการนำาขอมลสวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใดๆ จะกระทำามได เวนแตโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพยงเทาทจำาเปนเพอประโยชนสาธารณะ”

อยางไรกตาม ขอมลขาวสารตางๆทเปนเรองสวนบคคลกลบอยในความครอบครองของหนวยงานของรฐอยางมากมาย เชน การตดตอราชการ การขออนญาต การขออนมต การสมครเขาศกษาตอ การตรวจรกษาโรค การสมครเขารบราชการฯลฯ จำาเปนจะตองใชขอมลขาวสารสวนบคคล เชน สำาเนาบตรประชาชน สำาเนาทะเบยนบาน การกรอกทะเบยนประวต หรอเอกสารตางๆทตองสงมอบใหกบหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐ หนวยงานรฐจงครอบครองขอมลขาวสารสวนบคคลไวเปนจำานวนมาก

ขอมลขาวสารสวนบคคลในปจจบนนมความสำาคญอยางมากในปจจบน เนองจากขอมลขาวสารสวนบคคลนนอาจมผลกระทบตอบคคลในหลายทาง เชน อาจมผลเกยวของกบชวตและความปลอดภยของบคคล เนองการทรวา บคคลดงกลาวอยทใด มการจบจายหรอใชเงนอยางไร ไปทไหนบาง มทรพยสนอยางไร ยอมทำาใหคาดเดาถงพฤตการณและการกระทำาของบคคลดงกลาวรวมตลอดถงผทบคคลนนเขาไปเกยวของไดงาย การปองรายจงเปนเรองทเกดขนไดงายขน21

นอกจากนนขอมลขาวสารสวนบคคลยงเปนขอมลขาวสารทอาจใชประโยชนในเชงพาณชย เชน การเสนอขายสนคาหรอบรการซงเปนการรบกวนความเปนอยสวนตวของเจาของขอมลสวนบคคลนน

ดงนนเพอเปนการคมครองความเปนสวนตว พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 จงกำาหนดหลก21

ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 87.

เกณฑและวธการในการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลเหลานไวเปนการเฉพาะเพอเปนการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลน

1.ความหมายของขอมลขาวสารสวนบคคล

พระราชบญญตขอมลขาวสารสวนบคคล พ.ศ. 2540 มาตรา 4 ไดนยามขอมลขาวสารสวนบคคล ไววา

“ขอมลขาวสารสวนบคคล หมายความวา ขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของบคคล เชน การศกษา ฐานะการเงน ประวตสขภาพ ประวตอาชญากรรม หรอประวตการทำางาน บรรดาทมชอของผนนหรอมเลขหมาย รหส หรอสงบอกลกษณะอยางอนททำาใหรตวผนน เชน ลายพมพนวมอ แผนบนทกลกษณะของเสยงของคนหรอรปถาย และใหหมายความรวมถงขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของผทแกกรรมแลวดวย”

ดงนนโดยสรป ขอมลขาวสารสวนบคคล คอ 1.ขอมลขาวสารทเกยวกบขอเทจจรงทเปน สงเฉพาะตว“ ” ของบคคลใดบคคลหนง ไมวาในเรองใด เชน ประวต การศกษา ฐานะการเงน ฯลฯและ 2.ขอมลขาวสารนนตองม สงชตวบคคล“ ” ดวยวา เปนขอมลขาวสารของบคคลใด โดยอาจเปนชอ รหส หมายเลข รปถายหรอสงบงชอยางอนกได

จะเหนไดวา การเปนขอมลขาวสารสวนบคคล จะตองมองคประกอบเรอง สงชตวบคคล ทจะทำาใหรวาเปนบคคลใดเสมอ ถา“ ”ไมมสงชตวบคคลททำาใหรวาเปนบคคลใด ยงไมถอวาขอมลขาวสารนนเปนขอมลขาวสารสวนบคคล ตวอยางของขอมลขาวสารสวน

บคคล เชน ทะเบยนประวตนกศกษา ทะเบยนประวตขาราชการ สำาเนาบตรประชาชน สำาเนาทะเบยนบาน โฉนดทดน ฯลฯ

คำาวนจฉยทเกยวของ

กรณทวนจฉยวาเปนขอมลขาวสารสวนบคคล เชน22

ทะเบยนประวตขาราชการหรอ ก.พ. 7 ทะเบยนประวตราษฎรในทะเบยนบาน สำากนบตรประชาชนและสำาเนาทะเบยนบาน (คำาวนจฉยท สค 71/2547) ประวตการทำางาน (คำาวนจฉยท สค 100/2547) แบบรายการภาษเงนไดบคคลธรรมดาหรอ ภ.ง.ด.90 (คำาวนจฉยท สค 23/2547) แบบประเมนและการปฏบตงานของผทไดรบการประเมนอยในระดบดและดเดน (คำาวนจฉยท สค 25/2547) รายงานการชำาระหนและจำานวนหนจำานองทคางชำาระของลกหนตามคำาพพากษา (คำาวนจฉยท สค 23/2547) เปนตน

กรณทวนจฉยวาไมเปนขอมลขาวสารสวนบคคล เชน23

ผลการใหคะแนนการสอบคดเลอกเจาหนาทของรฐและเอกสารการประเมนผลการสอบคดเลอกของผสมครแตละราย (คำาวนจฉยท สค 105/2547) รายชอผมสทธสอบขอเขยนและสอบสมภาษณเพอคดเลอกเขาศกษาในมหาวทยาลย (คำาวนจฉยท สค 98/2547) กระดาษคำาตอบของนกเรยนผสมครสอบแตละคนทตอบขอสอบแบบปรนย โดยการกาเครองหมายกากบาท (คำา

22 สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท.คมอสอบกฎหมายปกครอง,อางแลว,หนา 200-201.

23 เพงอาง,หนา 201.

วนจฉยท สค 45/2546) กระดาษคำาตอบขอสอบคดเลอกเขาเรยนในสถานศกษาของทางราชการและบญชคะแนน (คำาพพากษาศาลฎกาท สค 4126/2543) บนทกการจบกม (คำาวนจฉยท สค 39/2547) บนทกปากคำาของพยาน (คำาวนจฉยท สค 81/2547) เปนตน

2.บคคลผไดรบความคมครองเกยวกบขอมลขาวสารสวนบคคล

กรณการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลนมงคมครองเฉพาะขอมลขาวสารของบคคลธรรมดาเทานน ไมรวมถงนตบคคล เพราะพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 หมวด 3 ขอมลขาวสารสวนบคคล มาตรา 21 บญญตวา

“เพอประโยชนแหงหมวดน บคคล หมายความวา บคคล“ ”ธรรมดาทมสญชาตไทยและบคคลธรรมดาทไมมสญชาตไทยแตมถนทอยในประเทศไทย”

สวนการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลตามหมวดน นอกจาการคมครองบคคลสญชาตไทยแลวยงคมครองบคคลธรรมดาทไมมสญชาตไทยแตมถนทอยในประเทศไทย เชน คนตางดาวทเขามาทำางานและมถนทอยในประเทศไทย กจะไดรบการคมครองตามมาตราน ปจจบนมหลายหนวยงานของรฐทครอบครองขอมลขาวสารสวนบคคลของบคคลธรรมดาทไมมสญชาตไทยแตมถนทอยในประเทศไทยอย เชน กระทรวงมหาดไทย สำานกตรวจคนเขาเมอง (ตม.) สำานกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน ฯลฯ

3.การจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคล

เนองจากขอมลขาวสารสวนบคคลมลกษณะเกยวของกบขอมลสวนตวโดยตรง เจาของขอมลขาวสารสวนบคคลนนยอมไมตองการทจะเปดเผยขอมลขาวสารนนตอผหนงผใดหรอตอสาธารณะ ซงทำาใหเจาของขอมลขาวสารสวนบคคลนนเกดความไมสบายใจหรอยงยากใจ ดงนนพระราชบญญตนจงกำาหนดใหหนวยงานของรฐตองมมาตรการในการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลเปนการเฉพาะเปนหลกประกนสทธสวนบคคลเพอไมใหขอมลขาวสารสวนบคคลนนรวไหลจนกระทบตอสทธสวนบคคลของบคคลใดบคคลหนง

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 23 บญญตหลกการเกยวกบการจดใหมระบบขอมลและการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคล ซงเปนหนาทของหนวยงานของรฐตองปฏบต ดงน

1.1.หนวยงานของรฐตองจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลเทาทเกยวของและจำาเปนตอการปฏบตงาน และใหยกเลกเมอหมดความจำาเปน

ขอมลขาวสารสวนบคคลเปนเรองเฉพาะตวของบคคล หนวยงานของรฐจงไมควรจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลเกนความจำาเปนในการดำาเนนการของหนวยงานของรฐเกยวกบการปฏบตราชการ ดงนนการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลจงตองเปนขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวของและจำาเปนเทานน (เฉพาะทจะ

ใชเทานน) และถาขอมลขาวสารสวนบคคลนนหมดความจำาเปนในการดำาเนนการของหนวยงานของรฐเกยวกบการปฏบตราชการ ตองยกเลก (ถาไมจำาเปนในการนำามาพจารณาแลว ตองยกเลกการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลนน)

1.2.หนวยงานของรฐตองพยายามจดเกบขอมลขาวสารจากเจาของขอมลโดยตรง

การจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลตองเกบจากเจาของขอมลขาวสารนนโดยตรงเพราะเปนขอมลจำาเพาะสวนตวของเขา เจาของขอมลขาวสารยอมเปนผทรดทสด การจดเกบขอมลขาวสารผานบคคลอนอาจคาดเคลอนและสรางความเสยหายแกเจาของขอมลขาวสารนนได หนวยงานของรฐจงตองพยายามจดเกบขอมลขาวสารจากเจาของขอมลขาวสารโดยตรงโดยเฉพาะอยางยงในกรณทจะกระทบถงประโยชนไดเสยโดยตรงของบคคลนน

การจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคล พระราชบญญตนใชคำาวา พยายาม เนองจากในบาง กรณการจดเกบขอมลขาวสารสวน“ ”บคคลจากเจาของขอมลโดยตรงนน กไมแนวาจะไดขอมลขาวสารทถกตองตามความเปนจรง เนองจากเจาของขอมลอาจมประโยชนไดเสยในการใหขอมลหรอไมอยากใหขอมลทถกตองแกหนวยงาน24 บางกรณเจาหนาทของรฐอาจคนหาขอมลขาวสารจากหลายๆสวนประกอบกนทงจดเกบจากเจาของขอมลโดยตรงและ

24 ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว, หนา 90.

จากบคคลอนเพมเตม เพอใหไดขอมลขาวสารทตรงกบความเปนจรงมากทสด

1.3.บงคบใหหนวยงานของรฐตองมการประกาศรายการสำาคญหรอจำาเปนเกยวกบการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคล โดยการลงพมพในราชกจจานเบกษาในรายการ ดงตอไปน

(ก)ประเภทของบคคลทมการเกบขอมลไว

(ข)ประเภทของระบบขอมลขาวสารสวนบคคล

(ค)ลกษณะการใชขอมลตามปกต

(ง)วธการขอตรวจดขอมลขาวสารของเจาของขอมล

(จ)วธการขอใหเปลยนแปลงแกไขขอมล

(ง)แหลงทมาของขอมล

หนวยงานของรฐทครอบครองขอมลขาวสารสวนบคคลไวมหนาทจะตองกำาหนดหลกเกณฑวธการในการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลของตนเองและลงพมพในราชกจจานเบกษาเพอใหประชาชนไดรบทราบหลกเกณฑวธการในการจดเกบ ทงในสวนประเภทของบคคลทหนวยงานของรฐไดจดเกบ เชน ขาราชการ นกศกษา ผประกอบกจการ เปนตน ประเภทของระบบขอมลขาวสารสวนบคคลวาเปนประเภทไหน เชน ประวตสวนตว ประวตการทำางาน ประวตการศกษา สถานะภาพ เปนตน ลกษณะการใชขอมลตามปกต วาขอมลขาวสารนนจะนำาไปใชเพอวตถประสงคใด วธการขอตรวจดขอมลขาวสารของเจาของขอมล

วา เมอเจาของขอมลประสงคจะตรวจสอบจะมขนตอนหรอวธการอยางไร เชน ตองยนคำารองขอตรวจดตอบคคลใด วธการขอใหแกไขเปลยนแปลงขอมล เมอเจาของขอมลตรวจสอบขอมลขาวสารสวนบคคลนนแลวประสงคจะแกไขเปลยนแปลงจะตองดำาเนนการอยางไร รวมถงแหลงทมาของขอมล เชน การไดขอมลมาจากบคคลใด

การกำาหนดใหหนวยงานของรฐตองลงพมพในราชกจจานเบกษา มขอยกเวนใหกบบางหนวยงานทเกยวของกบความลบหรอความมนคงของชาต จงไมใหนำามาบงคบกบขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความควบคมดแลของสำานกขาวกรองแหงชาต สำานกงานสภาความมนคงแหงชาต และหนวยงานอนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง ซงไดแก ศนยรกษาความปลอดภย กองบญชาการทหารสงสด กระทรวงกลาโหม

1.4.หนวยงานของรฐตองตรวจสอบแกไขขอมลขาวสารสวนบคคลใหถกตองอยเสมอ

หนวยงานของรฐตองตรวจสอบแกไขขอมลขาวสารสวนบคคลใหถกตองอยเสมอ กรณนหนวยงานของรฐมหนาทตองอพเดท (Update) ขอมลขาวสารสวนบคคล เพราะขอมลขาวสารสวนบคคลบางประเภทเกยวของกบการพจารณาของหนวยงานของรฐ การไมอพเดทขอมลขาวสารใหทนสมยเปนปจจบนอาจทำาใหเกดความเสยหายตอประโยชนของเจาของขอมลหรอประโยชนสาธารณะได

1.5.หนวยงานของรฐตองจดระบบรกษาความปลอดภยขอมลขาวสารสวนบคคล

หนวยงานของรฐตองจดใหมระบบการจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลทไมอาจเขาถงไดโดยงาย ซงกฎหมายใชคำาวา ตาม“ความเหมาะสม ดงนนหนวยงานของรฐอาจวางระเบยบการรกษา”ความปลอดภยของขอมลขาวสารสวนบคคล เชน สถานทจดเกบ ผเกบรกษา บคคลทสามารถเขาถงขอมลขาวสารสวนบคคลนนได เปนตน

4.การเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคล

การเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนนมขอจำากดอยางมาก จนกลบหลกของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ทมหลกวา เปดเผยเปนหลก ปกปดเปนขอยกเวน แต“ ”สำาหรบขอมลขาวสารสวนบคคล หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนนหรอไม จะตองใชหลก ปกปดเปนหลก เปดเผยเปนขอยกเวน ทงนดงทกลาวมา“ ”ขางตนวา ขอมลขาวสารสวนบคคลเปนเรองสวนตวของบคคลใดบคคลหนง เขายอมไมประสงคใหผอนไดลวงร ดงนนหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐจงมขอจำากดหลายประการในการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคล

4.1.บคคลทสามารถเขาถงขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ

การเขาถงขอมลขาวสารสวนบคคล มหลกเรอง บคคลทจะเขาถงขอมลขาวสารประเภทน โดยหลกผเขาถงขอมลขาวสารสวนบคคล ไดแก25

(1)เจาของขอมล

(2)ผทเจาของขอมลใหความยนยอมเปนหนงสอไวลวงหนาหรอในขณะนน

(3)ผทอาจรบรขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา 244.2.ขอยกเวนทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐอาจ

เปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลใหแกบคคลอนหรอหนวยงานอน

โดยหลกแลว หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐยอมไมสามารถเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลอนได ยกเวนเฉพาะเจาของขอมลนนเองเปนผขอเขาถงขอมลขาวสารนนเองหรอกรณเจาของขอมลนนทำาหนงสอยนยอมไวลวงหนาหรอขณะนนใหบคคลใดบคคลหนงเปนผกระทำาการแทนของเจาของขอมลขอเขาถงขอมลขาวสารนน ตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 25 วรรคแรก ซงบญญตวา

“ภายใตบงคบมาตรา 14 และมาตรา 15 บคคลยอมมสทธทจะไดรถงขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวของกบตน และเมอบคคลนนมคำาขอเปนหนงสอ หนวยงานรฐทควบคมดแลขอมลขาวสาร25

ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 93.

นนจะตองใหบคคลนนหรอผกระทำาการแทนบคคลนนไดตรวจดหรอไดรบสำาเนาขอมลขาวสารสวนบคคลสวนทเกยวกบบคคลนน และใหนำามาตรา 9 วรรคสอง และวรรคสาม มาบงคบใชโดยอนโลม”

อยางไรกตาม พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 24 ไดบญญตขอยกเวนเอาไว โดยเปดโอกาสใหหนวยงานของรฐเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลได ดงน

“มาตรา 24 หนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความควบคมดแลของตนตอหนวยงานรฐแหงอนหรอผอน โดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอของเจาของขอมลทใหไวลวงหนาหรอในขณะนนมได เวนแตจะเปนเปดเผย ดงตอไปน

(1)ตอเจาหนาทของรฐในหนวยงานของตนเพอนำาไปใชตามอำานาจหนาทของหนวยงานรฐแหงนน

(2)เปนการใชขอมลตามปกตภายในวตถประสงคของการจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลนน

(3)ตอหนวยงานของรฐททำางานดานการวางแผนหรอการสถตหรอสำามะโนตางๆ ซงมหนาทตองรกษาขอมลขาวสารสวนบคคลไวไมใหเปดเผยตอไปยงผอน

(4)เปนการใหเพอประโยชนในการศกษาวจยโดยไมระบชอหรอสวนททำาใหรวาเปนขอมลขาวสารทเกยวของกบบคคลใด

(5)ตอหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอนของรฐตามมาตรา 26 วรรคหนงเพอการตรวจดคณคาในการเกบรกษา

(6)ตอเจาหนาทของรฐเพอการปองกนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย การสบสวน การสอบสวน หรอการฟองคด ไมวาเปนคดประเภทใดกตาม

(7)เปนการใหซงจำาเปนเพอการปองกนหรอระงบอนตรายตอชวตหรอสขภาพของบคคล

(8)ตอศาล และเจาหนาทของรฐหรอบคคลทมอำานาจตามกฎหมายทจะขอขอเทจจรงดงกลาว

(9)กรณอนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

ซงมรายละเอยดทจะอธบาย ดงตอไปน

1.การเปดเผยตอเจาหนาทของรฐในหนวยงานของตนเพอนำาไปใชตามอำานาจหนาทของหนวยงานของรฐแหงนน

การดำาเนนกจกรรมทางปกครองของหนวยงานรฐหนงๆ อาจใชขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองชดเดยวกนในการปฏบตราชการ เจาหนาทของรฐจงอาจเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลชดนนๆใหกบเจาหนาทของรฐคนอนทอยในหนวยงานเดยวกนกบตนเอง และเจาหนาทของรฐคนอนตองใชขอมลขาวสารชดนนในการปฏบตงาน โดยเจาหนาทของรฐทครอบครองขอมลขาวสารสวนบคคลชดนนไมจำาเปนตองขอความยนยอมจาก

เจาของขอมลอก ยกตวอยาง หวหนาฝายธรการครอบครองประวตของขาราชการในหนวยงานตน หวหนาฝายการเงนอาจขอประวตของขาราชการนนมาใชในการปฏบตหนาทของฝายการเงนได

2.การเปดเผยโดยเปนการใชขอมลตามปกตภายในวตถประสงคของการจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลนน

การจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคล บางกรณจำาเปนตองมการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลบางสวน ซงกฎหมายกำาหนดใหหนวยงานของรฐตองแจงใหเจาของขอมลทราบอยแลวและตองประกาศลกษณะการใชขอมลลงในราชกจจานเบกษาอยแลว จงสามารถเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนนได เพราะเปนอำานาจหนาทของหนวยงานและเจาของขอมลยอมทราบดวาจะมการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนน

3.การเปดเผยตอหนวยงานของรฐททำางานดานการวางแผนหรอการสถตหรอสำามะโนตางๆ ซงมหนาทตองรกษาขอมลขาวสารสวนบคคลไวไมใหเปดเผยตอไปยงผอน

พระราชบญญตนกำาหนดใหหนวยงานของรฐทครอบครองขอมลขาวสารสวนบคคลสามารถเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลใหกบหนวยงานของรฐททำาหนาทการวางแผน การสถตหรอสำามะโนตางๆ เชน สำานกงานสถตแหงชาต สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทย ฯลฯ อาจตองใชขอมลประวตสวน

บคคลจากกระทรวงมหาดไทย กระมรวงมหาดไทยสามารถใหขอมลขาวสารสวนบคคลแกหนวยงานของรฐประเภทนได

4.การเปดเผยเปนการใหเพอประโยชนในการศกษาวจยโดยไมระบชอหรอสวนททำาใหรวาเปนขอมลขาวสารทเกยวของกบบคคลใด

งานศกษาวจยบางประเภทจำาเปนตองอาศยขอมลขาวสารของราชการซงบางกรณอาจเปนขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองของหนวยงานของรฐ กฎหมายนจงใหอำานาจหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐทครอบครองขอมลขาวสารสวนบคคลสามารถเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนนได แตตองไมระบชอหรอสวนททำาใหรวาเปนขอมลขาวสารทเกยวของกบบคคลใด

คำาวา เพอประโยชนในงานวจย เปนการกำาหนดอยางก“ ”วางๆ ดงนนจงหมายถงงานวจยของทงทางภาครฐหรองานวจยสวนบคคล เชน วทยานพนธ งานวจยอสระ ทงนอยางไรขอมลขาวสารสวนบคคลกไดรบความคมครองโดยการไมระบตวเจาของขอมลขาวสารสวนบคคลนนอยแลว

5.การเปดเผยตอหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอนของรฐตามมาตรา 26 วรรคหนงเพอการตรวจดคณคาในการเกบรกษา

กรณตามมาตรา 26 หนวยงานของรฐทไมประสงคจะจดเกบขอมลขาวสารสวนบคคลอกตอไป หนวยงานของรฐตองสงขอมล

ขาวสารนนไปยงหอจดหมายเหตแหงชาต เพอตรวจสอบคดเลอกใหประชาชนไดคนควา ดงนนการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลตอหอจดหมายเหตแหงชาตจงเปนการลอมาตรา 26 มา

6.การเปดเผยตอเจาหนาทของรฐเพอการปองกนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย การสบสวน การสอบสวน หรอการฟองคด ไมวาเปนคดประเภทใดกตาม

การรกษาประโยชนสาธารณะและความปลอดภยของประชาชนเปนเรองสำาคญของการดำาเนนกจกรรมทางปกครองไมวาจะเปนตำารวจทางปกครองหรอตำารวจทางยตธรรม ดงนนขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองของหนวยงานของรฐแหงหนงจงสามารถเปดเผยตอเจาหนาทของรฐอนไดเสมอกรณเปนเรองเกยวกบการปองกนฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย

7.การเปดเผยเปนการใหซงจำาเปนเพอการปองกนหรอระงบอนตรายตอชวตหรอสขภาพของบคคล

แมวาขอมลขาวสารสวนบคคลจะมความสำาคญมากเพยงใด เมอเปรยบเทยบความสำาคญกบอนตรายตอชวตหรอสขภาพของบคคลอนแลว กเปนการเปรยบเทยบความเสยหายตอชอเสยงกบความเสยหายตอชวต ความสำาคญขอมลขาวสารสวนบคคลจงมคณคาทนอยกวาอนตรายทจะเกดตอสขภาพหรอชวต กฎหมายนจงใหอำานาจหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐสามารถเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนนเพอปองกนหรอระงบอนตรายตอชวตนนได

ดงตวอยางดงน ในทางปฏบต เคยมกรณทสามและภรรยาไดมาตรวจรางกายทโรงพยาบาลของรฐแหงหนง แพทยประจำาโรงพยาบาลแหงนนตรวจพบวาสามเปนโรคเอดส ตอมาภรยาขอทราบผลการตรวจรางกายของสาม แพทยดงกลาวพจารณาแลวเหนวา หากไมเปดเผยขอมลดงกลาวใหภรรยาทราบแลว ตอมาหากมเพศสมพนธกนกอาจจะเกดอนตรายตอชวตของภรรยาได แพทยนนจงตดสนใจเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลนนตอภรรยา เพอปองกนอนตรายตอชวตของบคคล กรณน ถาผทมาขอทราบผลตรวจรางการเปนพอตา แพทยกไมมสทธเปดเผยขอมลเกยวกบการเปนโรคเอดสนใหพอตาทราบ26

8.การเปดเผยตอศาล และเจาหนาทของรฐหรอบคคลทมอำานาจตามกฎหมายทจะขอขอเทจจรงดงกลาว

กรณทมกฎหมายใหอำานาจศาลหรอเจาหนาทของรฐหรอบคคลใดบคคลหนงขอใหหนวยงานของรฐเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคล หนวยงานของรฐนนจะตองมอบขอมลขาวสารนนให เชน ศาลมคำาสงเรยกประวตตองโทษของจำาเลยจากกรมราชทณฑเพอประกอบการเพมโทษแกจำาเลยในการกระทำาความผดซำา

9.กรณอนตามทกำาหนดโดยพระราชกฤษฎกา

ในกรณทจะเพมเตมขอยกเวนอาจตราพระราชกฤษฎกาเพมเตมได แตถงปจจบนยงไมมการตราพระราชกฤษฎกาเพมเตมตามมาตรานแตอยางใด

26 ฤทย หงสสรและมานตย จมปา.อางแลว,หนา 96.

5.การขอแกไขขอมลขาวสารสวนบคคล

กรณเจาของขอมลสวนบคคลเหนวาขอมลขาวสารเกยวกบตนสวนใดไมถกตองตามความเปนจรง เจาของขอมลมสทธยนคำาขอเปนหนงสอใหหนวยงานของรฐทควบคมดแลขอมลขาวสารใหแกไขเปลยนแปลงหรอขอมลขาวสารนนได หนวยงานของรฐทไดรบคำาขอตองพจารณาคำาขอดงกลาว และพจารณาวาจะแกไข เปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารนนหรอไม และแจงใหบคคลนนทราบโดยไมชกชา ตามมาตรา 25

กรณหนวยงานของรฐมคำาสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารนนตามทมคำาขอ เจาของขอมลขาวสารสวนบคคลผนนมสทธอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบแจงคำาสงไมแกไข เปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสาร กรณนคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารจะเปนผวนจฉยวา จะใหหนวยงานรฐแกไข เปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารหรอไม กรณทคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารวนจฉยวา หนวยงานของรฐไมตองแกไข เปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสาร เจาของขอมลมสทธรองขอใหหนวยงานรฐหมายเหตคำาขอของตนแนบไวกบขอมลขาวสารสวนทเกยวของนนได

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาพพากษาศาลปกครองกลางท 1051/2546

ทะเบยนประวตของขาราชการถอวาเปนขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ซงมาตรา 25 วรรคสามแหงพระราชบญญตดงกลาว บญญตวา ถาบคคลใดเหนวาขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวกบตนสวนใดไมถกตองตามทเปนจรง ใหมสทธยนคำาขอเปนหนงสอใหหนวยงานของรฐทควบคมดแลขอมลขาวสารแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารนนได โดยหนวยงานของรฐจะตองพจารณาคำาขอดงกลาวและแจงใหบคคลนนทราบโดยไมชกชา ดงนน บทบญญตขอ 11 ของระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยการแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตขาราชการ พ.ศ. 2527 ทบญญตตดสทธขาราชการผไมไดยนคำาขอแกไขวน เดอน ปเกด ภายในกำาหนดเวลาวาจะยนขอแกไขไมได จงเปนบทบญญตทขดตอมาตรา 25 วรรคสาม แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ และไมมผลบงคบเพอตดสทธในการยนคำาขอแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตขาราชการไดอกตอไป สวนกำาหนดเวลาตามขอ 10 ของระเบยบฉบบเดยวกนทกำาหนดระยะเวลาในการยนคำาขอแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตใหกระทำาภายใน 6 เดอน นน คงมผลเปนเพยงการกำาหนดระยะเวลาเพอเรงรดขาราชการทประสงคจะยนคำาขอดงกลาวเทานน ไมอาจถอวาเปนบทบญญตทตดสทธขาราชการไมใหยนคำาขอแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตเมอพนระยะแลวเชนกน

การทผบญชาการสำานกกำาลงพลไมเสนอคำาขอแกไขเดอนเกดของผฟองคดใหคณะกรรมการขาราชการตำารวจพจารณา โดยอาง

วาลวงเลยระยะเวลาทจะยนคำาขอและสงคำาขอผฟองคดคน จงเปนกรณผบญชาการสำานกกำาลงพลนำาเอาระยะเวลาเพอเรงรดขาราชการในการยนคำาขอแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตมาพจารณาตดสทธการขอแกไขเดอนเกดอนเปนขอมลสวนบคคลของผฟองคด ซงขดตอมาตรา 25 วรรคสามแหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ ประกอบกบขอเทจจรงไมปรากฏวาผบญชาการสำานกกำาลงพลไดรบมอบอำานาจจากคณะกรรมการขาราชการตำารวจใหพจารณาและวนจฉยคำาขอแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตของผฟองคด ผบญชาการสำานกกำาลงพลจงมหนาทตองดำาเนนการตามขอ 6 ของระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยการแกไขวน เดอน ปเกดในทะเบยนประวตขาราชการฯ เพอเสนอคำาขอของผฟองคดตอคณะกรรมการขาราชการตำารวจ การทผบญชาการสำานกกำาลงพลไดรบคำาขอของผฟองคดแลวไมไดดำาเนนการเสนอคำาขอแกไขเดอนเกดของผฟองคดเพอใหคณะกรรมการขาราชการตำารวจพจารณาตามเวลาทกฎหมายกำาหนด แตกลบมหนงสอแจงวาผฟองคดยนคำาขอเมอลวงเลยระยะเวลาตามทกำาหนดในระเบยบดงกลาว จงไมสามารถยนคำาขอไดนน เปนการกระทำาทไมชอบดวยกฎหมายและเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต

คำาถามทายบทท 5

1.ขอมลขาวสารสวนบคคลไดแกขอมลประเภทใด

2.เจาหนาทของรฐมอำานาจเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลไดในกรณใดบาง

บทท 6 คณะกรรมการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

วตถประสงค

เพอใหนกศกษามความรความเขาใจองคประกอบและอำานาจหนาทของคณะกรรมการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

หวขอบรรยาย

1.คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2.คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

จำานวนชวโมงทสอน

3 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2539 ไดตงคณะกรรมการขนมา 2 ชด องคกรแรก เรยกวา คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ซงจะทำาหนาทเชงนโยบาย สวนอกองคกรหนง เรยกวา คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ มลกษณะเปนคณะกรรมการกงตลาการ (tribunal) ทำาหนาทวนจฉยขอพพาททเกดขนเบองตนในลกษณะกงตลาการ (Quasi-Judicial) ทำาหนาทพจารณา คำาอทธรณของผรอง และตดสนวาจะใหหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐเปดเผยขอมลขาวสารหรอไม โดยมรายละเอยดของคณะกรรมการแตละชด ดงตอไปน

6.1.คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเปนองคกรทมลกษณะหนาทในงานเชงนโยบายและตดตามการบงคบใชกฎหมายนใหเกดประสทธภาพในการบงคบใชสงสด โดยมองคประกอบของคระกรรมการและอำานาจหนาท ดงน

6.1.1.องคประกอบของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ประกอบตำาแหนง 23 ตำาแหนง ทงทเปนกรรมการโดยตำาแหนงและกรรมการโดยการแตงตง ตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 27 ซงบญญตวา

“มาตรา 27 ใหมคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ประกอบดวยรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนประธาน ปลดสำานกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงกลาโหม ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงการตางประเทศ ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงพาณชย เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เลขาธการคระกรรมการขาราชการพลเรอน เลขาธการสภาความมนคงแหงชาต เลขาธการสภาผแทนราษฎร ผอำานวยการสำานกขาวกรองแหงชาต ผอำานวยการสำานกงบประมาณ และผทรงคณวฒอนจากภาครฐและเอกชน ซงคณะรฐมนตรแตงตงอกเกาคนเปนกรรมการ

ใหปลดสำานกนายกรฐมนตรแตงตงขาราชการของสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรคนหนงเปนเลขานการ และอกสองคนเปนผชวยเลขานการ”

ดงนนตามองคประกอบของคณะกรรมการจะมคณะกรรมการโดยตำาแหนง 14 ตำาแหนง คณะกรรมการโดยการแตงตงซงเปนผทรงคณวฒ 9 ตำาแหนง

6.1.2.อำานาจและหนาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 บญญตกำาหนดอำานาจหนาทของคณะกรรมการชดนใหปฏบตตามมาตรา 28 ซงคณะกรรมการมอำานาจหนาทควบคมใหเกดการบงคบตามพระราชบญญตนโดยเฉพาะในสวนของหนวยงานรฐ

และเจาหนาทของรฐใหปฏบตใหเปนไปตามวตถประสงคของกฎหมายฉบบน ดงน

(1)สอดสองดแลและใหคำาแนะนำาเกยวกบการดำาเนนงานของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐในการปฏบตตามพระราชบญญตน

เนองจากพระราชบญญตฉบบนมสวนใหญเปนบทบญญตเกยวกบการทำาหนาทของหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐ เชน การจดพมพในราชกจจานเบกษา การจดตรยมขอมลขาวสาร การจดสถานทใหประชาชนเขาตรวจดขอมลขาวสาร การจดหาขอมลขาวสารใหกบประชาชน ฯลฯ จงมความจำาเปนตองมการควบคมดแล การดำาเนนการของเจาหนาทวา สอดคลองไปกบบทบญญตของกฎหมายนหรอไม

(2)ใหคำาปรกษาแกเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตนตามทไดรบคำาขอ

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการจะทำาหนาทเปนพเลยงของหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐในการปฏบตหนาทโดยการใหคำาแนะนำาในการปฏบตหนาทใหบรรลวตถประสงคของกฎหมายน

(3)เสนอแนะในการตราพระราชกฤษฎกาและการออกกฎกระทรวงหรอระเบยบของคณะรฐมนตรตามพระราชบญญตน

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการจะทำาหนาทในการแนะนำาในการตรากฎหมายลำาดบรอง ไดแก พระราชกฤษฎกา และ

กฎกระทรวง เพอบงคบใหบรรลประสงคของกฎหมายน ซงคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการไดมคำาสงตงคณะอนกรรมการตราพระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง หรอระเบยบขน ทำาหนาทตรวจสอบพระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง หรอระเบยบ ทตราขนตามกฎหมายนและเสนอใหคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเพอเสนอคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรในการตราพระราชกฤษฎกาหรอกฎกระทรวง

(4)พจารณาใหความเหนชอบขอรองเรยนตามมาตรา 13คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมอำานาจพจารณาขอ

รองเรยนตาม มาตรา 13 ซงเปนเรองการไมดำาเนนการของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐใหเปนไปตามพระราชบญญตน ซงเรองรองเรยนตามมาตรา 13 พระราชบญญตนไดบญญตไว ดงน

“มาตรา 13 ผใดเหนวาหนวยงานของรฐไมจดพมพขอมลขาวสารตามมาตรา 7 หรอไมจดขอมลขาวสารไวใหประชาชนตรวจดตามมาตรา 9 หรอมจดหาขอมลขาวสารใหแกตนตามมาตรา 11 หรอฝาฝนไมปฏบตตามพระราชบญญตน หรอปฏบตหนาทลาชา หรอเหนวาตนไมไดรบความสะดวกโดยไมมเหตอนสมควร ผนนมสทธรองเรยนตอคณะกรรมการ เวนแตเปนเรองเกยวกบการมคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตร 15 หรอคำาสงไมรบฟงคำาคดคานตามมาตรา 17 หรอคำาสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา 25

ในกรณทมการรองเรยนตอคณะกรรมการตามวรรคหนง คณะกรรมการตองพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคำารองเรยน ในกรณทมเหตจำาเปนใหขยายเวลาออกไปได แตตองแสดงเหตผลและรวมเวลาทงหมดแลวตองไมเกนหกสบวน ”

(5)จดทำารายงานเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตนเสนอคณะรฐมนตรเปนครงคราวตามความเหมาะสม แตอยางนอยปละหนงครง

หนวยงานของรฐสวนใหญทตกอยภายใตบงคบของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 สวนใหญเปนหนวยงานในองคกรฝายบรหารหรอเปนฝายปกครองเปนหลก การจดทำารายงานเพอใหคณะรฐมนตรรบทราบจงเปนเรองทมความสำาคญ เพอใหคณะรฐมนตรซงองคกรสงสดทางบรหารทำาหนาทควบคมบงคบบญชาและควบคมกำากบใหหนวยงานทอยภายใตการควบคมบงคบบญชาหรอควบคมกำากบปฏบตตามพระราชบญญต รวมถงการรบทราบสภาพบงคบและสถานการณการบงคบใชพระราชบญญตน

(6)ปฏบตหนาทอนตามทกำาหนดในพระราชบญญตน

(7)ดำาเนนการเรองอนตามทคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

พระราชบญญตฉบบนยงไดใหอำานาจแกคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ตามมาตรา 32 และมาตรา 40 ซงบญญตใหคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมอำานาจเรยกใหบคคลใด

มาใหถอยคำาหรอใหสงวตถ เอกสาร หรอพยานหลกฐานมาประกอบการพจารณา ผฝาฝนไมปฏบตตามคำาสงของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตองระวางโทษจำาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกนหาพนบาท หรอทงจำาทงปรบ

นอกจากนบทบญญตมาตรา 33 ยงกำาหนดหนาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการทำาหนาทตรวจสอบขอมลขาวสารของหนวยงานของรฐกรณ หนวยงานของรฐปฏเสธวา ไมมขอมลขาวสารตามทมคำาขอ ซงบญญตวา

“มาตรา 33 ในกรณทหนวยงานของรฐปฏเสธวาไมมขอมลขาวสารตามทมคำาขอ ไมวาจะเปนกรณตามมาตรา 11 หรอมาตรา 25 ถาผมคำาขอไมเชอวาเปนความจรงและรองเรยนตอคณะกรรมการตามมาตรา 13 ใหคณะกรรมการมอำานาจเขาดำาเนนการตรวจสอบขอมลขาวสารของราชการทเกยวของไดและแจงผลการตรวจสอบใหผรองเรยนทราบ

หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐตองยนยอมใหคณะกรรมการหรอผซงคณะกรรมการมอบหมายเขาตรวจสอบขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของตนไมวาจะเปนขอมลขาวสารทเปดเผยไดกตาม”

คำาวนจฉยทเกยวของ

คำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดท อ.150/2548ในคดนผฟองคดในฐานตวแทนศนยประสานงานรองทกข

ทางปกครอง กรณทราชพสดตลาดใหมดอนเมองมหนงสอขอให

กรมธนารกษเปดเผยขอมลขาวสารในความครอบครองจำานวน 5 รายการ โดยในรายการลำาดบท 2 ไดแก ทะเบยนผเชาทราชพสดอนเปนทตงของบานเลขท 209 ราย นาย ช. แตกรมธนารกษแจงใหผฟองคดทราบวารายการลำาดบท 2 ไมมเอกสารตามทรองขอ เนองจากขณะน นาย ช. ยงไมไดเปนผเชาทราชพสด แตเปนผทจะไดรบโอนสทธการเชาอาคารราชพสดแทน นาง ล. แตผฟองคดไมเชอวาจะไมมเอกสารดงกลาว จงมหนงสอรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ (ผถกฟองคด) ใหใชอำานาจตามมาตรา 33 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ ตรวจสอบเอกสารทเกยวของกบเรองน แตผถกฟองคดไมไดแจงผลการพจารณาใหผฟองคดทราบ ตอมา ภายหลงจากทผฟองคดไดยนฟองคดตอศาลแลว สำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรไดมหนงสอแจงใหผฟองคดทราบวาไมมเอกสารตามทรองเรยนใหตรวจสอบ ผฟองคดเหนวา หนงสอของสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรยนยนการใชสทธรองเรยนตอผฟองคดตามมาตรา 13 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ เพอใหผถกฟองคดใชอำานาจตามมาตรา 33 แหงพระราชบญญตเดยวกน สำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรจงไดมหนงสอเชญผฟองคดและอธบดกรมธนารกษไปชแจงขอเทจจรงในเรองดงกลาว ซงตอมาผถกฟองคดไดพจารณาแลวมมตวาไมมขอมลขาวสารตามทผฟองคดรองขอใหตรวจสอบ ทงน ไดมประกาศของกรมธนารกษวา นาย ช. เปนผไดรบโอนสทธการเชาทราชพสดแทนนาง ล. รวมทงใบเสรจรบเงนคาธรรมเนยมอนญาตการโอนสทธการเชาทราช

พสด ซงผฟองคดเหนวาเปนเอกสารสนบสนนการมอยของเอกสารทะเบยนผเชาทราชพสดอนเปนทตงของบานเลขท 209

ตามมาตรา 33 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ บญญตใหอำานาจผถกฟองคดเขาดำาเนนการตรวจสอบขอมลขาวสารของราชการทเกยวของได แตหากขอเทจจรงจากการตรวจสอบของคณะอนกรรมการพจารณาและใหความเหนเรองรองเรยนมเพยงพอทจะประกอบการพจารณาเรองรองเรยน ผถกฟองคดกไมจำาเปนตองเขาไปตรวจสอบขอมลขาวสารอกและเมอพจารณาจากเอกสารทผฟองคดอางยนยนการมอยของทะเบยนผเชาทราชพสดรายนาย ช. คอ ประกาศกรมธนารกษทประกาศใหทราบวา นาย ช. ไดประสงคจะขอรบสทธการเชาทราชพสดแทนนาง ล. รวมทงใบเสรจรบเงนคาธรรมเนยมอนญาตการโอนสทธการเชาทราชพสด อนแสดงใหเหนวากรมธนารกษอนญาตใหนาย ช.เปนผไดรบโอนสทธการเชาทราชพสด ซงเอกสารดงกลาวสอใหเหนวานาจะมการจดทำาทะเบยนผเชาตามทผฟองคดรองขอตอผถกฟองคดใหพจารณาตรวจสอบขอมลขาวสาร การทผถกฟองคดไดแจงตอบถงการไมมอยของทะเบยนผเชาทผฟองคดรองเรยนไวโดยไมใหเหตผลหกลางการมอยของประกาศกรมธนารกษและเอกสารอก 2 ฉบบ ซงสอใหเหนถงการมอยของทะเบยนผเชาทราชพสดอนเปนทตงของบานเลขท 209 รายนาย ช. ดงนนจงเหนไดวาการพจารณาวาไมมขอมลขาวสารตามทผฟองคดรองเรยนเปนการพจารณาทผถกฟองคดยงมไดใชอำานาจตามมาตรา 33 ประกอบกบมาตรา 13 แหงพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการฯเพอเขาไปตรวจสอบขอมลขาวสารอนอยในความครอบครองของกรมธนารกษใหไดความชดแจงครบถวนเสยกอน ยอมถอวาเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต จงสมควรใหผถกฟองคดพจารณาคำารองเรยนของผฟองคด โดยการเขาไปตรวจสอบโดยวธการใดๆในขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของกรมธนารกษใหไดความชดแจงครบถวนกอนจะพจารณา โดยใหระบเหตผลหกลางถงการมอยของเอกสารทผฟองคดอางถงทง 3 ฉบบซงสอใหเหนวามทะเบยนผเชาตามทผฟองคดรองขอใหตรวจสอบ ทงน ใหมการจดทำาผลการพจารณาเปนคำาวนจฉยตามมาตรา 84 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 อนเนองดวยผถกฟองคดใชอำานาจพจารณาตามมาตรา 13 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการฯ ซงเปนการพจารณาวนจฉยในฐานะคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท พพากษาใหผถกฟองคดพจารณาคำารองของผฟองคด และแจงผลการพจารณาใหผฟองคดทราบภายใน 60 วน นบแตวนทมคำาพพากษา

6.2.คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

ดงทกลาวมาขางตน พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดบญญตจดตงคณะกรรมการในรปของคณะกรรมการกงตลาการเพอทำาใหหนาทในการวนจฉยอทธรณคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสาร เรยกวา คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร อยางไรกตามคำาวนจฉยของคณะกรรมการ

วนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารไมไดถอวา เปนทยต ถาผรองไมเหนดวยกบคำาวนจฉยอทธรณของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารกสามารใชสทธทางศาลตอศาลปกครองไดตอไป

ทงนพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 3 ไดนยามคำาวา เจาหนาทของ“รฐ วาหมายความถง ” (3) คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท คณะกรรมการหรอบคคลซงกฎหมายใหอำานาจในการออกกฎ คำาสง หรอมตใดๆทมผลกระทบตอบคคล โดยความหมายของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท หมายถง คณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายทมการจดองคกรและวธพจารณาสำาหรบการวนจฉยชขาดสทธและหนาทตามกฎหมาย คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 จงเปนสวนหนงของเจาหนาทรฐในสวนคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท คำาวนจฉยของคณะกรรมการการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการจงสามารถโตแยงตอศาลปกครองได ถาผรองขอไมเหนดวย

6.2.1.องคประกอบของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

องคประกอบของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร ประกอบดวยกรรมการโดยการแตงตงหมด เปนคณะตางๆ โดยมเงอนไขวา คณะกรรมการคณะหนงๆ ประกอบดวยบคคลตามความจำาเปนแตตองไมนอยกวาสามคน โดยพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 35 และ

มาตรา 36 บญญตเงอนไขไววา คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารประกอบดวยคณะกรรมการสาขาตางๆตามความเหมาะสมและความเชยวชาญเฉพาะดานของขอมลขาวสารของราชการ ซงคณะรฐมนตรแตงตงตามขอเสนอของคณะกรรมการ ตามมาตรา 35 โดยคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารคณะหนงๆ ประกอบดวยบคคลตามความจำาเปน แตตองไมนอยกวา 3 คนตามมาตรา 36

ปจจบน คณะรฐมนตรไดแตงตงคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเปนสาขาตางๆ 5 สาขา คอ

1.สาขาสงคม การบรหารราชการแผนดน และการบงคบใชกฎหมาย

2.สาขาเศรษฐกจและการคลงของประเทศ

3.สาขาการแพทยและสาธารณสข

4.สาขาวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรม และการเกษตร

5.สาขาตางประเทศและความมนคงของประเทศ

สวนวาระการดำารงตำาแหนง กรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารทแตงตงขนมวาระการดำารงตำาแหนง คราวละ 3 ปนบแตวนทไดรบการแตงตง และอาจไดรบการแตงตงใหมได

6.2.2.อำานาจและหนาทของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร

คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเปนคณะกรรมการทมอำานาจโดยตรงตอการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการโดยทำาหนาทตามมาตรา 35 วรรคแรก ซงบญญตวา

“ใหมคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการสาขาตางๆ ตามความเหมาะสม ซงคณะรฐมนตรแตงตงตามขอเสนอของคณะกรรมการ มอำานาจหนาทพจารณาวนจฉยอทธรณคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา 14 หรอมาตรา 15 หรอคำาสงไมรบฟงคำาคดคานตามมาตรา 17 และคำาสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา 25”

อำานาจหนาทของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร อำานาจหนาทหลกคอการวนจฉยอทธรณคำาสงของเจาหนาท ซงการวนจฉยอทธรณนนเปนกระบวนการการควบคมโดยองคกรภายใน (คอการควบคมโดยองคกรฝายปกครองดวยกนเอง) โดยเฉพาะการควบคมบงคบบญชาทผบงคบบญชาใชอำานาจทวไปซงตนมอยเหนอผใตบงคบบญชา ตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายและความเหมาะสมของผใตบงคบบญชา หากเหนวาการกระทำาใดของผใตบงคบบญชาไมชอบดวยกฎหมายหรอชอบดวยกฎหมายแตไมเหมาะสม ผบงคบบญชามอำานาจทจะยกเลก เพกถอนหรอแกไขเปลยนแปลงการกระทำานนเสยได เชน การอทธรณคำาสงทางปกครองททำาตอผบงคบบญชาของเจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครอง ใหทบทวนคำาสง ถาผบงคบบญชาเหนวาไมถกตองหรอไมเหมาะสมกอาจยกเลกหรอเพกถอนคำาสง

ทางปกครองนนเสย กรณนกเชนเดยวกน คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารสามารถยกเลกหรอเพกถอนคำาสงไมเปดเผยหรอเปดเผยขอมลขาวสารของราชการของเจาหนาทของรฐไดทกกรณ

สวนความหมายของการอทธรณนนหมายความวา คกรณเปนผขอใหมการทบทวนคำาสงทางปกครอง กรณทไมเหนดวยกบคำาสงทางปกครอง หรอเรยกวา คกรณยนคำาขออทธรณคำาสงทางปกครอง โดยปกตการอทธรณคำาสงทางปกครองมกจะอทธรณตออกบคคลหนง (ปกตไดแก ผบงคบบญชาของเจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองหรอคณะกรรมวนจฉยขอพพาทตามทกฎหมายกำาหนด) เพอขอใหทบทวนคำาสงทางปกครองของเจาหนาทของรฐทเราไมเหนดวยกบคำาสงทางปกครองของเขา (คลายกบระบบศาล คอ ใหศาลสงทบทวนศาลลาง)

เมอแยกพจารณาอำานาจหนาทของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารจะมอำานาจหนาท 3 เรอง ดงน

1.พจารณาวนจฉยอทธรณคำาสงไมใหเปดเผยคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา 14 หรอมาตรา 15

เปนการพจารณาอทธรณคำาสงของเจาหนาทไมเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ (ในหมวดขอมลขาวสารทไมตองเปดเผย) กรณตามมาตรา 14 ขอมลขาวสารของราชการทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย กรณผขอขอใหเปดเผยขอมลขาวสารดงกลาว เมอเจาหนาทของรฐมคำาสงไมเปดเผย ถาผ

ขอไมเหนดวยกบคำาสงดงกลาว ผขอสามารถอทธรณคำาสงไมเปดเผยตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดขอมลขาวสารเพอพจารณาวนจฉยอทธรณได

กรณตามมาตรา 15 ขอมลขาวสารของราชการทเปดเผยแลวอาจเกดความเสยหายตอความมนคงของประเทศหรอทำาใหการบงคบใชกฎหมายเสอมประสทธภาพ รายงานทางการแพทย ฯลฯ กรณผขอขอใหเปดเผยขอมลขาวสารดงกลาว เมอเจาหนาทของรฐมคำาสงไมเปดเผย ถาผขอไมเหนดวยกบคำาสงดงกลาว ผขอสามารถอทธรณคำาสงไมเปดเผยตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดขอมลขาวสารเพอพจารณาวนจฉยอทธรณได

2.พจารณาวนจฉยอทธรณคำาสงไมรบฟงคำาคดคานตามมาตรา 17

เปนกรณท การเปดเผยขอมลขาวสารของราชการจะกระทบตอประโยชนไดเสยของบคคลใดบคคลหนง เจาหนาทของรฐตองแจงใหผนนเสนอคำาคดคาน เมอผนนไดทำาคดคานเปนหนงสอตอเจาหนาทของรฐ เจาหนาทไมเหนดวยกบคำาคดคาน และมคำาสงไมรบฟงคำาคดคานนนและเตรยมจะเปดเผยขอมลขาวสารนน ผคดคานอาจอทธรณคำาสงไมรบฟงคำาคดคานตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเพอวนจฉยอทธรณคำาสงของเจาหนาทของรฐนนได

อยางไรกตามเงอนไขของกฎหมายน กำาหนดวา ในกรณเจาหนาทของรฐมคำาสงไมรบฟงคำาคดคาน เจาหนาทของรฐจะเปด

เผยขอมลขาวสารนนไมไดจนกวาจะลวงพนกำาหนดอทธรณหรอจนกวาคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารไดมคำาวนจฉยใหเปดเผยขอมลขาวสารนนได แลวแตกรณ

3.พจารณาวนจฉยอทธรณคำาสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา 25

เปนกรณทบคคลใดเหนวาขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวของกบตนสวนใดไมถกตองตามความเปนจรงใหมสทธยนคำาขอใหหนวยงานของรฐทครอบครองขอมลแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลดงกลาว ในกรณทหนวยงานของรฐไมแกไขหรอเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารใหตรงตามคำาขอ ผนนมสทธอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงคำาสงไมยนยอมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสาร คระกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารจะทำาหนาทพจารณาวนจฉยอทธรณคำาสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลนน

สวนผลของคำาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารนนจะเหนดวยกบคำาอทธรณหรอยกอทธรณเสย พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มาตรา 37 วรรค 2 บญญตวา คำาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารใหเปนทสด คำาวา เปนทสด นนหมายความวา “ ”เปนทสดในฝายบรหารเทานน ไมไดหมายความวาจะตดสทธในการใชสทธทางศาลตอสาลปกครองเพอวนจฉยคำาวนจฉยอทธรณ ดง

นนผขอถาไมเหนดวยกบคำาวนจฉยอทธรณสามารถใชสทธทางศาลตอศาลปกครองได

คำาถามทายบทท 6

1.อำานาจและหนาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการกบอำานาจและหนาทของคณะกรรมการวนจฉยการเปดขอมลขาวสารอยางไรบาง

2.อำานาจหนาททสำาคญทสดของคณะคณะกรรมการวนจฉยการเปดขอมลขาวสารคออะไร

บทท 7 ความเกยวของระหวางพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

วตถประสงค

เพอใหนกศกษาสามารถอธบายเชอมโยงความสมพนธระหวางพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ซงเปนกฎหมายปกครองทมความสำาคญ

หวขอบรรยาย

1.ความสำาคญของพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

2.ความสำาคญของพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

3.ความเชอมโยงสมพนธระหวางพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

จำานวนชวโมงทสอน

3 ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน

บรรยาย ถามตอบ แสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน

เอกสารคำาสอนและตำาราอนทเกยวของ

กฎหมายขอมลขาวสารของราชการมสวนสมพนธกบกฎหมายหลายฉบบเนองจากคำาสงเปดเผยหรอไมเปดเผยขอมลขาวสารของเจาหนาทของหนวยงานทครอบครองขอมลขาวสารของราชการนนเปนการใชอำานาจทางปกครองออกคำาสงทางปกครองตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการซงอาจสงผลในทางเสยหายใหกบผรองขอตรวจดขอมลขาวสาร การออกคำาสงทางปกครองตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการนจงอย

ภายใตกระบวนการและขนตอน (Procedure) ตามทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กำาหนดกระบวนการขนตอนในการออกคำาสงทางปกครองเอาไว การไมไดดำาเนนการตามกระบวนการและขนตอนตามทกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองกำาหนดจะทำาใหคำาสงนนไมชอบดวยกฎหมายในแงของกระบวนการ (Error of Procedure) กฎหมายอกฉบบทเขามาเกยวของกบพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 อยางหลกเลยงไมได คอ พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 เพราะการใชอำานาจทางปกครองของหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐ ถาประชาชนเหนวา การใชอำานาจนนไมชอบดวยกฎหมายยอมสทธทจะโตแยงการใชอำานาจทางปกครองนนตอศาลปกครองเพอพจารณาวนจฉยความชอบหรอไมชอบดวยกฎหมายของการใชอำานาจนน ในกรณนกเชนเดยวกน ถาผรองขอใหเปดเผยขอมลขาวสารของรองราชการเหนวา คำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารนนไมชอบดวยกฎหมาย ยอมสามารถใชสทธฟองเพกถอนคำาสงนนตอศาลปกครองได แตอยางไรกตามเงอนไขของการใชสทธฟองคดตอศาลยอมเปนไปตามเงอนไขของพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ซงจะไดกลาวตอไป

7.1.ความเกยวของระหวางพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

ตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 โดยเฉพาะในสวนของการออกคำาสงทางปกครองของเจาหนาทของรฐ เชน การออกคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสาร การออกคำาสงไมรบคดคานการเปดเผยขอมลขาวสาร คำาสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลทเจาของขอมลยนคำาขอ กระบวนการออกคำาสงเหลานตองดำาเนนการตามกระบวนการหรอขนตอนทกำาหนดไวในพระระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงมกระบวนการขนตอนในการออกคำาสงทางปกครองทสำาคญ 2 เรองดงน

1.เจาหนาทตองมอำานาจในการออกคำาสงทางปกครอง

2.คำาสงทางปกครองตองทำาตามแบบและขนตอนอนเปนสาระสำาคญ

โดยเฉพาะแบบและขนตอนอนเปนสาระสำาคญในการออกคำาสงทางปกครองเปนหลกการทกำาหนดขนเพอเปนหลกประกนวา คำาสงททำาขนโดยฝายปกครองจะมคณภาพ ทงนเพอเปนหลกประกนสทธและเสรภาพของประชาชน และความชดเจนแนนอนของคำาสงทางปกครอง เชน หลกการฟงความทกฝาย การใหเหตผลประกอบคำาสงทางปกครอง ซงรายละเอยดของแบบและขนตอนอนเปนสาระสำาคญจะเกยวกบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทกำาหนดกระบวนวธพจารณาในการออกคำาสงทางปกครอง หลกเกณฑวาดวยกระบวนการพจารณาสงการในชนเจาหนาทฝายปกครอง (procedure administrative non-contieuse) จงเปนการวางหลกเกณฑ วธการ ขนตอนใน

การออกคำาสงทางปกครอง รวมถงกระบวนการภายหลงการออกคำาสงทางปกครอง เชน การทบทวนคำาสงทางปกครองและการบงคบใหเปนไปตามคำาสงทางปกครอง ในทนจะขอกลาวถงแบบและขนตอนอนเปนสาระสำาคญอยางคราวๆ แบบและขนตอนอนเปนสาระสำาคญในการออกคำาสงทางปกครอง เชน แบบของคำาสงทางปกครองวาจะทำาดวยวาจาหรอจะทำาเปนหนงสอ กอนออกคำาสงทางปกครองจะตองเปดโอกาสใหคกรณไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงแสดงพยานหลกฐานของตน เมอเจาหนาทเตรยมการจะออกคำาสงทเปนโทษ คำาสงทางปกครองนนตองระบเหตผลประกอบคำาสงนนโดยเฉพาะคำาสงทมลกษณะเปนโทษ คำาสงทางปกครองนนจะตองแจงสทธในการอทธรณคำาสงวาจะใหอทธรณไปยงบคคลใด ภายในระยะเวลากวน ขนตอนและวธการตามทพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จะตองนำามาใชกบการออกคำาสงของเจาหนาทและคณะกรรมการทงสองชดตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ดวย

7.2.ความเกยวของระหวางพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

การใชอำานาจของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐตามหนวยงานตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการเปนการใชอำานาจทางปกครองประเภทหนง คอ การออกคำาสงทางปกครอง เชน การออกคำาสงปฏเสธไมเปดเผยขอมลขาวสารของทางราชการ

การปฏเสธไมแกไข เปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคล ฯลฯ การใชอำานาจทางปกครองเหลานพระราชบญญตฉบบนไดกำาหนดกระบวนการพจารณาอทธรณโดยคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเปนผพจารณาวนจฉย ซงกเปนการกระบวนการใชอำานาจทางปกครองอก ดงนนการใชอำานาจทางปกครองของสององคกรทกลาวมา คอ ทงหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐกบทงคณะกรรมการทจดตงขนตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 ยอมสามารถถกตรวจสอบจากศาลปกครองไดทงสน

ความเกยวของหลกของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กบพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ทสำาคญคอ การนำาคดทเกยวกบการใชอำานาจตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ฟองตอศาลปกครอง และประเภทของการฟองคด

7.2.1.เงอนไขการฟองคดตอศาลปกครอง

การนำาคดมาฟองตอศาลปกครองนนมเงอนไขหลายประการทศาลปกครองจะรบฟองคดหรอไม ตงแตการพจารณาวา บคคลทถกฟองคดเปนหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐหรอไม ผฟองคดเปนผเสยหายหรออาจไดรบความเดอดรอนเสยหายหรอไม (ดคำาวนจฉยทเกยวของ)

นอกจากนนเงอนไขประเดนสำาคญอกประการหนง คอ บทบญญตในมาตรา 42 วรรคสอง พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ซงกำาหนดเรองเงอนไขการฟองคดจะตองมการแกไขเยยวยาภายในฝายปกครองจนเสรจสนกอน เชน กระบวนการอทธรณคำาสงทางปกครอง จงจะมสทธฟองคดตอศาลปกครอง ดงน

“มาตรา 42 วรรคสอง ในกรณทมกฎหมายกำาหนดขนตอนหรอวธการสำาหรบการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดปกครองในเรองนนจะกระทำาไดตอเมอมการดำาเนนการตามขนตอนและวธการดงกลาว และไดมการสงการตามกฎหมายนน หรอไมไดมการสงการภายในเวลาอนสมควรหรอภายในเวลาทกฎหมายนนกำาหนด”

ดงนนการฟองเพกถอนคำาสงทงหลายของเจาหนาทของรฐ เชน คำาสงไมใหเปดเผยขอมลขาวสาร ผขอไมสามารถจะนำาคำาสงของเจาหนาทของรฐนนฟองเปนคดตอศาลปกครองไดโดยทนท แตตองกระทำาการอทธรณคำาสงนนตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารกอน ถาการอทธรณคำาสงตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารแลวไมเปนผลตามทผขอประสงค เชน คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารพจารณาอทธรณแลวมความเหนยน ผขอจงจะมสทธฟองคดตอศาลปกครองไดเพอใหศาลปกครองวนจฉย ดงนนถาไมผานกระบวนการอทธรณคำาสงตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผย

ขอมลขาวสาร ศาลปกครองไมอำานาจพจารณาคดและตองสงจำาหนายคด

7.2.2.ประเภทคดอนตามพระราชบญญตนทสามารถฟองตอศาลปกครอง

การฟองคดตอศาลปกครองในคดทเกยวกบขอมลขาวสารทางปกครองยงมคดประเภทอนอกเชน การละเวนการปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร ตามมาตรา 9 (2) เชน กรณการดำาเนนการทลาชาในการดำาเนนการทจะคนหรอเปดเผยขอมล ผขอใหเปดเผยขอมลขาวสารอาจฟองตอศาลปกครองตามมาตรา 9 (2) ไดเชนเดยวกน

หรอกรณการกระทำาละเมดของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐจากการใชอำานาจตามกฎหมาย เชน การเปดเผยขอมลขาวสารททำาใหเกดความเสยหายตอบคคลใดบคคลหนง บคคลนนสามารถฟองตอศาลปกครองใหชดใชความเสยหายในฐานะทเปนการละเมดทางปกครอง

คำาวนจฉยทเกยวของกบหนวยงานของรฐเกยวกบการฟองคดปกครอง

คำาสงศาลปกครองสงสดท 283/2555ผฟองคดไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายจากการทผถกฟอง

คด (ทประชมอธการบดแหงประเทศไทย) ใชเวลามากกวาหาเดอน ในการแจงตอบหนงสอของผฟองคดทขอตรวจดและคดสำาเนาขอมลทรบรองความถกตองเกยวกบการกำาหนดคณสมบตผสมคร

เขาศกษาในมหาวทยาลยทตองหามมใหมชอในทะเบยนนกศกษาหรอนสตของมหาวทยาลยอน โดยไมเปดเผยขอมลขาวสารทผฟองคดประสงคและเมอผฟองคดมหนงสอรองขอตรวจสอบรายงานการประชมของผถกฟองคดในระหวางเวลาหาเดอนดงกลาว ผถกฟองคดกลบเพกเฉย ผฟองคดเหนวาการกระทำาของผถกฟองคดขดขวางการใชสทธตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และ พ.ร.บ. ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ขอใหศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงใหผถกฟองคดแจงขอมลขาวสารทผฟองคดรองขอโดยเรว เหนวา ผถกฟองคดเปนคณะบคคลทรวมตวเขาดวยกนตามขอตกลงวาดวยการประชมอธการบดแหงประเทศไทย พ.ศ. 2515 มวตถประสงคเพอประสานความรวมมอระหวางมหาวทยาลย โดยไมมบทบญญตแหงกฎหมายไดมอบหมายใหผถกฟองคดใชอำานาจทางปกครองหรอใหดำาเนนกจการทางปกครอง ผถกฟองคดจงไมใชหนวยงานทางปกครองตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ และมใชคณะบคคลซงมกฎหมายใหอำานาจในการออกกฎ คำาสง หรอมตใดๆทมผลกระทบตอบคคล ผถกฟองคดจงมใชหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐทอาจถกฟองตอศาลปกครองไดตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตเดยวกน

คำาสงศาลปกครองสงสดท 337/2555ผฟองคดไดมหนงสอลงวนท 10 กนยายน 2550 (กรรมการ

ผอำานวยการใหญ บรษท อสมท จำากด (มหาชน) ขอขอมลขาวสารของราชการหลายรายการ แตผถกฟองคดท 2 มหนงสอลงวนท

12 ตลาคม 2550 จดสงขอมลขาวสารบางรายการใหผฟองคด และแจงวาไมสามารถจดสงรายงานการประชมสามญผถอหนของผถกฟองคดท 1 (บรษท อสมท จำากด (มหาชน)) ประจำาป 2550 เมอวนท 26 เมษายน 2550 และรายงานผลการประชมดงกลาวตอตลาดหลกทรพยใหแกผฟองคดได เนองจากอยระหวางดำาเนนการเพอใหทประชมผถอหนรบรองความถกตอง และหนงสอของรฐมนตรเจาสงกดของผถกฟองคดท 1 ทเสนอคณะรฐมนตรขอเพมจำานวนกรรมการของผถกฟองคดท 1 เปนขอมลทไมไดอยในความครอบครองของผถกฟองคดท 1 จงไมอาจจดสงใหผฟองคดไดเชนกน ผฟองคดเหนวาการปฏเสธไมจดสงขอมลดงกลาวไมชอบดวยกฎหมาย จงนำาคดมาฟองขอใหศาลปกครองมคำาพพากษาหรอคำาสงใหผถกฟองคดทงสองจดสงรายงานการประชมสามญผถอหนของผถกฟองคดท 1 และรายงานผลการประชมดงกลาวตอตลาดหลกทรพยพรอมคำารบรองแกผฟองคดโดยดวน เหนวา ผถกองคดท 1 เปนรฐวสาหกจประเภทองคการของรฐ จงถอเปนหนวยงานของรฐตามบทนยามในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ประกอบกบรายงานการประชมสามญผถอหนบรษท อสมท จำากด (มหาชน) ประจำาป 2550 เมอวนท 26 เมษายน 2550 และรายงานผลการประชมดงกลาวตอตลาดหลกทรพยซงถอเปนขอมลขาวสารของราชการตามบทนยามในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 อยในความครอบครองของผถกฟองคดท 2 เมอผถกฟองทงสองไมจดหาขอมลดงกลาวใหแก

ผฟองคดตามทไดยนคำาขอ ผฟองคดจะตองดำาเนนการตามขนตอนและวธการในการแกไขเยยวยาความเดอดรอนหรอเสยหาย โดยจะตองดำาเนนการรองเรยนกรณดงกลาวตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตามนยมาตรา 13 แหงพระราชบญญตเดยวกน ซงเปนผมอำานาจพจารณาวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของผถกฟองคดทงสองวา เปนคำาสงทออกโดยชอบดวยกฎหมายหรอไมกอน และเมอคณะกรรมการดงกลาวมคำาสงเปนประการใดแลว ผฟองคดไมเหนดวยกบคำาสงนนจงจะมสทธฟองคดตอศาลปกครองเพอขอใหเพกถอนคำาสงดงกลาวได อนถอวาเปนกรณทมกฎหมายกำาหนดขนตอนหรอวธการสำาหรบแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายไวโดยเฉพาะ เมอผฟองคดไมไดดำาเนนการรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 13 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 จงถอวาผฟองคดยงไมไดดำาเนนการตามขนตอนและวธการในการแกไขเยยวยาความเดอดรอนหรอเสยหายตามทกฎหมายกำาหนด ตามมาตรา 42 วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ ผฟองคดจงไมมสทธนำากรณดงกลาวมาฟองตอศาลปกครอง

คำาสงศาลปกครองสงสดท 375/2555เมอวนท 19 พฤศจกายน 2552 คณะกรรมาธการสอสารและ

โทรคมนาคมสภาผแทนราษฎร ไดมหนงสอลงวนท 19 พฤศจกายน 2552 เชญผฟองคดไปใหขอมล ขอเทจจรงตอคณะกรรมาธการเกยวกบการดำาเนนกจการของผถกฟองคดท 2

(บรษท อสมท จำากด (มหาชน)) ตอมาเมอวนท 11 ธนวาคม 2552 ผฟองคดไดมหนงสอขอขอมลขาวสารของราชการจำานวน 11 รายการของผถกฟองคดท 2 โดยยนตอผถกฟองคดท 4 (กรรมการผอำานวยการใหญบรษท อสมท จำากด (มหาชน)) แตผถกฟองคดท 2 ไมใหขอมลตามคำาขอแกผฟองคด ตอมา วนท 24 มกราคม 2553 ผฟองคดไดมหนงสอรองเรยนตอผถกฟองคดท 1 (คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ) เพอขอใหมคำาสงใหผถกฟองคดท 2 เปดเผยขอมลขาวสารตามคำาขอ ซงผฟองคดยงไมไดรบแจงผลการดำาเนนการตามมาตรา 13 แหงพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ผฟองคดจงไดมหนงสอลงวนท 23 กมภาพนธ 2553 ถงผถกฟองคดท 4 เพอขอทราบผลการพจารณาตามคำาขอของผฟองคดอกครงหนงผฟองคดเหนวาการกระทำาของผถกฟองคดทงหาไมชอบดวยกฎหมาย จงนำาคดมาฟองขอใหศาลปกครองมคำาพพากษาหรอคำาสงใหผถกฟองคดท 1 แจงผลการดำาเนนการใหผฟองคดทราบโดยเรว และใหผถกฟองคดท 2 ถง 5 ดำาเนนการจดสงเอกสารราชการตามคำาขอพรอมคำารบรองใหแกผฟองคดคดโดยเรวและไมเสยคาใชจายคดนจงเปนคดพพาทเกยวกบการทเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควรตามมาตรา 9 วรรคหนง (2) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ อยางไรกตามเมอขอเทจจรงปรากฏวาผฟองคดไดรบแจงจากผถกฟองคดท 4 (ผชวยกรรมการผอำานวยการใหญบรษท อสมท จำากด (มหาชน)) ตามหนงสอลงวนท 2 มนาคม

2553 แจงวา ผถกฟองคดท 2 ไดรวบรวมสำาเนาเอกสารลำาดบ 1 ลำาดบท 3 ลำาดบท 4 ลำาดบท 6 ลำาดบท 7 และลำาดบท 8 พรอมรบรองสำาเนาเอกสารดงกลาวไวดวยแลว จงขอใหผฟองคดมาตดตอขอรบเอกสารและชำาระคาธรรมเนยม สำาหรบเอกสารรายการอนๆ นน เนองจากคำาขอเปนการระบกวางๆ และเปนจำานวนมากเกนจำาเปนโดยไมมเหตผลอนสมควร ดงนน หากผฟองคดประสงคทจะไดรบเอกสารรายการอนๆ ขอใหผฟองคดมหนงสอแจงขอมาอกครงโดยระบขอมลขาวสารทตองการใหชดเจน พรอมเหตผลในการรองขอฯ กรณนจงเหนไดวา ผถกฟองคดท 2 ไดดำาเนนการตามคำารองขอของผฟองคดแลว แมเอกสารบางสวนผถกฟองคดท 2 ยงไมไดดำาเนนการใหตามคำารองขอของผฟองคด แตผถกฟองคดท 2 กมไดปฏเสธทจะไมดำาเนนการตามทผฟองคดรองขอทจะไมดำาเนนการ อกทงผฟองคดกยงมไดมการดำาเนนการตามทผถกฟองคดท 5 แจงแกผฟองคดแตอยางใด ดงนน ความเดอดรอนหรอเสยหายตามทผฟองคดกลาวอางในคำาฟองไดหมดสนไปแลว และไมมกรณทศาลจำาตองกำาหนดคำาบงคบตามมาตรา 72 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ ใหผถกฟองคดทงหาตองปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำาหนดตามคำาขอของผฟองคดอก จงไมมเหตทผฟองคดจะนำาคดมาฟองตอศาลปกครอง

คำาสงศาลปกครองสงสดท 381/2555ผฟองคดฟองขอใหศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงใหเพกถอนคำา

สงของผถกฟองคดท 2 (อธบดกรมการคาตางประเทศ) ตามหนงสอลงวนท 17 มนาคม 2554 และหนงสอลงวนท 18

พฤษภาคม 2554 ทปฏเสธไมเปดเผยขอมลขาวสารราชการ โดยใหถกผฟองคดท 2 แจงรายละเอยดวธการคำานวณสวนจดสรรปรมาณขาวเพอการออกหนงสอรบรองการสงออกไปยงสหภาพยโรปสำาหรบป 2554 ใหแกผฟองคดและใหผถกฟองคดทงสองรวมกนหรอแทนกนรบผดชดใชคาเสยหายแกผฟองคดเปนเงน 180,900 บาท พรอมดอกเบยรอยในอตรารอยละ 7.5 ตอป ของตนเงนดงกลาว นบถดจากวนฟองเปนตนไปจนกวาจะชำาระแลวเสรจ กรณจงเปนคดพพาทเกยวกบการทเจาหนาทของรฐออกคำาสงโดยไมชอบดวยกฎหมาย และคดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากคำาสงทางปกครองตามมาตรา 9 วรรคหนง (1) และ (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ แตการทผถกฟองคดท 2 ไมเปดเผยรายละเอยดวธการคำานวณสวนจดจดสรรปรมาณขาวเพอการออกหนงสอรบรองการสงออกไปยงสหภาพยโรปสำาหรบป 2554 เปนกรณทเจาหนาทของรฐมคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 15 แหงพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ซงมาตรา 18 แหงพระราชบญญตดงกลาวกำาหนดวา ในกรณทเจาหนาทของรฐมคำาสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารใดตามมาตรา 14 หรอมาตรา 15 หรอมคำาสงไมรบฟงคำาคดคานของผมประโยชนไดเสยตามมาตรา 17 ผนนอาจอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแจงคำาสงนน จงเปนกรณทมกฎหมายเฉพาะกำาหนดขนตอนและวธการสำาหรบแกไขความเดอดรอนหรอเสย

หายในเรองดงกลาวไวโดยเฉพาะทกำาหนดใหผฟองคดตองอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแจงคำาสง เมอขอเทจจรงปรากฏวา ผฟองคดมหนงสอลงวนท 10 กมภาพนธ 2554 ขอใหผถกฟองคดท 2 แจงรายละเอยดวธการคดคำานวณสวนจดสรรปรมาณขาวขาวและขาวหกกอนมการออกประกาศกรมการคาตางประเทศ เรอง ผลการจดสรรปรมาณขาวเพอออกหนงสอรบรองการสงออกไปสหภาพยโรปสำาหรบป 2554 พ.ศ. 2554 ลงวนท 12 มกราคม 2554 แจงผฟองคดวา รายละเอยดวธการคำานวณสวนจดสรรปรมาณขาวไปสหภาพยโรปสำาหรบป 2554 ถอเปนหลกเกณฑการปฏบตงานตามระเบยบกระทรวงพาณชย วาดวยการจดสรรปรมาณขาวเพอออกหนงสอรบรองการสงออกไปสหภาพยโรป พ.ศ. 2553 ลงวนท 30 ธนวาคม 2553 ซงขอมลดงกลาวเปนขอมลขาวสารทผถกฟองคดท 1 (กรมการคาตางประเทศ) มดลยพนจทจะไมเปดเผยไดตามพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 พรอมกบแจงสทธการอทธรณคำาสงดงกลาวตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร ผฟองคดไดหนงสอลงวนท 4 เมษายน 2554 อทธรณคำาสงไมอนญาตดงกลาวตอผถกฟองคดท 2 วาเปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมายดวย พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 หลงจากนน ผถกฟองคดท 2 ไดมหนงสอลงวนท 18 พฤษภาคม 2554 แจงผฟองคดวา ผถกฟองคดท 2 ไมใชเจาหนาทผมอำานาจรบและ

พจารณาผลการอทธรณของผฟองคดแตอยางใด ดงนน เมอฟองคดเหนวาคำาสงของผถกฟองคดท 2 ทปฏเสธการเปดเผยขอมลขาวสารตามคำารองขอของผฟองคดไมชอบดวยกฎหมาย ผฟองคดจะตองอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา 15 วรรคสอง และมาตรา 18 วรรค แหงพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เมอผฟองคดยงไมไดปฏบตตามขนตอนหรอวธการทกฎหมายกำาหนดไวสำาหรบการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายกอนฟองคด ผฟองคดจงไมมสทธฟองคดตอศาลปกครอง ตามมาตรา 42 วรรคสอง แหง พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองฯ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 410/2555ผฟองคดไดมหนงสอถงผถกฟองคด (กรมพฒนาธรกจการ

คา) เพอขอขอมลขาวสารการจดทะเบยนและรายชอคณะกรรมการบรษท อ. ตอมา ผถกฟองคดไดมหนงสอลงวนท 8 ตลาคม 2552 แจงวา ผฟองคดสามารถตดตอเพอคดลอกเอกสารและตองขำาระคาธรรมเนยมในการคดถายเอกสารตามอตราคาธรรมเนยมท พ.ร.บ. การประกอบธรกจของคนตางดาว พ.ศ. 2542 กำาหนดไว ณ สำานกบรการขอมลธรกจ กรมพฒนาธรกจการคา ผฟองคดเหนวาเปนการกระทำาทไมชอบดวยกฎหมาย จงฟองเปนคดนขอใหศาลมคำาพพากษาเพกถอนหนงสอฉบบดงกลาว เมอพจารณาหนงสอของผถกฟองคดลงวนท 8 ตลาคม 2542 จะเหนไดวา เปนเพยงการแจงใหผฟองคดไปคดเลอกเอกสารและชำาระคาธรรมเนยมในการคดถายเอกสาร มไดเปนการ

ใชอำานาจตามกฎหมายทจะเปนการสรางนตสมพนธระหวางผฟองคดกบผถกฟองคดในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบหรอมผลกระทบตอสถานภาพแหงสทธหรอหนาทของผฟองคด หนงสอฉบบดงกลาวจงมใชคำาสงทางปกครอง ตามมาตรา 5 แหงพ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และยงไมปรากฏวา หนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐกระทำาการหรองดเวนการกระทำาอนเปนการกระทำาทางปกครองใดทเปนการกระทบตอสทธของผฟองคดทจะทำาใหผฟองคดไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหาย อนเนองมาจากการกระทำาหรอการงดเวนการกระทำาของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ ผฟองคดจงยงมใชผมสทธนำาคดมาฟองตอศาลปกครอง ตามมาตรา 42 วรรคหนง แหง พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองฯ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 451/2555เมอเหตแหงการฟองคดนสบเนองจาการทผฟองคดไดม

หนงสอลงวนท 26 สงหาคม 2554 ขอขอมลขาวสารเพมเตมโดยมความประสงคทจะขอขอมลการไดมาซงขอมลขาวสารทผถกฟองคด (มหาวทยาลยธรรมศาสตร) มหนงสอลงวนท 17 สงหาคม 2554 แจงผลการตรวจสอบขอมลขาวสารไปใหผฟองคดไมวาจะเปนเอกสารทผถกฟองคดสงออกไปและเอกสารตอบหลบของหนวยงานทเกยวของในสงกดของผถกฟองคดทงหมด และมหนงสอลงวนท 1 กนยายน 2554 ขอขอมลขาวสารจากผอำานวยการสถาบนภาษา สงกดผถกฟองคดอก 3 รายการ แตผฟองคด

ยงไมไดรบขอมลขาวสารตามหนงสอของผฟองคดทงสองฉบบแตอยางใด ดงนน หากผฟองคดเหนวา ผถกฟองคดไมปฏบตตามพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 หรอผถกฟองคดปฏบตหนาทลาชา ผฟองคดตองรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 13 วรรคหนงแหงพระราชบญญตดงกลาว โดยคณะกรรมการตองพจารณาเรองรองเรยนของผฟองคดใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคำารองเรยน ในกรณทมเหตจำาเปนใหขยายเวลาออกไปไดแตตองแสดงเหตผลและรวมเวลาทงหมดแลงตองไมเกนหกสบวน ทงน ตามมาตรา 13 วรรคสอง แหงพระราชบญญตเดยวกน การทผฟองคดยงไมไดรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ กรณจงถอไดวาผฟองคดยงไมมสทธฟองคดตามมาตรา 42 วรรคสอง แหง พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองฯ

คำาสงศาลปกครองสงสดท 419/2555ผฟองคดไดมหนงสอรองเรยนตอผถกฟองคด (คณะ

กรรมการขอมลขาวสารของราชการ) กรณสำานกทะเบยนและประมวลผล จฬาลงกรณมหาวทยาลยปฏเสธวาไมมขอมลขาวสารโดยผถกฟองคดไดรบหนงสอรองเรยนดงกลาวเมอวนท 1 เมษายน 2554 และหนงสอรองเรยนกรณสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาอางวาขอมลขาวสารอยในความครอบครองของหนวยงานรฐแหงอน โดยผถกฟองคดไดรบหนงสอรองเรยนดงกลาวเมอวนท 5 เมษายน 2554 แตผฟองคดยงไมไดรบแจงผลการพจารณาเรองรองเรยนจากผฟองคด จงนำามาฟองคด

ตอศาล เหนวา มาตรา 13 วรรคสอง แหงพ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ซงเปนกฎหมายเฉพาะกำาหนดใหคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตองพจารณาเรองรองเรยนของผฟองคดใหแลวเสรจโดยรวมระยะเวลาการพจารณาเรองรองเรยนทงหมดแลวตองไมเกนหกสบวนนบแตวนทไดรบคำารองเรยน ดงนน หากลวงเลยกำาหนดระยะเวลาดงกลาวแลว คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการยงพจารณาเรองรองเรยนไมแลวเสรจ ผฟองคดมสทธฟองคดภายในกำาหนดระยะเวลาเกาสบวนนบแตวนทพนกำาหนดระยะเวลาทกฎหมายกำาหนดใหคณะกรรมการขอมลขาสารของราชการพจารณาใหแลวเสรจตามมาตรา 49 แหงพ.ร.บ. จดตงศาลปกครองฯ สำาหรบการรองเรยนกรณสำานกงานการทะเบยนและประมวลผลจฬาลงกรณมหาวทยาลยปฏเสธไมมขอมลขาวสาร ผถกฟองคดรบเรองเมอวนท 1 เมษายน 2554 ผถกฟองคดตองพจารณาเรองรองเรยนใหแลวเสรจภายในวนท 31 พฤษภาคม 2554 หากพจารณาไมแลวเสรจผฟองคดชอบทจะยนฟองคดนภายในวนท 29 สงหาคม 2554 และการรองเรยนกรณสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไมเปดเผยขอมลขาวสาร ผถกฟองตองพจารณาเรองรองเรยนใหแลวเสรจภายในวนท 4 มถนายน 2554 หากพจารณาไมแลวเสรจ ผฟองคดชอบทจะยนฟองคดนภายในวนท 2 กนยายน 2554 ดงนนการทผฟองคดไดนำาคดมายนฟองตอสาลปกครองชนตนเมอวนท 20 กนยายน 2554 จงเปนการยนฟองคดเมอพนกำาหนดระยะเวลาการฟองคดตามมาตรา 49 แหง พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองฯ

คำาถามทายบทท 7

1.พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มความเชอมโยงสมพนธกบพระราชบญญตวธปฏบตราชการ พ.ศ. 2539 และพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 อยางไร

บทท 8 บทสรปเรองสทธของประชาชนและการดำาเนนการตามกระบวนการขนตอนของพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการ พ.ศ. 2539

สทธของประชาชนตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร พ.ศ. 2540 มหลายกรณ จงไดแยกบทออกมาอกสวนหนงเพอใหเขาใจไดงายและไดจดทำาแผนผงเพอสามารถเหนขนตอนและกระบวนการซงจะทำาใหเขาใจไดงายยงขน

8.1.สทธของประชาชนตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร พ.ศ. 2540

โดยสรป พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดรบรองสทธของประชาชน ไวดงน27

27สำานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ.สทธการรบรขอมลขาวสารของประชาชนตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540. ชลบร : บรษท ไฟน พรนทเทค จำากด.ธนวาคม 2552, หนา 18.

1.สทธ ไดรขอมลขาวสารของทางราชการ ตามมาตรา “ ” 7 มาตรา 9 มาตรา 11 และมาตรา 26

2.สทธการคดคานการเปดขอมลขาวสารกรณมสวนไดเสย

3.สทธรองเรยนหนวยงานรฐตามมาตรา 134.สทธอทธรณการไมเปดเผยขอมลขาวสาร ตามมาตรา 18

และมาตรา 255.สทธไดรบการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล ตามมาตรา

23 และมาตรา 25ทงหมดเปนสทธหลกๆทกฎหมายนไดใหสทธของประชาชน

ทงนกฎหมายนยงกำาหนดหนาทของหนวยงานรฐและเจาหนาทของรฐ หลกเกณฑและวธการของการบงคบใหเปนไปตามสทธ เชน การรองเรยน ดงน28

1.กรณประชาชนไมทราบวาหนวยงานรฐใดเปนผจดเกบขอมลขาวสารของราชการ

คอ กรณทประชาชนยนคำารองขอหรอเจาตรวจดขอมลขาวสารไมถกหนวยงาน หนวยงานทรบคำาขอนนใหคำาแนะนำาทถกตองเพอใหไปยนคำาขอใหถกหนวยงาน

2.กรณหนวยงานของรฐไมพจารณาคำาขอขอมลขาวสาร

28

เพงอาง,หนา 21.

คอ กรณทประชาชนเขาตดตอเจาหนาทของรฐขอขอมลขาวสารและเจาหนาทของรฐเพกเฉยไมดำาเนนการพจารณาคำาขอในเวลาอนสมควร สามารถใชสทธรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ โดยทำาหนงสอถงประธานกรรมการขอมลขาวสารของราชการ สำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร ทำาเนยบรฐบาล กรงเทพ 10300

3.กรณประชาชนเหนวา ตนเองมสวนไดเสยในขอมลขาวสารทมผอนมาขอใชสทธตรวจดขอมลขาวสารนน

คอ กรณทหนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารอนกระทบตอประโยชนไดเสยของตน ผนนอาจยนคดคานการเปดเผยขอมลขาวสารนน กรณเจาหนาทไมรบฟงคำาคดคาน ผคดคานมสทธอทธรณคำาสงนนตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายใน 15 วน โดยระหวางคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารพจารณาอทธรณ เจาหนาทของรฐจะเปดเผยขอมลนนไมได

4.กรณประชาชนใชสทธในการรองเรยนหนวยงานของรฐ

คอ กรณทประชาชนเหนวาหนวยงานของรฐไมปฏบตตามกฎหมาย โดยรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ในกรณ ดงน

1.กรณไมนำาขอมลขาวสารลงพมพในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 7

2.กรณไมจดขอมลขาวสารใหประชาชนเขาตรวจด ตามมาตรา 9

3.กรณไมจดหาขอมลขาวสารใหแกผใชสทธขอด ตามมาตรา 11

4.กรณไมใหคำาแนะนำาทถกตองหรอไมสงคำาขอใหหนวยงานผจดทำาขอมลขาวสารพจารณา ตามมาตรา 12

5.กรณไมแจงใหผมประโยชนไดเสยเสนอคำาคดคานการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ ตามมาตรา 17

6.กรณไมปฏบตตามกฎหมายเกยวกบการจดระบบขอมลขาวสารสวนบคคล ตามมาตรา 23

7.กรณเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคล โดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอจากเจาของขอมล ตามมาตรา 24

8.กรณกระทบกระเทอนสทธของเจาของขอมลขาวสารสวนบคคลโดยฝาฝนไมปฏบตตามมาตรา 25 (ยกเวนเปนกรณตามมาตรา 25 วรรคส

9.กรณไมสงมอบขอมลขาวสารประวตศาสตรใหกบหอจดหมายเหตเพอคดเลอกไวใหประชาชนไดคนควา ตามมาตรา 28

10.กรณหนวยงานของรฐปฏบตหนาทลาชา หรอไมใหบรการขอมล ตามมาตรา 13

11.กรณไมไดรบความสะดวกในการใชสทธรบรขอมลขาวสารโดยไมมเหตอนสมควร ตามมาตรา 13

12.กรณหนวยงานของรฐปฏเสธวาไมมขอมลขาวสารตามทรองขอและผรองขอไมเชอวาเปนความจรง ตามมาตรา 33

5.กรณการใชสทธอทธรณคำาสง

ประชาชนมสทธในการอทธรณคำาสงตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเพอพจารณาสงคำาอทธรณใหคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเพอทำาการวนจฉยอทธรณ ในกรณ ดงตอไปน

1.กรณหนวยงานของรฐมคำาสงไมเปดเผยขอมลขาวสารตามทรองขอ

2.กรณหนวยงานของรฐปฏเสธไมรบฟงคำาคดคานไมใหเปดเผยขอมลขาวสาร

3.กรณหนวยงานของรฐปฏเสธไมยอมเปลยนแปลงแกไขหรอลงขอมลขาวสารสวนบคคล

8.2 แผนผงของกระบวนการและขนตอนตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

8.2.1.กระบวนการและขนตอนการยนเรองรองเรยน

8.2.2.กระบวนการและขนตอนการอทธรณ

บรรณานกรม

กตตศกด ปรกต. สทธรบรขอมลขาวสาร. กรงเทพฯ : สำานกพมพวญญชน. 2541

ชยวฒน วงศวฒนศานต. “พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540”.วารสารกฎหมายปกครอง 17 สงหาคม 2541 ตอน 2. หนา 1-29.

เดอนเดน นคม บรรกษและธปไตร แสละวงศ. รายงานวจยฉบบสมบรณ การเขาถงขอมลขาวสารของรฐและการตอตาน

คอรปชนในประเทศไทย.สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 2557

บญชา เขยวตาย.การใหประชาชนเขาถงเอกสารของราชการในประเทศไทย, วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2536

พชตพล ศรยานนท และนวตระกลพสทธ. สทธในการรบร ขอมลขาวสารของราชการตามกฎหมายฝรงเศส เยอรมน และสหรฐอเมรกา, วารสารกฎหมายปกครอง, เลม 17 สงหาคม 2541 ตอน 2

ฤทย หงสสรและมานตย จมปา. คำาอธบายกฎหมายขอมลขาวสารของทางราชการ. กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม. 2542

นครนทร พรสภาค. ปญหาและอปสรรคในการบงคบใชพระราชบญญตของมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540. หลกสตร ผพพากษาผบรหารในศาลชนตน รนท “ ” 10 สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการ สำานกงานศาลยตธรรม. 2555

นทพล เพชรรากล. บทบาทและสถานะทางกฎหมายของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามพระราบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540, วทยานพนธ นตมหาบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.2556

สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท. คมอสอกฎหมายปกครอง. กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม.2558.

สำานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ.สทธรบรขอมลขาวสารของประชาชน. กรงเทพ : บรษทสามเจรญพาณชย. 2549

อรรถพล ใหญสวาง และวชรา ไชยสาร. สทธรบรขอมลขาวสาร. กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม.2541.

เอกสารการสอน วชา กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

รหสวชา 177442

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ไดรบทนสนบสนนจากคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

อาจารยบญช ณ ปอมเพชร

คำานำาเอกสารการสอนฉบบน ใชในการประกอบการสอนวชา

กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ ตามหลกสตรนตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม โดยเนอหาของเอกสารจะอธบายโครงสรางของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ทงในสวนของหลกการ ทฤษฎ การอธบายตวบทรายมาตราและการยกตวอยางคำาพพากษา/คำาวนจฉยของศาลปกครองมาเปนสวนประกอบ ซงเอกสารประกอบการสอนถอเปนเครองมอสำาคญของผสอนทจะชวยใหนกศกษาวชากฎหมายขอมลขาวสารของราชการสามารถเขาใจถงเนอหาไดสะดวกมากยงขน

ในสวนอน เอกสารฉบบนไดรวบรวมหนงสอ เอกสาร บทความ ทผสอนไดใชในการอธบายกฎหมายขอมลขาวสารของราชการเพอใหนกศกษาไดคนควาเพมเตมเพอใหไดองคความรทกวางขวางมากขน ซงผจดทำาหวงวา เอกสารประกอบการสอนวชากฎหมายขอมลขาวสารของราชการจะสามารถชวยเหลอนกศกษาในการเรยนการสอนไดตามสมควร หากในเอกสารฉบบนมขอใดทควรปรบปรงใหสมบรณมากขน ผจดทำายนดรบฟงขอคดเหนตางๆ ดวยความยนดยง

ลงชอ.....................................................

(อาจารย บญช ณ ปอมเพชร)